|
Tarım ve Orman Bakanlığından:
TÜRK GIDA KODEKSİ BULAŞANLAR YÖNETMELİĞİ
BİRİNCİ BÖLÜM
Başlangıç Hükümleri
Amaç
MADDE 1- (1) Bu Yönetmeliğin amacı, gıdalarda bulunabilen
belirli bulaşanların maksimum limitlerini ve bulaşanlar açısından riskin
kaynağının belirlenmesi, önlenmesi, azaltılması veya ortadan kaldırılması
için gıda işletmecisinin sorumluluklarını belirlemektir.
Kapsam
MADDE 2- (1) Bu Yönetmelik; gıdalarda bulunabilen
mikotoksinleri, bitki toksinlerini, metaller ve diğer elementleri,
halojenli kalıcı organik kirleticilerini, işleme bulaşanlarını ve diğer
bulaşanları kapsar.
Dayanak
MADDE 3- (1) Bu Yönetmelik; 11/6/2010 tarihli ve 5996 sayılı
Veteriner Hizmetleri, Bitki Sağlığı, Gıda ve Yem Kanununun 22 nci, 23 üncü
ve 24 üncü maddelerine dayanılarak hazırlanmıştır.
Tanımlar
MADDE 4- (1) Bu Yönetmelikte geçen;
a) Bakanlık: Tarım ve Orman Bakanlığını,
b) Bulaşan: Gıdaya kasten ilave edilmeyen ancak,
gıdanın birincil üretim aşaması dâhil üretimi, imalatı, işlenmesi,
hazırlanması, işleme tâbi tutulması, ambalajlanması, paketlenmesi,
nakliyesi veya muhafazası ya da çevresel bulaşma sonucu gıdada bulunan,
hayvan tüyü, böcek parçası gibi yabancı maddeler hariç olmak üzere her tür
maddeyi,
c) Son tüketici: Gıdayı herhangi bir gıda işletmesi
tarafından yürütülen faaliyetlerin bir parçası olarak kullanmayacak olan,
bir gıdanın nihai tüketicisini,
ifade eder.
(2) Bu Yönetmelikte geçen işleme, işlenmemiş ürün
ve işlenmiş ürün ifadeleri için 17/12/2011 tarihli ve 28145 sayılı Resmî
Gazete’de yayımlanan Gıda Hijyeni Yönetmeliğinde yer alan tanımlar
geçerlidir.
(3) Bu Yönetmelikte geçen gıda, gıda işletmecisi ve
piyasaya arz ifadeleriyle birinci ve ikinci fıkralarda yer almayan tanımlar
için 5996 sayılı Kanunun 3 üncü maddesinde yer alan tanımlar geçerlidir.
İKİNCİ BÖLÜM
Genel Hükümler
Maksimum
limitlerin uygulanması ve piyasaya arz
MADDE 5- (1) Bulaşanların maksimum limitlerinin uygulanması
ve piyasaya arz ile ilgili genel hükümler aşağıda verilmiştir. Buna göre;
a) Ek-1’de yer alan ve maksimum limiti aşan
miktarda bulaşan içeren gıdalar piyasaya arz edilemez, gıdalarda hammadde
olarak veya gıda bileşeni olarak kullanılamaz.
b) Ek-1’de yer alan maksimum limitlere uygun
gıdalar, bu maksimum limitleri aşan gıdalar ile karıştırılamaz.
c) Ek-1’de yer alan maksimum limitler, Ek-1’de aksi
bir durum belirtilmedikçe piyasaya arz edildiği haliyle gıdalara ve
gıdaların yenilebilir kısımlarına uygulanır.
ç) Tahıl üretimi ve işlemenin entegre olduğu
sistemlerde; gelen tüm partilerin temizlenmesi, ayıklanması ve işlenmesinin
aynı işletmede olması durumunda, işlenmemiş tahıllar için maksimum
limitler, üretim zincirindeki birinci aşama işlemeden önceki aşamada
uygulanır.
d) Ek-1'de tarih belirlenmiş maksimum limitler,
belirlenen tarihten itibaren ilgili gıdalar için geçerli olan maksimum
limit olup varsa önceki maksimum limitler geçersiz hale gelir. Gıda
işletmecisi tarafından piyasaya arz tarihi ile ilgili geçerli belge
sunulmaması halinde resmi kontrol tarihinde geçerli olan maksimum limit
uygulanır.
Kurutulmuş,
seyreltilmiş, işlenmiş ve birden fazla bileşen içeren gıdalar
MADDE 6- (1) Ek-1’de, kurutulmuş, seyreltilmiş, işlenmiş
veya birden fazla bileşen içeren gıdalar için maksimum limit
belirlenmemişse Ek-1’de yer alan bulaşanların maksimum limitleri
uygulanırken;
a) Kurutma veya seyreltme işlemi ile bulaşan
konsantrasyonunda ortaya çıkan değişiklikler,
b) İşleme ile bulaşan konsantrasyonunda ortaya
çıkan değişiklikler,
c) Bileşenlerin üründeki nispi oranları,
ç) Analitik ölçüm limiti,
dikkate alınır.
(2) Bakanlığın resmi kontrolleri sırasında;
kurutma, seyreltme veya işleme işlemleri ya da bu işlemler sonucunda elde
edilen kurutulmuş, seyreltilmiş, işlenmiş ve/veya birden fazla bileşen
içeren gıdalar için konsantrasyon, seyreltme veya işleme faktörü ve
karıştırma söz konusu olduğunda bileşenlerin oranı gıda işletmecisi
tarafından temin edilir ve doğrulanır.
(3) Gıda işletmecisinin gerekli konsantrasyon,
seyreltme veya işleme faktörünü belirlemediği veya belirlenen faktörün
sunulan gerekçeler ışığında Bakanlık tarafından doğru bulunmadığı
durumlarda, insan sağlığının en üst düzeyde korunması amacıyla Bakanlık,
eldeki bilgiler ışığında uygun bir faktör belirler.
(4) Bakanlık, bebek ve küçük çocuklara yönelik
gıdalarda bu Yönetmelikte maksimum limit belirlenmemiş bulaşanlar için özel
önlemler alabilir.
Detoksifikasyon
ile ilgili yasaklar
MADDE 7- (1) Ek-1’de yer alan bulaşanları içeren gıdalara,
kasten kimyasal işlemlerle detoksifikasyon yapılamaz.
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
Özel Hükümler
Son
tüketici için piyasaya arz edilmeden veya gıda bileşeni olarak
kullanılmadan önce ayıklama veya diğer fiziksel işlemlere tabi tutulacak
gıdalar
MADDE 8- (1) Son tüketici için piyasaya arz edilmeden veya
gıda bileşeni olarak kullanılmadan önce ayıklama veya diğer fiziksel işlemlere
tabi tutulacak gıdalarla ilgili olarak Ek-1’de bir bulaşan için maksimum
limit belirlenmiş olması durumunda bu limitlere uygun olan gıdalar;
a) Son tüketici için piyasaya arz edilmemesi veya
gıda bileşeni olarak kullanılmaması, kullanım amacını gösteren ve “Son
tüketici için piyasaya arz edilmeden veya gıda bileşeni olarak
kullanılmadan önce [bulaşanın adı] miktarını azaltmak amacıyla ayıklama
veya diğer fiziksel işlemlere tabi tutulması gereken ürün” ifadesini
içerecek şekilde açıkça etiketleme yapılması ve bu ifadeyle birlikte
sevkiyat/parti tanımlama kodunun her bir ambalajın etiketinde ve bunlara
eşlik eden orijinal dokümanın üzerinde silinmeyecek şekilde yer alması
şartıyla piyasaya arz edilebilir.
b) Ayıklama ve/veya diğer fiziksel işlemlere tabi tutulduktan
sonra, Ek-1’de son tüketici için piyasaya arz edilen veya gıda bileşeni
olarak kullanılan gıdalar için belirlenen maksimum limitlere uygun olması
ve bu işlemlerin diğer zararlı kalıntılara yol açmaması şartıyla son
tüketici için piyasaya arz edilebilir ve/veya gıda bileşeni olarak
kullanılabilir.
(2) Bulaşan seviyelerini düşürmek amacıyla ayıklama
veya diğer fiziksel işlemlere tabi tutulacak gıdalar, son tüketici için
piyasaya arz edilmesi veya gıda bileşeni olarak kullanılması amaçlanan
gıdalar ile karıştırılamaz.
Fındık,
yerfıstığı, diğer yağlı tohumlar, bunlardan türetilen (elde edilen) ürünler
ve tahıllar için etiketleme kuralları
MADDE 9- (1) Fındık, yerfıstığı, diğer yağlı tohumlar,
bunlardan türetilen ürünler ve tahılların her bir ambalajının etiketinde ve
bunlara eşlik eden orijinal dokümanın üzerinde kullanım amacına ilişkin
açık bir ibare yer alır. Sevkiyat/parti tanımlama kodu, sevkiyatın her bir
ambalajının üzerine ve beraberindeki orijinal belgenin üzerine silinmeyecek
şekilde işaretlenir. Ayrıca, bu dokümanda belirtilen sevkiyat alıcısının
ticari faaliyeti, kullanım amacı ile uyumlu olur.
(2) Kullanım amacında gıda olarak piyasaya arz
edilmeyeceğine dair açık bir ibarenin olmaması durumunda, piyasaya arz
edilen fındık, yerfıstığı, diğer yağlı tohumlar, bunlardan elde edilen
ürünler ve tahılların tümü için Ek-1’de belirtilen maksimum limitler
uygulanır.
(3) Fındık, yerfıstığı ve diğer yağlı tohumlar için
Ek-1’deki maksimum limitlerin uygulanması ile ilgili olarak rafine bitkisel
yağ üretiminde kullanılacaklarda getirilen istisna, yalnızca kullanım
amacını gösteren ve her bir ambalajının etiketinde ve bunlara eşlik eden
orijinal dokümanın üzerinde “rafine bitkisel yağ üretiminde kullanılacak
ürün” ifadesinin yer alması halinde geçerlidir. Bu istisnanın
uygulanabilmesi için ürünlerin son varış noktasının bir yağ fabrikası
olması gerekir.
Sorumluluklar
ve izleme
MADDE 10-
(1) Gıda işletmecileri; Ek-1’de
maksimum limit belirlenen gıdaların yanı sıra ulusal ve uluslararası risk
değerlendirme otoriteleri tarafından insan sağlığı açısından risk
oluşturabileceği değerlendirilmiş olan ve Ek-1’de maksimum limit
belirlenmemiş gıdalar veya Ek-1’de yer almayan bulaşanlar için bu riskin
kaynağının belirlenmesi, önlenmesi, azaltılması veya ortadan kaldırılması
çalışmalarını yapar ve gerekli düzeltici tedbirleri alır.
(2) Bakanlık, birinci fıkrada belirtilen hususlarda
talimat oluşturabilir. Bu talimat oluşturulurken gıda işletmelerinin
kapasitelerine göre önceliklendirme yapılabilir.
(3) Gıda işletmecileri, birinci ve ikinci fıkralar
kapsamında yürüttükleri çalışmalara ait kayıtları ve çalışmanın etkinliğini
gösteren raporu tutar. Bakanlığın talep etmesi halinde bu dokümanları
Bakanlıkla paylaşır. Bakanlık, gerekli hallerde daha ileri tedbirlerin
alınmasını sağlar.
(4) Bakanlık, bu Yönetmelikte belirlenen esaslar
hakkında değerlendirmeler yapmak üzere izleme faaliyetleri yürütebilir.
(5) Bakanlık tarafından gerekli görülmesi halinde
bu maddeye ilişkin olarak kılavuzlar hazırlanır. Hazırlanan kılavuzlar Bakanlık
resmi internet sitesinde yayımlanır.
DÖRDÜNCÜ BÖLÜM
Çeşitli ve Son Hükümler
Numune
alma ve analiz metotları
MADDE 11-
(1) Bu Yönetmelik kapsamında
maksimum limit belirlenen bulaşanlar için yürürlükteki mevzuatta belirtilen
hükümlere uygun numune alma ve analiz metotları uygulanır.
İdari
yaptırım
MADDE 12-
(1) Bu Yönetmeliğe aykırı
durumlarda 5996 sayılı Kanunun ilgili maddelerine göre idari yaptırım
uygulanır.
Avrupa
Birliği mevzuatına uyum
MADDE 13-
(1) Bu Yönetmelik, Gıdalarda
Belirli Bulaşanların Maksimum Limitlerini Belirleyen 25/4/2023 tarihli ve
(AB) 2023/915 sayılı Komisyon Tüzüğü dikkate alınarak Avrupa Birliği
mevzuatına uyum çerçevesinde hazırlanmıştır.
Yürürlükten
kaldırılan yönetmelik
MADDE 14-
(1) 29/12/2011 tarihli ve 28157
üçüncü mükerrer sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Türk Gıda Kodeksi
Bulaşanlar Yönetmeliği yürürlükten kaldırılmıştır.
Geçiş
hükümleri
GEÇİCİ
MADDE 1- (1) Bu Yönetmelik
kapsamında faaliyet gösteren gıda işletmecileri, dördüncü fıkra saklı
kalmak kaydıyla 31/12/2023 tarihine kadar bu Yönetmelik hükümlerine uymak
zorundadır.
(2) Bu Yönetmeliğin yayımı tarihinden önce faaliyet
gösteren gıda işletmecileri, bu Yönetmeliğe uyum sağlayana kadar, 14 üncü
madde ile yürürlükten kaldırılan Yönetmelik hükümlerine ve bulaşanlar ile
ilgili olarak 5996 sayılı Kanun kapsamında yapılan Bakanlık uygulamalarına
uymak zorundadır.
(3) Bu Yönetmeliğin yayımı tarihinden önce faaliyet
gösteren gıda işletmecileri tarafından 31/12/2023 tarihinden önce piyasaya
arz edilen ürünler dördüncü fıkra hükümleri saklı kalmak kaydıyla
31/12/2024 tarihine kadar piyasada bulunabilir.
(4) Ek-1’de tarih belirlenmiş maksimum limitler
için aşağıdaki hükümler uygulanır:
a) Tek tarih belirlenmiş olanlarda; belirlenen
tarihten önce piyasaya arz edilmiş ve varsa bir önceki maksimum limite,
yoksa 14 üncü madde ile yürürlükten kaldırılan Yönetmelik hükümlerine ve
bulaşanlar ile ilgili olarak 5996 sayılı Kanun kapsamında yapılan Bakanlık
uygulamalarına uygun olan gıdalar belirlenen tarihten itibaren bir yıl sonraki
tarihe kadar piyasada bulunabilir.
b) İki tarih belirlenmiş olanlarda ilk tarih için
(a) bendi hükümleri uygulanır, ikinci tarihten önce piyasaya arz edilmiş ve
ilk tarih için belirlenmiş maksimum limitlere uygun olan gıdalar ikinci
tarihten itibaren bir yıl sonraki tarihe kadar piyasada bulunabilir.
Yürürlük
MADDE 15-
(1) Bu Yönetmelik yayımı tarihinde
yürürlüğe girer.
Yürütme
MADDE 16-
(1) Bu Yönetmelik hükümlerini
Tarım ve Orman Bakanı yürütür.
Ekleri için tıklayınız.
|