|
Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığından:
DEMİRYOLU
ALTYAPI ERİŞİM VE KAPASİTE TAHSİS YÖNETMELİĞİ
BİRİNCİ BÖLÜM
Başlangıç
Hükümleri
Amaç
MADDE 1- (1) Bu Yönetmeliğin amacı; serbest, adil, şeffaf ve
sürdürülebilir bir rekabet ortamında ulusal demiryolu altyapı ağına
erişimin sağlanması amacıyla demiryolu altyapı erişim ücretlerinin
belirlenmesi ve demiryolu altyapı kapasitesinin tahsisi ile ilgili olarak
uygulanacak usul ve esasları düzenlemektir.
Kapsam
MADDE 2- (1) Bu Yönetmelik hükümleri;
a) Demiryolu altyapı kapasitesinin tahsisi ve
demiryolu altyapı erişim ücretlerinin belirlenmesine dair usulleri,
b) Ulusal demiryolu altyapı ağında verilen hizmetleri,
c) Ulusal demiryolu altyapı ağına bağlı olmayan,
ancak ikinci bir demiryolu tren işletmecisi tarafından altyapı kapasite
tahsisi talep edilmesi halinde ilgili demiryolu altyapısında verilen
hizmetleri,
kapsar.
(2) Bu Yönetmelik hükümleri;
a) Ulusal demiryolu altyapı ağına bağlı olmayan
demiryolu altyapısında verilen şehir içi ve banliyö hizmetlerini,
b) Ulusal demiryolu altyapı ağı kullanılmadan
sadece ilgili demiryolu altyapısı sahibinin kendi faaliyet ve iştigal alanı
için yük taşımacılığında kullanılan demiryolu altyapısını,
kapsamaz.
Dayanak
MADDE 3- (1) Bu Yönetmelik, 24/4/2013 tarihli ve 6461 sayılı
Türkiye Demiryolu Ulaştırmasının Serbestleştirilmesi Hakkında Kanuna,
26/9/2011 tarihli ve 655 sayılı Ulaştırma ve Altyapı Alanına İlişkin Bazı
Düzenlemeler Hakkında Kanun Hükmünde Kararnamenin 28 inci maddesi ile 1
sayılı Cumhurbaşkanlığı Teşkilatı Hakkında Cumhurbaşkanlığı Kararnamesinin
477 nci maddesinin birinci fıkrasının (a), (b), (c), (o) ve (ö) bentlerine
dayanılarak hazırlanmıştır.
Tanımlar
MADDE 4- (1) Bu Yönetmeliğin uygulanmasında;
a) Alternatif güzergâh: Demiryolu tren
işletmecisiyle ilgili olarak yük ve yolcu hizmetinde kullanılan bir güzergâh
için ikame edilebilirliği olan söz konusu güzergâh ile aynı kalkış ve varış
noktası arasında başka bir güzergâhı,
b) Altyapı erişim ücret tarifesi: Demiryolu altyapı
işletmecilerinin demiryolu taşımacılık hizmetinin sunulması karşılığında
demiryolu tren işletmecilerinden alacağı altyapı erişim ücretlerini içeren
cetveli,
c) Altyapı kapasite tahsisi: Bir demiryolu altyapı
işletmecisi tarafından bir erişim sözleşmesiyle belirli bir süre için,
belirli bir demiryolu altyapı kapasitesinin bir demiryolu tren
işletmecisinin kullanımına verilmesini,
ç) Bakan: Ulaştırma ve Altyapı Bakanını,
d) Bakanlık: Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığını,
e) Bakım endeksi: Bir önceki döneme ait şebeke
bildiriminde belirtilen hat kesimleri itibarıyla hız kısıtlamaları
sonucunda trenlerin sınıflarına göre dakika cinsinden gecikmelerinin kat
etmiş oldukları mesafeye ( tren-km) oranını,
f) Banliyö yolcu taşımacılığı: Ulusal demiryolu
altyapı ağına bağlı olan hatlarda 120 km/s'ye kadar hız yapabilen, kalkış
ve varış noktası ile güzergâhı aynı ilin sınırları içinde kalan ya da
mücavir il sınırları içerisinde seferi biten, çok sayıda duraktan yolcu
iniş-binişinin sağlandığı, günlük sefer sayısı çok fazla olan, kısa
mesafeli şehir içi yolcu taşımacılığını,
g) Barınma hatları: Demiryolu çeken ve çekilen
araçlarının iki görev arasında geçici olarak park yapması için demiryolu
altyapı işletmecileri tarafından belirlenmiş hatları,
ğ) Bölgeler arası yolcu taşımacılığı: Birden fazla
coğrafi bölge arasında gerçekleştirilen (anahat) ve 160 km/s’ye kadar hız
yapılabilen uzun mesafeli yolcu taşımacılığını,
h) Blok tren: Çıkış ve varış istasyonları
itibarıyla güzergâhı boyunca sadece hattın teknik durumu ya da arıza
nedeniyle lokomotif değişimi veya vagon çıkartılması yapılabilen yük
taşımacılığı trenlerini,
ı) Bölgesel yolcu taşımacılığı: Banliyö ve bölgeler
arası yolcu taşımacılığı dışında kalan kısa mesafeli yolcu taşımacılığını,
i) Çerçeve anlaşması: Bir demiryolu tren
işletmecisi ile bir demiryolu altyapı işletmecisi arasında kamu hukuku veya
özel hukuk uyarınca akdedilen, akit tarafların hak ve yükümlülüklerini, bir
şebeke bildiriminde belirtilen tahsis döneminden daha uzun bir dönem
boyunca uygulanacak ücretleri belirleyen ve hukuki bağlayıcılığı bulunan
anlaşmayı,
j) Demiryolu altyapısı: Demiryolunu oluşturan
zemin, balast, travers ve ray ile elektrifikasyon, sinyalizasyon ve
haberleşme tesisleriyle bunların tamamlayıcısı her türlü sanat yapısı,
tesis, gar ve istasyonları, lojistik ve yük merkezleri ve bunların
eklentileri ile iltisak hatlarını,
k) Demiryolu altyapı işletmecileri: Tasarrufundaki
demiryolu altyapısını güvenli bir şekilde işletmek ve demiryolu tren
işletmecilerinin hizmetine sunmak hususunda Bakanlıkça yetkilendirilmiş
kamu tüzel kişilerini ve şirketleri,
l) Demiryolu altyapı kapasitesi: Belirli bir zaman
aralığında ve belirli bir hat kesiminde trafik ve hattın altyapı
nitelikleri yönünden işletilebilecek azami tren sayısını,
m) Demiryolu piyasası bölümleri: Yük ve yolcu
taşımacılığı hizmetlerinin farklı bileşenlerinin ayrıştırıldığı ve her bir
bileşenin ayrı bir pazar olarak ele alındığı taşıma türlerini,
n) Demiryolu tren işletmecileri: Ulusal demiryolu
altyapı ağı üzerinde yük ve/veya yolcu taşımacılığı yapmak üzere Bakanlık
tarafından yetkilendirilmiş kamu tüzel kişilerini ve şirketleri,
o) Demiryolu tren işletmecisi yetki belgesi: Bakanlık
tarafından bir işletmeciye verilen demiryolu yük ya da yolcu ulaştırma
hizmetleri sunabilmek ve tren işletebilmek için önkoşulların sağlandığını
gösteren belgeyi,
ö) Düzenli tren: Orer planına göre işletilen
trenleri,
p) Emniyet belgesi: Demiryolu ulaştırma
hizmetlerinin tüm süreçlerinin emniyetli bir şekilde yönetildiğini
gösteren, demiryolu tren ve şehir içi raylı toplu taşıma işletmecisinin
Emniyet Yönetim Sistemi kurduğunu ve ilgili emniyet standartları ve
kurallarına uyum gösterebildiğini kanıtlayan ve Bakanlık tarafından bu
işletmecilere verilen belgeyi,
r) Emniyet yönetim sistemi: Demiryolu altyapı ve
tren işletmecilerinin emniyetli çalışmasını sağlayacak, tehlikelerin ve
kazaların azaltılmasına, risklerin düşürülmesine yönelik önlemlerin
sistematik olarak belirlenmesi ve buna göre kuralların, talimatların,
süreçlerin oluşturulmasını ve bunların devamlı takip edilerek gerektiğinde
revize edilebilmesini sağlayan ve ilgili ulusal mevzuata uyan
organizasyonel yapıyı,
s) Erişim sözleşmesi: Altyapı kapasite tahsis
başvurusu olumlu sonuçlanan demiryolu tren işletmecisi ile altyapı kapasite
tahsisi yapan demiryolu altyapı işletmecisi arasında yapılan ve şebekeye
erişimi sağlayan sözleşmeyi,
ş) Eşik değerler: Demiryolu tren işletmecilerinin
planlanan ve gerçekleşen tren seferleri, planlanan süreler ve gecikmeler
gibi önemli parametrelerle ilgili performanslarını değerlendirmek üzere
demiryolu altyapı işletmecileri tarafından şebeke bildiriminde belirtilen
performans planı kapsamındaki performans değerlerini,
t) Hızlı trenler: Coğrafi bölgesi fark etmeksizin
200 km/s’ye kadar hız yapılabilen kısa veya uzun mesafeli yolcu
taşımacılığı hizmetlerini,
u) Hizmet sağlayıcıları: Demiryolu tren
işletmecilerine yakıt temini, yükleme/boşaltma, manevra ve benzeri demiryolu
altyapı işletmecilerinin vermediği veya veremediği hizmetleri yapmak üzere
Bakanlık tarafından yetkilendirilen kamu tüzel kişilerini ve şirketleri,
ü) Hizmet tesisi: Ek-2’de belirtilen bir veya daha
fazla hizmetin tamamı veya bir kısmının tedarik edilmesine izin veren
özellikle düzenlenmiş alan, bina veya ekipman dahil tesisleri,
v) Kamu hizmeti yükümlülüğü: Belirli bir hat
üzerinde herhangi bir demiryolu tren işletmecisinin ticari şartlarda
veremediği bir demiryolu yolcu taşımacılığı hizmetinin verilmesini sağlamak
amacıyla ve hizmetin süresini, taşımacılık yapılacak hat boyunu, yapılacak
tren sefer sayılarını, uygulanacak yolcu taşımacılığı bilet ücretleri ile
ödeme usullerini belirleyen bir sözleşmeye dayalı olarak Bakanlığın
görevlendirmesi üzerine yerine getirilen demiryolu yolcu taşımacılığı
hizmet yükümlülüğünü,
y) Kapasite analiz raporu: Demiryolu altyapısı
üzerindeki kapasite isteklerinin yeterince karşılanamaması durumunda,
kapasite kısıtlılıklarını belirleyerek sıkışıklığı hafifletmek ve varsa ilave
istekleri karşılamak için kısa ve orta vadede alınabilecek önlemler
konusunda kapasite analizlerini içeren raporu,
z) Kapasite geliştirme planı: Altyapının bir
bölümünün “sıkışık altyapı” olarak ilan edilmesine yol açan kapasite
kısıtlarını hafifletmek amacıyla alınacak önlemlerin uygulanması için
yapılan planları,
aa) Kaza: Maddi hasar, ölüm, yaralanma gibi zararlı
sonuçları olan, istenmeyen, beklenmedik, ani ve kasıtsız bir olay veya
olaylar zincirini,
bb) Kombine taşımacılık trenleri: Liman çıkışlı ya
da varışlı olmak üzere, tamamı konteynerizasyon prensipleriyle yük
transferini sağlamak için oluşturulmuş blok yük trenlerini,
cc) Konteynerizasyon: Standart boyutlarda ve yapıda
olan, yerleştirilen yüklerin farklı taşıma modları arasında kolayca taşınmasını
sağlayan ve taşıma sırasında yüklerin hasar görmeden taşınması ile
elleçleme sürelerinin azaltılması imkanı sunan kombine taşımacılık
unsurunu,
çç) Mücbir sebep: Görevin, taahhüdün ve
sorumluluğun yerine getirilmesine engel teşkil edebilecek nitelikte, önüne
geçilmesi olanaksız, irade dışı beklenmedik deprem, sel ve benzeri doğal
afetler ile yangın ve bunlara benzer olayları,
dd) Münferit tren: Orer planı dışında işletilen
trenleri,
ee) Münferit vagon yüklemeli tren: Çıkış ve varış
istasyonları itibarıyla güzergâhı boyunca en az bir istasyonda lokomotif ya
da vagon değişimi yapılabilen yük taşımacılığı trenlerini,
ff) Olay: İstenmeyen, beklenmedik, demiryolu
sisteminin işleyişini ve/veya emniyetini etkileyen, kaza tanımı dışında
kalan durumları,
gg) Orer planı: Belirli bir şebeke veya hat
kesiminde bir takvim yılı içinde işletilmesi planlanan trenlerin hareketleriyle
ilgili güzergâhı, kalkış ve varış zamanlarını, tren sefer sayılarını içeren
ve tren çizgilerinden oluşan planı,
ğğ) Performans planı: Demiryolu altyapı
işletmecileri ve demiryolu tren işletmecilerinin planlanan ve gerçekleşen
tren seferleri, planlanan süreler ve gecikmeler ile demiryolu altyapı
işletmecisine atfedilebilir gecikmeler gibi önemli parametrelerle ilgili
performanslarını değerlendirmek üzere demiryolu altyapı işletmecileri
tarafından şebeke bildiriminde belirtilen performans değerlendirme
kurallarını ve ilgili eşik değerleri içeren planı,
hh) Performans raporu: Demiryolu altyapı
işletmecilerinin bir önceki orer planı döneminde sunduğu kapasite ve
hizmetlerin tüm kriterleriyle kullanım verimliliğini tespit eden raporu,
ıı) Sıkışık altyapı: Demiryolu altyapı kapasite
tahsisi için farklı isteklerin koordinasyonundan sonra söz konusu
isteklerin bir bölümünün altyapı kapasite tahsis talebine tam olarak cevap
verilememesini,
ii) Şebeke: Bir demiryolu altyapı işletmecisinin
sahip olduğu ve/veya onun tarafından yönetilen ve ulusal demiryolu altyapı
ağı içinde yer alan tüm demiryolu altyapı ağını,
jj) Şebeke bildirimi: Demiryolu altyapı işletmecileri
tarafından hazırlanan, altyapı kapasite tahsis başvurularını mümkün kılmak
için ücretlendirme ve kapasite tahsis planlarına yönelik genel kurallar,
süreler, prosedürler ve kriterler de dâhil olmak üzere gerekli diğer tüm
bilgileri ayrıntılarıyla belirleyen ve Bakanlık tarafından onaylanarak
yayımlanan bildirimi,
kk) Şirket: 13/1/2011 tarihli ve 6102 sayılı Türk
Ticaret Kanununa göre tutulan ticaret siciline kayıtlı şirketi,
ll) Tehlikeli madde taşıyan tren: Tehlikeli Eşyanın
Demiryolu ile Uluslararası Taşınmasına İlişkin Yönetmeliğinin (RID) Bölüm
3.2’deki tehlikeli maddelerin listelendiği Tablo A uyarınca taşımaya uygun
bulunmuş madde ve nesnelerin taşındığı münferit ve blok yük trenlerini,
mm) Trans-Avrupa demiryolu taşımacılık şebekesi:
Avrupa Birliği Komisyonu tarafından üye ülkelerin demiryolu altyapısının
entegrasyonu ve karşılıklı işletilebilirliğini amaçlamak ve bu çerçevede
teknik standartlar ve öncelikli ortak çıkar projeleri tespit edilerek, bu
projeler için finansman imkanları geliştirilmesini sağlamak ve uyumlu bir
Avrupa demiryolu altyapı sistemi oluşturmak için geliştirilen Avrupa
demiryolu taşımacılık koridoru ağını,
nn) Tren çizgisi: Belirli bir şebeke üzerinde bir
trenin iki yer arasında belirli bir zaman diliminde işletilmesi için tahsis
edilebilecek demiryolu altyapı kapasitesini,
oo) Tren-km: Bir trenin bir kilometre mesafeye
taşınmasıyla ifade edilen işletme hizmeti birimini,
öö) Ulusal demiryolu altyapı ağı: Türkiye sınırları
içerisinde bulunan il ve ilçe merkezleri ve diğer yerleşim yerleri ile
limanlar, hava meydanları, organize sanayi bölgeleri, lojistik ve yük
merkezlerini birbirine bağlayan, kamuya veya şirketlere ait bütünleşik
demiryolu altyapısı ağını,
pp) Ulusal yolcu taşımacılık hizmeti: Tüm
vagonların veya tren setinin ülke sınırlarını geçmemeleri koşuluyla yolcu
trenleriyle verilen demiryolu ulaştırma hizmetini,
rr) Ulusal yük taşımacılık hizmeti: Trenine eklenti
yapılabilen ve/veya treni bölünebilen, tüm vagonların ülke sınırlarını
geçmemeleri koşuluyla farklı bölümlerin farklı hareket ve varış noktaları
olabilen, yük trenleriyle verilen demiryolu ulaştırma hizmetini,
ss) Uluslararası yolcu taşımacılık hizmeti: Trenin
tüm vagonlarının veya setin Türkiye sınırlarını en az bir kez geçtiği,
farklı vagonların farklı hareket ve varış noktaları olabilen demiryolu
ulaştırma hizmetini,
şş) Uluslararası yük taşımacılık hizmeti: Trenin
tüm vagonlarının Türkiye sınırlarını en az bir kez geçtiği, trenine eklenti
yapılabilen ve/veya treni bölünebilen, farklı vagonların farklı hareket ve
varış noktaları olabilen demiryolu ulaştırma hizmetini,
tt) Uzun mesafe: Başlangıç ve varış noktası
itibarıyla 350 kilometre ve üzeri demiryolu altyapı ağını kapsayan yolcu
taşımacılığı hizmet mesafesini,
uu) Yüksek hızlı tren: Coğrafi bölgesi fark etmeksizin
250 km/s’ye kadar hız yapılabilen kısa veya uzun mesafeli yolcu
taşımacılığı hizmetlerini,
ifade eder.
(2) Birinci fıkrada yer almayan tanımlar için 6461
sayılı Kanundaki tanımlar esas alınır.
İKİNCİ BÖLÜM
Altyapı Tahsisi ve Ücretlendirmesi Koşulları
Genel Şartlar
ve Şebeke Bildirimi
Genel
şartlar
MADDE 5- (1) Geçerli bir demiryolu tren işletmecisi yetki
belgesi almış olan demiryolu tren işletmecilerinin altyapı kapasite tahsisi
için başvuru yapmadan önce ilgili ulusal mevzuat kapsamında tanımlanan bir
emniyet yönetim sistemini kurması ve Bakanlıktan emniyet belgesi alması
zorunludur.
(2) Ücretlendirme ve altyapı kapasite tahsisi
planları tüm işletmecilere eşit ve ayrımcı olmayan erişim hakkı tanımalıdır.
Bu kurala aykırılık olduğunun iddia edilmesi halinde, ihtilafların çözümüne
yönelik Bakanlık karar alır.
(3) Demiryolu altyapı işletmecileri, birden fazla
altyapı şebekesinden geçen uluslararası yük ve yolcu taşımacılık
hizmetlerinin verimli yürütülmesini sağlamak için diğer demiryolu altyapı
işletmecileri ile iş birliği yapar.
(4) Demiryolu altyapı işletmecileri, demiryolu
taşımacılığında ulusal demiryolu altyapı ağının etkin kullanımını ve
rekabet ortamının oluşmasını sağlar. Bu amaçla diğer demiryolu altyapı
işletmecileri ile iş birliği ve ortak faaliyetler tesis edilebilir.
Herhangi bir iş birliği veya ortak faaliyetler bu Yönetmelikte belirlenen
kurallara bağlı kalınarak yürütülür.
(5) Demiryolu altyapı işletmecileri uygulanmakta
olan altyapı erişim ücret tarifesinin, kendi şebekelerinin tümü üzerinde
aynı ilkelere dayalı olmasını sağlar.
(6) Demiryolu altyapı işletmecisinin bakım ve
onarım çalışmaları sebebiyle yol kapatması neticesi demiryolu tren
işletmecilerine sunulan alternatif yolun uzun mesafe olması durumunda,
altyapı erişim ücretleri ve buna ilişkin ek ücretler, şebeke bildiriminde
belirlenen kapatma süreleri dikkate alınarak, kısa olan asıl mesafe
üzerinden ücretlendirilir.
(7) Bu maddenin uygulanmasında ikili anlaşmalar,
uluslararası sözleşmeler ve 7/12/1994 tarihli ve 4054 sayılı Rekabetin
Korunması Hakkında Kanun hükümleri saklıdır.
Şebeke
bildirimi
MADDE 6- (1) Demiryolu tren işletmecilerinin serbest, adil,
şeffaf ve sürdürülebilir bir rekabet ortamında demiryolu altyapısına erişimlerini
sağlamak ve erişim haklarını kullanabilmelerine imkân vermek için gerekli
tüm bilgiler demiryolu altyapı işletmecileri tarafından hazırlanarak yıllık
şebeke bildiriminde yayımlanır.
(2) Şebeke bildirimi Ek-1’de yer alan formata uygun
olarak hazırlanır ve her yıl altyapı kapasite tahsis talepleri için son
başvuru tarihinden en az dört ay önce yayımlanır. Yayımlanma tarihinden en
az 30 gün önce Bakanlık onayına gönderilir.
(3) Şebeke bildirimi, geçerlilik süresini
kapsayacak şekilde ve en az bir yıl uygulanmak üzere yayımlanır.
(4) Şebeke bildirimi, demiryolu altyapısının
özelliklerini, erişim şartlarını, hizmet tesislerinden yararlanma ve bu
tesislerdeki hizmetlerin teminine yönelik kuralları belirler.
(5) Demiryolu altyapı işletmecileri şebeke bildirimini
internet ortamında Türkçe ve İngilizce olmak üzere iki dilde yayımlamak ve
her an erişilebilir olmasını sağlamak zorundadır.
(6) Demiryolu altyapı işletmecileri altyapının
güncel durumuna ilişkin bilgileri içerecek şekilde şebeke bildiriminin
güncel halde bulundurulmasından sorumludur. İşletme yılı içerisinde plan
dışı durumlar nedeniyle altyapının erişilebilirliğinde değişiklikler olması
halinde güncel bilgiler şebeke bildiriminde tanımlanan kanallar
aracılığıyla Bakanlığın 15 günlük inceleme ve onayından sonra yayımlanır.
(7) Verimlilik artışına yönelik düzenlemeleri
içeren şebeke bildirimi ekleri Bakanlık onayı olmadan yayımlanabilir. Bu
durumda yayım tarihinden itibaren 7 gün içerisinde şebeke bildirimi
değişikliği Bakanlık onayı için gönderilir.
(8) Demiryolu tren işletmecilerince bu Yönetmelikte
belirlenen şartlara riayet edilmediği durumlarda, demiryolu altyapı
işletmecileri durumu Bakanlığa bildirir. Bakanlık tarafından böyle bir
durumun gerçekliğinin belgelenmesi ve demiryolu tren işletmecisinin
gerekliliklerini artık yerine getiremeyeceğine kanaat getirilmesi halinde;
ilgili mevzuat uyarınca yetki belgesi askıya alınır veya iptal edilir.
Yetki belgesi askıya alındığında veya iptal edildiğinde, kullanılacak olan
tren çizgilerinin sıkışık altyapıda olması halinde tren çizgileri diğer
demiryolu tren işletmecilerine kullandırılır. Kullanılmama nedeniyle
boşalan altyapı kapasitesi bir başka demiryolu tren işletmecisi tarafından
kullanılana kadar altyapı erişim ücretlerinin yarısı, yetki belgesine işlem
yapılan demiryolu tren işletmecisinden tahsil edilir.
Erişim
sözleşmesine ilişkin hükümler
MADDE 7- (1) Altyapı kapasite tahsisi başvurusu olumlu
sonuçlanan demiryolu tren işletmecisi, demiryolu altyapı işletmecisiyle bir
erişim sözleşmesi imzalar. Bir erişim sözleşmesinin asgari şartları Ek-3’te
yer almakta olup, Ek-3’e uygun bir örnek erişim sözleşmesi taslağı şebeke
bildirimi ekinde yayımlanır.
(2) Erişim sözleşmesi şeffaf olan ve ayrımcı
nitelikte olmayan hükümler içerir.
(3) Yapılan erişim sözleşmelerinin bir örneği,
demiryolu altyapı işletmecisince Bakanlığa gönderilir.
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
Altyapı Maliyeti ve Hesaplar, Ücretlendirme
İlkeleri, Sunulacak Hizmetler,
Altyapı Erişim
Ücretlerinin Belirlenmesi ve Tahsili
Altyapı
maliyeti ve hesaplar
MADDE 8- (1) Demiryolu altyapı işletmecileri sahip oldukları
ya da işletmesinden sorumlu oldukları sabit varlıkların bir envanterini
mevcut durumlarına dair bilgileri de içerecek şekilde oluşturur ve bu
listeyi günceller. Bu envanter sabit varlıkların bakım onarımı veya
yenilenmesine ilişkin finansman ihtiyacını değerlendirmekte kullanılır.
Demiryolu altyapı işletmecileri ayrıca, sabit varlıkların yenilenmesi,
geliştirilmesi ile trafik ve istasyon yönetimine ilişkin giderleri detaylı
bir şekilde kaydeder.
(2) Demiryolu altyapı işletmecileri, demiryolu tren
işletmecilerine sağladıkları çeşitli hizmetlere ilişkin maliyetleri
ayrıştırmak için bir yöntem belirler. Bu yöntem değişen koşullara göre
belirli aralıklarla güncellenir.
(3) Demiryolu altyapı işletmecileri tarafından
belirlenen maliyet dağıtım yöntemi ve bu yöntemde yapılacak her değişiklik
Bakanlık tarafından onaylanır.
(4) Kamu kaynaklarının etkin ve verimli
kullanılmasını sağlamak amacıyla demiryolu altyapısı bakımı, yenileme ve
geliştirmelerinde aşağıdaki hususlar göz önünde bulundurularak, Ek-5’te
belirlenen değerlendirme kriterlerine uygun 5 yılı kapsayan ve her bir yılı
için demiryolu altyapı işletmecisi tarafından hazırlanan iş planı, şebeke
bildirimi ile eş zamanlı olarak Bakanlığa sunulur:
a) Demiryolu taşımacılığı kullanımının artırılması
için öngörülebilir emniyet ve taşıma güvenilirliğinin iyileştirilmesi.
b) Diğer taşıma modları ile rekabet edebilirliğin
sağlanması için hizmet dakikliğinin öngörülebilir olması.
c) Hat kapasitesi ve kullanılabilirliği.
ç) Enerji verimliliği.
d) Demiryolu emniyeti.
e) Bakım veya yenileme çalışmalarına doğru ve
zamanında müdahale kararlarının alınabilmesi için uygulanan varlık
yönetimi.
f) Yatırım ihtiyaçlarının tespiti, analizi ve
optimize edilmesi, gerekli güvenilirlik, kullanılabilirlik, sürdürülebilirlik
ve emniyet seviyeleri için toplam maliyetin en aza indirgenmesi ve uzun
vadede varlıkların kalitesinin sağlanması için yapılan bakım analiz ve
planlaması.
g) Ulaşım ihtiyaçlarına uygun bir strateji ile
yapılan sinyalizasyon ve elektrifikasyon çalışmaları ile demiryolu seyir
sürelerinin kısaltılması.
ğ) Demiryolu ile yük ve yolcu taşımacılığının
artırılması için gerçekleştirilecek yol yenilemeleri.
(5) Bakanlık, iş planının uygulanmasına ilişkin
kontrol ve takibi gerçekleştirir ve her yıl bir rapor yayımlar.
Ücretlendirme
ilkeleri
MADDE 9- (1) Demiryolu altyapı işletmecileri şebekenin
benzer bir parçasında aynı nitelikteki hizmetleri gerçekleştiren farklı
demiryolu tren işletmecileri için eşdeğer, ayrımcı olmayan ve
işletmecilikten kaynaklanan çevresel etkileri de dikkate alarak bir ücret
tarifesini uygular, uygulanan ücretlerin şebeke bildiriminde belirtilen
kurallara uygun olmasını sağlar. Ücretlendirme sistemi, demiryolu tren işletmecilerinin
verim artışlarını destekleyecek şekilde düzenlenir.
(2) Sekizinci fıkra hükmü saklı kalmak kaydıyla
uygulama dönemine 90 gün süre kalmış ya da uygulama dönemi içerisindeki
şebeke bildiriminde, altyapı kullanım ücretlerinde indirim veya artırım
yapılamaz.
(3) Ek-2’nin 1 inci ve 2 nci maddelerinde
belirtilen hizmet tesislerine erişim için istenecek ücretler, bakım-onarım
dâhil altyapı işletme giderleri ve diğer ulaştırma türleri dikkate alınarak
belirlenir.
(4) Altyapı erişim ücreti altyapının sıkışık olduğu
dönemlerde kapasite azlığını yansıtan ilave bir ücret içerebilir.
(5) Ek-2’nin 1 inci maddesinde açıklanan asgari
erişim paketindeki hizmetler erişim ücreti içerisinde yer alır.
(6) Ek-2’nin 2 nci, 3 üncü ve 4 üncü maddelerinde
belirtilen hizmetler için alınacak ücretler, altyapı erişim ücreti
kapsamına girmez. Söz konusu hizmetlere ilişkin ücretler ayrıca belirlenir
ve tahsil edilir. Ücretlendirme, fiili kullanım miktarı üzerinden yapılır.
(7) Demiryolu altyapı işletmecileri, demiryolu tren
işletmecileri tarafından kendilerine sağlanan bilgilerin ticari gizliliğine
riayet eder. Demiryolu tren işletmecileri, demiryolu altyapı
işletmecilerinden diğer tren işletmecileri ile ilgili bilgileri talep
edemez.
(8) Bakanlık, bu Yönetmelik kapsamındaki faaliyetlerle
ilgili piyasadaki ücretlerin; ülke ekonomisi ve/veya kamu yararı aleyhine
sonuç vermesi ve/veya aşırı ücret uygulanması ve/veya rekabet ortamının
bozulması hallerinde ve gerektiğinde söz konusu faaliyetler için belirli
bir süreyle sınırlı taban ve/veya tavan ücret tarifesi uygulaması getirir.
(9) Bakanlık, altyapı erişim ücretiyle ilgili tüm
bilgileri demiryolu altyapı işletmecilerinden talep eder ve altyapı erişim
ücretleri Bakanlık onayına müteakip demiryolu altyapı işletmecisi
tarafından ilan edilir.
Sunulacak
hizmetler
MADDE 10-
(1) Demiryolu tren işletmecileri,
Ek-2’nin 1 inci ve 2 nci maddelerinde açıklanan hizmet tesisleri için
ayrımcı olmayan bir asgari erişim paketi ve hizmet tesislerine erişim
hakkına sahip olurlar.
(2) Demiryolu altyapı işletmecileri, talep sahibi
demiryolu tren işletmecileri için Ek-2’nin 2 nci maddesinde belirtilen
hizmetleri şeffaf ve adil bir rekabet ortamında yerine getirir. 4054 sayılı
Kanunun 6 ncı maddesi hükümleri saklı olmak üzere; demiryolu tren
işletmecilerinin Ek-2’nin 2 nci maddesinde belirtilen hizmetleri alternatif
hizmet sağlayıcılardan temin imkanı bulması halinde, demiryolu altyapı
işletmecileri bu hizmetleri vermeyi reddetme kararı alabilir. Demiryolu
altyapı işletmecileri aynı zamanda bu hizmetlerin varsa ilgili alternatif
hizmet sağlayıcıları tarafından temin edilmesini engelleyemezler. Reddetme
kararı yazılı olarak bildirilir.
(3) Demiryolu altyapı işletmecileri Ek-2’nin 3 üncü
maddesinde belirtilen ek hizmetleri sağlayabiliyorsa demiryolu tren işletmecisinin
talebi üzerine bu hizmetleri vermek zorundadır.
(4) Demiryolu tren işletmecileri, Ek-2’nin 4 üncü
maddesinde belirtilen diğer yardımcı hizmetleri, demiryolu altyapı
işletmecileri veya diğer hizmet sağlayıcılardan talep edebilirler.
Demiryolu altyapı işletmecileri bu hizmetleri temin etmekle yükümlü
değillerdir.
Altyapı
erişim ücretlerinin belirlenmesi, tahakkuku ve tahsili
MADDE 11-
(1) Altyapı kullanım ücreti,
ücretin tahakkuku ve tahsili, bu Yönetmelikte belirlenen usul ve esaslar çerçevesinde
yayımlanacak şebeke bildiriminde belirlenir. Şebeke bildirimi Bakanlık
onayına tabidir.
(2) Demiryolu altyapı işletmecisi her bir demiryolu
tren işletmecisine, kendilerine tahakkuk ettirilen faturaların şebeke
bildiriminde belirlenen yöntem, göstergeler, usul ve esaslar çerçevesinde
şeffaf olan ve ayrımcı olmayan bir şekilde düzenlendiğini göstermekle
yükümlüdür.
Ücretlendirme
ilkelerinde istisnalar
MADDE 12-
(1) Demiryolu altyapı
işletmecileri, tahakkuk eden giderlerinin karşılanabilmesi için, piyasa koşullarının
sınırları dâhilinde ve demiryolu piyasası bölümlerinin rekabet
edebilirliğini garanti altına almak koşuluyla verimlilik ve şeffaflık
ilkeleri ile ayrımcı olmama ilkelerini dikkate alarak altyapı erişim
ücretlerini farklılaştırabilir.
(2) Ücret farklılaştırılması altyapının türü,
özellikleri ve trenlerin kategorileri ile tanımlanan piyasa bölümlerine
göre düzenlenebilir.
(3) Ücret farklılaştırılmasına ilişkin onay
vermeden önce Bakanlık, demiryolu altyapı işletmecisinin ücret farklılaştırması
için belirlediği katsayıların belirli piyasa bölümlerine uygunluğunu asgari
olarak aşağıda listelenen ikilileri dikkate alarak değerlendirmesini
sağlar:
a) Yolcu taşımacılığına karşı yük taşımacılığı.
b) Tehlikeli maddeleri taşıyan trenlere karşı diğer
yük trenleri.
c) Ulusal hizmetlere karşı uluslararası hizmetler.
ç) Yüksek hızlı, hızlı trenlere karşı diğer yolcu
taşımacılığı trenleri.
d) Banliyö veya bölgesel yolcu taşımacılığına karşı
bölgeler arası yolcu taşımacılığı.
e) Kombine taşımacılık trenlerine karşı blok yük
trenleri.
f) Blok trenlere karşı münferit vagon yüklemeli
trenler.
g) Düzenli trenlere karşı münferit tren hizmetleri.
(4) Ücret farklılaştırma katsayıları ve hangi
piyasa bölümlerine uygulanacağının listesi şebeke bildiriminde yayımlanır
ve Bakanlık tarafından her yıl gözden geçirilir.
(5) Ayrımcı olmama ilkesine istinaden demiryolu
altyapı işletmecisi, tüm altyapı kullanıcılarına uygulanmak üzere yeni
demiryolu hizmetlerinin geliştirilmesine yönelik sınırlı süreli indirimler
ya da belirgin ölçüde az kullanılan hatların kullanımını artırmak için
ilgili hatlara özel indirimler içeren ve belirli trafik akışlarına atıfta
bulunan bir ücret tarifesi belirleyebilir.
(6) Demiryolu altyapı işletmecisi belirli demiryolu
piyasası bölümlerine ücret farklılaştırması uyguladığında, piyasa bölümleri
dâhilindeki trenlere kat ettikleri mesafeye yönelik herhangi bir ilave ek
ücret uygulayamaz.
DÖRDÜNCÜ BÖLÜM
Performans Değerlendirme, Performans Planı,
Kapasite Hakları ve
Tahsisli
Kapasitenin Kullanılmaması
Performans
değerlendirme
MADDE 13-
(1) Demiryolu altyapı erişim
ücretlendirme sistemi, performans değerlendirme kuralları aracılığıyla
demiryolu tren ve demiryolu altyapı işletmecilerini demiryolu altyapı
ağının performansını artırmayı amaçlar. Performans değerlendirme kuralları,
şebeke işletimini aksatan eylemler için idari yaptırımlar ve aksamadan
zarar gören işletmeler için tazminat içerir. Performans değerlendirme
kuralları ayrıca planlanan performansın üzerinde gerçekleşen faaliyetleri
ödüllendirecek bir sistemi de içerebilir. Performans değerlendirme
kuralları, demiryolu altyapı ve tren işletmecilerinin görüşleri de alınarak
performans planı olarak Bakanlık tarafından yayımlanır.
Performans
planı
MADDE 14-
(1) Performans planı Bakanlık
tarafından belirlenen temel ilkeler doğrultusunda hazırlanır ve planın
geçerli olduğu ağın tamamında ayrımcı olmayan bir şekilde uygulanır.
(2) Performansı ölçmeye yönelik yöntemin temel
ilkeleri şebekenin tamamı için geçerlidir.
(3) Demiryolu altyapı işletmecisi, performans planı
uyarınca tahakkuk eden ödemeleri hesaplama ayrıntıları ile birlikte
demiryolu tren işletmecisine aylık olarak bildirir.
(4) Kapasite performans raporu, her yıl sonunda
demiryolu altyapı işletmecileri ve Bakanlık tarafından ortak olarak
hazırlanır ve yayımlanır. Kapasite performans raporu, performans planında
belirlenen performans değerlendirme kuralları çerçevesinde ilgili işletme
yılı içerisinde demiryolu tren işletmecilerinin yıllık ortalama
performansına ilişkin değerlendirmeleri içerir.
(5) Demiryolu altyapı işletmecileri, bu
Yönetmelikte belirtilen performans planına ilişkin kriterlere yönelik şebeke
dönemi içerisinde gerçekleşen göstergeleri üçer aylık dönemler halinde
Bakanlığa bildirir.
Kapasite
hakları
MADDE 15-
(1) Altyapı kapasite tahsisi için
başvurular, altyapı kapasitesini kullanmak isteyen demiryolu tren
işletmecileri tarafından yapılır.
(2) Bir demiryolu tren işletmecisine tahsis edilmiş
altyapı kapasitesi, demiryolu altyapı işletmecileri tarafından diğer
demiryolu tren işletmecilerine kullandırılamaz.
(3) Tahsis edilmiş altyapı kapasitesinin herhangi
bir şekilde demiryolu tren işletmecileri arasında alımı, satımı,
kiralanması veya başka bir yolla devri yapılamaz.
(4) Demiryolu tren işletmecisine tren çizgisi
şeklindeki belirli altyapı kapasitesini kullanma hakkı en fazla bir orer
planı dönemi için verilir.
(5) Bir orer planı döneminden daha uzun bir dönem
boyunca ilgili demiryolu altyapısı üzerinde kapasite kullanımı için,
demiryolu altyapı işletmecileri ile demiryolu tren işletmecileri arasında
bir çerçeve anlaşması yapılır.
(6) Demiryolu altyapı işletmecileri, demiryolu tren
işletmecilerinden faaliyet seviyesiyle orantılı bir mali teminat
isteyebilir. Bu mali teminatın miktarı şebeke bildiriminde belirtilir.
Tahsisli
kapasitenin kullanılmaması
MADDE 16-
(1) Demiryolu tren işletmecilerine
tahsis edilen tren çizgilerinin tamamının ya da bir kısmının kullanılmaması
halinde; demiryolu altyapı işletmecileri tarafından şebeke bildiriminde
belirtilen usule göre ücret tahsil edilir. Tahsis edilen tren çizgilerinin
tamamı ya da kısmi olarak kullanılmamasına yönelik kriterler şebeke
bildiriminde belirtilir.
(2) Demiryolu altyapı işletmecileri, bir demiryolu
tren işletmecisine tahsis edilen ve kullanılmayan altyapı kapasitesi
hakkında diğer demiryolu tren işletmecilerine gerekli duyuruları en kısa
sürede kendisine ait internet sitesinde yayınlar ve söz konusu kapasiteleri
diğer demiryolu tren işletmecilerine kullandırabilir.
(3) Demiryolu tren işletmecilerine mücbir sebeplere
bağlı olarak kullandırılamayan tahsisli altyapı kapasitesi için ücret
tahsil edilmez.
(4) Demiryolu altyapı işletmecileri mücbir
sebeplere veya beklenmedik bir duruma bağlı olarak, demiryolu tren
işletmecilerine kullandırılamayan tahsisli altyapı kapasitesi için mümkünse
alternatif güzergâh önerir. Demiryolu tren işletmecisinin alternatif
güzergâh nedeniyle doğan ilave maliyetleri, kusurları oranında demiryolu
altyapı işletmecileri ve/veya diğer demiryolu tren işletmecileri tarafından
karşılanır.
(5) Demiryolu altyapı işletmecileri veya demiryolu
tren işletmecilerinin kusurlarından dolayı beklenmedik bir durum oluşur ve
alternatif güzergâh önerilemezse tahsisli altyapı kapasitesini kullanamayan
diğer demiryolu tren işletmecileri, şebeke bildiriminde belirlenen
kriterlere göre kusurları oranında demiryolu altyapı işletmecileri ve/veya
diğer demiryolu tren işletmecilerinden tazminat alırlar.
(6) Demiryolu altyapı işletmecileri veya demiryolu
tren işletmecilerinin kusurlarından dolayı beklenmedik bir durum oluşması
halinde, tahsisli altyapı kapasitesini gecikmeli kullanan diğer demiryolu
tren işletmecileri ve/veya demiryolu altyapı işletmecileri şebeke
bildiriminde birim saat geciktirme başına belirlenen ücreti, kusurları
oranında demiryolu altyapı işletmecilerinden ve/veya diğer demiryolu tren
işletmecilerinden tazminat olarak alırlar/verirler.
BEŞİNCİ BÖLÜM
Birden Fazla
Altyapı Ağı Üzerindeki Altyapı Kapasite Tahsisi
Birden
fazla altyapı ağı üzerindeki altyapı kapasite tahsisi
MADDE 17-
(1) Demiryolu altyapı
işletmecileri, kendi tasarruflarındaki altyapı ağının dışında bir demiryolu
ağının kullanımını da gerektiren demiryolu taşımacılık faaliyetlerine
ilişkin altyapı kapasite tahsisini sağlamak için diğer demiryolu altyapı
işletmecileri ile iş birliği yaparlar.
(2) Demiryolu altyapı işletmecileri, Avrupa
Birliği’ne yönelik demiryolu taşımacılık faaliyetlerini; Trans-Avrupa
demiryolu taşımacılık şebekesi kullanım kuralları çerçevesinde düzenlerler
ve bunu sağlamak için uygun olan süreçleri oluştururlar.
(3) Demiryolu altyapı işletmecileri, uluslararası
demiryolu taşımacılık faaliyetlerine yönelik altyapı kapasite tahsislerini
önceden garanti edilmiş iş birliği kuralları çerçevesinde yapar ve
kullandırırlar.
(4) Bu madde kapsamında yapılan iş birlikleri,
garanti altına alınan altyapı kapasitesi ve bu kapasitenin tahsisi ile
ilgili kurallar, demiryolu tren işletmecilerine ve kamuoyuna duyurulur.
ALTINCI BÖLÜM
Çerçeve
Anlaşmalarına İlişkin Hükümler
Çerçeve anlaşmaları
ve erişim sözleşmesine ilişkin hükümler
MADDE 18-
(1) Bir çerçeve anlaşması,
demiryolu tren işletmecisine bir orer planı dönemini aşan süre için
sunulacak altyapı kapasitesinin genel özelliklerini belirtir ancak tren
çizgilerini belirlemez. Çerçeve anlaşmaları, anlaşmanın kapsamına giren
altyapı üzerinde haksız rekabet ve tekel oluşturacak, diğer demiryolu tren
işletmecilerinin veya hizmet sağlayıcılarının kullanımına engel oluşturacak
şekilde olamaz.
(2) Çerçeve anlaşmaları bir erişim sözleşmesi ile
tamamlanır ve geçerli olur.
(3) Çerçeve anlaşmaları, demiryolu altyapısının
daha etkili kullanılabilmesini sağlamak amacıyla sınırlı olmak üzere
sözleşme maddelerinde değişiklik veya kısıtlama yapılmasına izin verir.
(4) Çerçeve anlaşmalarının tek taraflı
değiştirilmesi veya iptal edilmesi durumunda idari yaptırım uygulanır.
Ancak, bu yaptırımların niteliği ve nicelikleri şebeke bildiriminde
belirtilir.
(5) Çerçeve anlaşmaları, azami beş yıllık bir
dönemi kapsar ve anlaşma süresinin bitiminden 6 ay önce yenilenebilir.
(6) Ticari gizliliğe sadık kalmak kaydıyla çerçeve
anlaşmalarının genel nitelikleri ilgili tarafların ulaşabileceği şekilde
açık erişime sunulur.
(7) Çerçeve anlaşması imzalanmasını müteakip bir
örneği Bakanlığa gönderilir.
YEDİNCİ BÖLÜM
Kapasite Tahsis
Program Takvimi, Başvuru, Planlama ve Koordinasyon Süreci
Kapasite
tahsis program takvimi
MADDE 19-
(1) Demiryolu altyapı
işletmecileri altyapı kapasite tahsisini, Ek-4’te belirtilen kriterlere
göre hazırlanan kapasite tahsis program takvimine uygun olarak yapar.
(2) Demiryolu altyapı işletmecileri taslak orer
planı hakkında istişareye başlamadan önce, uluslararası tren çizgileriyle
ilgili olarak diğer demiryolu altyapı işletmecileri ile mutabakat
sağlanmaması halinde Bakanlığın görüşü doğrultusunda hareket eder.
Başvuru
MADDE 20-
(1) Demiryolu tren işletmecileri,
demiryolu altyapı işletmecilerine şebeke bildiriminde belirlenmiş kurallar
çerçevesinde, kendilerine demiryolu altyapısını kullanma hakkı
verilebilmesi için başvuru yaparlar. Başvurudan önce gerekli ön şartların
ve yeterliliklerin ilgili mevzuatta açıklandığı üzere sağlanması
zorunludur.
(2) Düzenli orer planı ile ilgili başvurular
Ek-4’te belirtilen kriterlere göre hazırlanan altyapı kapasite tahsis
program takvimine uygun olarak yapılır.
(3) Bir çerçeve anlaşmasına sahip olan demiryolu
tren işletmecileri ise bu çerçeve anlaşmasına uygun olarak başvuruda
bulunurlar.
(4) Birden fazla şebekeden geçen tren çizgileri
için demiryolu tren işletmecisi, demiryolu altyapı işletmecisine başvurarak
altyapı kapasite tahsis talebinde bulunabilir. Bu durumda demiryolu altyapı
işletmecisi, demiryolu tren işletmecisi adına diğer ilgili demiryolu
altyapı işletmecileriyle söz konusu talebi karşılamak üzere iletişime
geçer.
Planlama
MADDE 21-
(1) Demiryolu altyapı
işletmecileri, birden fazla şebekeden geçen tren çizgileri için yapılan talepler
de dahil olmak üzere kendi altyapısı için aldığı tüm talepleri, kapasiteyi
en yüksek düzeyde kullandırarak karşılamaya çalışır. Ayrıca uygulanacak
kısıtlamalar sebebiyle demiryolu tren işletmecisinin uğrayacağı ekonomik
etkilerini de göz önünde bulundurur.
(2) Demiryolu altyapı işletmecileri, planlama ve
koordinasyon süreci içinde belirli hizmetler için sadece 23 üncü ve 25 inci
maddelere göre öncelik verebilir.
(3) Demiryolu altyapı işletmecileri orer planı
taslağı hakkında demiryolu tren işletmecilerine danışır ve görüşlerini
sunmak üzere taraflara en az bir ay süre verir. Altyapı kapasite tahsisi
talebinde bulunmuş tüm demiryolu tren işletmecileri bu bir aylık süre
içinde orer planına ilişkin görüşlerini iletirler. Tüm bu içerik ve süreler
şebeke bildiriminde demiryolu altyapı işletmecilerince detaylandırılmak
zorundadır.
(4) Demiryolu altyapı işletmecileri, kendisine
iletilen herhangi bir sorunu gidermek için uygun tedbirleri alır. Demiryolu
altyapı işletmecileri daha önceden tahmin edilen sıkıntılar ve sık
karşılaşılan sorunlar için kendi internet sayfasında veya hazırlanacak bir
rehberde bu sorunları ve çözüm yollarını açıklar.
Koordinasyon
süreci
MADDE 22-
(1) Demiryolu altyapı
işletmecileri 21 inci maddeye göre yapılacak planlama sürecinde bir kısıtla
karşılaşılması halinde, tüm taleplere mümkün olan en iyi karşılığı veren
çözümü taraflar arası koordinasyon yoluyla sağlar.
(2) Koordinasyon gerektiren bir durum ortaya
çıktığında, demiryolu altyapı işletmecileri, talep edilen tren çizgisi
yerine çözüme yönelik olarak makul sınırlar içinde farklı bir tren çizgisi
önerme hakkına sahiptir.
(3) Herhangi bir anlaşmazlık durumunda demiryolu altyapı
işletmecileri, demiryolu tren işletmecileri ile istişare yoluyla çözüm elde
etmeye çalışır. Bu istişare aşağıdaki bilgilerin makul bir süre içinde
ücretsiz ve yazılı veya elektronik formatta açıklanmasına dayandırılır:
a) Aynı güzergâhlarda diğer demiryolu tren
işletmecileri tarafından talep edilen tren çizgileri.
b) Diğer demiryolu tren işletmecilerine tahsis
edilen tren çizgileri ve aynı güzergâhlara ilişkin bekleyen tren çizgisi
talepleri.
c) Diğer demiryolu tren işletmecilerine aynı
güzergâhlarda önceki orer planındaki gibi tahsis edilen tren çizgileri.
ç) İlgili güzergâhlar üzerinde mevcut kalan
kapasite.
d) Altyapı kapasite tahsisi sürecinde kullanılan
kriterler.
(4) Demiryolu altyapı işletmecisi tarafından
demiryolu tren işletmecisine diğer demiryolu tren işletmecilerinin
kimlikleri açıklanmadan sektörel ve/veya bu Yönetmeliğin uygulanmasıyla
ilgili hususlarda bilgilendirme yapılır.
(5) Koordinasyon sürecini yöneten ilkeler, şebeke
bildiriminde belirlenir. Burada ayrıca uluslararası tren çizgilerini
düzenlemedeki zorluklar da yansıtılır ve bu tren çizgilerinde yapılan
düzenlemelerin diğer ülkelerdeki demiryolu altyapı işletmecileri üzerindeki
etkileri de açıklanır.
(6) Altyapı kapasite tahsis taleplerinin
koordinasyon ile çözülemediği durumlarda demiryolu altyapı işletmecileri
tüm istekleri karşılamak için alternatif çözümler dahilinde girişimde
bulunur.
(7) 31 inci ve 32 nci maddelerde yer alan hükümler
saklı kalmak şartıyla altyapı kapasitesinin tahsisinde yaşanacak
ihtilafların hızla çözülebilmesi için, şebeke bildiriminde açıklanacak
süreçlere göre çözüm önerileri oluşturulur. Öneriler, en geç 10 iş günü
içinde karara bağlanır. Önerilerin uygun bulunmaması halinde ilgili
taraflar Bakanlığa 10 iş günü içerisinde itiraz edebilir.
SEKİZİNCİ BÖLÜM
Sıkışık
Altyapı, Program Dışı Talepler ve Sınıflandırılmış Altyapı
Sıkışık
altyapı
MADDE 23-
(1) İstenen tren çizgilerinin
koordinasyonundan ve demiryolu tren işletmecileri ile istişare yapılmasından
sonra altyapı kapasitesi taleplerinin yeterince karşılanamaması
durumlarında, demiryolu altyapı işletmecileri altyapı kesiminde meydana
gelen sıkışıklığı derhal ilan etmek zorundadır. Bu, aynı zamanda yakın
gelecekte yetersiz kapasite yaşayabileceği öngörülmüş olan altyapı için de
yapılır.
(2) Bir altyapı kesiminin sıkışıklığı ilan
edildiğinde ve 27 nci maddede belirtilen bir kapasite geliştirme planının
bulunmadığı takdirde, demiryolu altyapı işletmecileri 26 ncı maddede
belirtilen bir kapasite analizi yapar.
(3) 9 uncu maddenin üçüncü fıkrası uyarınca ilave ücretlere
rağmen sıkışık altyapı kapasitesine karşı tatmin edici bir sonuç elde
edilemediği durumda, altyapı kapasitesinin tahsisi için demiryolu altyapı
işletmecileri şebeke bildiriminde yer alan öncelik sıralamasını uygular.
(4) Demiryolu altyapı işletmecileri tarafından
kapasite tahsis edilirken, kamu yararını gözetecek, demiryolu ve kombine
yük taşımacılığının gelişimini teşvik edecek şekilde hizmetlere öncelik
verilmesini sağlamak için ayrımcı olmayan koşullarda gerekli tüm önlemler
alınır.
(5) Öncelik sıralaması; banliyö hizmetleri,
uluslararası yolcu taşımacılık hizmetleri, kamu hizmeti yükümlülüğü
kapsamındaki yolcu taşımacılık hizmetleri, ulusal yolcu taşımacılık
hizmetleri, uluslararası yük taşımacılık hizmetleri, ulusal yük taşımacılık
hizmetleri şeklindedir.
(6) Demiryolu altyapı işletmecisi, işletmecilik
sırasında beşinci fıkrada yer alan tren sınıfları arasında toplam bekleme
sürelerini minimize edecek şekilde uygulama yapar.
(7) Bakanlık öncelik sıralamasını gözetmeksizin
sıkışık altyapıda yapılan altyapı kapasite tahsisinin yeniden düzenlemesini
isteyebilir.
Program
dışı talepler
MADDE 24-
(1) Demiryolu altyapı
işletmecileri, program dışı tren çizgisi taleplerine mümkün olduğunca çabuk
ve her durumda beş iş günü içinde cevap verir. Mevcut atıl veya fazla
kapasite ile ilgili bilgiler, kendi internet sitesinde bu kapasiteyi
kullanmak isteyebilecek olan tüm demiryolu tren işletmecilerinin erişimine
sunulur.
(2) Demiryolu altyapı işletmecileri program dışı
bakım-onarım ihtiyaçları ve program dışı kapasite tahsis taleplerine hızlı
cevap verebilmek amacıyla ihtiyaca göre kapasiteden belli bir pay ayırma ve
saklama hakkına sahiptirler. Demiryolu altyapı işletmecileri yedek
tutulması gereken kullanılabilir hat kapasiteleri için ihtiyaç
değerlendirmesi yaparlar.
Sınıflandırılmış
altyapı
MADDE 25-
(1) Uygun alternatif güzergâhlar
ve/veya aynı güzergâhta farklı zaman dilimi bulunduğu durumlarda demiryolu
altyapı işletmecileri, ilgili taraflarla istişareden sonra o güzergâh için
günün tamamında veya belirli zaman dilimlerinde izin verdiği ve belirlediği
tren sınıflarında kullanılmak üzere altyapı kapasitesi tahsis eder. Bu
sınıflandırma oluşturulduğu zaman, demiryolu altyapı işletmecileri altyapı
kapasitesi tahsisi yaparken tren güzergâhında izin verilen tren sınıfına
öncelik verir. Öncelik sıralamaları ve bu tren sınıflarına göre kodlar
şebeke bildiriminde açıklanır. Böyle bir kapasitenin atıl olduğu ve tren
dizisinin hat üzerinde işletilebilmesi için gerekli olan teknik özellikleri
sağladığı durumlarda, bu altyapının kullanımı önlenmez.
(2) Tren çizgisi tahsisi talebinde bulunan
demiryolu tren işletmecisi her türlü hizmetten faydalanabilecek şekilde
sınıflandırılmış altyapı kapasitesi planlama sürecine alınır.
DOKUZUNCU BÖLÜM
Kapasite Analiz
Raporu ve Kapasite Geliştirme Planı
Kapasite
analiz raporu
MADDE 26-
(1) Kapasite analiz raporu,
demiryolu altyapı işletmecileri tarafından demiryolu altyapısının tıkalı ya
da yoğun olarak ilan edildiği tarihten itibaren altı ay içerisinde
hazırlanır. Bu rapor varsa altyapı kapasite tahsis taleplerinin
karşılanmasına engel teşkil eden kısıtlamaları/zayıf noktaları belirler ve
karşılanamayan taleplerin de karşılanmasını sağlayacak kısa ve orta vadede
alınabilecek tedbirleri, çözüm teklifleri ile hizmetleri yeniden planlamayı,
hız değişikliklerini ve altyapı iyileştirmelerini de içerir.
(2) Kapasite analiz raporunun bir örneği Bakanlığa
gönderilir.
Kapasite
geliştirme planı
MADDE 27-
(1) Demiryolu altyapı
işletmecileri, altyapının sıkışık olması durumunda kapasite analiz raporunun
tamamlanmasından sonraki altı ay içerisinde bir kapasite geliştirme planı
hazırlar.
(2) Kapasite geliştirme planı sıkışık altyapı
durumundan etkilenen demiryolu tren işletmecileri ile görüşüldükten sonra
hazırlanır.
(3) Kapasite geliştirme planı içerisinde aşağıdaki
unsurlar yer alır:
a) Sıkışıklığın sebepleri.
b) İlgili kısımdaki trafiğin gelecekteki gelişimi
ve değişimi hakkında tahminler.
c) Altyapının geliştirilmesini engelleyen
kısıtlamalar.
ç) Altyapı erişim ücret değişikliklerinin yıllık
değişimine ilişkin tahminler de dâhil olmak üzere kapasite geliştirmeye
yönelik alternatiflerin ve giderlerin hesaplanması.
(4) Kapasite geliştirme planına tespit edilen önlem
önerilerinin fayda-maliyet analizi ve önlemlerin ne zaman, nasıl uygulanacağının
takvimsel olarak açıklaması da eklenir.
(5) Kapasite geliştirme planı sonuçlandırılmadan
önce Bakanlığın görüşü alınır ve sonuçlandırılmış planın bir örneği
Bakanlığa gönderilir.
(6) Demiryolu altyapı işletmecileri, 9 uncu
maddenin üçüncü fıkrası kapsamına giren ilave ücretin tahsiline aşağıdaki
hallerde son verir:
a) Bir kapasite geliştirme planı üretmemişse.
b) Kapasite geliştirme planında belirlenen çözüme
yönelik işlemler için hiçbir işlem yapılmamış, bu konuda ortaya bir irade
konulmamışsa.
(7) Demiryolu altyapı işletmecileri, Bakanlığın
onayını alarak 9 uncu maddenin üçüncü fıkrası kapsamına giren ilave ücretin
tahsiline aşağıdaki hallerde devam eder:
a) Kapasite geliştirme planı demiryolu altyapı
işletmecilerinin kendi kontrolü dışındaki nedenlerden ötürü gerçekleştirilemiyorsa.
b) Kapasite geliştirme planında mevcut seçenekler
fayda/maliyet analizi sonucu ekonomik veya mali olarak uygulanabilir
değilse.
ONUNCU BÖLÜM
Tren Çizgilerinin Kullanımı, Bakım ve Onarım
Çalışması İçin Altyapı
Kapasitesi ve
Trafik Kesintisi Durumunda Özel Önlemler
Tren
çizgilerinin kullanımı
MADDE 28-
(1) Demiryolu altyapı
işletmecileri, demiryolu tren işletmecilerine tahsis edilen tren
çizgilerinin üç aylık süre zarfında şebeke bildiriminde belirtilen eşik değerler
altında kullanılması halinde söz konusu tren çizgisinin kullanım hakkını
iptal eder. Mücbir sebep halleriyle ilgili hükümler saklıdır.
(2) Demiryolu altyapı işletmecileri, planlama
sürecinde şebeke bildiriminde belirlenen koşullarda tren çizgisi tahsis
işlemi için o tren çizgilerinin bir önceki yıla ait performans seviyelerini
de dikkate alır.
Bakım ve
onarım çalışması için altyapı kapasitesi
MADDE 29-
(1) Altyapı bakım ve onarım
işlemleri, hat kesimleri ve uygulama takvimi itibarıyla ayrıntılı olarak
şebeke bildiriminde yayımlanır.
(2) Demiryolu tren işletmecilerinin talep ettiği
veya etmeyi planladığı tren çizgilerinde yapılacak hat bakımları için
demiryolu altyapı işletmecileri rekabeti engellemeyecek, ayrımcı olmayacak
şekilde önlemini alır.
(3) Demiryolu altyapı işletmecileri programlı
olmayan altyapı bakım çalışmalarının yapılmasına ihtiyaç duyulması halinde,
demiryolu tren işletmecilerini mümkün olduğunca çabuk ve her durumda 24
saat içinde bilgilendirir.
(4) Demiryolu altyapı işletmecileri, bir önceki
şebeke bildirimi dönemine ait hat kesimleri itibarıyla bakım endeksini
şebeke bildiriminde yayımlar.
Trafik
kesintisi durumunda özel önlemler
MADDE 30-
(1) Tren hareketlerinin teknik bir
arıza veya kaza/olay gibi nedenlerle aksaması durumunda, normal işletme
şartlarına geri dönmek için demiryolu altyapı işletmecileri gerekli tüm
adımları planlı bir şekilde uygulamalıdır. Bu amaçla demiryolu altyapı
işletmecileri ciddi kaza veya tren hareketlerinde oluşacak kesinti
durumunda haber verilecek çeşitli kuruluşların listelendiği acil eylem
planı hazırlar.
(2) Demiryolu altyapı işletmecileri, acil ve çok
gerekli hallerde altyapıyı geçici olarak kullanılamaz hale sokan arıza
nedeniyle tahsis edilen tren çizgilerini herhangi bir uyarı yapmaksızın
geri çekebilir. Demiryolu altyapı işletmecileri, en kısa sürede sistemin
onarılıp tekrar normal hale getirilmesini sağlar.
(3) Demiryolu altyapı işletmecisi altyapıyı tekrar
en kısa sürede normal duruma geri getirmek üzere gerekli gördüğü takdirde,
demiryolu tren işletmecilerinden uygun kaynakların tarifesine göre ücreti
mukabil kendi kullanımına hazır hale getirmelerini talep etme hakkına
sahiptir.
ON BİRİNCİ
BÖLÜM
İtiraz ve
Şikâyet Hakkı ile Danışma ve Bilgi İsteme Hakkı
İtiraz ve
şikâyet hakkı
MADDE 31-
(1) Bir demiryolu tren işletmecisi
kendisine haksız muamele edildiği, ayrımcılığa maruz kaldığı veya başka bir
şekilde zarar gördüğü kanaatindeyse Bakanlığa, demiryolu altyapı
işletmecisinin kararlarına karşı veya ilişkili demiryolu tren
işletmecisiyle ilgili olarak aşağıdaki hususlar çerçevesinde itiraz etme
hakkına sahiptir:
a) Şebeke Bildirimi.
b) Şebeke Bildirimindeki kriterler ve uygulamaları.
c) Kapasite tahsis süreci ve sonucu.
ç) Ücretlendirme şeması ve indirim şablonları.
d) Ödemesi gereken altyapı ücretlerinin düzeyi.
e) Serbest erişim ile ilgili düzenlemeler.
(2) Bakanlık, demiryolu altyapı işletmecileri
tarafından belirlenen ücretlerin kurallara uygun ve adil olmasını sağlar.
(3) Demiryolu altyapı işletmecileri ve demiryolu
tren işletmecileri arasında altyapı erişim ücretlerine yönelik
anlaşmazlıklarla ilgili müzakereler, Bakanlık gözetimi altında yapılır.
Bakanlık tarafından, müzakereler esnasında bu Yönetmelikte belirtilen kural
ve ilkelere aykırılık görülmesi halinde Bakanlığın görüşü doğrultusunda gerekli
düzeltmeler yapılır.
(4) Bakanlık, kendisine iletilen herhangi bir
şikâyeti değerlendirir ve 30 gün içerisinde ilgili taraflardan bilgi talep
ederek görüşmeleri başlatır. Her durumda tüm bilgilerin alınmasını müteakip
6 hafta içerisinde gerekçeli kararını taraflara bildirir.
(5) Bakanlığın itiraz veya şikâyet üzerine verdiği
kararlar, tüm taraflar için bağlayıcıdır.
(6) Bir demiryolu tren işletmecisinin altyapı
kapasite tahsis talebinin kabulü veya reddedilmesi ile ilgili olarak
Bakanlığa başvurması halinde; Bakanlık, demiryolu altyapı işletmecisinin
kararını doğrular veya belirlediği yönlendirmelere uygun olarak tadilini
ister.
Danışma
ve bilgi isteme hakkı
MADDE 32-
(1) Bakanlık, demiryolu piyasası hakkında
görüşlerini almak üzere demiryolu tren işletmecileriyle düzenli olarak
yılda en az bir defa danışma toplantıları yapar.
(2) Bakanlık ilgili taraflardan, her türlü bilgiyi
isteme yetkisine sahiptir. Talep edilen bilgiler Bakanlığa bir ay
içerisinde verilir. Ancak zorunlu hallerde bu süre iki hafta uzatılabilir.
9/10/2003 tarihli ve 4982 sayılı Bilgi Edinme Hakkı Kanunu hükümleri saklı
kalmak üzere Bakanlıkça sağlanacak olan bilgiler ise 31 inci maddenin
ikinci fıkrası uyarınca demiryolu hizmetlerinde piyasalardaki adil, şeffaf
ve sürdürülebilir rekabeti izleme ve sağlama görevi çerçevesinde gerekli
tüm verileri içerir. Buna istatistiksel ve piyasa gözlem amaçları için
gerekli olan veriler dâhildir.
ON İKİNCİ BÖLÜM
Çeşitli ve Son
Hükümler
Denetim
MADDE 33-
(1) Bakanlık bu Yönetmelikte
belirtilen kapasitenin şeffaf, etkin ve adil rekabet koşullarına uygun
tahsis edilip edilmediği hususunda ya da şikâyet üzerine haberli veya
habersiz kontrol ve denetim yetkisine sahiptir. Denetim sonunda rapor
düzenlenir.
İdari
para cezası
MADDE 34-
(1) Bu Yönetmelik hükümlerinin
ihlali durumunda 655 sayılı Kanun Hükmünde Kararnamenin 28 inci maddesine
göre;
a) 15 inci maddenin üçüncü fıkrasına aykırılık
halinde, tespit edilen her tren seferi için demiryolu altyapı ve tren
işletmecilerine ayrı ayrı olmak üzere 50.000 (elli bin) Türk Lirası,
b) 31 inci maddenin dördüncü fıkrasında belirtilen
şikâyete ilişkin, şikâyet sahibinin maddi zararının meydana geldiğinin
tespiti halinde altyapı işletmecisi ve/veya demiryolu tren işletmecisine
25.000 (yirmi beş bin) Türk Lirası,
idari para cezası uygulanır ve bunlara belirlenen
miktarda idari para cezası karar tutanağı düzenlenir.
(2) Bu maddeye göre verilen idari para cezaları,
tebliğinden itibaren bir ay içerisinde ödenir.
(3) Bu maddede belirtilen idari para cezaları her
takvim yılı başından geçerli olmak üzere, her yıl bir önceki yıla ilişkin
olarak 4/1/1961 tarihli 213 sayılı Vergi Usul Kanunu uyarınca tespit ve
ilan edilen yeniden değerleme oranında artırılarak uygulanır.
Avrupa Birliği
mevzuatına uyum
MADDE 35-
(1) Bu Yönetmeliğin
hazırlanmasında 21/11/2012 tarihli ve 2012/34/AB sayılı Tek Bir Avrupa
Alanı Tesis Edilmesine İlişkin Avrupa Parlamentosu ve Konsey Direktifi
dikkate alınmıştır.
Yürürlükten
kaldırılan yönetmelik
MADDE 36-
(1) 2/5/2015 tarihli ve 29343
sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Demiryolu Altyapı Erişim ve Kapasite
Tahsis Yönetmeliği yürürlükten kaldırılmıştır.
Geçiş
hükümleri
GEÇİCİ
MADDE 1- (1) Bu Yönetmeliğin
yürürlüğe girdiği tarihten önce ilan edilen şebeke bildirimleri hakkında,
36 ncı madde ile yürürlükten kaldırılan Demiryolu Altyapı Erişim ve
Kapasite Tahsis Yönetmeliği hükümleri uygulanır.
Yürürlük
MADDE 37-
(1) Bu Yönetmelik yayımı tarihinde
yürürlüğe girer.
Yürütme
MADDE 38-
(1) Bu Yönetmelik hükümlerini
Ulaştırma ve Altyapı Bakanı yürütür.
Ekleri için tıklayınız
|