|
Tarım ve Orman Bakanlığından:
TÜRK GIDA KODEKSİ BESLENME BEYANLARI YÖNETMELİĞİ
BİRİNCİ BÖLÜM
Başlangıç Hükümleri
Amaç
MADDE 1- (1) Bu Yönetmeliğin amacı, tüketiciyi en üst
düzeyde korumak için son tüketiciye arz edilen gıdalardaki beslenme
beyanlarına ilişkin kuralları belirlemektir.
Kapsam
MADDE 2- (1) Bu Yönetmelik; son tüketiciye ve toplu tüketim
yerlerine arz edilen gıda hakkında bilgilendirme mevzuatı kapsamında
etiketlenmesinde, sunumunda veya reklamında kullanılan beslenme beyanlarına
ilişkin kuralları kapsar.
Dayanak
MADDE 3- (1) Bu Yönetmelik; 11/6/2010 tarihli ve 5996
sayılı Veteriner Hizmetleri, Bitki Sağlığı, Gıda ve Yem Kanununun 21 inci,
22 nci, 23 üncü, 24 üncü, 27 nci, 28 inci ve 34 üncü maddelerine
dayanılarak hazırlanmıştır.
Tanımlar
ve kısaltmalar
MADDE 4- (1) Bu Yönetmelikte geçen;
a) Besin öğesi: Protein, karbonhidrat, yağ, lif, sodyum
ve Ek-2’de yer alan Vitaminler ve Mineraller İçin Günlük Referans Alım
Değerleri ile bu gruplara ait olan veya bu gruplardan birine giren
maddeleri,
b) Beslenme beyanı: Bir gıdanın içerdiği enerji,
besin öğeleri veya diğer öğeleri nedeniyle beslenme yönünden aşağıda
belirtilen yararlı özelliklere sahip olduğunu belirten, ileri süren veya
ima eden herhangi bir mesajı,
1) Enerji için (“Sağlar”, “Azalan veya artan oranda
sağlar”, “Sağlamaz”),
2) Besin öğeleri ve/veya diğer öğeler için
(“İçerir”, “Azalan veya artan oranlarda içerir”, “İçermez”),
c) Beyan: Mevzuat gereğince zorunlu olmayan,
herhangi bir formdaki resimli, grafik veya sembolik gösterimler de dâhil
olmak üzere, bir gıdanın kendine özgü özellikleri olduğunu belirten, ileri
süren veya ima eden herhangi bir mesaj veya gösterimi,
ç) Bilimsel Komisyon: Bu Yönetmelik kapsamına giren
konularda bilimsel değerlendirmeyi yapan ve 24/12/2011 tarihli ve 28152
sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Risk Değerlendirme Komite ve
Komisyonlarının Çalışma Usul ve Esasları Hakkında Yönetmelik çerçevesinde
Bakanlık tarafından oluşturulan bilimsel komisyonu,
d) Diğer öğe: Besleyici veya fizyolojik etkiye
sahip, besin öğesi dışındaki öğeleri,
e) Genel Müdürlük: Gıda ve Kontrol Genel
Müdürlüğünü,
f) Ortalama tüketici: Sosyal, kültürel ve lisanla
ilgili faktörler dikkate alındığında makul bir seviyede bilgilendirilmiş ve
makul seviyede dikkatli ve tedbirli olan tüketiciyi,
g) TGK: Türk Gıda Kodeksini,
ifade eder.
(2) Bu Yönetmelikte geçen ve birinci fıkrada yer
almayan tanımlar için, 5996 sayılı Kanunun 3 üncü maddesinde ve 26/1/2017
tarihli ve 29960 mükerrer sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Türk Gıda
Kodeksi Gıda Etiketleme ve Tüketicileri Bilgilendirme Yönetmeliğinin 4 üncü
maddesinde yer alan tanımlar geçerlidir.
İKİNCİ BÖLÜM
Genel Hükümler
Genel
hükümler
MADDE 5- (1) Beslenme beyanları, bu Yönetmelik hükümlerine
uygun olarak piyasaya arz edilen gıdaların etiketi, tanıtımı ve reklâmında
kullanılabilir.
(2) Beslenme beyanlarının kullanımı:
a) Belirsiz, yanlış veya yanıltıcı olamaz.
b) Diğer gıdaların beslenme yönünden yeterliliği
veya güvenilirliği konusunda şüpheye neden olacak şekilde olamaz.
c) Belirli bir gıdanın aşırı tüketimini
destekleyecek veya özendirecek şekilde olamaz.
ç) Çeşitli ve dengeli beslenmenin, genelde besin
öğelerini uygun miktarlarda sağlayamayacağını belirtecek, ileri sürecek
veya ima edecek şekilde olamaz. Çeşitli ve dengeli beslenme ile yeterli
miktarda sağlanamayan besin öğeleri ile ilgili istisnalar, bu istisnaların
başvurularına ilişkin koşullar da dahil olmak üzere Bakanlık tarafından
belirlenir.
d) Tüketicide endişeye neden olabilecek biçimde;
yazılı, resimli, grafik veya sembolik gösterimler vasıtasıyla vücut
fonksiyonlarındaki değişiklere atıfta bulunacak şekilde olamaz.
İstisnalar
MADDE 6- (1) Bu Yönetmelik;
a) 17/2/2005 tarihli ve 25730 sayılı Resmî
Gazete’de yayımlanan İnsani Tüketim Amaçlı Sular Hakkında Yönetmelik,
b) 1/12/2004 tarihli ve 25657 sayılı Resmî
Gazete’de yayımlanan Doğal Mineralli Sular Hakkında Yönetmelik,
c) Belirli bir gıda veya gıda grubuna yönelik
olarak yayımlanmış olan yatay ve dikey gıda mevzuatı,
hükümleri saklı kalacak şekilde uygulanır.
(2) Bir gıdanın etiketlenmesinde, sunumunda veya
reklamında yer alan ve bir beslenme beyanı olarak yorumlanabilecek ticari
marka veya özel isim, bu Yönetmelikte yer alan ilgili beslenme beyanı
koşullarının karşılanması ve ilgili beyanın da yapılması şartıyla
kullanılabilir.
(3) Bir gıdanın etiketlenmesinde, sunumunda veya
reklamında yer alan beslenme beyanı ifadelerinin yerine anlamını
değiştirmeyecek ve güçlendirmeyecek şekilde eşdeğer ifadelerin kullanılması
Bakanlıkça belirlenir.
Genel
koşullar
MADDE 7- (1) Beslenme beyanının yapılabilmesi için aşağıda
belirlenen koşulların sağlanması gerekir:
a) Hakkında beyan yapılan bir besin öğesinin veya
diğer öğenin bir gıdada veya gıda grubunda bulunması, bulunmaması veya
miktarının azaltılmasının, genel kabul görmüş bilimsel kanıtlarla ortaya
konulan, yararlı bir besleyici veya fizyolojik etkisinin olduğunun
gösterilmesi.
b) Hakkında beyan yapılan besin öğesi veya diğer
öğenin son üründe;
1) İlgili mevzuatta tanımlanan belirgin miktarı
veya belirgin miktarın mevzuatla belirlenmediği durumlarda, genel kabul
görmüş bilimsel kanıtlarla ortaya konulan, besleyici veya fizyolojik etkiyi
sağlayacağı iddia edilen miktarda bulunması,
2) Bulunmaması veya genel kabul görmüş bilimsel
kanıtlarla ortaya konulan, besleyici veya fizyolojik etkiyi sağlayacak
kadar azaltılmış miktarda olması,
c) Uygulanabilir olduğu durumlarda, hakkında beyan
yapılan besin öğesi veya diğer öğenin vücut tarafından kullanılabilecek
formda olması,
ç) Makul olarak tüketilmesi beklenen gıda
miktarının, beyan ile ilgili besin öğesi veya diğer öğeyi (b) bendinin (1)
numaralı alt bendinde bahsedilen miktarlarda sağlaması,
d) Beslenme beyanları için üçüncü bölümde
belirlenen özel koşulların sağlanması.
(2) Beslenme beyanlarının kullanımına sadece,
ortalama tüketicinin beyanda belirtilen yararlı etkileri anlayabilmesi
koşuluyla izin verilir.
(3) Beslenme beyanları, kullanım talimatına göre
tüketime hazır hale getirilen gıdayı esas alacak şekilde yapılır.
(4) Beyan koşulu porsiyona göre verilen beslenme
beyanları ile ilgili değerlendirmelerde, Türk Gıda Kodeksi Gıda Etiketleme
ve Tüketicileri Bilgilendirme Yönetmeliğinin Ek-12’sinde yer alan Gıdaların
Porsiyon Büyüklükleri esas alınır. Ürünün tüketim biriminin porsiyon
büyüklüğünden daha az olması durumunda, bir porsiyon için belirlenen beyan
koşulu ürünün tüketim biriminde sağlanır.
(5) Gıdanın
günlük tüketim miktarı üzerinden beslenme beyanı yapılan gıda, beyan edilen
etkiyi günlük normal olarak tüketilmesi beklenen miktarlarda göstermelidir.
Gerektiğinde bu miktarlar Bakanlıkça belirlenir.
Beyanlar
için bilimsel doğrulama
MADDE 8- (1) Beslenme beyanları genel kabul görmüş bilimsel
kanıtlara dayanır ve bunlarla doğrulanır.
(2) Beslenme beyanı yapan gıda işletmecisi, yaptığı
beyanın bu Yönetmeliğe uygunluğunu kanıtlamak zorundadır.
(3) Bakanlık, ürünü piyasaya arz eden gıda
işletmecisinden bu Yönetmeliğe uygunluğu gösteren ilgili tüm bilgi ve
belgeleri sunmasını talep edebilir.
Beslenme
bildirimi
MADDE 9- (1) Markaya özgü olmayan gıdaya ilişkin genel
reklam veya tanıtımlar hariç olmak üzere, beslenme beyanı yapılan ürünlerde
beslenme bildirimi zorunludur. Verilen bilgiler, Türk Gıda Kodeksi Gıda
Etiketleme ve Tüketicileri Bilgilendirme Yönetmeliğinin 35 inci maddesinin
birinci fıkrasında belirtilen bilgileri içerir. Türk Gıda Kodeksi Gıda
Etiketleme ve Tüketicileri Bilgilendirme Yönetmeliğinin 35 inci maddesinin
birinci ve ikinci fıkrasında belirtilen bir besin öğesine ilişkin beslenme
beyanında bulunulduğunda besin öğesinin miktarı Türk Gıda Kodeksi Gıda
Etiketleme ve Tüketicileri Bilgilendirme Yönetmeliğinin 36 ncı, 37 nci, 38
inci, 40 ıncı ve 41 inci maddelerine uygun olarak belirtilir.
(2) Beslenme bildiriminde yer almayan ancak bir
beslenme beyanı ile ilişkili maddenin miktarı, beslenme bildirimi ile aynı
görüş alanı içinde yer alacak şekilde ve Türk Gıda Kodeksi Gıda Etiketleme
ve Tüketicileri Bilgilendirme Yönetmeliğinin 36 ncı, 37 nci ve 38 inci
maddelerine göre belirtilir. Söz konusu maddenin miktarı belirtilirken
uygun ölçü birimleri kullanılır.
(3) Takviye edici gıdalar için beslenme bildirimi,
ilgili gıda kodeksi hükümlerine uygun olarak yapılır.
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
Beslenme Beyanları
Özel
koşullar
MADDE 10- (1) Gıdaların etiketi, tanıtımı veya reklâmında,
sadece Ek-1’de yer alan Beslenme Beyanları, koşullarına uygun olmak kaydı
ile yer alabilir.
(2) Ek-1’de yapılacak değişiklikler için, ihtiyaç
duyulması halinde Bilimsel Komisyonun görüşüne başvurulabilir.
(3) Bir gıda, beslenme beyanı yapabilme koşullarını
doğal bileşiminde bulunan bir besin öğesi veya diğer öğe ile karşılıyorsa,
beslenme beyanının önüne “doğal olarak/doğal” ibaresi eklenebilir.
Karşılaştırmalı
beslenme beyanları
MADDE 11- (1) 7/11/2013 tarihli ve 6502 sayılı Tüketicinin
Korunması Hakkında Kanun hükümleri saklı kalmak kaydıyla karşılaştırmalı
beslenme beyanı, ürün çeşitliliği de dikkate alınarak sadece aynı
kategorideki aynı ürün adına sahip gıdalar arasında yapılabilir. Gıdada
bulunan bir besin öğesinin miktarındaki ve/veya gıdanın enerji değerindeki
fark belirtilir ve karşılaştırmalı beyan aynı miktardaki gıda için yapılır.
Ek-1’de yer alan Beslenme Beyanları ve Beyan Koşullarında sadece artırılmış
veya azaltılmış olanlar için karşılaştırmalı beslenme beyanı yapılabilir.
(2) Karşılaştırmalı beslenme beyanları, söz konusu
gıdanın bileşimini, diğer markalara ait gıdalar da dâhil olmak üzere,
beslenme beyanı bulundurmalarına izin verilmeyen aynı kategorideki
gıdalarla karşılaştırılacak şekilde yapılır.
DÖRDÜNCÜ BÖLÜM
Çeşitli ve Son Hükümler
İdari
yaptırım
MADDE 12- (1) Bu Yönetmeliğe aykırı davrananlar hakkında
5996 sayılı Kanunun ilgili maddelerine göre yaptırımlar uygulanır.
Uygulamaya
ilişkin düzenlemeler
MADDE 13- (1) Gerek görüldüğünde bu Yönetmelik hükümlerinin
uygulamasına yönelik hazırlanacak talimat veya kılavuzlar, Bakanlık
internet sitesinde yayımlanır.
Avrupa
Birliği mevzuatına uyum
MADDE 14- (1) Bu Yönetmelik, Gıdalarda Yapılan Beslenme ve
Sağlık Beyanları Hakkında 20/12/2006 tarihli ve (AT) 1924/2006 sayılı
Avrupa Parlamentosu ve Konsey Tüzüğü dikkate alınarak Avrupa Birliği
mevzuatına uyum çerçevesinde hazırlanmıştır.
Yürürlükten
kaldırılan yönetmelik
MADDE 15- (1) 26/1/2017 tarihli ve 29960 sayılı Resmî
Gazete’de yayımlanan Türk Gıda Kodeksi Beslenme ve Sağlık Beyanları
Yönetmeliği yürürlükten kaldırılmıştır.
Yürürlük
MADDE 16- (1) Bu Yönetmelik yayımı tarihinde yürürlüğe
girer.
Yürütme
MADDE 17- (1) Bu Yönetmelik hükümlerini Tarım ve Orman Bakanı
yürütür.
Ekleri için tıklayınız.
|