|
İçişleri Bakanlığından:
ÇARŞI VE
MAHALLE BEKÇİLERİNİN ÇALIŞMA USUL VE ESASLARI
İLE KIYAFETLERİNE DAİR YÖNETMELİK
BİRİNCİ BÖLÜM
Başlangıç Hükümleri
Amaç ve
kapsam
MADDE 1- (1) Bu Yönetmeliğin amacı; çarşı ve mahalle
bekçilerinin çalışma usulleri, kıyafet ve teçhizat ile görevleri sırasında
uymak zorunda oldukları usul ve esasları düzenlemektir.
Dayanak
MADDE 2- (1) Bu Yönetmelik; 11/6/2020 tarihli ve 7245
sayılı Çarşı ve Mahalle Bekçileri Kanununun 12 nci ve 14 üncü maddelerine
dayanılarak hazırlanmıştır.
Tanımlar
MADDE 3- (1) Bu Yönetmelikte geçen;
a) Bakan: İçişleri Bakanını,
b) Bakanlık: İçişleri Bakanlığını,
c) Genel Komutan: Jandarma Genel Komutanını,
ç) Genel Komutanlık: Jandarma Genel Komutanlığını,
d) Genel Müdür: Emniyet Genel Müdürünü,
e) Genel Müdürlük: Emniyet Genel Müdürlüğünü,
ifade eder.
İstihdam
MADDE 4- (1) 7245 sayılı Kanun uyarınca genel kolluk
kuvvetlerine yardımcı olmak üzere, emniyet ve jandarma teşkilatları
bünyesinde silahlı bir kolluk olarak çarşı ve mahalle bekçileri istihdam
edilir.
(2) Polis memuru ve üstü rütbelerde bulunan
personel, Genel Müdürlük bünyesinde istihdam edilen çarşı ve mahalle
bekçilerinin rütbece üstü, kadro ve kuruluş yönünden bağlı oldukları ve
amir olarak yetkilendirilmiş olan diğer personel ise amiridir.
(3) Subay, astsubay ve uzman jandarma çavuşlar
Genel Komutanlık bünyesinde istihdam edilen çarşı ve mahalle bekçilerinin
rütbece üstü, kadro ve kuruluş yönünden bağlı oldukları ve amir olarak
yetkilendirilmiş olan diğer personel ise amiridir. Jandarma uzman erbaşlar,
sözleşmeli erbaş ve erler, erbaş ve erler, jandarma hizmetleri sınıfı
dışındaki memurlar ile çarşı ve mahalle bekçileri arasında astlık ve üstlük
münasebeti yoktur.
İKİNCİ BÖLÜM
Görev Bölgeleri, Çalışma Saatleri ve Görev
Bölgesini Terk Etme Yasağı
Görev
bölgeleri
MADDE 5- (1) Çarşı ve mahalle bekçilerinin görev bölgeleri,
istihdam edildikleri teşkilatın yetkili amirleri tarafından, emniyet ve
asayiş yönünden önem arz eden yerler göz önünde bulundurularak belirlenir.
(2) Belirlenen görev bölgeleri istihdam edildikleri
teşkilata göre günlük görev belgesinde veya hizmet kağıdında belirtilir.
Çalışma
saatleri
MADDE 6- (1) Çarşı ve mahalle bekçilerinin haftalık çalışma
süresi kırk saattir.
(2) Günlük çalışma saatleri, görev bölgesindeki
güneşin batış ve doğuş saatleri esas alınarak bu aralıktaki zaman dilimi
içerisinde belirlenir.
(3) Çarşı ve mahalle bekçileri emniyet ve asayişin
gerektirdiği haller ile güvenlik veya kamu düzeni ile görevi etkileyen
zorunluluk hâlleri haricinde birinci ve ikinci fıkralarda belirtilen
çalışma süresi ve saatleri dışında çalıştırılamaz.
(4) Personel yetersizliği, görev yoğunluğu ve
benzeri durumlarda emniyet ve asayişin gerektirdiği hallerin ortaya çıkması
halinde haftada bir gün istirahat verilmek kaydıyla il emniyet müdürü veya
il jandarma komutanının teklifi ve valinin onayı ile haftalık kırk saatlik
çalışma süresi artırılabilir.
(5) Olağanüstü hal, terör, toplumsal olaylar, doğal
afet, salgın hastalık, mevsim koşulları ve benzeri durumlarda güvenlik veya
kamu düzeni ile görevi etkileyen zorunluluk hallerinin ortaya çıkması
halinde Genel Müdür veya Genel Komutanın teklifi ve Bakan onayı ile çalışma
süreleri ve saatleri değiştirilebilir.
Görev
bölgesini terk etme yasağı
MADDE 7- (1) Çarşı ve mahalle bekçileri görevle ilgili bir
zorunluluk olmadıkça görevli oldukları bölgeleri terk edemezler. Bu tür
zaruri durumlarda görev bölgelerini terk etmek durumunda kalanlar
gecikmeksizin sıralı amirlerine bilgi vermek zorundadırlar.
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
Kıyafet ve Teçhizat, Silahla Girilemeyecek Yerler
ve Silah Taşınmayacak Durumlar,
Göreve Hazır Olma, Devriye Usulleri, Yardım İsteme
Kıyafet
ve teçhizat
MADDE 8- (1) Çarşı ve mahalle bekçilerinin görevde iken
üzerinde bulunması gereken teçhizat şunlardır:
a) Teçhizat kemeri; bel kemerinin üzerine haricen
takılan ve üzerinde silah, kelepçe, gaz spreyi gibi teçhizatın taşınmasına
imkan sağlayan, kaliteli malzemeden üretilen kemerdir.
b) Tabanca kılıfı; tabanca gövdesi dışarıdan
görülmeyecek şekilde yapılmış kılıftır.
c) Zati demirbaş tabanca ve yedek şarjörü;
17/3/1989 tarihli ve 20111 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Emniyet
Hizmetleri Sınıfı Personeline Görevlerinde Kullanılmak Üzere Bedeli
Mukabili Zati Demirbaş Tabanca Satışına Dair Yönetmelik ile 3/9/2020
tarihli ve 31233 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Jandarma Genel
Komutanlığı ve Sahil Güvenlik Komutanlığı Personeline Görevlerinde
Kullanılmak Üzere Bedeli Mukabili Zatî Demirbaş Tabanca Satışına Dair
Yönetmelik hükümleri gereği verilen tabanca ve yedek şarjörüdür.
ç) Kelepçe; uluslararası standartlara göre
üretilen, zor kullanmanın gereklerine uygun yapıda ve dayanıklılıkta imal
edilen, kişileri denetim altına alma aracıdır.
d) Gaz spreyi; kıyafet üzerinde taşınması için
uygun büyüklükte üretilen, bireysel kullanım amaçlı, kullanımı pratik
nitelikte, ülkemizin taraf olduğu uluslararası düzenlemelere uygun
özellikte imal edilen savunma ve zor kullanma aracıdır.
e) Cop veya teleskopik cop; cop, emniyet ve asayiş
hizmetlerinde kullanılan ve Genel Müdürlük ile Genel Komutanlık tarafından
özellikleri belirlenen savunma ve zor kullanma aracıdır. Teleskopik cop ise
emniyet ve asayiş hizmetlerinde kullanılan ve Genel Müdürlük ile Genel
Komutanlık tarafından özellikleri belirlenen, açılıp kapanabilir nitelikte
olan, metal ve benzeri sert malzemeden yapılan savunma ve zor kullanma
aracıdır.
f) Çok kullanımlı çakı; tornavida, pense, bıçak
gibi özellikleri bünyesinde barındıran araçtır.
g) El feneri; kıyafet üzerinde taşınması için uygun
büyüklükte imal edilen aydınlatma aracıdır.
ğ) Düdük; ses bildirim veya uyarı amacıyla
kullanılan araçtır.
(2) Günün koşul ve ihtiyaçlarına göre birinci
fıkrada belirtilen teçhizat, Genel Müdürlükte Strateji Geliştirme Dairesi
Başkanlığının uygun görüşü alınarak Genel Müdür, Genel Komutanlıkta Lojistik
Başkanlığının uygun görüşü alınarak Genel Komutanın onayı ile
artırılabilir. Ancak; acil veya zorunlu durumlarda veya ifa edilecek
görevin niteliğine göre gerektiğinde, öngörülen uygun görüş ve onay işlemi
aranmaksızın ilgili personele ilave teçhizat yetkili amirince verilebilir.
(3) Çarşı ve mahalle bekçilerine birinci fıkrada
belirtilen teçhizatının yanı sıra, görevde sürat ve kolaylığı sağlamak,
daha tesirli ve verimli kılmak ve kolay haberleşme için telsiz ve lüzumu
halinde diğer ateşli silah ve teçhizat verilebilir. Bu silah ve teçhizatlar
görev bitiminde geri alınır.
(4) Çarşı ve mahalle bekçilerine zati demirbaş
tabanca verilinceye kadar zimmet karşılığı envanterdeki tabancalardan
verilir.
(5) Çarşı ve mahalle bekçilerinin görevde iken bu
madde kapsamında kendisine verilen teçhizatı taşımaları zorunludur. Görev
dışında zati demirbaş tabanca hariç diğer teçhizat taşınmayabilir.
(6) Çarşı ve mahalle bekçileri, 15/8/2007 tarihli
ve 26614 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Emniyet Hizmetleri Sınıfı Mensupları
Kıyafet Yönetmeliğinde belirlenmiş kıyafetler ile görev yaparlar. Arma,
kokart ve üniformada kullanılacak semboller ile benzeri diğer hususlar
istihdam edildikleri teşkilatın ilgili mevzuatına göre belirlenir.
Kıyafet
ve teçhizatın kullanımı, muhafazası ve bakımı
MADDE 9- (1) Her çarşı ve mahalle bekçisi, kendisine tahsis
edilen bireysel kıyafet ve teçhizatı gerektiğinde kullanılmak üzere emrine
verilen diğer kıyafet ve teçhizatı, hizmet gereklerine uygun olarak
kullanmaktan ve muhafaza etmekten sorumludur.
(2) Çarşı ve mahalle bekçisi göreve çıkmadan önce
kıyafet ve teçhizatını kontrolden geçirerek kullanıma hazır hale getirir.
(3) Çarşı ve mahalle bekçilerine atış kabiliyeti
kazandırmak, bu kabiliyetlerini geliştirmek ve devam ettirmek üzere
yapılacak atış eğitimleri teşkilatların ilgili mevzuat hükümlerine göre
gerçekleştirilir. Her çeşit atış sonunda temizlenen tabancaların gerekli
bakımları da düzenli olarak yapılır.
(4) Amirleri veya amirlerinin görevlendirecekleri
memurlar tarafından her hafta tabanca kontrolü yapılır.
(5) Hizmet gerekleri açısından zorunluluk
bulunmadıkça, eldeki mevcut standartlara uygun olmayan kıyafet ve
teçhizatın yenisiyle değiştirilinceye veya özelliğini yitirinceye kadar
kullanılmasına devam edilir.
Silahla
girilemeyecek yerler ve silah taşınmayacak durumlar
MADDE 10-
(1) Çarşı ve mahalle bekçisi
tehlike bakımından;
a) Cezaevleri ve tutukevleri ile her türlü ıslah ve
infaz kurumları veya bunların eklentilerine, nezarethanelere, akıl
hastanelerine, hastanelerin psikiyatri bölümlerine silahla giremez, ancak
silah ve şarjörünü teslim ederek girebilir.
b) Barut, bomba, dinamit, gaz, benzin gibi yanıcı
veya patlayıcı maddelerin yapıldığı veya muhafaza edildiği yerlere silahını
yanına alıp şarjörünü teslim ederek girebilir.
(2) Çarşı ve mahalle bekçisi nüfuza etki etmemek
bakımından;
a) Hangi sıfatla olursa olsun mahkemelere,
duruşmalara ve disiplin kurullarına,
b) Türkiye Büyük Millet Meclisi ana binaları ile
Meclis Başkanlığınca belirlenen yerlere, şarjörünü yanına alıp silahını
teslim ederek girebilir.
(3) Birinci fıkranın (a) bendi ile ikinci fıkrada
belirtilen yerlerde yalnız bu yerlerin güvenliği için görevli bulunan çarşı
ve mahalle bekçileri silah taşıyabilirler.
(4) Çarşı ve mahalle bekçileri sanık sıfatıyla
mahkemelere üniformayla giremezler.
(5) Çarşı ve mahalle bekçileri; öğrencilerin toplu
olarak oturdukları yurtlarda, eğitim ve öğretim kurumlarında, siyasi
partilerin açık hava ve kapalı yer toplantılarında, izinli veya izinsiz
yapılan toplantı ve gösteri yürüyüşlerinde, sendikalarda, derneklerde veya
bunlara yönetim ve yapı olarak doğrudan doğruya bağlantılı olan yerlerde
veya bunların toplantı ve kongrelerinde, her türlü spor karşılaşma veya
yarışmalarının yapıldığı yerlerde, kanuna uygun veya kanuna aykırı olarak
grev ve lokavt yapılmakta olan iş yerlerinde silah taşıyamazlar. Ancak bu
yerlerin güvenliği için görevli bulunan çarşı ve mahalle bekçileri
buralarda silah taşıyabilirler.
(6) Çarşı ve mahalle bekçilerinden; görevden
uzaklaştırılan, gözaltına alınan ve ücretsiz izne ayrılanlar silah
taşıyamazlar.
(7) Altıncı fıkrada belirtilen durumdaki çarşı ve
mahalle bekçileri tabancalarını ve mermilerini kadrolarında ilgili birim
amirine, çalıştığı kadro dışında ise tabanca almaya yetkili birim amirine
teslim etmeleri ve bu amirlerinin de teslim almaları zorunludur. Ancak
görevden uzaklaştırılan personelden, can güvenliklerinin tehlikeye
düşebileceği hususunda açık veya zımni emareler bulunanların gerek
görülmesi halinde, 14/7/1965 tarihli ve 657 sayılı Devlet Memurları Kanunun
138 inci maddesinde belirtilen görevden uzaklaştırmaya yetkili amirlerinin
uygun görüşü üzerine silahı geri alınmayabilir veya alınmış ise iade
edilebilir.Teslim etme ve alma işlemi üç nüsha olarak düzenlenecek
tutanakla saptanır. Bu tutanağın bir nüshası ilgili çarşı ve mahalle
bekçisine verilir. Diğer nüshaları da tabanca ile ilgili işlemlerle
birlikte gerekli birimlere gönderilir.
(8) İzin veya istirahat gibi görevden ayrılmayı
gerektiren diğer hallerde, taşımakta oldukları resmi tabancalar çarşı ve
mahalle bekçilerinin üzerinde bırakılır.
(9) Kendisine veya çevresine zarar verme riski
taşıdığı kanaati oluşan, bu yönde tehdit veya eylemlerde bulunan,
çevresindekiler için tehlike arz eden veya tehlikeli, riskli olarak
değerlendirilen her durumda ve geç müdahale etmenin sakıncalı olacağı ruh
sağlığı ve hastalıkları ile ilgili durumlarda personelin zati demirbaş
tabancası ve üzerine kayıtlı diğer silahlarının birim amirince veya olaya
müdahale eden kolluk kuvvetlerince geçici olarak alınıp muhafaza edilme
işlemi ile bu durumda olan çarşı ve mahalle bekçilerinin; ruh sağlığı ve
hastalıkları ile ilgili olan tedavi ve takip süreçleri, silahlarının
iadesinin nasıl yapılacağı gibi hususlarda 3/1/2018 tarihli ve 30290 sayılı
Resmî Gazete’de yayımlanan Emniyet Teşkilatı Sağlık Şartları Yönetmeliği
hükümleri çerçevesinde işlem yapılır.
Göreve
hazır olma
MADDE 11- (1) Genel Müdürlükte görevli çarşı ve mahalle
bekçileri, göreve başlama saatinde kıyafet ve teçhizatı tam olarak, bağlı
oldukları birimde hazır bulunurlar. Genel Komutanlıkta görevli çarşı ve
mahalle bekçileri kendilerine tebliğ edilen saatte kıyafet ve teçhizatı tam
olarak bağlı oldukları birimde veya görev yerinde hazır bulunurlar.
(2) Göreve çıkmadan önce istihdam edildikleri
teşkilatın sıralı amirlerince kılık, kıyafet ve teçhizat yönünden göreve
hazır olup olmadıkları kontrol edilir. Kendilerine görevleriyle ilgili
günlük emirler verildikten sonra Genel Müdürlükte görevli çarşı ve mahalle
bekçilerinin yanlarında bulunan kontrol defterine “göreve çıktığı görüldü”
kaydı işlenir. Genel Komutanlıkta görevli çarşı ve mahalle bekçilerine ise
görev esnasında yanlarında bulundurmaları gereken, muhteviyatında Devriye
Genel ve Özel Talimatlarının bulunduğu hizmet kağıtları verilir.
(3) Çarşı ve mahalle bekçileri kontrol
defterlerini/hizmet kağıtlarını görevleri süresince daima yanlarında bulundurmaya
ve yetkili amirlerin istemeleri halinde vermeye mecburdurlar. Yetkili
amirlerce yapılan denetlemeler bu kontrol defterine/hizmet kağıtlarına
işlenir.
(4) Görevleri sona erdikten sonra bağlı oldukları
birime gelen Genel Müdürlükte görevli çarşı ve mahalle bekçileri, görevdeyken
gördüklerini ve öğrendiklerini sıralı amirlerine aktarmalarının ardından
kontrol defterlerine “görevden döndüğü görüldü” kaydı işlenerek kendilerine
verilir. Genel Komutanlıkta görevli çarşı ve mahalle bekçileri ise bağlı
oldukları birime gelerek görevdeyken gördüklerini ve öğrendiklerini sıralı
amirlerine mesai saatleri dışında ise nöbetçi astsubaya aktarmalarının
ardından, görev esnasında ve sonrasında ilgili bölümlerini doldurdukları
hizmet kağıtlarını amirlerine teslim eder.
Devriye
usulü
MADDE 12- (1) Çarşı ve mahalle bekçileri
görevlendirildikleri bölgede devriye hizmetini yürütmeye mecburdurlar.
Sıralı amirlerinin izni olmadıkça herhangi bir sebep ve bahane ile devriye
hizmetine ara verilemez.
(2) Görev süresince bağlı bulundukları birim ile ne
şekilde temas ve irtibat kuracakları yetkili amir tarafından tespit edilir.
(3) Devriyeler en az iki kişiden oluşur. Kıdemli
olan devriyenin amiridir, sağda yürür.
(4) Tabancalar kılıflarında bulunur. Yalnız
tehlikeli anlarda ele alınır.
(5) Görev esnasında yürüyüş ağır adımlarla yapılır,
dönemeçlerde köşe başlarında durularak etraf gözetilip incelenir.
Yürüyüşlerde ani dönüşler yapılarak gözetlenip gözetlenmediği veya izlenip
izlenmediği kontrol edilir. Zaman zaman suç işlenmesini önleme maksadıyla
tek düdük çalınır.
(6) Bölge sınırlarında karşılaşan çarşı ve mahalle
bekçileri birbirlerine olaylara ait bilgileri aktarırlar ve gecikmeksizin
devriye görevine devam ederler.
(7) Çarşı ve mahalle bekçileri,
görevlendirildikleri bölgelerdeki mahalle, cadde ve sokakları, meydan,
park, bahçe, mesire yeri gibi yerler ile sağlık hizmeti veren yerleri,
önemli bina ve tesisleri, kamu kurum ve kuruluşları, umuma açık istirahat
ve eğlence yerlerini ve emniyet ve asayiş bakımından önemli olan diğer
yerleri öğrenmeye mecburdurlar.
(8) Çarşı ve mahalle bekçileri, yapılacak kontrolün
ardından, görevin icra edileceği bölgenin mesafesi göz önüne alınarak
gerektiğinde görevlendirildikleri bölgelere bırakılabilir ve görev sona
erdiğinde geri alınabilir.
Yardım
isteme
MADDE 13- (1) Çarşı ve mahalle bekçileri, yardım istemek
zorunda kaldıkları veya ilgili kurum ve kuruluşların müdahale etmesini
gerektiren olaylarda en seri araçlarla bağlı bulundukları birime ve mümkün
olduğu takdirde müdahalede bulunacak kurum ve kuruluşlara haber verirler.
Bu haber verme telefon, telsiz, düdük ve diğer araçlarla yapılabilir.
(2) Düdük işaretleri şunlardır:
a) Tek düdük yoklama içindir. İşiten çarşı ve
mahalle bekçisi yerini belli etmek için tek düdük çalmak suretiyle karşılık
verir.
b) Birbirlerini izleyen iki düdük çağırma
işaretidir. İşiten çarşı ve mahalle bekçisi aynı şekilde karşılık vermekle
beraber derhal çağrılan yere gider.
c) Birbiri arkasından ve sürekli bir şekilde
çalınan düdük sesleri yardım isteğine işarettir. İşiten çarşı ve mahalle
bekçileri derhal yardıma koşar ve yardım isteğini işittiğini ve intikal
ettiğini belirtmek üzere kesik ve kısa aralıklı üç düdük sesiyle karşılık
verirler.
(3) Yardım isteğini haber alan diğer çarşı ve
mahalle bekçileri yardıma gitmeye mecburdurlar.
DÖRDÜNCÜ BÖLÜM
Görev ve Yetkiler
Halka
yardım görevi
MADDE 14- (1) Çarşı ve mahalle bekçileri, görevli oldukları
mülki sınırlar içerisinde görev yeri ve saatine bakılmaksızın halkın
istirahat, sağlık ve selametini sağlamak bakımından;
a) Yolda hastalanan, kazaya uğrayan, düşüp kalan ve
genel durumu itibarıyla yardıma muhtaç olanlara yardım etme görevi
kapsamında; kişinin yardıma ihtiyaç duyduğu konu ile ilgili olan kamu kurum
ve kuruluşları ile irtibat kurarak yardım edilmesini sağlar ve iletişim
bilgilerine ulaşılabilmesi halinde yakınlarını durumdan haberdar eder.
b) Yardıma ihtiyaç duyduğu değerlendirilen, şiddet
mağduru veya şiddete ya da istismara uğrama riski taşıyan kadın ve
çocukları en yakın kolluk birimine teslim eder. Kimsesizleri, engellileri
ve acizler ile suç sayılmayacak ve fakat kendini idare edemeyecek derecede
sarhoş olanları bir tehlikeye uğramalarına veya herhangi bir suç
işlemelerine mani olmak üzere yakınlarına haber verir, yakınlarına
ulaşamadığı takdirde en yakın kolluk birimine teslim eder.
c) Görev bölgeleri dahilindeki mahalle, cadde ve
sokakları, meydan, park, bahçe, mesire yeri gibi yerler ile sağlık hizmeti
veren kurum ve kuruluşların adreslerini öğrenir ve gerektiğinde bu
bilgileriyle bir semt, yer, yol veya sokak sormak için başvuranlara gerekli
bilgiyi verir.
ç) Doğum, ölüm, hastalık, kaza, yangın veya afet
gibi önemli ve acele haller sebebiyle yapılacak yardım isteklerinden gücü
dâhilinde olanları öncelikle yerine getirir.
d) Büyük tehlike arz eden yangın ve su baskını gibi
afetlerde mahalle sakinlerini derhal uyarır ve durumu bağlı bulunduğu genel
kolluk birimleri ile ilgili kurum ve kuruluşlara bildirir. Görevli ekipler
bölgeye intikal edene kadar da gereken koruyucu tedbirleri alır.
e) Toplum sağlığını ve güvenliğini tehdit eden bir
hayvana rastlanıldığında verebileceği zararları engellemek için kişileri
alandan uzaklaştırır ve ilgili genel kolluk birimini ve belediyeyi durumdan
haberdar eder.
Önleyici,
koruyucu görev ve yetkiler
MADDE 15- (1) Çarşı ve mahalle bekçileri;
a) Görev saatleri içinde ve görevlendirildikleri
bölgede 12 nci maddede belirtilen usule uygun olarak devriye hizmeti
yürütür.
b) Görev bölgeleri içinde bulunan konut, işyeri ve
araçlar gibi malların korunmasında sahipleri tarafından noksan alınan
tedbirleri tamamlattırmak amacı ile mal sahibinin tespiti için gerekli
araştırmayı yapar ve tespit edebildiği iletişim bilgilerinden mal sahibine
ulaşarak gerekli bilgilendirmeyi yapar.
c) Görev saatleri içerisinde vâkıf oldukları
şüpheli durum veya kişileri bağlı bulundukları genel kolluk birimlerine
bildirir.
ç) Kamu düzenini bozacak mahiyetteki gösteri,
yürüyüş ve karışıklıkların önlenmesi amacıyla genel kolluk kuvvetleri
gelinceye kadar önleyici tedbirleri alır.
d) Görev bölgeleri içinde uyuşturucu madde imal
edildiğinden, satıldığından veya kullanıldığından, kumar oynandığından ya
da fuhuş yapıldığından şüphe edilen yerleri bağlı bulundukları genel kolluk
birimlerine bildirir.
e) Kişilerin can, mal ve ırzına yönelik saldırı ve
tehditleri önlemek için genel kolluk kuvvetleri gelinceye kadar gerekli
tedbirleri alma görevi kapsamında;
1) Suç işlemeye yarayacak ve suç işlemeyi
kolaylaştıracak aletlerin açıkta bırakılmaması ve açıkta bulunması zaruri
olan eşyanın kaybolmaması için gerekli uyarılarda bulunarak kişilerin can,
mal ve ırzına yönelik saldırı ve tehditleri engellemek amaçlı önlem alır.
2) Kişilerin can, mal ve ırzına yönelik bir suçüstü
hali söz konusu olduğu takdirde derhal müdahale eder, suç şüphelilerini 17
nci maddenin birinci fıkrası gereğince yakalar ve genel kolluk kuvvetlerini
durumdan haberdar eder.
3) Can, mal ve ırza yönelik bir saldırı veya
tehdide uğrandığı iddiasıyla yardım istendiği takdirde ise genel kolluk
kuvvetlerini durumdan haberdar ederek genel kolluk kuvvetleri gelinceye
kadar kişiye refakat eder, yardıma ihtiyacı olan konularda yardımda
bulunur.
f) Mahalle sakinlerini etkileyen elektrik, su,
doğalgaz, kanalizasyon gibi arızalarda;
1) Arızayı bağlı bulunduğu genel kolluk birimleri
ile ilgili kurum ve kuruluşlara bildirir.
2) Arıza sebebiyle tehlike oluşturabilecek
alanların güvenliğini sağlar, kişilerin bu alana girmesini önleyici
tedbirleri alır.
3) Tehlikenin büyümemesi bakımından arıza yaratan
elektrik, su, doğalgaz, kanalizasyon ve benzerlerinin kullanılmaması
konusunda halkı uyarır.
g) Halkın sükûn ve istirahatini bozanları,
başkalarını rahatsız edenleri engeller.
ğ) Sokak, geçit ve meydanlarda trafiğe mani olan
taşıtların ve diğer engellerin trafik akışını sağlayacak şekilde
kaldırılmasını sağlar ve gerektiğinde bağlı bulunduğu genel kolluk
birimlerine durumu bildirir.
h) Yangın, deprem, su baskını gibi afet ve
tehlikelerle ilgili önleyici tedbirleri alma kapsamında;
1) Durumu genel kolluk birimleri ile ilgili kurum
ve kuruluşlara bildirir.
2) Görevli ekipler bölgeye intikal edinceye kadar
halkın sağlık ve selametini sağlar.
3) Oluşabilecek paniği önlemek için soğukkanlı
davranarak halkı sakinleştirir.
Durdurma
ve kimlik sorma yetkisi
MADDE 16- (1) Çarşı ve mahalle bekçileri, görev bölgesi ve
çalışma saatleri ile sınırlı olmak kaydıyla kişileri ve araçları;
a) Bir suç veya kabahatin işlenmesini önlemek,
b) Suç işlendikten sonra kaçan faillerin
yakalanmasını sağlamak, işlenen suç veya kabahatlerin faillerinin kimliklerini
tespit etmek,
c) Hakkında yakalama emri ya da zorla getirme
kararı verilmiş olan kişileri tespit etmek,
ç) Kişilerin hayatı, vücut bütünlüğü veya mal
varlığı bakımından ya da topluma yönelik mevcut veya muhtemel bir tehlikeyi
önlemek,
amacıyla durdurabilir.
(2) Çarşı ve mahalle bekçisinin durdurma yetkisini
kullanabilmesi için içinde bulunulan durumdan edindiği izlenime dayanarak,
kişinin bir suç işleyeceği veya işlediği hususunda veya kişinin silahlı
olduğu ve hâlen tehlike yarattığı konusunda makul bir sebebin bulunması
gerekir. Süreklilik arz edecek, fiili durum ve keyfilik oluşturacak şekilde
durdurma işlemi yapılamaz.
(3) Durdurma süresi, durdurma sebebine esas teşkil
eden işlemin gerçekleştirilmesi için ihtiyaç duyulan makul süreden fazla
olamaz.
(4) Durdurma yetkisinin kullanılmasına neden olan
şüphe, yapılan açıklamayla veya herhangi bir şekilde ortadan kalkarsa,
kişilerin gitmesine ve araçların ayrılmalarına izin verilir.
(5) Çarşı ve mahalle bekçisi, görevini yerine
getirirken kendisinin çarşı ve mahalle bekçisi olduğunu belirleyen belgeyi
gösterdikten sonra, durdurduğu kişiye durdurma sebebini bildirir; şüpheye
yol açan davranışları ve durdurma sebebine ilişkin sorular sorabilir;
kimliğini veya bulundurulması gerekli diğer belgelerin ibraz edilmesini
isteyebilir. Kişi, kimliğine ilişkin olanlar hariç, sorulan sorulara cevap
vermekle yükümlü değildir. Bu kişilere kimliğini ispatlama hususunda
gerekli kolaylık gösterilir. Belgenin bulunmaması, açıklamada bulunmaktan
kaçınması veya gerçeğe aykırı beyanda bulunması dolayısıyla ya da sair
suretle kimliği belirlenemeyen kişi tutularak durumdan derhal genel kolluk
görevlileri haberdar edilir.
(6) Durdurma üzerine aşağıdaki işlemler yapılır:
a) Durdurulan kişiye kontrolün konusu ve sebepleri
açıklanır.
b) Durdurulan kişi üzerinde veya aracında silah ya
da tehlike oluşturan diğer bir eşyanın bulunduğu hususunda yeterli şüphenin
varlığı halinde, kendisine veya başkalarına zarar verilmesini önlemek
amacına yönelik el ile dıştan kontrol dâhil gerekli tedbirler alınır.
c) Kontrol, kişinin veya aracın ilk durdurulduğu
yerde ve mümkün olduğu kadar başkalarının göremeyeceği tarzda yapılır.
Başka yere götürülerek kontrol yapılamaz.
ç) El ile dıştan kontrol, kişinin cinsiyetinde
bulunan çarşı ve mahalle bekçisi tarafından yapılır. Kişinin cinsiyetinde
çarşı ve mahalle bekçisi bulunmaması durumunda bağlı bulunduğu kolluk
birimine haber verilir.
d) Kontrol amacı ile kişinin üzerindeki elbisenin
çıkarılması veya aracın dışarıdan bakıldığında içerisi görünmeyen
bölümlerinin açılması istenemez, bu şekilde yapılan kontrolün neticesinde
suça ilişkin iz, eser, emare ve delil elde edilirse, kişi yakalanır ve
bağlı bulunduğu genel kolluk birimine teslim edilir.
e) Kişiler ve araçlar hakkında daha geniş kapsamlı
kontrol yapılması gerektiği hususunda makul sebebin varlığı halinde bağlı
bulunulan genel kolluk görevlilerine bilgi verilmek suretiyle teslim
edilir.
f) Kontrolden sonra talep üzerine olay yerinde
derhal bir tutanak düzenlenir.
Adli
görev ve yetkiler
MADDE 17- (1) Çarşı ve mahalle bekçileri;
a) İşlenmekte olan veya işlendikten sonra henüz
izleri meydanda olan suç şüphelilerini,
b) Haklarında tutuklama veya yakalama kararı
çıkarılmış olanları,
gördükleri takdirde yakalar ve genel kolluk
kuvvetlerine teslim eder.
(2) Yakalanan kişinin kaçmasını, kendisine veya
başkalarına zarar vermesini önlemek amacıyla kaba üst araması yapılarak,
silah ve bunun gibi unsurlardan arındırılması sağlanır. Yakalama sırasında
suçun iz, emare, eser ve delillerinin yok edilmesini veya bozulmasını
önleyecek tedbirler alınır.
(3) Yakalama işlemi bir tutanağa bağlanır. Bu
tutanakta yakalananın, hangi suç nedeniyle, hangi koşullarda, hangi yer ve
zamanda yakalandığı, yakalamanın hangi çarşı ve mahalle bekçilerince
yapıldığı yer alır. Yakalama tutanağının bir sureti yakalanana verilir.
(4) Çocuklar bakımından suçüstü hali dahi olsa
yakalama yetkisi aşağıdaki şekilde sınırlandırılmıştır:
a) Fiili işlediği zaman on iki yaşını doldurmamış
olanlar ile on beş yaşını doldurmamış sağır ve dilsizler;
1) Suç nedeni ile yakalanamaz ve hiçbir suretle suç
tespitinde kullanılamaz.
2) Kimlik ve suç tespiti amacı ile yakalanabilir.
Kimlik tespitinden hemen sonra serbest bırakılır.
b) On iki yaşını doldurmuş ancak on sekiz yaşını
doldurmamış olanlar suç sebebi ile yakalanabilirler.
(5) Çocuklara kelepçe ve benzeri aletler takılamaz.
Ancak, zorunlu hâllerde çocuğun kaçmasını, kendisinin veya başkalarının
hayat veya beden bütünlükleri bakımından doğabilecek tehlikeleri önlemek
için gerekli önlemler alınır.
(6) Çarşı ve mahalle bekçileri, suç işlenirken veya
işlendikten sonra, henüz izleri meydanda iken suç delillerinin kaybolmaması
veya bozulmaması için gerekli muhafaza tedbirlerini alır, varsa olayın
tanıklarının kimlik ve adres bilgilerini tespit ederek genel kolluk
birimlerine bildirir.
Zor ve
silah kullanma yetkisi
MADDE 18- (1) Çarşı ve mahalle bekçileri 4/7/1934 tarihli ve
2559 sayılı Polis Vazife ve Salâhiyet Kanununun 16 ncı maddesinde
belirtilen zor ve silah kullanma yetkisini haizdir.
Genel
kolluk kuvvetlerine yardım görevi
MADDE 19-
(1) Çarşı ve mahalle bekçileri, bu
Yönetmelikte belirlenen görev ve yetkilerin dışında mevzuatla genel kolluk
kuvvetlerine tevdi edilen görev ve yetkileri ancak genel kolluk kuvvetleri
nezaretinde yerine getirebilir ve kullanabilirler.
BEŞİNCİ BÖLÜM
Selam, Saygı ve Emir
Selam ve
saygı
MADDE 20-
(1) Selam ve saygı meslek
bağlılığını ve sevgisini ifade eder.
(2) Selam ve saygı; her çarşı ve mahalle bekçisi
tarafından tüm üstlerine karşı aynı ciddiyetle ve tam olarak yapılır.
Selamlama yalnız başla veya el ve başla olur. Selam ve saygı; gerekli olan
her yerde ve her durumda ve hatta gecikmiş olsa bile verilir. Asla
sarfınazar edilemez. Görmemek mazeret sayılamaz.
(3) Çarşı ve mahalle bekçileri;
a) Üstü olan rütbedeki personelden önce selam
verirler.
b) Birbirlerini gördükleri zaman aynı anda
selamlama yaparlar.
(4) Selam ve saygı hareketlerini usule aykırı
yapmak disiplin cezasıyla cezalandırılır.
Selam ve
saygı vaziyetlerinin alınacağı ve alınmayacağı haller
MADDE 21- (1) Çarşı ve mahalle bekçileri aşağıda belirtilen
hallerde ve şekilde selam ve saygı vaziyetini alır:
a) İstiklal Marşı ve yabancı devletlerin milli
marşları;
1) Her yerde daima durup cephe alarak el ile selam
vaziyetinde dinlenir.
2) Tören birliği halinde iken veya kep giyilmediği
hallerde hazır ol vaziyetinde dinlenir.
b) Gemilere ve resmi binalara bayrak çekilir veya
indirilirken olduğu yerde durarak ve cephe alarak elle selam verilir.
c) Kullanıldığı birimin onur timsali olan Sancak,
geldiği istikamete dönülüp hazır ol vaziyeti alınarak elle selamlanır.
ç) Cenaze, cephe alınarak hazır ol vaziyetinde el
ile selamlanır.
(2) Çarşı ve mahalle bekçileri aşağıdaki hallerde
selam ve saygı mecburiyetinde değildirler:
a) Bir topluluğu korumak, törenlerde düzeni
sağlamak veya bir tehlikenin önlenmesi ile görevli olmaları durumunda.
b) Cenaze merasiminde bulunulması halinde.
c) Selam veremeyecek ve saygı vaziyeti
gösteremeyecek derecede hasta olunması veya halsiz düşülmesi halinde.
ç) Bir görev sebebi ile toplu olarak istirahat
halinde bulunulması durumunda.
Emir
MADDE 22- (1) Genel kolluğa yardımcı kuvvet olarak
görevlendirilen çarşı ve mahalle bekçileri; amirinden aldığı emri Anayasa,
kanun, Cumhurbaşkanlığı kararnamesi ve yönetmelik hükümlerine aykırı
görürse yerine getirmez ve bu aykırılığı emri verene bildirir. Ancak amir
emrinde ısrar eder ve bu emrini yazılı olarak yenilerse emir yerine
getirilir. Bu halde emri yerine getiren sorumlu olmaz. Konusu suç teşkil
eden emir hiçbir suretle yerine getirilmez. Yerine getirenler sorumluluktan
kurtulamaz.
(2) Daha üst bir amirden emir alındığında emir
yapılmakla beraber mümkünse derhal değilse en kısa sürede ilk amir
bilgilendirilir.
(3) Bir amirin verdiği emir yapılırken daha üst bir
amirden önceki emre aykırı ikinci bir emir alınacak olursa, ikinci emri
verene önceki emir bildirilir. Eğer daha üst amir kendi emrinin
yapılmasında ısrar ederse bu emir yapılır ve birinci emri veren amire bilgi
verilir.
Genel
Komutanlık mensubu çarşı ve mahalle bekçileri
MADDE 23- (1) Genel Komutanlık mensubu çarşı ve mahalle
bekçileri için 20, 21, 22 ve 23 üncü maddeleri yerine 30/9/2019 tarihli
Bakan onayıyla yürürlüğe giren Jandarma ve Sahil Güvenlik Personelinin
Hizmet Esasları Hakkında Yönetmelik hükümleri uygulanır.
ALTINCI BÖLÜM
Çeşitli ve Son hükümler
Başka
görevde çalıştırma yasağı
MADDE 24-
(1) Çarşı ve mahalle bekçileri,
kolluk hizmet ve görevleri dışında her ne suretle olursa olsun çalıştırılamazlar.
Disiplin,
ödül ve performans değerlendirmesi
MADDE 25- (1) Çarşı ve mahalle bekçilerinin görevleri
esnasında mesleğin onur ve saygınlığını zedeleyecek şekilde tavır
göstermeleri ve hareket etmeleri yasaktır.
(2) Çarşı ve mahalle bekçileri kılık ve
kıyafetlerine dikkat etmeye mecburdurlar. Elbise ve teçhizatlarını uygun
şekilde giymeleri ve taşımaları şarttır.
(3) Aday çarşı ve mahalle bekçilerinden hal ve
hareketlerinde memuriyetle bağdaşmayacak durumları, göreve devamsızlıkları
tespit edilenlerin, aylıktan kesme veya kademe ilerlemesinin durdurulması
cezası almış olanların memuriyetle ilişikleri Bakan onayı ile kesilir.
(4) Bu Yönetmelikteki hususlara aykırı hareket eden
çarşı ve mahalle bekçileri hakkında 31/1/2018 tarihli ve 7068 sayılı Genel
Kolluk Disiplin Hükümleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararnamenin Kabul
Edilmesine Dair Kanun hükümleri uygulanır.
(5) Çarşı ve mahalle bekçileri istihdam edildikleri
genel kolluk kuvvetinin ödül ve performans değerlendirme usulleri
hükümlerine tabidir.
Hüküm
bulunmayan haller
MADDE 26- (1) Bu Yönetmelikte hüküm bulunmayan hallerde
emniyet hizmetleri sınıfı ve jandarma hizmetleri sınıfı ile ilgili
mevzuatın 7245 sayılı Kanuna ve bu Yönetmeliğe aykırı olmayan hükümleri
uygulanır.
Yürürlükten
kaldırılan yönetmelikler
MADDE 27-
(1) Bu Yönetmelik ile;
a) 10/10/1966 tarihli ve 12422 sayılı Resmî
Gazete’de yayımlanan Çarşı ve Mahalle Bekçilerinin Vazifeleri ile İlgili
Olarak Riayet Etmeleri Gereken Hususları Gösterir Yönetmelik,
b) 15/11/1966 tarihli ve 12452 sayılı Resmî
Gazete’de yayımlanan Çarşı ve Mahalle Bekçileri Teçhizat Yönetmeliği,
c) 19/10/1966 tarihli ve 12430 sayılı Resmî
Gazete’de yayımlanan Çarşı ve Mahalle Bekçilerinin Çalışma Şekli ve Zamanı
ile Fevkalade Hallerde Ödenecek Fazla Mesai Ücreti Hakkında Yönetmelik,
ç) 19/10/1966 tarihli ve 12430 sayılı Resmî
Gazete’de yayımlanan 772 sayılı Çarşı ve Mahalle Bekçileri Kanununun 13
üncü Maddesinin Uygulanması ile İlgili Yönetmelik,
yürürlükten kaldırılmıştır.
(2) Çarşı ve mahalle bekçileri ile ilgili birinci
fıkrada belirtilen yönetmeliklere yapılan atıflar bu Yönetmeliğe yapılmış
sayılır.
Yürürlük
MADDE 28- (1) Bu Yönetmelik yayımı tarihinde yürürlüğe
girer.
Yürütme
MADDE 29- (1) Bu Yönetmelik hükümlerini İçişleri Bakanı
yürütür.
|