|
Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankasından:
YABANCI PARA
YÜKÜMLÜLÜKLER İÇİN TÜRK LİRASI CİNSİNDEN
MENKUL KIYMET
TESİSİ HAKKINDA TEBLİĞ
(Sayı: 2022/20)
BİRİNCİ BÖLÜM
Başlangıç
Hükümleri
Amaç
MADDE 1- (1) Bu Tebliğin amacı, bankaların yabancı para
yükümlülüklerine karşılık Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (Merkez
Bankası) nezdinde umumi disponibilite kapsamında bulunduracakları Türk
lirası cinsinden menkul kıymetlere ilişkin usul ve esasları düzenlemektir.
Kapsam
MADDE 2- (1) Serbest bölgelerde faaliyette bulunanlar dâhil
Türkiye’de kurulmuş veya şube açmak suretiyle Türkiye’de faaliyet gösteren
mevduat ve katılım bankaları bu Tebliğ hükümlerine tabidir.
(2) Münhasıran kıyı bankacılığı yapan bankalar ile
19/10/2005 tarihli ve 5411 sayılı Bankacılık Kanunu gereğince iradi
tasfiyeye giden bankalar tasfiyenin ilân edildiği tarihten itibaren,
temettü hariç ortaklık hakları ile yönetim ve denetimi Tasarruf Mevduatı
Sigorta Fonuna devredilen kredi kuruluşları devir tarihinden itibaren bu
Tebliğ hükümlerine tabi değildir.
Dayanak
MADDE 3- (1) Bu Tebliğ, 14/1/1970 tarihli ve 1211 sayılı
Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası Kanununun 4 üncü maddesinin üçüncü
fıkrasının (I) numaralı bendinin (c) alt bendine ve 40 ıncı maddesinin (II)
numaralı fıkrasına dayanılarak hazırlanmıştır.
İKİNCİ BÖLÜM
Menkul Kıymet
Tesisine Tabi Yükümlülükler
Menkul
kıymet tesisine tabi yükümlülükler
MADDE 4- (1) Bankaların tabi oldukları muhasebe standartları
ve kayıt düzeni esas alınarak, yurt dışı şubeleri nezdindekiler dâhil,
aşağıda sayılan kurum ve kuruluşlara ait olanlar hariç olmak üzere, döviz
cinsinden mevduat/katılım fonu ve kıymetli maden depo hesapları menkul
kıymet tesisine tabi yükümlülükleri oluşturur:
a) Merkez Bankası, Hazine, yurt içi bankalar ve
uluslararası anlaşmayla kurulmuş olan bankaların Türkiye’deki merkez ve
şubeleri.
b) 3/2/2007 tarihli ve 26423 sayılı Resmî Gazete’de
yayımlanan Mevduat ve Katılım Fonlarının Vadeleri ve Türleri Hakkında
Tebliğ (Sayı: 2007/1) kapsamındaki resmî kuruluşlar.
c) 7/3/2019 tarihli ve 810 sayılı Cumhurbaşkanı
Kararıyla yürürlüğe konulan Kamu Haznedarlığı Yönetmeliği kapsamındaki
kurumlar.
(2) Yurt dışı şubelerce bankalar ve kredi vermeye
yetkili diğer kuruluşlar hariç olmak üzere yurt dışı yerleşiklere
kullandırılan kredi tutarı kadar menkul kıymet tesisine tabi
yükümlülüklerden indirim yapılabilir. Ancak bu indirim, yurt dışı şubelerin
yabancı para mevduat/katılım fonu tutarını aşamaz.
Menkul
kıymet tesisine tabi yükümlülük tutarının hesaplanması
MADDE 5- (1) Menkul kıymet tesisine tabi yükümlülükler her
ayın son cuma günü itibarıyla hesaplanır. Cuma gününün resmi tatil gününe
rastlaması halinde, hesaplamada bir önceki iş günü esas alınır.
(2) Yükümlülükler;
a) Merkez Bankasınca alım satımı yapılan dövizler
için yükümlülüklerin hesaplandığı tarihte Resmî Gazete’de ilan edilen döviz
alış kurları,
b) Merkez Bankasınca alım satımı yapılmayan
dövizler için yükümlülüklerin hesaplandığı tarihten bir gün önce Merkez Bankasının
internet sitesinde yayımlanan bilgi amaçlı döviz kurları,
c) Kıymetli madenler için yükümlülüklerin
hesaplandığı tarihte Borsa İstanbul nezdindeki Kıymetli Madenler ve
Kıymetli Taşlar Piyasasında oluşan ağırlıklı ortalama kıymetli maden
fiyatları, fiyat oluşmaması halinde uluslararası piyasalarda oluşan ve
Borsa İstanbul nezdindeki Kıymetli Madenler ve Kıymetli Taşlar Piyasası
tarafından ilan edilen fiyatlar,
esas alınarak Türk lirası cinsinden hesaplanır.
(3) Yukarıdaki şekilde hesaplanan tutardan 5 milyar
TL düşülerek menkul kıymet tesisine tabi yükümlülük tutarına ulaşılır. Bu
tutarın negatif olması halinde menkul kıymet tesisine tabi yükümlülük
tutarı sıfır kabul edilir.
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
Oran, Tesis ve
Bildirim
Menkul
kıymet tesis oranı
MADDE 6- (1) 5 inci maddeye göre hesaplanan yükümlülük
tutarı için menkul kıymet tesis oranı yüzde 3’tür.
(2) Mevduat ve katılım bankalarının tabi oldukları
muhasebe standartları ve kayıt düzeni esas alınarak Merkez Bankasınca
belirlenen usul ve esaslara göre bankalarca hesaplanacak gerçek ve tüzel
kişi yabancı para mevduat/katılım fonundan vadeli Türk lirası
mevduat/katılma hesabına dönüşüm oranına göre ilave olarak menkul kıymet
tesis edilir. Gerçek ve tüzel kişi dönüşüm oranı ayrı ayrı;
a) Yüzde 5,00’ın altında kalan bankalar için 7
puan,
b) Yüzde 5,00 ile yüzde 10,00 arasında olan
bankalar için 2 puan,
menkul kıymet tesis oranına ilave edilir.
(3) Gerçek veya tüzel kişi dönüşüm oranı
hesaplanamayan bankalar için Merkez Bankasınca belirlenen usul ve esaslar
dikkate alınır.
Menkul
kıymetlerin tesis edilmesi
MADDE 7- (1) Bankalar, Merkez Bankası nezdinde adlarına
açılan hesaplarda 6 ncı maddede öngörülen oranlarda bloke olarak menkul
kıymet bulundururlar.
(2) Bankaların, Merkez Bankası nezdinde adlarına
açılan hesaplarda bulundurdukları mülkiyeti kendilerine ait nitelikleri
Merkez Bankasınca belirlenen Türk lirası cinsinden uzun vadeli Devlet İç
Borçlanma Senetleri ve Hazine Müsteşarlığı Varlık Kiralama Şirketi
tarafından ihraç edilen kira sertifikaları bu Tebliğ uyarınca tesis
edilecek menkul kıymet olarak kabul edilir.
Menkul
kıymetlerin tesis süresi
MADDE 8- (1) Menkul kıymetlerin tesis süresi hesaplama
tarihini takip eden ayın son cuma günü başlar, sonraki ayın son cuma
gününden bir önceki gün sona erer.
(2) Tesis süresinin ilk gününün resmî tatil gününe
rastlaması halinde tatili izleyen ilk iş günü tesis edilir.
(3) Hesaplama dönemi ile tesis süresi önceden
duyurulmak koşuluyla gerektiğinde Merkez Bankasınca değiştirilebilir.
Bildirim
MADDE 9- (1) Menkul kıymet tesisine tabi yükümlülükler,
esasları Merkez Bankasınca tespit edilecek cetvellerle, hesaplama
tarihinden iki hafta sonraki cuma günü saat 12.00’ye kadar Merkez Bankasına
bildirilir.
DÖRDÜNCÜ BÖLÜM
Yaptırım
Uygulaması ve Son Hükümler
Yaptırım
uygulaması
MADDE 10-
(1) Bankalarca;
a) Menkul kıymetlerin süresinde tesis edilmemesi
veya eksik tesis edilmesi,
b) Yapılacak incelemeler sonucu tesis edilecek
menkul kıymetlerin eksik hesaplandığının tespit edilmesi,
hâllerinde, eksik tesis edilen menkul kıymetlerin 3
katı tutarında ABD doları cinsinden mevduat, Merkez Bankası nezdinde açılan
bloke hesaplarda menkul kıymetlerin eksik tesis edildiği süreler dikkate
alınarak faizsiz olarak tutulur.
(2) Faizsiz mevduat tutulmaması halinde eksik tesis
edilen tutarlara tesis süresi esas alınarak cezai faiz uygulanır.
(3) Cezai faiz oranı, tesis döneminin ilk günü
Merkez Bankasının ilan ettiği en yüksek gecelik borç verme faiz oranının
1,50 katsayısıyla çarpımı sonucu hesaplanan orandır.
(4) Birinci fıkranın (b) bendi kapsamında eksik
hesaplandığı tespit edilen yükümlülükler için bildirim cetvelleri yeniden
düzenlenerek Merkez Bankasına gönderilir. Ancak, bu fıkra kapsamında bir
döneme ilişkin olarak eksik hesaplanan yükümlülüklerin yüz bin Türk
lirasının altında kalması halinde düzeltilmiş cetvel gönderilmesi istenmez.
(5) Merkez Bankası, yükümlülüklerini sürekli olarak
yerine getirmeyen bankalar hakkında gerekli idari tedbirleri alabilir.
İstisnai
hallerde menkul kıymet tesisi uygulaması
MADDE 11-
(1) Menkul kıymet olarak
bulundurulacak Devlet İç Borçlanma Senetleri ve kira sertifikalarının
yeteri kadar ihraç edilmemesi veya söz konusu menkul kıymetlere piyasada
erişimin sınırlı olması gibi bankaların eksik menkul kıymet bulundurmasına
yol açabilecek istisnai hallerde, bankalar ilgili durumun başladığı tarihi
yazılı olarak Merkez Bankasına bildirmeleri durumunda, Merkez Bankası
menkul kıymet tesis oranını sınırlı bir süre için düşürebilir ya da menkul
kıymet tesisi uygulamasını eksik tutulan kısım için geçici bir süre askıya
alabilir.
Menkul
kıymet tesisine ilişkin geçiş dönemi uygulaması
GEÇİCİ
MADDE 1- (1) 5 inci maddeye göre
hesaplanan yükümlülük tutarının, 24/6/2022 hesaplama tarihinde üçte biri,
29/7/2022 hesaplama tarihinde üçte ikisi dikkate alınarak menkul kıymet
tesis edilir.
Yürürlük
MADDE 12-
(1) Bu Tebliğ 24/6/2022 tarihinde
yürürlüğe girer.
Yürütme
MADDE 13-
(1) Bu Tebliğ hükümlerini Türkiye
Cumhuriyet Merkez Bankası Başkanı yürütür.
|