Ticaret Bakanlığından:
TİCARET
BAKANLIĞI PİYASA GÖZETİMİ VE
DENETİMİ YÖNETMELİĞİ
BİRİNCİ BÖLÜM
Amaç, Kapsam, Dayanak ve Tanımlar
Amaç
MADDE 1 –
(1) Bu Yönetmeliğin amacı; Ticaret
Bakanlığının sorumluluğunda bulunan tüketici ürünlerinin güvenli ve ilgili
teknik düzenlemelere uygun olmasını sağlamak üzere yürütülecek piyasa
gözetimi ve denetimi faaliyetlerine ilişkin usul ve esasları belirlemektir.
Kapsam
MADDE 2 –
(1) Bu Yönetmelik, Ticaret
Bakanlığının sorumluluğunda bulunan tüketici ürünlerinin piyasa gözetimi ve
denetimi faaliyetlerine ilişkin usul ve esasları, alınacak önlemler ile
yükümlülükleri kapsar.
Dayanak
MADDE 3 –
(1) Bu Yönetmelik, 5/3/2020 tarihli ve 7223 sayılı Ürün Güvenliği ve Teknik
Düzenlemeler Kanununa, 10/7/2018 tarihli ve 30474 sayılı Resmî Gazete’de
yayımlanan 1 sayılı Cumhurbaşkanlığı Teşkilatı Hakkında Cumhurbaşkanlığı
Kararnamesinin 441 ve 452 nci maddelerine ve
9/7/2021 tarihli ve 4269 sayılı Cumhurbaşkanı Kararı ile yürürlüğe konulan
Ürünlerin Piyasa Gözetimi ve Denetimine Dair Çerçeve Yönetmelik hükümlerine
dayanılarak hazırlanmıştır.
Tanımlar
MADDE 4 –
(1) Bu Yönetmeliğin
uygulanmasında;
a) Aracı hizmet sağlayıcı: Başkalarına ait iktisadi
ve ticari faaliyetlerin yapılmasına elektronik ticaret ortamını sağlayan
gerçek veya tüzel kişiyi,
b) Bakanlık: Ticaret Bakanlığını,
c) Bölge müdürlüğü: Gümrük ve dış ticaret bölge
müdürlüğünü,
ç) Bölge müdürü: Gümrük ve dış ticaret bölge
müdürünü,
d) Dağıtıcı: Ürünü tedarik zincirinde yer alarak
piyasada bulunduran, imalatçı veya ithalatçı dışındaki gerçek veya tüzel
kişiyi,
e) Denetmen: Ticaret denetmeni ve ticaret denetmen
yardımcısını,
f) Duyusal inceleme: Ürünün herhangi bir test veya
muayene işlemine tabi tutulmasından önce, denetmenin duyularını veya basit
ve yaygın olarak kullanımda olan ölçme araçlarını kullanarak yapılan
incelemeyi,
g) Düzeltici önlem: Bir uygunsuzluğu ortadan
kaldırmak amacıyla, Bakanlığın talebi doğrultusunda veya kendiliğinden
iktisadi işletmecinin gerçekleştirdiği faaliyeti,
ğ) Genel Müdürlük: Tüketicinin Korunması ve Piyasa
Gözetimi Genel Müdürlüğünü,
h) İktisadi işletmeci: İmalatçı, yetkili temsilci,
ithalatçı, dağıtıcı veya ilgili teknik düzenleme kapsamında ürünlerin
imalatına, piyasada bulundurulmasına veya hizmete sunulmasına ilişkin
sorumluluğu olan diğer gerçek veya tüzel kişileri,
ı) İmalatçı: Ürünü imal ederek veya ürünün
tasarımını veya imalatını yaptırarak kendi isim veya ticari markası ile
piyasaya arz eden gerçek veya tüzel kişiyi,
i) İthalatçı: Ürünü ithal ederek piyasaya arz eden
gerçek veya tüzel kişiyi,
j) Kanun: 5/3/2020 tarihli
ve 7223 sayılı Ürün Güvenliği ve Teknik Düzenlemeler Kanununu,
k) Numune alma etiketi: Test veya muayene için
alınan numunelere iliştirilen veya yapıştırılan numuneye ait bilgileri,
tarafların isim, unvan ve imzalarını taşıyan belgeyi,
l) Risk değerlendirme komisyonu: Risk
değerlendirmesi sonucunda ürünün uygun olup olmadığını ve uygulanacak idari
yaptırımı belirlemek amacıyla oluşturulan komisyonu,
m) Şahit numune: Test, muayene veya belgelendirme
kuruluşuna gönderilmek üzere alınan numunenin zayi olması veya test
sonuçlarına yönelik herhangi bir itiraz olması durumunda başvurulmak üzere alınan
numuneyi,
n) Teknik düzenleme: İdari hükümler de dâhil olmak
üzere, ürünün niteliğini, işleme veya üretim yöntemlerini veya bunlarla
ilgili terminoloji, sembol, ambalajlama, işaretleme, etiketleme veya
uygunluk değerlendirme işlemlerini tek tek veya
birkaçını ele alarak belirleyen uyulması zorunlu mevzuatı,
o) Uygunsuzluk: Ürünün ilgili teknik düzenlemeye
veya genel ürün güvenliği mevzuatına uygun olmama halini,
ö) Yetkili temsilci: İmalatçının Kanun ve ilgili
diğer mevzuat kapsamındaki bazı yükümlülüklerini onun adına yerine getirmek
üzere imalatçı tarafından yazılı şekilde görevlendirilen Türkiye’de
yerleşik gerçek veya tüzel kişiyi,
ifade eder.
İKİNCİ BÖLÜM
Piyasa Gözetimi ve Denetimine İlişkin Usul ve
Esaslar
Genel
esaslar
MADDE 5 – (1) Teknik düzenlemelerin insan sağlığı ve
güvenliği ile ilgili hükümlerine uygun ürün, aksi ispatlanana kadar güvenli
kabul edilir. Teknik düzenlemenin bulunmadığı veya insan sağlığı ve
güvenliğine ilişkin hükümler içermediği durumlarda, bir ürünün güvenli olup
olmadığının değerlendirilmesi 11/3/2021 tarihli ve
31420 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Genel Ürün Güvenliği Yönetmeliğine
göre yapılır.
(2) Bakanlık, sorumlu olduğu ürünlere ilişkin
piyasa gözetimi ve denetimi faaliyetlerini denetmenler aracılığıyla
yürütür, denetim sonuçlarına göre gerekli önlemleri alır ve Kanunda
belirtilen yükümlülükler kapsamında ilgili iktisadi işletmeciye idari
yaptırım uygular. Bakanlık, alınacak önlem ve uygulanacak idari yaptırımlar
konusunda orantılılık ilkesine uygun hareket eder; alınacak tedbirlerin,
önlenmesi amaçlanan tehlikenin boyutu, niteliği ve gerçekleşme olasılığı
ile orantılı olmasını sağlar.
(3) Bakanlık, sorumlu olduğu ürünlerin piyasa
gözetimi ve denetimini, denetim planının yanı sıra resen, ihbar veya
şikâyet üzerine yapar. Piyasa gözetimi ve denetimi sırasında düzenlenecek
tutanağın şekil ve içeriği Genel Müdürlükçe belirlenir.
(4) Ürünün uygunsuzluğu konusunda yapılan her türlü
ihbar, şikâyet, ürün sebebiyle meydana gelen kazalar ve ürün hakkında elde
edilen diğer bilgiler piyasa gözetimi ve denetimi faaliyetlerinde
kullanılır.
(5) Satış veya kiralama amacıyla yazılı basın,
radyo, televizyon, internet ve benzeri iletişim araçlarında reklam ve
ilanları yer alan ürünler piyasaya arz edilmiş kabul edilir.
(6) Denetim, ürünlerin bedelli veya bedelsiz olarak
piyasaya arz edildiği, piyasada bulundurulduğu veya hizmete sunulduğu depo,
nakil aracı, iş yeri ve üretim tesisi de dâhil olmak üzere gerekli görülen
her yerde yapılır. Denetim esnasında ilgili iktisadi işletmeciden denetime
ilişkin gerek duyulan bilgi, belge ve kayıtlar istenir.
(7) Dağıtıcının iş yerinde yapılan denetimde,
imalatçı, yetkili temsilci, ithalatçı veya tedarik zincirinde yer alan bir
önceki iktisadi işletmecinin unvanı ve adresi tespit edilir.
(8) Genel Müdürlük, denetimlerin koordinasyonunu ve
etkin bir şekilde gerçekleşmesini sağlar. Genel Müdürlük bu doğrultuda
gerekli önlemleri almak ve uygulamaları koordine etmekle görevlidir. Genel
Müdürlük, denetim planlarını hazırlar ve uygulanmak üzere ilgili bölge
müdürlüklerine iletir.
(9) Piyasa gözetimi ve denetimi faaliyetleri
sırasında iktisadi işletmeci tarafından 26/5/2021
tarihli ve 4022 sayılı Cumhurbaşkanı Kararı ile yürürlüğe konulan Uygunluk
Değerlendirme Kuruluşları ve Onaylanmış Kuruluşlar Yönetmeliği çerçevesinde
akredite edilmiş bir uygunluk değerlendirme kuruluşundan alınmış uygunluğu
gösteren belgeler ile test raporlarının sunulması halinde, Bakanlık bu
belge ve raporları dikkate alır. Türkiye'de veya karşılıklılık ilkesi saklı
kalmak kaydıyla Avrupa Birliği üyesi bir ülkede yerleşik bir uygunluk
değerlendirme kuruluşunca verilmiş belgeler ve test raporları, kuruluşun
yeterliliğine ilişkin gerekçelerle reddedilemez.
(10) Piyasa gözetimi ve denetimi faaliyetleri,
ürüne ait bilgi ve belgelerin ilgili mevzuat çerçevesinde incelenmesi,
duyusal inceleme yapılması, gerektiğinde numune alınması, yerinde muayene
veya test yapılması veya iktisadi işletmecinin ilgili mevzuat ve teknik
düzenlemeler hakkında bilgilendirilmesi suretiyle gerçekleştirilebilir. Bu
faaliyetlerin yürütülmesine ilişkin usul ve esasları belirlemeye Genel
Müdürlük yetkilidir.
(11) Denetim sonunda üründe bir uygunsuzluk tespit
edilmemesi, iktisadi işletmecinin Kanun kapsamındaki ürüne yönelik
sorumluluğunu ortadan kaldırmaz.
Denetime
ilişkin esaslar
MADDE 6 – (1) Teknik düzenleme hükümleri saklı kalmak
kaydıyla, piyasa gözetimi ve denetimi aşağıdaki esaslar çerçevesinde
yapılır:
a) Denetimler, ürünlere ve bu ürünlerin muhtemel
kullanıcılarına ilişkin risk esaslı bir yaklaşımla Genel Müdürlük
tarafından belirlenen denetim planı uyarınca bölge müdürlüğü tarafından
yürütülür.
b) Denetime başlamadan önce, ürüne ilişkin daha
önce denetim veya test yapılıp yapılmadığı gibi hususların ön incelemesi
tamamlanır.
(2) Denetimlerin iki denetmen tarafından
yürütülmesi esastır. İhtiyaç halinde denetime daha fazla sayıda denetmen
katılabilir.
(3) Denetimler, durumun gereklerine göre aşağıdaki
hususlardan bir veya birkaçını kapsayacak şekilde yapılır:
a) Teknik düzenlemenin öngördüğü işaretler veya
belgeler üzerinden inceleme.
b) İlgili teknik düzenlemenin bulunmadığı hallerde,
Genel Ürün Güvenliği Yönetmeliği çerçevesinde yapılan inceleme.
c) Duyusal inceleme.
ç) Test veya muayene.
d) İlgili mevzuat ve teknik düzenlemeler hakkında
bilgilendirme.
(4) Denetmenler yaptıkları incelemeleri ve
tespitleri denetim tutanağının ilgili bölümlerine eksiksiz olarak kaydeder.
Tutanak taraflarca imzalanır ve tutanağın bir nüshası ilgili iktisadi işletmeciye
bırakılır.
Numune
alma
MADDE 7 – (1) Denetmen, gerekli gördüğü takdirde, her türlü
test veya muayeneyi yaptırmak üzere denetlenen ürünlerden numune alır.
Ürünün yapısına ve özelliğine göre, test veya muayenelerin gerektirdiği
ölçüyü aşmamak üzere, numune alınması fiilen mümkün olmayan haller hariç,
iktisadi işletmeciden bedeli ödenmeden üç takım numune alınır.
(2) Numune alınması halinde, denetim esnasında
tutanağın ilgili bölümü doldurulur. Numuneler özelliklerine göre, mühürleri
bozulmadan açılamayacak şekilde, denetmen tarafından iktisadi işletmeci ile
birlikte hazırlanır ve üzerlerine tarafların isim, unvan ve imzaları ile
numuneye ilişkin bilgileri taşıyan numune alma etiketi konulur.
(3) Alınan numunelerin bir takımı, şahit numune
olarak tutanağın bir nüshası ile birlikte yediemin sıfatıyla iktisadi
işletmeciye teslim edilir. Diğer şahit numune bölge müdürlüğünce muhafaza
edilir. Alınan numunelerin başka yere taşınması veya korunması güç yahut
sakıncalı ise durum tutanağa yazılarak numuneler saklanmak üzere yediemin
sıfatıyla iktisadi işletmeciye bırakılır. Test veya muayene yapılması için
alınan numunenin bir takımı Genel Müdürlükçe belirlenen test, muayene veya
belgelendirme kuruluşuna gönderilir. Test, muayene veya belgelendirme
kuruluşu tetkikleri en kısa zamanda yapar, sonucunu bir raporla tespit eder
ve bu raporu birer nüsha halinde Genel Müdürlüğe ve bölge müdürlüğüne
sunar. Bu raporlar ayrıca elektronik posta ile Genel Müdürlüğe ve bölge
müdürlüğüne iletilir.
(4) Numune almanın mümkün olmadığı ya da
taşınamayan ürünler için test veya muayene işlemleri, denetmenin
gözetiminde, ürünün bulunduğu yerde, iktisadi işletmecinin katılımı ile
Genel Müdürlükçe belirlenen test, muayene veya belgelendirme kuruluşuna
yaptırılır. İktisadi işletmecinin bulunmaması, test veya muayene işlemlerinin
gerçekleştirilmesine engel teşkil etmez.
(5) Uzaktan iletişim araçları yoluyla piyasaya arz
edilen ürünlere ilişkin numune alma işlemlerinde ilgili mevzuat hükümleri
saklıdır.
Test veya
muayene sonrasında yapılacak işlemler
MADDE 8 – (1) Yapılan inceleme ve değerlendirme sonucunda
ürünün uygun olduğunun tespit edilmesi durumunda;
a) Test veya muayene giderleri ve bunlara ilişkin
diğer giderler Bakanlıkça karşılanır.
b) Numunelerin özelliğini kaybetmemesi halinde,
yapılan test veya muayene sonucu bölge müdürlüğü tarafından iktisadi
işletmeciye yazılı olarak bildirilir. Bildirim yazısında numunelerin geri
alınması gerektiği belirtilir. Tebliğ tarihinden itibaren bir ay içinde
geri alınmayan numuneler, Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği İl Müdürlüklerine
intikal ettirilir. Bu durumda ilgili iktisadi işletmeci numune bedelini
talep edemez.
c) Numunelerin özelliğini kaybetmesi halinde, bölge
müdürlüğünce tutanak düzenlenerek numune imha edilir veya ettirilir.
İktisadi işletmeci tarafından numune bedelinin talep edilmesi durumunda bu
bedel Bakanlık tarafından iktisadi işletmeciye ödenir.
(2) Yapılan inceleme ve değerlendirme sonucunda
ürünün uygunsuz olduğunun tespit edilmesi durumunda;
a) Test veya muayene giderleri ve bunlara ilişkin
diğer giderler iktisadi işletmeci tarafından karşılanır. Bakanlıkça yapılan
masraflar, ilgili iktisadi işletmeciye genel hükümlere göre rücu edilir.
b) Test veya muayenesi yaptırılan numune,
niteliğine göre uygun koşullarda ve uygun bir süreyle test veya muayene
kuruluşunda muhafaza edilir. Bu numunenin geri alınması gerektiği iktisadi
işletmeciye bölge müdürlüğü tarafından yazılı olarak bildirilir. Tebliğ
tarihinden itibaren bir ay içinde iktisadi işletmeci tarafından geri
alınmayan numune, bölge müdürlüğü tarafından tutanak düzenlenerek imha
edilir veya ettirilir. İktisadi işletmecinin geri aldığı uygunsuz numune,
uygun hale getirilmeden piyasaya arz edilemez ve piyasada bulundurulamaz.
c) Uygulanan idari yaptırım kararının
kesinleşmesinden sonra varsa şahit numunelere (b) bendindeki usule göre
işlem yapılır.
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
Bölge Müdürlüğünün Görevleri ve Risk
Değerlendirmesi
Bölge
müdürlüğünün görevleri
MADDE 9 – (1) Bölge müdürlüğünün piyasa gözetimi ve
denetimine ilişkin görev, yetki ve yükümlülükleri şunlardır:
a) Bakanlığın görev ve sorumluluk alanında bulunan
ürünlere ilişkin piyasa gözetimi ve denetimi faaliyetlerini tarafsız,
bağımsız, şeffaf, etkin ve hızlı bir şekilde yürütmek.
b) Genel Müdürlük tarafından iletilen denetim planı
ve benzeri dokümanlar ile bölge müdürlüğüne ulaşan ihbar ve şikâyetler
doğrultusunda denetimleri gerçekleştirmek ve denetimlere ilişkin her türlü
veriyi aylık olarak Genel Müdürlüğe iletmek.
c) Denetim yapılan bölgelerde elde edilen ürün veya
sektör bazlı işletme verilerinin Genel Müdürlüğe
iletilmesini ve bu verilerin periyodik olarak güncellenmesini sağlamak.
ç) Risk değerlendirme komisyonu oluşturmak, komisyonun etkin ve hızlı çalışmasını
sağlamak, Kanunda öngörülen idari yaptırımlar kapsamında komisyonca alınan
kararları uygulamak ve sonucundan Genel Müdürlüğe bilgi vermek.
d) Ürünün ciddi risk taşıdığına dair belirtilerin
bulunması halinde piyasaya arzın geçici durdurulması kararı almak ve
takibini yapmak.
e) Uygunsuz ürünlere ilişkin uygulanan önlemlerin
yerine getirilip getirilmediğini iktisadi işletmeci nezdinde piyasada
izlemek, kontrol etmek ve sonucundan Genel Müdürlüğe bilgi vermek.
f) Ürün güvenliği kapsamında ilgililerin şikâyet,
talep veya önerilerini iletebilmelerine imkan
sağlamak.
g) Ürün güvenliğine ilişkin iktisadi işletmecilere
veya tüketicilere yönelik bilgilendirme yapmak, eğitim ve benzeri
toplantılar düzenlemek.
ğ) Piyasa gözetimi ve denetimi faaliyetlerinin
etkin olarak gerçekleştirilmesini sağlamak amacıyla ihtiyaçlarını,
sorunlarını ve çözüm önerilerini Genel Müdürlüğe iletmek.
Risk
değerlendirmesi
MADDE 10
– (1) Denetlenen ürünlerin
taşıdığı riski değerlendirmek, uygun olup olmadığını ve uygunsuzluk halinde
uygulanacak idari yaptırımı belirlemek amacıyla bölge müdürlüğünce risk
değerlendirme komisyonu oluşturulur. Komisyon, bölge müdürü veya
görevlendireceği ilgili bölge müdür yardımcısının başkanlığında, ürün
güvenliği denetimlerinden sorumlu müdür ve denetmenler arasından
görevlendirilecek bir denetmen olmak üzere en az üç üyeden oluşur. Bölge
müdürlüğünce gerek görülmesi halinde denetmenler arasından iki üye daha görevlendirilebilir.
İhtiyaç duyulması halinde denetimi gerçekleştiren denetmen veya diğer
denetmenler üye sıfatını taşımaksızın bilgisine ve görüşüne başvurulmak
üzere komisyon toplantısına davet edilebilir. Komisyonun işleyişine ilişkin
diğer usul ve esaslar Genel Müdürlükçe belirlenir.
(2) Risk değerlendirmesi yapılırken ilgili teknik
mevzuat veya Genel Ürün Güvenliği Yönetmeliğinin risk değerlendirmesine
ilişkin hükümleri dikkate alınır. Bununla birlikte, Genel Müdürlükçe
hazırlanan rehberler veya söz konusu mevzuatın Avrupa Birliği uygulamalarına
ilişkin güncel karar, rehber veya raporlar da değerlendirilir.
(3) Bölge müdürlüğü, risk değerlendirme
komisyonunca yapılacak risk değerlendirmesi neticesinde uygunsuz olduğu
belirlenen ürüne ilişkin gerekli idari yaptırım sürecini yürütür.
DÖRDÜNCÜ BÖLÜM
Uygunsuzluğa İlişkin İdari Yaptırımlar ile Diğer
Önlemler
İdari
yaptırımların uygulanması
MADDE 11
– (1) Bölge müdürlüğü test,
muayene veya inceleme sonucunda ürünün risk taşıdığı veya ilgili teknik
düzenlemelere veya Genel Ürün Güvenliği Yönetmeliğine aykırılık teşkil
ettiği kanaatiyle, ürünün ciddi risk taşıdığı durumlar hariç olmak üzere,
savunma yapılabilmesi için ilgili iktisadi işletmeciye on iş günü süre
verir.
(2) İktisadi işletmecinin savunması dikkate
alınarak risk değerlendirme komisyonu tarafından ürünün uygunluğu
değerlendirilir. Komisyon tarafından ürünün uygunsuzluğuna karar verilmesi
halinde belirlenen idari yaptırımlar bölge müdürlüğü tarafından uygulanır.
Bölge müdürlüğü alınan kararı, dayandığı gerekçeleri, varsa çözüm
önerilerini, yasal itiraz yollarını ve süre sınırlarını da belirterek
iktisadi işletmeciye tebliğ eder.
(3) Tebligatta düzeltici önlem planını sunabilmesi
için iktisadi işletmeciye on beş iş günü süre verilir. İktisadi işletmeci
tarafından sunulan düzeltici önlem planına ilişkin olarak;
a) Plan gerektiğinde değişiklik yapılarak bölge
müdürlüğü tarafından onaylanır ve uygunsuzluğun ortadan kaldırılması için
iktisadi işletmeciye tebliğ edildiği tarihten itibaren geçerli olmak üzere
uygunsuzluğun niteliği, ürünün özelliği ve piyasadaki yaygınlığı
değerlendirilerek altı ayı geçmemek üzere süre verilir.
b) Verilen süre sonunda uygunsuzluğun mücbir
sebeplerin varlığı nedeniyle giderilemediğinin kanıtlanması halinde altı
ayı geçmemek üzere ek süre verilir.
c) Sürelerin takibi ile planının gereklerinin
yerine getirilip getirilmediğinin kontrolü bölge müdürlüğü tarafından
yapılır. Uygun hale getirildiği kanıtlanan ürünler bölge müdürlüğü
tarafından tutanakla kayıt altına alınır ve tekrar piyasaya arz edilebilir.
(4) Risk değerlendirme komisyonu tarafından
belirlenen ve iktisadi işletmeci tarafından yerine getirilecek düzeltici
önlemler;
a) İlgili teknik düzenlemede belirtilen şekilde
uygunsuzluğu ortadan kaldırmak da dahil olmak
üzere, ürünün uygun hale getirilmesini veya ürünün bir risk oluşturmamasını
sağlamak,
b) Ürünün piyasada bulunmasını önlemek,
c) Ürünü derhal piyasadan çekmek veya geri çağırmak
ve 14 üncü maddede belirtilen şekilde kamuoyunu riske karşı uyarmak,
ç) Ürünün imhasına ilişkin tabi olduğu ilgili
mevzuat hükümleri saklı kalmak kaydıyla, ürünü imha etmek veya kullanılamaz
hale getirmek,
d) Ürünün taşıyabileceği risklere ilişkin ürüne
uygun, açık, kolayca anlaşılabilir Türkçe uyarılar eklemek,
e) Ürünün piyasada bulunabilmesi için önkoşul
koymak,
f) Ürüne ilişkin Türkçe uyarıların yayımlanması da
dâhil olmak üzere, risk altındaki tüketicileri 14 üncü maddenin birinci
fıkrasında belirtilen şekilde, derhal ve uygun bir biçimde uyarmak,
faaliyetlerini içerebilir. Ancak bu fıkranın (d), (e) ve (f)
bentlerinde belirtilen düzeltici önlemler, ürünün yalnızca belirli
koşullarda veya yalnızca belirli tüketicilere yönelik bir risk taşıyacağı
durumlarda alınır.
(5) Ürüne ilişkin uygunsuzluğun
sadece uygunluk işaretinin veya teknik düzenlemenin gerektirdiği teknik
dosyanın, etiket ve talimatların bulunmamasından, eksik veya yetersiz
olmasından veya yanlış kullanılmasından kaynaklandığının tespit edildiği
durumlarda, uygunsuzluğun
giderilmesi birinci ve ikinci fıkralardaki usullere göre bölge müdürlüğünce
ilgili iktisadi işletmeciye tebliğ edilir ve üçüncü fıkra hükümlerine göre
düzeltici önlem planı sunması talep edilir. Verilen süre içinde düzeltici önlem planının
sunulmaması veya düzeltici önlem planının sunulmasını takiben bölge
müdürlüğünce verilen süre sonunda uygunsuzluğun giderilmediğinin tespit
edilmesi durumunda, uygunsuzluğun devam ettiği kabul edilir. Bu durumda, dördüncü fıkrada belirlenen ve komisyon
tarafından uygun ve gerekli görülen önlemleri içeren karar bölge
müdürlüğünce iktisadi işletmeciye tebliğ edilir. Alınan önlemler kapsamında
uygunsuzluğun giderilmesine ilişkin süreç üçüncü fıkra hükümleri kapsamında
yürütülür.
(6) Ürünün ciddi risk taşıdığının tespit edilmesi
ve ciddi riski ortadan kaldıracak başka bir yöntemin bulunmaması halinde,
bölge müdürlüğü Kanunun 16 ncı maddesinin altıncı
fıkrasının (d) bendi ile Kanunun 17 nci maddesinin
birinci fıkrası kapsamında ciddi risk taşıyan ürünlerin piyasadan
çekilmesini, geri çağrılmasını veya piyasada bulunmasının yasaklanmasını
sağlar.
(7) İnsan sağlığı veya güvenliğinin korunmasına
ilişkin acil müdahale gereken ciddi riskin bulunduğu durumlarda ilgili
bölge müdürlüğünce Genel Müdürlüğe bildirim yapılarak ve iktisadi
işletmecinin savunması talep edilmeksizin idari yaptırıma ilişkin karar
alınır. Alınan karar, iktisadi işletmecinin sonradan sunacağı savunma ile
diğer bilgi ve belgeler kapsamında risk değerlendirme komisyonunca tekrar
değerlendirilir.
(8) Ürüne ilişkin imha veya kullanılamaz hale
getirme kararı alınması durumunda bu karar, ilgili mevzuat hükümleri
dikkate alınarak iktisadi işletmecinin belirleyeceği yerde ve yöntemle
denetmen gözetiminde ya da bölge müdürlüğünün önceden onay verdiği şekilde
uygulanır. Bölge müdürlüğünce, ürün miktarını, yapılan işlemleri, yer,
tarih ve tarafların ad ve soyadlarını içeren tutanak düzenlenir. Tutanak
taraflarca imzalanır ve tutanağın bir nüshası ilgili iktisadi işletmeciye
bırakılır.
İdari
yaptırımların uygulanmasına ilişkin diğer hükümler
MADDE 12
– (1) İktisadi işletmecinin
gerekli önlemleri almaması, zamanında almaması veya aldığı önlemlerin eksik
veya yetersiz olması veya iktisadi işletmecinin tespit edilememesi halinde
bölge müdürlüğü;
a) Ürünün piyasaya arzının durdurulması, piyasada
bulundurulmasının önlenmesi, piyasadan çekilmesi, geri çağrılması, reklam
ve teşhirinin durdurulması,
b) Dağıtıcıların önlemlerden haberdar olmaları ve
önlemlere uymalarını sağlamak amacı ile gerekli tedbirlerin alınması,
c) Ürünün taşıdığı riskler hakkında tüketicilerin
uyarılması,
ç) Ürünlerin uygun koşullarda imhası veya
kullanılamaz hale getirilmesi,
önlemlerinden uygun ve gerekli olanları orantılılık ilkesine
riayet ederek alır.
(2) Önlemleri belirlenen şekil ve sürede yerine
getirmeyen ilgili iktisadi işletmeci, önlemlerin Bakanlık tarafından yerine
getirilmesi amacıyla yapılacak masrafları karşılar. Masraflar genel
hükümlere göre rücu edilir.
(3) İktisadi işletmeciye yönelik Kanunda yer alan
idari para cezaları, etkili, orantılı ve caydırıcı olacak şekilde bölge
müdürlüğünce uygulanır.
Ürünün
piyasaya arzının ve piyasada bulundurulmasının geçici olarak durdurulması
MADDE 13
– (1) Bölge müdürlüğü, bir ürünün
ciddi risk taşıdığına dair belirtilerin bulunması halinde, ürünün kontrolü
yapılıncaya kadar piyasaya arzının ve piyasada bulundurulmasının geçici
olarak durdurulması kararını Genel Müdürlüğe bildirim yaparak alır ve bu
kararı iktisadi işletmeciye derhal tebliğ eder. Üründen kaynaklanabilecek
muhtemel risklerin önlenmesi amacıyla iktisadi işletmeci, dağıtıcıları
durumdan haberdar eder ve risk altındaki grupları bilgilendirir.
(2) Bölge müdürlüğü, iktisadi işletmeciye birinci
fıkradaki önlemleri almasını tebliğ etmesini müteakip ivedi olarak
kontrollere başlar.
(3) İktisadi işletmeci bölge müdürlüğünün talebi
üzerine;
a) İlgili teknik düzenleme kapsamında, ürünün
uygunluk değerlendirmesinin yapılması amacıyla bir uygunluk değerlendirme
kuruluşuna başvurulduğu durumlarda, bu kuruluşlara sunulan belgelerin
kopyalarını,
b) Üretim yerlerinin ve depolarının adreslerini,
c) Tasarım, üretim ve dağıtıma ilişkin detaylı
bilgileri,
ç) Bölge müdürlüğünce gerekli görülecek diğer bilgi
ve belgeleri,
iletir.
(4) Ürünün piyasaya arzının ve piyasada
bulundurulmasının geçici durdurulmasına ilişkin süre dört günden fazla
olamaz. Ancak, ürünün test edilmesi, gerekli değerlendirme ve
kontrollerinin yapılması veya üçüncü fıkrada belirtilen bilgilerin
sunulması için teknik gerekçelerle daha fazla süreye ihtiyaç duyulması
halinde bu süre uzatılabilir.
(5) Kontrol sonucunda güvenli olduğu anlaşılan
ürünler hakkındaki geçici durdurma kararı kendiliğinden kalkar. Güvenli
olmayan ürünler hakkında alınan ürünün piyasaya arzının ve piyasada
bulundurulmasının geçici durdurulması kararı idari yaptırım kararı
alınıncaya kadar geçerlidir.
Risk
taşıyan ürünlere ilişkin duyuru
MADDE 14
– (1) İktisadi işletmeci risk
taşıyan ürünlerle ilgili olarak bölge müdürlüğünün kararı üzerine veya
kendiliğinden gerekli önlemleri alır, bu riskler ve önlemler hakkındaki
bilgileri etkili şekilde duyurur. Yapılan duyuru veya duyuru şekli bölge
müdürlüğünce uygun bulunmaz veya yetersiz görülürse duyurunun;
a) Risk
altındaki kişilerin doğrudan bilgilendirilmesi,
b) İktisadi işletmecinin internet sitesinin
bulunması durumunda en az bir yıl süreyle internet sitesinin ana sayfasında
kolaylıkla görülebilecek şekilde duyurulması,
c) Risk altındaki kişiler dikkate alınarak, ulusal
veya yerel düzeyde yayın yapan bir televizyon kanalında 07.00-22.00
saatleri arasında 30 saniyeden az olmamak üzere yazılı ve sesli şekilde
yayınlanması,
ç) Risk altındaki kişiler dikkate alınarak, ulusal
veya yerel düzeyde dağıtımı yapılan bir gazetede, sayfanın dörtte birinde,
Basın İlan Kurumu aracılığıyla bir gün ilan edilmesi,
yöntemlerinden biri veya birkaçı ile yapılması sağlanır.
(2) Duyuru, asgari olarak aşağıdaki bilgileri
içerir:
a) Ürünü tanıtacak marka, model, tür, seri numarası
ve ürünü net şekilde tanıtan diğer ayırt edici özellikler.
b) Sorumlu iktisadi işletmecinin isim, adres ve
diğer iletişim bilgileri.
c) Ürünün görseli.
ç) Uygunsuzluğun ve riskin açık ve anlaşılır
tarifi.
d) Alınan önlem.
e) Riskten sakınılması veya riskin giderilmesi için
önerilen yöntemler.
(3) Bölge müdürlüğü, üründe tespit edilen riske
göre duyurunun şekli, zamanı, süresi ve duyurunun yapılacağı televizyon ve
gazetelere ilişkin ek hususlar belirleyebilir.
(4) Bölge müdürlüğü, duyurunun gerekli şartları
taşımadığını değerlendirirse duyurunun daha uygun bir şekilde ve
yöntemlerle tekrar edilmesini talep edebilir.
(5) Bölge müdürlüğü, risk taşıyan ürünlere ait
bilgileri, Bakanlıkça oluşturulan güvensiz ürünlerin duyurulmasına ilişkin
bilgi sisteminde yayınlar.
(6) Dağıtıcılar, ürüne ilişkin riskler ve önlemler
hakkında kendilerine iletilen bilgileri, varsa tedarik zincirindeki bir
sonraki dağıtıcıya iletmek ve duyuruyu kolaylıkla görülebilecek veya
ulaşılabilecek yerlere koymak zorundadır.
Ürünün
geri çağrılması
MADDE 15
– (1) Alınan diğer önlemlerin
riskin ortadan kaldırılmasında yetersiz kalması durumunda iktisadi
işletmeci, kendiliğinden veya bölge müdürlüğünün talebi üzerine ürünü geri
çağırır.
(2) İktisadi işletmeci geri çağırma önlemini, 14
üncü maddenin ikinci fıkrasında belirtilen bilgilere ek olarak ürünün
teslim alınacağı veya onarılacağı adres ve irtibat noktaları ile sunulan
teklif ve seçenekleri içerecek şekilde duyurur.
(3) İktisadi işletmeci ürünü teslim edenlere
aşağıdaki seçeneklerden en az birini sunar:
a) Ürünün geri çağrılmasına yol açan sorunun
giderilmesi.
b) Ürünün teslim tarihindeki perakende satış
değerinin ödenmesi.
c) Ürünün, teknik düzenlemesine uygun, güvenli ve
eş değer bir ürünle değiştirilmesi.
(4) Ürünün geri çağrılmasıyla ilgili tüm masraflar
ürünü geri çağıran iktisadi işletmeci tarafından üstlenilir. İktisadi
işletmeci, ürünün zamanında, kolaylıkla ve ek bir maliyet oluşturmayacak
şekilde teslim edilebilmesi için gerekli koşulları sağlamak zorundadır.
Gönüllü
önlem
MADDE 16
– (1) İktisadi işletmeci piyasaya
arz ettiği veya piyasada bulundurduğu bir ürünün uygun olmadığını
Bakanlığın denetiminden önce tespit etmesi halinde, bu ürüne yönelik
gönüllü önlem faaliyetinde bulunabilir.
(2) Gönüllü önlem faaliyeti, uygunsuzluğun
giderilmesi ve riskin ortadan kaldırılması için ürünün piyasaya arzının
durdurulması, piyasada bulundurulmasının önlenmesi, piyasadan çekilmesi,
geri çağrılması, dağıtıcıların bu önlemden haberdar olmaları, ürünün
taşıdığı riskler hakkında tüketicilerin uyarılması da dâhil olmak üzere
gerekli tedbirlerin tamamını kapsar.
(3) Gönüllü önlem faaliyetinde bulunacak iktisadi
işletmeci bu faaliyete dair tüm bilgi ve belgelerle faaliyeti tamamlamak
için ihtiyaç duyduğu süreyi de belirterek bölge müdürlüğüne başvurur.
(4) Bölge müdürlüğü gönüllü önlem faaliyetlerinin
gerçekleştirilebilmesi için iktisadi işletmecinin talebi, ürünün taşıdığı
risk ve piyasa yaygınlığı gibi hususları değerlendirerek altı ayı geçmemek
üzere süre verir. Mücbir sebeplerin varlığının kanıtlandığı durumlarda altı
ayı geçmemek üzere ek süre verilir.
(5) Bölge müdürlüğü gönüllü önlem faaliyeti
başlatılmasına karar verilen ürün hakkında diğer bölge müdürlüklerini ve
Genel Müdürlüğü ivedilikle bilgilendirir.
(6) Gönüllü önlem faaliyeti kapsamında uygunsuzluğu
giderilen ürünler, bölge müdürlüğünün değerlendirmesine sunulmadan piyasaya
arz edilemez veya piyasada bulundurulamaz. Bölge müdürlüğü gerekli gördüğü
takdirde, gönüllü önleme tabi tutulan ürünün test veya muayene işlemlerini
yapabilme yeterliliğine sahip tarafsız bir kuruluş tarafından test veya
muayenesini isteyebilir.
(7) Bölge müdürlüğü, gönüllü önlem faaliyetine konu
ürünlere ilişkin bilgileri Bakanlıkça oluşturulan güvensiz ürünlerin
duyurulmasına ilişkin bilgi sisteminde yayınlar.
(8) Gönüllü önlem faaliyeti kapsamında
yükümlülüklerini yerine getirdiği ve uygunsuzluğu tamamen giderdiği
değerlendirilen iktisadi işletmeci için Kanunda düzenlenen idari
yaptırımlar uygulanmaz.
İmalatçının
yükümlülüklerinin diğer iktisadi işletmecilere uygulandığı durumlar
MADDE 17
– (1) İthalatçı veya dağıtıcı,
ürünü kendi isim veya ticari markası altında piyasaya arz etmesi, piyasada
bulundurması; ürünü teknik düzenlemesine veya Genel Ürün Güvenliği
Yönetmeliğine uygunluğunu etkileyecek şekilde değiştirmesi halinde imalatçı
olarak kabul edilir.
(2) Ürünün imalatçısı, yetkili
temsilcisi veya ithalatçısının tespit edilemediği durumlarda, yapılan
bildirimin kendisine tebliğ edildiği tarihten itibaren on iş günü içinde
imalatçı, yetkili temsilci veya ithalatçısının isim ve irtibat bilgilerini,
bu bilgilere sahip değil ise tedarik zincirinde yer alan bir önceki
iktisadi işletmecinin isim ve irtibat bilgilerini bildirmeyen dağıtıcı,
imalatçı olarak kabul edilir.
İzlenebilirlik
MADDE 18 – (1) İktisadi
işletmeci, tedarik zincirinde yer alan bir önceki ve varsa bir sonraki
iktisadi işletmecinin ismi, ticaret unvanı veya markası ve irtibat
bilgileri ile ürünün takibini kolaylaştıracak diğer bilgilerin kaydını
düzenli bir şekilde tutar, ürünü piyasaya arz ettiği veya piyasada
bulundurmaya başladığı tarihten itibaren en az on yıl boyunca muhafaza eder
ve talep edilmesi halinde Bakanlığa sunar.
(2) Birinci fıkrada belirtilen yükümlülükler; bir
ürünü elektronik ortamda piyasaya arz eden veya bulunduran, başkasına ait
iktisadi ve ticari faaliyetlerin yapılmasına elektronik ticaret ortamını
sağlayan aracı hizmet sağlayıcıları ile radyo ve televizyon gibi medya
hizmet sağlayıcıları için de geçerlidir.
(3) İzlenebilirliğinin sağlanabilmesi amacıyla
imalatçı veya ithalatçı, ürünlerin üzerinde, ürünün boyut ve doğasının buna
elverişli olmadığı durumlarda ürünün ambalajında, parselinde, kolisinde
veya ürüne eşlik eden bir belgede seri, model, parti numarası, lot veya ürünün ayırt edilmesini sağlayacak bilgilere
yer verir.
(4) Düzeltici önlem alınması gereken durumlarda kullanılmak
üzere iktisadi işletmeci; parti, seri veya lot bazında
ürünün dağıtımını yaptığı diğer iktisadi işletmecilere ve dağıtımı yapılan
ürün miktarına ilişkin bilgilerin kaydını tutar ve Bakanlığın talebi
halinde bu kayıtları sunar.
İşbirliği
MADDE 19 – (1) İktisadi işletmeci, piyasaya arz ettiği veya
piyasada bulundurduğu ürünlerin taşıdığı risklerin azaltılması veya ortadan
kaldırılması amacıyla yürüttüğü faaliyetlerde, Bakanlıkla işbirliği yapar.
(2) Aracı hizmet sağlayıcı, kendi hizmeti
aracılığıyla elektronik ortamda piyasaya arz edilen veya piyasada bulundurulan
bir ürünün taşıdığı risklerin ortadan kaldırılması veya bu mümkün değil ise
azaltılması amacıyla yürütülen bir işlemin kolaylaştırılması için
Bakanlıkla işbirliği yapar.
BEŞİNCİ BÖLÜM
Çeşitli ve Son Hükümler
Bilgilerin
gizliliği
MADDE 20
– (1) Piyasa gözetimi ve denetimi
faaliyeti sırasında Genel Müdürlük veya bölge müdürlüğünce yapılan
yazışmalar, ihbar ve şikâyetler ile denetimlerde temin edilen kişisel
veriler ile ticari sır niteliğindeki veya fikri ve sınai
mülkiyet hakkına ilişkin bilgiler gizli tutulur. Ancak, mevzuatın ve insan
sağlığı ve güvenliğinin gerektirdiği hallerde yapılan duyurular bu kapsamda
sayılmaz.
Yürürlükten
kaldırılan yönetmelik
MADDE 21
– (1) 1/4/2020
tarihli ve 31086 sayılı Resmî Gazete'de yayımlanan Ticaret Bakanlığı Piyasa
Gözetimi ve Denetimi Yönetmeliği yürürlükten kaldırılmıştır.
(2) Birinci fıkra ile yürürlükten kaldırılan
Yönetmeliğe yapılan atıflar, bu Yönetmeliğe yapılmış kabul edilir.
Yürürlük
MADDE 22
– (1) Bu Yönetmelik yayımı
tarihinde yürürlüğe girer.
Yürütme
MADDE 23
– (1) Bu Yönetmelik hükümlerini
Ticaret Bakanı yürütür.
|