|
ÇARŞI VE MAHALLE BEKÇİLERİ KANUNU
Kanun No. 7245 Kabul
Tarihi: 11/6/2020
BİRİNCİ BÖLÜM
Amaç, Kapsam ve İstihdam
Amaç ve
kapsam
MADDE 1 –
(1) Bu Kanunun amacı, çarşı ve
mahalle bekçisi olarak istihdam edileceklerde aranan şartlara, çarşı ve
mahalle bekçilerinin atama ve adaylık süreçlerine, görev ve yetkileri ile
çalışmalarına ilişkin usul ve esasları düzenlemektir.
İstihdam
MADDE 2 –
(1) Genel kolluk kuvvetlerine
yardımcı olmak üzere, emniyet ve jandarma teşkilatları bünyesinde silahlı
bir kolluk olarak çarşı ve mahalle bekçileri istihdam edilir.
(2) Emniyet ve jandarma teşkilatlarında istihdam
edilen çarşı ve mahalle bekçilerinin amirleri meslek hiyerarşileri içinde
tespit edilir.
İKİNCİ BÖLÜM
Adaylarda Aranacak Şartlar, Sınav, Atama ve Adaylık
Süreci
Adaylarda
aranacak şartlar ve sınav
MADDE 3 –
(1) Çarşı ve mahalle bekçisi
olarak istihdam edileceklerde; 14/7/1965 tarihli
ve 657 sayılı Devlet Memurları Kanununun 48 inci maddesinde sayılan genel
şartlar ile İçişleri Bakanlığınca çıkarılan yönetmelikle belirlenen eğitim,
yaş, sağlık ve fiziki yeterlilik gibi özel şartlar aranır.
(2) Çarşı ve mahalle bekçisi olarak istihdam
edilmek için İçişleri Bakanlığınca çıkarılan yönetmelikte belirlenen usul
ve esaslara göre yapılacak giriş sınavında başarılı olmak şarttır.
Atama ve
adaylık süreci
MADDE 4 –
(1) Sınavlarda başarılı olan,
görevini yapmaya engel olabilecek bir hastalık veya engeli bulunmadığı sağlık
kurulu raporu ile tespit edilmiş bulunanlar emniyet veya jandarma
teşkilatlarına İçişleri Bakanının onayı ile aday memur olarak atanırlar.
(2) Çarşı ve mahalle bekçilerinin adaylık süresi
bir yıldan az iki yıldan fazla olamaz. Adaylık süresi içerisinde en az üç
ay süreyle temel ve hazırlayıcı eğitimler verilir.
(3) Adaylık süresi içinde temel ve hazırlayıcı
eğitim devrelerinin her birinde başarısız olanlarla hâl ve hareketlerinde
memuriyetle bağdaşmayacak durumları, göreve devamsızlıkları tespit edilenlerin,
aylıktan kesme veya kademe ilerlemesinin durdurulması cezası almış
olanların memuriyetle ilişikleri İçişleri Bakanının onayı ile kesilir.
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
Görev ve Yetkiler
Halka
yardım görevi
MADDE 5 –
(1) Çarşı ve mahalle bekçileri,
görevli oldukları mülki sınırlar içerisinde halkın istirahat, sağlık ve
selametini sağlamak bakımından;
a) Yolda hastalanan, kazaya uğrayan, düşüp kalan ve
genel durumu itibarıyla yardıma muhtaç olanlara yardım etmek,
b) Yardıma ihtiyaç duyduğu değerlendirilen, şiddet
mağduru veya şiddete ya da istismara uğrama riski taşıyan kadın ve
çocukları, kimsesizleri, engellileri ve acizleri en yakın genel kolluk
birimlerine teslim etmek,
c) Bir semt, yer, yol veya sokak sormak için
başvuranlara gerekli bilgiyi vermek,
ç) Doğum, ölüm, hastalık, kaza, yangın veya afet
gibi önemli ve acele hâller sebebiyle, yapılacak yardım isteklerinden gücü
dâhilinde olanları öncelikle yerine getirmek,
d) Büyük tehlike arz eden yangın ve su baskını gibi
afetlerde mahalle sakinlerini derhal uyarmak,
e) Toplum sağlığını ve güvenliğini tehdit eden bir
hayvana rastlanıldığında verebileceği zararları engellemek için kişileri
alandan uzaklaştırmak, ilgili genel kolluk ve belediyeyi durumdan haberdar
etmek,
ile görevli ve yetkilidir.
Önleyici
ve koruyucu görev ve yetkiler
MADDE 6 – (1) Çarşı ve mahalle bekçileri;
a) Görev saatleri içinde görevlendirildikleri
bölgede devriye hizmeti yürütmek,
b) Görev bölgeleri içinde bulunan konut, iş yeri ve
araçlar gibi malların korunmasında sahipleri tarafından noksan alınan
tedbirleri tamamlattırmak,
c) Görev saatleri içerisinde vâkıf oldukları
şüpheli durum veya kişileri bağlı bulundukları genel kolluk birimlerine
bildirmek,
ç) Kamu düzenini bozacak mahiyetteki gösteri,
yürüyüş ve karışıklıkların önlenmesi amacıyla genel kolluk kuvvetleri
gelinceye kadar önleyici tedbirleri almak,
d) Görev bölgeleri içinde uyuşturucu madde imal
edildiği, satıldığı veya kullanıldığından, kumar oynandığından ya da fuhuş
yapıldığından şüphe edilen yerleri bağlı bulundukları genel kolluk
birimlerine bildirmek,
e) Kişilerin can, mal ve ırzına yönelik saldırı ve
tehditleri önlemek ve genel kolluk kuvvetleri gelinceye kadar gerekli
tedbirleri almak,
f) Mahalle sakinlerini etkileyen elektrik, su,
doğalgaz, kanalizasyon gibi arızaları, bağlı bulunduğu genel kolluk
birimleri ile ilgili kurum ve kuruluşlara bildirmek ve görevli ekipler
gelinceye kadar gerekli önleyici tedbirleri almak,
g) Halkın sükûn ve istirahatini
bozanları ve başkalarını rahatsız edenleri engellemek,
ğ) Sokak, geçit ve meydanları tıkayarak trafiğe
mâni olan taşıtların ve diğer engellerin kaldırılmasını sağlamak ve
gerektiğinde bağlı bulunduğu genel kolluk birimlerine bildirmek,
h) Yangın, deprem, su baskını gibi afet ve
tehlikelerde genel kolluğu bilgilendirmek ve görevli ekipler gelinceye
kadar gerekli önleyici tedbirleri almak,
ile görevli ve yetkilidir.
Durdurma
ve kimlik sorma
MADDE 7 –
(1) Çarşı ve mahalle bekçileri,
görev bölgesi ve çalışma saatleri ile sınırlı olmak kaydıyla kişileri ve
araçları;
a) Bir suç veya kabahatin işlenmesini önlemek,
b) Suç işlendikten sonra kaçan faillerin
yakalanmasını sağlamak, işlenen suç veya kabahatlerin faillerinin kimliklerini
tespit etmek,
c) Hakkında yakalama emri ya da zorla getirme
kararı verilmiş olan kişileri tespit etmek,
ç) Kişilerin hayatı, vücut bütünlüğü veya mal
varlığı bakımından ya da topluma yönelik mevcut veya muhtemel bir tehlikeyi
önlemek,
amacıyla durdurabilir.
(2) Durdurma yetkisinin kullanılabilmesi için makul
bir sebebin bulunması gerekir. Süreklilik arz edecek, fiilî durum ve
keyfîlik oluşturacak şekilde durdurma işlemi yapılamaz.
(3) Çarşı ve mahalle bekçisi, görevini yerine
getirirken kendisinin çarşı ve mahalle bekçisi olduğunu belirleyen belgeyi
gösterdikten sonra, durdurduğu kişiye durdurma sebebini bildirir ve
durdurma sebebine ilişkin sorular sorabilir, kimliğini veya bulundurulması
gerekli diğer belgelerin ibraz edilmesini isteyebilir. Bu kişilere
kimliğini ispatlama hususunda gerekli kolaylık gösterilir. Belgesinin
bulunmaması, açıklamada bulunmaktan kaçınması veya gerçeğe aykırı beyanda
bulunması dolayısıyla ya da sair surette kimliği belirlenemeyen kişi
tutularak durumdan derhal genel kolluk görevlileri haberdar edilir.
(4) Durdurma süresi, durdurma sebebine esas teşkil
eden işlemin gerçekleştirilmesi için ihtiyaç duyulan makul süreden fazla
olamaz.
(5) Durdurma sebebinin ortadan kalkması hâlinde
kişilerin ve araçların ayrılmalarına izin verilir.
(6) Çarşı ve mahalle bekçisi, durdurduğu kişi
üzerinde veya aracında silah ya da tehlike oluşturan diğer bir eşyanın
bulunduğu hususunda yeterli şüphenin varlığı hâlinde, kendisine veya
başkalarına zarar verilmesini önlemek amacına yönelik el ile dıştan kontrol
dâhil gerekli tedbirleri alabilir. Bu amaçla kişinin üzerindeki elbisenin
çıkarılması veya aracın, dışarıdan bakıldığında içerisi görünmeyen
bölümlerinin açılması istenemez.
Adli
görev ve yetkiler
MADDE 8 –
(1) Çarşı ve mahalle bekçileri,
suç işlenirken veya işlendikten sonra, henüz izleri meydanda iken;
a) Şüphelileri yakalamak,
b) Yakaladıkları şüphelilerin kendilerine veya
başkalarına zarar vermelerini engelleyici tedbirleri almak,
c) Suç delillerinin kaybolmaması veya bozulmaması
için gerekli muhafaza tedbirlerini almak,
ç) Varsa olayın tanıklarının kimlik ve adres
bilgilerini tespit ederek genel kolluk birimlerine bildirmek,
ile görevli ve yetkilidir.
(2) Çarşı ve mahalle bekçileri haklarında tutuklama
veya yakalama kararı çıkarılmış kimseleri gördükleri takdirde yakalamak ve
bağlı bulunduğu genel kolluk kuvvetlerine teslim etmek ile görevli ve
yetkilidir.
Zor ve
silah kullanma yetkisi
MADDE 9 –
(1) Çarşı ve mahalle bekçileri 4/7/1934 tarihli ve 2559 sayılı Polis Vazife ve
Salâhiyet Kanununun 16 ncı maddesinde belirtilen
zor ve silah kullanma yetkisini haizdir.
Genel
kolluk kuvvetlerine yardım görevi
MADDE 10
– (1) Çarşı ve mahalle bekçileri
mevzuatla genel kolluk kuvvetlerine tevdi edilen görevlerde genel kolluk
kuvvetlerine yardımcı olurlar.
DÖRDÜNCÜ BÖLÜM
Çeşitli ve Son Hükümler
Başka
görevde çalıştırma yasağı
MADDE 11
– (1) Çarşı ve mahalle bekçileri
kolluk hizmet ve görevleri dışında her ne suretle olursa olsun çalıştırılamazlar.
Çalışma
saatleri
MADDE 12
– (1) Çarşı ve mahalle
bekçilerinin haftalık çalışma süresi kırk saattir. Emniyet ve asayişin gerektirdiği
durumlarda haftada bir gün istirahat verilmek kaydıyla bu süre
artırılabilir.
(2) Günlük çalışma saatleri esas olarak güneşin
batış saatinden doğuş saatine kadar olan zaman dilimini kapsayacak şekilde
düzenlenir.
(3) Çarşı ve mahalle bekçileri güvenlik veya kamu
düzeni ile görevi etkileyen zorunluluk hâlleri haricinde birinci ve ikinci
fıkralarda belirtilen çalışma süresi ve saatleri dışında çalıştırılamaz.
Güvenlik veya kamu düzeni ile görevi etkileyen zorunluluk hâllerine ilişkin
usul ve esaslar İçişleri Bakanlığınca çıkarılan yönetmelikle belirlenir.
Disiplin,
ödül ve performans değerlendirme
MADDE 13
– (1) Çarşı ve mahalle
bekçilerinin disiplin, ödüllendirme ve performans değerlendirme işlemlerinde
istihdam edildikleri genel kolluk kuvvetine göre emniyet ya da jandarma
hizmetleri sınıfı mensuplarına uygulanan hükümler uygulanır.
Yönetmelik
MADDE 14
– (1) Çarşı ve mahalle
bekçilerinin çalışma usul ve esasları, alacakları meslek içi eğitim, giyecekleri
kıyafet ve görevde kullanacakları teçhizatlar ile bu Kanunun uygulanmasına
ilişkin diğer hususlar İçişleri Bakanlığınca çıkarılan yönetmelikle belirlenir.
Değiştirilen
hükümler
MADDE 15
– (1) 8/6/1949
tarihli ve 5434 sayılı Türkiye Cumhuriyeti Emekli Sandığı Kanununun 40 ıncı maddesinin birinci fıkrasının (ç) bendinin “II-
Emniyet mensupları” başlıklı alt bendine aşağıdaki (5) numaralı sıra
eklenmiştir.
“5- Çarşı ve mahalle bekçileri 60”
(2) 14/7/1965 tarihli ve
657 sayılı Devlet Memurları Kanununun 36 ncı
maddesinin “VIII- JANDARMA HİZMETLERİ SINIFI” başlıklı bendinde yer alan
“ve uzman jandarmaları” ibaresi “, uzman jandarma ile çarşı ve mahalle
bekçilerini” şeklinde değiştirilmiştir.
(3) 10/3/1983 tarihli ve
2803 sayılı Jandarma Teşkilat, Görev ve Yetkileri Kanununun 13 üncü
maddesine birinci fıkrasından sonra gelmek üzere aşağıdaki fıkra
eklenmiştir.
“Jandarma Hizmetleri Sınıfında yer alan çarşı ve
mahalle bekçileri hakkında, Emniyet Hizmetleri Sınıfında yer alan emsali
çarşı ve mahalle bekçilerinin mali ve sosyal hakları aynı usul ve esaslar
çerçevesinde uygulanır. Bunlar hakkında birinci fıkranın ikinci cümlesi
uygulanmaz.”
Yürürlükten
kaldırılan Kanun ve atıflar
MADDE 16
– (1) 14/7/1966
tarihli ve 772 sayılı Çarşı ve Mahalle Bekçileri Kanunu yürürlükten
kaldırılmıştır.
(2) Mevzuatta 772 sayılı Kanuna yapılan atıflar bu
Kanuna yapılmış sayılır.
Geçiş
hükümleri
GEÇİCİ
MADDE 1 – (1) Bu Kanunla çıkarılması
öngörülen yönetmelikler bu Kanunun yayımı tarihinden itibaren altı ay
içinde çıkarılır.
(2) Bu Kanuna göre çıkarılacak yönetmelikler
yürürlüğe konuluncaya kadar, yürürlükteki yönetmeliklerin bu Kanuna aykırı
olmayan hükümlerinin uygulanmasına devam olunur.
Yürürlük
MADDE 17
– (1) Bu Kanun yayımı tarihinde
yürürlüğe girer.
Yürütme
MADDE 18
– (1) Bu Kanun hükümlerini
Cumhurbaşkanı yürütür.
17/6/2020
|