|
Çevre ve Şehircilik Bakanlığından:
ANTARKTİKA’DA
ÇEVRE KORUMA PROTOKOLÜNÜN
UYGULANMASINA DAİR YÖNETMELİK
BİRİNCİ BÖLÜM
Amaç, Kapsam,
Dayanak ve Tanımlar
Amaç
MADDE 1 – (1) Bu Yönetmeliğin amacı, Antarktika Andlaşma Bölgesindeki
Türkiye Cumhuriyeti faaliyetlerinin, Antarktika Andlaşması Çevre Koruma
Protokolünde belirtilen şartlara uygun olarak yürütülmesine ilişkin usul ve
esasların belirlenmesidir.
Kapsam
MADDE 2 – (1) Bu Yönetmelik, bilimsel, resmi veya lojistik faaliyetlerde
bulunmak üzere, Türkiye Cumhuriyeti tarafından Antarktika Andlaşma
Bölgesine giriş yapmasına izin verilen faaliyet sahipleri ile bu kişiler
tarafından çevrenin korunmasına yönelik olarak gerçekleştirilecek
faaliyetlere ilişkin görev ve sorumlulukları kapsar.
Dayanak
MADDE 3 – (1) Bu Yönetmelik; ülkemizin tarafı olduğu
24/6/1990 tarihli ve 20558 sayılı Resmî Gazete'de yayımlanan Denizlerin
Gemiler Tarafından Kirletilmesinin Önlenmesine Ait Uluslararası Sözleşme
(MARPOL 73/78), 14/2/2017 tarihli ve 6774 sayılı Antarktika Andlaşması
Çevre Koruma Protokolüne Katılmamızın Uygun Bulunduğuna Dair Kanun ve
1/5/2017 tarihli ve 2017/10272 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile yürürlüğe
konulan Antarktika Andlaşması Çevre Koruma Protokolüne Katılmamız Hakkında
Karar ve 9/8/1983 tarihli ve 2872 sayılı Çevre Kanununun 3 üncü maddesinin
birinci fıkrasının (ı) bendine dayanılarak hazırlanmıştır.
Tanımlar
MADDE 4 – (1) Bu Yönetmelikte geçen;
a) Andlaşma: 1 Aralık 1959 tarihinde Washington’da
imzalanan ve 3/8/1995 tarihli ve 95/7172 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile
uygun bulunan Antarktika Andlaşmasını,
b) Antarktika Andlaşma Bölgesi: 60º güney enleminin
güneyinde kalan ve Antarktika Andlaşması hükümlerinin geçerli olduğu alanı,
c) Antarktika Andlaşması Danışma Toplantıları:
Antarktika Andlaşmasının 9 uncu maddesinde belirtilen toplantıları,
ç) Antarktika Çevresi: Antarktika Andlaşma
Bölgesinin ekosistemini,
d) Antarktika Özel Korumalı Bölge: Antarktika
Andlaşması Danışma Toplantıları ve Çevre Koruma Komitesi Toplantılarında
alınan kararlar çerçevesinde belirlenen, deniz bölgeleri de dâhil olacak
şekilde çevresel, bilimsel, tarihi, estetik veya doğal yaşam değerleri
barındıran ve girişi izne tabi olan alanları,
e) Antarktika Özel Yönetimli Bölge: Antarktika
Andlaşması Danışma Toplantıları ve Çevre Koruma Komitesi Toplantılarında
alınan kararlar çerçevesinde belirlenen deniz bölgeleri de dâhil,
faaliyetlerin yürütüldüğü veya gelecekte faaliyet yürütülebilecek
bölgelerde çevresel etkileri en aza indirmek için belirlenecek alanları,
f) Atık Yönetimi Sorumlusu: Atık yönetimi planını
uygulamak ve atık yönetimi kayıtlarını tutmak amacıyla seferi koordine eden
tüzel kişi tarafından her sefer öncesinde belirlenecek sefer katılımcısını,
g) Bakanlık: Çevre ve Şehircilik Bakanlığını,
ğ) Çevresel Acil Durum Planı: Antarktika Andlaşma
Bölgesinde gerçekleştirilecek faaliyetler kapsamında gerçekleşebilecek
döküntü, yangın, kaza ve benzeri acil durumlarda görev ve sorumlulukları,
yapılacak işlemleri, hazırlıklı olma, müdahale imkân ve kabiliyetleri ile
diğer hususları içeren yazılı plânları,
h) Çevresel Etki Değerlendirmesi Rehberi:
Antarktika'da önerilen faaliyetlere yönelik olarak Çevresel Etki
Değerlendirmesi (ÇED) hazırlayanlara destek olmak amacıyla hazırlanan
rehberi,
ı) Faaliyet Sahibi: Faaliyeti gerçekleştiren gerçek
ve/veya tüzel kişiyi,
i) Faaliyet: Antarktika Andlaşma Bölgesinde
gerçekleştirilecek bilimsel çalışmalar ile bu çalışmaları destekleyici
resmi ve lojistik faaliyetler de dâhil olmak üzere diğer faaliyetleri,
j) Gemi: Kullanma amacı ne olursa olsun, deniz
çevresinde kürekten başka bir aygıtla yola çıkabilen, tüm deniz araçları,
hava yastıklı tekne, hidrofil bot, batiskaf, platform gibi her türlü
yapıyı,
k) Göz Ardı Edilebilecek Etki: Faaliyetle doğrudan
ilişkilendirilmeyen ya da herhangi bir önlem gerektirmeyen, kabul
edilebilir düzeydeki etkileri ya da etkinin olmadığı durumu,
l) Gözlemci: Taraf ülkelerin, diğer taraf ülkeleri,
Antarktika Andlaşmasının tanımlamış olduğu usuller çerçevesinde gözlemlemek
üzere görevlendirmiş oldukları vatandaşlarını,
m) Komite: Antarktika Andlaşması Çevre Koruma
Protokolünün 11 inci maddesi gereğince tesis edilmiş olan Çevre Koruma
Komitesini,
n) Önemli Olmayan ve/veya Kalıcı Olmayan Etki:
Faaliyetle ilişkilendirilebilen her türlü kısa vadeli ve geçici etkiyi,
o) Önemli ve/veya Kalıcı Olan Etki: Faaliyetle
ilişkili olarak önemli seviyede tedbir almayı gerektiren ve/veya kalıcılığı
olan etkiyi,
ö) Protokol: Antarktika Andlaşması Çevre Koruma
Protokolünü,
p) Sefer Lideri: Seferi koordine eden tüzel kişi
tarafından görevlendirilen ve Antarktika Andlaşma Bölgesine yapılan
bilimsel seferin liderini,
r) Seferi Koordine Eden Tüzel Kişi: Antarktika
Andlaşma Bölgesine yapılan bilimsel seferin koordinesinden ve
faaliyetlerden sorumlu olan kurum ve kuruluşları,
s) Taraf ülke: Antarktika Andlaşmasına taraf olmuş,
danışman veya danışman olmayan ülkeleri,
ş) Yönetim Planı: Antarktika Özel Korumalı
Bölgesinde veya Antarktika Özel Yönetimli Bölgesindeki faaliyetlerin
yönetilmesi ve buradaki özel değerin veya değerlerin korunmasına yönelik
planı,
ifade eder.
İKİNCİ BÖLÜM
Genel İlkeler,
Çevresel Acil Durumlar, İzinler ve Çevresel Etki Değerlendirmesi
Genel
ilkeler
MADDE 5 – (1) Antarktika Andlaşma Bölgesinde, bilimsel ve
resmi faaliyette bulunmak üzere bölgeye giriş yapmasına izin verilen
faaliyet sahipleri, faaliyetlerini, Antarktika çevresi üzerindeki
etkilerini en aza indirgeyecek şekilde planlamak ve uygulamak zorundadır.
(2) Antarktika Andlaşma Bölgesinde bulunan tarihi
alanlar ve anıtlara zarar vermek, yıkmak ve bu varlıkları tehlikeye atmak,
verilen izinler dâhilindeki bilimsel faaliyetler dışında maden aramak, etüt
yapmak, maden çıkarmak dâhil maden kaynakları ile ilgili her türlü faaliyeti
gerçekleştirmek yasaktır.
(3) İzin verilen bilimsel faaliyetler dışında,
Antarktika Andlaşma Bölgesinden çıkarılan madenlerin ve paleontolojik
buluntuların toplanması ve Antarktika Andlaşma Bölgesi dışına çıkarılması
yasaktır.
(4) Bilimsel faaliyetler için numune toplama
amacıyla verilen izinler dışında, yenileme kapasitesi göz önünde
bulundurularak yerel flora ve fauna popülasyonuna veya habitata zarar
verici müdahalede bulunmak yasaktır.
(5) Herhangi bir zararlı sıvı maddenin ve diğer
kimyasal maddelerin deniz çevresine zarar verecek miktar ve derişimde
denize tahliyesi yasaktır.
(6) Antarktika Andlaşma Bölgesinde
gerçekleştirilecek olan faaliyete ilişkin İlk Değerlendirme Raporu ve
Kapsamlı Çevresel Etki Değerlendirme Raporu Bakanlık web sayfasından ilan
edilen İlk Değerlendirme Raporu Formatı ve Antarktikada Çevresel Etki
Değerlendirmesi Rehberi dikkate alınarak faaliyet sahibince hazırlanır veya
hazırlatılır. Hazırlanan rapor, Bakanlık tarafından değerlendirilir.
Çevresel
acil durumlar ve sorumluluk
MADDE 6 – (1) Çevresel acil durum planı, yapılması planlanan
faaliyetlerden doğabilecek zararlara hızlı ve etkin bir şekilde müdahale
etmek amacıyla seferi koordine eden tüzel kişi tarafından faaliyet öncesi
hazırlanır/hazırlatılır ve onaylanması amacıyla Bakanlığa sunulur.
Seferleri koordine eden tüzel kişi, Antarktika Andlaşma Bölgesinde
gerçekleştirilen faaliyetlerin yürütülmesi sırasında ortaya çıkabilecek
çevresel acil durumlara hızlı ve etkin bir şekilde müdahale etmek
zorundadır.
(2) Çevresel acil durum meydana geldiğinde sefer
lideri, acil durum ve plan dâhilinde yapılan çalışmalar hakkında Bakanlığa
en kısa süre içerisinde bildirimde bulunmak zorundadır. Söz konusu acil
durum hakkında taraf ülkelere ve Komiteye Bakanlıkça bilgi verilir.
(3) Bu Yönetmelikte belirtilen hükümler, insan
hayatının güvenliği veya yüksek değerdeki gemilerin, uçakların,
donanımların ve tesislerin güvenliği veya çevrenin korunmasıyla ilgili acil
durumlarda uygulanmaz. Bu acil durumlardan, kapsamlı ÇED hazırlanmasını
gerektiren nitelikte olan acil durum faaliyetleriyle ilgili olarak
bildirim, Bakanlık tarafından en kısa süre içerisinde tüm taraf ülkelere ve
Komiteye yapılır. Ayrıca, Bakanlık tarafından acil durumun oluştuğu tarihi
izleyen 90 gün içerisinde acil durumun tüm yönlerini içeren bir rapor taraf
ülkelere ve Komiteye sunulur.
İzinler
MADDE 7 – (1) Aşağıda belirtilen;
a) Maden ve paleontolojik buluntuların bilimsel
faaliyet için Antarktika Andlaşma Bölgesinden çıkarılması,
b) Antarktika flora-faunası ile mikroorganizmalardan
örnekleme yapılarak bu örneğin Antarktika Andlaşma Bölgesi dışına
çıkarılması,
c) Yerel bitki ve hayvan türlerinin habitatları
veya popülasyonuna müdahale edilmesi,
ç) Yerel olmayan bitki hayvan veya
mikroorganizmaların bilimsel amaçlar dâhilinde Antarktika Andlaşma
Bölgesine sokulması,
d) Pestisitler, poliklorlu bifeniller, ambalaj
malzemesi olarak kullanılan polistiren kürecikler veya dolgu malzemesi
cipsler, steril olmayan topraklar ile Antarktika çevresi için zararlı
olabileceği öngörülen diğer madde ve preparatların Antarktika Andlaşma
Bölgesine sokulması,
e) Bilimsel üs, bilimsel araştırma kampı gibi
yapıların inşası, onarımı veya sökümü gibi işlemlerde çalışılması,
için faaliyet sahibi tarafından Bakanlıktan ayrıca
özel izin alınması gerekmektedir.
(2) Antarktika Andlaşma Bölgesinde, birinci fıkrada
belirtilenler de dâhil olmak üzere tüm faaliyet sahipleri, Bakanlığa
Ek-1’de yer alan formla ve bir üst yazı ile başvurarak izin almak
zorundadır. Faaliyet sahipleri başvurularında Bakanlık web sayfasından ilan
edilecek formları kullanacaktır. Faaliyet sahipleri, Bakanlıktan aldıkları
izni, Antarktika Andlaşma Bölgesinde bulundukları süre boyunca yanlarında
bulundurmak zorundadır.
(3)
Bakanlık, başvuruyu uygun bulması halinde Türkçe ve İngilizce dillerinde
Ek-2’de yer alan onay belgesini düzenler.
(4) Bakanlık tarafından verilen izinler bir yıl
süreyle geçerli olup, talep edilmesi durumunda verilen izin aynı faaliyet
için iznin bitiş süresinden itibaren birer yıllık süreler ile uzatılabilir.
(5) Bakanlık vermiş olduğu izinleri Dışişleri
Bakanlığına bildirir.
(6) Antarktika Andlaşma Bölgesinde
gerçekleştirilecek faaliyetlerin Antarktika Çevresi üzerinde olumsuz etkileri
olması veya tehdit oluşturması durumunda, faaliyete ilişkin izin Bakanlık
tarafından değiştirilebilir, askıya alınabilir veya iptal edilebilir.
(7) Gerekli izinleri alarak Antarktika Andlaşma
Bölgesine gitmiş olan faaliyet sahipleri, yapmış oldukları çalışmaları konu
alan ve Bakanlık web sayfasında ilan edilen format çerçevesinde hazırlanacak
bilgilendirme raporunu, sefer bitiminden sonraki bir ay içinde Bakanlığa
sunmak zorundadır.
(8) İzin başvurusunda bulunan faaliyet sahipleri
tarafından Protokolün üçüncü maddesinde öngörülen Antarktika Çevresinin
korunması için belirlenmiş olan temel prensipler ile çelişen faaliyet
önerisinde bulunulması veya bu Yönetmeliğin öngördüğü görev veya yasakları
başvurunun sunulduğu tarihten önceki 10 yıllık dönem içinde ihlal etmiş
olanlara izin verilmez, verilmiş bir izin varsa iptal edilir. Bu Yönetmeliğin
yayımından sonra söz konusu görev ve yasakları ihlal edenlere 10 yıl süre
ile izin verilmez.
(9) Antarktika Andlaşması Bölgesinde iken, flora ve
faunadan örnek alınması ve herhangi bir Antarktika Özel Korumalı Bölgesine
girişin öngörüldüğü durumlarda ikinci ekte yer alan izin onayı, Sefer
Lideri tarafından uygun görülmesi halinde talep edene verilir.
Çevresel
etki değerlendirmesi
MADDE 8 – (1) Antarktika Andlaşma Bölgesinde
gerçekleştirilecek faaliyetlere yönelik olarak çevresel etki değerlendirmesinin
yapılması zorunludur. Faaliyete ilişkin olarak faaliyet sahibi tarafından
Ek-1’de yer alan ön bildirim formu ve ilgili belgeler Bakanlığa sunulur.
(2) Sunulan ön bildirim formu ve ilgili belgeler
Bakanlık tarafından üç etki kategorisinde değerlendirilir.
a) Göz ardı edilebilecek etki.
b) Önemli olmayan ve/veya kalıcı olmayan etki.
c) Önemli ve/veya kalıcı olan etki.
(3) Öngörülen faaliyetin etkisi göz ardı
edilebilecek seviyede ise faaliyet sahibine Bakanlık tarafından faaliyetin
gerçekleştirilmesinde sakınca olmadığına dair yazı verilir.
(4) Faaliyet önemli olmayan ve/veya kalıcı olmayan
etkiye sahip ise Bakanlık tarafından faaliyet sahibinden ilk değerlendirme
raporu istenir. İlk değerlendirme raporunda;
a) Faaliyetin kapsadığı sahanın mevkii bilgileri,
başlangıç-bitiş süresi, konusu ve kısa özeti,
b) Faaliyetin, hem tek başına hem de diğer
alanlarda gerçekleşen faaliyetlerle birlikte kümülatif etkilerinin değerlendirmesi,
c) Faaliyetin, Antarktika Andlaşma Bölgesinde
gerçekleştirilen diğer bir faaliyeti olumsuz yönde etkileyip etkilemeyeceği,
ç) Faaliyetin, çevresel açıdan güvenli bir şekilde
gerçekleştirileceğini teminen, teknolojik imkân ve prosedürlerin mevcut
olup olmadığı,
d) Faaliyetin, olası olumsuz etkilerini önceden
tespit etmek ve erken uyarı geliştirmek amacıyla; faaliyetin, Antarktika
Çevresi üzerindeki etkisinin ayrıntılı değerlendirmesi yapılarak olası
etkiler için alınması gereken önlemlerin tespiti; önlemlerin
değerlendirilmesi ve doğrulanması için ilgili çevresel parametrelerin ve
ekosistem bileşenlerinin izlenmesi ve izleme sonuçlarının paylaşılmasına
yönelik taahhüt ve izleme planına ilişkin detaylar,
e) Olası kaza durumlarında, bu kazalara hızlı ve
etkin şekilde müdahale edilebilmesi için yeterli kapasitenin olup olmadığı
bilgisi,
yer alır.
(5) İlk değerlendirme raporuna göre çevresel açıdan
sakınca oluşturabilecek projeler için gerekli önlemlerin alınması ya da
alternatiflerin sunulması Bakanlık tarafından talep edilir. İzleme
çalışmaları sonucunda, faaliyetin çevresel etki değerlendirmesinde
belirtilen esaslara uygun olmadığının belirlenmesi halinde, olumsuz
etkilerin en aza indirilmesi faaliyet sahibi tarafından sağlanır. Gerekli
olduğu hallerde, faaliyet, Bakanlık tarafından askıya alınabilir,
değiştirilebilir veya iptal edilebilir.
(6) Faaliyetin etkisi önemli ve/veya kalıcı ise
kapsamlı çevresel etki değerlendirme raporu Bakanlık tarafından faaliyet
sahibinden istenir. Kapsamlı ÇED raporu, Bakanlık web sayfasından ilan
edilen Antarktika’da Çevresel Etki Değerlendirmesi Rehberi doğrultusunda
hazırlanarak sunulur.
(7) Bakanlık, faaliyet türüne göre ek bilgi ve
belgeler isteyebilir.
(8) Bakanlık tarafından uygun bulunan kapsamlı ÇED
raporu taslağı Antarktika Andlaşması Danışma Toplantısından en az 120 gün
önce taraf ülkelerin ve Komitenin görüşlerine Bakanlık tarafından iletilir.
Kapsamlı ÇED raporları halkın erişimine ve taraf ülkelerin görüşüne açılır.
(9) Kapsamlı ÇED raporuna konu olan faaliyetin
etkisinin değerlendirilmesi ve doğrulanması için temel çevresel göstergeler,
faaliyet sahibince uygun şekilde izlenir. İzleme sonuçları, faaliyet
sahibince Bakanlığa yıllık olarak en geç Ağustos ayı sonuna kadar
raporlanır.
(10) İzleme çalışmaları sonucunda, faaliyetin
çevresel etki değerlendirmesinde belirtilen esaslara uygun olmadığının
belirlenmesi halinde, olumsuz etkilerin en aza indirilmesi faaliyet sahibi
tarafından sağlanır. Gerekli olduğu hallerde, faaliyet, Bakanlık tarafından
askıya alınabilir, değiştirilebilir veya iptal edilebilir. Bakanlık,
gerekli görmesi halinde yeni bir kapsamlı ÇED raporu hazırlanmasını
isteyebilir. Alanın eski haline getirilmesi faaliyet sahibi tarafından
sağlanır.
(11) Nihai kapsamlı ÇED raporu, Antarktika Andlaşma
Bölgesinde faaliyete başlanmadan en az 60 gün önce Bakanlık tarafından tüm
taraf ülkelere dağıtılır.
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
Antarktika
Flora ve Faunasının Korunması
Yerel
flora ve faunanın korunması
MADDE 9 – (1) Bilimsel çalışma amacıyla faaliyet için
verilen izinde belirtilenden daha fazla flora ve fauna örneği alınamaz. Söz
konusu örnekleme sayısı sefer lideri tarafından tespit edilerek kayıt
altına alınır. Sahada yapılan çalışmalarda faaliyet izninde belirtilenden
daha fazla veya farklı türde örnekleme ihtiyacı olması ve bu ihtiyacın önemli
bir etki oluşturmayacağına sefer lideri tarafından karar verilmesi halinde,
sefer liderinin yazılı izni ile örnekleme sayısı ve türü değiştirebilir. Bu
hususlar 19 uncu maddenin üçüncü fıkrasına göre Bakanlığa raporlanır.
(2)
Bölgedeki flora ve faunanın mevcut olan ekolojik dengesinin korunması için
verilen izinlerin sınırlayıcı olması zorunludur.
Yerel
olmayan türlerin bölgeye götürülmesi
MADDE 10
– (1) Verilen bir izin
bulunmuyorsa yerel olmayan bitki, hayvan, mikroorganizma ile köpeklerin,
canlı kümes hayvanlarının ve canlı kuşların Antarktika Andlaşma Bölgesine
götürülmesi yasaktır. Bu yasak, tüketime hazır gıda maddeleri için geçerli
değildir.
(2) Mantar, tüberküloz enfeksiyonu, Newcastle
hastalığı gibi bulaşıcı bir hastalık taşımadığına dair sertifikalandırılması
halinde, tüketime hazır kümes hayvanları Antarktika Andlaşma Bölgesine
götürülebilir.
DÖRDÜNCÜ BÖLÜM
Atık ve Atıksu
Yönetimi
Atık ve
atıksuların bertarafı
MADDE 11
– (1) Antarktika Andlaşma
Bölgesine düzenlenen seferler kapsamında;
a) Hiçbir atık bölgeye sokulamaz.
b) Oluşan atıklar (Protokole uygun şekilde
yakılarak bertaraf edilecek gıda atıkları hariç) bölgeden çıkarılır.
c) Bölgede oluşan atıklar 12 nci maddenin birinci
fıkrasında belirtilen türlere göre uygun şekilde geçici depolanır. Atık
konteynerlerinin üzerinde, atık türünü belirten etiketler bulundurulur.
ç) Atıklar, çevreye ve insan sağlığına zarar
oluşturmayacak ortamlarda birbirleri ile reaksiyona girmeyecek şekilde
depolanır.
d) Bölgeye düzenlenen seferlerde oluşan gıda
atıklarının geçici depolama süresi, sefer süresini aşamaz. Sefer süresi
tamamlandığında bu atıklar da bölgeden çıkarılır. Diğer atıkların geçici
depolama süresine ise atık türü, miktarı, riskler dikkate alınarak seferi
koordine eden tüzel kişi tarafından karar verilir.
e) Bölgede oluşan atıklar ile yakılarak bertaraf
edilen atıkların küllerinin geçici depolanmasına ilişkin usul ve esaslar,
Türkiye’nin Antarktika Bilimsel Üssüne ilişkin hazırlanacak atık yönetim
planında belirtilir.
(2) Aşağıdaki atıkların Antarktika Andlaşma
Bölgesinden çıkarılarak bertaraf edilmesi seferi koordine eden tüzel
kişinin sorumluluğundadır:
a) Radyoaktif malzemeler.
b) Piller.
c) Sıvı ve katı yakıtlar.
ç) Zararlı düzeyde ağır metal veya zehirli veya
tehlikeli kalıcı bileşenler içeren atıklar,
d) Polivinilklorür (PVC), poliüretan köpük,
polistiren köpük, lastik ve makine yağları, işlenmiş kereste ve yakıldığında
zararlı emisyonlar oluşturacak katkılar içeren diğer ürünler.
e) Protokolün üçüncü ekinin üçüncü maddesinin
birinci fıkrası uyarınca yakılması koşuluyla düşük yoğunluktaki polietilen
malzemeler hariç (atıkların biriktirilmesi için kullanılan torbalar gibi)
tüm diğer plastik atıklar.
f) Yakıt varilleri.
g) Diğer yanıcı olmayan atıklar.
Ancak, (f) ve (g) bentlerinde yer alan atıkların
kaldırılması yükümlülüğü, bu tür atıkların kaldırılmasının atıkların
hâlihazırdaki yerlerinde bırakılmasından daha fazla olumsuz çevresel
etkisinin olacağı durumlar için geçerli değildir.
(3) Yakılmadığı ve otoklavla steril hale getirmek
için diğer şekillerde işlem görmediği müddetçe, aşağıda yer alan atıklar
seferi koordine eden tüzel kişi tarafından Antarktika Andlaşma Bölgesinden
çıkarılır:
a) Mikroorganizmaların laboratuvar kültürü ve bitki
patojenleri.
b) Mont ve uyku tulumu gibi kişisel kullanım için olanlar
hariç bölgeye getirilmiş kuş ürünleri.
(4) Gıda atıkları mümkün olduğunca zararlı
emisyonları azaltan yakma fırınlarında yakılır. Bu işlem sonucunda çıkan
küller, Antarktika Andlaşma Bölgesinden çıkarılır.
(5) Antarktika Andlaşma Bölgesinde açık havada ateş
yakılması ve taze su sistemlerinin yakınlarında atıkların geçici olarak
depolanması yasaktır.
(6) Poliklorlubifenil (PCB), steril olmayan toprak,
polistiren köpükler, yongalar veya benzeri ambalajlar veya bilimsel, tıbbi
kullanım veya hijyen amacıyla gerekli olanlar haricindeki böcek ilaçları,
Antarktika Andlaşma bölgesine sokulamaz.
(7) İkinci fıkra kapsamına girmeyen sıvı atıklar ve
evsel atıksular;
a) Öncelikle seferi koordine eden tüzel kişi
sorumluluğunda Antarktika Andlaşma Bölgesinden çıkarılır.
b) Bilimsel üslerde oluşan ve (a) bendi uyarınca
Antarktika Andlaşma Bölgesinden çıkarılamayan evsel atıksular ve diğer sıvı
atıkların deniz buzu, buz sahanlıkları veya karadaki buz kütleleri üzerinde
bertaraf edilmesinden mümkün olduğunca kaçınılır. Bu amaçla gerekli arıtma
işlemi uygulanarak atıksular deşarj edilir. Atıksu arıtımı sonucu oluşan
çamur MARPOL Sözleşmesinin dördüncü eki dikkate alınarak denize deşarj
edilebilir.
c) Atıksu miktarı, meteorolojik şartlar gibi
çeşitli nedenlerle evsel atıksuların arıtımının mümkün olmadığı durumlarda
bu atıksuların derin buz çukurlarında bertaraf edilmesi mümkündür. Bu
çukurlar, buzsuz bölgelerde veya kar ve/veya buzların yüksek hızla ortadan
kalktığı bölgelerde sonlandığı bilinen buz akıntı hatları üzerinde
bulunamaz.
ç) (a) bendine uygun şekilde çıkarılamayan evsel
atık sular deniz çevresinin özümseme kapasitesi de dikkate alınarak ilk
seyrelme ve hızlı yayılma için koşullar mevcut ise 12 deniz mili açıkta
doğrudan denize tahliye edilebilir.
(8) Saha kamplarında oluşan atıklar, bilimsel üsse
veya gemilere taşınmak zorundadır.
Atık
yönetim planları
MADDE 12
– (1) Antarktika Andlaşma
Bölgesinde gerçekleştirilecek faaliyetlerden kaynaklanan çevresel etkilerin
değerlendirilebilmesi için gemi, bilimsel üs ve kamp alanlarında oluşacak
atıkların kaydı aşağıda belirtildiği gibi sınıflandırılarak tutulur:
a) Kanalizasyon ve evsel atık su.
b) Yakıt ve makine yağı dâhil olmak üzere
kimyasallar ve diğer sıvı atıklar.
c) Gıda atıkları.
ç) Yakılacak katı atıklar.
d) Diğer katı atıklar.
e) Radyoaktif maddeler.
(2) Atıkların Antarktika çevresine daha fazla zarar
vermesinin engellenmesi için Antarktika Bilimsel Üs faaliyetleri ve kamp
sahalarına ilişkin atık yönetim planı bu üssü ve kamp sahasını işleten
kuruluşça, gemiler için ise gemi işletenince hazırlanır veya hazırlatılır.
Bu planlar ihtiyaç halinde güncellenir.
(3) Bilimsel üsler ve gemiler için hazırlanacak
olan atık yönetim planlarında bulunması gereken hususlar Protokolün üçüncü
ekine göre düzenlenir.
(4) Oluşan atıklar ve bu atıkların bertarafına
ilişkin kayıtlar atık yönetim sorumlusu tarafından gerçekleştirilir. Bu
kayıtlara ilişkin hususlar seferi koordine eden tüzel kişi tarafından
seferi takip eden Ağustos ayının sonuna kadar Bakanlığa raporlanır.
BEŞİNCİ BÖLÜM
Antarktika
Andlaşma Bölgesinde Deniz Kirliliğinin Engellenmesi
Petrol ve
petrol türevli maddelerin denize deşarjı
MADDE 13
– (1) Antarktika Andlaşma
Bölgesinde MARPOL Sözleşmesinin birinci eki kapsamında yer alan petrol,
petrol türevli ürünler ile MARPOL Sözleşmesinin ikinci eki kapsamında yer
alan zehirli sıvı madde atıklarının denize deşarjı yasaktır. Gemiler ve
tesisler, bu atıkları yalnızca Antarktika Andlaşma Bölgesi dışında atık
kabul tesislerinde veya MARPOL Sözleşmesinin birinci ve ikinci eki uyarınca
izin verildiği şekilde tahliye eder.
Katı
atıkların denize boşaltımı
MADDE 14
– (1) Kâğıt ürünler, bez
parçaları, cam, metal, şişeler, seramik ve porselen malzemeler, kül, talaş,
koruma ve kaplama malzemeleri dâhil tüm atıklar ile sentetik halatlar,
sentetik balık ağları ve plastik çöp torbaları da dâhil bütün plastiklerin
denize atılması yasaktır.
(2) Antarktika Andlaşma Bölgesi içerisinde
gemilerden kaynaklı olarak, MARPOL Sözleşmesinin beşinci ekinde izin
verilen durumlar hariç olmak üzere, gıda atıkları parçalayıcı veya
öğütücüden geçirildiğinde karadan veya buz sahanlığından 12 mil uzaklıkta
denize tahliye edilebilir. Bu gıda atıklarının parçalandıktan sonra
boyutlarının 25 milimetreden büyük olmasına izin verilmez.
Gemilerden
atıksuların deşarjı
MADDE 15
– (1) Gemi kaynaklı olarak,
karadan veya buz sahanlığından 12 deniz mili açığına kadar MARPOL
Sözleşmesinin dördüncü eki kapsamında yer alan pis suların denize
deşarjının yapılması yasaktır. Bu mesafenin ötesinde evsel atıksular 4
knottan düşük olmayan bir hızla gidilirken boşaltılabilir. Bu hız sınırı 10
kişiden az taşıma kapasitesi olan gemiler için uygulanmaz.
(2) MARPOL Sözleşmesinin dördüncü ekine aykırı
olarak atıksu deşarjı yasaktır. Ancak;
a) Arıtılmış ve dezenfekte edilmiş atıksular buz
sahanlığı veya karaya bağlı buzlardan ve buz konsantrasyonu 1/10’dan fazla
olan alanlardan 3 veya daha fazla deniz mili uzaklıkta deşarj edilebilir.
b) Arıtılmamış ve dezenfekte edilmemiş atıksular buz
sahanlığı veya karaya bağlı buzlardan ve buz konsantrasyonu 1/10’dan fazla
olan alanlardan 12 veya daha fazla deniz mili uzaklıkta deşarj edilebilir.
Gemilerin
tank kapasitesi ve atık kabul tesisleri
MADDE 16
– (1) Türk bayrağı çekme hakkı
bulunan ve Antarktika Andlaşma Bölgesinde faaliyette bulunacak olan veya bu
faaliyetleri destekleyen gemilerin, Antarktika Andlaşma Bölgesine girmeden
önce MARPOL Sözleşmesinin birinci, ikinci ve dördüncü ekleri kapsamındaki
atıklar ile MARPOL Sözleşmesinin beşinci eki kapsamındaki atıkların
depolanması için gemide yeterli kapasite oluşturulur. Kapasitenin
uygunluğunun gemiye ait ilgili belgeler üzerinden kontrolü seferi koordine
eden tüzel kişinin sorumluluğundadır.
(2) Gemilerin Antarktika Andlaşma Bölgesini terk
ettikten sonra atıklarını atık kabul tesislerine teslim ettiğine ilişkin
bilgiler seferi koordine eden tüzel kişi tarafından kontrol edilir.
Önleyici
tedbirler
MADDE 17
– (1) Antarktika deniz çevresinin
kirlenmesini önlemek, kirliliği azaltmak ve kirliliğe müdahalede bulunmak
amacıyla MARPOL Sözleşmesi kapsamında kabul edilen hususlar uygulanır.
(2) Antarktika bilimsel üssü kaynaklı olarak deniz
çevresinin petrol ve diğer zararlı maddelerle kirlenmesinin önlenmesine
yönelik olarak risk değerlendirmesi ve acil müdahale planı hazırlanması ve
Bakanlıktan uygun görüş alınması gerekmektedir. Antarktika Bilimsel Üssünde
acil müdahale için gerekli malzeme ve ekipmanların bulundurulması bilimsel
üssü işleten kuruluşun sorumluluğundadır.
ALTINCI BÖLÜM
Alan Koruma ve
Yönetimine İlişkin Usul ve Esaslar
Özel
korumalı bölge
MADDE 18
– (1) Özel korumalı bölgelere
giriş izni bilimsel faaliyet gerçekleştirecek kişilere ve bu kişilerin
bölgeye ulaştırılmasından sorumlu olan lojistik personele sefer lideri veya
yetkilendirdiği kişi tarafından yazılı olarak verilir.
(2) İznin yanında Yönetim Planının ilgili bölümleri
de verilir. Eğer bölgenin herhangi bir Yönetim Planı bulunmuyorsa ancak
bölgedeki ekolojik sistemi tehlikeye atmayacak bir bilimsel amaç için izin
verilir.
(3) Devam eden veya planlanan bilimsel araştırmalar
kapsamında koruma veya yönetim alanı olarak ilan edilmesine ihtiyaç duyulan
alanları korumak amacıyla bu alanlar, özel korumalı bölgeleri veya özel
yönetimli bölgeler olarak Bakanlık tarafından Antarktika Çevre Koruma
Komitesine ve/veya Antarktika Deniz Canlı Kaynaklarının Korunması
Komisyonuna bir koruma planı ile teklif edilebilir. Yönetim Planı
Protokolün beşinci ekinde belirtildiği gibi hazırlanır. Beş yılda bir
planlar güncellenir.
YEDİNCİ BÖLÜM
Bilgi Paylaşımına
İlişkin Usul ve Esaslar
Bilgi
paylaşımı
MADDE 19
– (1) Bilimsel faaliyetin
gizliliğinin korunması esas alınarak, Antarktika Andlaşma Bölgesinde
gerçekleştirilecek faaliyetlere ilişkin yürütülecek çevresel etki
değerlendirmesi sürecinde aşağıda yer alan bilgiler diğer taraf ülkelerin
erişimine Bakanlıkça açık hale getirilir:
a) Teklif edilen faaliyetlerin çevresel etkilerinin
değerlendirme usulleri.
b) Ön değerlendirmeler ve bunların sonucunda alınan
kararların yıllık listesi.
c) Ön değerlendirme sonucunda göz ardı edilebilecek
etkilerin bulunduğunun anlaşıldığı durumlarda ve kapsamlı ÇED sürecine
giren faaliyetin etkisini değerlendirmek ve doğrulamak için izleme ve
uygulanan diğer usullere ilişkin bilgiler.
ç) Nihai kapsamlı ÇED raporunda yer alan olası
etkiler ile faaliyetin avantajlarının kıyaslandığı değerlendirme
çalışmasına ilişkin bilgiler.
(2) Protokolün 17 nci maddesinin 1 inci bendi
uyarınca Antarktika Andlaşma Bölgesinde bu Yönetmelik kapsamında yürütülen
faaliyetlere ilişkin yıllık raporlama faaliyet sahibi tarafından yapılır.
Bakanlıkça, faaliyet sahipleri tarafından yapılan raporlar
değerlendirilerek oluşturulan ülke raporu Çevre Koruma Komitesine sunulur.
(3) Antarktika Andlaşma Bölgesinden alınan her bir
flora ve fauna elemanının kayıt ve istatistiklerinin toplanması ve
ulaşılabilir kılınması zorunludur. Verilen izinlerin ayrıntılarına ilişkin
bilgiler her yıl en geç Ağustos ayı sonuna kadar seferi koordine eden tüzel
kişi tarafından Bakanlığa iletilir. Bakanlık yıllık raporlama kapsamında
Çevre Koruma Komitesini bilgilendirir.
(4) Çevresel acil durumlarda gerçekleştirilen
faaliyetler esnasında flora-faunaya zarar verilmesi durumunda tüm taraf
ülkelere Bakanlık tarafından bilgi verilir.
(5) 12 nci madde uyarınca hazırlanan atık yönetim
planları, Bakanlık tarafından Çevre Koruma Komitesine sunulacak olan yıllık
rapora dâhil edilir.
(6) 18 inci madde gereğince Antarktika Özel
Korumalı Bölgelerine giriş için verilen izinlerin sayısı ve yapısı ve
yürütülen faaliyetlere ilişkin özet bilgiler her yıl en geç Ağustos ayının
sonuna kadar seferi koordine eden tüzel kişi tarafından Bakanlığa
raporlanır. Bakanlık yıllık raporlama kapsamında Çevre Koruma Komitesini
bilgilendirir.
SEKİZİNCİ BÖLÜM
Denetim
Denetim
MADDE 20
– (1) Antarktika Andlaşmasının 7
nci maddesi ve Çevre Koruma Protokolünün 14 üncü maddesine göre,
Andlaşmanın şartlarının Türkiye Cumhuriyeti tarafından yerine
getirildiğinin kontrol edilmesi için, diğer taraf ülkelerce
görevlendirilmiş olan gözlemcilerin, Antarktika Andlaşma Bölgesinde bulunan
Türkiye Cumhuriyeti’ne ait olan tesislere ve dokümanlara erişimi sağlanır.
(2) Türkiye Cumhuriyeti vatandaşlarının gözlemci
olarak görevlendirilmesi halinde, denetim raporları, denetime tabi tutulan
taraf ülkeye değerlendirmeleri amacıyla gönderilir. Denetime tabi tutulan
ülke tarafından rapor ve değerlendirmeler, Antarktika Andlaşması
Sekretaryasına iletilir, Antarktika Andlaşması Danışma Toplantısında görüşüldükten
sonra halkın erişimine açılır.
(3) Antarktika Andlaşma Bölgesine gözlemci olarak
gönderilecek Türkiye Cumhuriyeti vatandaşları, Cumhurbaşkanlığı ve/veya
yetkilendirdiği kurum/kuruluş tarafından yetkilendirilir.
DOKUZUNCU BÖLÜM
Çeşitli ve Son
Hükümler
İdari
yaptırım
MADDE 21
– (1) Bu Yönetmelik hükümlerine
aykırı hareket edilmesi durumunda 2872 sayılı Kanunun 20 nci maddesinde
belirtilen idari nitelikteki cezalar ve/veya 26 ncı maddesinde belirtilen
adli nitelikteki ceza hükümleri uygulanır.
Yürürlük
MADDE 22
– (1) Bu Yönetmelik yayımı
tarihinde yürürlüğe girer.
Yürütme
MADDE 23
– (1) Bu Yönetmelik hükümlerini
Çevre ve Şehircilik Bakanı yürütür.
Ekleri için tıklayınız
|