|
Ticaret Bakanlığından:
TİCARET BAKANLIĞI PİYASA GÖZETİMİ VE DENETİMİ
YÖNETMELİĞİ
BİRİNCİ BÖLÜM
Amaç, Kapsam, Dayanak ve Tanımlar
Amaç
MADDE 1 – (1) Bu Yönetmeliğin amacı, Ticaret Bakanlığının
sorumluluğunda bulunan tüketici ürünlerinin piyasa gözetimi ve denetiminin
usul ve esaslarını belirlemektir.
Kapsam
MADDE 2 – (1) Bu Yönetmelik, Ticaret Bakanlığının
sorumluluğunda bulunan tüketici ürünlerinin piyasa gözetimi ve denetimine
ilişkin usul ve esasları, alınacak önlemleri ve üretici ve dağıtıcıların
yükümlülüklerini kapsar.
Dayanak
MADDE 3 – (1) Bu Yönetmelik, 29/6/2001
tarihli ve 4703 sayılı Ürünlere İlişkin Teknik Mevzuatın Hazırlanması ve
Uygulanmasına Dair Kanuna, 10/7/2018 tarihli ve 30474 sayılı Resmî
Gazete’de yayımlanan 1 sayılı Cumhurbaşkanlığı Teşkilatı Hakkında
Cumhurbaşkanlığı Kararnamesinin 441 inci ve 452 nci
maddelerine ve 13/11/2001 tarihli ve 2001/3529 sayılı Bakanlar Kurulu
Kararı ile yürürlüğe konulan Ürünlerin Piyasa Gözetimi ve Denetimine Dair
Yönetmeliğe dayanılarak hazırlanmıştır.
Tanımlar
MADDE 4 – (1) Bu Yönetmelikte geçen;
a) Bakanlık: Ticaret Bakanlığını,
b) Bölge müdürlüğü: Gümrük ve Dış Ticaret Bölge
Müdürlüğünü,
c) Denetmen: Ticaret Denetmeni ve Ticaret Denetmen
Yardımcısını,
ç) Duyusal inceleme: Ürünün herhangi bir test
ve/veya muayene işlemine tabi tutulmasından önce, denetmenin duyularını
veya basit ve yaygın olarak kullanımda olan ölçme araçlarını kullanarak
yapılan incelemeyi,
d) Düzeltici faaliyet: Bir ürünün ilgili teknik
düzenlemeye aykırılığının veya güvensizliğinin verilen süre içinde üretici
tarafından giderilmesi faaliyetini,
e) Genel Müdürlük: Tüketicinin Korunması ve Piyasa
Gözetimi Genel Müdürlüğünü,
f) Güvensiz ürün: Duyusal inceleme veya test
ve/veya muayene yoluyla insan sağlığı, can ve mal güvenliği, hayvan ve
bitki varlığı ve çevre bakımından güvenli olmadığı tespit edilen ürünü,
g) Kanun: 29/6/2001
tarihli ve 4703 sayılı Ürünlere İlişkin Teknik Mevzuatın Hazırlanması ve
Uygulanmasına Dair Kanunu,
ğ) Numune alma etiketi: Test ve/veya muayene için
alınan numunelere iliştirilen veya yapıştırılan numuneye ait bilgileri,
tarafların isim, unvan ve imzalarını taşıyan belgeyi,
h) Şahit numune: Test, muayene ve/veya
belgelendirme kuruluşuna gönderilmek üzere alınan numunenin zayi olması
veya test sonuçlarına yönelik herhangi bir itiraz olması durumunda
başvurulmak üzere alınan numuneyi,
ı) Şube müdürlüğü: Ticaret Denetmenleri
Şube Müdürlüğünü,
i) Tutanak: Ticaret Bakanlığı Piyasa Gözetimi ve
Denetimi Tutanağını,
ifade eder.
İKİNCİ BÖLÜM
Piyasa Gözetimi ve Denetimine İlişkin Usul ve
Esaslar
Genel
esaslar
MADDE 5 – (1) Teknik düzenlemelere uygun ürünlerin güvenli
olduğu kabul edilir. Teknik düzenlemenin bulunmadığı
hallerde, ürünün güvenli olup olmadığı; Türk Standardları
Enstitüsü tarafından Türk standardı olarak kabul edilen bir Avrupa
standardına karşılık gelen ulusal standartlar veya mevcut olması halinde
Avrupa Birliği teknik özellikleri; bunların olmaması halinde ise Türk Standardları Enstitüsü tarafından Türk standardı olarak
kabul edilen diğer ulusal standartlar veya ilgili sektördeki sağlık ve
güvenlik konularına ilişkin iyi uygulama kodu veya bilim ve teknoloji
düzeyi veya tüketicinin güvenliğe ilişkin makul beklentisi dikkate alınarak
değerlendirilir.
(2) Bakanlık, sorumlu olduğu ürünlere ilişkin piyasa
gözetimi ve denetimi faaliyetlerini, denetmenler aracılığıyla yürütür,
denetim sonuçlarına göre gerekli önlemleri alır ve idari yaptırım uygular.
Bakanlık, alınacak önlem ve uygulanacak yaptırımlar konusunda orantılılık
ilkesine uygun olarak hareket eder; alınacak tedbirlerin, önlenmesi
amaçlanan tehlikenin boyutu, niteliği ve gerçekleşme olasılığı ile orantılı
olmasını sağlar.
(3) Bakanlık, sorumlu olduğu ürünlerin piyasa
gözetimi ve denetimini, yıllık denetim planının yanı sıra re’sen veya ihbar/şikâyet üzerine yapar.
(4) Ürünün teknik düzenlemeye aykırılığı veya
güvensizliği konusunda yapılan her türlü ihbar, şikâyet, ürün sebebiyle
meydana gelen kazalar ve ürün hakkında elde edilen diğer bilgiler piyasa
gözetimi ve denetimi faaliyetlerinde kullanılır.
(5) Satış veya kiralama amacıyla yazılı basın,
radyo, televizyon, internet ve benzeri iletişim araçlarında reklam ve
ilanları yer alan ürünler de piyasaya arz edilmiş kabul edilir.
(6) Denetim, ürünlerin bedelli veya bedelsiz olarak
piyasaya arz edildiği, satıldığı ve dağıtıldığı her yerde, depo, işyeri,
nakil araçları ve gerektiğinde üretim tesislerinde, işlendikleri,
ambalajlandıkları, montaj veya dolum yapıldıkları yerlerde yapılır.
(7) Denetim sonucunda ortaya çıkan aykırılıklarda
sorumluluk, dağıtıcının teknik düzenlemelerde yer alan yükümlülükleri saklı
kalmak üzere, üreticiye aittir. Dağıtıcının iş yerinde yapılan denetimde,
üreticinin veya tedarikçinin unvanı ve adresi tespit edilir.
(8) Üreticinin Türkiye dışında olması halinde
yetkili temsilci ve/veya ithalatçı muhatap alınır ve bunlar da üretici ile
aynı sorumluluğu taşır.
(9) Genel Müdürlük, denetimlerin koordinasyonunu ve
etkin bir şekilde gerçekleşmesini sağlar. Genel Müdürlük bu doğrultuda
gerekli önlemleri almak ve uygulamaları koordine etmekle görevlidir. Genel
Müdürlük, numune alımı da dâhil olmak üzere il veya bölge bazında denetime
tabi olacak ürün, risk, firma ve benzeri verileri içeren sektörel denetim programları hazırlar, uygular ve bu
programları periyodik olarak günceller.
(10) Piyasa gözetimi ve denetimi faaliyetleri
sırasında üreticiler ve dağıtıcılar tarafından yetkili kuruluşlara, 16/12/2011 tarihli ve 2011/2621 sayılı Bakanlar Kurulu
Kararı ile yürürlüğe konulan Uygunluk Değerlendirme Kuruluşları ve
Onaylanmış Kuruluşlar Yönetmeliği çerçevesinde akredite edilmiş bir
uygunluk değerlendirme kuruluşundan alınmış uygunluğu gösteren belgeler ile
test raporlarının sunulması halinde, Bakanlık bu belge ve raporları dikkate
alır. Türkiye'de veya karşılıklılık ilkesi saklı kalmak kaydıyla, Avrupa
Birliği üyesi bir ülkede yerleşik bir uygunluk değerlendirme kuruluşunca
verilmiş belgeler ve test raporları, kuruluşun yeterliliğine ilişkin
gerekçelerle reddedilemez.
Denetimlerin
yapılması
MADDE 6 – (1) Teknik düzenleme hükümleri saklı kalmak kaydıyla,
piyasa gözetimi ve denetimi aşağıdaki esaslar çerçevesinde yapılır:
a) Denetimler, Genel Müdürlük tarafından ürünlere
ve bu ürünlerin muhtemel kullanıcılarına ilişkin yapılan risk analizi
sonucunda belirlenen yıllık denetim planı uyarınca yürütülür.
b) Re’sen veya
ihbar/şikâyet üzerine yapılacak denetimlerde, şikâyete konu ürün hakkında
daha önce denetim yapılıp yapılmadığı veya teste gönderilip gönderilmediği
gibi hususların ön incelemesi tamamlandıktan sonra denetimlere başlanır.
(2) Denetimlerin iki denetmen tarafından
yürütülmesi esastır. İhtiyaç halinde denetime, daha fazla sayıda denetmen
katılabilir.
Denetimin
şekli
MADDE 7 – (1) Piyasa gözetimi ve denetimi, durumun
gereklerine göre, aşağıdaki hususlardan bir veya birkaçını kapsayacak
şekilde yapılır:
a) Teknik düzenlemenin öngördüğü işaretler ve/veya
belgeler üzerinden inceleme,
b) İlgili teknik düzenlemenin bulunmadığı hallerde,
5 inci maddenin birinci fıkrası çerçevesinde yapılan inceleme,
c) Duyusal inceleme,
ç) Test ve/veya muayene.
(2) Piyasa gözetimi ve denetimi faaliyetleri
sırasında ürünün uygunluk değerlendirme işlemlerinde yer almayan test,
muayene veya belgelendirme kuruluşlarının imkânlarından da
yararlanılabilir. Uygunluk değerlendirmesini yapan kuruluş haricinde ürünün
test ve/veya muayenesini yapacak kuruluş yoksa denetmenin gözetimi ve
denetiminde, bu kuruluşta veya üreticinin laboratuvarında
yahut bir başka üreticinin laboratuvarında ürünün
test ve/veya muayenesi yaptırılır. Ancak, test ve/veya muayene sonucuna
göre karar verme yetkisi bölge müdürlüğüne aittir.
Tutanak
ve kayıt işlemleri
MADDE 8 – (1) Piyasa gözetimi ve denetimi sırasında
düzenlenecek tutanağın şekil ve içeriği Genel Müdürlükçe belirlenir.
(2) Şube müdürlüğü, denetim faaliyetlerine ilişkin
her türlü bilgi ve belgelerin piyasa gözetimi ve denetimine ilişkin
verilerinin saklandığı elektronik ortama aktarılmasını sağlar.
(3) Piyasa gözetimi ve denetimi sırasında
kullanılan tutanaklar, elektronik ortamda hazırlanıp elektronik imza ile
imzalanabilir.
Numune
alma
MADDE 9 – (1) Denetmen, gerekli gördüğü takdirde, her türlü
test ve/veya muayeneyi yaptırmak üzere denetlenen ürünlerden numune alır.
Ürünün yapısına ve özelliğine göre, test ve/veya muayenelerin gerektirdiği
ölçüyü aşmamak üzere, numune alınması fiilen mümkün olmayan haller hariç,
üretici veya dağıtıcıdan bedeli ödenmeden biri şahit numune olmak üzere en
fazla üç takım numune alınır.
(2) Numune alınması halinde, denetim esnasında
tutanağın ilgili bölümü doldurulur. Numuneler özelliklerine göre mühürleri
bozulmadan açılamayacak şekilde, denetmen tarafından üretici veya dağıtıcı
ile birlikte hazırlanır ve üzerlerine tarafların isim, unvan ve imzaları
ile numuneye ilişkin bilgileri taşıyan numune alma etiketi konulur.
(3) Alınan numunelerin bir takımı ile tutanağın bir
nüshası üreticiye veya dağıtıcıya teslim edilir. Şahit numune şube
müdürlüğünce muhafaza edilir. Alınan numunelerin başka yere taşınması veya
korunması güç yahut sakıncalı ise durum tutanağa yazılarak numuneler
saklanmak üzere yediemin sıfatıyla üretici veya dağıtıcıya bırakılır. Test
ve/veya muayene yapılması için alınan numunenin bir takımı ile tutanağın
bir nüshası, Genel Müdürlükçe belirlenen test, muayene ve/veya
belgelendirme kuruluşuna gönderilir. Test, muayene ve/veya belgelendirme
kuruluşu tetkikleri en kısa zamanda yapar, sonucunu bir raporla tespit eder
ve bu raporu birer nüsha halinde Genel Müdürlüğe ve bölge müdürlüğüne
sunar. Bu raporlar ayrıca elektronik posta ile Genel Müdürlüğe ve bölge
müdürlüğüne iletilir.
(4) Numune almanın mümkün olmadığı ya da
taşınamayan ürünler için test ve/veya muayene işlemleri, denetmenin
gözetiminde, ürünün bulunduğu yerde, üretici veya dağıtıcının katılımı ile
Genel Müdürlükçe belirlenen test, muayene veya belgelendirme kuruluşuna
yaptırılır. Üretici veya dağıtıcının bulunmaması, test ve/veya muayene işlemlerinin
gerçekleştirilmesine engel teşkil etmez.
(5) Ürünlerin, uzaktan iletişim araçları
kullanılarak piyasaya arz edildiği sistemlerde yürütülen piyasa gözetimi ve
denetimi faaliyetleri sırasında da numune alınabilir. Ancak bu durumda,
numunenin denetmen tarafından alınması, tutanağın karşı tarafla birlikte
hazırlanıp imzalanması, numunenin numune torbasına konularak mühürlenmesi
ve üzerine numune alma etiketi konulması şartları aranmaz.
Test
ve/veya muayene sonucunda yapılacak işlemler
MADDE 10
– (1) Test, muayene ve taşıma
masrafları Genel Müdürlüğe aittir.
(2) Test ve/veya muayene sonucunda, numunenin uygun
çıkması halinde;
a) Numunenin niteliğini kaybetmemesi durumunda,
şube müdürlüğü üretici veya dağıtıcıya bildirimin yapıldığı tarihten
itibaren numunelerin geri alınması veya aldırılması için otuz gün süre
verir. Bu süre içinde alınmayan numuneler, Defterdarlıklara intikal
ettirilir. Bu durumda üretici veya dağıtıcı numune bedelini talep edemez.
b) Numunenin niteliğini kaybetmesi durumunda, bu
husus şube müdürlüğünce üretici veya dağıtıcıya bildirilir. Numune bedeli,
Genel Müdürlük tarafından numunenin alındığı firmaya ödenir. Şahit
numuneyle ilgili (a) bendindeki usule göre işlem yapılır.
(3) Test ve/veya muayene sonucunda numunenin
güvensiz çıkması durumunda;
a) Testi yaptırılan numune, niteliğine göre uygun
koşullarda ve uygun bir süreyle test kuruluşunda muhafaza edilir ve
numunelerin teslim alınması için üreticiye veya dağıtıcıya bildirimde
bulunulur. Bildirimi takiben otuz gün içinde üretici tarafından alınmayan
numuneler, şube müdürlüğü tarafından Numune Bertaraf Tutanağı düzenlenerek
bertaraf edilir veya ettirilir. Üreticinin teslim aldığı güvensiz
numuneler, ilgili mevzuata uygun ve güvenli hale getirilmeden piyasaya arz
edilemez.
b) Güvensizlik nedeniyle uygulanacak idari yaptırım
kararının kesinleşmesinden sonra şahit numuneye, (a) bendindeki usule göre
işlem yapılır.
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
Aykırılık Halinde Alınacak Önlemler ve Uygulanacak
Yaptırımlar
Teknik
düzenlemeye aykırılık
MADDE 11
– (1) İlgili teknik düzenlemeye
uygun olmadığı tespit edilen piyasadaki ürünler için,
a) İnsan sağlığına, can ve mal güvenliğine, hayvan,
bitki yaşamına ve sağlığına ve çevreye bir tehdit oluşturmaması koşuluyla
düzeltilebilir teknik düzenlemeye aykırılıkların giderilmesi amacıyla,
düzeltici faaliyet planını on beş gün içinde sunması için üreticiye
bildirim yapılır. Bu süre içinde başvuru yapmayan üreticinin düzeltme
faaliyetinde bulunmayacağı kabul edilir.
b) (a) bendi uyarınca, ürünün teknik düzenlemeye
aykırılığını gidermek için düzeltici faaliyet planı sunmayan veya düzeltici
faaliyet planı sunan ancak verilen süre sonunda uygunsuzluğu gidermeyen
üreticiye bölge müdürlüğünce Kanunda belirtilen idari para cezası uygulanır.
c) Üretici tarafından sunulan düzeltici faaliyet
planı, gerektiğinde değişiklik yapılarak bölge müdürlüğü tarafından
onaylanır ve üreticiye tebliğ edildiği tarihten itibaren geçerli olmak
üzere teknik düzenlemeye aykırılığın niteliği, ürünün özelliği ve piyasadaki
yaygınlığı değerlendirilerek altı ayı geçmemek üzere düzeltme süresi
verilir.
ç) Denetim sonucunda teknik düzenlemeye aykırılığın
giderilmesi için süre verilmiş olan bir ürüne aynı aykırılık için tekrar
süre verilmez. Ancak verilen süre sonunda aykırılığın mücbir sebeplerin
varlığı nedeniyle giderilemediğinin kanıtlanması halinde altı ayı geçmemek
üzere ek süre verilir.
d) Teknik düzenlemeye aykırılık nedeniyle verilen
sürelerin takibi ile düzeltme faaliyetinin gereklerinin yerine getirilip
getirilmediğinin kontrolü şube müdürlüğü tarafından yapılır. Düzeltme
işlemleri sonucunda teknik düzenlemeye uygun hale getirildiği kanıtlanan
ürünler tekrar piyasaya arz edilebilir.
(2) Uygunluk işaretinin veya uygunluk değerlendirme
işlemleri sonucunda verilen belgelerin gerçeği yansıtmadığının, tahrif veya
taklit edildiğinin tespit edilmesi halinde Cumhuriyet Başsavcılığına suç
duyurusunda bulunulur. Suçtan dolayı yaptırım uygulanmayan hallerde, dava
zamanaşımı süresi içinde kalmak şartıyla Kanunda öngörülen idari para
cezası uygulanır.
(3) Uygunluk işaretinin ve belgelerinin ilgili
teknik düzenlemenin öngördüğü ebat, görünürlük, silinmezlik, iliştirilecek
yer ve benzeri özellikler bakımından uygun olmadığının tespit edilmesi
halinde, birinci fıkra hükümleri uygulanır.
Güvensizlik
MADDE 12
– (1) Teknik düzenlemesine uygun
olmayan ve güvensizlik şüphesine yol açan ürünler ile ilgili teknik
düzenlemeye uygunluğu belgelenmiş olmakla birlikte duyusal inceleme
sonucunda güvensizlik şüphesi uyandıran ürünler için tutanağın ilgili
bölümü doldurulur ve test ve/veya muayeneye başvurulur.
(2) İlgili teknik düzenlemeye uygunluğu belgelenmiş
olsa dahi güvensizlik belirtisi taşıyan ürünler için tutanağın ilgili
bölümü doldurulur ve bu ürünlerin piyasaya arzı geçici olarak durdurulur.
Piyasaya arzın geçici durdurulması kararı, denetmenin önerisi üzerine şube
müdürlüğünce verilir. Kontrol sonucunda güvenli olduğu anlaşılan ürünler
hakkındaki geçici durdurma kararı kendiliğinden kalkar. Güvenli olmayan
ürünler hakkında alınan piyasaya arzın geçici durdurulması kararı idari
yaptırım kararı alınıncaya kadar geçerlidir.
(3) Birinci ve ikinci fıkralarda belirtilen
işlemler sonucunda, duyusal inceleme veya test ve/veya muayene yoluyla
güvenli olmadığı tespit edilen ürünler için Risk Değerlendirme Komisyonu
kararlarına uygun olacak şekilde bölge müdürlüğü tarafından;
a) Ürünün piyasaya arzının yasaklanması,
b) Piyasada bulunan ürünlerin toplatılması,
c) Ürünün üretici tarafından güvenli hale
getirilemediği ya da güvenli hale getirilmesinin mümkün olmadığı durumlarda
bertaraf edilmesi,
kararlarından uygun olanlar orantılılık ilkesi gözetilerek
verilir.
(4) Birinci ve ikinci fıkralarda belirtilen
işlemler sonucunda duyusal inceleme veya test ve/veya muayene yoluyla
güvenli olmadığı tespit edilen ürünler için üretici hakkında bölge
müdürlüğünce Kanunda belirtilen idari para cezası uygulanır.
(5) Güvensiz olduğu tespit edilen ürünler ile
ilgili savunma alınabilmesi için üretici ve/veya dağıtıcıya tebligat
yapılır. Üretici ve/veya dağıtıcıya, savunma hakkını kullanabilmesi için
tebligatın kendisine ulaşmasından itibaren on günlük süre tanınır.
(6) İnsan sağlığı ve güvenliğinin veya mevzuatla
korunan diğer bir kamu yararının tehlikede olduğu acil hallerde bu sürenin
dolması beklenmeyebilir. Tebligat yapılmadan bir karar alınması halinde,
üretici ve/veya dağıtıcıya savunma hakkını kullanabilmesi için sonradan
süre tanınabilir.
(7) Üretici, güvenli olmadığı tespit edilen ürünün
kendisi tarafından piyasaya arz edilmediğini veya ürünün güvenli olmaması
halinin ilgili teknik düzenlemeye uygunluktan kaynaklandığını ispatladığı
takdirde sorumluluktan kurtulur.
(8) Üçüncü fıkrada alınması öngörülen ya da alınan
önlemler, üretici ve/veya dağıtıcının yapacağı savunma ve sağlayacağı bilgi
ve belgeler dikkate alınarak değerlendirilir. Yaptırım uygulanmasına
ilişkin bölge müdürlüğünce hazırlanan tebligatta bu kararın dayandığı
gerekçeler ile karara karşı başvurulabilecek yasal yollar gösterilmek zorundadır.
(9) Hakkında üçüncü fıkrada düzenlenen önlemler
uygulanan üretici, ürünün güvenli hale getirilmesi mümkün ise bunu ispat
eden belgeler ve hazırladığı düzeltici faaliyet planı ile birlikte, kararın
kendisine tebliğinden itibaren on beş gün içinde bölge müdürlüğüne
başvurur. Bu süre içinde başvurmaması halinde, düzeltme faaliyetinde
bulunmayacağı kabul edilir. Bölge müdürlüğü, üretici tarafından sunulan
düzeltici faaliyet planında gerektiğinde değişiklik yaparak onaylar. Bölge
müdürlüğünce, güvensizliğin niteliği, ürünün özelliği ve piyasadaki
yaygınlığı değerlendirilerek üreticiye altı ayı geçmemek üzere düzeltme
süresi verilir. Düzeltme süresi, faaliyet planının onayına ilişkin yazının
üreticiye tebliğinden itibaren başlar.
(10) Güvensizliğin giderilmesi için süre verilmiş
olan bir ürüne aynı aykırılık için tekrar süre verilmez. Ancak verilen süre
sonunda aykırılığın mücbir sebeplerin varlığı nedeniyle giderilemediğinin
kanıtlanması halinde altı ayı geçmemek üzere ek süre verilebilir.
(11) Düzeltme süresi sonunda yapılan işlemler şube
müdürlüğü tarafından değerlendirilir. Şube müdürlüğü, gerekli görülmesi
halinde, düzeltmeye tabi tutulan ürünün tarafsız bir test ve/veya muayene
kuruluşu tarafından test ve/veya muayenesini isteyebilir. Düzeltme
işlemleri sonucunda güvenli olduğu kanıtlanan ürünler tekrar piyasaya arz
edilebilir.
(12) Güvenli hale getirilemeyen veya güvenli hale
getirilmesi imkânsız olan ürünler, üreticinin belirleyeceği yerde ve
yöntemle denetmen gözetiminde bertaraf edilir. Şube müdürlüğünce, bertaraf
edilen ürün miktarını, ürünün ne şekilde bertaraf edildiğini, bertaraf
yerini, tarihini ve tarafların ad ve soyadlarını içeren Ürün Bertaraf
Tutanağı düzenlenir.
(13) Bu madde, teknik düzenlemesi bulunmayan ve
güvenli olmadığı tespit edilen ürünlere de uygulanır.
Güvensizliğin
değerlendirilmesi
MADDE 13
– (1) Bakanlık, güvensiz ürünlerin
taşıdığı riskin derecesini belirlemek amacıyla Genel Müdürlük bünyesinde
Risk Değerlendirme Komisyonu oluşturur. Komisyonun oluşumu ve işleyişine
ilişkin usul ve esaslar Bakanlıkça belirlenir.
(2) Genel Müdürlükçe ürünlere ilişkin yapılacak
risk değerlendirmesi, Avrupa Komisyonu Topluluk Hızlı Bilgi Sistemi rehber
dokümanı referans alınmak suretiyle; ürünün tanımı, niteliği, neden
olabileceği tehlikeler, ürünün hedeflediği tüketiciler, yaralanmanın
şiddeti, yaralanmanın gerçekleşme ihtimali gibi etkenler göz önünde
bulundurularak yapılır.
(3) Bölge müdürlüğü, Risk Değerlendirme
Komisyonunca yapılacak risk değerlendirmesi neticesinde güvensizliğe konu
üründeki riskin derecesine göre gerekli önlemleri almaya karar verir.
DÖRDÜNCÜ BÖLÜM
Bölge Müdürlüğü ve Şube Müdürlüğünün Görev, Yetki
ve Yükümlülükleri
Bölge
müdürlüğünün görev, yetki ve yükümlülükleri
MADDE 14
– (1) Bölge müdürlüğünün piyasa
gözetimi ve denetimine ilişkin görev, yetki ve yükümlülükleri şunlardır:
a) Bakanlığın görev ve sorumluluk alanında bulunan
ürünlerin piyasaya arzı veya dağıtımı aşamalarında yahut ürün piyasada iken
güvenli olup olmadığını denetlemek ve gerçekleştirilen denetimlere ilişkin
her türlü veriyi aylık olarak Genel Müdürlüğe iletmek.
b) Denetimler sonucunda teknik düzenlemeye aykırı
olduğu veya güvenli olmadığı anlaşılan ürünlerin üreticileri hakkında
Kanunda belirtilen idari yaptırımları uygulamak ve sonucundan Genel
Müdürlüğe bilgi vermek.
c) Piyasa gözetimi ve denetimi faaliyetlerini
tarafsız, bağımsız ve şeffaf bir şekilde yürütmek.
ç) Denetim yapılan bölgelerde elde edilen ürün veya
sektör bazlı firma verilerinin Genel Müdürlüğe
iletilmesini ve bu verilerin periyodik olarak güncellenmesini sağlamak.
d) Gerekli görülen durumlarda piyasa gözetimi ve
denetimi faaliyetlerinin etkin olarak gerçekleştirilmesini teminen ihtiyaçlarını, sorunlarını ve çözüm önerilerini
Genel Müdürlüğe iletmek.
Şube
müdürlüğünün görev, yetki ve yükümlülükleri
MADDE 15
– (1) Şube müdürlüğünün piyasa
gözetimi ve denetimine ilişkin görev, yetki ve yükümlülükleri şunlardır:
a) Denetimleri, Genel Müdürlük tarafından iletilen
yıllık denetim planı ve benzeri dokümanlar ile şube müdürlüğüne ulaşan
şikâyetler doğrultusunda gerçekleştirmek.
b) Gerekli görülen durumlarda piyasa gözetimi ve
denetimi faaliyetlerinin etkin olarak gerçekleştirilmesini teminen ihtiyaçlarını, sorunlarını ve çözüm önerilerini
bölge müdürlüğüne iletmek.
c) Piyasa gözetimi ve denetimi faaliyetlerini
tarafsız, bağımsız ve şeffaf bir şekilde yürütmek.
ç) Denetim yapılan bölgelerde elde edilen ürün veya
sektör bazlı firma verilerinin bölge müdürlüğüne
iletilmesini ve bu verilerin periyodik olarak güncellenmesini sağlamak.
d) Tüketicilere bilgi vermek ve ilgililerin
şikâyetlerini ulaştırabilmeleri amacıyla yardım masaları kurmak.
e) Teknik düzenlemeye aykırılık nedeniyle verilen
sürelerin takibi ile düzeltme faaliyetinin yerine getirilip getirilmediğini
kontrol etmek.
f) Ürünün güvenli olmadığına dair kesin belirti
bulunması halinde piyasaya arzın geçici durdurulması kararı almak.
g) Güvenli olmayan ürünlere ilişkin piyasaya arz
yasağı, toplatma ve bertaraf kararlarının yerine getirilip getirilmediğini
üretici nezdinde ve piyasada izlemek, kontrol etmek ve sonucundan bölge
müdürlüğüne bilgi vermek.
BEŞİNCİ BÖLÜM
Üreticinin ve Dağıtıcının Yükümlülükleri
Üreticinin
yükümlülükleri
MADDE 16
– (1) Üreticinin yükümlülükleri
şunlardır:
a) Denetmenin talep etmesi halinde tüm bilgi ve
belgeleri denetmene sunmak, üretim yerlerinin ve depolarının adreslerini
vermek ve bu yerlerde gerekli tespitleri yapmasını sağlamak.
b) Denetim görevinin gereği gibi yürütülmesi için
denetmene görevi süresince uygun bir çalışma yeri sağlamak; uygun yer
bulunamadığında veya denetime uygun koşullar oluşturulmadığında, denetmenin
isteği üzerine ürüne ait tüm dosya ve belgeleri denetmenin çalışma yerine
getirerek kendisine teslim etmek.
c) İlgili teknik düzenlemede belirtilen tüm
belgeleri; bu belgeler kapsamındaki son ürünün yurt içinde üretiliyor ise
üretildiği, ithal ise ithal edildiği tarihten itibaren ilgili teknik
düzenlemede belirtilen süreyle, bu sürenin belirtilmemesi halinde on yıl
boyunca muhafaza etmek ve istenilmesi halinde denetmene ibraz etmek.
ç) Piyasaya arzın geçici veya sürekli yasaklanması,
piyasada bulunan ürünlerin toplatılması, ürünlerin kısmen veya tamamen
bertaraf edilmesi kararı verilmesi durumunda, stoklarında ve piyasada
bulunan ürünlerin markası, modeli, seri veya parti numarası, sayısı ve
dağıtıldığı yerlere dair bilgi ve belgeleri vermek.
d) Piyasaya arzın geçici olarak durdurulması
halinde tüm satış ve dağıtım noktalarını bilgilendirmek ve sonucundan şube
müdürlüğüne bilgi vermek.
e) Kendi faaliyetleri ile sınırlı
olmak üzere; ürünün öngörülen kullanım süresi içinde, yeterli uyarı
olmaksızın fark edilemeyecek nitelikteki riskleri hakkında tüketicilere
gerekli bilgiyi sağlamak, özelliklerini belirtecek şekilde ürünü
işaretlemek; gerektiğinde piyasaya arz edilmiş ürünlerden numuneler alarak
test etmek, şikâyetleri soruşturmak ve yapılan denetim sonuçlarından
dağıtıcıları haberdar etmek, riskleri önlemek amacı ile ürünlerin
toplatılması ve bertarafı da dâhil olmak üzere
gerekli önlemleri almak.
f) Güvensiz olduğu tespit edilen ve hakkında idari
yaptırım uygulanan ürünlere ilişkin 12 nci
maddede belirtilen yükümlülükleri, tebliğ tarihinden itibaren en geç altı
ay içinde yerine getirmek ve yerine getirildiğini belgelemek.
g) Test ve/veya muayene sonucunda güvensiz olduğu
anlaşılan numunelere ilişkin Genel Müdürlük bütçesinden ödenen test ve/veya
muayene giderleri ile taşıma masraflarını karşılamak.
ğ) Güvensiz olduğu tespit edilen numunenin, üretici
dışındaki bir firmadan alınması ve söz konusu firmanın tutanak ile birlikte
başvurması durumunda, numune bedelini söz konusu firmaya ödemek.
(2) Üreticilerin güvensiz ürünlere ilişkin ilan,
toplatma ve bertaraf gibi yasal yükümlülüklerini yerine getirmemesi
durumunda, bu yükümlülükler Genel Müdürlük tarafından yerine getirilir. Bu
kapsamda Genel Müdürlükçe yapılacak masraflar, üretici tarafından
karşılanır. Bu masraflar hakkında, 21/7/1953
tarihli ve 6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanun
hükümleri uygulanır.
Güvensiz
ürünlere ilişkin ilan
MADDE 17
– (1) Güvensiz ürünlere ilişkin
alınan önlemler ve ürünün içerdiği riskler hakkındaki bilgiler etkili
olacak şekilde duyurulur. Üretici tarafından yapılan duyuru veya duyuru
şekli uygun bulunmaz veya yetersiz görülürse;
a) Üretici; güvensiz ürünlere
ilişkin hazırlanacak ilan metninin, ulusal düzeyde yayın yapan iki
televizyon kanalında 07.00 - 22.00 saatleri arasında 30 saniyeden az
olmamak üzere yazılı ve sesli şekilde bir gün yayınlanmasını ve ulusal
düzeyde dağıtımı yapılan iki gazetede sayfanın en az dörtte biri
büyüklüğünde Basın İlan Kurumu aracılığıyla bir gün ilan edilmesini,
kararın kendisine tebliğ edildiği tarihten itibaren on gün içinde sağlar.
b) Risk altındaki kişilerin belirli bir yerleşim
yerinde toplanması ve yerel yayın yapan gazete ile televizyon kanalları
vasıtasıyla bilgilendirilmesinin mümkün olduğu durumlarda, bu duyuru yerel
basın ve yayın organları yoluyla yapılır. Risk altındaki kişilerin tamamına
ulaşılabildiği durumlarda ise bu kişiler doğrudan bilgilendirilir.
c) Bölge müdürlüğü, güvensiz ürünlere ilişkin
hazırlanacak veya yapılacak ilanlarda güvensiz üründe tespit edilen riskin
derecesine göre ilanın şekli, zamanı, süresi ve ilanın yapılacağı
televizyon ve gazetelere ilişkin ek hususlar belirleyebilir.
ç) Üretici, güvensiz ürünlere ilişkin aldığı
önlemler ve yaptığı duyurulara dair bilgi ve belgeleri bölge müdürlüğüne
sunar. Ayrıca Genel Müdürlük, risk altındaki tüketicilere duyurulması
amacıyla güvensiz ürünlere ilişkin bilgileri uygun görülen mecralarda
yayınlar.
(2) Güvensiz ürünlere ilişkin ilanlar açık ve net
olmak zorundadır. İlanla ilgisiz veya ilanın amacını ortadan kaldıran
ifadelere yer verilemez.
(3) Güvensiz ürünlere ilişkin ilanlarda aşağıdaki
bilgilerin bulunması zorunludur:
a) Üreticinin adı, unvanı ve adresi.
b) Ürünün adı, markası, modeli, cinsi, fotoğrafı,
seri ya da lot numarası veya ürünü net şekilde
tanıtan bilgi.
c) Ürünün geri çağrılma nedeni, güvensiz olduğu ve
alınan önlemler hakkında bilgi.
ç) Ürünün iade edileceği yerler veya üründeki
sorunun giderilmesini teminen gönderilebileceği
adresler hakkında bilgi.
d) Ürünün taşıdığı risk, riskten sakınmak veya
sorunu gidermek için önerilen yöntemler hakkında bilgi.
(4) Bölge müdürlüğü, duyurunun bu maddede yer alan
esaslara uygun ve risk altındaki kişilerin haberdar edilmesini sağlayacak
şekilde yayınlanıp yayınlanmadığını denetler ve eksiklik tespit edilmesi
halinde duyurunun tekrarını sağlar.
Dağıtıcının
yükümlülükleri
MADDE 18
– (1) Dağıtıcı, sahip olduğu
bilgiler çerçevesinde, güvenli olmadığını bildiği ürünleri piyasaya arz
edemez. Dağıtıcı, faaliyetleri çerçevesinde, ürünlerin taşıdığı riskler ve
bu risklerden korunmak için alınması gereken önlemler hakkında ilgililere
bilgi verir.
(2) Piyasa gözetimi ve denetimi faaliyetleri
sonucunda aykırılıkları belirlenen ürünlere ilişkin olarak üreticinin
tespit edilemediği durumlarda, üreticinin veya ürünü tedarik ettiği kişinin
kimliğini talep edildiği tarihten itibaren on iş günü içinde bildirmeyen
dağıtıcı, üretici olarak kabul edilir.
(3) Dağıtıcılar, teknik düzenlemelerle kendilerine
getirilen yükümlülükleri yerine getirmek zorundadır.
Gönüllü
geri çağırma
MADDE 19
– (1) Üreticiler, güvensiz
ürünlerinin piyasada yer aldığını kendilerinin tespit etmesi halinde, bu
ürünleri gönüllü geri çağırabilir ve gerekli tedbirleri alır. Ancak,
üretici piyasada gerçekleştirdiği her türlü geri çağırma ve aldığı
tedbirlere ilişkin tüm bilgi ve belgeleri Genel Müdürlüğe iletmekle
yükümlüdür. Üreticiler gönüllü geri çağırmalarda risk altındaki kişilerin
bilgilendirilmesini sağlamak amacıyla, gerekli bilgileri elektronik ortamda
yayımlanmak üzere Genel Müdürlüğe bildirir. Ayrıca, bu bilgiler üreticinin
internet sitesinde de yayımlanır.
Ürünlerin
izlenebilirliği
MADDE 20
– (1) Üreticiler, ürünlerin
üzerinde seri, model, parti numarası veya başka bir şekilde ürünlerinin
tespit edilmesini sağlayacak bilgilere yer vermek zorundadır.
(2) Üreticiler, toplatma, imha veya düzeltici
faaliyetin uygulanması gerektiğinde parti, seri, lot
bazında kayıt oluşturmak ve istenildiğinde bu kayıtları Bakanlığa sunmak
zorundadır.
(3) Üreticiler gerekli bilgileri, ürünün
büyüklüğünün veya doğasının buna izin vermediği durumlarda ürünün
ambalajında veya yanında verilen bir belge ile sağlamak zorundadır.
(4) Üreticiler, ürünlerin izlenebilirliğini
sağlamak için gerekli önlemleri almak zorundadır.
ALTINCI BÖLÜM
Çeşitli ve Son Hükümler
Bilgilerin
gizliliği
MADDE 21
– (1) Piyasa gözetimi ve denetimi
faaliyeti sırasında Genel Müdürlük, bölge müdürlüğü veya şube müdürlüğünce
yapılan yazışmalar, ihbar ve şikâyetler ile denetimlerde temin edilen ve
ticari sır niteliğindeki veya fikri ve sınai
mülkiyet hakkına ilişkin bilgiler gizli tutulur. Ancak, mevzuatın ve insan
sağlığı ve güvenliğinin gerektirdiği hallerde yapılan duyurular bu kapsamda
sayılmaz.
Tebligat
MADDE 22
– (1) İdari para cezası ve/veya
idari tedbirleri içeren idari yaptırım kararlarının tebliğinde, 11/2/1959 tarihli ve 7201 sayılı Tebligat Kanunu
hükümleri uygulanır.
Yürürlükten
kaldırılan yönetmelik
MADDE 23
– (1) 12/6/2014
tarihli ve 29028 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Gümrük ve Ticaret Bakanlığı
Piyasa Gözetimi ve Denetimi Yönetmeliği yürürlükten kaldırılmıştır. Diğer mevzuatta
söz konusu Yönetmeliğe yapılan atıflar bu Yönetmeliğe yapılmış sayılır.
Yürürlük
MADDE 24
– (1) Bu Yönetmelik yayımı
tarihinde yürürlüğe girer.
Yürütme
MADDE 25
– (1) Bu Yönetmelik hükümlerini
Ticaret Bakanı yürütür.
|