|
Radyo ve Televizyon Üst Kurulundan:
SAĞIRLARIN, İŞİTME VE GÖRME ENGELLİLERİN YAYIN
HİZMETLERİNE
ERİŞİMİNİN İYİLEŞTİRİLMESİNE İLİŞKİN USUL VE
ESASLAR
HAKKINDA YÖNETMELİK
BİRİNCİ BÖLÜM
Amaç, Kapsam, Dayanak ve Tanımlar
Amaç
MADDE 1 – (1) Bu Yönetmeliğin amacı, sağırların, işitme ve
görme engelli bireylerin yayın hizmetlerine erişiminin iyileştirilmesine
ilişkin usul ve esasları belirlemektir.
Kapsam
MADDE 2 –
(1) Bu Yönetmelik, Türkiye
Cumhuriyeti Devleti’nin yargı yetkisi altındaki ulusal karasal televizyon
yayın lisansına veya geçici yayın hakkına sahip ulusal karasal özel medya
hizmet sağlayıcı kuruluşlar ile Türkiye Radyo Televizyon Kurumunun sunduğu
televizyon yayın hizmetlerini kapsar.
Dayanak
MADDE 3 –
(1) Bu Yönetmelik, 15/2/2011
tarihli ve 6112 sayılı Radyo ve Televizyonların Kuruluş ve Yayın Hizmetleri
Hakkında Kanunun 24 üncü maddesi ve 37 nci maddesinin birinci fıkrasının
(ö) bendine dayanılarak hazırlanmıştır.
Tanımlar
MADDE 4 – (1) Bu Yönetmelikte geçen;
a) Akşam kuşağı: 18:00-00:00 saat aralığında kalan
zaman dilimini,
b) Ana haber bülteni: Kamuoyunu bilgilendirmek
amacıyla, güncel toplumsal, ekonomik, siyasal, kültürel ve benzeri olay,
konu ve gelişmelerin, derlenerek, izleyici veya dinleyicilere, düzenli
olarak 18:00-22:00 saat aralığında yayınlanan ve yayın süresi otuz
dakikadan uzun olan haber bültenlerini,
c) Ayrıntılı altyazı: Sağırların ve işitme
engellilerin, programlardaki tüm işitsel unsurlara erişimini sağlamak için
işitsel unsurların izleyicinin erişimine uygun şekilde yeniden
düzenlenmesini gerektiren bir çeviri türünü,
ç) Dizi filmler: Birden çok bölüm halinde
yayınlanan, tavır, tutum, deyiş yönünden birbirine bağlı olan aynı konunun
veya birbirini izleyen konular bütünlüğünün işlendiği drama program türünü,
d) Engelli dostu program: Sağırların, görme ve
işitme engellilerin yayın hizmetlerine erişebilmesi amacıyla hazırlanan,
ayrıntılı altyazı, işaret dili ve sesli betimleme çeviri türlerinden en az
biri ile yayınlanan programı,
e) Görme engelli: Programların görsel unsurlarına
kısmen veya tamamen erişimi olmayan bireyleri,
f) Güncel piyasa ve döviz durum ekranı: Ekonomiye
dair bilgilerin aktarıldığı, para ve sermaye piyasası işlemlerinin ve bu
piyasalarda kullanılan araçların değişimlerinin sunulduğu kısa bilgi
ekranını,
g) Hafta: Pazartesi gününden pazar gününe kadar
olan yedi günlük zaman dilimini,
ğ) Hava ve yol durum ekranı: İzleyici kitlesinin
bilgilenmesi ve önlem alması amacıyla hava sıcaklık tahminlerinin, rüzgâr
hızı ve yönü, denizlerdeki sıcaklık ve nem oranı bilgilerinin verildiği;
yol durumu ile ilgili alınan verilere göre çalışma yapılan ve kapatılan
yolların bilgilerinin yer aldığı ekranı,
h) İnternet ortamı: Haberleşme ile kişisel veya
kurumsal bilgisayar sistemleri dışında kalan ve kamuya açık olan internet
üzerinde oluşturulan ortamı,
ı) İşaret dili: Duygu, düşünce, istek ve
ihtiyaçların ifade edilmesi amacıyla el ve vücut hareketleri ile mimikler
kullanılarak oluşturulan görsel dili,
i) İşitme engelli: Programların işitsel unsurlarına
kısmen veya tamamen erişimi olmayan bireyleri,
j) Kamu spotları: Kamu kurum ve kuruluşları ile
dernek ve vakıf gibi sivil toplum kuruluşlarınca hazırlanan veya
hazırlatılan ve Üst Kurul tarafından yayınlanmasında kamu yararı olduğuna
karar verilen bilgilendirici ve eğitici nitelikteki film ve sesler ile alt
bantları,
k) Koruyucu sembol: Yayın hizmetinin içeriği
hakkında izleyicilerin bilgilendirilmesi amacıyla medya hizmet sağlayıcılar
tarafından kullanılan ortak sembolleri,
l) Medya hizmet sağlayıcı: Radyo, televizyon ve
isteğe bağlı yayın hizmeti içeriğinin seçiminde editoryal sorumluluğu
bulunan ve bu hizmetin düzenlenme ve yayınlanma biçimine karar veren tüzel
kişiyi,
m) Program: Bir medya hizmet sağlayıcı tarafından
hazırlanan bir yayın akış çizelgesi veya katalog içinde yer alan bir dizi
görsel ve/veya işitsel unsurun oluşturduğu tek bir bütünü,
n) Program tanıtımı: Medya hizmet sağlayıcının,
izlenmesini veya dinlenmesini teşvik etmek amacıyla kendi programlarının
konusunu ve özelliklerini tanıtmak, yayın günü ve saatini duyurmak veya
hatırlatmak üzere yaptığı yayın türünü,
o) Sağır: İşitmeyen ve sağır toplumun kültürünü
taşıyan, ana dil olarak işaret dilini kullanan ve dolayısıyla programların
işitsel unsurlarına hiçbir erişimi olmayan bireyleri,
ö) Seslendirme: Program içeriğinin görsel olarak
yayınlanmasının yanında sesli olarak anlatılmasını,
p) Sesli betimleme: Programlarda, diyaloglar
haricindeki bölümleri dolduran bir dış sesin, olayın geçtiği mekânı,
zamanı, karakterleri, sessiz gelişen olayları ve benzerini betimleyerek,
görünüm ve duyguları anlatmasından oluşan bir çeviri türünü,
r) Skor durum ekranı: Dünyada ve Türkiye’de yapılan
spor müsabakalarının toplu sonuçlarının kısaca aktarıldığı bilgi ekranını,
s) Üst Kurul: Radyo ve Televizyon Üst Kurulunu,
ş) Yeşil perde veya mavi ekran: Yeşil perde veya
mavi ekran (Green box/Blue screen) yöntemiyle iki görüntüyü birbirinin
üzerine oturtma tekniğini,
ifade eder.
(2) Bu Yönetmelikte geçen ancak birinci fıkrada
tanımlanmayan kavramlar ve kısaltmalar için ilgili mevzuatında yer alan
tanımlar geçerlidir.
İKİNCİ BÖLÜM
Sağırların, İşitme ve Görme Engellilerin Yayın
Hizmetlerine
Erişimine İlişkin Usul ve Esaslar
Engelli
dostu programlar
MADDE 5 – (1) Sağırların, işitme ve görme engellilerin yayın
hizmetlerine erişimini sağlamak amacıyla engelli dostu programların yayın
süresi, medya hizmet sağlayıcının aylık yayın süresi toplamının;
a) En az yüzde onuna altı ay içinde,
b) En az yüzde beşi ayrıntılı altyazı, en az yüzde
beşi işaret dili, en az yüzde beşi sesli betimleme çeviri türlerinde olmak
üzere yüzde yirmi beşine iki yıl içinde,
c) En az yüzde onu ayrıntılı altyazı, en az yüzde
onu işaret dili, en az yüzde onu sesli betimleme çeviri türlerinde olmak
üzere yüzde kırkına beş yıl içinde,
ulaşmak zorundadır.
(2) Ayrıntılı altyazı, işaret dili ve sesli
betimleme çeviri türlerinin üçünün birlikte aynı engelli dostu programda
kullanılması durumunda; biri sesli betimleme olmak üzere, iki çeviri
türünün birlikte aynı engelli dostu programda kullanılması durumunda, her
bir çeviri türünün süresi ayrı değerlendirilir.
(3) Ana haber bültenleri hariç olmak üzere haftada
en az iki akşam kuşağı programının,
ilk yayınlarında ya da ilk yayınlarını takiben bir hafta içinde
engelli dostu program olarak yayınlanması zorunludur.
(4) 02:00-06:00 saatleri arasında yayınlanan
engelli dostu programlar, bu maddenin birinci fıkrasında belirtilen
oranların hesaplanmasında dikkate alınmaz.
(5) Ana haber bültenleri hariç olmak üzere engelli
dostu programların yayınlanacakları gün ve saat ile ayrıntılı altyazı,
işaret dili ve sesli betimleme çeviri türlerinden hangisi ile yayınlanacağı
yayın tarihinden en az bir gün önce kamuoyuna duyurulur. Program
tanıtımlarında, engelli dostu programda yayınlanacak çeviri türü bilgisinin
bulunması zorunludur.
(6) Engelli dostu program olarak yayınlanan dizi
filmlerin, devam eden bölümlerinin de engelli dostu program olarak
yayınlanması zorunludur.
(7) Engelli dostu programların başında, sonunda ya
da bölüm aralarında yayınlanan ticari iletişim, bu maddenin birinci
fıkrasında belirtilen oranlara ulaşılmasının hesaplanmasında dikkate
alınmaz.
(8) Engelli dostu programların yayınlanma
oranlarına ilişkin istatistiksel veriler usule uygun olarak doldurulmuş
Ek-1’de yer alan form ile her ayı takip eden on gün içinde Üst Kurulun
izlemeburo@rtuk.gov.tr internet adresine elektronik posta ile gönderilir.
Haberlere
erişim
MADDE 6 – (1) İfade ve haber alma özgürlüğünün sağlanması
amacıyla medya hizmet sağlayıcıların;
a) Ana haber bültenlerinden birini günlük olarak
işaret dili ile yayınlaması,
b) Hava ve yol durum ekranlarını seslendirmesi,
c) Güncel piyasa ve döviz durum ekranlarını
seslendirmesi,
ç) Skor durum ekranlarını seslendirmesi,
zorunludur.
(2) İşaret dili ve/veya ayrıntılı altyazı ve/veya
sesli betimleme çeviri türleri kullanılsa dahi ana haber bültenleri, bu
Yönetmeliğin 5 inci maddesinin birinci fıkrasında belirtilen oranların
hesaplanmasında dikkate alınmaz.
Türkiye
Radyo Televizyon Kurumunun yükümlülükleri
MADDE 7 – (1) Türkiye Radyo Televizyon Kurumu, Üst Kurula
bildirdiği en az üç kanalında, bu Yönetmelikte belirtilen usul ve esaslar
çerçevesinde yayın yapar.
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
Çeşitli ve Son Hükümler
İşaret
dilinin yayın ölçüleri
MADDE 8 – (1) İşaret dilinin programlarda kullanımında;
işaret dili çevirmenine yeşil perde veya mavi ekran uygulaması ile ekranın
en az sekizde biri ölçülerinde yer verilmesi, çevirmenin bel plan görüntüsünün ekrana
getirilmesi zorunludur.
Kamu
spotu başvuruları
MADDE 9 – (1) Kamu spotlarında ayrıntılı altyazı, işaret
dili ve sesli betimleme çeviri türlerinden en az birinin bulunması
gerekmektedir. Bu çeviri türlerinden herhangi birini bulundurmayan kamu
spotu başvuruları Üst Kurulca reddedilebilir.
(2) İşaret dili ve/veya ayrıntılı altyazı ve/veya
sesli betimleme çeviri türleri kullanılsa dahi, kamu spotları bu
Yönetmeliğin 5 inci maddesinin birinci fıkrasında belirtilen oranların
hesaplanmasında dikkate alınmaz.
Koruyucu
sembol sistemi
MADDE 10 – (1) Koruyucu Sembol Sisteminde kullanılan
sembollerin seslendirilmesi zorunludur.
Yürürlük
MADDE 11
– (1) Bu Yönetmeliğin 6 ncı, 9
uncu ve 10 uncu maddeleri yayımından üç ay sonra, diğer maddeleri yayımı
tarihinde yürürlüğe girer.
Yürütme
MADDE 12
– (1) Bu Yönetmelik hükümlerini
Radyo ve Televizyon Üst Kurulu yürütür.
Eki için tıklayınız.
|