|
Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığından:
ULAŞIMDA ENERJİ VERİMLİLİĞİNİN ARTIRILMASINA
İLİŞKİN
USUL VE ESASLAR HAKKINDA YÖNETMELİK
BİRİNCİ BÖLÜM
Amaç, Kapsam, Dayanak ve Tanımlar
Amaç ve
kapsam
MADDE 1 –
(1) Bu Yönetmelik ulaşımda enerji
verimliliğinin artırılması amacıyla; motorlu araçların birim yakıt
tüketimlerinin düşürülmesine, araçlarda verimlilik standartlarının
yükseltilmesine, çevreci alternatif yakıt kullanımının teşvik edilmesine,
hava kirleticileri ve sera gazı emisyonlarının azaltılmasına, toplu
taşımacılığın yaygınlaştırılmasına, akıllı ulaşım sistemlerinin etkin
uygulanmasına, sürdürülebilir şekilde ulaşım altyapılarının
iyileştirilmesine ve kentsel ulaşım planlarının hazırlanmasına ilişkin usul
ve esasları kapsar.
Dayanak
MADDE 2 –
(1) Bu Yönetmelik, 18/4/2007
tarihli ve 5627 sayılı Enerji Verimliliği Kanununun 7 nci maddesinin
birinci fıkrasının (f) bendi ile 10/7/2018 tarihli ve 30474 sayılı Resmî
Gazete’de yayımlanan 1 sayılı Cumhurbaşkanlığı Teşkilatı Hakkında
Cumhurbaşkanlığı Kararnamesinin 486 ncı maddesinin birinci fıkrasının (b)
bendi hükümlerine dayanılarak hazırlanmıştır.
Tanımlar
MADDE 3 –
(1) Bu Yönetmelikte geçen;
a) Alternatif yakıtlı araç: 28/6/2009 tarihli ve
27272 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Motorlu Araçlar ve Römorkları Tip
Onayı Yönetmeliği (2007/46/AT)’ne göre onaylanmış, motor gücünü kısmen veya
tamamen alternatif yakıtlardan sağlayan motorlu aracı,
b) Alternatif yakıtlar: Ulaşımda petrol yakıtları
yerine kısmen veya tamamen kullanılabilen, ulaşım sektörünün çevresel
performansını artıran, emisyon azaltan veya azaltma potansiyeli olan;
1) Araç üstü mekanik enerji kaynağı veya deposunu
(atık ısı dâhil),
2) Biyoyakıt,
3) Doğalgaz, CNG/LNG,
4) Elektrik,
5) Hidrojen,
6) Güneş enerjisi,
7) LPG,
yakıtları veya güç kaynaklarını,
c) Akıllı ulaşım sistemi (AUS): Bilgi ve iletişim
teknolojilerinin ulaştırma sektörünün bütün ulaşım türlerinde
uygulanmasını,
ç) AUS mimarisi: Akıllı ulaşım sistemlerinin
planlanması, tanımlanması, entegrasyonu ve uygulaması için ortak bir çatı
oluşturulmasını,
d) Araç: Raylı taşıt araçları, T kategorisi tarım
ve orman traktörleri, L kategorisi iki, üç veya dört tekerlekli
motosikletler ve motorlu bisikletler (moped) ile bütün müteharrik makineler
hariç; M ve N kategorisi en az dört tekerleği bulunan, azami tasarım hızı
25 km/saati aşan ve karayollarında kullanılmak için tasarlanmış motorlu
taşıtı,
e) Bakanlık: Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığını,
f) Blok tren: Trenin, ilk teşkil edildiği
istasyondan, gideceği son varış istasyonuna kadar, lokomotif ve vagonları
değiştirilmeden, manevraya tabi tutulmadan kesintisiz bir şekilde giden
treni,
g) Düşük emisyon alanı: Motor teknolojileri ve
yakıt kullanım durumuna göre ulusal ve uluslararası standartlarla uyumlu
emisyon sınıfına göre sınıflandırılmış araçların trafik yoğunluğuna bağlı
olarak girişinin sınırlandırıldığı, yasaklandığı veya ücretlendirildiği
alanlar veya yolları,
ğ) Ekonomik sürüş: Yakıt tüketimini minimize edecek
şekilde tasarrufa yönelik sürüş tekniklerini,
h) Elektronik yol yönlendirme sistemi: Sürücüleri
en elverişli yola yönlendirerek, yolculuk süresinin, yakıt tüketiminin,
hava kirliliğinin ve gürültünün azaltılmasını, insan psikolojisinin
desteklenmesini ve araç güvenliğinin sağlanmasını amaçlayan yönlendirme
sistemini,
ı) Emisyon sınıfı: Motor teknolojileri ve yakıt
kullanım durumuna göre ulusal ve uluslararası standartlarla uyumlu Ek-1’de
yer alan sınıflandırmayı,
i) Hareketlilik yönetimi: Her türlü taşıt ve yaya
hareketinin; trafik akışı, güvenlik, enerji verimliliği ve çevre açısından
bütüncül bir anlayışla yönetilmesini,
j) Kentsel Ulaşım Ana Planı: Şehrin mekânsal,
sosyal ve ekonomik özelliklerine göre ulaşım ihtiyaç ve talepleri ile
sürdürülebilir gelişmeyi dikkate alarak; şehir ve yakın çevresinin ulaşım
sistemini, ulaşım ağını, standart ve kapasiteleri ile ulaşımın türlere
dağılımını, kara, deniz ve hava ulaşımı ve bu ulaşım türlerinin
birbirleriyle entegrasyonu, bu türlere ait transfer noktalarını, depolama
ve aktarma merkezlerini, ticari yük koridorlarını ve toplu taşıma güzergâhları
ile gerektiğinde otopark, bisiklet ve yaya yolları, erişilebilirlik ve
trafik konularında gereken ayrıntıları belirleyen, toplu taşımaya ağırlık
veren ve öncelikli kılan, kısa ve uzun dönemde ulaşım türlerine ait
sorunlara çözüm önerilerini ortaya koyan, gerektiğinde şehrin üst ve alt
kademe planları ile eşgüdümlü olarak hazırlanabilen, plan paftası ve
raporuyla bir bütün olan planı,
k) KGM: Karayolları Genel Müdürlüğünü,
l) Kombine taşımacılık: Taşımacılığın büyük
kısmının demiryolu, iç suyolu veya denizyolu ile yapıldığı, taşımanın
başlangıç veya son etabının mümkün olan en kısa mesafeyle kara yoluyla
yapılan taşımacılığı,
m) Mekânsal plan: 3/5/1985 tarihli ve 3194 sayılı
İmar Kanunu uyarınca hazırlanan, kapsadıkları alan ve amaçları açısından
üst kademeden alt kademeye doğru sırasıyla; mekânsal strateji planı, çevre
düzeni planı ve imar planını,
n) Modlararası taşımacılık sistemi: Aynı yükleme
ünitesindeki veya karayolu taşıtındaki ürünlerin, elleçlenmeden birden
fazla taşımacılık türü kullanılarak hareket ettirildiği sistemi,
o) M1 kategorisi araç: Öncelikli olarak yolcuların
ve eşyalarının taşınması amacıyla tasarlanmış ve imal edilmiş, sürücü
oturma yeri dâhil en fazla dokuz oturma yeri olan aracı,
ö) Rejeneratif (Geri Kazanımlı) enerji: Elektrik
motoruna sahip bir aracın frenlemesi sırasında ortaya çıkan ve aynı ya da
başka bir araç tarafından hemen kullanılabilen ya da ihtiyaç duyulduğunda
kullanılabilecek şekilde depolanabilen geri kazanılmış enerjiyi,
p) Seyahat talep yönetimi: Yolcuların veya yüklerin
seyahat taleplerini mevcut ulaşım alt yapı veya sistemini daha etkin ve
verimli kullanabilecek şekilde düzenlemeyi, birim zamanda başlangıç
noktasından varış noktasına yüksek kapasiteli, ekonomik ve hızlı taşıma
türleri ve yüksek doluluk oranları ile seyahat etmesini sağlayacak şekilde
yönetmeyi,
r) Sinyalizasyon sistemleri: Trafik akımı
içerisindeki sürücü, taşıt, yaya ve bisikletli hareketlerini düzenleyen
ışıklı ve sesli sistemleri,
s) Tam yük: Lokomotifin çıkış ve varış istasyonu
arasında çekebileceği en fazla yükü,
ş) Toplu taşıma sistemi: Ulaşımın çok sayıda yolcu
taşımaya elverişli taşıma araçlarıyla karşılanmasını sağlayan ulaşım
sistemini,
t) Trafik yönetimi: Mühendislik, eğitim, yasal
gereklilik, çevre ve enerji faktörlerinin bir arada ele alındığı
sürdürülebilirliği ve enerji verimliliğini ön planda tutan ulaşım
önlemlerini içeren yönetimi,
u) Türkiye Lojistik Mastır Planı: Ülkenin lojistik
ihtiyaçlarını kısa, orta ve uzun vadede planlayan temel planı,
ü) UKOME: Ulaşım Koordinasyon Merkezini,
v) Ulusal Ulaştırma Ana Planı: Metodolojik bir
süreç izleyen ve matematiksel yöntemler ile talep tahmin modellerinin
kurulumunu amaçlayan, 15 yıllık dönem içinde kısa, orta ve uzun vadeli
hedefler doğrultusunda tüm ulaştırma yatırımlarının belirlendiği kapsamlı
planı,
y) Yeşil dalga sistemi: Sinyalize kavşaklar
arasında belirlenmiş bir hızla gidilmesi halinde kırmızı ışığa takılmadan
seyahat etme imkânı veren sistemi,
z) Yeşil havalimanı/Yeşil Liman: Yaşanan veya
yaşanması muhtemel çevre kaynaklı olumsuzlukları giderecek ve mümkün ise
ortadan kaldıracak, çevreye daha duyarlı tesisleri,
ifade eder.
İKİNCİ BÖLÜM
Uygulamalar
Tedbir
MADDE 4 –
(1) Bakanlık, ilgili Bakanlıklar
ve Belediyelerce; yatay ve düşey trafik işaretlemeleri, elektronik yol
yönlendirme ve denetleme sistemleri, seyahat talep yönetimi, trafiğin
kontrol ve yönetimi, trafik bilgilendirme ve trafik sinyalizasyon
sistemleri, ulaşım altyapılarının iyileştirilmesi ve planlanması,
modlararası taşımacılık, toplu taşıma, yük taşımacılığı, akaryakıt
tüketiminin izlenmesi ve çevre dostu araçların kullanılması hususlarında
işbirliği sağlanarak ortak tedbirler alınır.
(2) Bakanlık ve ilgili Bakanlıklar arası işbirliği
sağlanarak, yakıt tüketimi açısından ekonomik ömrünü tamamlamış, çevre,
trafik ve seyir güvenliği için risk oluşturan araçların trafikten
çekilmesi, araç filosunun enerji verimliliği yüksek ve egzoz gazı emisyon
değeri düşük olan yeni teknoloji araçlarla yenilenmesine yönelik teşvik
edici gerekli düzenleyici önlemler alınır.
(3) Bakanlıkça, yük trenlerinin blok tren
uygulaması ile çalıştırılması, raylı ulaşımda sinyalli işletmecilik ve
coğrafi koşullar el verdiği ölçüde elektrikli tren uygulamasının
yaygınlaştırılmasına önem verilir.
(4) Belediyelerce, kent merkezlerinde özel ve
ticari araçların kullanımının azaltılmasına, toplu taşımacılığın ise etkin
ve verimli bir şekilde kullanımının artırılmasına yönelik tedbirler alınır.
(5) Bakanlık ve Belediyelerce, yakıt tüketimini
artıran ve sürüş güvenliğini tehlikeye atan altyapı eksikliklerin
giderilmesi ve denetlenmesi için gerekli tedbirler alınır.
(6) Alternatif yakıtlı araç ve raylı sistem
teknolojilerine ilişkin Ar‐Ge
programlarının geliştirilmesine önem verilir.
(7) Kamu kurum ve kuruluşları ile şirketlerce,
gerektiğinde yerel yönetimlerle de işbirliği yapılarak, çalışanların toplu
taşımacılığı kullanmalarına yönelik teşvik edici önlemlerin veya
tedbirlerin alınması sağlanır.
(8) Kent genelinde yoğun trafik sıkışıklığının
yaşandığı saatlerde, trafiği rahatlatmak, enerji ve zaman tasarrufu
sağlamak amacıyla kentteki kurum ve kuruluşların uygun görüşleri alınmak
şartıyla, işe başlama ve bitiş saatleri planlanabilir. Esnek çalışma ve
uzaktan çalışma olanakları değerlendirilir.
Ulaşım
altyapı yatırımlarının iyileştirilmesi
MADDE 5 – (1) Bakanlıkça, ulusal ve uluslararası
koridorlardaki yük ve yolcu hareketlilik yönetiminin sağlanması, trafik
güvenliğinin artırılması, enerjinin verimli kullanımı ve yakıt tüketiminin
düşürülmesi için gerekli olan ulaşım ana yolları, lojistik merkezler,
bölünmüş yollar, köprüler, tüneller, tüp geçişler, yüksek hızlı tren ve
demiryolu ağları, limanlar, sanayi bölgeleri ve lojistik merkezlere
bağlantı yolları ile modlar arasında entegrasyonu sağlayıcı kısa, orta ve
uzun vadeli planlar ile yatırımların yapılması ve denetlenmesi sağlanır.
(2) Bakanlıkça yapılacak altyapı yatırımlarının
Ulusal Ulaşım Ana Planı ve Türkiye Lojistik Master Planı ile uygunluğu esas
alınır.
(3) Bakanlıkça; ulaşım altyapı projelerinin ve
yatırımlarının yakıt tüketiminin düşürülmesine ve emisyon azaltımına
yönelik katkısını ortaya koymak amacıyla, veri toplama, hesaplama,
modelleme ve raporlama uygulamaları geliştirilir veya geliştirilmesi
sağlanır.
(4) Havaalanı, liman, terminal ve raylı sistem
istasyonlarında; aydınlatma, ısıtma ve soğutma sistemlerinde çevreci
alternatif enerji kaynaklarının kullanımına öncelik verilir.
(5) Deniz ve hava araçlarının limanlarda kaldığı
sürelerde gerekli enerji ihtiyaçlarını sağlayacak elektrik bağlantısı
altyapı yatırımlarının yapılması teşvik edilir. Yeşil Liman ve Yeşil
Havaalanı uygulamaları yaygınlaştırılır.
Kentsel
ulaşım planlaması
MADDE 6 –
(1) Büyükşehir belediyeleri ve
büyükşehir belediyesi sınırları dışındaki belediyelerden nüfusu yüz binin
üzerinde olanlar, Bakanlık tarafından hazırlanan Ulusal Ulaştırma Ana
Planına uygun olarak Kentsel Ulaşım Ana Planı hazırlarlar. Bu planlar, 15
yıllık süreler için yapılır ve her beş yılda bir şehrin kalkınma planları,
orta vadeli planlar ve mekânsal planlarla paralellik sağlayacak şekilde
gözden geçirilerek yenilenir. Yenilenen plan kararları mekânsal planlarda
yapılacak revizyon ve ilavelere yansıtılır.
a) Bakanlığın koordinasyonunda ve ilgili kamu kurum
ve kuruluşlarının eşgüdümünde ve sürdürülebilir kentsel ulaşım yaklaşımı
çerçevesinde; şehir içi ve şehirler arası ulaşım planlaması, enerjinin
verimli kullanımı ile çevreci ve entegre ulaşım modları, hareketlilik
yönetimi, akıllı ulaşım sistemleri ve ulaşımın diğer tüm unsurlarını
kapsayan Ulaşım Ana Planlarının Hazırlanmasına İlişkin El Kitabı/Rehber
hazırlanır.
b) Kentsel ulaşım ana planları, Bakanlık tarafından
hazırlanan Ulaşım Ana Planlarının Hazırlanmasına İlişkin El Kitabı/Rehber
esas alınarak hazırlanır.
c) Ulaşım ana planı olmayan kentlerde belediyelerce
hazırlanacak planlar, Bakanlığın görüşü alındıktan sonra büyükşehirlerde
UKOME Genel Kurulu ve diğer belediyelerde belediye meclisi kararı ile
onaylanır ve onaylı bir nüshası bilgi için Bakanlığa sunulur.
(2) Kentsel ulaşım planları, stratejik düzeydeki
sürdürülebilir ulaştırma politikaları, şehrin mekânsal plan kararları,
ulusal ve yerel temiz hava eylem planları ile uyumlu ve eşgüdümlü şekilde
kısa, orta ve uzun vadeli olarak planlanır.
(3) Yeni yerleşim alanlarının yer seçimi ve yerleşim
alanların birbiri ile olan ulaşımlarını sağlayan üst ölçekli planlar,
ilgili belediyeler tarafından yapılarak ulaşım planına dâhil edilir.
(4) Ulaşım hat planlarında, trafik akışına ve kent
içinde tüketilen yakıt miktarının en aza indirilmesi kriterleri esas
alınır.
(5) Ulaşım planlarında, çevre otoyolları ve raylı
sistem çalışmalarına öncelik verilir. Toplu taşımayı teşvik etmek amacıyla
yolcu talebinin yeterli olduğu koridorlarda raylı sistemin payı artırılır.
(6) Lojistik planlamada, kentin konumu ve
ihtiyaçlarına uygun olarak, şehrin dışında ve ana ulaşım koridorlarına
yakın bölgelerde Türkiye Lojistik Mastır Planına uyumlu olarak lojistik
merkezlerin ve terminallerin oluşturulmasına önem verilir.
(7) Sahil kentlerinde iskele, rıhtım ve liman kapasiteleri
artırılır ve etkin kullanımına ilişkin yatırımlar planlanır. Yük ve yolcu
talebinin yeterli olduğu hatlarda kullanılan filo yenilenerek deniz ve iç
suyolu taşımacılığının payları artırılır.
(8) Ulaşım planlarında, enerji verimliliğinin
artırılması ve yakıt tüketiminin düşürülmesi için sistemsel bir bütünlük
halinde tüm ulaşım modları için trafiğin güvenli ve akıcı olmasına yönelik
iyileştirici planlama çalışmaları yapılır.
(9) Belediyelerce, ulaşım planlarında, topoğrafik
yapısı uygun güzergâhlara bisiklet kullanımını özendirici şekilde kiralık
bisiklet aboneliği, özel yol ve park düzenlemeleri yapılır.
(10) Belediyeler, elektrik piyasasına ilişkin
ilgili mevzuat hükümlerine uygun olmak kaydıyla, ulaşımda alternatif enerji
sistemlerini teşvik etmek için elektrikli araçların otopark, cadde ve
sokaklar üzerinde şarj edilebilmesini sağlayacak altyapı planları oluşturur
ve bu altyapının oluşturulmasını temin eder.
Kent
merkezlerinde araç kullanımını azaltıcı uygulamalar
MADDE 7 –
(1) Büyükşehir belediyeleri ve
büyükşehir belediyesi sınırları dışındaki belediyelerden nüfusu yüz binin
üzerinde olan belediyelerce kent içi toplu taşımaya yönelik aşağıdaki
uygulamalar yapılır:
a) Yerleşim planlamasında ve kentsel dönüşüm
projelerinde motorlu taşıtların şehir girişlerinde veya belirlenen
merkezlerde park edilebilmesi için otopark kurulması sağlanır. Bu
otoparklara park eden sürücülerin otoparktan şehir merkezine gidiş ve dönüş
güzergâhlarında hizmet veren toplu taşıma araçları kullanmalarını teşvik
edici yöntemler geliştirilir.
b) Kent girişlerine yapılacak parkların ücretsiz
veya saat sınırlaması olmayan sabit ve düşük park ücretiyle işletilmesi
sağlanır.
c) Kent girişlerinde ulaşım planlarına uyumlu
olarak cep terminal uygulamaları geliştirilir.
ç) Kent merkezlerinde yoğun yaya trafiğinin
bulunduğu meydanlar, alışveriş alanları, tarihi ve turistik yerler, gerekli
görüldüğünde araç trafiğine kapalı ya da kısıtlı alan ilan edilebilir.
d) Kent girişlerinden önce transit taşıtlar için
çevre yolları oluşturulur ve çevre yollarının kentin ana ulaşım koridorları
ile bağlantılı olması sağlanır.
e) Kent merkezlerinde, cadde ve sokaklara araçların
park edilmesini önleyici tedbirler ile otoparkların kısa süreli kullanımını
teşvik edecek uygulamalar geliştirilir.
f) Yük taşımacılığı yapan ticari araçların
belirlenen hatlara veya belirli saatlerde şehir merkezlerine girişine izin
verilmez.
g) Kent içi ulaşım yollarında araçların hızlarının
ayarlanmasına yönelik önlemler alınır.
ğ) Kent merkezlerinde ve semt ölçeğinde, imkânlar
elverdiği ölçüde yaya ve bisiklet yollarının oluşturulmasına öncelik
verilir. Yaya olarak veya bisikletle seyahati çekici kılacak bisiklet park
alanları, akıllı bisiklet istasyonlarının inşa edilmesi için planlamalar ve
uygulamalar geliştirilir.
h) Yolcu ve yük aktarımının yoğun olduğu havaalanı,
otogar, liman, şehirlerarası demiryolu yolcu aktarma noktaları ile kent
merkezleri arasında raylı sistem ağının kurulması, etkin ve hızlı toplu
taşıma sisteminin oluşturulması sağlanır.
ı) Büyükşehir belediyelerince, yolcu taşımacılığı
yapan araçlarda bekleme süresindeki enerji kayıplarını azaltabilmek için
elektronik ücret toplama, toplu taşıma durak, istasyon ve iskelelerinde
giriş kapılarını artırma gibi hızlı indirme-bindirmeyi sağlayacak uygulamalar
yapılır.
i) Özellikle nüfusun yoğun olduğu, trafik
sıkışıklığının ve hava kirliliğinin oluştuğu bölgelerde kent içi ulaşım
ağının bütününde yaya ve araç trafiğinin güvenli, akıcı ve etkin
yönetilmesine yönelik önlemler alınır. Akıllı ulaşım sistemleri ile
hareketlilik yönetimi desteklenir.
j) Yolcuların görüş, öneri, şikâyet ve taleplerinin
alınacağı çağrı merkezi kurularak yolcu taleplerinin değerlendirilmesi ve
uygulanması hususunda çalışmalar yapılır.
k) Ortak araç kullanımı (araç havuzu, park-et-devam-et
ve benzeri), yenilikçi uygulamaların yaygınlaştırılması, hızlı (tahsisli)
hat ve alternatif ulaşımın teşvik edilmesi sağlanır.
(2) Belediyelerce Çevre ve Şehircilik Bakanlığının
uygun görüşünü almak kaydıyla, kent merkezlerinde ve semt ölçeğinde yoğun
trafik ve hava kirliliğinin yaşandığı alanlar düşük emisyon alanı ilan
edilebilir. Düşük emisyon alanının belirlenmesi ve ilan edilmesine ilişkin
Belediyelerce aşağıdaki hususlar dikkate alınır:
a) Düşük emisyon alanı, Belediyeler tarafından
9/8/1983 tarihli ve 2872 sayılı Çevre Kanunu, 3/7/2005 tarihli ve 5393
sayılı Belediye Kanunu ile 10/7/2004 tarihli ve 5216 sayılı Büyükşehir
Belediyesi Kanunu hükümleri doğrultusunda ilan edilir.
b) Düşük emisyon alanı, günlük geçen araç sayısı ve
hava kalitesi haritaları esas alınarak uygulanır. Düşük emisyon alanı
planları ulaşım ile ilgili tüm planlamalara uyumlu olacak şekilde
düzenlenir.
c) Alana girişi sınırlandırılacak olan araçlar için
alternatif ulaşım imkânları ve yolları planlanır.
ç) Düşük emisyon alanına giriş yapan araçların
tespitinde ve tanımlanmasında, trafik akışını etkilemeyen elektronik araç
tanımlama sistemleri tercih edilir.
d) Sınırlandırma ve ücretlendirme araç emisyon
sınıfına, girilen yola, trafik yoğunluğuna, bölge ve zaman dilimine göre orantılı
ücretlendirilir. Emisyon sınıfları Ek-1’de yer almaktadır.
e) Düşük emisyon alanı uygulamasında ihlallere
yönelik olarak 2872 sayılı Kanun hükümleri doğrultusunda işlem uygulanır.
f) 18/7/1997 tarihli ve 23053 mükerrer sayılı Resmî
Gazete’de yayımlanan Karayolları Trafik Yönetmeliğinde tanımlanan özel
amaçlı araçlar, kamu düzeninin sağlanmasından sorumlu birimlerde kullanılan
araçlar ve sıfır emisyonlu araçlar düşük emisyon alanı uygulamalarından
muaftır.
g) İlan edilen düşük emisyon alanlarına ilişkin
uygulamaya yönelik hususlar Kamuoyunun bilgisine sunulur.
Taksi
uygulamaları
MADDE 8 –
(1) Belediyeler, taksilerin
trafikte boş dolaşmalarını, durak dışında beklemelerini engelleyecek, taksi
yönetim veya çağrı merkezi, telefonlu, telsizli durak ve merkezi alanlarda
taksi cepleri gibi uygulamaları planlar ve yaygınlaştırır. Bunun için şehir
trafiğine uygun bir şekilde, taksilerin bekletileceği alanları tespit eder.
Otoparkların
oluşturulması
MADDE 9 –
(1) Büyükşehir belediyeleri ve
büyükşehir belediyesi sınırları dışındaki belediyelerden nüfusu yüz binin
üzerinde olan belediyelerce, kentin ihtiyaçlarına, ulaşım ve mekânsal
planlarına uygun olarak Otopark Ana Planı hazırlanır.
(2) Belediyelerce kent trafiğine uygun bir şekilde,
otopark olabilecek alanlar tespit edilir, bu alanların verimlilik ilkesi
çerçevesinde otopark olarak işletilmesi sağlanır.
(3) Kent girişlerinde yapılacak otopark giriş
yönlendirme sistemleriyle, uygun kapasiteli otoparklara hızlı yönlendirme
sağlanır. Park-et-devam-et uygulamalarını teşvik etmek amacıyla
Belediyelerce oluşturulmuş otoparkların ücretlendirilmesi düşük tutulur
veya ücretsiz güvenli şekilde işletilmesi sağlanır.
(4) Yerleşim planlamasında ve kentsel dönüşüm
projelerinde, toplu taşıma ana duraklarında otopark alanları planlanmasına
özen gösterilir. Otopark alanlarının planlanmasında şehrin gelişim
potansiyeli ve ileriye dönük ihtiyaçları göz önünde bulundurulur.
(5) 3194 sayılı Kanunun 37 nci maddesinde yer alan
bina altında yapılması zorunlu olan otoparkların denetimi belediyelerce
yapılır. Projede otopark için tahsis edilen alanın sadece bu amaçla
kullanımı için önlem alınır. Anayollar üzerinde park cepleri ile çok kısa
süreli park saati uygulamalı park imkânı tanınır.
(6) Otoparklarda, elektrik piyasasına ilişkin ilgili
mevzuat hükümlerine uygun olmak kaydıyla, elektrikli araç şarj istasyonları
kurulur, ücretsiz veya uygun fiyatla araçların şarj edilebilmesini
sağlayacak hizmetler sunulur.
(7) Bisikletli ulaşımı desteklemek amacıyla kamusal
kullanıma açık otoparklarda bisikletlerin de güvenli bir şekilde
bırakılabileceği alanlar oluşturulur.
(8) Kamu kurum ve kuruluşları tarafından personel
ve servis araçları için otopark alanları oluşturulur. İmkân ve
kabiliyetlerin kısıtlı olduğu durumlarda, konum olarak en yakın kamu kurum
ve kuruluşundan başlamak üzere, müşterek otopark tahsis edilmesine ilişkin
gerekli tedbirler alınır.
Tüketicinin
bilgilendirilmesi
MADDE 10
– (1) Sanayi ve Teknoloji
Bakanlığınca; tüketicilerin bilinçli seçim yapabilmesine imkân vermek için,
piyasada satışa veya kiraya sunulan yeni binek otomobillerinin CO2
emisyonu ve yakıt ekonomisi konusunda tüketicilerin bilgi edinmesi
sağlanır.
(2) M1 kategorisi yeni binek otomobillerin yakıt
ekonomisi ve CO2 emisyon değerlerini gösteren etiket, kılavuz,
poster/gösterim, promosyon literatürü ve materyallerin düzenlenmesinde,
28/12/2003 tarihli ve 25330 sayılı Resmî Gazete'de yayımlanan Yeni Binek
Otomobillerin Yakıt Ekonomisi ve CO2 Emisyonu Konusunda
Tüketicilerin Bilgilendirilmesine İlişkin Yönetmelikte belirtilen hususlar
esas alınır.
(3) Bakanlık, ilgili kurum/kuruluşlar ve
Belediyeler hava kirliliğinin azaltılması, enerji verimliliğinin artırılması,
yaşanabilir ve sürdürülebilir kentler için toplu taşımanın öneminin
yaygınlaştırması ve farkındalığın artırılması konularında etkinlikler
düzenler.
Sürücülerin
bilgilendirilmesi ve eğitimi
MADDE 11
– (1) Sürücü belgesi verilen
kurslarda ekonomik sürüş tekniği ve çevre kirliliği konularına yer verilir.
(2) Şehirlerarası yük ve yolcu taşımacılığı yapan
sürücülerin mesleki eğitim programlarında çevre ve ekonomik sürüş
teknikleri ile ilgili konulara yer verilir.
(3) Belediyelerde toplu taşıma araçlarını kullanan
sürücülere, işe başladıklarında ve her üç yılda bir olmak üzere, çevre ve
ekonomik sürüş teknikleri ile ilgili eğitim verilmesi sağlanır ve sürücüler
sertifikalandırılır.
Yük
taşımacılığı
MADDE 12
– (1) Karayolunda taşıma
faaliyetinde bulunacak ticari araçlar 8/1/2018 tarihli ve 30295 sayılı
Resmî Gazete’de yayımlanan Karayolu Taşıma Yönetmeliği hükümlerine tabidir.
Bu kapsamdaki araçların ekonomik, seri, elverişli, güvenli, çevreye kötü
etkisi en aza indirilecek, toplum ve çevre sağlığını olumsuz yönde
etkilemeyecek şekilde faaliyetlerini sürdürmeleri sağlanır.
(2) Yük taşımacılığında, enerji tüketimini asgari
seviyeye düşürmek için alternatif yakıtlı araçlara öncelik verilir.
Rejeneratif enerji geri kazanım sisteminin araçlarda ve raylı sistemlerde
kullanımına destek verilir.
(3) Yük taşımacılığında trenlerin tam yüklü olarak
blok tren şeklinde çalıştırılmasına öncelik verilir.
(4) Yük taşımacılığında, diğer taşımacılık
türleriyle de entegrasyonu sağlanacak şekilde, deniz ve demiryolu
taşımacılığı paylarının artırılmasına öncelik verilir. Kabotaj taşımacılığı
teşvik edilir.
(5) Mevcut demiryolu hatlarında, kapasiteyi
arttırmak, işletme maliyetini düşürmek, karbon salımını azaltmak, güvenli
taşımacılığı sağlamak, ulaşımda elektrik enerjisini kullanarak dışa
bağımlılığı azaltmak ve zaman tasarrufu sağlamak amacıyla sinyalizasyon ve
elektrifikasyon sistemlerinin kurulması sağlanır ve teşvik edilir.
(6) Yük aktarımının yüksek olduğu merkezlerden
yüklerin şehir merkezlerine ulaştırılmasında mesai saatleri dışında toplu
taşıma ve raylı sistemlerden faydalanılmasına yönelik planlamalar ve teşvik
edici uygulamalar geliştirilir.
Toplu
taşıma
MADDE 13
– (1) Belediyelerce, toplu taşıma
araçlarının kullanımını teşvik edici ve yolcu kapasitesini artırıcı gerekli
tedbirler alınır. Nüfusu yüz binin üzerindeki belediyelerce kent içi toplu
taşımaya yönelik aşağıdaki uygulamalar yapılır:
a) Toplu taşıma sistemleri azami doluluğu
sağlayacak şekilde işletilir. Bu kapsamda; sefer sıklığı, araç kapasitesi
ve yolcu talebi dikkate alınır.
b) Toplu taşımada tüm ulaşım türlerinde ve ülke
genelinde geçerli olacak şekilde akıllı kart uygulaması yaygınlaştırılır.
c) Toplu taşıma kullanımını ve yolculuk talep
yönetimi sağlayacak fiyatlandırma teknikleri uygulanır; mesafe bazlı
ücretlendirme tarifeleri, ekonomik aktarma bileti, günlük, haftalık ve
aylık bilet uygulamaları geliştirilir.
ç) Toplu taşıma araçlarında ve duraklarda; hareket
saatleri, güzergâhlar ve benzeri bilgilendirme panoları bulundurulur.
Şehrin çeşitli merkezi yerlerinde güzergâhları, hatların duraklarını,
aktarma noktalarını gösteren yönlendirme levhaları ile büyük ışıklı panolar
konur. Halkın toplu taşımadan yararlanmasını kolaylaştıran akıllı duraklar
yaygınlaştırılır.
d) Toplu taşımada öncelikli olarak hizmet kalitesi
ve enerji verimliliği yüksek, çevre dostu alternatif yakıtlı araçların
kullanımına öncelik verilir.
e) Elektrik motorlu toplu taşıma araçlarının
frenleme enerjilerinden elektrik üreten tipte olanları tercih edilir.
f) Spor karşılaşmaları, miting, fuar, seminer ve
sınav gibi toplu taşıma sistemlerinin kullanımını artıracak durumlarda ek
seferler düzenlenir.
g) Toplu taşıma araçları için ayrılmış şerit ve yol
uygulamaları yaygınlaştırılır.
ğ) Toplu taşıma araçlarının kullandığı anayol ve
koridorlarda, dolmuş ve minibüs gibi ara taşıma araçları için durak sistemi
geliştirilir, durak dışı duraklamalarına izin verilmez.
h) 1/7/2005 tarihli ve 5378 sayılı Engelliler
Hakkında Kanunun gereklilikleri yerine getirilir. Engelli yolcuların toplu
taşıma araçlarını kullanabilmeleri için, bu araçlarda, yolcu duraklarında,
alt ve üst geçitlerde, asansör, eğimli geçitler ve benzeri yapılır.
Engellilerin ulaşım araçlarına ve hizmetlerine erişiminin AUS ile
kolaylaştırılması sağlanır.
ı) Toplu taşıma hizmetleri ile ilgili yolcu-km,
araç-km, yakıt tüketimi ve diğer veriler toplanır, raporlanır, izlenir ve
yapılan analiz sonuçlarına göre enerji verimliliğinin artırılması ve
zararlı emisyonların azaltılmasına yönelik gerekli iyileştirme çalışmaları
yapılır.
i) Raylı sistem, karayolu sistemi ve denizyolu
sisteminin entegre ve etkin bir şekilde çalıştırılmasına yönelik planlama
ve yatırımlar yapılır.
j) Toplu taşımada kullanılan lastik tekerlekli
araçlarda yakıt verimlilik sınıfı yüksek lastikler kullanılır.
Trafik
yönetimi ve bilgilendirme sistemleri
MADDE 14
– (1) Bakanlık, Emniyet Genel
Müdürlüğü ve Belediyelerce, ulaştırma sistemlerinin hizmet kalitesini
artırmak, ulaşımda etkinlik, verimlilik, güvenlik ve sürücülere kolaylık
sağlamak için aşağıdaki faaliyetler yürütülür:
a) Seyahat talep yönetimi, 7/24 gerçek zamanlı
trafik yönetimi, modlararası taşımacılık sistemi, değişken mesaj
işaretleri, yatay ve düşey trafik işaretlemeleri ve denetleme sistemleri
uygulamalarında işbirliği yapılır. Uygulamalarda ulusal ve uluslararası
standartlara uygunluk aranır.
b) Ülke çapında ulaşım bilgilerinin ihtiyaç
sahiplerine tek bir noktadan sunulması amacıyla geliştirilen Ulusal
Ulaştırma Portalı güncel tutularak, yaygın kullanımını teşvik edici
uygulamalar geliştirilir.
c) Kent merkezi girişlerine kurulacak yönlendirme
sistemleri ile araçlar trafiği daha az yoğun güzergâhlara yönlendirilir.
ç) Hava tahminleri ve yol güzergâhında
kurulu/kurulacak meteorolojik sensörlerden alınacak bilgiler analiz
edilerek, sürücü bilgilendirme sistemleriyle yol kullanıcılarının
bilgilendirilmesi ve gerekli tedbirlerin alınması sağlanır.
d) Seyahat öncesinde yolcu ve sürücülerin, zorunlu
uygulamalar nedeniyle trafiğe geçici olarak kapatılacak veya kapatılan
yollar ile alternatif ulaşım imkânları hakkında web ve mobil uygulamaları,
radyo ve yol danışma merkezleri vasıtasıyla bilgi edinmeleri sağlanır.
e) Seyahat esnasında yol, trafik ve çevre
şartlarına dair anlık gelişmeler gerçek zamanlı bilgilendirme sistemleriyle
yol kullanıcılarına sunulur.
f) Sürücülerin bilgilendirilmesi için trafik
radyosu, trafik anonsu, trafik programı, telematik sistemler, araç içi
yerleşik ünite ve benzeri AUS yöntemleri kullanılır ve teşvik edilir.
(2) Nüfusu iki yüz elli bin ve üzerinde olan
kentlerde belediyelerce; sorumluluk alanında bulunan yollara hitap eden,
günün koşullarına uygun Trafik Yönetim Merkezi kurulur. Bu merkez
vasıtasıyla kent trafiğinin gerçek zamanlı olarak izlenmesi ve yönetilmesi
sağlanır. Bunun için gerekli izleme, algılama ve bilgilendirme sistemleri
tesis edilir.
Sinyalizasyon
sistemleri
MADDE 15
– (1) Şehir içi ve şehirler arası
karayollarında trafik akımını yönetmek, trafik güvenliğini artırmak,
mevcut/planlanan karayolu ve karayolu elemanlarının kapasitesini maksimum
düzeylerde kullanabilmek için oluşturulacak sinyalizasyon sistemleri KGM
tarafından belirlenmiş/belirlenecek kriter, usul ve teknik esaslara uygun
olarak yapılır.
(2) Sinyalizasyon sistemlerinde kullanılan
malzemelerde; Trafik Sinyal Denetleyicileri-Fonksiyonel Güvenlik Kuralları
için TS EN 12675, Trafik Kontrol Donanımı- Sinyal Lambaları için TS EN
12368 ve Yol Trafik İşaret Sistemleri için TS EN 50556 standartlarında
belirtilen şartlar aranır.
(3) Ulaşımda trafik akışını düzenlemek üzere
kullanılan sinyalizasyon sistemlerinde enerji tüketimini asgari seviyeye
düşürmek amacıyla düşük enerji tüketimi olan sinyal verici lambaların
kullanımına öncelik verilir.
(4) Özel ayrılmış yolu bulunan (tramvay, metrobüs)
toplu taşıma sistemlerine sinyalize kavşaklarda, diğer trafik kollarının
yoğunlukları da dikkate alınarak öncelikli geçiş hakkı verecek düzenlemeler
yapılır.
(5) Sinyalize kavşaklarda yaşanan zaman kaybının
azaltılması için trafik uyarmalı sinyalize sistemler kurularak sinyal
optimizasyonu sağlanır.
(6) Kent içinde birbirine yakın kavşaklarda yeşil
dalga sinyalizasyon sistemleri kurularak kesintisiz akım koridoru
oluşturulur.
(7) Trafik güvenliği sağlanan kavşaklarda sağ
koldan trafik yönünde ilerleyecek araçların kontrollü geçişine imkân
tanıyan sistemlerin yaygınlaştırılması sağlanır.
(8) Sinyalize kavşaklarda Karayolları Trafik
Yönetmeliğinin 141 inci maddesinde belirtilen araçlar için öncelikli geçiş
hakkı tanınır.
Akıllı
ulaşım sistemleri
MADDE 16
– (1) Bakanlıkça, çağın
gereklerine uygun olarak ulaşım ve iletişimde, etkin, hızlı, akıllı,
güvenli ve entegre yönetim sisteminin kurulabilmesi için;
a) Belirli terminolojiye ve standartlara uygun
olarak AUS mimarisi oluşturulur. AUS’un kamu yararı gözetecek tarzda
serbest, adil ve sürdürülebilir bir rekabet ortamında yapılmasına ilişkin
politika, strateji, usul ve esaslar belirlenir.
b) Enerji verimliliğini sağlayacak çevre dostu AUS
uygulamalarının geliştirilmesi ve kullanımı teşvik edilir.
c) AUS ile ulaşımda elektronik ödeme sistemlerine
ilişkin altyapı, şebeke, yazılım, donanım, hizmet gibi gerekli tüm yapıların
ülke çapında entegre ve birlikte çalışabilirlik esaslarına göre kurulması,
işletilmesi, yönetilmesi sağlanır.
ç) Elektronik ödeme ve araç tanımlama
sistemlerinde, araçlara hızlı geçiş imkânı tanıyan ileri teknoloji ürünler
tercih edilir.
d) Trafik yoğunluğu, araç tanımlama, akaryakıt
tüketimi ve hava kirliliğinin izlenmesiyle ilgili verilerin toplanması,
analiz edilmesi ve raporlanmasını sağlayacak AUS sistemlerin kurulması ve
yaygınlaştırılması sağlanır.
Akaryakıt
tüketiminin izlenmesi
MADDE 17
– (1) Karayolu ulaşımı için
Emniyet Genel Müdürlüğü araç tescil belgesi bilgilerinden motor gücü, yakıt
tipi, araç kategorisi ve model yılı verilerini; KGM ve Demiryolu Tren
İşletmecileri araç-km, yolcu-km ve ton-km bilgilerini; Enerji Piyasası
Düzenleme Kurumu ise yakıt tiplerine göre aylık bazda yıllık toplam yakıt
satış bilgilerini her yılın Mart ayında Enerji ve Tabii Kaynaklar
Bakanlığına bildirir.
(2) Belediyeler; taksi, özel halk otobüsü, belediye
otobüsü, dolmuş, metro, hafif raylı sistem, tramvay ve deniz yolu araç
sayılarını, taşınan yıllık yolcu sayısını, yolcu-km, araç-km verilerini,
raylı sistemlerin ve karayolları sinyalizasyon sistemlerinin işletilmesi
için kullanılan yıllık yakıt ve elektrik miktarını her yılın Mart ayında
Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığına bildirir.
(3) Şehirlerarasında çalışan otobüs şirketleri
otobüs sayısını, yıllık yakıt tüketimi bilgilerini, yılda taşınan yolcu
sayısını, yolcu-km bilgilerini; nakliye şirketleri araç sayısını, yıllık
yakıt tüketimi bilgilerini, yılda taşınan yükü, ton-km bilgilerini toplar
ve her yılın Mart ayında Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığına bildirir.
(4) Bakanlık; ulusal ve uluslararası gerekliliklere
uygun olarak deniz araçları için yakıt tüketimi veri kayıt sistemini kurar
ve yakıt tüketimini izler, yakıt tüketiminin ve emisyonların azaltılmasına
yönelik önlemler alınır.
(5) Sivil Havacılık Genel Müdürlüğü; uluslararası
gerekliliklere uygun olarak havayolu araçları için yakıt tüketimi veri
kayıt sistemini kurar ve yakıt tüketimini izler. Sivil Havacılık Genel
Müdürlüğü tarafından havayolu taşıyıcılarına emisyonların azaltılmasına
yönelik bilgilendirme yapılır.
(6) Bakanlık, Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı
belediyelerle işbirliği yapmak suretiyle, illerin toplu taşıma
sistemlerinin verimliliğini bir bütün olarak ve ayrı ayrı değerlendirir.
Verimliliği düşük sistemlerin daha etkin hale getirilmesi için çözüm
önerileri hazırlanır, bu amaçla kaynak sağlanması koordine edilir ve
iyileştirme süreçleri takip edilir.
(7) Bakanlık ve Enerji ve Tabii Kaynaklar
Bakanlığınca, ulaştırma sektöründe tüketilen akaryakıt miktarlarına ilişkin
verilerin uluslararası düzeylerdeki gereksinimleri de karşılayacak şekilde
sistemsel veya belirlenen format dâhilinde toplanması sağlanır. Veri
gereksinimleri ile toplanan verilerin paylaşılması konusunda ilgili kurum/kuruluşlarla
işbirliği sağlanır.
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
Çeşitli ve Son Hükümler
Kentsel
ulaşım planlaması
GEÇİCİ
MADDE 1 – (1) 6 ncı maddedeki
Kentsel Ulaşım Ana Planı ve 9 uncu maddedeki Otopark Ana Planı bu Yönetmeliğin
yayımından itibaren üç yıl içerisinde ilgili belediyelerce hazırlanır.
(2) Bu Yönetmeliğin yayımlanma tarihinden önce
Kentsel Ulaşım Ana Planı hazırlayan belediyeler, planlarını ilk beş yıllık
yenileme süresi sonunda bu Yönetmelik ile uyumlu olacak şekilde revize
ederler.
Yürürlükten
kaldırılan yönetmelik
MADDE 18
– (1) 9/6/2008 tarihli ve 26901
sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Ulaşımda Enerji Verimliliğinin
Artırılmasına İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmelik yürürlükten
kaldırılmıştır.
Yürürlük
MADDE 19
– (1) Bu Yönetmelik yayımı
tarihinde yürürlüğe girer.
Yürütme
MADDE 20
– (1) Bu Yönetmelik hükümlerini
Ulaştırma ve Altyapı Bakanı yürütür.
Eki için tıklayınız.
|