|
Tarım ve Orman Bakanlığından:
BİLİMSEL
AMAÇLAR İÇİN KULLANILAN SUCUL OMURGALI CANLILARIN
REFAH VE
KORUNMASINA DAİR YÖNETMELİK
BİRİNCİ BÖLÜM
Amaç, Kapsam, Dayanak ve Tanımlar
Amaç
MADDE 1 –
(1) Bu Yönetmeliğin amacı;
deneysel, bilimsel ve eğitsel amaçlar için kullanılacak sucul omurgalı
canlıların barındıkları yerlerin genel standartları, bakım ve barınması
için genel bölümlerin özellikleri, hayvan refahı biriminin oluşturulması ve
görevleri, üretici, tedarikçi, kullanıcı ve araştırmaya yetkili
kuruluşların yetkilendirilmesi, sucul omurgalı canlıların prosedürlerde
kullanılması, çalışan personelin nitelik, yetki ve sorumlulukları ile
tutulacak kayıtlar, kuruluşların uyacağı koşullar ile ilgili usul ve
esasları belirlemektir.
Kapsam
MADDE 2 –
(1) Bu Yönetmelik;
a) Gerçek ve tüzel kişiler ile kamu kurum ve
kuruluşlarında, deneysel, bilimsel ve eğitsel uygulamalarda kullanılan
sucul omurgalı canlıların üretim, kullanım, satış ve bir yerden bir yere
nakli sırasında uyulması gereken kuralları, teknik ve hijyenik şartları,
denemeleri yapacak kuruluş veya kişilerin nitelikleri ile görev ve
sorumluluklarını, deneme yetkisinin verilmesini ve iptalini,
b) Bilimsel Amaçlarla Kullanılan Hayvanların
Korunmasına Dair 22/10/2010 tarihli ve 2010/63/AB sayılı Avrupa
Parlamentosu ve Konsey Direktifine uygun olarak bilimsel amaçlar için
kullanılacak Cyclostomata (yuvarlak ağızlılar) ve Cephalopoda (kafadan
bacaklılar) sınıfından türleri,
kapsar.
(2) Bu Yönetmelik, deneysel olmayan yetiştiricilik
uygulamaları ile kayıtlı veya onaylı yetiştiricilik işletmelerinin yapmakta
olduğu uygulamaları kapsamaz.
Dayanak
MADDE 3
‒ (1) Bu Yönetmelik,
11/6/2010 tarihli ve 5996 sayılı Veteriner Hizmetleri, Bitki Sağlığı, Gıda
ve Yem Kanununun 7, 8, 9, 11, 25, 31, 36 ve 43 üncü maddelerine, 24/6/2004
tarihli ve 5199 sayılı Hayvanları Koruma Kanununun 9 ve 10 uncu maddelerine
ve 18/3/2010 tarihli ve 5977 sayılı Biyogüvenlik Kanununa dayanılarak hazırlanmıştır.
Tanımlar
MADDE 4 –
(1) Bu Yönetmelikte geçen;
a) Araştırmaya yetkili kuruluş: Her türlü deneysel,
bilimsel ve eğitsel amaçlı çalışmalar yapan araştırma enstitülerini,
bakanlıkların araştırma yapmakla görevlendirilmiş kuruluşlarını,
üniversitelere ve TÜBİTAK’a bağlı araştırma yapan kuruluşlar ile Bakanlıkça
yetkilendirilmiş özel sektör araştırma kuruluşlarını,
b) Bakanlık: Tarım ve Orman Bakanlığını,
c) Barındırma alanı: Akvaryum, tank, havuz gibi
içine su konabilen yapılar ile su içine kurulabilen ağ kafes gibi yapıların
bulunduğu alanı,
ç) Çalışma izni: Kuruluş izni ile yer, proje ve
belgeleri uygun bulunmuş, yapılan incelemelerde hiçbir eksikliğinin
bulunmadığı tespit edilmiş üretici, tedarikçi, kullanıcı ve araştırmaya
yetkili kuruluşların faaliyet gösterebilmeleri için Bakanlıkça verilen izin
belgesini,
d) Enstitü müdürlüğü: Bakanlığa bağlı sucul
omurgalı canlılar konusunda çalışmalar yapan araştırma enstitüsü
müdürlüklerini,
e) Genel Müdürlük: Balıkçılık ve Su Ürünleri Genel
Müdürlüğünü,
f) İl müdürlüğü: Tarım ve Orman Bakanlığı il
müdürlüğünü,
g) Kullanıcı: Kâr amaçlı olsun ya da olmasın, sucul
omurgalı canlıları prosedürlerde kullanan herhangi bir gerçek veya tüzel
kişiyi,
ğ) Kuruluş: Donanımı ile birlikte açık, kapalı,
yarı açık her türlü sabit veya portatif tesis, bina, binalar topluluğunu
barındıran; deneysel ve bilimsel amaçlar için deney canlılarını kullanan
birimleri,
h) Proje: Bir ya da daha fazla prosedürü içeren ve
belirli bir bilimsel amacı olan iş programını,
ı) Prosedür: Sucul omurgalı canlıların yalnızca
organları veya dokularını kullanmak için öldürülmesi hariç; sucul omurgalı
bir canlının doğumu, kuluçkadan çıkması, herhangi bir biçimde genetiği
değiştirilmiş sucul omurgalı canlı soyunun oluşturulması ve devam
ettirilmesi süreçlerini de kapsayan, invaziv veya invaziv olmayan, bilinen
veya bilinmeyen sonuçları olan deneysel, bilimsel veya eğitici amaçlar için
sucul omurgalı canlıda iyi veterinerlik uygulamalarına uygun olarak bir
iğnenin batırılmasıyla oluşan ağrıya eşit veya daha fazla ağrı, eziyet,
sıkıntı veya kalıcı hasara yol açabilen kullanımını,
i) Risk analizi: Bakanlıktan çalışma izni almış
üretici, tedarikçi, kullanıcı ve araştırmaya yetkili kuruluşların
faaliyetleri sırasında ortaya çıkabilecek risklerin belirlenmesi ve bu
riskleri en aza indirecek veya ortadan kaldıracak önlemlerin alınmasını,
j) Sorumlu yönetici: Kuruluşun yönetim ve
işletmesinden kuruluş sahibi ile birlikte sorumlu olan veteriner hekimi, su
ürünleri, balıkçılık teknolojisi, su bilimleri ve mühendisliği, biyoloji,
zooloji ve hidrobiyoloji alanlarında lisans veya lisansüstü eğitim almış
olanları,
k) Sucul omurgalı canlı: Yunus ve balinalar
(Cetacea) hariç olmak üzere, yaşamının tüm evrelerini veya bir bölümünü
suda geçirmek zorunda olan balıklar (Pisces), kurbağalar (Amphibia), sucul
sürüngenler (aquatic/semi-aquaticreptilian) gibi omurgalı canlıları,
l) Tedarikçi: Üretici dışında, prosedürlerde
kullanılmak veya bilimsel amaçlarla doku veya organlarından yararlanılmak
üzere, kâr amaçlı olsun ya da olmasın, canlıları tedarik eden herhangi bir
gerçek veya tüzel kişiyi,
m) Üretici: Prosedürlerde kullanılmak veya bilimsel
amaçlarla doku veya organlarından yararlanılmak üzere bu Yönetmelik
kapsamındaki sucul omurgalı canlıları kâr amaçlı olsun ya da olmasın,
üreten herhangi bir gerçek veya tüzel kişiyi,
n) Yerel Etik Kurul: Hayvan deneyi yapan kurum ve
kuruluşların, bu deneylerin yapılmasına izin vermek üzere 5199 sayılı Kanun
kapsamında kendi bünyelerinde kurmuş oldukları etik kurulları,
ifade eder.
İKİNCİ BÖLÜM
Genel Standartlar
Teçhizat
veya ekipmanla ilgili gerekler
MADDE 5
‒ (1) Bütün araştırmaya
yetkili kuruluşlar ile üretici, tedarikçi ve kullanıcı kuruluşların;
prosedürlerin uygulanması için barındırma alanlarıyla ilgili çevresel
parametreler ile barındırdıkları sucul omurgalı canlıların ölçümü için
gerekli cihaz, teçhizat ve ekipmanı bulundurması zorunludur.
(2) Birinci fıkrada sözü edilen teçhizat ve
ekipmanın tasarım, inşa ve kullanımı ile prosedürlerin mümkün olduğu kadar
etkin bir biçimde gerçekleştirilmesi esastır.
(3) Birinci ve ikinci fıkraların uygulanması için
gerekli asgari standartlar Ek-1’de belirtilmiştir.
Genel
bakım ve barınma
MADDE 6 –
(1) Deneysel veya diğer bilimsel
amaçlarla kullanılan veya kullanılması planlanan sucul omurgalı canlılar
için fizyolojik gereksinimlerini karşılayabilecek, sağlık ve iyilik
hallerini devam ettirebilecek çevresel şartlara uygun yaşam alanı ile
beslenme ve bakımları sağlanır.
(2) Sucul omurgalı canlıların üretildiği,
yetiştirildiği veya prosedürde kullanıldığı ortamlar günlük olarak kontrol
edilir. Sucul omurgalı canlıların iyilik halleri ve sağlık durumları
yakından ve yeterli sıklıkta kontrol edilerek stres ve diğer önlenebilen
zararlı durumlar ortadan kaldırılır, zararlı olabileceği saptanan tüm
şartlar en kısa zamanda düzeltilir.
Nakil
MADDE 7 –
(1) Sucul omurgalı canlıların
nakillerine ilişkin mevzuatta belirtilen esaslara ilave olarak, bu canlıların
nakliyle ilgili diğer şartlar aşağıda belirtilmiştir:
a) İl dışı nakilleri, sucul omurgalı canlıların
sağlık, üretim, yetiştirme ve benzeri bilgilerini içeren, sorumlu yönetici
tarafından düzenlenmiş, il müdürlüğüne başvurularak alınmış belge ile; il
içi nakilleri ise Bakanlıkça verilen çalışma izninin bir sureti ile
yapılır.
b) Sucul omurgalı canlıların nakilleri sırasında
türe özgü hareketlerini kısıtlamadan, uygun havalandırma ve ısı aralıkları
temin edilir, gerekirse nakil öncesi sakinleştirilmeleri sağlanır.
c) Taşınacak sucul omurgalı canlıların sağlık
durumları, taşınma için yeterli derecede uygun olmalıdır. Bu durumdan sucul
omurgalı canlıları gönderen ve tedarikçi sorumludur.
ç) Sucul omurgalı canlıların nakilleri mümkün olan
en kısa zamanda, alanında uzman kişi ve görevlilerinin kontrolü ve gözetimi
altında, çevresel kirletme riski en aza indirilerek yapılır.
d) Sucul omurgalı canlıların nakilleri sırasında
kullanılan tank ve kaplar, bunların ortamının sucul omurgalı canlılara,
sucul omurgalı canlıların da ortama zarar vermesini engelleyecek özellikte
olmalıdır.
e) Sucul omurgalı canlıların kurum içi veya üretim
tesisinden uygulama laboratuvarına sevkinde de sağlık ve refahları ile halk
sağlığının korunmasına dönük tedbirlerin alınması esastır.
f) Sucul omurgalı canlıların nakillerinden bir veya
iki gün öncesinde yemden kesilmesi, nakil aracında su kalite
parametrelerini korumaya yönelik tedbirlerin alınması zorunludur.
(2) Kullanıcı, araştırmaya yetkili ve tedarikçi
kuruluşlar genetiği değiştirilmiş sucul omurgalı canlıların bakımları,
barındırılmaları ve nakilleri sırasında kazara başka su ortamlarına
salınımlarını önlemek zorundadır. Kaza durumunda ise olayı vakit geçirmeden
Bakanlığa bildirmekle yükümlüdürler.
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
Kuruluşlar ve Sucul Omurgalı Canlıların Bakım ve
Barınması İçin Genel Bölümlerin
Özellikleri, Hayvan Refahı Biriminin Oluşturulması
ve Görevleri
Fiziki
yapıların standartları
MADDE 8
‒ (1) Kuruluşlar ve sucul
omurgalı canlıların bakım ve barınması için kullanılacak genel bölümlerin
fiziki yapılarında aşağıda belirtilen standartların sağlanması zorunludur:
a) Fonksiyonlar ve genel tasarım bakımından;
1) Kuruluşlar tesislerini, bulundurulan türlerin
çevresel ve biyolojik gereksinimlerini dikkate alan uygun bir ortam
sağlayacak şekilde ve yetkisi olmayan kişilerin veya çalışmalarında
kullanacakları sucul omurgalı canlılara zarar verebilecek başka türlerin
girişini engelleyecek şekilde planlar, inşa eder ve yönetir.
2) Kuruluşlar bina ve ekipmanda oluşabilecek her
türlü sorunu giderecek etkin bir program uygularlar.
b) Barındırma alanları bakımından;
1) Kuruluşlar, barındırma alanlarıyla ilgili
düzenli ve araştırmanın ihtiyaç duyduğu program kapsamında etkin temizlik
ve hijyen standartlarını sağlarlar.
2) Barındırma alanları gerek içinde bulunan sucul
omurgalı canlılar tarafından oluşturulabilecek ve gerekse de temizlik
sırasında oluşabilecek ağır yıpranma ve aşınmaya dayanıklı olmalıdır.
Barındırma alanları, sucul omurgalı canlıların sağlığı için zararlı olmayacak
ve kendilerine zarar vermesine yol açmayacak yapıda olur.
3) Genetiği değiştirilmiş olanlar aynı tür dahi
olsa, diğer türlerle birlikte aynı barındırma ortamında markalandırmadan
bulundurulamaz.
c) Genel ve özel amaçlı prosedür odaları
bakımından;
1) Kuruluşlar, basit tanısal testlerin ve ölüm
sonrası (post mortem) incelemelerin yapılacağı ve/veya başka bir yerde daha
yoğun laboratuvar incelemesine tabi olacak örneklerin alınacağı basit
ortam, bakım odası veya barındırma alanına sahip olmalıdır.
2) Kuruluşlar yeni gelen türlerin sağlık durumları
belirlenene ve potansiyel sağlık riski değerlendirilip asgariye indirilene
kadar izole edilmelerini sağlayacak karantina alanlarına sahip olmalıdır.
Karantina süresi sucul omurgalı canlılar için en az 21 gündür.
3) Kuruluşa yeni gelen sucul omurgalı canlılar,
sorumlu yönetici tarafından gerekli kontrolleri yapıldıktan sonra karantina
bölümüne alınır. Gelen türlerin yem ihtiyaçları öncelikle giderilir. Taşıma
araçları ile tank ve kaplarının uygun bir şekilde dezenfeksiyonu ve gerekli
temizlikleri yapılır.
4) Hasta ve yaralı olan türlerin ayrı olarak
tutulacağı barındırma alanları bulundurulmalıdır.
ç) Kuruluş bakımından;
1) Yem odaları veya depoları, yem kalitesinin
korunmasını sağlayacak şekilde tasarlanır, kullanılır ve bakımı yapılır. Bu
alanlara zararlı olabilecek her türlü haşerat ve böceklerin girmesini ve
barınmasını engelleyecek gerekli tedbirler alınır. Kontamine olabilecek
veya sucul omurgalı canlılar ve personel için zararlı olabilecek malzemeler
ayrı yerde depolanır.
2) Kuruluşlar, tıbbi atıkların güvenli bir şekilde
elden çıkarılması için gerekli tedbirleri alır. Tıbbi atıklar, evsel
nitelikli atıklardan ayrı olarak sınıflandırılır, toplanır ve taşınır.
Genetiği değiştirilmiş türlerin ölüleri, atıkları ve artıkları yakıldıktan,
çevre ve halk sağlığını koruyacak gerekli önlemler alındıktan sonra
kuruluştan uzaklaştırılır. Kuruluşlarda oluşan tıbbi atıkların, 25/1/2017
tarihli ve 29959 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Tıbbi Atıkların Kontrolü
Yönetmeliğine göre izole, bertaraf ve tahliyesi yapılır.
Uygun
çevre ve kontrolünün sağlanması için standartlar
MADDE 9
‒ (1) Kuruluşlar ve sucul
omurgalı canlıların bakım ve barınması için kullanılacak genel bölümlerde
uygun çevre ve kontrolünün sağlanması için standartlar aşağıda yer
almaktadır:
a) Havalandırma ve sıcaklık bakımından;
1) Barındırma alanlarının, türe özgü çevresel
istekleri karşılayacak ölçütler dâhilinde olması sağlanır.
2) Barındırma alanlarında sıcaklık, pH ve çözünmüş
oksijen değerleri, türün ihtiyaç duyduğu değerlere uygun olarak sağlanır.
Sıcaklık, pH, tuzluluk ve çözünmüş oksijen değerlerinin her gün ölçülerek
kontrol edilmesi sağlanır.
b) Aydınlatma bakımından;
1) Aydınlatma, çalışma prosedürüne ve türün
biyolojik ihtiyaçlarına göre doğal ya da yapay ışık kullanılarak uygun
aydınlık/karanlık döngüsü içerisinde kontrollü olarak yapılır. Kuruluş bu
amaca uygun donanımı sağlar.
2) Aydınlatma, yetiştirme prosedürlerinin yerine
getirilmesi ve incelenmesi için gereken ihtiyaçları karşılayacak düzeyde olur.
3) Türlere ve yetiştirme prosedürlerine uygun
olarak düzenli ışık döngüsü ve ışık şiddeti sağlanır.
4) Albino canlılar bulundurulduğunda, aydınlatmada
ışığa olan duyarlılık dikkate alınmalıdır.
c) Gürültü düzeyi hayvan refahını olumsuz yönde
etkilemeyecek şekilde düzenlenir.
Bakım ve
beslenme için gerekli şartlar
MADDE 10
‒ (1) Kuruluşlar ve sucul
omurgalı canlıların bakım ve barınması için kullanılacak genel bölümlere
ilişkin gerekli şartlar aşağıda yer almaktadır:
a) Sağlık bakımından;
1) Kuruluşların, hayvan refahını koruyacak ve
bilimsel gereklilikleri karşılayacak, türlerin sağlıklı olmasını sağlayacak
belirlenmiş bir stratejisi bulunur. Bu strateji sağlığın düzenli olarak
gözlenmesini ve sağlık bozukluklarıyla mücadele planlarını içerir ve yeni türlerin
alınması için sağlık parametrelerini ve prosedürlerini tanımlar.
2) Barındırma alanları en az günde bir kez sorumlu
yönetici tarafından kontrol edilir. Kontrollerde hasta veya yaralı olanlar
belirlenir ve gerekli tedbirler alınır.
3) Doğadan alınan sucul omurgalı canlıların yeni
ortama alıştırılması, karantinaya alınması, barındırılması, yetiştirilmesi
ve bakımı için özel dikkat gösterilir ve uygun önlemler alınır.
Prosedürlerin sonunda serbest bırakılacaksa buna uygun hazırlık yapılır.
Serbest bırakma, söz konusu türlerin yaban hayatında; halk sağlığına, sucul
omurgalı canlı sağlığına veya çevreye zarar oluşturmayacaklarının kesinliği
şartıyla yapılır.
4) Türlere çevresel ve biyolojik ihtiyaçlarına
uygun yeterli büyüklükte ortam sağlanır. Stresin azaltılması amacıyla uygun
şartlar oluşturulur.
5) Barındırma alanlarının tasarımları ve inşaları,
sağlığa zararlı olmayan malzemelerden ve yaralanmaya yol açmayacak,
doğadaki yaşam şartlarına uygun şekilde olur.
b) Beslenme bakımından;
1) Yem içeriği ve sunumu, türün beslenme ve
davranış ihtiyaçlarını karşılayacak nitelikte olur.
2) Yem hammaddelerinin seçimi, üretimi ve kullanımı
esnasında; kimyasal, fiziksel ve mikrobiyolojik kirlenmeyi engelleyecek
gerekli önlemler alınır.
3) Ambalaj, nakliye ve depolama; kontaminasyonu,
bozunmayı ve tahribi önleyecek şekilde olur. Yemleme için kullanılan tüm
alet ve ekipmanların düzenli olarak temizlikleri yapılır.
4) Bilimsel çalışmalar hariç olmak üzere türlerin
rekabet yaratmayacak şekilde beslenmeleri ve yeme erişebilmeleri
sağlanmalıdır.
Hayvan
refahı birimi
MADDE 11
– (1) Her üretici, tedarikçi,
kullanıcı ve araştırmaya yetkili kuruluşta bir hayvan refahı birimi kurulması
zorunludur.
(2) Üretici, tedarikçi ve araştırmaya yetkili
kuruluşlar ile kullanıcı kuruluşlarda hayvan refahı birimi, biri sucul
omurgalı canlıların refahı ve bakımından sorumlu yönetici olmak üzere en az
üç kişiden oluşur.
(3) Birden fazla alanda faaliyet gösteren
kuruluşlarda yalnız bir hayvan refahı birimi kurulması yeterlidir. Bu birim
kuruluşun izinli tüm faaliyet alanlarıyla ilgili konularda görev yapar.
Hayvan
refahı biriminin görevleri
MADDE 12
– (1) Hayvan refahı birimi
aşağıdaki görevleri yerine getirmekle yükümlüdür:
a) Birimde çalışan personele, sucul omurgalı
canlıların elde edilmeleri, bakım, barınma ve kullanımları konularında,
hayvanların refahıyla ilgili bilgi vermek.
b) İkame, azaltma ve iyileştirme ilkesinin
uygulanması ve bu ilkeyle ilgili teknik ve bilimsel gelişmeler hakkında
personele bilgi vermek.
c) Kuruluşta barındırılan veya kullanılan sucul
omurgalı canlıların refahıyla ilgili olarak izleme, raporlama ve takip
konularında iş akış şemaları oluşturmak ve bunları gözden geçirmek.
ç) Prosedürde kullanılan sucul omurgalı canlılar
üzerindeki etkilerini dikkate alarak projelerin gelişimini ve neticelerini
takip etmek ve ikame, azaltma ve iyileştirmeye katkıda bulunabilecek
unsurları belirlemek ve tavsiyelerde bulunmak.
(2) Hayvan refahı birimi tarafından verilen
herhangi bir tavsiyenin ve o tavsiyeyle ilgili olarak alınan kararların kayıtlarının
en az 3 yıl saklanması ve talep edilmesi halinde denetimle yetkili Bakanlık
temsilcilerine bu kayıtların gösterilmesi zorunludur.
(3) Bakanlık gerektiğinde hayvan refahı birimine ek
görevler verebilir.
DÖRDÜNCÜ BÖLÜM
Üretici, Tedarikçi, Kullanıcı ve Araştırmaya
Yetkili Kuruluşlarla İlgili
Yetkilendirme ve Diğer Gerekler
Kuruluş
izni
MADDE 13
‒ (1) Deneysel, bilimsel ve
eğitsel amaçlar için sucul omurgalı canlı türlerini kullanacak olan gerçek
ve tüzel kişilerin izin alması zorunludur. Bu faaliyeti yapacak olan
kuruluşlar, faaliyetlerini sürdürecekleri yerdeki il müdürlüğüne bir
dilekçeyle ön izin başvurusunda bulunurlar.
(2) Başvuru dilekçelerinde aşağıdaki bilgilerin yer
alması zorunludur:
a) Yapılacak faaliyetin üretim, tedarik, kullanım
ve araştırma konularının hangilerini kapsadığı.
b) Faaliyete konu sucul omurgalı canlı grubunun
neler olduğu.
c) Faaliyet alanı ile ilgili açıklama raporu.
ç) Planlanan faaliyete başlama tarihi.
d) Kuruluşun yerini belirleyen, yerleşim yeri ve
çevresine ait bilgileri içeren vaziyet planı veya hali hazır durumunu
gösteren plan.
e) Kuruluşun sucul omurgalı canlı üretim ve
araştırma bölümlerini gösteren plan.
(3) İl müdürlükleri tarafından, faaliyetin
yapılacağı yerin görülmesi ve başvuruda yer alan bilgilerin kontrolü
amacıyla en az iki kişiden oluşan bir ekip görevlendirilir. Görevlendirilen
ekip yaptığı inceleme sonrası tespitlerini ve faaliyetin yapılacağı yere
ait fotoğrafları içeren raporu Genel Müdürlüğe ön izin için gönderir.
(4) Genel Müdürlüğe ulaşan raporların incelenmesi
sonrası, talebin uygun görülmesi halinde 1 yıl süreli ön izin verilir. Bu
süre talep edilmesi ve talep gerekçesinin uygun bulunması halinde Genel
Müdürlükçe uzatılabilir.
(5) Bakanlığa bağlı araştırma enstitüsü müdürlükleri
bünyelerinde kurulacak ya da açılacak üretici, tedarikçi ve kullanıcı
kuruluşlar çalışma izin müracaatlarını Genel Müdürlüğe yaparlar. Bu
enstitülerdeki kuruluşların kuruluş ve çalışma izinleri için oluşturulacak
komisyonlarda ve kontrollerinde görev alacak olanlar Genel Müdürlükçe
belirlenir.
Çalışma
izni
MADDE 14
‒ (1) Ön izin alan
kuruluşlar, çalışma izni almak için aşağıdaki belgeleri içeren bir dilekçe
ile il müdürlüğüne müracaat ederler:
a) Kuruluş sorumlu yöneticisi ile kuruluşta
çalışacak olan diğer kişilerin bulundukları meslek odalarından almış
oldukları belgeye istinaden noterden yapılan sözleşmeleri, kamu kurum ve
kuruluşlarında çalışacak kamu görevlisi ve işçi statüsündeki personel için
ise görevlendirme yazısı ve bu personelin diplomalarının kurum amiri
tarafından onaylı suretleri.
b) Sucul omurgalı canlıların sağlığı ve refahı
amacıyla kuruluşta kullanılacak aletlerin teknik özellik ve kapasiteleri
ile kullanılacak olan kimyasal ve biyolojik madde gibi materyallerin
kuruluş yetkilisince onaylı listeleri.
c) Kuruluşta çalışacak uzmanların uzmanlık
alanlarına ilişkin belgeler ile sayısını gösterir kuruluşça onaylı liste.
ç) Yangın ve patlamalar için gerekli önlemlerin
alındığına dair itfaiye müdürlüğünden alınan belge.
d) Açılması istenen işyeri bir şirket ise şirketin
kayıtlı olduğu ticaret sicil memurluğu adı ve ticaret sicil numarası
beyanı.
e) Sucul omurgalı canlıların genleri veya genetiği
değiştirilmiş sucul omurgalı canlılar üzerinde araştırma çalışması yapan
kuruluşlar için araştırmaya yetkili kuruluş olduğuna dair belge.
(2) İl müdürlüğüne ulaşan bu belgeler kontrol
edilmeleri sonrası Genel Müdürlüğe gönderilir.
(3) İl müdürlüklerinden gelen belgelerin ulaşması
sonrası Genel Müdürlük, araştırma enstitüsü ve il müdürlüğünden en az birer
kişinin yer alacağı komisyon oluşturur. Komisyonda görev alacaklar, sorumlu
yönetici olabilecek meslek disiplinlerinden olan kişilerden oluşur.
(4) Genel Müdürlükçe oluşturulan komisyon, bu
Yönetmelikte yer alan esaslar ve kuruluşun beyanları doğrultusunda yerinde
yaptığı inceleme sonucu değerlendirme raporu düzenler.
(5) Değerlendirme raporunda eksiklikler tespit
edilmesi halinde kuruluşa bu eksikliklerin giderilmesi için süre tanınır.
Bu süre sonunda eksikliğin giderilmesi ve bu durumun il müdürlüğünce teyit
edilmesi gerekir.
(6) Komisyonun inceleme raporunun olumlu olması ya
da tespit edilen eksikliklerin giderildiğinin il müdürlüğünce teyit
edilmesi sonrası Genel Müdürlükçe çalışma izni verilerek Ek-2’deki örneğe
uygun izin belgesi düzenlenir.
(7) Çalışma izni, gerçek ve tüzel kişiler adına
kuruluşun bulunduğu adrese verilir.
(8) Hangi türlerin üretileceği, kullanılacağı ve
tedarik edileceği belirtilerek çalışma izni almış kuruluşların, farklı
sucul omurgalı canlı grubuyla ilgili faaliyette bulunabilmeleri için
faaliyet değişikliğiyle ilgili işlem yaptırmaları zorunludur.
(9) Çalışma izinleri veriliş tarihinden itibaren 5
yıl süreyle geçerlidir. İzin alma niteliklerinin kaybedilmesi durumunda
çalışma izni belgesi iptal edilir.
(10) Bir üretici, tedarikçi, kullanıcı ve
araştırmaya yetkili kuruluşun yapısında veya fonksiyonunda sucul omurgalı
canlıların refahını olumsuz yönde etkileyecek önemli bir değişiklik meydana
gelmesi durumunda, Bakanlık süreye bakılmaksızın çalışma izninin
yenilenmesini isteyebilir.
BEŞİNCİ BÖLÜM
Prosedürlerin Amacı ve Prosedürlere İlişkin Genel
Hususlar
Prosedürler
MADDE 15
‒ (1) Prosedürler, minimum
sayıda sucul omurgalı canlı kullanılarak ve minimum derecede ağrı, eziyet,
sıkıntı ve kalıcı hasara yol açmayacak güvenilir sonuçlar elde edilmesini
hedefler.
(2) Prosedürler, Bakanlıktan izinli kullanıcı
kuruluşlarda gerçekleştirilebilir. Kullanıcı kuruluş dışında gerçekleştirilecek
prosedürler için Bakanlıktan önceden izin alınması zorunludur. Proje
yöneticisi tarafından proje özeti, prosedürde kullanılacak türler ve sayısı
ile prosedürün uygulanacağı yer hakkında açıklama içeren bilgilerle
Bakanlığa izin için müracaat edilir. Bakanlık gerektiğinde ek bilgi ve
belge isteyebilir. Gerektiğinde Bakanlık projenin uygulanacağı yerde sucul
omurgalı canlıların sağlığı, halk sağlığı ve hayvan refahına uygunluğu için
inceleme yapar. İzin proje çerçevesinde gerçekleştirilecek prosedürler için
verilir ve proje süresince geçerlidir.
(3) Bakanlık, prosedürlerde kullanılan türlerin
korunmasına veya prosedürlerde kullanımının kontrolü ve sınırlandırılmasına
ilişkin önlemler alabilir.
(4) Prosedürün amacına göre yetiştirilen bir sucul
omurgalı canlının, prosedürlerde kullanılamaması durumunda doğadan alınan
sucul omurgalı canlılar kullanılabilir.
(5) Sucul omurgalı canlıların doğadan yakalanma
işi, bu canlılarda engellenmesi mümkün acı, eziyet, ıstırap ve kalıcı
hasara yol açmayan yöntemler kullanan yetkin kişiler tarafından
gerçekleştirilir. Yakalanma sırasında veya sonrasında, yaralanmış hâlde
veya sağlığı bozulmuş durumda bulunan herhangi bir sucul omurgalı canlı,
bir veteriner hekim veya başka bir yetkin kişi tarafından muayene edilir ve
hayvanın acısının asgari düzeye indirilmesi için önlem alınır. Bilimsel
gerekçe varsa, hayvanın acısının asgari düzeye indirilmesi için önlem alma
gereğine istisna getirilebilir.
(6) Yurt dışından getirilecek canlı sucul omurgalı
canlılar için 9/6/2015 tarihli ve 29381 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan
Su Ürünleri Genetik Kaynaklarının Araştırma Amaçlı Kullanılması ve Yurt
İçine Girişi ile Yurt Dışına Çıkarılması Hakkında Yönetmelik kapsamında
gerekli izinler alınır.
Prosedürlerin
amacı
MADDE 16
‒ (1) Prosedürler, sadece
aşağıdaki izin verilen amaçlar doğrultusunda gerçekleştirilir:
a) Temel araştırmalarda.
b) Sucul omurgalı canlılardaki hastalık,
rahatsızlık ve diğer anormalliklerden veya bunların etkilerinden kaçınma,
bunları önleme, tanı veya tedavide.
c) Sucul omurgalı canlılardaki fizyolojik şartların
değerlendirilmesi, belirlenmesi, düzeltilmesi veya modifikasyonunda.
ç) Sucul omurgalı canlıların refahı ile
yetiştiriciliği yapılan sucul omurgalı canlıların üretim şartlarının
iyileştirilmesinde.
d) İlaç, aşı, gıda, yem ile diğer maddeler ya da
bunların ürünlerinin kalitesinin, etkinliğinin ve güvenilirliğinin
geliştirilmesi, imalatı veya test edilmesi için (b), (c) ve (ç)
bentlerindeki amaçlardan herhangi birinde.
e) İnsan ya da hayvanların sağlık veya refahı için
doğal çevrenin korunmasında.
f) Türlerin korunmasını amaçlayan araştırmalarda.
g) Mesleki becerilerin elde edilmesi, sürdürülmesi
veya geliştirilmesi için yükseköğretimde veya eğitimde.
ğ) Adli tıp araştırmalarında.
Nesli
tehlikede olan türler
MADDE 17
‒ (1) Konuyla ilgili mevzuat
ve taraf olunan uluslararası sözleşmeler çerçevesinde; nesli tehlike
altında olan türlerin, aşağıdaki istisnalar dışında prosedürlerde
kullanılmasına izin verilmez:
a) Prosedürlerin, 16 ncı maddenin birinci
fıkrasının (b), (d) ve (f) bentlerinde belirtilen kapsamda olması.
b) Bilimsel gerekçeye istinaden, nesli tehlike
altında olan ve korunan canlılardan birinin kullanılmasının zorunlu olması.
Yöntem
seçimi
MADDE 18
‒ (1) Prosedürler, istenilen
sonucu elde etmek için taraf olunan uluslararası sözleşmeler çerçevesinde
canlı sucul omurgalı kullanımını gerektirmeyen başka bir yöntem veya test
stratejisi mevcut olmaması halinde uygulanır.
(2) Prosedürler arasında seçim yaparken, büyük
ölçüde aşağıdaki gerekleri yerine getiren ve tatminkâr sonuç verme
olasılığı en yüksek olan prosedür tercih edilir:
a) Minimum sayıda canlı kullanımı.
b) Ağrı, eziyet, sıkıntı ve kalıcı hasar oluşma
ihtimali en düşük olan türlerin kullanımı.
c) En az ağrı, eziyet, sıkıntı ve kalıcı hasar
veren prosedürün uygulanması.
(3) Bir prosedürün sonunda ölümün gerçekleşmesi
mümkün olduğu ölçüde engellenecek ve daha erken sonuç veren ve insani bir
son ile yer değiştirilecektir. Son nokta olarak ölümün kaçınılmaz olduğu
durumlarda prosedür aşağıdaki şekilde tasarlanır:
a) Mümkün olduğu kadar az sayıda canlının ölümünün
sağlanması.
b) Canlının çektiği acının süresini ve yoğunluğunu
asgari düzeye indirecek ve mümkün olduğunca acısız ölüm sağlayacak bir
yöntemin kullanılması.
(4) Yöntem seçimiyle ilgili bir uygunsuzluğun
Bakanlık denetçileri tarafından tespiti durumunda bu prosedürün
durdurulması için yazılı olarak bildirimde bulunulur.
Anestezi
MADDE 19
‒ (1) Anestezi kullanımına
uygunsuz bir durum olmadıkça, prosedürler genel veya sınırlı uyuşturma
altında yapılır. Gerektiğinde türe özgü ağrı, eziyet ve sıkıntının asgariye
indirilmesine imkân veren analjezi veya başka metotlar kullanılabilir. Şiddetli
ağrılara yol açabilecek ciddi yaralanmaları içeren prosedürler anestezi
olmadan uygulanmaz.
(2) Anestezi kullanımının uygun olup olmadığına
karar verirken aşağıdaki hususlar dikkate alınır:
a) Anestezinin canlı için prosedürden daha
travmatik olup olmadığı.
b) Anestezinin prosedürün amacına uygun olup
olmadığı.
(3) Canlıların ağrı hissetmesini engellemek
amacıyla anestezik veya analjezik dışında başka bir ilaç verilemez. Aksini
gerektirecek bir durumun oluşması halinde, anestetik veya analjezik rejimin
ayrıntıları hakkında bilimsel bir gerekçe sağlanır.
(4) Anestezinin etkisi geçmeye başladığında sıkıntı
çeken bir canlı, prosedürün amacına uygun olması şartıyla, operasyon sırası
ve sonrasında analjeziklerle veya başka ağrı kesici yöntemlerle tedavi edilir.
(5) Prosedür amacına ulaşır ulaşmaz, canlının
sıkıntısını en alt düzeye indirmek için uygun önlem alınır.
Prosedürlerin
şiddet sınıflandırması
MADDE 20
‒ (1) Tüm prosedürler
Ek-3’te belirtilen tanımlama kriterleri kullanılarak vaka bazında düzelmez,
hafif, orta veya şiddetli olarak sınıflandırılır.
(2) Yerel etik kurullar istisnai durumlarda ve
bilimsel olarak gerekçesi olması kaydıyla, uzun süreli ve iyileştirilmesi
mümkün olmayan şiddetli ağrı, eziyet ve sıkıntı içeren bir prosedürün
kullanımına izin verebilir.
(3) Yerel etik kurul veya sorumlu yönetici ikinci
fıkraya bağlı kalarak, uzun süreli ve iyileştirilemeyen şiddetli ağrı,
eziyet ve sıkıntının söz konusu olduğu prosedürün uygulanmasını
engelleyebilir.
Tekrar
kullanım
MADDE 21
‒ (1) Prosedür şartlarının,
üzerinde herhangi bir prosedür uygulanmamış olan farklı bir canlının
kullanılmasına izin verdiği durumlarda daha önce bir ya da birkaç
prosedürde kullanılan bir canlının tür özelliklerine bağlı olarak tekrar
kullanılması aşağıdaki şartlara bağlıdır:
a) Daha önceki prosedürlerin gerçek şiddeti hafif
veya orta ise.
b) Sucul omurgalı canlının genel sağlık durumu ve
afiyeti tamamen eski haline dönmüşse.
c) Yeni prosedür hafif, orta veya şiddetli olarak
sınıflandırılmışsa.
ç) Canlının ömür boyu deneyimini de dikkate alan
uzmanın uygun görüşü mevcutsa.
(2) Şiddetli ağrı, eziyet veya eşdeğerini içeren
bir prosedürde birden fazla kullanılmaması koşuluyla birinci fıkranın (a)
bendindeki sucul omurgalı canlıların tekrar kullanılmasına, kullanım öncesi
muayene edilmesi koşuluyla yerel etik kurullarca izin verilebilir.
Prosedürlerin
tekrarlanmasının önlenmesi
MADDE 22
‒ (1) Bakanlık, taraf olunan
uluslararası mevzuat tarafından tanınan prosedürler kullanılarak oluşturulan
verileri halk sağlığı, güvenliği ve çevrenin korunması için o verilerle
ilgili başka prosedürler gerekmedikçe aynı şekilde kabul eder.
Alternatif
yaklaşımlar
MADDE 23
‒ (1) Bakanlık sucul
omurgalı canlıların kullanıldığı prosedürlerde elde edilenlerle aynı veya daha
yüksek düzeyde bilgi sağlayabilecek olan ancak sucul omurgalı canlı
kullanımı içermeyen veya daha az sucul omurgalı canlının kullanıldığı veya
daha az ağrı veren prosedürler içeren alternatif yaklaşımların gelişimine
ve doğrulanmasına katkıda bulunacak ve bu alanda araştırmayı teşvik etmek
için uygun gördüğü diğer adımları atabilir. Kuruluşlar aşağıdaki şartları
yerine getirmekle yükümlüdür:
a) Bakanlık, söz konusu doğrulama çalışmalarının
yapılması için, uygun uzmanlık sahibi ve kalifiye laboratuvar belirler ve
bu laboratuvarla taraf olduğu anlaşmalar çerçevesinde bilgi paylaşımında
bulunabilir.
b) Bakanlıkça belirlenmiş laboratuvar doğrulama
çalışmaları için öncelikleri belirleyerek taraf olunan uluslararası
kuruluşlarla ortak çalışma yürütebilir.
(2) Deneysel amaçlarla sucul omurgalı canlıları
kullanmak üzere faaliyet gösteren üretici, kullanıcı, tedarikçi ve
araştırmaya yetkili kuruluşlar;
a) Az sayıda sucul omurgalı canlının prosedürlerde
kullanıldığı ya da sucul omurgalı canlıların prosedürlerde kullanılmadığı
bir araştırmayı, başvuruda bulunulması halinde desteklemekle,
b) Sucul omurgalı canlıların prosedürlerde
kullanılmasına alternatif yaklaşımların konu edildiği en az bir çalışmayı,
başvuru yapılması halinde desteklemekle,
c) Deneysel amaçlarla sucul omurgalı canlıların
kullanımının nedenlerinin konu edildiği, kamuoyunu bilgilendirici en az bir
faaliyeti yürütmek ve bir önceki yıla ait bu konuda yürüttükleri
faaliyetleri Ocak ayında Bakanlığa bildirmekle,
yükümlüdür.
(3) Bakanlıkça, doğrulama için önerilen alternatif
yaklaşımların düzenleyici bilgisi ve uygunluğu konularında tavsiyelerde
bulunmak üzere tek bir temas noktası görevlendirilir.
Alternatif
metot, azaltma ve iyileştirme ilkesi
MADDE 24
‒ (1) Mümkün olan her durumda
prosedür yerine, canlı sucul omurgalı canlıların kullanılmasını içermeyen
ve bilimsel olarak tatminkâr bir yöntem veya test stratejisi geliştirmek
esastır.
(2) Projelerde kullanılan sucul omurgalı canlı
sayısını, projenin hedeflerini tehlikeye düşürmeden minimum düzeye indirmek
esastır.
(3) Üretim, bakım ve barınma ile prosedürlerde
kullanılan yöntemleri iyileştirmek, sucul omurgalı canlılarda olası ağrı,
eziyet, sıkıntı ve kalıcı hasarı minimum düzeye indirmek veya ortadan
kaldırmak esastır.
(4) Bu maddede belirtilen esaslar 18 inci maddede
belirtilen yöntem seçimleri hükümlerine göre uygulanır.
(5) Sucul omurgalı canlıların bakım, barınma ve
üretim konuları hariç olmak üzere, birinci, ikinci ve üçüncü fıkralarda
belirtilen hususların uygulanmasında etik kurullar yetkilidir.
Prosedürün
sonu
MADDE 25
‒ (1) Bir prosedür, o
prosedürle ilgili olarak yapılacak gözlemi sonlandırılıyorsa veya yeni genetiği
değiştirilmiş sucul omurgalı canlı soylarıyla ilgili olarak bu canlılardan
yeni nesil oluşturulamıyorsa ya da sucul omurgalı canlının tekrar yaşayacağı
tecrübe bir iğnenin batırılmasına eşdeğer veya daha fazla ağrı, eziyet,
sıkıntı ve kalıcı hasar oluşturuyorsa sonlandırılır.
(2) Prosedürün sonunda, sucul omurgalı canlının
yaşamasına ilişkin karar sorumlu yönetici tarafından verilir. Prosedür
sonunda canlı orta veya şiddetli ağrı, eziyet, sıkıntı ve kalıcı hasarla
yaşamaya devam edecekse öldürülmesine karar verilir.
(3) Bir sucul omurgalı canlının yaşamaya devam
etmesi durumunda, sağlık durumuna uygun bakım ve barınma şartları sağlanır.
Öldürme
yöntemleri
MADDE 26
‒ (1) Kuruluşlar aşağıdaki
tedbirleri uygulamakla yükümlüdür:
a) Kuruluşlar sucul omurgalı canlıların en az ağrı,
eziyet ve sıkıntı çekerek öldürülmesini sağlarlar.
b) Kuruluşlarda bulunan sucul omurgalı canlılar
üretici, tedarikçi, araştırmaya yetkili veya kullanıcı kuruluşun içinde;
sorumlu yönetici tarafından veya sorumlu yöneticinin gözetiminde öldürülür.
Öldürme işlemi, yöneticinin veteriner hekim olmaması halinde 29 uncu
maddenin on üçüncü fıkrasındaki hizmetin alınması suretiyle gerçekleştirilebilir.
c) Sucul omurgalı canlıların öldürülmesinde aşağıda
belirtilen uygun öldürme metotlarından biri uygulanır:
1) Gerekli durumda, önceden sakinleştirici vererek
anestezi doz aşımıyla.
2) Sürüngenler dışındakiler özel ekipmanıyla
elektroşok tabancası kullanarak.
3) Sürüngenler şok tabancasıyla.
4) Sürüngenler yalnızca deneyimli keskin nişancılar
tarafından, saha şartlarında uygun tüfek, tabanca ve mühimmatlar
kullanılarak.
ç) Sorumlu yönetici aşağıdaki durumlarda (c)
bendindeki öldürme metoduna istisna getirebilir:
1) Kullanılacak metodun daha insani olduğunun
bilimsel olarak ispatlanması ve bunun belgelendirilmesi.
2) Bilimsel gerekçeye istinaden, prosedürün
amacının belirtilen öldürme yöntemi kullanılarak gerçekleştirilememesi ve
bu durumun belgelendirilmesi.
d) Hayvan sağlığı, hayvan refahı, halk sağlığı,
halk güvenliği veya çevresel nedenlerle aciliyet gerektirmesi durumunda, bu
fıkranın (b) ve (c) bentlerindeki yer ve öldürme metoduna uyulmayabilir.
Organ ve
doku paylaşımı
MADDE 27
‒ (1) Kullanıcı kuruluşlar
bünyelerinde daha önce öldürülen sucul omurgalı canlıların organ ve
dokularını diğer kullanıcı kuruluşlarla paylaşabilir. Genetiği
değiştirilmiş sucul omurgalı canlıların organ ve dokularını veren, nakleden
ve alan kuruluşlar bu Yönetmelik ile Bakanlıkça belirlenmiş usul ve
esaslara uymakla yükümlüdür.
ALTINCI BÖLÜM
Personelin Yetki ve Sorumlulukları
Personelin
genel yetki ve sorumlulukları
MADDE 28
‒ (1) Her üretici,
tedarikçi, kullanıcı ve araştırmaya yetkili kuruluşta yeterli sayıda
personel bulundurulur.
(2) Kuruluşlarda görev yapan personel hayvan
refahı, sucul omurgalı canlıların sağlığı ve halk sağlığının korunması
konularında yeterli eğitim almış olmalıdır.
(3) Sucul omurgalı canlılar üzerinde prosedür
uygulayanların aşağıdaki fonksiyonların herhangi birini yerine getirmeden
önce belirtilen bu konularda yeterli eğitim ve öğretim almış olması
şarttır:
a) Sucul omurgalı canlılar üzerinde prosedür
uygulamak.
b) Prosedür ve projeleri tasarlamak.
c) Sucul omurgalı canlılara bakmak.
ç) Sucul omurgalı canlıları öldürmek.
(4) Prosedür ve proje tasarlayan kişilerin
üstlendikleri işle ilgili bilimsel bir disiplinde eğitim almış ve türlere
özgün bilgi birikimine sahip olması şarttır. Üçüncü fıkranın (a), (c) veya
(ç) bentlerinde sözü edilen fonksiyonları icra eden kişiler, görevlerini
icra etmeden önce gerekli yetkinliğe ulaşana kadar sorumlu yöneticiler
gözetimi altında çalışır.
Sahip,
sorumlu yönetici ve diğer personelin özel yetki ve sorumlulukları
MADDE 29
– (1) Her üretici, tedarikçi,
kullanıcı ve araştırmaya yetkili kuruluşun bir sorumlu yönetici istihdam
etmesi zorunludur.
(2) Sorumlu yönetici olarak görev yapacaklarda
aşağıdaki nitelikler aranır:
a) Sorumlu yönetici olarak görev yapacakların,
sucul omurgalı canlılar üzerinde prosedür uygulama, prosedür ve projeleri
tasarlama konularında gerekli eğitimi almış olması şarttır. Üniversitelerde
görev alan sorumlu yönetici ve araştırıcıların doktora derecesine sahip
olmaları durumunda, ayrıca eğitim almaları şartı aranmaz.
b) Sorumlu yönetici olarak görev yapabilmek için
sucul omurgalı deney canlıları konusunda en az iki yıl çalışılmış olunması
gereklidir. Ancak Ek-4’te belirtilen konularda eğitim alınması ve bu
eğitimde başarılı olunması durumunda bu gereklilik aranmaz.
(3) Sorumlu yöneticinin görevleri aşağıda
belirtilmiştir:
a) Kuruluştaki sucul omurgalı canlıların refah ve
bakımını gözetmek.
b) Birimde çalışan personelin kuruluşta barınan
türlere ait bilgilere erişimini sağlamak.
c) Personelin yeterli eğitime ve yetkinliğe sahip
olmalarını, sürekli eğitilmelerini ve gerekli yetkinliği gösterene kadar
gözetim altında çalışmalarını sağlamak.
ç) Deneysel amaçlarla sucul omurgalı canlıları
üretim, kullanım, tedarik ve araştırmaya yetkili kuruluşlarda; gelen,
üretilen, satılan, deneyde kullanılan, ölen veya nakledilen sucul omurgalı
canlıların türü, ırkı, cinsi, geliş, doğum, ölüm, satış, nakil tarihleri,
uygulanan işlemler, satın almak veya kullanmak amacı ile başvuran şahsın
isim ve adresi ile sucul omurgalı canlıların akıbetlerinin kayıtlarını
yapmak veya yaptırmak.
d) Denetim defterini muhafaza etmek ve Bakanlık
tarafından belirlenen bilgi ve belgeleri istenildiği takdirde ilgililere
göstermek.
e) Kuruluşun genel temizlik ve bakımı ile çalışma,
plan ve programını, acil eylem planını hazırlamak.
(4) Sorumlu yönetici, kuruluşun bu Yönetmelik
hükümlerine uygun faaliyet göstermesi, çalışan personelin sağlığının
korunması, oluşan atık ve artıkların çevre ve toplum sağlığına zarar
vermesini önleyecek doğru tedbirlerin alınmasından işverenle birlikte sorumludur.
(5) Kuruluşlardaki sorumlu yöneticiler başka bir
işte çalışamaz ve çalışmaya zorlanamaz. Fakat yükseköğretim kurumlarındaki
öğretim elemanları ile araştırma enstitülerinde idarece görevlendirilen
kişiler sorumlu yönetici olarak görevlendirilebilir.
(6) Kuruluşlar, sorumlu yöneticilerine işlerini
yürütebilmesi ve diğer personele eğitim vermesi veya toplantı yapabilmesi
için yeterli büyüklükte oda ya da odalar sağlamakla yükümlüdür.
(7) Görevinden ayrılan sorumlu yönetici, görevden
ayrılışından itibaren en geç on beş gün içerisinde bir dilekçe ile durumu
il müdürlüğüne bildirmekle yükümlüdür.
(8) Sorumlu yöneticinin görevden ayrılması
durumunda en geç bir ay içerisinde kuruluşların yeni bir sorumlu yönetici
ataması zorunludur.
(9) Projenin genel uygulanışından ve proje
yetkisine uyumundan sorumlu olan kişiler aşağıda belirtilen konularda
sorumlu yönetici ile birlikte sorumludur:
a) Bir prosedür sırasında sucul omurgalı bir
canlıya gereksiz şekilde verilen ağrı, eziyet, sıkıntı veya kalıcı hasarın
durdurulması.
b) Projelerin izin verilmiş prosedüre uygun olarak
yapılmasından, prosedür uygulayanların prosedüre uymaması durumunda
düzeltme için gerekli önlemlerin alınması ve kayda geçirilmesi, durumun
Bakanlıkça onaylanmış kullanıcı kuruluş bünyesindeki yerel etik kurula ve
gerektiğinde Bakanlığa bildirilmesi.
(10) Kuruluşun sahibi, hayvan refahı, sucul
omurgalı canlıların sağlığı ve halk sağlığının korunması amacıyla sorumlu
yönetici ve diğer personelin görevlerini yerine getirmesinde kullanacağı
her türlü araç, gereç ve imkânları sağlamak ve işlerin yürütülmesi için
yeterli personel istihdam etmekle yükümlüdür.
(11) Bir şekilde genetik yapıları değiştirilmiş gen
aktarımlı, nakavt gibi sucul omurgalı canlıların bulunduğu araştırmaya
yetkili, üretici ve kullanıcı kuruluşlarda genetik konusunda eğitim görmüş
ve ayrıca bu konuda uzmanlık, yüksek lisans veya doktora yapmış sorumlu
yöneticilik için aranan lisans eğitimlerinden mezun olmuşların görevlendirilmesi
zorunludur.
(12) Mikrobiyolojik özelliklerinden dolayı özel
bakım gerektiren germfree, patojen ari, spesifik patojen free ve benzeri
sucul omurgalı canlıların bulunduğu üretici ve kullanıcı kuruluşlarda
mikrobiyoloji konusunda eğitim görmüş ve ayrıca bu konuda uzmanlık, yüksek
lisans veya doktora yapmış sorumlu yöneticilik için aranan lisans
eğitimlerinden mezun olmuş uzmanların görevlendirilmesi zorunludur.
(13) Üretici, tedarikçi, kullanıcı ve araştırmaya
yetkili kuruluşlar ihtiyaç olması durumunda veteriner hekim hizmeti alır.
Bu hizmet, sucul omurgalı canlıların sağlığı, tedavisi ve öldürülmesi ile
halk sağlığının korunması gibi işlemleri kapsar. Bu hizmet için
yükseköğretim kurumlarında, veteriner hekim lisanslı öğretim elemanları
görevlendirilebilir.
(14) Kuruluşlar birinci, on birinci, on ikinci ve
on üçüncü fıkralarda belirtilen personel değişikliklerini bulundukları
ildeki il müdürlüğüne; il müdürlükleri de kendilerine ulaşan personel
değişikliklerini Genel Müdürlüğe bildirmekle yükümlüdür.
YEDİNCİ BÖLÜM
Bilgilendirme, Kayıtlar, İşaretleme ve
Kimliklendirme
Bilgilendirme
ve kayıtlar
MADDE 30
‒ (1) Kuruluşlar, Bakanlık
tarafından istenilen bilgileri istenilen sıklık ve süre içerisinde Bakanlığa
bildirmek zorundadırlar. Herhangi bir yerde gerçekleştirilen prosedürler
hakkında, o prosedürlerden sorumlu gerçek veya tüzel kişinin izni
olmaksızın, kamuoyuna herhangi bir şekilde açıklamada bulunulamaz, bilgi
verilemez. Gerekli görüldüğü takdirde Bakanlık veya Bakanlıkça tayin
edilecek gerçek veya tüzel kişiler tarafından kamuoyuna açıklamada
bulunulabilir. Kuruluşlardan elde edilen bilgiler Bakanlık tarafından
yayınlanarak kullanıma sunulabilir. Bu durum kişilerin mülkiyet haklarına
halel getirmeden ve gizlilik gerektiren bilgilerin saklı kalmasına özen
gösterilerek gerçekleştirilir.
(2) Üretici, tedarikçi, kullanıcı ve araştırmaya
yetkili kuruluşların sucul omurgalı canlılarla ilgili kayıtları tutmaları
zorunludur. Deneysel amaçlarla sucul omurgalı canlı üreten, kullanan veya
tedarik eden kuruluşlar bir önceki yıla ait bilgileri içeren formları her
yılın Ocak ayında il müdürlüğüne teslim ederler. Bu amaçla üretici ve
araştırmaya yetkili kuruluşlar Ek-5’te, tedarikçi kuruluşlar Ek-6’da ve
kullanıcı kuruluşlar Ek-7’de yer alan formları kullanır. İl müdürlükleri bu
belgeleri Ocak ayı sonunda Bakanlığa gönderir. Bakanlık bu belgelere
yenilerini ekleyebilir, istenme sıklığını ve istenilen belgelerin içeriğini
değiştirebilir.
(3) İkinci fıkrada belirtilen kayıtlar üretici,
tedarikçi, kullanıcı ve araştırmaya yetkili kuruluşlarda en az 5 yıl
süreyle saklanır.
(4) Bakanlıkça uygun veri tabanının oluşturulması
durumunda kuruluşlara ait bilgiler bu veri tabanına kaydedilir. Veri tabanına
kayıtla ilgili usul ve esaslar Bakanlıkça belirlenir.
İşaretleme
ve kimliklendirme
MADDE 31
– (1) Sucul omurgalı canlıların
tanınmalarını ve ayırt edilmelerini sağlamak amacıyla işaretleme ve
kimliklendirme yapılması esastır. Sucul omurgalı canlıların bulunduğu
barındırma alanları üzerinde sucul omurgalı canlıların türünü, sayısını,
mümkün olduğu durumlarda cinsiyetlerini, yaşlarını, prosedürde
kullanılmaları halinde bunun başlama ve bitiş tarihlerini gösterir
bilgileri içerir tanıtım kartları yer alır.
(2) İşaretlemenin mümkün olmadığı durumlarda
üretici, tedarikçi ve kullanıcı araştırmaya yetkili kuruluşlar sucul
omurgalı canlıların işaretlenmemesinin nedenlerini denetime gelen Bakanlık
temsilcilerine bildirmekle yükümlüdür. Denetçiler işaretlenmeme nedenini
sucul omurgalı canlının sağlık ve refahını da dikkate alarak ikna edici bulmamaları
durumunda işaretlenmenin yapılması için süre vererek kuruluş yetkililerini
uyarır.
(3) Deneysel amaçlarla kullanılan sucul omurgalı
canlıların işaretlenmesi için kuyruk, solungaç veya herhangi bir organının
kesilmesi işaretleme veya bir yöntem olarak kabul edilemez.
(4) Tüm genetiği değiştirilmiş sucul omurgalı
canlılara daimi bir bireysel kimlik işareti yapılır.
SEKİZİNCİ BÖLÜM
Denetimler, İzinlerin İptali, Kapatma, Değişiklik
ve İlaveler
Denetimler
ve kriterleri
MADDE 32
‒ (1) Üretici, tedarikçi,
kullanıcı ve araştırmaya yetkili kuruluşlar, tesisin ve faaliyetlerin
mevzuat hükümlerine uygunluğunun tespiti için Bakanlık görevlilerince
düzenli aralıklarla denetlenir.
(2) Bu Yönetmelik hükümleri doğrultusunda Bakanlıktan
çalışma izni almış kuruluşların denetimleri risk analizine göre yapılır.
Risk analizinde aşağıdaki kriterler ve gerektiğinde Bakanlıkça belirlenmiş
ek kriterler dikkate alınır:
a) Barındırılan sucul omurgalı canlı sayısı ve
türleri.
b) Üretici, tedarikçi, kullanıcı ve araştırmaya
yetkili kuruluşların mevzuat hükümlerine uyma sicili.
c) Söz konusu kullanıcı kuruluş tarafından
gerçekleştirilen proje sayı ve türleri.
ç) Bu Yönetmeliğe uyulmadığına dair herhangi bir
bilgi ve belge.
(3) Denetimlerin en az %50’si önceden haber
verilmeksizin yapılır.
(4) Denetleme kayıtlarının en az 5 yıl süreyle
saklanması zorunludur.
(5) Bakanlık gerek gördüğünde yaptığı denetimlerle
ilgili bilgileri taraf olunan uluslararası kurum ve kuruluşlarla
paylaşabilir. Bu kurum ve kuruluşların önerilerini dikkate alabilir.
(6) Risk analizi ve risk değerlendirmesiyle ilgili
usul ve esaslar Bakanlıkça belirlenir.
Kapatma,
değişiklik ve ilaveler
MADDE 33
‒ (1) Çalışma izni almış
kuruluşlarda; Bakanlığın izni olmadan herhangi bir değişiklik ile kısmen
veya tamamen yenileme yapılması, üretim kapasitesinin artırılması veya
azaltılması, yeni bazı sucul omurgalı canlı türlerini veya suşlarını üretme
maksadıyla yeni üniteler açılması yasaktır. Bakanlık bu gibi değişikliklere
izin vermek için bu Yönetmelikte geçen bilgi ve belgeleri tekrar
isteyebilir.
(2) Verilen çalışma izni; üzerinde yazılı gerçek ve
tüzel kişi adı, adresi ve faaliyet alanı için geçerlidir. Bunlardan
herhangi birinin değişmesi halinde çalışma izni geçerliliğini kaybeder.
(3) Kuruluşun sahibi tarafından kapatılması, sahip
veya unvan değiştirilmesi hallerinde, durum en az bir ay önceden Genel
Müdürlüğe gönderilmek üzere, il müdürlüğüne verilen müracaat dilekçesiyle
bildirilir. Dilekçe ekinde Bakanlığa gönderilmek üzere değişiklikler ile
ilgili bilgi ve belgeler bulunur. Genel Müdürlükçe uygun görülmesi halinde,
yeni sahip ve unvan üzerinden, eski çalışma izni iptal edilerek yeni
çalışma izni verilir. Gerekli görülmesi durumunda kuruluş mahallinde
incelenir.
İdari
yaptırımlar
MADDE 34
‒ (1) Çalışma izni almamış
veya çalışma izni alma niteliklerini kaybetmesinden dolayı çalışma izni
belgesi iptal edilen ve kuruluşlarında Bakanlıkça istenilen kayıtları
tutmayan üretici ve tedarikçi kuruluş yetkililerine 5996 sayılı Kanunun 36
ncı maddesinin birinci fıkrasının (i) bendinde belirtilen miktarda idari
para cezası verilir.
(2) Bu Yönetmelik çerçevesinde hayvan refahının
sağlanması amacıyla, sucul omurgalı canlıların barınma, bakım, beslenme,
sağlık ve diğer ihtiyaçlarını karşılamayan, sorumluluklarındaki sucul
omurgalı canlıların insan, hayvan ve çevre sağlığı üzerinde
oluşturabilecekleri olumsuz etkilere karşı gerekli önlemleri almayan
kuruluşların sahipleri veya bakımından sorumlu kişiler ile nakillerle
ilgili esaslara aykırı hareket edenlere 5996 sayılı Kanunun 36 ncı
maddesinin birinci fıkrasının (g) bendinde belirtilen miktarda idari para
cezası verilir.
(3) Canlı sucul omurgalı canlıların sevklerinde,
nakil ile ilgili şartlara ve bunlara ilişkin işlemlere aykırı hareket
edenler hakkında 5996 sayılı Kanunun 36 ncı maddesinin birinci fıkrasının
(f) bendinde belirtilen miktarda idari para cezası verilir.
(4) Kuruluşlarındaki sucul omurgalı canlıların
kayıtlarını yaptırmayan veya kuruluşlarındaki sucul omurgalı canlıları
kimliklendirmeyenler hakkında 5996 sayılı Kanunun 36 ncı maddesinin birinci
fıkrasının (e) bendinde belirtilen miktarda idari para cezası verilir.
(5) İzin almadan faaliyet gösteren kullanıcı
kuruluşların tespiti veya çalışma izni almış kuruluşun izin alma şartlarını
kaybetmesi nedeniyle çalışma izin belgesinin iptal edilmesi durumunda bu
kuruluşlar gerekli yasal işlemin yapılması için Genel Müdürlüğe bildirilir.
(6) Genetiği değiştirilmiş sucul omurgalı
canlıların bilimsel amaç dışında üretimi, onay alınmaksızın piyasaya
sürülmesi, kullanılması veya kullandırılması, amaç ve alan dışında
kullanımı, insan veya hayvanlar için gıda veya yem olarak piyasaya
sürülmesi, gerekli tedbirler alınmadan sevk edilmesi, canlı veya ölüleri
ile atık ve artıklarının çevreye bırakılması yasaktır. Belirlenen usul ve
esaslara aykırı hareket edenler hakkında 5977 sayılı Kanun çerçevesinde
işlem yapılır.
DOKUZUNCU BÖLÜM
Çeşitli ve Son Hükümler
Avrupa
Birliği mevzuatına uyum
MADDE 35
– (1) Bu Yönetmelik, Bilimsel
Amaçlarla Kullanılan Hayvanların Korunmasına Dair 22/10/2010 tarihli ve
2010/63/AB sayılı Avrupa Parlamentosu ve Konsey Direktifi dikkate alınarak
Avrupa Birliği mevzuatına uyum çerçevesinde hazırlanmıştır.
Çalışma
izinli kuruluşlarda izinlerin geçerliliği
GEÇİCİ
MADDE 1 ‒ (1) 13/12/2011
tarihli ve 28141 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Deneysel ve Diğer
Bilimsel Amaçlar İçin Kullanılan Hayvanların Refah ve Korunmasına Dair
Yönetmelik kapsamında çalışma izni almış sucul omurgalı canlılara yönelik
faaliyet gösteren kuruluşların izinleri, bu Yönetmelik kapsamında izin
talep etmemeleri halinde, süreleri sonuna kadar geçerlidir. Bu
kuruluşların, çalışma izin süreleri sonunda bu Yönetmelikte belirtilen
hususlara uygunluk sağlayarak yeniden izin almaları zorunludur.
Yürürlük
MADDE 36
– (1) Bu Yönetmelik yayımı
tarihinde yürürlüğe girer.
Yürütme
MADDE 37
– (1) Bu Yönetmelik hükümlerini
Tarım ve Orman Bakanı yürütür.
Ekleri için tıklayınız
|