|
Türkiye Atom Enerjisi Kurumundan:
NÜKLEER TESİSLERDE RADYASYONDAN KORUNMA YÖNETMELİĞİ
BİRİNCİ BÖLÜM
Amaç, Kapsam, Dayanak, Tanımlar ve Kısaltmalar
Amaç
MADDE 1 – (1) Bu Yönetmeliğin amacı, nükleer tesislerde
iyonlaştırıcı radyasyondan korunmaya ilişkin usul ve esasları
düzenlemektir.
Kapsam
MADDE 2 – (1) Bu Yönetmelik; nükleer tesislerin yer
değerlendirme, tasarım, inşaat, işletmeye alma, işletme, işletmeden çıkarma
ve sahanın düzenleyici kontrolden çıkarılması aşamalarında ve acil
durumlarda çalışanların, halkın ve çevrenin iyonlaştırıcı radyasyonun
zararlı etkilerinden korunmasına ilişkin uyulması gereken hususları kapsar.
(2) İyonlaştırıcı olmayan radyasyon ve doğal
radyasyon bu Yönetmeliğin kapsamı dışındadır.
Dayanak
MADDE 3 – (1) Bu Yönetmelik 9/7/1982 tarihli ve 2690 sayılı
Türkiye Atom Enerjisi Kurumu Kanununun 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının
(e) bendi ile 8 inci maddesinin birinci fıkrasının (a) bendine dayanılarak
hazırlanmıştır.
Tanımlar
ve kısaltmalar
MADDE 4 – (1) Bu Yönetmelikte geçen;
a) Acil durum: İnsan hayatı ve güvenliği, yaşam
kalitesi, çevre veya mülk üzerindeki ciddi olumsuz etkilerin yatıştırılması
için acil eylemleri gerektiren, nükleer tesiste meydana gelebilecek
olağandışı olayları veya bu tür olumsuz sonuçları meydana getirebilecek
tehlikeleri,
b) Acil durum çalışanı: Bir acil durumun öncesinde
ya da acil durum sırasında belirlenen,
acil duruma müdahale sırasında yerine getirmesi gereken görevleri
belirlenmiş olan, Kuruluş tarafından işe alınmış kişiler ya da polis
memurları, itfaiye erleri, sağlık personeli ve tahliye araçlarının şoför ve
mürettebatı gibi müdahale organizasyonlarının personelini,
c) Acil durum planlama bölgesi: Acil durum
sırasında nükleer tesis dışında deterministik etkilerin önlenmesi ve
stokastik etki riskinin azaltılmasına yönelik uygulanacak acil koruyucu
eylemler için gerekli düzenlemelerin yapıldığı ihtiyati eylem bölgesi ve
acil koruyucu eylem planlama bölgesini,
ç) Acil durumda radyasyona maruz kalma durumu: Bir
acil durumda, istenmeyen etkilerden sakınmak veya etkileri azaltmak için
bir eylemin vakit kaybetmeden gerçekleştirilmesini gerektiren, halkın
radyasyona maruz kalma durumunu,
d) Acil koruyucu eylem: Bir acil durumda etkili
olabilmesi için hemen (genellikle saatler içinde) alınması gereken ve
geciktirildiğinde etkinliği belirgin olarak azalacak olan koruyucu eylemi,
e) Acil koruyucu eylem planlama bölgesi: Bir acil
durumda, nükleer tesis dışında stokastik etki riskinin azaltılması ve
deterministik etkilerin önlenmesine yönelik alınabilecek dozları engellemek
üzere tesis koşulları ve çevresel izleme sonuçları esas alınarak
gerçekleştirilecek acil koruyucu eylemler için gerekli düzenlemelerin
yapıldığı tesis civarındaki alanı,
f) Beklenen işletme olayları: Nükleer tesisin ömrü
boyunca bir kez ya da daha fazla meydana gelmesi beklenen ve
gerçekleştiğinde tesise veya güvenlik sistemlerine zarar vermesi veya
kazaya yol açması mühendislik sistemleri ile tasarım aşamasında engellenen
normal işletmeden sapmaları,
g) Belirlenmiş hastane: Nükleer tesislerin
yakınında bulunan ve radyasyona ve/veya radyoaktif bulaşmaya maruz kalmış
bireylerin genel tedavilerinin gerçekleştirileceği hastaneleri,
ğ) Çalışanlar: Nükleer tesislerde görev yapan
radyasyonla çalışanları ve görevleri gereği halk için belirlenen doz
sınırlarının üzerinde radyasyona maruz kalma olasılığı bulunmayan
görevlileri,
h) Çevresel radyolojik izleme: Nükleer tesise özel
olarak, çevredeki iyonlaştırıcı radyasyon doz hızının ölçümünü, gıda,
toprak, su ve biyoindikatör gibi örneklerin alınmasını ve radyonüklid
konsantrasyonunun belirlenmesi amacıyla analizini, ölçüm ve analiz
sonuçlarının değerlendirilmesini,
ı) Deterministik etki: Görülebilmesi için bir eşik
radyasyon dozu seviyesi bulunan ve bu eşik seviyesi aşıldığında, şiddeti
alınan dozla beraber artan sağlık etkisini,
i) Dış ışınlanma: Radyasyon kaynağı veya radyoaktif
maddeler nedeniyle kişinin vücudunun dışarıdan radyasyona maruz kalma
durumunu,
j) Diğer müdahale faaliyetleri: Acil durumlarda
koruyucu eylemler haricinde gerçekleştirilen, halkın bilgilendirilmesi,
tıbbi müdahale ve kişilerin uzun dönemli tıbbi takibi gibi müdahale
faaliyetlerini,
k) Doz kısıtlaması: Planlanmış ışınlamalarda
radyasyona maruz kalma durumlarında alınacak dozların, doz sınırlarının
altında kalacak şekilde optimize edilerek ayrıca sınırlandırılmasını,
l) Dozimetri servisi: Doz sonuçlarını Merkezi Doz
Kayıt Sistemine aktarmak üzere, radyasyonla çalışanların kişisel dozlarının
izlenmesi hizmetini vermek için Kurum tarafından uygun bulunarak
belgelendirilen kuruluşları,
m) Erken koruyucu eylem: Bir acil durumda günler
veya haftalar içinde uygulamaya konulabilecek koruyucu eylemi,
n) Genel kriterler: Koruyucu eylemlerin ve diğer
müdahale faaliyetlerinin gerçekleştirilmesini gerektiren öngörülen doz,
alınan doz ve artık doz seviyelerini,
o) Halk: Çalışanlar ve stajyerler haricindeki
toplum üyesi kişileri,
ö) Harici çalışan: Kuruluş tarafından nükleer
tesiste sürekli çalıştırılan kişiler dışında, kontrollü ve gözetimli
alanlarda faaliyette bulunan, geçici veya sürekli olarak kendi adına iş
yürüten veya başka yüklenici tarafından çalıştırılan kişiyi,
p) ISO: Uluslararası Standardizasyon
Organizasyonunu,
r) İç ışınlanma: Radyoaktif maddelerin solunum,
sindirim veya cilt yoluyla vücuda alınması nedeniyle radyasyona maruz kalma
durumunu,
s) İhtiyati eylem bölgesi: Bir nükleer tesisin
etrafında, bir acil durumun gerçekleşmesi halinde, tesis dışında ağır
deterministik etki riskini azaltmak için tesis koşulları esas alınarak,
radyoaktif madde salımından önce veya hemen sonra uygulanacak acil koruyucu
eylemler ile ilgili düzenlemelerin yapıldığı alanı,
ş) İhtiyati koruyucu eylem: Bir acil durumda
salımdan önce veya hemen sonra ya da radyasyona maruz kalınmasından önce,
ağır deterministik etki riskini engellemek veya azaltmak için mevcut
şartlara dayalı olarak yapılan koruyucu eylemi,
t) İnceleme seviyeleri: Radyasyonla çalışanlar ve
halk için yıllık doz kısıtının aşılmaması esas alınarak Kuruluş tarafından,
doz, aktivite veya diğer izlenen radyolojik ölçüm değerleri cinsinden
belirlenen ve aşılması durumunda nedeni araştırılarak önleyici veya
düzeltici faaliyet gerektiren kısıtlayıcı düzeyleri,
u) İşletme koşulları: Nükleer tesisin normal
işletme ve beklenen işletme olaylarını kapsayan durumları,
ü) Kaza: Beklenen işletme olaylarının ötesinde,
tasarıma esas ve tasarım ötesi kazaları da kapsayan, işletme koşullarından
tüm sapmaları,
v) Kişisel izleme: Uygun dozimetreler kullanılarak
veya cilde bulaşan, vücut içine alınan ve vücuttan dışarı atılan radyoaktif
maddelerin miktarının ölçülmesi ve ölçüm sonuçlarının değerlendirilmesi
aracılığıyla radyasyonla çalışanların izlenmesini,
y) Korunma ve güvenlik: Kişilerin iyonlaştırıcı
radyasyona ve radyoaktif maddelerden kaynaklanan ışınlanmalara karşı
korunması ve nükleer tesislerin güvenliği ile bu hedeflere ulaşmak için
kullanılan her türlü vasıtayı, kazaların önlenmesini ve meydana gelen kaza
sonuçlarının hafifletilmesini,
z) Koruyucu eylem: İhtiyati, acil ve erken koruyucu
eylemleri,
aa) Kritik grup: Bir nükleer tesisten kaynaklanan
ışınlanma durumunda en yüksek dozu alma ihtimali olan toplum üyesi
kişilerden oluşan grubu,
bb) Kuruluş: Bir nükleer tesis kurmak üzere Kurum
tarafından tanınmış ve/veya nükleer tesis inşa etmek, işletmek, işletmeden
çıkarmak veya kapatmak üzere Kurum tarafından yetkilendirilmiş olan tüzel
kişiyi,
cc) Kurum: Türkiye Atom Enerjisi Kurumunu,
çç) Merkezi Doz Kayıt Sistemi: Dozimetri servisleri
tarafından radyasyonla çalışanlara ait kişisel doz kayıtlarının
aktarıldığı, Kurum tarafından yönetilen ve doz kayıtlarının muhafaza
edildiği merkezi veri tabanını,
dd) Mesleki ışınlanma: Radyasyonla çalışanların
yaptığı iş nedeniyle radyasyona maruz kalma durumunu,
ee) Mevcut radyasyona maruz kalma durumu: Kontrol
altına alınmasına ilişkin karar verilmesi gerektiğinde halihazırda mevcut
olan radyasyona maruz kalma durumunu,
ff) Normal işletme: İşletme için belirlenmiş sınır
koşullar ihlal edilmeksizin bir nükleer tesisin işletilmesini,
gg) Nükleer tesis: Kurum tarafından nükleer
güvenlik ve emniyetin göz önüne alınması gerektiği tespit edilen, nükleer
maddelerin üretildiği, işlendiği, kullanıldığı, bulundurulduğu, yeniden
işlendiği, depolandığı veya bertaraf edildiği her türlü tesisi,
ğğ) Olağandışı olay: Normal işletme durumundan
sapmalardan tasarım ötesi kazalara kadar bütün işletme olaylarını ve
nükleer güvenliğe ilişkin yetersizlikleri,
hh) Öngörülen doz: Bir radyasyon acil durumu
nedeniyle, hiçbir koruyucu önlem alınmadığında ya da iyileştirici eylem
yapılmadığında alınması beklenen dozu,
ıı) Planlanmış ışınlanmalarda radyasyona maruz
kalma durumu: Bir nükleer tesisin planlanmış işletilmesi veya radyasyon
kaynağının planlanmış kullanımı durumunda radyasyona maruz kalma durumunu,
ii) Radyasyon alanları: Planlanmış ışınlanmalar
nedeniyle halk için belirlenen yıllık doz sınırlarının üzerinde doza maruz
kalma olasılığı olan nükleer tesis içindeki kontrollü ve gözetimli
alanları,
jj) Radyasyon güvenliği: Radyasyon tesislerinde,
radyasyon kaynaklarının tanı, tedavi, görüntüleme, güvenlik, ölçüm, analiz,
eğitim ve araştırma gibi amaçlarla kullanıldığı ve bulundurulduğu
uygulamalarda ve radyoaktif kaynakların ithalatı, ihracatı, taşınması gibi
faaliyetlerde; radyasyonla çalışanların, halkın ve çevrenin radyasyondan
korunmasını teminen, radyasyon kaynaklarının güvenliğinin, radyoaktif
kaynakların emniyetinin ve bu tesis, uygulama ve faaliyetler sonucu ortaya
çıkan radyoaktif atıkların yönetiminin sağlanması amacıyla oluşturulmuş
sistemi,
kk) Radyasyon kaynağı: Radyoaktif kaynakları ve
radyasyon yayan veya radyoaktif kaynak içeren cihazları,
ll) Radyasyondan korunma: Nükleer tesislerde,
gerekçelendirme, optimizasyon ve doz sınırlamaları ilkeleri doğrultusunda
radyasyonun zararlarına karşı alınması gereken önlemleri,
mm) Radyasyonla çalışan: Nükleer tesislerde
görevleri gereği, halk için belirlenen doz sınırlarının üzerinde radyasyona
maruz kalma olasılığı olan kişiyi,
nn) Radyasyonla çalışma izni: Kontrollü alanlarda
özel izin gerektiren her bir faaliyete nükleer tesisin radyasyondan korunma
personeli tarafından verilen onayı,
oo) Radyoaktif bulaşma: Çevrede, vücutta ya da
herhangi bir maddenin yüzeyinde veya içinde istenmeyen radyoaktif madde
birikimini,
öö) Radyoaktif kaynak: İçeriğindeki radyoaktif
maddeden faydalanılarak radyasyon uygulamalarında kullanılmak üzere
üretilmiş açık veya kapalı kaynakları,
pp) Radyoaktif madde: Çekirdekleri kendiliğinden
bozunuma uğrayarak radyasyon yayan izotopları içeren maddeleri,
rr) Referans hastane: Radyasyona maruz kalan ya da
radyoaktif madde bulaşmış kişilere veya bir acil durumdan dolayı muhtelif
yaralanmaları olan kişilere ileri uzmanlık gerektiren tedavinin sağlandığı
hastaneyi,
ss) Saha: Tesisi fiziksel engellerle çevreleyen,
sadece kontrollü giriş-çıkış yapılabilen ve üzerinde tesis sahibinin
yetkisi olan alanı,
şş) Stajyer: Belirli bir beceriyi kazanmak amacı
ile mesleki eğitim alan öğrenciyi,
tt) Stokastik etki: Radyasyonun neden olduğu,
oluşma olasılığı maruz kalınan radyasyonla artan ve meydana gelirse
ciddiyeti alınan dozdan bağımsız olan sağlık etkisi,
uu) Tasarıma esas kaza: Nükleer tesisin tasarımı
sırasında güvenlik sistemlerinin sınırlarını belirleyen ve gerçekleşme
olasılığı 10-2/ reaktör yılından az 10-6/ reaktör
yılından büyük veya eşit olan ve radyoaktif madde salınması uygun tasarım
özellikleri sayesinde kabul edilebilir düzeyde tutulan kazaları,
üü) Tasarım ötesi kazalar: Gerçekleşme olasılığı
tasarıma esas kazalardan daha düşük olup önemli radyolojik sonuçlara neden
olabilen kazaları,
vv) Yüklenici: Kuruluş ve çalıştırdığı kişiler
dışında, radyasyon alanlarında iş yürüten gerçek ya da tüzel kişiyi veya
onun işverenliğinde alt yüklenici olarak iş yürüten gerçek veya tüzel
kişiyi,
ifade eder.
(2) Bu Yönetmelikte geçen doz tanımları, birimleri
ve hesaplamalarına ilişkin dozimetrik terimler ve doz hesaplama yöntemleri
Avrupa Komisyonunun 2013/59/EURATOM kodlu direktifinde tanımlanmıştır.
İKİNCİ BÖLÜM
Doz Sınırlama Sistemi
Doz
kısıtlamaları
MADDE 5 –
(1) Kuruluş, nükleer tesisten
kaynaklanabilecek tüm ışınlanmaların neden olabileceği kişisel dozların
büyüklüğü ve radyasyona maruz kalabilecek kişilerin sayısı ile ekonomik ve
sosyal faktörleri göz önünde bulundurarak mümkün olan en düşük doz alınacak
şekilde, çalışanlar, stajyerler ve halk için mümkün ve makul olan en iyi
yöntemleri kullanarak optimum korunmayı sağlar.
(2) Optimizasyon ve doz kısıtlaması nükleer tesisin
tüm ömrü boyunca alınacak önlemler ve kontroller vasıtasıyla
gerçekleştirilir.
(3) Halk için normal işletme sırasında uygulanacak
doz kısıtı her tesis için Kurum tarafından belirlenir.
(4) Nükleer tesiste radyasyonla çalışanlara yönelik
doz kısıtları, yıllık doz sınırlarının altında kalmak koşuluyla Kuruluş
tarafından belirlenir, takip edilir ve Kurum tarafından uygunluğu
değerlendirilir. Harici çalışanlara yönelik doz kısıtları yüklenici ve
Kuruluş tarafından birlikte belirlenir ve Kurumun değerlendirmesine
tabidir.
Doz
sınırları
MADDE 6 – (1) Tüm planlanmış ışınlanmalarda radyasyona maruz
kalma durumlarında alınabilecek radyasyon dozlarının 7, 8 ve 9 uncu
maddelerde verilen doz sınırlarını aşmaması sağlanır. Bu doz sınırlarına
tıbbi ışınlanmalar ve doğal radyasyon nedeniyle alınan dozlar dâhil
edilmez.
Mesleki
ışınlanmalarda doz sınırları
MADDE 7 – (1) Planlanmış ışınlanmalarda radyasyona maruz
kalma durumunda radyasyonla çalışanlar için etkin doz sınırı yıllık 20
mSv’tir. Ancak ardışık beş yılın ortalaması 20 mSv’i geçmemek üzere tek bir
yılda en fazla 50 mSv’e kadar izin verilebilir.
(2) Birinci fıkra hükmü geçerli olmak koşuluyla,
yıllık eşdeğer doz sınırı göz merceği için ardışık beş yılın ortalaması 20
mSv’i geçmemek üzere tek bir yılda en fazla 50 mSv, el, kol ve ayak ile
cilt için 500 mSv’tir. Cildin radyasyon dozuna maruz kalan herhangi bir
alanının 1 cm2 üzerinden alınan ortalama eşdeğer dozu, cilt
eşdeğer dozu olarak kabul edilir.
(3) 18 yaşından küçükler radyasyona maruz kalmaya
neden olabilecek bir görevde çalıştırılamaz.
(4) Harici çalışanlar da dâhil olmak üzere
radyasyonla çalışanlar, hamilelik ve emzirme dönemlerinde durumlarını
Kuruluşa bildirmelerinden itibaren radyasyona maruz kalma riski taşıyan
işlerde görevlendirilemez.
Stajyerler
ve öğrenciler için doz sınırları
MADDE 8 –
(1) 16 ile 18 yaş arasındaki
stajyerler ve öğrenciler için etkin doz sınırı yıllık 6 mSv’tir. Bu doz
sınırları geçerli olmak koşuluyla, yıllık eşdeğer doz sınırları göz merceği
için 15 mSv, cilt, el ve ayak için 150 mSv’tir. Cildin radyasyon dozuna
maruz kalan herhangi bir alanının 1 cm2 üzerinden alınan
ortalama eşdeğer dozu, cilt eşdeğer dozu olarak kabul edilir.
(2) 18 yaşını doldurmuş stajyerler ve öğrenciler
için radyasyonla çalışanlar için belirlenen doz sınırları uygulanır.
(3) 16 yaşını doldurmamış stajyerler ve öğrenciler
için doz sınırları 9 uncu maddede yer alan halk için doz sınırları ile
aynıdır.
Halk için
doz sınırları
MADDE 9 – (1) Planlanmış ışınlanmalarda radyasyona maruz
kalma durumunda halkın alabileceği kişisel yıllık etkin dozun sınırı 1
mSv’tir. Kuruluş tarafından gerekçelendirilmek koşuluyla, ardışık beş yılın
ortalaması 1 mSv olmak üzere yılda daha yüksek sınırlara da Kurum
tarafından izin verilebilir.
(2) Birinci fıkra hükmü geçerli olmak koşuluyla,
yıllık eşdeğer doz sınırı göz merceği için 15 mSv, cilt için ise 50
mSv’tir. Cildin radyasyon dozuna maruz kalan herhangi bir alanının 1 cm2
üzerinden alınan ortalama eşdeğer dozu, cilt eşdeğer dozu olarak kabul
edilir.
(3) Nükleer tesiste ziyaretçi olarak bulunacak
kişiler için ve radyasyonla çalışanlar dışında kalan tesis çalışanları için
de birinci ve ikinci fıkra hükümleri uygulanır.
Lisanslamada
uygulanacak doz kriterleri
MADDE 10
– (1) Nükleer tesislerde normal
işletme sırasında halkın alabileceği kişisel etkin dozların Kurum
tarafından belirlenen doz kısıtını aşmayacağı gösterilir.
(2) Nükleer tesislerde, beklenen işletme olayları
için halkın alabileceği kişisel etkin dozların olay başına yılda 0,1 mSv’i
aşmayacağı gösterilir.
(3) Nükleer tesislerde gerçekleşebilecek tasarıma
esas kazalar sonucunda, halkın kaza başına yıllık 5 mSv’ten fazla kişisel
etkin doz almayacağı gösterilir.
(4) Tasarım ötesi kazalardan; radyoaktif maddeyi
hapseden birincil bariyerde, nükleer reaktörlerde korda veya yakıtta, ciddi
hasara neden olmayan kazalar sonucunda halkın, kaza başına yıllık 20
mSv'ten fazla kişisel etkin doz almayacağı gösterilir.
(5) Nükleer santral yerinin acil durum planlama açısından
kabul edilebilir olması için, 17 nci maddenin beşinci fıkrasında belirtilen
salımda ve daha sonraki nükleer santral lisanslama süreçlerinde radyoaktif
maddeyi hapseden birincil bariyerde ciddi hasara yol açan tasarım ötesi
kaza senaryolarında acil durum planlama bölgelerinin sınırlarında Ek-1’in
(1.3) numaralı maddesinde tanımlı doz kriterlerinin aşılmayacağı
gösterilir.
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
Genel İlkeler
Sorumluluk
MADDE 11
– (1) Nükleer tesisin ömrü boyunca
radyasyona maruz kalma riskini artırabilecek faaliyetlerin güvenli bir
şekilde yerine getirilmesi ile çalışanların, halkın ve çevrenin
radyasyondan korunmasında asıl sorumluluk Kuruluşa aittir. Bu sorumluluk
hiçbir koşulda devredilemez.
(2) Kuruluş, işletmeden çıkarma da dâhil olmak
üzere nükleer tesisin ömrü boyunca mevcut ve gelecek nesillerin
radyasyondan korunmasının sağlanması, buna ilişkin sorumlulukların yerine
getirilmesi ve gerekli önlemlerin alınması için idari, mali ve teknik yapılanmayı
oluşturur.
(3) Lisansın iptal edilmesi, askıya alınması veya
geçerlilik süresinin dolması Kuruluşun bu mevzuat çerçevesindeki
sorumluluklarını ortadan kaldırmaz.
(4) Kurum tarafından yetkilendirilmek ve
denetlenmek Kuruluşun sorumluluğunu ortadan kaldırmaz. Kurum, Kuruluşun
sorumluluklarına ortak olmaz, işlem ve faaliyetlerinden sorumlu tutulamaz.
Radyasyondan
korunmaya ilişkin temel yükümlülükler
MADDE 12
– (1) Kuruluş tarafından ilgili
mevzuat çerçevesinde, nükleer tesisin saha değerlendirme, tasarım, inşaat,
işletmeye alma, işletme, işletmeden çıkarma ve sahanın düzenleyici
kontrolden çıkarılmasını kapsayan tüm aşamalar boyunca radyasyondan
korunmaya ilişkin aşağıdaki yükümlülükler yerine getirilir:
a) Radyasyondan korunma ilkelerinin karşılanması,
b) Radyoaktif atıkların ve kullanılmış yakıtların
yönetilmesi,
c) Saha içi acil durum planlamasının yapılması ve
uygulanması ile saha dışı acil durum planının yapılması ve uygulanmasında
yerel otoriteler ile işbirliği kurulması,
ç) Radyoaktif maddelerin taşınması sırasında
radyasyondan korunmanın sağlanmasına yönelik önlemlerin alınması,
d) Radyasyondan korunma ile ilgili birimin
oluşturulması ve yeterli sayıda radyasyondan korunma personelinin
çalıştırılması,
e) Radyasyonla çalışanlara gereken eğitimlerin
verilmesi ve sorumluluklarını yerine getirebilecekleri gerekli niteliklere
ulaşmalarının sağlanması,
f) Radyasyondan korunma programının hazırlanması ve
uygulanması,
g) Radyasyondan korunma programının etkinliğini
incelemek için periyodik değerlendirme yapılması,
ğ) Radyasyondan korunmayla ilgili kayıtların
tutulması ve raporlanması,
h) Nükleer tesis için belirlenmiş inceleme
seviyelerinin aşılması durumunda bunun nedenlerinin araştırılması ve
iyileştirici ilave önlemlerin alınması.
(2) Kuruluş, korunma ve güvenlik için alınan
önlemlerin etkinliğini periyodik gözden geçirmelerle değerlendirir ve
tespit edilen eksiklik ve zaaflara ilişkin gerekli düzeltici faaliyetleri
radyasyondan korunma ilkelerinden ödün vermeyecek şekilde uygular.
(3) Kuruluş, beklenen işletme olayları ve
kazalardan edinilen tecrübelerin nükleer tesisin radyasyondan korunma
programına yansıtılmasını ve bunların uygulamaya konulmasını sağlar.
(4) Kuruluş, radyasyonla çalışanların hamilelik ve
emzirme durumlarını bildirmelerinin önemi ve bebeğin maruz kalacağı riskler
hakkında bilgilendirilmelerini sağlar.
(5) Kuruluş, doğrudan ya da yüklenicilerle yaptığı
anlaşma vasıtasıyla, harici çalışanların kendi tesisindeki görevleri
sırasında radyasyondan korunmasını sağlar.
(6) Kuruluş, bu Yönetmelik kapsamındaki gereklerin
yerine getirildiğini gösteren iç denetim ve izleme faaliyetlerini
gerçekleştirir.
Dereceli
yaklaşım
MADDE 13
– (1) Bu Yönetmelikteki hükümler,
nükleer tesislerin çalışanlar, halk ve çevre üzerinde yaratabileceği riskin
boyutu ile orantılı bir seviyede uygulanır.
Radyasyon
kaynakları
MADDE 14
– (1) Kuruluş tarafından,
çalışanların ve halkın radyasyondan korunmasının sağlanabilmesi için
nükleer tesislerde kullanılan radyasyon kaynaklarının güvenliği ve emniyeti
ile ilgili her türlü önlem alınır.
(2) Nükleer tesislerde kullanılan radyasyon
kaynaklarının ithali, ihracı, bulundurulması, taşınması gibi faaliyetlerle
ilgili her türlü lisans, izin ve denetim işlemleri radyasyon güvenliğine
ilişkin mevzuat hükümleri kapsamında yürütülür.
Radyoaktif
atıklar
MADDE 15
– (1) Nükleer tesislerde oluşan
radyoaktif atıkların yönetiminde, 9/3/2013 tarihli ve 28582 sayılı Resmî
Gazete’de yayımlanan Radyoaktif Atık Yönetimi Yönetmeliği esas alınır ve
uygulanır.
(2) Katı radyoaktif atıkların serbestleştirilmesinde
9/3/2013 tarihli ve 28582 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Nükleer
Tesislerde Serbestleştirme ve Sahanın Düzenleyici Kontrolden Çıkarılmasına
İlişkin Yönetmelik hükümleri esas alınır ve uygulanır.
Çevresel
radyolojik izleme
MADDE 16
– (1) Kuruluş, işletme koşulları
ve kazalar sırasında halkın alabileceği dozu yeterli seviyede ve hızlı bir
şekilde değerlendirmek için çevresel radyolojik izleme programını hazırlar
ve inşaat lisansı başvurusu sırasında Kuruma sunar. Kurum tarafından
uygunluğu değerlendirilen program, nükleer tesisin işletmeye alınmasından
yaklaşık 2 yıl önce uygulanmaya başlanır.
Halk
dozlarının tahmini
MADDE 17
– (1) Kuruluş, işletme
koşullarında radyoaktif gaz ve sıvı salımlar nedeniyle kritik grupların alabileceği
dozlara ilişkin tahminlerini yapar ve bu tahminlerin doz kısıtlarının
altında kaldığını yer değerlendirme aşamasından itibaren tüm lisanslama ve
periyodik güvenlik değerlendirmesi süreçlerinde Kuruma gösterir.
(2) Nükleer tesis işletimdeyken işletme koşullarında
halkın alabileceği radyasyon dozunun tahminleri, çevreye verilen gaz ve
sıvı salım ölçümlerine dayanır. Lisanslama için seçilen kritik gruplar
tesis işletimdeyken yeniden değerlendirilir.
(3) İşletme koşulları sırasında halkın alabileceği
etkin dozların tahminleri, nükleer tesislerin neden olacağı riskin boyutuna
bağlı olarak uygun modeller seçilerek ve uygun girdiler ve kabuller
kullanılarak yapılır.
(4) Nükleer tesis işletimdeyken yapılan, halkın
etkin doz tahminleri 53 üncü madde gereğince Kuruma sunulan Radyoaktif
Salım Raporunda yer alır.
(5) Tesisin lisanslama ve periyodik güvenlik
değerlendirmeleri sırasında Kuruluş tarafından tasarıma esas kazalar ile
tasarım ötesi kaza durumlarının radyolojik analizleri yapılır. Nükleer
santralin yer değerlendirme aşamasında sadece çevreye 100 TBq’lik Cs-137
salımı ile santralin türüne uygun kaynak teriminde yer alan diğer
radyonüklidlerin bu salıma göre bağıl oranları korunarak belirlenmiş
miktarlarda salımının radyolojik analizleri yapılır.
(6) Acil durumlara hazırlık açısından, Kuruluş
tarafından kullanılmak üzere, ısıl gücü 2 MWth’den büyük olan reaktörlerde
ve tesis dışına yayılarak koruyucu eylemlerin gerçekleştirilmesini
gerektiren dozlara yol açabilecek diğer nükleer tesislerde
gerçekleşebilecek kazaların radyolojik sonuçlarını tahmin eden karar destek
sistemi model ve yazılımları tesiste bulunur. Bu model ve yazılımların
nükleer tesis işletime alınmadan önce, gerçekleşebilecek ve çevreye salıma
neden olabilecek kaza senaryoları için denenmiş olması gerekir. Acil durum
tatbikatlarında model ve yazılımların sonuçlarının kullanılabilirliği test
edilir.
(7) Doz tahminlerinin analizleri için kullanılan
model ve yazılımlar hakkında bilgi ile girdiler, kabuller ve analiz
sonuçları lisanslama ve periyodik güvenlik değerlendirmesi süreçlerinde
Kuruma sunulur.
Radyasyonla
çalışanların dozlarının tahmini
MADDE 18
– (1) Kuruluş tarafından,
radyasyonla çalışanların doz tahminleri işin süresi, sıklığı ve işin neden
olacağı doz hızı dikkate alınarak yapılır. Sonuçların radyasyonla
çalışanlar için belirlenmiş doz kısıtlarının altında kalacağı inşaat
lisansından itibaren tüm lisanslama ve periyodik güvenlik değerlendirmesi
süreçlerinde Kuruma gösterilir.
DÖRDÜNCÜ BÖLÜM
Nükleer Tesisin İşletme Aşamasında Radyasyondan
Korunma
Radyasyondan
korunma programı
MADDE 19
– (1) Kuruluş tarafından, nükleer
tesisin insan sağlığı ve çevre üzerindeki potansiyel riskinin boyutuna
uygun ayrıntıda radyasyondan korunma programı hazırlanır ve tesisin
işletmeye alınması ile uygulanmaya başlanır.
(2) Radyasyondan korunma programı asgari aşağıdaki
hususları ve bunlara ilişkin prosedürleri içerir:
a) Radyasyondan korunmaya ilişkin yapılanma,
b) İstihdam edildiği durumlarda harici çalışanların
sorumlulukları,
c) Radyasyon alanlarının sınıflandırılması,
ç) Radyasyonla çalışanların sınıflandırılması,
d) Radyasyonla çalışma izni,
e) Kişisel koruyucu donanım,
f) Sağlık gözetimi,
g) Radyasyon alanlarının izlenmesi,
ğ) Kişisel izleme,
h) Salımların izlenmesi,
ı) Kalibrasyon ve bakım,
i) Radyasyondan korunma eğitimleri,
j) Diğer plan ve programlar ile bağlantılar.
(3) Radyasyondan korunma programı, işletme
tecrübeleri, nükleer tesisteki değişiklikler ile ulusal mevzuattaki
değişiklikler göz önüne alınarak ve periyodik güvenlik değerlendirmeleri
sırasında gerektiğinde güncellenir.
Radyasyondan
korunmaya ilişkin yapılanma
MADDE 20
– (1) Radyasyondan korunmaya
ilişkin faaliyetleri yürütecek birimde görev alacak, ilgili mevzuat
gereğince belirlenmiş olan nitelik ve yeterliliklere sahip radyasyondan
korunma personeli ile bu birimde görev alan diğer personelin yetki,
sorumluluk ve görev paylaşımları radyasyondan korunma programında yer alır.
Radyasyondan
korunma personeli
MADDE 21
– (1) Radyasyondan korunma
personeli nükleer tesisin işletmeye alma, işletme, işletmeden çıkarma ve
sahanın düzenleyici kontrolden çıkarılması aşamalarının tümünde
radyasyondan korunmadan sorumludur ve Kuruluş tarafından belirlenen usul ve
esaslar çerçevesinde görevlendirilir. Kuruluş, tesiste dereceli yaklaşım
ilkesi gereğince yeterli sayıda radyasyondan korunma personeli çalıştırır.
(2) Radyasyondan korunma personeli, radyasyondan
korunma açısından yetersizlikler olduğunu düşündüğü durumlarda nükleer
tesisin çalışmasına izin vermeme ya da tesisi durdurma yetkisine sahiptir.
Bu görevler kapsamında radyasyondan korunma personeli nükleer tesiste
görevlendirildiği süre içinde tesis yöneticisine karşı sorumludur.
(3) Radyasyondan korunma personeli görevli olduğu
süre içinde her an ulaşılabilir olmak ve nükleer tesis sınırları içinde
bulunmakla yükümlüdür.
(4) Radyasyondan korunma personeli asgari olarak
aşağıdaki koşulları sağlamak zorundadır:
a) 21/10/2005 tarihli ve 25973 sayılı Resmî
Gazete’de yayımlanan Araştırma Reaktörlerinde İşletme Organizasyonu,
Personel Nitelikleri ve İşletici Personel Lisanslarına İlişkin Yönetmeliğin
21 inci maddesinde belirtilen genel sağlık kriterlerine uymak,
b) Araştırma reaktörlerinde temel bilimler, sağlık
bilimleri veya ilgili bir mühendislik dalından ön lisans veya iki yıllık
meslek yüksekokulu, diğer nükleer tesislerde ise temel bilimler, sağlık
bilimleri veya ilgili bir mühendislik dalından lisans diplomasına sahip
olmak,
c) Kuruluş tarafından nükleer tesise özel olarak
planlanan ve ilgili mevzuatta asgari şartları tanımlanan radyasyondan
korunma personeli eğitimlerini başarıyla tamamlamış olmak,
ç) Kurum tarafından eğitim ve deneyimleri
değerlendirilerek, nükleer tesislerde radyasyondan korunma personeli olarak
çalışmaya uygun bulunmak.
Radyasyondan
korunma personelinin görevleri
MADDE 22
– (1) Radyasyondan korunma
personeli aşağıda sıralanan görevlerin uygulanmasından sorumludur:
a) Radyasyonla çalışanları radyasyondan korunma
programına ilişkin bilgilendirmek, gerekli eğitimleri vermek ve programı
uygulamak,
b) Radyasyonla çalışanların işe başlamadan önce ve
çalıştığı süre boyunca yılda en az bir kez sağlık gözetimlerinin
yaptırıldığını ve gerektiğinde özel sağlık gözetiminin uygulandığını
kontrol etmek,
c) Harici çalışanların, tesiste radyasyon alanında
çalıştıkları sürece aldıkları dozları kendilerine ve yüklenicilere
bildirmek,
ç) Radyasyon alanlarına giren ziyaretçilere ilişkin
kayıtların tutulmasını sağlamak,
d) Radyasyonla çalışanların kişisel doz
değerlendirmelerini düzenli olarak yaparak gerekirse ilave önlemlerin
alınmasını sağlamak, doz değerlendirmelerine ilişkin kayıtları çalışanlara,
işyeri hekimine, gerektiğinde Kuruma ve belirlenmiş ve referans hastanelere
verilmek üzere hazır bulundurmak,
e) A sınıfı çalışanların ve harici çalışanların
kişisel izleme faaliyetlerinin düzenli olarak gerçekleştirildiğini takip
etmek, kişisel dozlarına ilişkin verilerin Merkezi Doz Kayıt Sistemine
girişini yapmak,
f) Radyasyon alanlarına ve alınabilecek dozlara
ilişkin risk değerlendirmesini yaparak gerekli tedbirleri almak ve
radyasyonla çalışanları bilgilendirmek,
g) Radyoaktif kaynakların güvenliğine ilişkin
tedbirleri almak,
ğ) Radyoaktif kaynakların ve donanımlarının
yerlerinde ve çalışır durumda olup olmadıklarını periyodik aralıklarla
kontrol etmek, bu kaynakların sızıntı testini yapmak veya yaptırmak,
h) Radyasyon alanı izleme programını yürütmek,
kontrollü alanlarda radyasyon seviyesini ve radyoaktif bulaşmayı kontrol
etmek ve önleyici tedbirleri almak,
ı) İnceleme seviyelerini ve bu seviyelerin aşılması
durumunda izlenecek yöntemleri belirlemek,
i) Radyoaktif bulaşma durumunda arındırma
işlemlerini yürütmek,
j) Acil durumlarda radyasyondan korunmaya yönelik
olarak bu Yönetmeliğin ve ilgili diğer mevzuatın gerektirdiği tüm önlemleri
almak,
k) Konuya ilişkin olarak Beşinci Bölümde belirtilen
radyasyondan korunmaya ilişkin kayıtları tutmak.
(2) Tesiste radyoaktif atık ve kullanılmış yakıt
yönetimi çalışmalarını yürüten ayrı bir birimin bulunmadığı durumda,
radyasyondan korunma personeli radyoaktif atık ve kullanılmış yakıt
yönetimi çalışmalarını da yürütür.
(3) Radyasyondan korunma personeline gerektiğinde
Kuruluş tarafından radyasyondan korunma görevini aksatmayacak şekilde ilave
görevler tanımlanabilir.
İş
sağlığı ve güvenliği
MADDE 23
– (1) Nükleer tesislerde iş
sağlığı ve güvenliği ile ilgili hususlarda 22/5/2003 tarihli ve 4857 sayılı
İş Kanunu ile 20/6/2012 tarihli ve 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği
Kanunu ve iş sağlığı ve güvenliği ile ilgili diğer mevzuat hükümleri
uygulanır.
(2) Nükleer tesislerde görevli iş güvenliği
uzmanları radyasyondan korunma personeli ile işbirliği içerisinde çalışır.
Radyasyonla
çalışanların sorumlulukları
MADDE 24
– (1) Radyasyonla çalışanlar;
kendilerinin ve diğer radyasyonla çalışanların radyasyondan korunmasını
sağlamak için aşağıda belirtilen önlemlerin alınmasından sorumludur:
a) Dozimetreleri ve 2/7/2013 tarihli ve 28695
sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Kişisel Koruyucu Donanımların
İşyerlerinde Kullanılması Hakkında Yönetmeliğin 4 üncü maddesinin birinci
fıkrasının (b) bendinde tanımlanan kişisel koruyucu donanımı talimatlara
uygun şekilde kullanmak,
b) Kuruluş tarafından hazırlanan çalışma
talimatlarına aykırı veya olağandışı olay saptadığında çalışma talimatında
belirtilen sorumlu personele veya radyasyondan korunma personeline bilgi
vermek,
c) Radyasyondan korunmaya ilişkin eğitimlere
katılmak ve bilgilerini güncel tutmak,
ç) Hamilelik şüphesi durumunda ve emzirme döneminde
radyasyondan korunma personeline bilgi vermek,
d) Korunma ve güvenliğe ilişkin belirlenmiş olan
talimatların gereğini yerine getirmek,
e) Doz değerlendirmesi ve sağlık gözetimine ilişkin
uygulamalarda Kuruluş ile uyumlu olarak çalışmak.
Harici
çalışanlar
MADDE 25
– (1) Kuruluş, yüklenici ile
çalışması durumunda, harici çalışanların radyasyondan korunmasını sağlamak
için doğrudan ya da yüklenici ile arasında yaptığı yazılı bir anlaşma ile
aşağıdaki hususların yerine getirilmesini sağlar ve harici çalışanlar için
bu Yönetmelikte belirtilen hükümleri uygular:
a) Harici çalışanların 5, 6 ve 7 nci maddelerde
belirtilen doz sınırlarına ve kısıtlamalarına uyması garanti altına alınır.
b) Harici çalışanlar tesiste radyasyon alanında
çalışmaya başlamadan önce, önceki işlerinden almış oldukları dozların
kayıtlarını Kuruluşa bildirmekle yükümlüdür.
c) Harici çalışanlar yurt dışında
gerçekleştirdikleri çalışmaların sonunda aldıkları dozları çalıştıkları
ülkedeki işverenin hizmet aldığı dozimetri servisine onaylatır ve yurda
dönüşünde Merkezi Doz Kayıt Sistemine işletir.
ç) Kuruluş, A sınıfı harici çalışanlara tesisindeki
kontrollü alanlara giriş ve çalışma koşulları ile acil durum plan ve
prosedürlerinin ilgili kısımları konusunda gerekli bilgilendirmeyi yapar,
eğitimleri verir ve kişisel izleme yapıldığını garanti altına alır. B
sınıfı harici çalışanlara ise tesisindeki gözetimli alanlara giriş ve
çalışma koşulları hakkında gerekli bilgilendirmeyi yapar. Harici
çalışanlara uygun kişisel koruyucu donanımı sağlar.
d) Harici çalışanların tesiste radyasyona maruz
kalabilecekleri işe başlamadan önce sınıflandırmalarının doğru yapıldığı
garanti altına alınır. Harici çalışanların sınıflandırması çalışma
koşulları ve sağlık gözetimine bağlı olarak gözden geçirilir.
e) Harici çalışanların sağlık gözetiminin
uygulanması ve takibi garanti altına alınır.
f) Harici çalışanların kişisel izleme kayıtlarının
tutulması, söz konusu çalışanlara bildirilmesi ve çalışanların kendi
kişisel doz kayıtlarına erişebilmeleri sağlanır.
g) Harici çalışanlara radyasyon riskleri, genel
radyasyondan korunma prosedür ve önlemleri, hamilelik durumlarını erkenden
bildirmelerinin önemi ile emzirme döneminde olan radyasyonla çalışanlara iç
ve dış ışınlanma sonrasında bebeğin maruz kalacağı riskler hakkında gerekli
eğitimlerin verildiği ve bilgilendirmenin yapıldığı garanti altına alınır.
Radyasyon
alanlarının sınıflandırılması
MADDE 26
– (1) Kuruluş, nükleer tesiste
radyasyon alanlarını belirler ve bu alanlara yönelik korunmanın ve
güvenliğin temini için gerekli idari ve teknik düzenlemeleri yapar.
(2) Radyasyon alanları, radyasyon ölçüm
değerlerinin çalışma koşulları ile birlikte değerlendirilmesi yapılarak
alınması beklenen dozlara ve riskin büyüklüğüne uygun şekilde aşağıdaki
gibi sınıflandırılır:
a) Radyasyondan korunmayı sağlama veya radyoaktif
bulaşmanın yayılmasını önleme amacı ile 27 nci maddede tanımlanmış olan
özel kuralların uygulandığı, radyasyonla çalışanların kişisel izlemelerinin
yapıldığı ve giriş çıkışları kontrole tabi olan alanlar kontrollü alan,
b) Kontrollü alan olarak değerlendirilmeyen ancak
radyasyonla çalışanların radyasyona maruz kalma potansiyelinin bulunması
nedeniyle, radyasyon seviyelerinin sürekli izlenmesini gerektiren alanlar
gözetimli alan.
(3) Kuruluş, kontrollü ve gözetimli alanlarda
korunmanın ve güvenliğin sağlanması için alınması gerekli olan tedbirlerde
bir değişiklik ihtiyacı olup olmadığını belirli aralıklarla gözden geçirir
ve gerektiğinde radyasyon alanlarını yeniden belirler, varsa
değişikliklerin ilgili çalışanlara iletilmesini sağlar.
Kontrollü
alanlarda uyulması gerekli kurallar
MADDE 27
– (1) Kuruluş, radyoaktif
bulaşmaya maruz kalma ve bulaşmanın yayılmasının engellenmesi, alınma
ihtimali olan radyasyon dozunun sınırlandırılması veya radyasyona maruz
kalmanın engellenmesi için kontrollü alanlara ilişkin aşağıda belirtilen
asgari önlemlerin alınmasını ve kurallara uyulmasını sağlar:
a) Gerekli nitelik ve yeterliliğe sahip personel
arasından kontrollü alanlarda faaliyet gösterecek, gözetim ve iç denetim
yapacak personeli görevlendirir ve personelin çalışacağı işe uygun olarak
eğitilmesini sağlar.
b) Bu alanlara girişleri kısıtlayacak şekilde,
gerekli hallerde kilitleme mekanizmaları ve güvenlik sistemlerinin
yerleştirilmesini de içerecek uygun fiziksel bariyerleri oluşturur.
c) Kontrollü alanlarda uyulması gereken kurallara
ilişkin çalışma talimatlarını hazırlar ve uygular.
ç) ISO tarafından tavsiye edilen radyasyona ilişkin
uyarı işaretlerini ve alanın radyasyon ve radyoaktif bulaşma seviyesini,
alanın sınıfını, giriş sırasında ve alan içerisinde uyulması gereken
kuralları ve kısıtlamaları, alanda kalma süresine ilişkin sınırlamaları
içeren çalışma talimatları ile acil durum talimatlarını ve acil durum
sırasında temasa geçilecek kişilere ilişkin bilgileri kontrollü alanların
girişlerinde okunaklı ve görünür biçimde uygun yerlere yeterli sayıda
yerleştirir.
d) Kontrollü alanlarda radyasyondan korunmaya
ilişkin ilave önlem gerektiren işler için radyasyondan korunma
personelinden çalışma izninin alınması zorunludur.
e) Kontrollü alanlara girişlerde koruyucu donanım
ile kişisel ve alan izleme cihazlarını temin eder ve personelin kıyafetini
değiştirip bırakabileceği alanların oluşturulmasını sağlar.
f) Kontrollü alanların çıkışlarında aşağıda
belirtilenlerden gerekli olanları sağlar:
1) Cilt yüzeyinde ve giysilerdeki radyoaktif
bulaşmanın ölçülmesi için gerekli cihaz ve sistemler,
2) Kontrollü alanlardan çıkarılan her türlü eşyanın
(cihaz, ekipman, sistem, malzeme gibi) radyoaktif bulaşma ihtimaline karşı
yapılması gereken ölçümler için gerekli cihaz, ekipman ve sistemler,
3) Arındırma için banyo ve yıkanma imkânları,
4) Radyoaktif madde bulaşmış giysi, cihaz, ekipman
ve malzemelerin depolanacağı alanlar ve gerektiğinde arındırma için gerekli
ortam ve ekipman,
5) Kontrollü alana özgü radyoaktif bulaşmanın
yayılmasını engelleyecek gerekli diğer sistem ve ekipmanlar.
Gözetimli
alanlar
MADDE 28
– (1) Kuruluş, gözetimli alanları
uygun bariyerler ile ayırır. ISO tarafından tavsiye edilen radyasyon uyarı
işaretlerini ve alanın radyasyon seviyesini, alanın sınıfını, alana giriş
kurallarını, alanda çalışma talimatlarını, acil durum talimatlarını ve acil
durumda temasa geçilecek kişilere ilişkin bilgileri gözetimli alanların
girişlerinde okunaklı ve görünür biçimde uygun yerlere yeterli sayıda
yerleştirir.
Radyasyonla
çalışanların sınıflandırılması
MADDE 29
– (1) Kuruluş tarafından, normal
çalışma koşullarında, yıllık doz değerleri ve potansiyel ışınlanmaların
olasılık ve büyüklüğü dikkate alınarak radyasyonla çalışanlar A ve B sınıfı
olarak sınıflandırılır.
(2) Yılda 6 mSv’ten fazla etkin doz veya göz
merceği için 15 mSv, cilt, el ve ayak için 150 mSv’ten fazla eşdeğer doz
alması muhtemel olanlar A sınıfı çalışan, A sınıfı çalışanı olarak
sınıflandırılmayan radyasyonla çalışanlar B sınıfı çalışan olarak
sınıflandırılır.
(3) Kuruluş, harici çalışanların tesiste radyasyona
maruz kalabilecekleri işe başlamadan önce yükleniciler tarafından yapılan
sınıflandırmalarının doğruluğunu kontrol eder.
Radyasyonla
çalışma izni
MADDE 30
– (1) Kuruluş, kontrollü alanlarda
radyasyondan korunmaya ilişkin ilave önlem gerektiren görevlerin
radyasyondan korunma personeli tarafından verilmiş çalışma izni esas
alınarak yapılmasını sağlar. Radyasyondan korunma personeli tarafından
hangi çalışma koşullarında radyasyonla çalışma izni alınması gerektiği ve
bu izne ilişkin talimatlar belirlenir ve çalışmanın izne uygun olarak
yapılıp yapılmadığı kontrol edilir.
(2) Radyasyonla çalışma izni aşağıdaki konular
değerlendirilerek verilir:
a) Radyasyon alanındaki ortalama doz hızı,
alınabilecek dozlar ve bu alandaki yüksek radyoaktivite tespit edilebilecek
bölgeler,
b) Radyoaktif bulaşmanın seviyesi ve bu seviyenin
çalışma sırasındaki değişimine ilişkin öngörüler,
c) Radyasyon alanındaki radyasyondan korunmaya
ilişkin önlemler çerçevesindeki hazırlıklar,
ç) Personel tarafından kullanılacak ilave dozimetre
ve ölçüm araçları,
d) Çalışmanın farklı aşamalarında kullanılacak
uygun koruyucu donanımlar,
e) Çalışmanın başlangıç tarihi ve zamanı, tahmini
süresi, gereken işgücü,
f) Radyasyonla çalışanların alabilecekleri
radyasyon dozuna ilişkin kısıtlar,
g) Nükleer tesisin işletme durumu (soğuk veya sıcak
durdurma, tam güç ve benzeri),
ğ) Aynı alan içerisinde yapılan işle
etkileşebilecek diğer faaliyetler,
h) Oluşacak radyoaktif atığın yönetimi,
ı) Çalışmaya ilişkin gerekli hazırlıkların
yapılması, gerekli yardımın alınması (iskele kurulması, koruyucu paravanların
kurulması, ek havalandırmanın sağlanması ve benzeri),
i) İş süresince kontrol ve koordinasyonu sağlayacak
personele ilişkin iletişim bilgileri.
(3) Nükleer tesiste verilen bütün radyasyonla
çalışma izinleri verildiği tarihten itibaren 5 yıl süreyle saklanır.
Kişisel
koruyucu donanım
MADDE 31
– (1) Kuruluş kişisel koruyucu
donanımla ilgili olarak aşağıdaki hususları sağlar:
a) Radyasyonla çalışanlara varsa ilgili standarda
uygun özelliklerde, yeterli ve uygun nitelikte koruyucu giysi, cihaz,
malzeme ve ekipmanı tedarik eder. Kişisel koruyucu donanım, radyasyonla
çalışanları çalışma koşullarında radyasyondan koruyacak şekilde tasarlanır.
b) Radyasyonla çalışanlara, koruyucu giysilerin ve
solunum koruyucu ekipmanları da dâhil olmak üzere tüm koruyucu donanımın
kullanımına ilişkin yeterli eğitim verilir ve ilgili talimatlar hakkında
bilgilendirme yapılır.
c) Belirli koruyucu donanım kullanılmasını
gerektirebilecek görevler işyeri hekiminin tavsiyesi doğrultusunda sadece
sağlık koşulları yeterli olan radyasyonla çalışanlara verilebilir.
ç) Acil durumlarda kullanılacaklar da dâhil olmak
üzere tüm kişisel koruyucu donanım uygun şartlarda muhafaza edilir ve
belirli aralıklarla test ve kontrolleri yapılarak çalışmaya hazır durumda
tutulur.
d) Personelin koruyucu donanım kullanımına ilişkin
olarak, donanımın uygun olmayan kullanımından dolayı fazla doz almaması ve
koruyucu donanım kullanarak gerekli çalışmayı yaparken radyolojik olmayan
ilave risklerden etkilenmemesi sağlanır.
(2) Kullanımdan sonra koruyucu giysi ve solunum
koruyucu ekipmanlar radyoaktif olarak kirlenmiş kabul edilir. Radyoaktif
bulaşmanın yayılmasını önleyecek şekilde dikkatlice çıkarılır ve uygun
işlemlere tabi tutulur.
(3) Kuruluş, radyasyonla çalışanların aldıkları
dozun düşürülmesi için hareketli paravan, radyasyon alanındaki havanın
dışarı atılması için taşınabilir havalandırma cihazları, uzaktan kumandalı
çalışma alet ve ekipmanları, haberleşme cihazları, katı ve sıvı radyoaktif
madde ve atıkların toplanması için özel taşıma ve muhafaza kapları gibi
çalışmaya uygun gerekli diğer özel ekipmanları temin eder.
(4) Kuruluş, radyasyonla çalışanların, kişisel
koruyucu donanımın kullanımı sırasında alınan radyasyon dozu ve radyoaktif
atık oluşumunun mümkün olan en düşük seviyede tutulması için ve arındırma
konusunda özel olarak eğitilmelerini sağlar.
Sağlık
gözetimi
MADDE 32
– (1) Kuruluş 20/7/2013 tarihli ve
28713 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan İşyeri Hekimi ve Diğer Sağlık
Personelinin Görev, Yetki, Sorumluluk ve Eğitimleri Hakkında Yönetmelik
kapsamında işyerinde görevlendireceği işyeri hekiminin ve gerektiğinde
diğer sağlık personelinin radyasyondan korunma, radyobiyoloji, radyasyon
kazaları, radyasyon yaralanmalarının teşhis, tetkik ve tedavileri ve acil
durum konularında eğitim almasını sağlar. Bu eğitim sonucu işyeri hekiminin
bu konuda yeterli olduğuna dair belge düzenlenir.
(2) Kuruluş, radyasyonla çalışanların işe
girişlerinde sağlık durumlarının işe uygun olduğunu belirten sağlık
raporlarının sağlanması, sağlık gözetimlerinin yılda en az bir kere
yaptırılması, müsaade edilen doz sınırları ve kısıtlarının üzerinde
radyasyon dozu aldığının saptanması veya bundan şüphelenilmesi durumunda
gerekli tetkik ve tedavilerinin yaptırılması, işinden ayrılması durumunda
başlatılan tetkik ve tedavilerin devamının sağlanması ile yükümlüdür.
Radyasyonla çalışanların görevlerini yerine getirebilmek için sağlık
açısından yeterli olup olmadıklarını belirlemek üzere işe girmeden önce ve
işe girdikten sonra periyodik yapılan sağlık kontrollerinin içeriği ve
yılda kaç kere yapılacağı, yapılacak işin mahiyetine ve çalışanın sağlık
durumuna bağlı olarak işyeri hekimince belirlenir.
(3) A sınıfı çalışanlara ilişkin teşhis ve tedavi
de dâhil olmak üzere sağlık kayıtlarının tutulması sağlanır.
(4) İşyeri hekimi işin sonlanmasından sonra da A
sınıfı çalışanın sağlık durumunu korumak amacıyla sağlık gözetiminin
sürdürülmesi gerektiğine karar verebilir.
(5) Kuruluş, tesiste kontrollü alanlarda çalışacak
A sınıfı çalışanların işe başlamadan önce sağlık durumlarının işe uygun
olduğunu ve çalışma süresince sağlık gözetimlerinin yapıldığını kontrol
eder.
Özel sağlık
gözetimi
MADDE 33
– (1) Kuruluş tarafından 32 nci
maddede belirtilen sağlık gözetimine ek olarak, 7 nci maddede belirtilen
doz sınırlarını aşan her olayda özel sağlık gözetimi uygulanır.
(2) Özel sağlık gözetimi kapsamında, işyeri
hekiminin radyasyona maruz kalan çalışanların sağlık durumlarının korunması
için gerekli gördüğü ileri tetkikler yapılır, arındırma önlemleri alınır,
acil tedaviye yönelik eylemler gerçekleştirilir veya işyeri hekimi
tarafından tanımlanan diğer faaliyetlerin gerekleri yerine getirilir.
Gerekirse radyasyona maruz kalan çalışanların belirlenmiş veya referans
hastanede tedavileri sağlanır.
(3) Radyasyona maruz kalan çalışanların sonraki
çalışma koşulları işyeri hekiminin vereceği karar dikkate alınarak
belirlenir.
Radyasyon
alanlarının izlenmesi
MADDE 34
– (1) Kuruluş, radyasyon
alanlarının izlenmesi için bir program oluşturur ve programı belirli aralıklarla
gözden geçirir.
(2) Radyasyon alanı izleme programının içeriği ve
uygulama sıklığı aşağıdaki hususlar dikkate alınarak belirlenir:
a) Radyasyon alanlarındaki radyasyon türlerine
bağlı doz hızı seviyeleri ve bu seviyelerde beklenen değişiklikler,
b) Radyasyon alanlarındaki havadaki
radyonüklidlerin aktivite konsantrasyonları, radyoaktif bulaşma seviyeleri
ve bu seviyelerde beklenen değişiklikler.
(3) Radyasyon alanı izleme programının sonuçlarının
kayıtları tutulur ve bu sonuçlardan radyasyonla çalışanlar haberdar edilir.
(4) Radyasyon ölçümleri için uygun cihazların
bulundurulması, kullanılması, kalibrasyonlarının yapılması ve radyasyon
alanları için ölçüm programlarının gerçekleştirilmesi sağlanır.
Kişisel
izleme
MADDE 35
– (1) Kuruluş, A sınıfı
radyasyonla çalışanlarını kişisel dozimetre ile izlemeye tabi tutar. İç ışınlanma yolu ile ya da göz, el, kol
ve ayaklarına önemli derecede doz alma potansiyeli olan A sınıfı
çalışanları belirler ve bunların kişisel dozlarını uygun bir sistem
aracılığıyla izler.
(2) Kuruluş, B sınıfı radyasyonla çalışanların
sınıflandırılmasının doğru yapıldığını teyit etmek amacıyla aldıkları dozu
belirli periyotlarla değerlendirir. Bu değerlendirme radyasyon alanı izleme
sonuçlarına dayanılarak yapılır. B sınıfı radyasyonla çalışanın
gerektiğinde kişisel dozu da izlenebilir.
(3) Kuruluş, radyasyonla çalışanların dozlarının
değerlendirilmesini ve bu hizmetin Kurumdan veya Kurum tarafından
onaylanmış dozimetri servislerinden alınmasını sağlar.
(4) Dozimetre değerlendirme sonuçları Merkezi Doz
Kayıt Sistemine dozimetri servisleri tarafından işlenir.
(5) Merkezi Doz Kayıt Sistemine ilişkin usul ve
esaslar, dozimetri hizmeti verecek kuruluşların uygunluk ölçütleri ile
çalışma usul ve esasları Kurum tarafından belirlenir.
(6) Kişisel izlemenin imkânsız veya yetersiz olduğu
durumlarda kişisel doz takibi, diğer radyasyonla çalışanların kişisel
dozlarının veya radyasyon alanlarındaki radyasyon ölçümlerinin
değerlendirilmesiyle yapılan tahminlere dayandırılır.
(7) Radyasyonla çalışanlar için belirlenen inceleme
seviyesinin aşılması durumunda söz konusu kişiler ve çalışma koşulları
değerlendirmeye tabi tutularak Kuruluş tarafından gerekli düzenlemelerin
yapılması sağlanır.
(8) Kişisel doz değerlendirme sonuçlarının
radyasyonla çalışanlara bildirilmesinden ve çalışanların kendi kişisel doz
kayıtlarına erişebilmelerinden Kuruluş sorumludur.
(9) Kontrollü alanlarda radyasyonla çalışanların
işletme koşullarında aldığı dozlar, Kuruluş tarafından belirlenmiş doz
kısıtlarını aşamaz. Radyasyonla çalışanların aldığı ve kişisel izleme
sonucu tespit edilen dozlar Kuruma 53 üncü madde gereğince sunulan Kişisel
Doz ve Radyasyon Ölçüm Raporunda yer alır.
(10) Kuruluş tarafından, kaza durumunda
çalışanların aldığı dozların ölçümü ve takibi yapılır. Kaza durumunda
alınan dozlar hakkında çalışana ve Kuruma gecikmeksizin bilgi verilir.
(11) Harici çalışanların tesiste görevli iken aldığı
dozlara ilişkin kişisel izleme kayıtları işverenleri yüklenicilere Kuruluş
tarafından bildirilir.
Salımların
izlenmesi
MADDE 36
– (1) Nükleer tesisin salımları
işletme koşulları ve kaza durumlarında Kuruluş tarafından izlenir.
Salımlar, salım noktasında kesintisiz çalışan sabit ölçüm sistemleri
vasıtasıyla izlenir. Salım süresince alınan örneklerin aktiviteleri
laboratuvar analizleri yapılmak suretiyle ölçülür.
(2) Nükleer tesisin işletme koşullarında salımı
yapılacak radyoaktif maddeler, izleme sistemi arızası durumunda çevreye
verilmez.
(3) Nükleer tesisin salımlarındaki radyonüklidler
uygun muamele metotlarının kullanımı sonucunda aktiviteleri azaltılarak ve
salım limitlerinin altına düşürülerek çevreye verilir.
Kalibrasyon
ve bakım
MADDE 37
– (1) Kuruluş, taşınabilir olanlar
da dâhil olmak üzere kişisel dozimetrelerin, radyasyon izleme ve radyoaktif
kirlenmenin ölçümüne ilişkin cihaz, ekipman ve sistemlerin kalite temin ve
bakım onarım programına uygun olarak periyodik kalibrasyon, test ve
bakımlarını aşağıdaki hususları da dikkate alarak yaptırır:
a) Cihaz, ekipman ve sistemlerin kalite kontrolü,
b) Kalibrasyon ve performans testleri ile bunların
sıklığı,
c) Bakımların sıklığı ile bakım sonrası yapılacak
test ve kabuller,
ç) Kullanımın izlenebilirliği.
(2) Kalibrasyon, performans ve kalite kontrol
testleri ile bakım ve onarıma ilişkin kayıtlar tutulur.
Radyasyondan
korunma eğitimleri
MADDE 38
– (1) Nükleer tesislerde korunma
ve güvenliğin temini için radyasyonla çalışanlar gerekli eğitimleri alır.
Bu eğitim, gerekli bilgi ve becerilerin yanı sıra, normal işletme dışında
meydana gelebilecek olayların önüne geçmek için gerekli yetki, sorumluluk
ve görev paylaşımlarının yapılması ile radyasyondan korunma programının
uygulanmasına yönelik gerekli organizasyonun ve güvenlik kültürünün
oluşturulması hususlarını da kapsar.
(2) Kuruluş eğitimle ilgili aşağıdaki hususların
yerine getirilmesinden sorumludur:
a) Tüm çalışanlar için planlanmış ışınlanmalarda ve
acil durumlarda radyasyona maruz kalma durumunun, neden olabileceği sağlık
riskleri ile korunma ve güvenliğe ilişkin çalışanların görev, yetki ve
sorumlulukları ile orantılı bir kapsam ve ayrıntıda, teorik ve uygulamalı
eğitim programlarını hazırlar ve belirlenen takvim çerçevesinde uygular,
düzenli aralıklarla tekrarlar.
b) Nükleer tesise özel olarak planlanan ve ilgili
mevzuatta asgari şartları tanımlanan radyasyondan korunma personeli
eğitimlerini verir.
c) Radyasyonla çalışanlara radyasyonun sağlık
etkileri, genel ve görevlendirildikleri radyasyon alanları ile bağlantılı
radyasyondan korunma prosedür ve önlemleri, acil durum plan ve
prosedürlerinin ilgili kısımları ile hamilelik durumlarını erkenden
bildirmelerinin önemi ile emzirme döneminde olan radyasyonla çalışanlara iç
ve dış ışınlanma sonrasında bebeğin maruz kalacağı riskler hakkında eğitim
verilmesini sağlar.
ç) Tesisin acil durum çalışanlarının tüm olası acil
durumlara bağlı olarak müdahalelerin getirdiği sağlık riskleri konularında
eğitilmelerini sağlar.
d) Nükleer santrallerde, yüksek doza maruz
kalınması öngörülen işler için tam boy maketlerde ve simülatörlerde eğitim
alınmasını sağlar.
e) Çalışanlara verilen eğitime dair kayıtları
kişisel dosyalar halinde tutar.
(3) Eğitim ve bilgilendirmeler, görevlerdeki ve
talimatlardaki değişikliklerden sonra, değişen ve ortaya çıkan yeni
koşullara uygun olarak gerektiğinde ve düzenli aralıklarla tekrar edilir ve
güncellenir.
Ziyaretçilerin
radyasyondan korunması
MADDE 39
– (1) Kuruluş, radyasyon
alanlarına giren ziyaretçilere koruma ve güvenliğe yönelik bilgilendirme
yapar.
(2) Kontrollü alana giren ziyaretçilere bu
alanlarda uygulanması gereken koruma ve güvenlik önlemlerine vâkıf bir
tesis çalışanı eşlik eder.
Diğer
plan ve programlar ile bağlantılar
MADDE 40
– (1) Radyasyondan korunma
programında, tesisin çevresel izleme programı, acil durum planı, radyoaktif
atık yönetim planı ve varsa ilgili diğer plan ve programları ile ilgili
bağlantılar tanımlanır.
İşletmeden
çıkarmada radyasyondan korunma
MADDE 41
– (1) Kuruluş, işletmeden çıkarma
süreci için asgari 19 uncu maddede belirtilen içeriği dikkate alarak ayrı
bir radyasyondan korunma programı hazırlar ve uygular.
(2) İşletmeden çıkarma aşaması için hazırlanan
radyasyondan korunma programı İşletmeden Çıkarma İzni Başvurusunda Kuruma
sunulur.
BEŞİNCİ BÖLÜM
Kayıt ve Raporlama
Kayıt
tutma yükümlülüğü
MADDE 42
– (1) Nükleer tesislerde
radyasyondan korunma personeli tarafından radyasyondan korunma kapsamında
aşağıda belirtilen kayıtlar tesis işletmeye alındıktan sonra tutulmaya
başlanır ve en az 2 kopya olmak üzere tesiste farklı yerlerde ve elektronik
ortamda saklanır:
a) Radyasyonla çalışanlara ilişkin tıbbi kayıtlar
ve kişisel doz kayıtları,
b) Radyasyondan korunma eğitimi kayıtları,
c) Radyasyon kaynakları ve radyoaktif maddelere
ilişkin kayıtlar,
ç) Radyasyon ölçümü ve kişisel doz ölçümü
cihazlarına ilişkin kayıtlar,
d) Radyasyon ölçümlerine ilişkin kayıtlar,
e) Radyasyonla çalışma izinlerinin kayıtları,
f) Radyoaktif salımlara ilişkin kayıtlar,
g) Radyoaktif atıklara ve kullanılmış yakıtlara
ilişkin kayıtlar.
(2) Kuruluş tarafından, radyasyonla çalışanların
kendilerine ilişkin kayıtlara güvenliği ve gizliliği aksatmayacak şekilde
ulaşması sağlanır.
(3) Kayıtlar yapılan denetimler sırasında veya
gerekli görülen durumlarda Kurum tarafından incelenir.
(4) Radyoaktif maddeler ve kaynaklar ile radyoaktif
atıklar ve kullanılmış yakıtlara ilişkin tüm kayıtlar, bu malzemeler
nükleer tesisten gönderildiği veya bertaraf edildiği tarihten itibaren
asgari 10 yıl süreyle saklanır. Kişisel doz kayıtları ve radyasyonla
çalışanların tıbbi kayıtları haricindeki diğer kayıtlar nükleer tesisin
ömrü boyunca saklanır.
Kişisel
doz kayıtları
MADDE 43
– (1) Nükleer tesiste, yüklenici
çalışanları da dâhil olmak üzere kişisel doz kayıtlarının tutulması
sağlanır. Bu kayıtlar, radyasyon alanlarının izlenmesi sonuçları ile acil
durumlar olması durumunda olaya ve yapılan müdahaleye ilişkin raporları da
kapsayan bilgi ve belgelerle birlikte değerlendirilir. Işınlanmaya ilişkin
asgari aşağıdaki kayıtlar tutulur:
a) Işınlanmaya maruz kalınan işin kapsamı, niteliği
ve süresi hakkında bilgi,
b) Işınlanma türüne, alınan dozlara ve radyoaktif
maddelerin vücuda alımına ilişkin tüm bilgiler,
c) İnceleme seviyesinde veya üzerinde alınan dozlar
ve vücuda alınan radyoaktif madde miktarları ve doz değerlendirmesinin
dayandığı veriler,
ç) Nükleer tesislerin kontrollü alanlarına gelen
ziyaretçilerin kimlik ve doz bilgileri ile giriş ve çıkış saatlerinin
kayıtları.
(2) Kazalar sırasında alınan dozlar, işletme
koşullarında alınan dozlardan ayrılır. Söz konusu dozlar Merkezi Doz Kayıt
Sistemine dozimetri servisi tarafından ayrı ayrı işlenir.
(3) Kuruluş radyasyonla çalışanların kendi doz
kayıtlarına ilişkin bilgilere ulaşmasını sağlar. Radyasyonla çalışanın
görevi bırakması ve başka yerde çalışmaya başlaması durumunda doz
kayıtlarının bir kopyasını çalışana verir ve doz kayıtlarının gizlilik
çerçevesinde muhafaza edilmesini sağlar.
(4) Kuruluş, radyasyonla çalışanların radyasyona
maruz kalmalarına ilişkin kişisel kayıtlarını, gerektiğinde Kuruma ve
sağlık etkilerinin değerlendirilmesi için belirlenmiş ve referans
hastanelere verilmek üzere güncel ve hazır halde bulundurur ve işyeri
hekiminin gerekli gördüğü tüm bilgilere ulaşabilmesini sağlar.
(5) Kişisel doz kayıtları, radyasyona maruz kalmayı
gerektiren işin sona ermesinden sonra 30 yıldan az olmamak kaydıyla,
çalışanın radyasyona maruz kaldığı çalışma hayatı boyunca ve sonrasında
kişinin 75 yaşına erişeceği yıla kadar Merkezi Doz Kayıt Sisteminde
saklanır.
Radyasyonla
çalışanların tıbbi kayıtları
MADDE 44
– (1) Radyasyonla çalışanların
tıbbi durumları ile ilgili olarak asgari aşağıdaki kayıtlar tutulur:
a) Radyasyonla çalışanların kimlik bilgileri ile
işe giriş ve işten ayrılış tarihleri,
b) Radyasyonla çalışanların ilk defa işe başlamadan
önce göreve uygunluğunu belirlemek amacıyla ve çalıştığı süre boyunca yılda
en az bir kez yapılan tüm tıbbi muayene sonuçları,
c) Kurum tarafından gerekli görülen durumlarda
yaptırılan tıbbi muayenelerin sonuçları ve varsa diğer tıbbi ışınlanma
sonuçlarına dair kayıtlar.
(2) Tıbbi kayıtlar, radyasyona maruz kalmayı
gerektiren işin sona ermesinden sonra 30 yıldan az olmamak kaydıyla,
çalışanın radyasyona maruz kaldığı çalışma hayatı boyunca ve sonrasında
kişinin 75 yaşına erişeceği yıla kadar saklanır.
Radyasyondan
korunma eğitimi kayıtları
MADDE 45
– (1) Kuruluşun radyasyonla
çalışanlara, tesisindeki diğer çalışanlara, stajyerlere ve tesisinde görevli
acil durum çalışanları ile harici çalışanlara verdiği radyasyondan korunma
eğitimlerinin kayıtları tutulur.
Radyasyon
kaynakları ve radyoaktif maddelere ilişkin kayıtlar
MADDE 46
– (1) Nükleer tesiste kullanılan
radyasyon kaynakları ve radyoaktif maddelere ilişkin; radyoaktif kaynak ve
maddelerin cinsini, aktivitesini ve karakteristik özelliklerini, tesiste
depolandıkları ve kullanıldıkları yerleri ve sevkiyatları ile ilgili tüm
işlemleri kapsayan kayıtlar tutulur.
(2) Radyonüklid envanter kayıtları radyoaktif
bozunma göz önüne alınarak güncellenir.
Radyasyon
ölçümü ve kişisel doz ölçümü cihazlarına ilişkin kayıtlar
MADDE 47
– (1) Nükleer tesiste kurulu tüm
radyasyon monitörleri, taşınabilir radyasyon cihazları ve kişisel doz
ölçümü cihazlarının bakım, test, kalibrasyon ve denetimleri ile onarım
çalışmalarının kayıtları tutulur.
Radyasyon
ölçümlerine ilişkin kayıtlar
MADDE 48
– (1) Radyasyon ölçümlerine
ilişkin olarak asgari aşağıdaki kayıtlar tutulur:
a) Kontrollü ve gözetimli alanlardaki radyasyon ve
radyoaktif bulaşma ölçümleri hakkında; ölçüm lokasyonu, ölçüm cihazı, ölçüm
tarihi, taşınabilir cihaz ile ölçümü yapan personel bilgileri,
b) Ölçüm sonuçları kapsamında radyasyon doz hızı ve
radyonüklidlerin aktivite konsantrasyonları,
c) Olağandışı olaylar kapsamında yürütülmüş
radyasyon izleme faaliyetlerine ilişkin kayıtlar.
Radyasyonla
çalışma izinlerinin kayıtları
MADDE 49
– (1) Nükleer tesiste verilen
radyasyonla çalışma izinlerinin kime verildiği, izni veren radyasyondan
korunma personeli, çalışmanın tanımı, tarihi ve süresi ve alınan doz kayıt
altına alınır.
Radyoaktif
salım kayıtları
MADDE 50
– (1) Radyoaktif salımlara ilişkin
olarak;
a) Çevreye verilmiş tüm radyoaktif salımların
miktarı ve içeriği,
b) Salım noktaları ve izleme periyodu, izleme
cihazları, cihaz kalibrasyonları ve analizlerde uygulanan radyoanalitik
yöntemler,
c) Salım limitleri ile gerçekleşen salımların
aktivite konsantrasyonu değerlerinin kıyaslanması,
ç) Salımların önceki yıllarla karşılaştırılması ve
farkların analizi,
d) Salımlar nedeniyle halktan kritik grupların
aldığı dozların analizi ve bu dozların doz kısıtları ile kıyaslanması,
e) Planlanan salımlar kapsamında, salım
limitlerinin aşıldığı durumlar hakkında bilgiler,
f) Beklenen işletme olayları ve kazalar kapsamında,
planlanmayan salıma bağlı olarak salım limitlerinin aşılması durumu
hakkında bilgiler,
g) İzlemeye tabi tutulmamış salımlar
gerçekleştirilmiş ise bu tür salımların kayıtları tutulur.
Radyoaktif
atıklara ve kullanılmış yakıtlara ilişkin kayıtlar
MADDE 51
– (1) Nükleer tesiste ortaya çıkan
ve/veya bulundurulan radyoaktif atıklara ve kullanılmış yakıtlara ilişkin
olarak asgari aşağıdaki kayıtlar tutulur:
a) Oluşan radyoaktif atığın sınıfı (yüksek
aktiviteli, orta ve düşük aktiviteli, çok düşük aktiviteli, çok kısa yarı
ömürlü), nükleer tesiste atığın oluştuğu yer ve faaliyet,
b) Nükleer tesiste depolanan, muamele edilmiş ve
muamele edilmemiş, uygunlaştırılmış radyoaktif atıklara ilişkin fiziksel ve
kimyasal form, radyoaktif atık sınıfı, miktar, radyonüklid içerikleri ve
konsantrasyonları, paket özellikleri ve benzeri bilgiler,
c) Radyoaktif atık sınıflarına göre sahadan
gönderilen radyoaktif atıklara ilişkin miktar, sınıfı, önemli
radyonüklidler, toplam radyoaktivite, paket tipi ve sayısı ile gönderildiği
tarih ve tesis,
ç) Radyoaktif atık sınıflarına göre bertaraf edilmiş
ve edilecek radyoaktif atık miktarı,
d) Serbestleştirilen radyoaktif atıklara ve hangi
amaçla serbestleştirme yapıldığına dair bilgiler,
e) Kuru ve ıslak depolarda depolanan ve nükleer
tesisten gönderilen kullanılmış yakıt miktarı, gönderildiği tarih ve tesis,
f) Radyoaktif atık depolarının doluluk oranı ve
kalan kapasitesi,
g) Kullanılmış yakıt depolarının doluluk oranı ve
kalan kapasitesi.
(2) Radyonüklid envanter kayıtları radyoaktif
bozunma göz önüne alınarak güncellenir.
Diğer
kayıtlar
MADDE 52 – (1) Kurum, nükleer tesise işletme lisansının
verilmesi sırasında, lisans koşulu olarak, nükleer tesise özel tutulması
gereken radyasyondan korunma kapsamındaki ek kayıtları tanımlayabilir.
Nükleer tesisin türüne göre kayıtların içeriği değişebilir.
Raporlama
MADDE 53
– (1) Kuruluş tarafından, tesis
işletmeye alındıktan sonra her yıl Şubat ayı sonuna dek bir önceki takvim
yılına ait aşağıdaki raporlar Kuruma sunulur:
a) 50 nci maddede belirtilen radyoaktif salım
kayıtlarını kapsayan Radyoaktif Salım Raporu,
b) 51 inci madde gereğince radyoaktif atıkların ve
kullanılmış yakıt kayıtlarına ilişkin Radyoaktif Atık Yönetim Raporu,
c) 49 uncu maddede belirtilen radyasyonla çalışma
izinleri, 48 inci maddede verilen radyasyon ölçümlerine ilişkin kayıtlar,
44 üncü madde gereğince radyasyonla çalışanların tıbbi kayıtları ve 43 üncü
maddede belirtilen kişisel doz kayıtlarını kapsayan Kişisel Doz ve
Radyasyon Ölçüm Raporu.
(2) Raporlama dönemi içinde eğitim veya cihazlara
yönelik test, denetim, onarım, bakım ve kalibrasyon yapılmışsa ya da
radyoaktif kaynaklara ve maddelere yönelik bir faaliyet gerçekleşmişse
Kişisel Doz ve Radyasyon Ölçüm Raporu kapsamında, 47 nci maddede verilen
radyasyon ölçümü ve kişisel doz ölçümü cihazlarının bakım, test,
kalibrasyon ve denetimlerinin kayıtları, 45 inci madde gereğince
radyasyondan korunma eğitimlerine ilişkin kayıtlar ve 46 ncı madde
gereğince radyasyon kaynakları ve radyoaktif madde kayıtları da sunulur.
(3) Kuruluş, olağandışı olayları ilgili mevzuat
çerçevesinde Kuruma raporlar. Kuruluş bu durumların düzeltilmesine yönelik
gerekli faaliyetleri gerçekleştirir.
(4) Derin bertaraf tesisleri ile ilgili raporlama
gerekleri Kurum tarafından belirlenir.
(5) Çevresel radyolojik izleme programı kapsamında
tutulması gereken kayıtlar ile Kuruma sunulması gereken raporlara ilişkin
usul ve esaslar Kurum tarafından belirlenir.
Araştırma
reaktörleri
MADDE 54
– (1) Araştırma reaktörleri için
kayıt ve raporlama hususlarında 17/2/2009 tarihli ve 27144 sayılı Resmî
Gazete’de yayımlanan Araştırma Reaktörlerinde Kayıt ve Raporlama
Yönetmeliği hükümleri uygulanır.
(2) Araştırma reaktörlerinde gerçekleşen ve
çalışanlar, halk ve çevrenin radyasyona maruz kalmasına neden olabilecek
olağandışı olayların Kuruma bildiriminde 17/2/2009 tarihli ve 27144 sayılı
Resmî Gazete’de yayımlanan Araştırma Reaktörlerinde Olağandışı Olay
Bildirim ve Raporlama Yönetmeliği hükümleri uygulanır.
ALTINCI BÖLÜM
Acil Durumlarda Radyasyona Maruz Kalma Durumu
Koruyucu
eylemler ve diğer müdahale faaliyetleri
MADDE 55
– (1) Acil durumlarda çalışanların
ve halkın radyasyondan korunması için koruyucu eylemler ve diğer müdahale
faaliyetleri planlama aşamasında gerekçelendirilir, optimize edilir ve acil
durum sırasında vakit kaybetmeksizin uygulanır.
(2) Nükleer tesislerde saha içi acil durum planı
Kuruluş tarafından hazırlanır, güncellenir, tatbikatlar ile denenir ve
uygulanır. Saha içi planın yerel ve ulusal planlar ile koordinasyonu ve
uyumu Kuruluş tarafından sağlanır. Saha dışı planlama gerektiren
tesislerde, bu planların hazırlanması, denenmesi ve uygulanması nükleer
tesisin bulunduğu ilin mülki amirinin sorumluğundadır.
(3) Acil durumlarda radyasyona maruz kalma
durumlarında deterministik etkilerin önlenmesi ve stokastik etkilerin
minimize edilmesi için optimize edilmiş koruyucu eylemler ve diğer müdahale
faaliyetleri Ek-1’de belirtilen genel kriterler dikkate alınarak uygulanır.
(4) Acil durum planlamasına ve müdahalesine ilişkin
usul ve esaslar Kurum tarafından düzenlenir.
Acil
durum çalışanlarının radyasyondan korunması ve kılavuz değerler
MADDE 56
– (1) Acil durum çalışanlarının,
acil durumlarda radyasyona maruz kalma durumlarında alacakları dozlar,
mümkün olduğunca 7 nci maddede planlanmış ışınlanmalar nedeniyle radyasyona
maruz kalma durumlarında mesleki ışınlanmalar için belirtilen doz
sınırlarının altında tutulur.
(2) 7 nci maddede belirtilen doz sınırlarının
aşılmasına ancak aşağıdaki koşullarda izin verilir:
a) Hayat kurtarma ve ağır yaralanmaların önlenmesi,
b) Ağır deterministik etkilerin önlenmesine yönelik
faaliyetler ile insanları ve çevreyi önemli ölçüde etkileyebilecek felaket
koşullarının oluşmasını önlemeye yönelik faaliyetlerin yürütülmesi,
c) Büyük kolektif dozların önlenmesine yönelik
faaliyetlerin yürütülmesi.
(3) İkinci fıkrada belirtilen durumlarda acil durum
çalışanları için uygulanacak kılavuz değerler Ek-2’de verilmektedir.
(4) Alabilecekleri etkin doz 50 mSv’i aşabilecek
acil durum çalışanları, ortaya çıkabilecek sağlık etkileri ve koruyucu
eylemler hakkında çok detaylı ve açık bir şekilde bilgilendirilir ve
gönüllülük esasına göre çalıştırılır.
(5) Hamile olan ya da hamilelik şüphesi olan kadın
çalışanlar müdahale faaliyetlerinin dışında tutulur.
(6) Her koşulda, acil durum çalışanlarının
aldıkları soğurulmuş dozların ağır deterministik etkiler için Ek-1’in (1.1)
numaralı maddesinde belirtilen genel kriterleri aşmamasına yönelik mümkün
olan bütün önlemler alınır.
YEDİNCİ BÖLÜM
Mevcut Radyasyona Maruz Kalma Durumu
Acil
durumda radyasyona maruz kalma durumundan mevcut radyasyona maruz kalma
durumuna geçiş
MADDE 57
– (1) Acil durumda radyasyona
maruz kalma durumundan mevcut radyasyona maruz kalma durumuna geçiş
yapılırken Ek-3'te verilen genel kriterler dikkate alınır ve şartlara
uyulur.
(2) Acil durumda radyasyona maruz kalma durumundan
mevcut radyasyona maruz kalma durumuna geçiş yapılarak acil durumun
sonlandırılacağı alanlara karar verilmesi ve acil durumlarda görev yapan
kurumlardan sorumluluğun normal şartlarda görev yapan kurumlara geçişi
ilgili mevzuatta tanımlanan hükümler çerçevesinde gerçekleştirilir.
(3) Acil durum sonlandırıldığında, görev yapan
nükleer tesis çalışanları, radyasyonla çalışanlara ilişkin gereklere tabi
olurlar. Acil durum sonlandırıldığında etkilenen alanın durumuna göre,
planlanmış radyasyona maruz kalma durumu ya da mevcut radyasyona maruz
kalma durumuna geçiş mümkün olabilir. Bu durumda, planlanmış radyasyona
maruz kalma ya da mevcut radyasyona maruz kalma durumlarının gerektirdiği
kişisel izleme ve sağlık gözetimleri ile çevresel izleme faaliyetleri
gerçekleştirilir.
SEKİZİNCİ BÖLÜM
Çeşitli ve Son Hükümler
Diğer
hükümler
MADDE 58
– (1) Bu Yönetmeliğin yürürlüğe
girdiği tarihten itibaren, 18/6/2011 tarihli ve 27968 sayılı Resmî
Gazete’de yayımlanan Kontrollü Alanlarda Çalışan Harici Görevlilerin
İyonlaştırıcı Radyasyondan Kaynaklanabilecek Risklere Karşı Korunmasına
Dair Yönetmelik hükümleri, nükleer enerji ile ilgili faaliyet gösteren
tesislerde görevlendirilen harici çalışanlara uygulanmaz.
Geçici
hükümler
GEÇİCİ
MADDE 1 – (1) Bu Yönetmeliğin
yürürlüğe girdiği tarihten itibaren altı ay içinde, işletimde olan nükleer
tesislerin bu Yönetmelik hükümlerine uygunluğu Kuruluşlar tarafından
değerlendirilerek tam uyumu sağlayacak bir eylem planı oluşturulur ve Kuruma
sunulur. Plan Kurum tarafından onaylandıktan sonra uygulanır.
Yürürlük
MADDE 59
– (1) Bu Yönetmelik yayımı
tarihinde yürürlüğe girer.
Yürütme
MADDE 60
– (1) Bu Yönetmelik hükümlerini
Türkiye Atom Enerjisi Kurumu Başkanı yürütür.
Ekleri için tıklayınız.
|