|
Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığından:
TÜRK GIDA KODEKSİ
GIDA İLE TEMAS EDEN AKTİF VE AKILLI MADDE VE
MALZEMELERE DAİR TEBLİĞ
(TEBLİĞ NO: 2018/9)
Amaç
MADDE 1 –
(1) Bu Tebliğin amacı; gıda ile
temas eden aktif ve akıllı madde ve malzemelerin özelliklerini
belirlemektir.
Kapsam
MADDE 2 –
(1) Bu Tebliğ, Türk Gıda Kodeksi
Gıda ile Temas Eden Madde ve Malzemelere Dair Yönetmelikte yer alan genel
kurallara ilave olarak gıda ile temas eden aktif ve akıllı madde ve
malzemelere uygulanacak özel kuralları kapsar.
Dayanak
MADDE 3 –
(1) Bu Tebliğ, 29/12/2011 tarihli
ve 28157 üçüncü mükerrer sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Türk Gıda
Kodeksi Yönetmeliği ve Türk Gıda Kodeksi Gıda ile Temas Eden Madde ve
Malzemelere Dair Yönetmeliğe dayanılarak hazırlanmıştır.
Tanımlar
ve kısaltmalar
MADDE 4 –
(1) Bu Tebliğde geçen;
a) Aktif madde ve malzeme: Gıda ile temas eden
aktif madde ve malzemeyi,
b) Akıllı madde ve malzeme: Gıda ile temas eden
akıllı madde ve malzemeyi,
c) Bakanlık: Gıda, Tarım ve Hayvancılık
Bakanlığını,
ç) Bileşen: Madde veya malzemenin, aktif ve/veya
akıllı olma fonksiyonunu yerine getiren, bunların doğal reaksiyon
ürünlerini de içeren, ancak içine eklendiği malzeme gibi pasif kısımları
içermeyen, tek bir madde veya bunların kombinasyonlarını,
d) Fonksiyonel bariyer: Gıda ile temas eden madde
veya malzemenin son halinin Türk Gıda Kodeksi Gıda ile Temas Eden Madde ve
Malzemelere Dair Yönetmeliğin 5 inci maddesine ve bu Tebliğde yer alan
hükümlere uyumlu olmasını sağlayan, malzemenin bir veya birden fazla
katmanından oluşan bariyeri,
e) Genel Müdürlük: Gıda ve Kontrol Genel
Müdürlüğünü,
f) Gıda ile temas eden madde ve malzeme: Türk Gıda
Kodeksi Gıda ile Temas Eden Madde ve Malzemelere Dair Yönetmeliğin 4 üncü
maddesinde tanımlanmış madde ve malzemeleri,
g) Gıda ile temas eden akıllı madde ve malzeme:
Ambalajlı gıdanın veya gıdanın içinde bulunduğu ortamın durumunu gösteren
madde ve malzemeyi,
ğ) Gıda ile temas eden aktif madde ve malzeme:
Bileşenlerini gıdaya ya da gıdanın bulunduğu ortama salacak ya da ambalajlı
gıdadan veya gıdanın bulunduğu ortamdan maddeleri absorbe edecek şekilde
tasarlanan, ambalajlı gıdanın raf ömrünü uzatması veya mevcut durumunu
koruması ya da iyileştirmesi beklenen madde ve malzemeyi,
h) Liste: Gıda ile temas eden aktif ve akıllı madde
ve malzemeler içinde kullanılmasına izin verilmiş maddelerden oluşan
listeyi,
ı) Salım yapan aktif madde ve malzeme: İçerdiği
bileşenleri ambalajlı gıdanın içine, üzerine veya gıdanın bulunduğu ortama
salımı için tasarlanan aktif madde ve malzemeleri,
i) Salınmış aktif maddeler: Salım yapan aktif madde
ve malzemelerden gıdanın içine, üzerine veya gıdanın bulunduğu ortama
salımı hedeflenen ve gıdadaki kullanım amacını yerine getiren aktif
maddeleri,
ifade eder.
Genel
özellikler
MADDE 5 –
(1) Piyasaya arz edilen aktif ve
akıllı madde ve malzemeler aşağıdaki kurallara uygun olur:
a) İstenilen kullanım amacına uygun ve etkin olur.
b) Türk Gıda Kodeksi Gıda ile Temas Eden Madde ve
Malzemelere Dair Yönetmeliğin 5 inci maddesinde yer alan genel kurallara, 6
ncı maddesinde yer alan özel kurallara, 13 üncü maddesinde yer alan
etiketleme kurallarına uygun olur.
c) 5 inci, 6 ncı, 7 nci, 8 inci, 9 uncu ve 10 uncu
maddelerinde yer alan gerekliliklere, 11 inci maddede yer alan etiketleme
kurallarına, 12 nci maddede yer alan beyan gerekliliklerine ve 13 üncü
maddede yer alan numune alma ve analiz metodları hükümlerine uygun olur.
Liste
MADDE 6 –
(1) Sadece listede yer alan
maddeler, aktif ve akıllı madde ve malzemenin bileşeni olarak kullanılır.
(2) Aşağıda yer alan maddelerin, birinci fıkrada
bahsedilen listede yer almaksızın da aktif ve akıllı madde ve malzeme
üretiminde kullanımına izin verilir.
a) 10 uncu maddede yer alan koşulları sağlayan
salınmış aktif maddeler.
b) Gıda ile ilgili mevzuat kapsamında yer alan ve
10 uncu maddedeki koşullara uygun olarak, aktif madde ve malzemelere,
gıdada teknolojik bir etki yaratmak için, immobilizasyon veya aşılama gibi
tekniklerle eklenmiş ya da yerleştirilmiş maddeler.
c) Gıda ile ya da gıdanın bulunduğu ortamla
doğrudan temas halinde olmayan ve gıdadan fonksiyonel bariyerle ayrılan
bileşenlerde kullanılan 10 uncu maddedeki kurallara uygun olan ve aşağıdaki
kategorilere girmeyen maddeler;
1) 11/12/2013 tarihli ve 28848 mükerrer sayılı
Resmî Gazete’de yayımlanan Maddelerin ve Karışımların Sınıflandırılması,
Etiketlenmesi ve Ambalajlanması Hakkında Yönetmeliğe göre kanserojen,
mutajen veya üreme üzerinde toksik etkiye sahip maddeler olarak kabul
edilen ya da olmasından şüphelenilen grup içinde yer alan maddeler,
2) Parçacık boyutu, daha büyük parçacık
boyutlarından önemli ölçüde farklı olan fiziksel ve kimyasal özellik
göstermesi amacıyla tasarlanmış maddeler.
Maddelerin
listeye eklenmesi için koşullar
MADDE 7 –
(1) Maddelerin listeye eklenmesi
için; aktif ve akıllı madde ve malzemenin bileşenlerini oluşturan maddeler,
istenilen kullanım koşulu dikkate alınarak Türk Gıda Kodeksi Gıda ile Temas
Eden Madde ve Malzemelere Dair Yönetmeliğin 5 inci ve 6 ncı maddelerinde
yer alan hükümlere uygun olur.
Listenin
içeriği
MADDE 8 –
(1) Liste aşağıdaki bilgileri
içerir:
a) Maddenin ismi, sinonimleri, CAS Numarası,
parçacık boyutu, bileşimi ve diğer spesifikasyonları.
b) Maddenin fonksiyonu.
c) Referans Numarası.
ç) Gerektiğinde maddenin ya da bileşenin kullanım
koşulları.
d) Gerektiğinde maddenin kullanımı için kısıtlama
ve/veya spesifikasyonlar.
e) Gerektiğinde aktif madde ya da bileşenin
eklendiği madde veya malzemenin kullanım koşulları.
Listenin
oluşturulması
MADDE 9 –
(1) Liste, Türk Gıda Kodeksi Gıda
ile Temas Eden Madde ve Malzemelere Dair Yönetmeliğin 9 uncu maddesine göre
yapılan başvurular dikkate alınarak hazırlanır.
(2) Başvuru dosyaları Genel Müdürlük tarafından
yayımlanacak olan aktif ve akıllı madde ve malzemelerde kullanılacak
bileşenlerin güvenlik değerlendirmesi kılavuzlarının yayımından sonra
başvuru sahibi tarafından Genel Müdürlüğe iletilir.
(3) Liste, Türk Gıda Kodeksi Gıda ile Temas Eden
Madde ve Malzemelere Dair Yönetmeliğin 10 uncu ve 11 inci maddelerinde yer
alan kurallara göre oluşturulur.
(4) Genel Müdürlüğün başvuru sahibinden ilave bilgi
talep etmesi halinde, verilen süre içinde bilgiler ulaştırılmazsa, Genel
Müdürlük maddenin listeye eklenmesi için değerlendirme yapmaz ve başvuru
geçersiz kabul edilir.
(5) Listeye yeni maddelerin eklenmesi için Türk
Gıda Kodeksi Gıda ile Temas Eden Madde ve Malzemelere Dair Yönetmeliğin 9
uncu, 10 uncu ve 11 inci maddelerinde yer alan kurallar geçerlidir.
Listede
yer almaksızın kullanılabilecek maddelere ilişkin kurallar
MADDE 10
– (1) 6 ncı maddenin ikinci
fıkrasının (a) bendinde yer alan salınmış maddeler aynı fıkranın (b)
bendinde bahsedildiği şekilde nakletme veya immobilizasyon gibi tekniklerle
eklenen ya da yerleştirilen maddeler; gıda ile ilgili tüm mevzuata ve Türk
Gıda Kodeksi Gıda ile Temas Eden Madde ve Malzemelere Dair Yönetmelik
hükümlerine uygun olması halinde listede yer almaksızın kullanılabilir.
(2) Bileşenin eklendiği gıdayla temas eden malzeme
için belirlenmiş bir toplam migrasyon limiti varsa, salınmış aktif maddenin
miktarı bu toplam migrasyon ölçümüne dahil edilmez.
(3) Türk Gıda Kodeksi Gıda ile Temas Eden Madde ve
Malzemelere Dair Yönetmeliğin 6 ncı maddesinin birinci ve üçüncü fıkrasında
yer alan hükümler saklı kalmak kaydıyla, salınmış aktif madde miktarı; bu
madde için bileşenin dâhil edildiği gıda ile temas eden malzemelerle ilgili
belirlenen özel kısıtlamaları, gıda mevzuatına uyumlu olmak kaydı ile
aşabilir.
(4) 6 ncı maddenin ikinci fıkrasının (c) bendinde
yer alan ve gıda ile doğrudan temas halinde olmayan maddelerin bileşeni
olarak kullanılan ya da gıdanın fonksiyonel bariyerle ayrıldığı durumlarda
gıdanın içinde bulunduğu ortamın bileşiminde yer alan maddenin gıdaya
migrasyonu, 29/12/2011 tarihli ve 28157 üçüncü mükerrer sayılı Resmî
Gazete’de yayımlanan Gıda Kontrol Laboratuvarlarının Kuruluş, Görev, Yetki
ve Sorumlulukları ile Çalışma Usul ve Esaslarının Belirlenmesine Dair
Yönetmeliğin 21 inci maddesinde yer alan analiz metotlarının istatistiksel
kesinliği dikkate alınarak 0,01 mg/kg’ı geçmez. Bu limit, her zaman gıdada
konsantrasyon olarak ifade edilir ve yapısal ve toksikolojik olarak
ilişkili madde gruplarına, özellikle de izomerlere veya aynı fonksiyonel
gruba sahip maddelere uygulanır ve istiflenen ya da sargı halinde saklanan
malzemelerden kaynaklanan olası dolaylı migrasyonu da içerir.
Etiketleme
MADDE 11
– (1) Bu Tebliğ kapsamındaki madde
ve malzemelerin etiketleri, Türk Gıda Kodeksi Gıda ile Temas Eden Madde ve
Malzemelere Dair Yönetmeliğin 6 ncı ve 15 inci maddelerinde yer alan
hükümlere ilave olarak aşağıdaki kurallara da uygun olur:
a) Tüketicilerin yenilebilir olmayan kısımları
yenilebilir olarak algılamasını önlemek amacı ile aktif ve akıllı madde ve
malzemelerin veya bu parçaların üzerinde “yemeyiniz” ifadesi ve teknik
olarak mümkünse Ek-1’de belirtilen sembolün yer alması gerekmektedir.
b) (a) bendinde yer alan bilgiler, yazı karakteri
punto büyüklüğü en az 3 mm olacak şekilde; belirgin, silinmez ve açıkça
okunabilir olur.
c) Salınmış aktif maddeler 26/1/2017 tarihli ve
29960 mükerrer sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Türk Gıda Kodeksi Gıda
Etiketleme ve Tüketicileri Bilgilendirme Yönetmeliğinin 4 üncü maddesinin
ikinci fıkrasının (d) bendinde yer alan bileşen tanımı kapsamında gıda
bileşeni olarak değerlendirilir ve aynı Yönetmelikte yer alan hükümlere
tabidir.
Uygunluk
beyanı ve belgeleme
MADDE 12
– (1) Perakende dışındaki
pazarlama aşamalarında doğrudan gıda ile temas halinde olup olmadığına
bakılmaksızın aktif ve akıllı madde ve malzemeler için ya da bu madde ve
malzemelerin üretiminde kullanılacak bileşenler için ya da bu bileşenlerin
üretiminde kullanılacak maddeler için Türk Gıda Kodeksi Gıda ile Temas Eden
Madde ve Malzemelere Dair Yönetmeliğin 14 üncü maddesi kapsamında uygunluk
beyanı bulundurulur. Piyasaya arzdan sorumlu işletmeci tarafından
hazırlanan uygunluk beyanı Ek-2’de yer alan bilgileri içerir.
(2)
Bakanlığın talep etmesi halinde, işletmeci tarafından, madde ve
malzemenin, aktif ve akıllı madde ve malzemelerin ve bu madde ve
malzemelerin üretiminde kullanılan bileşenlerin bu Tebliğ hükümleri ile
uyumlu olarak üretildiğini gösteren uygun belgelerin beyanı zorunludur. Bu
belgeler aktif veya akıllı madde veya malzemenin uygunluğunu ve
etkinliğini, test koşulları ve sonuçlarını, hesaplamaları, diğer analizleri
ve güvenilirliğine ilişkin kanıtları veya uygunluğun ispat edilmesinde
kullanılan yöntemin muhakeme sistemine ilişkin bilgileri içerir.
Numune
alma ve analiz metotları
MADDE 13
– (1) Bu Tebliğ kapsamındaki madde
ve malzemelerden uluslararası kabul görmüş metotlar dikkate alınarak numune
alınır. Numune, uluslararası kabul görmüş metotlarla analiz edilir.
İdari
yaptırım
MADDE 14
– (1) Bu Tebliğe aykırı
davrananlar hakkında 11/6/2010 tarihli ve 5996 sayılı Veteriner Hizmetleri,
Bitki Sağlığı, Gıda ve Yem Kanununun ilgili maddelerine göre idari yaptırım
uygulanır.
Avrupa
Birliği mevzuatına uyum
MADDE 15 – (1) Bu Tebliğ, Gıda ile Temas Eden Aktif ve Akıllı
Madde ve Malzemeler hakkında 29/5/2009 tarihli ve (AT) 450/2009 sayılı
Komisyon Tüzüğü dikkate alınarak Avrupa Birliği mevzuatına uyum
çerçevesinde hazırlanmıştır.
Geçiş
hükümleri
GEÇİCİ
MADDE 1 – (1) Bu Tebliğin yayımı
tarihinden önce ithal edilen ve/veya üretilen ve/veya işlenen ve/veya
piyasaya arz edilen aktif ve akıllı madde ve malzemeler bu Tebliğ
hükümlerine 31/12/2019 tarihine kadar uyum sağlamak zorundadır.
(2) Bu Tebliğin yayımından sonra ithal edilen
ve/veya üretilen ve/veya işlenen ve/veya piyasaya arz edilen aktif ve
akıllı madde ve malzemeler bu Tebliğ hükümlerine 31/12/2018 tarihine kadar
uyum sağlamak zorundadır.
(3) 31/12/2019 tarihine kadar ithal edilen ve/veya
üretilen ve/veya işlenen ve/veya piyasaya arz edilen aktif ve akıllı madde
ve malzemeler için Türk Gıda Kodeksi Gıda İle Temas Eden Madde ve
Malzemeler Yönetmeliği hükümlerine göre işlem yapılır.
Yürürlük
MADDE 16
– (1) Bu Tebliğin;
a) 6 ncı maddesinin birinci fıkrası ile 7 nci, 8
inci ve 9 uncu maddeleri 1/1/2020 tarihinde,
b) Diğer maddeleri yayımı tarihinde,
yürürlüğe girer.
Yürütme
MADDE 17
– (1) Bu Tebliğ hükümlerini Gıda,
Tarım ve Hayvancılık Bakanı yürütür.
Ekleri için tıklayınız.
|