|
Başbakanlık (Hazine Müsteşarlığı)’tan:
TÜRK PARASI KIYMETİNİ KORUMA HAKKINDA
32 SAYILI KARARA İLİŞKİN TEBLİĞ
(TEBLİĞ NO: 2018-32/45)
Amaç ve
kapsam
MADDE 1 –
(1) Bu Tebliğin amacı, Türk Parası
Kıymetini Koruma Hakkında 32 Sayılı Kararda tanımlanan yetkili
müesseselerin kuruluş, faaliyet, şube açma, yükümlülük ve denetimlerine
dair usul ve esasları düzenlemektir.
Dayanak
MADDE 2 –
(1) Bu Tebliğ, 7/8/1989 tarihli ve
89/14391 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile yürürlüğe konulan Türk Parası
Kıymetini Koruma Hakkında 32 Sayılı Karara dayanılarak hazırlanmıştır.
Tanımlar
MADDE 3 –
(1) Bu Tebliğde geçen;
a) A grubu yetkili müessese: 4 üncü maddenin ikinci
fıkrasında yer alan faaliyetlerde bulunabilen yetkili müesseseleri,
b) B grubu yetkili müessese: 4 üncü maddenin
birinci fıkrasında yer alan faaliyetlerde bulunabilen yetkili müesseseleri,
c) Bakanlık: Hazine Müsteşarlığının bağlı olduğu
Bakanlığı,
ç) Borsa: Borsa İstanbul A.Ş.’yi,
d) Döviz Alım Belgesi (DAB): Türk Parası Kıymetini
Koruma Hakkında 32 sayılı Kararın 23 üncü maddesi hükmü gereği yetkili
müesseseler tarafından düzenlenmesi zorunlu olan ve usul ve esasları Merkez
Bankasınca belirlenen Döviz Alım Belgesini,
e) Döviz Satım Belgesi (DSB): Türk Parası Kıymetini
Koruma Hakkında 32 sayılı Kararın 23 üncü maddesi hükmü gereği yetkili
müesseseler tarafından düzenlenmesi zorunlu olan ve usul ve esasları Merkez
Bankasınca belirlenen Döviz Satım Belgesini,
f) Elektronik Para Kuruluşu ve Ödeme Kuruluşlarının
temsilcisi: 20/6/2013 tarihli ve 6493 Sayılı Ödeme ve Menkul Kıymet
Mutabakat Sistemleri, Ödeme Hizmetleri ve Elektronik Para Kuruluşları
Hakkında Kanunda tanımlanan Elektronik Para Kuruluşu ve Ödeme
Kuruluşlarının temsilcisini,
g) İç kontrol görevlisi: 20/2/1930 tarihli ve 1567
sayılı Türk Parasının Kıymetini Koruma Hakkında Kanun, Türk Parası
Kıymetini Koruma Hakkında 32 sayılı Karar ve bu Tebliğ ile bu Kanun, Karar
ve Tebliğe dayanılarak yürürlüğe konulan mevzuatla getirilen yükümlülükler
ile diğer mevzuatla getirilen yükümlülüklere uyum sağlamak amacıyla
istihdam edilen ve gerekli yetkiyle donatılmış görevliyi,
ğ) Merkez Bankası: Türkiye Cumhuriyet Merkez
Bankasını,
h) Müsteşarlık: Hazine Müsteşarlığını,
ı) Ödeme hizmeti sağlayıcısı: 6493 sayılı Ödeme ve
Menkul Kıymet Mutabakat Sistemleri, Ödeme Hizmetleri ve Elektronik Para
Kuruluşları Hakkında Kanunun 13 üncü maddesinde belirtilen kuruluşları,
i) Şube: Münhasıran yetkili müesseseye bağlı olarak
çalışan, idaresi yönetim kurulu kararı ile atanan yönetici vasıtasıyla
yürütülen kuruluşu,
j) Şube Faaliyet İzin Belgesi: Yetkili
müesseselerin Müsteşarlıkça faaliyette bulunmasına izin verilen şubeleri
için düzenlenen ıslak imzalı ve soğuk damgalı belgeyi,
k) Para makinesi: Yabancı para alım satımı ve buna
ilişkin işlemler amacıyla kullanılacak elektronik işlem cihazlarını,
l) Transfer emri: Transfer gerçekleştirebilen
kuruluşlar aracılığıyla yapılan transfer yoluyla yabancı para alım satım
işleminin gerçekleşmesi amacıyla yetkili müessese tarafından verilen
talimatı,
m) Transfer gerçekleştirebilen kuruluşlar:
Bankalar, elektronik para kuruluşu ve ödeme kuruluşlarının merkez ve
şubeleri ile elektronik para kuruluşu ve ödeme kuruluşlarının temsilcisi
olan yetkili müesseseleri,
n) Yabancı para: Bu Tebliğ hükümleri kapsamında
yetkili müessese alım satım işlemlerine konu edilen Türk Lirası dışındaki
banknotları, madeni paraları ya da transfer gerçekleştirebilen kuruluşlar
aracılığıyla yapılan transfere konu edilen kaydi parayı,
o) Yetkili Müessese: Bu Tebliğde tespit edilen usul
ve esaslar çerçevesinde işlemler yapmasına izin verilen anonim şirketleri,
ö) Yetkili Müessese Faaliyet İzin Belgesi:
Faaliyette bulunmasına izin verilen yetkili müesseselerin merkezleri adına
düzenlenen ıslak imzalı ve soğuk damgalı belgeyi,
ifade eder.
Faaliyet
konusu
MADDE 4 –
(1) B grubu yetkili müesseseler
Türk Parası Kıymetini Koruma ve ilgili diğer mevzuat hükümleri çerçevesinde
aşağıda belirtilen faaliyetlerde bulunabilirler:
a) Kaydi para hariç yabancı paraları almak ve
satmak.
b) Kaydi para hariç yabancı paraları daha küçük
veya daha büyük küpürlerle, ayrı cins kaydi para hariç yabancı paralarla
değiştirmek.
c) Merkez Bankasınca tespit edilen usul ve esaslar
çerçevesinde dövizi natık çekleri satın almak.
ç) Darphane ve Damga Matbaası Genel Müdürlüğü
tarafından üretilen basılı altınlar (milli ziynet ve meskük ve benzeri) ile
bir kilogramdan küçük bar veya külçe şeklindeki standart işlenmemiş
altınların alım satımını yapmak.
d) Aynı iş günü içerisinde transfer emrinin
verilmesi veya işleme konu fiziki teslimatın yapılması şartıyla; bankalar,
yetkili müesseseler ve müşterileriyle bankacılık aracılığıyla yapılan
transferler yoluyla yabancı para almak, satmak ve ayrı cins yabancı paralarla
değiştirmek.
(2) A grubu yetkili müesseseler Türk Parası
Kıymetini Koruma ve ilgili diğer mevzuat hükümleri çerçevesinde B grubu
yetkili müesseselerin faaliyet konularına ilave olarak aşağıda belirtilen
faaliyetlerde bulunabilirler:
a) Borsaya üye olmak kaydıyla, ilgili yönetmelik ve
mevzuat hükümleri çerçevesinde kıymetli taşlar ile standart ve standart
dışı işlenmemiş kıymetli madenlerin ithalini, ihracını ve Borsada
sürdürülmekte olan kıymetli maden ve taşlara ilişkin işlemleri yapmak.
b) Aynı iş günü içerisinde transfer emrinin
verilmesi veya işleme konu fiziki teslimatın yapılması şartıyla; bankalar,
yetkili müesseseler ve müşterileriyle transfer gerçekleştirebilen
kuruluşlar aracılığıyla yabancı para almak, satmak ve ayrı cins yabancı
paralarla değiştirmek.
c) Elektronik para kuruluşu ve ödeme kuruluşlarının
temsilcisi olarak faaliyet göstermek.
ç) Müsteşarlıkça izin verilmesi halinde merkez
ve/veya şube adresleri ile uygun görülen diğer yerlerde para makineleri
aracılığıyla yabancı para alım satımı ve buna ilişkin işlemleri yapmak.
d) Tutar sınırlaması olmaksızın banka kartları ve
10 bin ABD Dolarına kadar ön ödemeli kartlar aracılığıyla yabancı para alım
satımı yapmak.
e) Müsteşarlıkça belirlenecek usul ve esaslar
dâhilinde Müsteşarlıktan izin alınması şartıyla, yurt dışına madeni yabancı
para veya Türk Lirası banknot sevkiyatı gerçekleştirmek.
f) Müsteşarlıkça uygun görülen diğer faaliyetleri
gerçekleştirmek.
(3) A grubu yetkili müesseseler birinci ve ikinci
fıkrada belirtilen faaliyetler haricinde; B grubu yetkili müesseseler ise,
birinci fıkrada belirtilen faaliyetler haricinde faaliyetlerde
bulunamazlar. Ayrıca, ticaret unvanlarında, iş yeri açma ruhsatlarında,
ilan ve reklamlarında, iş yerlerinde veya internet sitelerinde bu
faaliyetler haricinde işlem yaptıkları izlenimini yaratacak hiçbir kelime,
deyim ve işaret kullanamazlar.
(4) Yetkili müesseseler vadeli işlem ve kredi kartı
ile işlemler yapamazlar, yapacakları işlemleri herhangi bir şekilde
taksitlendiremezler.
(5) İkinci fıkranın (f) bendi kapsamında,
Müsteşarlıkça uygun görülen faaliyetler Müsteşarlık internet sitesinde ilan
edilir.
(6) İkinci fıkrada sayılan faaliyetlerden yabancı
para alım satımıyla ilgili olanlar diğer faaliyetlerden ayrı işlem
noktaları ve hesaplarda izlenir.
(7) Yetkili müesseseler, Müsteşarlıktan izin
almadıkça yabancı para alım satım işlemlerinde serbest olarak belirledikleri
ve ilan ettikleri alış ve satış kurlarından hesaplanan bedeller haricinde
hiçbir ad altında komisyon ya da ücret talep edemezler.
İzin
MADDE 5 –
(1) Yetkili müesseselerin
kurulması ve faaliyete geçmesi için Müsteşarlıktan izin alınması şarttır.
(2) Faaliyet izni bulunmayanlar veya iptal
edilenler, yetkili müessese faaliyetinde bulunamazlar; ticaret unvanlarında,
iş yeri açma ruhsatlarında, ilan ve reklamlarında, iş yerlerinde veya
internet sitelerinde dövize ilişkin işlem yaptıkları izlenimini yaratacak
hiçbir kelime, deyim ve işaret kullanamazlar.
Kuruluş
şartları
MADDE 6 –
(1) Kurulmasına izin verilecek
yetkili müesseselerin;
a) Anonim şirket olması,
b) Şirketin ana sözleşmesinde yer alan ticaret
unvanında A grubu için “Yetkili Müessese”; B grubu için “Sınırlı Yetkili
Müessese” ibarelerinin bulunması,
c) Münhasıran yetkili müesseselerin faaliyet
konuları ile iştigal etmek üzere kurulması,
ç) A grubu yetkili müesseselerin ödenmiş
sermayelerinin 5 milyon Türk Lirasından, B grubu yetkili müesseselerin
ödenmiş sermayelerinin ise 1 milyon Türk Lirasından az olmaması,
d) Türkiye’de yerleşik her bir kurucu ortak ve
tüzel kişi kurucu ortaklarda yüzde on veya daha fazla ortaklık payı bulunan
kişiler ile şirket genel müdürünün, yönetim kurulu üyelerinin, imza
yetkisini haiz çalışanlarının ve A grubu yetkili müesseseler için iç
kontrol görevlilerinin;
1) Müflis olmaması, konkordato ilan etmiş olmaması
ya da hakkında iflasın ertelenmesi kararı verilmiş olmaması,
2) Taksirli suçlar hariç olmak üzere affa uğramış
olsalar dahi süreli hapis veya cezası ne olursa olsun basit veya nitelikli
zimmet, irtikâp, rüşvet, hırsızlık, dolandırıcılık, sahtecilik, güveni
kötüye kullanma, hileli iflas gibi yüz kızartıcı suçlar ile 21/3/2007
tarihli ve 5607 sayılı Kaçakçılıkla Mücadele Kanununda yer alan kaçakçılık
suçları, resmî ihale ve alım satımlara fesat karıştırma, tefecilik, suçtan
kaynaklanan mal varlığı değerlerini aklama, terörizmin finansmanı veya
Devletin egemenlik alametlerine ve organlarının saygınlığına karşı suçlar,
Devletin güvenliğine karşı suçlar, Anayasal düzene ve bu düzenin işleyişine
karşı suçlar, milli savunmaya karşı suçlar, Devlet sırlarına karşı suçlar
ve casusluk, yabancı devletlerle olan ilişkilere karşı suçlar, vergi
kaçakçılığı suçlarından veya bu suçlara iştirakten hükümlü bulunmaması,
3) Başvuru tarihi itibarıyla son beş yıl
içerisinde; 4 üncü maddeye aykırı faaliyeti sebebiyle faaliyet izni veya
şube faaliyet izni Müsteşarlıkça iptal edilmiş yetkili müesseselerde
ortaklığı bulunmaması veya genel müdür, yönetim kurulu başkanı, iç kontrol
görevlisi ve yönetim kurulu üyesi görevlerinden birinde bulunmamış olması,
29 uncu maddenin yedinci fıkrası kapsamında Müsteşarlığa gerçeğe aykırı
bilgi ve belge sunmuş olmaması ve yetkisiz döviz alım satımı ile ilgili
olarak idari yaptırıma uğramamış olması,
4) Kendileri ile yüzde on veya daha fazla ortaklık
payı bulunan şirketlerinin vergi borcu bulunmaması,
5) Gerekli mali güce ve işin gerektirdiği dürüstlük
ile itibara sahip bulunması,
e) Hisse senetlerinin nama yazılı olması ve nakit
karşılığı çıkarılması,
f) Ana sözleşmelerinin Türk Parası Kıymetini Koruma
Hakkında mevzuat hükümlerine uygun olması,
şarttır.
Başvuru
MADDE 7 –
(1) Yetkili müessese kurulması
için Müsteşarlığa yapılacak başvuruya;
a) Şirket ana sözleşme taslağının,
b) Türkiye’de yerleşik her bir kurucu ortak ve
tüzel kişi kurucu ortaklarda yüzde on veya daha fazla ortaklık payı bulunan
kişiler ile şirket genel müdürünün, yönetim kurulu üyelerinin, imza
yetkisini haiz çalışanlarının ve A grubu yetkili müesseseler için iç
kontrol görevlilerinin;
1) Müflis olmadıklarına, konkordato ilan etmiş
olmadıklarına ve haklarında iflasın ertelenmesi kararı verilmediğine
ilişkin yazılı beyanlarının,
2) Başvuru tarihi itibarıyla son beş yıl
içerisinde; 4 üncü madde hükümleri kapsamında faaliyet izni veya şube
faaliyet izni Müsteşarlıkça iptal edilmiş yetkili müesseselerde ortaklığı
bulunmadığına veya yönetim kurulu başkanı, yönetim kurulu üyesi, genel
müdür veya iç kontrol görevlisi görevlerinden birinde bulunmamış olduğuna,
29 uncu maddenin yedinci fıkrası kapsamında Müsteşarlığa gerçeğe aykırı
bilgi ve belge sunmadıkları ile yetkisiz döviz alım satımı ile ilgili
olarak idari yaptırıma uğramadıklarına dair yazılı beyanlarının,
3) Adli sicil kaydına ilişkin belgelerin, başvuru
sahibinin tüzel kişi olması durumunda, tüzel kişi kurucuların yönetim
kurulu başkanı, genel müdür ve yüzde on veya daha fazla ortaklık payı
bulunan ortaklarının adli sicil kaydına ilişkin belgelerin,
4) Kendileri ile yüzde on veya daha fazla ortaklık
payı bulunan şirketlerinin vergi borcu bulunmadığına dair bağlı bulunulan
vergi dairesinden alınacak belgenin,
5) Gerçek kişiler için bu Tebliğin Ek 1’inde, tüzel
kişiler için Ek-2’sinde yer alan örneğe uygun şekilde ve noter huzurunda
düzenlenip imza edilecek birer beyannamenin,
6) Müsteşarlıkça gerekli görülecek diğer
belgelerin,
eklenmesi zorunludur.
Kuruluş
izni
MADDE 8 – (1) Kurucular, 7 nci maddede belirtilen bilgi ve
belgeler ile birlikte yetkili müessese kurmak amacıyla kuruluş izni almak
üzere Müsteşarlığa başvuruda bulunurlar.
(2) Başvuruları Müsteşarlıkça uygun görülenlere,
13/1/2011 tarihli ve 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu hükümleri dâhilinde
anonim şirket kurabilmeleri için izin verilir.
(3) Yetkili müessese kurmak için kuruluş izni alan
kurucular, faaliyet izni alana kadar faaliyette bulunamazlar.
Yetkili
müessese faaliyet izni
MADDE 9 –
(1) Kurucular, kuruluş izni
tarihinden itibaren 90 gün içerisinde yetkili müessesenin kuruluş işlemlerini
tamamlayarak faaliyet izni almak üzere Müsteşarlığa başvuruda bulunurlar.
Söz konusu süre içerisinde başvuru yapmayan şirketlerin kuruluş izni iptal
edilmiş sayılır. Müsteşarlık zorunlu hallerin tevsiki kaydıyla söz konusu
süreyi en fazla 90 güne kadar uzatabilir.
(2) Faaliyet izni almak üzere yapılacak başvuruya;
a) Ana sözleşmenin yayımlandığı Türkiye Ticaret
Sicili Gazetesinin bir nüshası,
b) Ortaklar tarafından şirket ana sözleşmesinde taahhüt
edilen asgari şirket sermayesinin nakden ve defaten ödendiğini gösterir
bankadan alınacak belge,
c) 2/7/1964 tarihli ve 492 sayılı Harçlar Kanunu
uyarınca ödenmesi gereken harcın ödendiğini tevsik eden belge,
ç) 14 üncü madde hükümleri kapsamında, 6 ncı
maddenin birinci fıkrasının (ç) bendinde öngörülen ödenmiş sermaye
miktarının onda birine karşılık gelen tutarın Kamu Sermayeli Bankalar veya
Kamu Sermayeli Katılım Bankalarından birine yatırıldığını tevsik eden belge
veya aynı tutarda teminat mektubu,
d) A grubu yetkili müesseseler için 500 bin Türk
Lirası; B grubu yetkili müesseseler için 200 bin Türk Lirası başvuru
ücretinin yatırıldığını tevsik eden belge,
e) 26 ncı maddede düzenlenen kamera veya görüntü
kayıt sisteminin usulüne uygun olarak kurulduğunu tevsik eden belgeler,
f) Müsteşarlıkça kurumsal yönetime ilişkin
belirlenecek veya talep edilecek diğer şartları taşıdığına dair bilgi ve
belgeler,
g) A grubu yetkili müesseseler için iç kontrol
görevlisi atandığına dair yönetim kurulu kararı veya açık bir şekilde ve
yazılı olarak devredilmesi şartıyla bir veya birden fazla yönetim kurulu
üyesinin iç kontrol görevlisi olarak atandığına ve gerekli yetkilerle
donatıldığına dair yazılı belge,
ğ) Müsteşarlıkça gerekli görülecek diğer belgeler,
eklenir.
(3) Müsteşarlıkça yapılan inceleme neticesinde
durumları uygun görülen yetkili müesseselere faaliyette bulunma izni
verilerek, şirket adına "Yetkili Müessese İzin Belgesi"
düzenlenir.
(4) Yetkili müesseseler faaliyette bulunmak üzere
izin alınan adreste faaliyete başlandığına dair ilgili vergi dairelerinden
alınacak yoklama tutanağını, faaliyet izin tarihinden itibaren 90 gün
içerisinde Müsteşarlığa göndermek zorundadır.
(5) Yetkili müesseseler internet sitelerinin
açıldığını ve merkezlerinin açık adresinin resmî internet sitesine eklendiğini
faaliyet izni almadan önce Müsteşarlığa bildirmek zorundadır.
Yurt
dışında yerleşiklere ilişkin hükümler
MADDE 10
– (1) Yurt dışında yerleşik
kişilerden yetkili müessese kuruluş izni için istenecek bilgi ve belgeler
hakkında 7 nci maddede yer alan hükümler kıyasen uygulanır.
(2) Birinci fıkranın uygulanması ile ilgili olarak
aşağıda belirtilen şartlar aranır:
a) Yurt dışından temin edilecek belgelerin ilgili
ülkenin yetkili makamlarınca ve Türkiye’nin o ülkedeki konsolosluğunca veya
Lahey Devletler Özel Hukuku Konferansı çerçevesinde hazırlanan ve 20/6/1984
tarihli ve 3028 sayılı Kanun ile onaylanması uygun bulunan Yabancı Resmî
Belgelerin Tasdiki Mecburiyetinin Kaldırılması Sözleşmesi hükümlerine göre
onaylanmış olması ve başvuruya belgelerin noter onaylı tercümelerinin de
eklenmesi.
b) Yabancı uyruklu gerçek ve tüzel kişilerden
istenilecek belgelerin bu kişilerin yerleşik olduğu ülkede kayıtların
tutulduğu bir merci ya da sistem olmaması nedeniyle temin edilememesi
durumunda, bu durumun ilgili ülkenin yetkili mercilerinden alınacak bir
belge ile Müsteşarlığa tevsik edilmesi.
(3) Bulundukları ülkede döviz alım satım işleri ile
iştigal eden yurt dışında yerleşik kişilerin Türkiye'de şube kuruluş izni
başvurularında;
a) Şirketin kurulduğu ülke resmî makamlarınca
onaylı ana sözleşmesi ve Türkçe çevirisinin,
b) Şirketin kurulduğu ülke resmî makamlarınca
onaylı döviz alım satım işleriyle iştigal ettiğini ve bu konuda herhangi
bir kısıtlaması bulunmadığını gösterir belge ve Türkçe çevirisinin,
c) Faaliyette bulunmak istediği konulara göre 6 ncı
maddede yer alan şartları yerine getirdiğini tevsik eden belgelerin,
ç) Müsteşarlıkça gerekli görülecek diğer
belgelerin,
eklenmesi zorunludur.
Şube açma
izni
MADDE 11
– (1) A grubu yetkili müesseselerin
şube açmaları Müsteşarlığın iznine tabidir. Şube açmak üzere yapılacak
başvurulara yönetim kurulu kararının eklenmesi zorunludur.
(2) B grubu yetkili müesseseler şube açmak için
Müsteşarlığa başvuruda bulunamaz ve yeni şube açamazlar.
Şube faaliyet
izni
MADDE 12
– (1) A grubu yetkili müesseseler
şube açma izni tarihinden itibaren 90 gün içerisinde ilgili şubenin kuruluş
işlemlerini tamamlayarak faaliyet izni almak üzere Müsteşarlığa başvuruda
bulunurlar. Söz konusu süre içerisinde başvuru yapmayan şirketlerin şube
açma izni iptal edilmiş sayılır.
(2) Şube faaliyet izni almak üzere yapılacak
başvuruya;
a) Her bir şube için 6 ncı maddenin birinci
fıkrasının (ç) bendinde belirtilen ödenmiş sermayeye 2 milyon Türk Lirası
ilave edildiğine ilişkin Türkiye Ticaret Sicili Gazetesi’nin bir nüshası ve
artırılan sermayenin tamamının ödendiğini gösterir bankadan alınacak belge,
b) Her bir şube için şirket adına 14 üncü madde
hükümleri kapsamında, bu fıkranın (a) bendinde yer alan ilave ödenmiş
sermaye miktarının onda birine karşılık gelen tutarın Kamu Sermayeli
Bankalar veya Kamu Sermayeli Katılım Bankalarından birine yatırıldığını
tevsik eden belge veya aynı tutarda teminat mektubu,
c) Her bir yeni şube için 200 bin Türk Lirası
başvuru ücretinin yatırıldığını tevsik eden belge,
ç) Şubenin tescil edildiği Türkiye Ticaret Sicili
Gazetesinin bir nüshası,
d) 492 sayılı Kanun uyarınca ödenmesi gereken
harcın ödendiğini tevsik eden belge,
e) Şube adının ve açık adresinin yetkili
müessesenin resmî internet sitesine eklendiğini tevsik eden belge,
f) Müsteşarlıkça gerekli görülecek diğer belgeler,
eklenir.
(3) Müsteşarlıkça yapılan inceleme neticesinde
durumları uygun görülen şubelere Müsteşarlıkça "Şube İzin
Belgesi" verilir.
(4) Bulundukları ülkede döviz alım satım işleri ile
iştigal eden yurt dışında yerleşik kişilerin Türkiye'de şube açmalarında 10
uncu madde hükümleri uygulanır. Açılan ilk şube veya şubelerden birisi
şirketin Türkiye merkezi kabul edilir.
(5) Yetkili müesseselerin 6102 sayılı Kanun
çerçevesinde birleşmeleri halinde aşağıda yer alan hükümler uygulanır:
a) A grubu yetkili müesseseler, birleşip A grubu
yetkili müessese olarak faaliyet gösterebilirler.
b) B grubu yetkili müesseseler, birleşip B grubu
yetkili müessese olarak faaliyet gösterebilecekleri gibi, 6 ve 9 uncu
maddelerde yer alan şartları sağlamak ve Müsteşarlıktan izin almak kaydıyla
A grubu yetkili müesseseye dönüşmek suretiyle faaliyet gösterebilirler.
c) B grubu yetkili müesseseler ile A grubu yetkili
müesseselerin birleşmeleri durumunda söz konusu işlemler öncesinde
Müsteşarlıktan izin alınması zorunludur.
ç) Devralma yoluyla birleşmede devrolunan şirketin
merkez ve şubeleri sayılarının toplamlarına kadar yeni şube açılabilir.
Yeni kuruluş şeklinde birleşme işleminde ise birleşen şirketlerin merkez ve
şube sayıları toplamından bir eksik sayıda yeni şube açılabilir.
d) B grubu yetkili müesseselerin aralarında
birleşmesi veya A grubu yetkili müesseselerin aralarında birleşmesi halinde
30 gün içerisinde;
1) Devrolunan şirketlerin ve varsa şubeleri adına
düzenlenmiş faaliyet izin belgelerinin,
2) Ortadan kalkan şirketlerin ve varsa şubeleri
adına düzenlenmiş faaliyet izin belgelerinin,
3) Birleşme işleminin ticaret siciline tescil
edildiğine ilişkin belgenin,
Müsteşarlığa tevdii zorunludur.
(6) Yetkili müesseseler kapanan şubelerini kapanış
tarihini izleyen 30 gün içinde kapanışa ilişkin vergi dairesinden alınacak
belgelerle birlikte Müsteşarlığa bildirmek zorundadır ve kapanışı aynı gün
içerisinde internet sitesi aracılığıyla ve kapanan şubede yazılı olarak
duyurmak zorundadır. Kapanan şubeye ait Şube Faaliyet İzin Belgesinin şube
kapanış tarihinden itibaren 5 gün içerisinde Müsteşarlığa iade edilmesi
zorunludur.
(7) Yetkili müesseseler faaliyette bulunmak üzere
izin alınan adreste faaliyete başlandığına dair ilgili vergi dairelerinden
alınacak yoklama tutanağını faaliyet izin tarihinden itibaren 90 gün
içerisinde Müsteşarlığa göndermek zorundadır.
İzin
belgesi
MADDE 13
– (1) Şirket adına düzenlenen
"Yetkili Müessese Faaliyet İzin Belgesi" ve "Şube Faaliyet
İzin Belgesi" iş yerinde herkesin görebileceği şekilde asılı
bulundurulmak zorundadır.
(2) 492 sayılı Kanun uyarınca ödenmesi gereken
harcın ödendiğinin tevsik edilmesi kaydıyla, kaybedilen veya herhangi bir
nedenle Müsteşarlıkça yenilenmesi istenilen Yetkili Müessese Faaliyet İzin
Belgesi ile Şube Faaliyet İzin Belgesinin yenisi ilgilinin talebi üzerine
düzenlenebilir.
(3) Yetkili Müessese Faaliyet İzin Belgesi
bulunmayan gerçek veya tüzel kişiler ticari amaçla döviz alım satımı
yapamazlar.
(4) Yetkili müesseselerin A grubu veya B grubu
olduklarını belirtir ibareleri iş yerlerinde veya tabelalarında herkesin
görebileceği şekilde bulundurmaları zorunludur.
(5) Yetkili müesseselerin ABD Doları ile Avro olmak
üzere en az iki döviz kurunun alış ve satış bilgilerini herkesin
görebileceği şekilde iş yerlerinde bulundurmaları zorunludur.
Bloke
hesabı ve teminat mektubu
MADDE 14
– (1) Bu Tebliğ hükümleri uyarınca
yetkili müesseseler tarafından Kamu Sermayeli Bankalar veya Kamu Sermayeli
Katılım Bankalarından birine yatırılan tutarlar, mevduat bankaları için
mevduat hesaplarında, katılım bankaları için katılım fonu hesabında bloke
olarak izlenir, teminat mektubu ise Müsteşarlıkta muhafaza edilir. Herhangi
bir nedenle faaliyetin sona ermesi halinde, bu tutarlardan öncelikle vergi,
resim ve harç yükümlülükleri karşılandıktan sonra kalan tutar Müsteşarlığın
talimatı üzerine ilgili şirkete ödenir.
(2) Söz konusu tutarların haciz işlemine, icra
takibine veya ihtiyati tedbire konu edilmesi halinde, haciz işleminin, icra
takibinin veya ihtiyati tedbirin kaldırılması için Müsteşarlıkça ilgili
yetkili müesseseye 90 günlük süre verilir. Haciz işlemi veya icra takibi
devam ettiği sürece hesaptaki tutarlar yetkili müesseseye ödenmez ve
teminat mektubu yetkili müesseseye iade edilmez.
(3) Bu hesaptaki tutarların vadesi ile faiz oranı
veya kar payının Kamu Sermayeli Bankalar veya Kamu Sermayeli Katılım
Bankalarıyla yetkili müessesenin yapacağı anlaşmaya göre serbest olarak
tayin edilmesi esas olup, söz konusu faiz veya kar payının yetkili
müesseseler tarafından tasarrufu serbesttir. Teminat mektuplarına ilişkin
Müsteşarlıktan faiz, kâr payı ve diğer isimler adı altında hiçbir bedel
talep edilemez.
(4) Merkez ve şubeler adına yatırılan tutarlar tek
bir hesapta izlenmek zorundadır.
(5) Bloke hesabın kullanılacağı bankanın
değiştirilmesi durumunda Müsteşarlıktan izin alınması zorunludur.
Kurumsal
yönetim ve iç sistemler
MADDE 15
– (1) Yetkili müesseselerin
kurumsal yönetimine ilişkin yapı ve süreçler ve bunlara ilişkin esaslar
Müsteşarlık tarafından belirlenir.
(2) B grubu yetkili müesseselerin aşağıdaki
şartları taşıması zorunludur:
a) Hizmetin gerektirdiği yeterli mekân ve teknik
donanımın sağlanmış, iş yerinin amaca uygun olarak tefriş edilmiş olması.
b) Müsteşarlıkça belirlenecek unvan ve görevdeki
personelin Müsteşarlık internet sitesinde ilan edilecek eğitimlere
katılması ve söz konusu eğitimleri başarıyla tamamlaması.
c) Müsteşarlığın talep edeceği bilgi ve ödeme
kaydedici cihaz sistemlerinin kurulması.
ç) 27 nci maddede belirtilen şartları haiz internet
sitesinin kurularak usulüne uygun şekilde ilan edilmesi.
d) 26 ncı maddede öngörülen kamera ve görüntü kayıt
sisteminin usulüne uygun şekilde kurulması.
(3) A grubu yetkili müesseselerin, ikinci fıkrada B
grubu yetkili müesseselere ilişkin olarak sayılan şartların yanı sıra
aşağıdaki şartları taşıması zorunludur:
a) Genel müdürünün en az 3 yıl ekonomi, finans,
yetkili müessese ve/veya kıymetli maden işletmeciliği konularında deneyime
sahip ve lisans düzeyinde eğitimini tamamlamış olması.
b) İç kontrol görevlisinin en az lisans düzeyinde
eğitimini tamamlamış olması.
c) Tüm iş ve işlemlerinin, kambiyo mevzuatı ve
ilgili diğer mevzuata, şirketin iç yönergeleri ile yönetim stratejisi ve
politikalarına uygunluğunun sürekli kontrol edilmesi, denetlenmesi ile
hata, hile ve usulsüzlüklerin tespiti ve önlenmesi amacıyla risk yönetim
sistemleri de dâhil olmak üzere etkin bir iç kontrol sistemi kurması.
ç) Faaliyet konularına ve şubenin ihtiyacına uygun
sağlıklı bir yönetimin, merkez ile irtibatlı ve Müsteşarlığın
düzenlemelerine uygun muhasebe sistemi ile kayıt ve belge düzeninin,
süratli bir iş akışı ve iletişimin kurulmuş, şube uhdesinde bulunacak
varlıklara ilişkin sigorta dâhil olmak üzere gerekli güvenlik önlemlerinin
alınmış bulunması.
d) 11/10/2006 tarihli ve 5549 sayılı Suç
Gelirlerinin Aklanmasının Önlenmesi Hakkında Kanun kapsamındaki
yükümlülüklerin yerine getirilmesi ve dolandırıcılığın önlenmesi için
şubeler tarafından kullanılacak iç kontrol yöntemlerinin oluşturulması ve
şubelerin merkezi bir sistem aracılığıyla gözetiminin sağlanması.
e) 16 ncı madde kapsamında, 1567 sayılı Kanun, Türk
Parası Kıymetini Koruma Hakkında 32 sayılı Karar ve bu Tebliğ ile bu Kanun,
Karar ve Tebliğe dayanılarak yürürlüğe konulan mevzuatla getirilen
yükümlülüklere uyum sağlamak amacıyla bir iç kontrol sistemi oluşturulması
ve yönetim kurulunca iç kontrol görevlisi atanması veya açık bir şekilde ve
yazılı olarak devredilmesi şartıyla bir veya birden fazla yönetim kurulu
üyesinin iç kontrol görevlisi olarak görevlendirilmesi ve gerekli
yetkilerle donatılması.
f) Müsteşarlığın talep edeceği diğer kurumsal
yönetim şartlarının sağlanması.
İç
kontrol görevlisi ve iç kontrol sistemi
MADDE 16
– (1) A grubu yetkili müesseseler
bu Tebliğde belirtildiği şekilde iç kontrol görevlisi atayarak
Müsteşarlıkça belirlenecek usul ve esaslar dâhilinde iç kontrol sistemi
oluşturmak zorundadır.
(2) A grubu yetkili müesseseler için öngörülen iç
kontrole ilişkin hususlar, dışarıdan hizmet alımı yoluyla da yapılabilir.
Adres ve
unvan değişikliği
MADDE 17
– (1) Yetkili müesseselerin merkez
ve şubeleri, Müsteşarlığa bildirdikleri adresleri dışında bir yerde
faaliyette bulunamazlar.
(2) Merkez ve şubelerinin adreslerinde meydana
gelen değişikliklerin 30 gün içerisinde, eski adresin terkedildiğine ve
yeni adreste işe başlanıldığına dair ilgili vergi dairelerinden alınacak
belgelerle birlikte ilgili merkez ve şubenin telefon numarası, faks,
e-posta ile serbest muhasebeci, serbest muhasebeci mali müşavir veya
yeminli mali müşavir bilgileri de eklenerek Müsteşarlığa bildirilmesi
zorunludur. Ayrıca yeni adresin tescil ve ilan edildiği Türkiye Ticaret
Sicili Gazetesinin bir nüshasının yeni adreste işe başlanıldığı tarihten
itibaren 30 gün içerisinde Müsteşarlığa gönderilmesi zorunludur.
(3) A grubu yetkili müesseseler ile 12 nci maddenin
beşinci fıkrası kapsamında birleşen B grubu yetkili müesseseler, merkez ve
şubelerinin adresleri altında birleşilen veya devralan şirket internet
sitesinde bu durumu yayımlamak zorundadır. Yayımlanan adreslerde meydana
gelen değişiklikler yeni adreste işe başlanıldığı tarih itibarıyla internet
sitesinde ilan edilir.
(4) Adres değişikliği gerçekleştirilen merkez veya
şubenin söz konusu değişikliği müteakip 6 ay içerisinde adresinin yeniden
değiştirilmesi Müsteşarlık iznine tabidir.
(5) Yetkili müesseselerin unvan değişikliği
Müsteşarlığın iznine tabidir.
Hisse
devirleri
MADDE 18
– (1) Yetkili müesseselerin
ortaklarında değişikliğe neden olan hisse devirleri Müsteşarlığın iznine
tabidir.
(2) Müsteşarlığa yapılacak izin başvurularında,
hisseleri devralacak gerçek kişiler ile hisseleri devralacak tüzel
kişilerde yüzde on veya daha fazla ortaklık payı bulunan ortakların kurucu
ortaklarda aranılan şartları haiz olması ve bu durumun 7 nci maddenin
birinci fıkrasının (b) bendinde belirtilen belgeler ile tevsiki gereklidir.
(3) Yetkili müesseselerde, faaliyet izni verildiği
tarihten itibaren 1 yıl geçmedikçe hisse devri gerçekleştirilemez.
(4) Bu madde kapsamında yapılan hisse devirlerine
ilişkin noter onaylı yönetim kurulu kararı ile değişikliğin tescil edildiği
Türkiye Ticaret Sicili Gazetesinin bir örneğinin veya hisse devirlerine
ilişkin pay defterinin ilgili sayfalarının noter onaylı örneğinin hisse
devir tarihinden itibaren 30 gün içerisinde Müsteşarlığa gönderilmesi
zorunludur.
(5) Mevcut hissedarların aralarında gerçekleşen
hisse devirlerinde; birinci, ikinci ve üçüncü fıkra hükümleri uygulanmaz.
Bilgi
verme
MADDE 19
– (1) Yetkili müesseseler,
Müsteşarlık internet sitesinde belirtilen her türlü bilgi ve belgeyi belirtilen
şekil ve sürelerde Müsteşarlığa göndermek zorundadır.
(2) Yetkili müesseseler yıllık bilanço ve kar/zarar
tablolarının onaylı örneklerini ilgili oldukları yılı takip eden yılın en
geç Nisan ayı sonuna kadar Müsteşarlığa göndermek zorundadır.
(3) Yetkili müesseseler unvanları, gerçek kişi
ortakları ile hisseleri devralacak tüzel kişiler de yüzde on veya daha
fazla ortaklık payı bulunan ortakları, yönetim kurulu başkan ve üyeleri,
genel müdür veya yöneticileri, imza yetkisini haiz çalışanları ile iç
kontrol görevlilerine ilişkin bilgiler ve iletişim bilgilerinde meydana
gelen değişiklikleri, değişiklik tarihinden itibaren 10 gün içerisinde
Müsteşarlığa bildirmek zorundadır.
(4) Yetkili müesseselerin bağımsız denetime tabi
olmaları durumunda bağımsız denetim raporu, yetkili müessesenin internet
sitesinde en geç ilgili oldukları yılı takip eden yılın Haziran ayı sonuna
kadar yayımlanır.
(5) Yetkili müesseseler, faaliyete ara verecek
merkez ve/veya şubelerini, faaliyete ara vermeden en az 10 gün önce
Müsteşarlığa bildirmek zorundadır. Faaliyete ara veren yetkili
müesseselerin bu süre içerisinde doğacak olan idari ve mali
yükümlülüklerini yerine getirmesi gerekmektedir. Faaliyete ara veren
yetkili müesseseler verilen aranın bitmesini müteakip 10 gün içerisinde
faaliyete başladıklarını Müsteşarlığa bildirmek zorundadır.
(6) Müsteşarlık, yetkili müesseselerden gerek
görülen her türlü bilgi ve belgeyi belirleyeceği şekil, ortam ve sürelerde
isteyebilir.
(7) Bu Tebliğ uyarınca başvurulardan, başvurulara
ilişkin belgelerden ve bildirilmesi zorunlu olan durumlardan hangilerinin
Müsteşarlığa bilgi sistemleri aracılığıyla ve ne şekilde iletileceğine
ilişkin usul ve esaslar Müsteşarlık internet sitesinde yayımlanır.
(8) A grubu yetkili müesseseler 4 üncü maddenin
ikinci fıkrasında belirtilen faaliyetlerin hangilerini icra ettiklerini söz
konusu faaliyete başladıkları tarihten itibaren 30 gün içerisinde tevsik
edici belgelerle birlikte Müsteşarlığa bildirmek zorundadır.
(9) Yetkili müesseseler, ödenmiş sermayelerinde
meydana gelen değişiklikleri değişikliğe ilişkin noter onaylı yönetim
kurulu kararı ile değişikliğin tescil edildiği Türkiye Ticaret Sicili
Gazetesinin bir örneği veya pay defterinin ilgili sayfalarının noter onaylı
örnekleri ile birlikte değişiklik tarihinden itibaren 30 gün içerisinde
Müsteşarlığa bildirmek zorundadır.
Hesap ve
belge düzeni
MADDE 20
– (1) Yetkili müesseseler;
a) 6102 sayılı Kanun ve 4/1/1961 tarihli ve 213
sayılı Vergi Usul Kanununa göre işletmenin ihtiyacına uygun birinci sınıf
tacirlerin tutmak zorunda oldukları defter ve kayıtları tutmak,
b) Merkez Bankasınca belirlenen usul ve esaslar
dâhilinde her bir işlem itibarıyla döviz veya TL kabul edildiği anda döviz
alımlarında DAB, döviz satımlarında DSB düzenlemek,
c) Faaliyet konuları ile ilgili olarak ilgili
mevzuatta düzenlenmesi zorunlu olan diğer belgeleri düzenlemek ve gerekli
kayıtları usulüne uygun şekilde tutmak,
zorundadır.
Müşteri
tanıma kuralı
MADDE 21
– (1) Yetkili müesseseler, 5549 sayılı
Kanun ve ilgili mevzuatta yer alan usul ve esaslar çerçevesinde
müşterilerinin kimlik bilgileri ile istenilen diğer bilgileri tespit
ederler.
(2) Ön ödemeli kartlara ilişkin yapılan tüm
işlemlerde tutar sınırlaması olmaksızın kimlik bilgilerinin tespit edilmesi
zorunludur.
Çerçeve
sözleşme imzalama yükümlülüğü
MADDE 22
– (1) A grubu yetkili müesseseler
4 üncü maddenin ikinci fıkrasının (b) bendinde belirtilen transfer
gerçekleştirebilen kuruluşlar aracılığıyla yapılacak yabancı para alım
satım işlemlerini sürekli iş ilişkisi içerisinde bulunacağı müşterileriyle
yapmaya başlamadan önce, yazılı bir sözleşme taslağını müşteriye fiziki
olarak vermek zorundadır. Bu sözleşme, yetkili müesseseyle müşterisi
arasındaki sürekli ilişkiyi genel olarak düzenleyen, başlangıçta bir kez
akdedilen ve münferit işlemlerin esasını oluşturan bir çerçeve
anlaşmasıdır.
(2) Çerçeve sözleşmenin bir örneği, sözleşmenin
yapılmasını takiben kağıt üzerinde veya elektronik ortamda müşteriye
verilir.
(3) Çerçeve sözleşme yapılan her müşteriye ayrı bir
müşteri numarası verilir. Bir müşteriye verilmiş olan müşteri numarası,
çerçeve sözleşmesinin sona erme tarihi üzerinden 10 yıl geçmedikçe bir
başka müşteriye verilemez.
(4) Çerçeve sözleşme kullanımına ilişkin
Müsteşarlıkça belirlenecek diğer usul ve esaslar Müsteşarlık internet
sitesinde yayımlanır.
Yabancı
para alım satım hesaplarının işleyişi
MADDE 23
– (1) A grubu yetkili müesseseler
tarafından transfer gerçekleştirebilen kuruluşlar aracılığıyla ve B grubu
yetkili müesseseler tarafından bankalar aracılığıyla yapılan transfer
yoluyla yabancı para alım satım işlemlerinde aşağıda belirtilen esaslar
uygulanır:
a) Aynı iş günü içerisinde transfer emrinin
verilmesi veya işleme konu fiziki teslimatın yapılması şarttır.
b) A grubu yetkili müessese, transfer
gerçekleştirebilen kuruluşlar üzerinden transfer yoluyla müşterilerine yabancı
para alım satım hizmeti sunarken sadece alım satım için kullanılmak üzere
her bir yabancı para cinsi için ayrı ayrı olmak üzere bankalar nezdinde
yabancı para alım satımı için vadesiz hesap veya özel cari hesap, ödeme
kuruluşları nezdinde ödeme hesabı ve elektronik para kuruluşları nezdinde
hesap açmak zorundadır.
c) B grubu yetkili müessese, bankalar üzerinden
transfer yoluyla müşterilerine yabancı para alım satım hizmeti sunarken
sadece alım satım için kullanılmak üzere her bir yabancı para cinsi için
ayrı ayrı olmak üzere bankalar nezdinde yabancı para alım satımı için
vadesiz hesap veya özel cari hesap açmak zorundadır.
ç) Her bir para cinsi için sadece bir hesap
kullanılabilir. Merkez ve şubeler için ayrı hesaplar açılabilir. Söz konusu
hesaplar yabancı para alım satım işlemleri dışında herhangi bir işlem için
kullanılamaz. Yabancı para alım satım işlemi için müşteriler tarafından bu
hesaplara gönderilen tutarlar işlem gerçekleştirilene kadar yetkili
müessese tarafından herhangi bir şekilde değerlendirilemez. Söz konusu
hesap bilgilerinin Müsteşarlığa 30 gün içerisinde bildirilmesi zorunludur.
d) Yetkili müesseselerin söz konusu hesapların
yalnızca yabancı para alım satımı için kullanılacağını A grubu için ilgili
transfer gerçekleştirebilen kuruluşlara ve B grubu için bankalara hesap
açılırken bildirmesi gerekir.
e) Yetkili müessese, yabancı para alım satım
hesaplarında bulunan tutarlara ilişkin kayıtları, her bir müşteri bazında
takibini sağlayacak şekilde tutar.
f) Yetkili müesseseler bu Tebliğ kapsamında
yürütecekleri faaliyetlerin sürekliliğine ve yabancı para alım satım
hesapları ve müşteri bilgilerinin güvenliğine ve gizliliğine dair gerekli
tedbirleri almak zorundadır.
g) A grubu yetkili müessese yabancı para alım
satımı hesaplarında bulunan tutarlara ilişkin kendi kayıtları ile transfer
gerçekleştirebilen kuruluşlardan alınacak hesap ekstrelerini günlük olarak
karşılaştırarak her iş günü bir önceki iş gününe ait kayıtların
mutabakatını sağlamakla yükümlüdür. B grubu yetkili müessese yabancı para
alım satımı hesaplarında bulunan tutarlara ilişkin kendi kayıtları ile
bankalardan alınacak hesap ekstrelerini günlük olarak karşılaştırarak her
iş günü bir önceki iş gününe ait kayıtların mutabakatını sağlamakla
yükümlüdür. Zamanlama farkından kaynaklanan uyumsuzluklar hariç olmak üzere
mutabakat sağlanmasına ilişkin yapılan her türlü düzeltme işleminin
kaydının saklanması zorunludur.
ğ) Yabancı para hesaplarının mutabakat işlemlerine
ilişkin ekstreler yetkili müesseseler tarafından elektronik ortamda
saklanır.
h) Müşteri tarafından başlatılan yabancı para alım
satımında yetkili müessese, yabancı para alım satımının tam tutarının
müşteri nezdine geçmesinden sorumludur. Transfer gerçekleştirebilen
kuruluşlardan kaynaklanan teknik sıkıntılardan dolayı tutarların müşteri
nezdine geçmemesi durumunda ilgili bankadan tevsik edici yazı alınması ve
yetkili müessese tarafından ilgili yazının 5 yıl süreyle saklanması zorunludur.
ı) A grubu yetkili müesseselerin transfer
gerçekleştirebilen kuruluşlar ve B grubu yetkili müesseselerin bankalar
aracılığıyla yaptıkları transferler yoluyla gerçekleştirilen yabancı para
alım satım işlemlerinde yetkili müessese tarafından her bir işleme özel
işlem numarası verilir. Söz konusu işlem numarası yetkili müesseseler
tarafından A grubu yetkili müesseselerin transfer gerçekleştirebilen
kuruluşlara ve B grubu yetkili müesseselerin bankalara verdikleri transfer
talimatlarında ve işlemler sonucunda kesilen DAB ve DSB’lerde belirtilir.
i) Yabancı para alım satım hesapları, yabancı para
alım satım işlemi veya bu işlemlere ilişkin tutarların söz konusu hesaplara
aktarılması dışında herhangi bir iş ve işlem için kullanılamaz veya teminat
olarak gösterilemez.
j) Yabancı para alım satım hesaplarına her ne ad
altında olursa olsun faiz ve/veya kâr payı işletilemez.
(2) B grubu yetkili müesseselerin bankalar, yetkili
müesseseler ve müşterileriyle bankacılık aracılığıyla yapacakları yabancı
para alım satımına ilişkin işlemlerde birinci fıkrada yer alan hükümler
uygulanır.
Yabancı
para alım satım hesaplarının bloke edilmesi
MADDE 24
– (1) Yetkili müessesenin faaliyet
izninin iptal edilmesi veya iradi ya da zorunlu tasfiyeye tabi tutulması
halinde yabancı para alım satım hesapları, müşterilerin haklarının tazmin
edilmesi ve yetkili müessesenin bu Tebliğden kaynaklanan yükümlülüklerinin
yerine getirilmesini teminen ilgili transfer gerçekleştirebilen kuruluşlar
tarafından Müsteşarlık tarafından yapılacak bildirime istinaden bloke
edilir. Söz konusu yükümlülüklerin yerine getirilmesini müteakip hesaplar
üzerindeki blokaj Müsteşarlık tarafından yapılacak bildirime istinaden
kaldırılır.
Transfer
emrinin alınması
MADDE 25
– (1) Transfer emrinin transfer
gerçekleştirebilen kuruluşlara ulaştığı an, transfer emrinin alındığı an
olarak kabul edilir. Transfer emrinin transfer gerçekleştirebilen
kuruluşlara iş günü ya da mesai saatleri dışında ulaşması durumunda,
transfer emri izleyen ilk iş günü alınmış sayılır.
Kamera veya
görüntü kayıt sistemi
MADDE 26
– (1) Yetkili müesseseler işlem
yapılan her bir vezne, para makinesi ile işlem yapan kişileri gösterecek
şekilde yeterli sayıda kamera veya görüntü kayıt sistemini çalışır şekilde
kurulu bulundurmak zorundadır. Kamera veya görüntü kayıt sistemleri ile
elde edilen kayıtların kayıt tarihinden itibaren 6 ay süreyle saklanması
zorunludur.
(2) Yetkili müesseseler faaliyete ara verdikleri
dönemde kamera veya görüntü kayıt sistemlerini çalışır durumda bırakmak
zorundadır.
(3) Yetkili müesseseler kamera veya görüntü kayıt
sistemlerinde meydana gelen arızaları en geç arızanın meydana geldiği günü
takip eden iş günü sonuna kadar Müsteşarlığa ve sistemin bakımını üstlenen
firmalara bildirmek zorundadır. Söz konusu arızaların en kısa sürede
giderilmesi ile Müsteşarlığa arızanın giderildiği ve sistemin tekrar
çalışır hale geldiği tarihe dair sistem bakımını üstlenen firmadan alınacak
yazı eklenerek bilgi verilmesi gerekir.
(4) Kamera veya görüntü kayıt sisteminin bu
Tebliğde yer alan şartları taşıyacak şekilde kurulduğuna ilişkin söz konusu
sistemleri kuran firmalardan belge alınması zorunludur.
İnternet
sitesi
MADDE 27
– (1) Yetkili müesseseler, bir
internet sitesi açmak ve bu sitenin belirli bir bölümünü bu Tebliğ ve
Tebliğ kapsamında Müsteşarlıkça çıkarılacak genelge hükümlerine göre
yapılması gereken ilanların yayımlanmasına tahsis etmek zorundadır.
(2) Yetkili müesseselerin internet sitelerinde
yayımlanacak asgari içerikler Müsteşarlık internet sitesinde yayımlanır.
(3) Merkezlerinin ve varsa şubelerinin adres ve
iletişim bilgilerinin yetkili müessesenin internet sitesinde yayımlanması
ve şubelerine ilişkin listenin güncel tutulması zorunlu olup, adres ve
iletişim bilgilerinin, adres veya iletişim bilgisi değişikliğinin yapıldığı
tarihten itibaren en geç beş gün içinde internet sitesinde yayımlanması
zorunludur.
(4) Yetkili müesseseler A grubu veya B grubu
olduklarını belirtir ibareleri internet sitelerinin giriş sayfalarında
bulundurmak zorundadır.
Denetim
MADDE 28
– (1) Yetkili müesseselerin
faaliyet ve işlemleri, 1567 sayılı Kanuna göre inceleme ve soruşturma
yapmaya yetkili bulunan denetim elemanları ile ilgili mevzuat gereği
denetim yapmaya yetkili merci ve elemanlar tarafından incelenebilir.
(2) Merkez Bankası yetkili müesseselerde inceleme
yapmaya yetkilidir.
(3) Yetkili müesseseler birinci ve ikinci fıkrada
geçen denetim elemanlarının ve mercilerin isteyecekleri her türlü bilgi,
belge ve bunlara ilişkin kayıtları, faaliyet için kullanılan sistemlere
erişimi sağlayacak şifrelerini, evrak ile defterlerini vermek ve inceleme
için gerekli kolaylığı sağlamak zorundadır.
Yaptırım
MADDE 29
– (1) "Faaliyet İzin
Belgesi" verilmesinden önce faaliyete geçen yetkili müessesenin
kuruluş izni Müsteşarlıkça iptal edilir ve kurucuları ile şirket hakkında
1567 sayılı Kanun uyarınca yasal işlem başlatılır.
(2) "Şube Faaliyet İzin Belgesi"
verilmesinden önce faaliyete geçen şubenin kuruluş izni Müsteşarlıkça iptal
edilir ve şirket hakkında 1567
sayılı Kanun uyarınca yasal işlem başlatılır.
(3) Faaliyet izin ve şube faaliyet izin
tarihlerinden itibaren 90 günlük süre içerisinde faaliyete geçilmemesi halinde,
Müsteşarlıkça verilen faaliyet izni ve şube faaliyet izni iptal edilir.
İptal edilen “Yetkili Müessese Faaliyet İzin Belgesi" ve/veya “Şube
Faaliyet İzin Belgesi” nin, iptal işleminin tebliğinden itibaren 5 gün
içerisinde Müsteşarlığa gönderilmesi zorunludur. Aksi takdirde şirket
hakkında 1567 sayılı Kanun uyarınca yasal işlem başlatılır.
(4) Faaliyete aralıksız 120 gün veya yıl içerisinde
toplam 180 iş günü ara veren yetkili müessese veya şubenin faaliyet izni
Müsteşarlıkça iptal edilir.
(5) 4 üncü maddede yer alan hükümlere aykırı
faaliyette bulunduğu tespit edilen yetkili müessese hakkında 1567 sayılı
Kanun uyarınca yasal işlem başlatılır ve yetkili müessesenin faaliyet izni
Müsteşarlıkça iptal edilir. Bu fıkra kapsamında faaliyet izni iptal edilen
yetkili müessese ve hissedarları 5 yıl boyunca yeni yetkili müessese
kuruluş veya faaliyet izni başvurusunda bulunamazlar.
(6) Yetkili müessese tarafından faaliyette bulunmak
üzere izin alınan adreste diğer bir gerçek veya tüzel kişi tarafından
faaliyette bulunulamaz. Bu durumun tespiti halinde yetkili müessese
hakkında 1567 sayılı Kanun uyarınca yasal işlem başlatılır. Söz konusu
durumun sona erdirilmesini teminen 60 gün süre verilir. Bu süre içerisinde
izin alınan adreste gerçekleştirilen diğer faaliyetin sona erdirildiğine
dair ilgili vergi dairesinden alınacak belgelerin Müsteşarlığa gönderilmesi
zorunludur. Bu sürenin bitimine rağmen diğer faaliyete devam edildiğinin
anlaşılması veya söz konusu aykırılığın tekerrürü halinde faaliyet izni
iptal edilir.
(7) Müsteşarlığa yapılan başvurularda gerçeğe
aykırı belge verildiğinin ya da beyanda bulunulduğunun tespiti halinde
yetkili müessese ve gerçeğe aykırı belge veya beyan veren kişiler hakkında
1567 sayılı Kanun uyarınca yasal işlem başlatılır. Gerçeğe aykırı belge
veya beyan veren kişilerin şirket ortağı olması durumunda ortaklıktan
çıkarılması; genel müdür, yönetim kurulu üyesi, imza yetkisini haiz çalışan
veya iç kontrol görevlisi olması durumunda söz konusu görevden azledilmesi
için 60 güne kadar süre verilir. Belirtilen süre sonunda gerekli işlemlerin
gerçekleştirilmemesi durumunda verilmiş olan yetkili müessese faaliyet izni
iptal edilir.
(8) Yetkili müessesenin ya da yetkili müessesenin
tüzel kişi ortağının, ortak sıfatı taşımayan kişi ya da kişilerce fiilen
sahiplenilip, sevk ve idare edildiğinin tespit edilmesi durumunda, başkaca
bir uyarıya gerek olmaksızın Yetkili Müessese Faaliyet İzin Belgesi iptal
edilir.
(9) Yetkili müessese kurucu, ortak, tüzel kişi
kurucu ortaklarda yüzde on veya daha fazla ortaklık payı bulunan kişiler,
genel müdür, yönetim kurulu üyesi, imza yetkisini haiz çalışanları ya da iç
kontrol görevlisinin 6 ncı maddenin ilgili hükümlerinde belirtilen şartları
kaybettiğinin tespit edilmesi durumunda söz konusu kişinin veya tüzel kişi
kurucu ortağın ortaklıktan çıkarılması ya da görevden azledilmesi için 60
güne kadar süre verilir. Verilen süre içerisinde gerekli işlemlerin
gerçekleştirilmemesi durumunda verilmiş olan yetkili müessese faaliyet izni
iptal edilir.
(10) Finansal tablolar ve muhasebe kayıtları esas
alınarak yapılan denetimlerde, 6 ncı maddenin birinci fıkrasının (ç)
bendinde öngörülen ödenmiş sermaye miktarının en az üçte ikisinin özkaynak
içinde mevcudiyetinin korunmadığının veya ortakların şirketle olan borç
alacak ilişkilerine ilişkin hesap hareketlerinde geri çekildiğinin tespiti
halinde faaliyet izni iptal edilir. Sermayenin üçte ikisinden daha az bir
tutarın özkaynak içinde mevcudiyetini korumadığının veya ortakların
şirketle olan borç alacak ilişkilerine ilişkin hesap hareketlerinde geri
çekildiğinin tespiti halinde yetkili müesseseye 6 ncı maddenin birinci
fıkrasının (ç) bendinde öngörülen ödenmiş sermaye miktarının sağlanmasını
teminen en fazla 90 güne kadar süre verilir. Bu süre içerisinde öngörülen
sermaye miktarının sağlanamaması durumunda faaliyet izni iptal edilir.
(11) Yetkili müessese veya ortaklarının veya tüzel
kişi kurucu ortaklarda yüzde on veya daha fazla ortaklık payı bulunan
kişilerin yetkili müessesenin Müsteşarlık kayıtlarında yer alan merkez,
şube ve internet adresleri dışında faaliyet gösterdiğinin tespiti halinde
yetkili müessese veya yetkisiz faaliyet gösteren ortakları veya tüzel kişi
kurucu ortaklarda yüzde on veya daha fazla ortaklık payı bulunan kişiler
hakkında 1567 sayılı Kanun uyarınca yasal işlem başlatılır. Söz konusu
yetkisiz faaliyeti yetkili müessesenin veya şirket tek ortaklıysa bu tek
ortağın gerçekleştirmesi durumunda yetkili müessese faaliyet izni iptal
edilir. Yetkisiz faaliyeti gerçekleştiren kişilerin ortak olması ya da
tüzel kişi kurucu ortaklarda yüzde on veya daha fazla ortaklık payı
bulunması durumunda ortaklıktan çıkarılması; genel müdür, yönetim kurulu
üyesi, imza yetkisini haiz çalışan veya iç kontrol görevlisi olması
durumunda söz konusu görevden azledilmesi için 60 güne kadar süre verilir.
Belirtilen süre sonunda gerekli işlemlerin gerçekleştirilmemesi durumunda
verilmiş olan yetkili müessese faaliyet izni iptal edilir. Bu fıkra
kapsamında faaliyet izni iptal edilen yetkili müessese ve hissedarları 5
yıl boyunca yeni yetkili müessese kuruluş veya faaliyet izni başvurusunda
bulunamazlar.
(12) Yetkili müessesenin faaliyete geçmesinden
sonra ana sözleşmesini 6 ncı maddeye aykırı olarak değiştirmesi durumunda
faaliyet izni iptal edilir ve 1567 sayılı Kanun uyarınca yasal işlem
başlatılır.
(13) 12 nci madde kapsamında; yetkili müessese
birleşmelerinden önce Müsteşarlıktan izin alınmaması, birleşmenin ticaret
siciline tescilinden itibaren 30 gün içerisinde Şube Faaliyet İzin Belgesi
alınması için Müsteşarlığa yazılı başvuruda bulunulmaması veya süresi
içerisinde başvuru yapılması ancak 6 ve 9 uncu maddelerde belirtilen
yükümlülüklerin yetkili müessese birleşmelerinin ticaret siciline
tescilinden itibaren 90 gün içerisinde yerine getirilememesi hallerinde
devrolunan şirketlerin adına düzenlenmiş yetkili müessese izin belgeleri ve
devrolunan şirketlerin şubeleri için düzenlenmiş Şube Faaliyet İzin
Belgeleri başka bir işleme gerek olmaksızın iptal edilir.
(14) 14 üncü maddenin ikinci fıkrasında belirtilen
90 günlük süre içerisinde haciz işleminin, icra takibinin veya ihtiyati
tedbirin kaldırılmaması halinde Yetkili Müessese Faaliyet İzin Belgesi
iptal edilir.
(15) Yetkili müesseselerin iş yerlerinde ve
tabelalarında kendi ticaret unvanları ve temsilcisi olduğu kuruluşların
dışında başka şirketlere ait unvan ya da markaları bulundurmaları durumunda
1567 sayılı Kanun uyarınca yasal işlem başlatılır ve söz konusu aykırılığın
giderilmesini teminen en fazla 60 güne kadar süre verilir. Bu sürenin
bitimine rağmen söz konusu aykırılığın giderilmemesi halinde faaliyet izni
iptal edilir.
(16) Yetkili müesseselerde, gerçek bir döviz
hareketini içermeyen, bu nedenle sahte Döviz Alım Belgesi ve Döviz Satım
Belgesi düzenlendiğinin tespit edilmesi durumunda, Yetkili Müessese
Faaliyet İzin Belgesi iptal edilir.
(17) Bu Tebliğde belirtilen süreler içerisinde
internet sitesini açmayan ya da internet sitesinde yayımlanması zorunlu içeriklerin
bu Tebliğde belirtilen sürelerde yayımlanmaması durumunda 1567 sayılı Kanun
uyarınca yasal işlem başlatılır.
(18) Bu Tebliğin hükümlerine aykırı işlem yaptığı
tespit edilenler hakkında, 1567 sayılı Kanun uyarınca yasal işlem
başlatılır.
(19) Bu Tebliğ uyarınca Müsteşarlıkça belirlenecek
usul ve esaslara aykırı hareket eden yetkili müesseseler hakkında, 1567
sayılı Kanun uyarınca yasal işlem başlatılır.
Yetki
MADDE 30
– (1) Müsteşarlık bu Tebliğin
tatbikatını temin etmek amacıyla gerekli göreceği her türlü tedbiri almaya,
mücbir sebep hallerini veya zorunlu halleri değerlendirmeye, tereddütlü
hususları gidermeye ve Tebliğde öngörülen haller dışında kalan özel
durumları inceleyip sonuçlandırmaya yetkilidir.
(2) Müsteşarlık ekonominin genel durumu ve diğer
gelişmeleri göz önünde bulundurmak suretiyle Türkiye genelinde veya il
bazında yeni kuruluş ile faaliyet veya şube faaliyet izni verilmesinin
durdurulmasını değerlendirmeye ve karar vermeye Türkiye geneli, iller veya
gümrük kapıları ile havalimanlarında açılabilecek toplam yetkili müessese
ve şube sayılarını belirlemeye yetkilidir.
Usul ve
müşterek hükümler
MADDE 31
– (1) Bu Tebliğin uygulanmasına
yönelik usul ve esasların belirlenmesi amacıyla Müsteşarlıkça genelgeler
yayımlanır.
(2) Bu Tebliğ uyarınca tahsil edilecek başvuru
ücreti, Maliye Bakanlığı tahsil dairelerine yatırılır. Bu tutarlar, başvuru
ücretinin yatırıldığı daireden alınacak belgelerle birlikte başvuru sahibi
tarafından Müsteşarlığa beyan edilir.
Yürürlükten
kaldırılan tebliğ
MADDE 32
– (1) 22/9/2006 tarihli ve 26297
sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Türk Parası Kıymetini Koruma Hakkında 32
Sayılı Karara İlişkin Tebliğ (Tebliğ No: 2006-32/32) yürürlükten kaldırılmıştır.
Geçiş
hükümleri
GEÇİCİ
MADDE 1 – (1) Müsteşarlıkça
faaliyet izni verilmiş ve bu Tebliğin yürürlük tarihi itibarıyla faaliyette
bulunan yetkili müesseseler, 1/1/2019 tarihine kadar A grubu ve B grubu
yetkili müessese olarak faaliyette bulunmak üzere başvurmak ve 1/7/2019
tarihine kadar 6, 7 ve 9 uncu maddelerde öngörülen şartları yerine getirmek
zorundadır. 6 ncı maddenin birinci fıkrasının (ç) bendi ile 9 uncu maddenin
ikinci fıkrasının (ç) bendinde belirtilen yükümlülükleri yerine getirmediği
tespit edilen yetkili müesseselere, bu yükümlülüklerin yerine getirilmesini
teminen en fazla 90 günlük ek süre verilir. Belirtilen süreler içerisinde
başvurmayan veya yükümlülüklerini yerine getirmeyen yetkili müesseselerin
faaliyet izinleri başka bir uyarıya gerek olmaksızın iptal edilir.
(2) Bu Tebliğ hükümleri uyarınca, A grubu yetkili
müessese kurmak üzere Müsteşarlığa yapılacak yeni başvurular 1/3/2018
tarihinden itibaren yapılır. Bu tarihten önce yapılan başvurular
değerlendirmeye alınmaz.
(3) Bu Tebliğ hükümleri uyarınca, B grubu yetkili
müessese kurmak üzere Müsteşarlığa yapılacak yeni başvurular 1/1/2019
tarihinden itibaren yapılır. Bu tarihten önce yapılan başvurular
değerlendirmeye alınmaz.
(4) Bu Tebliğ hükümleri uyarınca, ödemekle yükümlü
olunan başvuru ücreti, Müsteşarlıkça faaliyet izni verilmiş, bu Tebliğin
yürürlük tarihi itibarıyla faaliyette bulunan ve A grubu yetkili müessese
olarak faaliyette bulunmak üzere başvuruda bulunanların merkezleri için 100
bin Türk Lirası ve her bir şubesi için 25 bin Türk Lirası olarak uygulanır.
(5) Müsteşarlıkça faaliyet izni verilmiş, bu
Tebliğin yürürlük tarihi itibarıyla faaliyette bulunan ve B grubu yetkili
müessese olarak faaliyette bulunmak üzere başvuruda bulunanlardan bu Tebliğ
hükümleri uyarınca başvuru ücreti alınmaz.
(6) Müsteşarlıkça faaliyet izni verilmiş ve bu
Tebliğin yürürlük tarihi itibarıyla faaliyette bulunan yetkili müesseselerin
1/1/2019 tarihine kadar 12 nci madde kapsamında birleşerek A grubu yetkili
müessese olarak faaliyet gösterme talebinde bulunmaları durumunda, 9 uncu
maddenin ikinci fıkrasının (d) bendinde yer alan başvuru ücreti merkez için
100 bin Türk Lirası ve her bir şube için 25 bin Türk Lirası olarak
uygulanır.
(7) Yetkili müesseseler Türk Parası Kıymetini
Koruma Hakkında 32 Sayılı Karara İlişkin Tebliğ (Tebliğ No: 2006-32/32)’in
3 üncü maddesinde yer alan faaliyet konularını, bu maddenin birinci fıkrası
kapsamında Müsteşarlığa yapacakları başvuru sonuçlanıncaya kadar
sürdürebilirler.
Yürürlük
MADDE 33
– (1) Bu Tebliğ yayımı tarihinde
yürürlüğe girer.
Yürütme
MADDE 34
– (1) Bu Tebliğ hükümlerini Hazine
Müsteşarlığının bağlı olduğu Bakan yürütür.
Ekleri için tıklayınız.
|