|
Gümrük ve Ticaret Bakanlığından:
SEBZE VE
MEYVELERİN TOPTAN VE PERAKENDE TİCARETİNDE
UYULMASI GEREKEN STANDART UYGULAMALARA İLİŞKİN
USUL VE ESASLAR
HAKKINDA TEBLİĞ
Amaç
MADDE 1 – (1) Bu Tebliğin amacı, 11/3/2010 tarihli ve 5957
sayılı Sebze ve Meyveler ile Yeterli Arz ve Talep Derinliği Bulunan Diğer
Malların Ticaretinin Düzenlenmesi Hakkında Kanun uyarınca malların toptan
ve perakende ticaretinde uyulması gereken standartlara ilişkin usul ve
esasların belirlenmesidir.
Kapsam
MADDE 2 –
(1) Bu Tebliğ; malların
ambalajlanmasında, taşınmasında, depolanmasında ve perakende satışa
sunulmasında uyulması gereken standartlara ilişkin usul ve esasları kapsar.
Dayanak
MADDE 3 –
(1) Bu Tebliğ, 5957 sayılı Sebze
ve Meyveler ile Yeterli Arz ve Talep Derinliği Bulunan Diğer Malların
Ticaretinin Düzenlenmesi Hakkında Kanunun 6 ncı maddesinin beşinci fıkrası
ile 15 inci maddesinin birinci fıkrasının (e) bendi hükümlerine dayanılarak
hazırlanmıştır.
Tanımlar
MADDE 4 –
(1) Bu Tebliğde geçen;
a) Alışveriş merkezi: Bir yapı veya alan bütünlüğü
olan, içinde büyük mağaza ve/veya beslenme, giyinme, eğlenme, dinlenme,
kültürel ve benzeri ihtiyaçların bir kısmının veya tamamının karşılandığı
diğer işyerleri bulunan, merkezî bir yönetime ve ortak kullanım alanları
ile 6/8/2016 tarihli ve 29793 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Perakende
Ticarette Uygulanacak İlke ve Kurallar Hakkında Yönetmelik ile belirlenen
diğer niteliklere sahip işletmeyi,
b) Ambalaj: İçerisinde yer alan malı, üreticiden
tüketiciye geçiş aşamasında bir arada tutan, malın yapısına ve şekline göre
en iyi şekilde koruyan, yüklenip-boşaltılmasını, taşınmasını ve
depolanmasını kolaylaştıran kağıt, plastik, ahşap, metal veya bu
malzemelerin kombinasyonundan oluşan malzemeden imal edilmiş taşıma
kaplarını,
c) ATP: Bozulabilir Gıda Maddelerinin Uluslararası
Taşımacılığı ve Bu Taşımacılık Faaliyetinde Kullanılacak Özel Ekipmana
İlişkin Anlaşmayı,
ç) Bakanlık: Gümrük ve Ticaret Bakanlığını,
d) Büyük mağaza: Hangi ad altında olursa olsun,
tüketim mallarının kısmen veya tamamen perakende satışının yapıldığı, en az
dört yüz metrekare satış alanına sahip işletmeyi,
e) Frigorifik araç: Malların nakliye sırasında dış
ortam şartlarından etkilenmemeleri için, dış ortam sıcaklığına bağlı olarak
soğutucu ve/veya ısıtıcı mekanik cihazlar takılmak suretiyle belirli
sıcaklık ve nem koşullarını sağlayan yalıtımlı ekipmana sahip vasıtaları,
f) Mal: 28/10/2016 tarihli ve 29871 sayılı Resmî
Gazete’de yayımlanan Toptancı Halinde veya Hale Bildirilerek İşlem Görecek
Mallar Hakkında Tebliğ ekindeki listede yer alan sebze ve meyveleri,
g) Ön soğutma: Hasat edilen malın, soğuk depoya
veya frigorifik araçlara konulmadan önce, bahçe ve güneş sıcaklığından
kaynaklanan ısısının ürünün yapısına zarar vermeyecek şekilde hızlı bir
şekilde düşürülerek depolama sıcaklığına kadar soğutulmasını,
ğ) Perakendeci: Malları toptan temin ederek
doğrudan tüketicilere perakende olarak satan kişileri,
h) Soğuk zincir: Malların hasat aşamasından
itibaren süratle soğutularak muhafaza sıcaklığına ulaştırılması ve bu
sıcaklığın, depolama, taşıma ve nihai tüketiciye ulaşana kadar geçen tüm
aşamalarda muhafaza edilmesini,
ı) Soğuk hava deposu: Malların normal şartlarda
saklanabilir sürelerinden daha uzun süre saklanabilmesi için ihtiyaca uygun
şartlarda soğutulan ve nem durumu kontrol edilen, dış atmosferden ısı ve
nem kazancına karşı yalıtılmış alanları,
i) Tek kullanımlık ambalaj: 29/12/2011 tarihli ve
28157 üçüncü mükerrer sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Türk Gıda Kodeksi
Gıda ile Temas Eden Madde ve Malzemeler Yönetmeliği ile söz konusu
Yönetmelik uyarınca yürürlüğe konulan düzenlemelere uygun şekilde ahşap ya
da kâğıt veya kâğıt esaslı malzemeden tek bir kullanım için üretilen ve bir
kez kullanılan ambalajları,
j) Tekrar kullanılabilir ambalaj: Türk Gıda Kodeksi
Gıda ile Temas Eden Madde ve Malzemeler Yönetmeliği ile söz konusu
Yönetmelik uyarınca yürürlüğe konulan düzenlemelere uygun şekilde plastik
malzemeden üretilen ve birden çok kez kullanılan ambalajları,
k) Toptancı hali: 5957 sayılı Sebze ve Meyveler ile
Yeterli Arz ve Talep Derinliği Bulunan Diğer Malların Ticaretinin
Düzenlenmesi Hakkında Kanunda yer alan asgarî koşulları taşıyan projeler
çerçevesinde belediyeler ile gerçek veya tüzel kişiler tarafından kurulan,
malların ayrı ayrı yahut birlikte toptan alım ve satımı ile kaydının yapıldığı
yerleri,
l) Zincir mağaza: Benzer çeşitlilikteki tüketim
mallarının hangi ad altında olursa olsun kısmen veya tamamen perakende satışının
yapıldığı, aynı gerçek veya tüzel kişi sahipliğinde bir merkeze bağlı
olarak faaliyet gösteren; içlerinden en az biri büyük mağaza niteliğini
taşıyan en az beş şubeye sahip işletmeyi veya her biri dört yüz
metrekarenin altında satış alanına sahip en az on şubesi bulunan işletmeyi,
ifade eder.
Ambalajlama
standartları
MADDE 5 – (1) Malların ambalajlanmasında tek kullanımlık
veya tekrar kullanılabilir ambalajlar kullanılır.
(2) Mallar uygun şartlarda korunması ve taşınması
sağlanacak şekilde ambalajlanır. Ambalajlar bütün yabancı maddelerden arındırılır.
(3) Tek kullanımlık ambalajlar (80x120) cm
boyutlarındaki paletlere tam yerleştirilebilecek uygun ebatlarda olur.
(4) Tekrar kullanılabilir ambalajlar (80x120) cm
boyutlarındaki paletlere tam yerleştirilebilecek şekilde (60x40) cm,
(40x30) cm, (40x40) cm ve (30x20) cm taban ebatlarında olur.
(5) Tekrar kullanılabilir ambalajlar modüler ve
katlanabilir şekilde olur ve her kullanımda gıda güvenilirliğine uygun
olarak dezenfekte edilir.
(6) Dolu ambalajlar en çok 30 Kg ağırlığında olur.
(7) Balkabağı, beyaz lahana, karpuz, kavun,
patates, soğan (kuru) ve tatlı patateslerin ambalajlanmasında bu maddenin
üçüncü, dördüncü, beşinci ve altıncı fıkra hükümleri uygulanmayabilir. Bu
halde;
a) Balkabağı, beyaz lahana, karpuz ve kavunlara
yönelik ambalajlar; kasa, kutu veya sepet şeklinde olup, (80x120) cm veya
(100x120) cm boyutlarındaki paletlere uygun ölçülerde olur.
b) Patates, soğan (kuru) ve tatlı patateslere
yönelik ambalajlar; file, jüt çuval, torba, kasa veya kutu şeklinde olup en
çok 50 Kg ağırlığında olur.
(8) Üreticilerin, ürettikleri malları perakende
olarak doğrudan tüketicilere satması durumunda, satılan bu mallar hakkında
bu maddenin ikinci, üçüncü, dördüncü, beşinci ve altıncı fıkra hükümleri
uygulanmaz.
(9) Malların taşınmasında kullanılacak ambalajlar
soğuk zincire uygun olur.
(10) Malların ambalajlanmasına dair bu Tebliğde
düzenlenmeyen hususlarda Türk Standartları Enstitüsünün ilgili
standartları/kriterleri uygulanır.
Taşıma
standartları
MADDE 6 –
(1) Malların üretim yerindeki
toptancı hallerinden veya tasnifleme ve ambalajlama tesisinden tüketim
yerlerine taşınmasında soğuk zincirin korunması esastır.
(2) Mallar ön soğutmaya tabi tutulduktan sonra
palet kullanımına uygun frigorifik araçlarla taşınır.
(3) Malların üretim yerinden sınai işletmeye,
üretim yerindeki toptancı haline veya tasnifleme ve ambalajlama tesisine
taşınmasında ikinci fıkra kapsamına girmeyen kapalı ya da tenteli taşıma
araçları kullanılabilir.
(4) Farklı malların aynı araçlarda taşınması
esnasında malların birbirlerine zarar vermelerini engelleyecek önlemlerin
alınması gereklidir.
(5) Birbirlerine zarar verebilecek mallar aynı
araçta taşınmaz.
(6) Balkabağı, beyaz lahana, karpuz, kavun,
patates, soğan (kuru) ve tatlı patateslerin taşınmasında bu madde hükümleri
uygulanmayabilir.
(7) Esnaf ve sanatkârlar odalarına kayıtlı
perakendecilerce perakende satılmak üzere üreticilerden veya toptancı
hallerinden satın alınan mallar ile üreticilerce perakende olarak doğrudan
tüketicilere satılan malların taşınmasında birinci ve ikinci fıkra hükümleri
uygulanmaz.
(8) Frigorifik araçlarla yapılacak taşımada
kullanılan araç ve ekipmanlar aşağıda belirtilen şartları sağlar:
a) Yalıtımlı ekipmanın iç ve dış yüzeyinde herhangi
bir yıpranma, delinme veya çatlak bulunmaz. Kapıları kapatıldığı zaman
yalıtımlı ekipman içine herhangi bir ışık sızıntısı olmaz.
b) Yalıtımlı ekipmanın iç sıcaklığını 0–14 oC
arasında tutabilecek mekanik cihazlar bulunur.
c) Yalıtımlı ekipmanda sıcaklık ve nem takip cihazı
bulunur.
d) Frigorifik araçların bu Tebliğde belirtilen
şartlara uygunluğu Türk Standartları Enstitüsü tarafından 3 yıllık
periyotlarda muayene ve test edilerek belgelendirilir.
(9) ATP belgesine sahip mekanik soğutmalı
araçların; soğutma/ısıtma ekipmanı ile sıcaklık/nem takip cihazının
bulunması koşuluyla, bu maddedeki şartları sağladığı kabul edilir.
(10) Malların taşınmasına dair bu Tebliğde
düzenlenmeyen hususlarda Türk Standartları Enstitüsünün ilgili
standartları/kriterleri uygulanır.
(11) Malların ambalajlanması, depolanması,
taşınması ve perakende satışında 11/6/2010 tarihli ve 5996 sayılı Veteriner
Hizmetleri, Bitki Sağlığı, Gıda ve Yem Kanununa ve söz konusu Kanuna
dayanılarak hazırlanmış yönetmeliklerce belirlenen hususlara uygun olup
olmadığına ilişkin resmi kontrollerde Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığının
yetkileri saklıdır.
Depolama
standartları
MADDE 7 –
(1) Mallar, soğuk hava depolarında
veya malların bozulmasına veya kalite kaybına sebep olmayacak uygun ısı ve
nem ortamlarına sahip alanlarda depolanır.
(2) Malların depolanacağı soğuk hava depolarının
nitelikleri ile buralarda yapılacak depolama faaliyetine ilişkin iş ve
işlemlere yönelik olarak mal bazında Türk Standartları Enstitüsünce
belirlenmiş olan standartlar/kriterler uygulanır.
(3) Malların depolanacağı soğuk hava depolarının
Türk Standartları Enstitüsünce TS 9048 standardına göre Hizmet Yeri
Yeterlilik Belgesinin (TSE-HYB) bulunması gereklidir.
(4) Malların depolanacağı soğuk hava depolarının
5996 sayılı Veteriner Hizmetleri, Bitki Sağlığı, Gıda ve Yem Kanununa uygun
olarak Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığından “İşletme Kayıt Belgesi”
almış olması gerekir.
Perakende
satış noktaları standartları
MADDE 8 –
(1) Mallar, alışveriş merkezleri,
büyük mağaza ve zincir mağazalarda bulunan perakende satış yerlerinde
soğutuculu reyonlarda ambalajlarından çıkarılmadan satışa sunulur.
Geçiş
hükmü
GEÇİCİ
MADDE 1 – (1) Bu Tebliğin
yürürlüğe girdiği tarihte kullanılmakta olan frigorifik araçlar için,
1/1/2019 tarihine kadar 6 ncı maddenin sekizinci fıkrasının (d) bendinde
yer verilen belgelerin alınması gerekmektedir.
Yürürlük
MADDE 9 –
(1) Bu Tebliğin;
a) 5 inci maddesinin üçüncü fıkrası 1/6/2018
tarihinde,
b) 5 inci maddesinin dördüncü fıkrası ile yedinci
fıkrasının (a) bendi ve 6 ncı maddesi ile 8 inci maddesi 1/1/2019
tarihinde,
c) Diğer maddeleri ise yayımı tarihinde,
yürürlüğe girer.
Yürütme
MADDE 10
– (1) Bu Tebliğ hükümlerini Gümrük
ve Ticaret Bakanı yürütür.
|