|
Başbakanlık (Hazine Müsteşarlığı)’tan:
KATILIM SİGORTACILIĞI ÇALIŞMA USUL VE ESASLARI
HAKKINDA YÖNETMELİK
BİRİNCİ BÖLÜM
Amaç ve Kapsam, Dayanak ve Tanımlar
Amaç ve
kapsam
MADDE 1 – (1) Bu Yönetmeliğin amacı, katılım
sigortacılığının işleyişi, gelişimi, sağlıklı takibi ve sistemin
güvenirliğinin sağlanması ile katılımcıların hak ve menfaatlerinin
gözetilmesi açısından katılım sigortacılığı faaliyetine ilişkin usul ve
esasları düzenlemektir.
(2) Bu Yönetmelikte hüküm bulunmayan hallerde
sigortacılık mevzuatının ilgili hükümleri uygulanır.
(3) Bu Yönetmelik, Türkiye’de katılım sigortacılığı
alanında faaliyet gösteren sigorta şirketleri ile katılım sigortacılığı
sistemine dahil gerçek ve tüzel kişileri kapsar.
Dayanak
MADDE 2 – (1) Bu Yönetmelik, 3/6/2007
tarihli ve 5684 sayılı Sigortacılık Kanununun Ek 1 inci maddesine
dayanılarak hazırlanmıştır.
Tanımlar
MADDE 3 – (1) Bu Yönetmelikte geçen;
a) Bakiye: Şirket tarafından belirli bir dönemde
ödenmiş ve dönem içinde ödenecek tazminatlar ile risk fonuna ait yasal
yükümlülükler ve diğer masraflar karşılandıktan sonra katılımcıların
ödedikleri katkılardan ve bunların gelirlerinden geriye kalan tutarı,
b) Birlik: Türkiye Sigorta Reasürans ve Emeklilik
Şirketleri Birliği’ni,
c) Danışma Komitesi: Katılım sigortacılığı
sisteminin işleyişinin katılım finans sistemi prensipleri ile ortak risk
paylaşımı ve dayanışma esaslarına uygunluğunu takip eden Komiteyi,
ç) Kanun: 3/6/2007 tarihli
ve 5684 sayılı Sigortacılık Kanununu,
d) Katılımcı: Risk fonuna, kendi riskinin ve diğer
katılımcıların risklerinin ortak risk paylaşımı ve dayanışma esasları
çerçevesinde teminat altına alınması maksadıyla katkı primi ödeyen kişiyi,
e) Katkı Primi: Katılımcıların risk fonu yararına
ve ortak risk paylaşımı ve dayanışma esasları doğrultusunda riskin
karşılanması için ödediği tutarı,
f) Katılım Sigortacılığı:
Katılımcıların kendileri ile diğer katılımcıların tazminat ve/veya birikim
ödemelerine ilişkin taleplerinin karşılanmasını teminen
oluşturulan risk fonuna katkıda bulundukları, söz konusu fonun sigortacılık
faaliyeti yapmasına izin verilmiş bir sigorta şirketi tarafından katılım
finans ilkelerine uygun olarak yönetildiği ve ortak risk paylaşımı ile
dayanışma esaslarına dayanan sigorta türünü,
g) Katılım Reasüransı: Katılım finans ilkeleri ile
ortak risk paylaşımı ve dayanışma esaslarına dayanan reasürans
faaliyetini,
ğ) Katılımcı Yatırım Fonu: Münhasıran birikim
amaçlı hayat katılım sigortalarında, katılımcıların birikim amaçlı
ödedikleri katkı primlerinin ve bunların getirilerinin takip edildiği fonu,
h) Likidite İmkânı: Risk fonunun ilgili hesap
döneminde yasal ve idari yükümlülüklerini yerine getirmede yetersiz kalması
durumunda, şirket tarafından risk fonunun fazla vermesiyle birlikte geri
alınmak kaydıyla sağlanan geçici süreli finansman imkânını,
ı) Mudarebe Yönetim Modeli: Şirketin, risk fonunun
yönetimi ile sigortayla ilgili diğer teknik ve yasal işlemleri karşılığında
aldığı yönetim ücretinin, emek-sermaye ortaklığı çerçevesinde kar paylaşımı
esasına göre belirlendiği şirket yönetim modelini,
i) Müsteşarlık: Hazine Müsteşarlığını,
j) Risk Fonu: Katkı primi ödemeleri ile bunlardan
kaynaklanan gelirlerin biriktirilmesi ve tazminat ve/veya birikim ödemeleri
ile yasal yükümlülükler de dahil olmak üzere
yapılan harcama ve giderlerin karşılanması için oluşturulan fonu,
k) SEGEM: Kanununun 31 inci maddesine istinaden
kurulan Sigortacılık Eğitim Merkezini,
l) Şirket: Sigorta sözleşmelerinin hazırlanması,
katkı primlerinin toplanması, tazminatların ödenmesi ve sigortayla ilgili
diğer teknik ve yasal işlemleri yapmakla yükümlü olan, 5684 sayılı
Sigortacılık Kanununa uygun olarak kurulmuş ve bu Yönetmelik ile belirlenen
katılım sigortacılığı esaslarına göre faaliyet gösteren sigorta şirketini,
m) Vekâlet Yönetim Modeli: Şirketin, risk fonunun
yönetimi ile sigortayla ilgili diğer teknik ve yasal işlemleri karşılığında
vekâlet ücreti aldığı şirket yönetim modelini,
n) Vekâlet/Mudarebe Karması (Hibrit)
Model: Şirketin, risk fonu yönetimi ile sigortayla ilgili diğer teknik ve
yasal işlemler karşılığında vekalet ücreti aldığı,
teknik karın tamamının katılımcılara dağıtıldığı fakat yatırım karının
katılımcı ile şirket arasında önceden belirlenmiş bir oran üzerinden
paylaşıldığı modeli,
ifade eder.
İKİNCİ BÖLÜM
Katılım Sigortacılığına İlişkin Esaslar
Yönetim
modelleri
MADDE 4 – (1) Risk fonunun katılımcılara karşı
yükümlülüklerini uygun şekilde yerine getirmesi ve risk fonunun devamının
sağlanmasını teminen, risk fonunun yöneticisi
olan şirket, katılım sigortacılığı alanında sunduğu her bir ürünün herhangi
bir dönemde risk fonunun borç ihtiyacı duymadan her bir riske yönelik
olarak doğru fiyatlandırılmasını sağlamakla yükümlüdür.
(2) Şirket, vekâlet, mudarebe, vekâlet/mudarebe
karması (hibrit) model veya danışma komitesinin
onaylayacağı başka bir model çerçevesinde faaliyette bulunabilir. Mezkur yönetim modellerinden hangisinin kullanılacağı
sigorta sözleşmesinde açık bir şekilde belirtilir.
(3) İkinci fıkrada belirtilen modellerin
uygulanmasına bağlı olarak, katılımcılar ile Şirket arasındaki mudarebe
modelinde paylaşım oranının ve/veya vekalet
modelinde vekalet ücretinin sigorta sözleşmesi öncesinde belirlenmesi
zorunludur.
(4) Üçüncü fıkrada belirtilen mudarebe modelindeki
paylaşım oranına ve/veya vekalet modelindeki
vekalet ücretine ilişkin bilgiler Şirketin internet sitesinde veya
bilgilendirme formlarında duyurulur.
(5) İkinci fıkrada belirtildiği üzere, şirketin
danışma komitesinin onaylayacağı başka bir model çerçevesinde faaliyette
bulunması durumunda, şirketin alacağı yönetim ücreti ile hesaplama
yönteminin sigorta sözleşmesi öncesinde belirlenmesi ve şirketin internet
sitesinde veya bilgilendirme formlarında duyurulması zorunludur. Şirketin
katılımcılar lehine yaptığı değişiklikler hariç olmak üzere, ilgili yıl
için önceden belirlenen ücret ve oranlar değiştirilemez.
Likidite imkanı
MADDE 5 – (1) Risk fonunun yasal ve idari yükümlülüklerini
yerine getirme hususunda yetersiz kalması ve alınan reasürans
veya katılım reasüransı korumasının kifayet etmemesi halinde şirket,
yaşanan açığı likidite imkanı yoluyla kapatır. Şirket tarafından likidite imkanı yoluyla risk fonuna aktarılan tutar, ilerleyen
dönemlerde fonda oluşan pozitif bakiyeden karşılanabilir.
(2) Şirket tarafından sağlanan likitide
imkânı karşılığında geri alınacak tutar, danışma komitesinin onayı ile belirlenen
araç ve yöntemler ile değerlendirilerek tespit edilebilir. Bu husus, şirket
internet sitesinde duyurulur.
(3) Birbirini takip eden 3 takvim yılı süresince
likidite imkânı sunmak durumunda kalan şirket; söz konusu durumun
gerekçelerini ve bu durumun giderilmesi için alınacak tedbirleri
Müsteşarlığa sunar.
(4) Kanunun 20 nci
maddesi kapsamında şirket portföyleri için belirtilen
tedbirler katılım sigortacılığında risk fonu için de uygulanır.
Fonların
ayrıştırılması
MADDE 6 – (1) Şirket, katılımcıların katkılarından oluşan
risk fonu ile sermayedarlarının/üyelerinin fonunu ayrı yönetir.
(2) Katılım sigortacılığı faaliyetinde bulunacak
kooperatif şirketleri, üyeleri dışındakilere sigortacılık hizmeti sunmaları
durumunda, katılımcıların katkılarından oluşan risk fonu ile kooperatif
üyelerinin hesaplarını ayrı yönetmekle yükümlüdür.
(3) Tazminat ve reasürans/katılım
reasüransı ödemeleri, acente komisyon masrafları ve yasal yükümlülükler
dahil olmak üzere, sigorta faaliyetleri ile ilgili bütün masraf ve
komisyonlar risk fonundan katılımcılar adına şirket tarafından karşılanır.
(4) Risk fonunun gelirlerinin ve harcama
kalemlerinin katılımcılar açısından sağlıklı takibi ile sistemin güvenirliğinin
sağlanmasını teminen, Şirket, risk fonunun gelir
ve harcama kalemlerini yıllık dönemler itibariyle internet sitesinde
duyurur.
(5) Şirket, birikim amaçlı hayat katılım
sigortacılığı ürünlerinde risk fonunun yanında ayrıca katılımcıların birikim
amaçlı katkı primi ödemelerinin ve bunların katılım finans ilkelerine uygun
yatırım araçlarından elde edilen getirilerinin takip edildiği katılımcı
yatırım fonunu da yönetir.
Bakiye
iadesi ve değerlendirilmesi
MADDE 7 – (1) Şirket, her dönem sonunda risk fonu için genel
kabul görmüş aktüeryal ve katılım finans
prensiplerine uygun şekilde bakiye hesaplaması yapar. Söz konusu hesaplama
sonrası fonda oluşan açık veya fazla şirket internet sitesinde duyurulur.
(2) Katılımcıların sözleşme öncesi veya sigorta
sözleşmesinde açıkça bilgilendirilmesi şartıyla, söz konusu bakiyenin fazla
vermesi durumunda, bu tutarın;
a) Katkı primlerinin düşürülmesi için kullanılması,
b) Gelecekteki öngörülemeyen riskler için ihtiyat
fonunun ayrılması,
c) Şirketin pay almasına müsaade edilmeksizin,
tamamen ya da kısmen katılımcılar arasında paylaştırılması,
ç) Danışma komitesinin onaylayacağı başka bir
şekilde değerlendirilmesi,
mümkündür.
(3) Bakiyenin, tamamen ya da kısmen katılımcılara
dağıtımı, sigorta sözleşmesinde belirtilmesi ve şirketin yeterli sermaye
şartını haiz olduğunun şirket aktüeri tarafından onaylanması kaydıyla,
aşağıdaki yollardan biriyle yapılabilir;
a) İlgili dönem içerisinde tazminat alıp
almadıklarına bakılmaksızın ödedikleri katkı primlerine göre bütün katılımcılara
dağıtılabilir.
b) İlgili dönem içerisinde hiçbir şekilde tazminat
almayan katılımcılara dağıtılabilir.
c) İlgili dönem içerisinde tazminat alıp almadığına
bakılmaksızın fona pozitif katkı sağlayan tüm katılımcılara dağıtılabilir.
ç) Danışma komitesinin onaylayacağı başka bir
usulle dağıtılabilir.
(4) İkinci ve üçüncü fıkralarda belirtildiği üzere,
bakiyenin danışma komitesinin onaylayacağı başka bir şekilde değerlendirilmesi
veya bakiye iadesinin danışma komitesinin onaylayacağı başka bir usulle
dağıtılması durumunda, bu husus şirket internet sitesi üzerinden duyurulur.
(5) Bakiye iadesi hesaplamaları ile iade hesaplama
çizelgeleri, şirketlerin internet siteleri üzerinden yayımlanır. İade
çıkması durumunda, bu tutarın ne şekilde
değerlendirileceğinin/dağıtılacağının sigorta sözleşmesinde belirtilmesi ve
internet sitesinde duyurulması gerekir.
(6) Sorumluluk ve hayat katılım sigortacılığı
alanlarında faaliyet gösteren şirketler, üstlendikleri risklerin uzun
vadeli olması nedeniyle, bakiye hesabı, bakiyenin dağıtım yöntemi ve ne
sıklıkla bakiye dağıtımı yapılacağı gibi hususlar, şirket Aktüerinin onayı
sonrası danışma komitesinin uygun görüşü ile belirlenir.
(7) Şirket, bakiye iadesinin yazım yılından
itibaren kaç yıl sonra dağıtılacağına, faaliyet gösterilen branş ile ürünün özelliğini dikkate alarak ve şirket
Aktüerinin onayı sonrası danışma komitesinin uygun görüşü ile belirler.
(8) Hak sahipleri tarafından zamanında aranmayan
bakiye iadeleri, Özel Hukuk Hükümlerine Tabi Sigortalar Kapsamında Hak
Sahiplerince Aranmayan Paralar mevzuatına tabidir.
(9) Risk fonunun fazla vermesi halinde gelecekteki
öngörülemeyen riskler için ihtiyat fonu ayrılması durumunda, bu fon hiçbir
surette şirket sermayedarlarına/üyelerine temettü olarak dağıtılamaz ve
dağıtılabilir kar hesabında dikkate alınmaz.
Danışma
komitesi ve faaliyetleri
MADDE 8 –
(1) Katılım sigortacılığı
faaliyetinde bulunan şirketler, yaptıkları faaliyetlerin katılım sigortacılığı
ile katılım finans ilkelerine uygunluğunun sağlanması ve takibi maksadıyla
şirket bünyesinde danışma komitesi oluşturur veya söz konusu faaliyeti dışarıdan
hizmet alımı ile gerçekleştirir.
(2) Danışma komitesi organizasyon yapısı içerisinde
şirket yönetim kuruluna bağlı olarak faaliyet gösterir. Dışarıdan hizmet
alımı yapılan danışma komitesi doğrudan şirket yönetim kuruluna raporlama
yapar.
(3) Danışma komitesi başta şirket yönetimi olmak
üzere bütün paydaşların etkisinden uzak ve bağımsız şekilde karar alır.
(4) Danışma komitesinin görevleri aşağıdaki
gibidir;
a) Şirket bünyesinde geçerli olan politika ve prosedürleri katılım finans ilkeleri kapsamında
değerlendirmek,
b) Katılım reasüransı veya reasürans
alınmasını, katılım finans ilkeleri kapsamında onaylamak,
c) Şirketin yatırım faaliyetlerinin katılım finans
ilkelerine uygunluğuna ilişkin değerlendirme yapmak ve onay vermek,
ç) Katılım finans ve katılım sigortacılığı ilke ve
uygulamaları hakkında şirketin yönetim kuruluna ve diğer ilgili birimlerine
danışmanlık yapmak,
d) Şirket bünyesinde yeni ürün geliştirme
süreçlerine katılmak,
e) Şirketin yıllık faaliyet raporlarında, şirket
faaliyetlerinin katılım finans ilkelerine uygun olarak yürütüldüğüne
ilişkin görüş vermek,
f) Müsteşarlığın talebi halinde gerekli bilgileri
vermek veya gerekli çalışmaları yapmak,
g) Bu Yönetmelik ile verilen diğer görev ve
sorumlulukları yerine getirmek.
(5) Danışma komitesi üyelerine ait bilgiler ile bu
üyeler tarafından onaylanan katılım sigortacılığı faaliyetlerinin
uygunluğunu gösterir belgelerin Şirket internet sitesinde yayımlanması
zorunludur.
(6) Katılım sigortacılığı çerçevesinde tanzim
edilen poliçe örnekleri danışma komitesinin onayına tabidir.
(7) Dördüncü fıkranın (e) bendinde belirtildiği
üzere, danışma komitesinin şirket faaliyetlerinin katılım finans ilkelerine
uygun olarak yürütüldüğüne ilişkin görüşü, şirket internet sitesi üzerinden
ayrıca duyurulur.
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
Bilgilendirme Yükümlülüğüne İlişkin Esaslar
Şeffaflık
ve bilgilendirme
MADDE 9 – (1) Katılım sigortacılığının tanımı, prensipleri,
farkları, şirket tarafından uygulanan model gibi açıklayıcı bilgiler ile bu
Yönetmelikte belirtilen tüm hususlar, şirketlerin internet sitelerinde
müstakil bir başlık altında yayımlanır.
(2) Katılımcıların doğru ve eksiksiz
bilgilendirilmesi ile katılımcıların katılım sigortacılığı ürünü satın
aldığının farkında olmasını teminen, şirket, bu
farklılığın ayırt edilebilmesi için sigorta bilgilendirme formunu ve
sigorta sözleşmesini buna göre düzenlemekle mükelleftir. Buna ilişkin usul
ve esaslar Müsteşarlıkça belirlenir.
(3) Teknik personel unvanına sahip kişilerin,
katılım sigortacılığı ürünlerinin satış işlemlerini yapabilmeleri, usul ve
içeriği Müsteşarlıkça belirlenecek ve münhasıran katılım sigortacılığına
yönelik olarak SEGEM tarafından yapılacak eğitime katılmaları ile
mümkündür.
(4) Katılım sigortacılığı uygulayan şirketlerin
risk fonunun risklerini yönetmek maksadıyla reasürans
ve/veya katılım reasürans koruması satın almaları mümkündür. Ancak, şirket
tarafından reasürans koruması satın alınması
durumunda buna ilişkin danışma komitesi onayının alınmış olması ve
katılımcıların bu hususta bilgilendirilmesi gerekir. Bu kapsamda,
Şirketlerin, reasürans/katılım reasüransı hizmeti
aldıkları firmaların bilgilerinin internet sitesi üzerinden duyurulması
zorunludur.
(5) Katılım sigortacılığı uygulayan şirketlerin
fonlarını yönlendirdikleri yatırım enstrümanlarına ilişkin yatırım tutarı
ve enstrüman bilgileri ile bunlara ilişkin getiri
sonuçlarını yıllık faaliyet raporlarında yayımlaması zorunludur.
Veri
paylaşımı
MADDE 10
– (1) Ülkemizde katılım
sigortacılığın sağlıklı takibi açısından, katılım sigortacılığı prensipleri
çerçevesinde prim üretiminde bulunan tüm şirketler aylık dönemler
itibarıyla katılım sigortacılığına ilişkin verilerini Müsteşarlığa ve
Birliğe gönderir. Söz konusu veriler, Birlik internet sayfasında periyodik
olarak yayımlanır. Söz konusu verilerin toplanmasında kullanılacak şablon,
Müsteşarlığın onayı alınarak Birlik tarafından hazırlanır.
(2) Birlik, söz konusu veriler ışığında, katılım
sigortacılığının genel görünümünü içeren Katılım Sigortacılığı Yıllık
Sektör Raporunu yayımlar.
DÖRDÜCÜ BÖLÜM
Çeşitli ve Son Hükümler
Geçiş
süreci
GEÇİCİ
MADDE 1 – (1) Bu Yönetmeliğin
yürürlüğe girdiği tarihten sonra, 10 uncu madde uyarınca, şirketler
tarafından gönderilecek ilk aylık verilerle birlikte, tüm katılım
sigortacıları, faaliyete başladıkları dönemden itibaren katılım
sigortacılığına ilişkin geçmiş dönem verilerini Müsteşarlığa ve Birliğe
gönderir.
(2) 5684 sayılı Sigortacılık Kanununda belirtilen
şartlara göre kurulan şirketlerden pencere usulü ile faaliyet gösterenlerin
faaliyet süresi, bu Yönetmeliğin yürürlüğe girdiği tarihten itibaren 3 yıl ile sınırlıdır.
Müsteşarlık, bu sürenin 2 yıl daha uzatılmasına karar verebilir.
(3) İkinci fıkrada belirtilen süre sınırı
çerçevesinde, 5684 sayılı Sigortacılık Kanununda belirtilen şartlara göre
kurulan şirketlerden, pencere usulü ile katılım sigortacılığı faaliyeti
göstermeye başlayanlar, bu hususu gecikmeksizin Müsteşarlığa ve Birliğe
bildirir.
(4) İkinci fıkrada belirtilen süre sınırı
çerçevesinde, pencere usulü ile faaliyet gösteren şirketlerin yılsonu faaliyet
raporlarında katılım sigortacılığından kaynaklanan faaliyetlerine ait
verilerin ayrıca yayımlanması gerekir.
Yürürlük
MADDE 11
– (1) Bu Yönetmelik yayımı
tarihinden 3 ay sonra yürürlüğe girer.
Yürütme
MADDE 12
– (1) Bu Yönetmelik hükümlerini
Hazine Müsteşarlığının bağlı olduğu Bakan yürütür.
|