Adalet Bakanlığından:
BİLİRKİŞİLİK YÖNETMELİĞİ
BİRİNCİ BÖLÜM
Amaç, Kapsam, Dayanak ve
Tanımlar
Amaç
MADDE 1 – (1) Bu Yönetmeliğin amacı;
bilirkişiliğe başvuru ve kabul şartları, bilirkişilerin nitelikleri, eğitimi,
sicil ve listeye kaydı, görevlendirilmesi, uymaları gereken temel ve etik
ilkeler, çalışma esasları, denetimi, sicil ve listeden çıkarılması ile
Bilirkişilik Danışma Kurulu, Bilirkişilik Daire Başkanlığı ve bilirkişilik
bölge kurullarının çalışma usul ve esaslarını düzenlemektir.
Kapsam
MADDE 2 – (1) Bu Yönetmelik adlî ve idarî yargı
alanında yürütülen her türlü bilirkişilik faaliyetini kapsar.
(2) Kanunlarda bilirkişilik hizmeti verebileceği öngörülen
kurumlar ile yargı mercilerinin talebi üzerine bilimsel ve teknik görüş
bildiren kamu kurum ve kuruluşları bu Yönetmeliğin kapsamı dışındadır.
Dayanak
MADDE 3 – (1) Bu Yönetmelik, 3/11/2016
tarihli ve 6754 sayılı Bilirkişilik Kanununun 18 inci maddesine dayanılarak
hazırlanmıştır.
Tanımlar
MADDE 4 – (1) Bu
Yönetmelikte geçen;
a) Bakanlık: Adalet Bakanlığını,
b) Başkan: Bilirkişilik Danışma Kurulu Başkanını,
c) Bilirkişi: Çözümü uzmanlığı, özel veya teknik
bilgiyi gerektiren hâllerde oy ve görüşünü sözlü veya yazılı olarak vermesi
için başvurulan gerçek veya özel hukuk tüzel kişisini,
ç) Bilirkişi Bilgi
Sistemi: Bilirkişilerin internet üzerinden UYAP’a
erişim yaparak elektronik ortamda işlem yapabilmelerini sağlayan sistemi,
d) Bilişim sistemi: Bilgisayar, çevre birimleri,
iletişim altyapısı ve programlardan oluşan veri işleme, saklama, düzeltme,
silme, yok etme ve iletmeye yönelik sistemi,
e) Bölge kurulu:
Bilirkişilik bölge kurullarını,
f) Daire Başkanlığı: Adalet Bakanlığı Hukuk İşleri
Genel Müdürlüğü bünyesinde kurulan Bilirkişilik Daire Başkanlığını,
g) Danışma Kurulu: Bilirkişilik Danışma Kurulunu,
ğ) Elektronik ortam: Bilişim sistemi ve bilişim
ağından oluşan toplam ortamı,
h) Genel Müdürlük: Adalet Bakanlığı
Hukuk İşleri Genel Müdürlüğünü,
ı) Kanun: Bilirkişilik Kanununu,
i) Liste: Bilirkişilik siciline kayıtlı
kişilerin ad ve soyadlarını, temel ve alt uzmanlık alanlarını ve
mesleklerini gösteren ve bölge kurulları tarafından hazırlanan bilirkişi
listesini,
j) Sicil: Bilirkişilik sicilini,
k) Tarife: Daire Başkanlığı tarafından
yıllık olarak hazırlanan Bilirkişilik Asgari Ücret Tarifesini,
l) Temel eğitim: Kanunlarda yer alan esaslar ve Bakanlık tarafından
belirlenen ilkeler kapsamında bilirkişiliğe başvuru öncesinde alınması gereken
zorunlu eğitimi,
m)
UYAP: Adalet hizmetlerinin elektronik ortamda yürütülmesi amacıyla
oluşturulan Ulusal Yargı Ağı Bilişim Sistemini,
ifade
eder.
İKİNCİ BÖLÜM
Temel ve Etik İlkeler
Temel ilkeler
MADDE 5 – (1) Bilirkişi, görevini dürüstlük
kuralları çerçevesinde bağımsız, tarafsız ve objektif olarak yerine
getirir.
(2) Bilirkişi, raporunda çözümü uzmanlığı, özel veya teknik
bilgiyi gerektiren hususlar dışında açıklama yapamaz; hukuki nitelendirme
ve değerlendirmelerde bulunamaz.
(3) Genel bilgi veya tecrübeyle ya da hâkimlik mesleğinin
gerektirdiği hukuki bilgiyle çözümlenmesi mümkün olan konularda bilirkişiye
başvurulamaz.
(4) Bilirkişi, kendisine tevdi olunan görevi bizzat yerine
getirmekle yükümlü olup, görevinin icrasını kısmen yahut tamamen başka bir
kimseye devredemez.
(5) Bilirkişi, görevi sebebiyle kendisine tevdi edilen bilgi
ve belgelerin veya öğrendiği sırların gizliliğini sağlamakla ve korumakla
yükümlüdür. Bu yükümlülük, bilirkişilik görevi sona erdikten sonra da devam
eder.
(6) Çözümü uzmanlığı, özel veya teknik bilgiyi gerektiren
sorun açıkça belirtilmeden ve inceleme yaptırılacak konunun kapsamı ile
sınırları açıkça gösterilmeden bilirkişi görevlendirilemez.
(7) Aynı konuda bir kez rapor alınması esastır. Ancak
rapordaki eksiklik veya belirsizliğin giderilmesi için ek rapor
istenebilir.
(8) UYAP ile bu Sisteme entegre
bilişim sistemleri veya yazılımlar vasıtasıyla ulaşılabilen bilgiler veya
çözülebilen sorunlar için bilirkişiye başvurulamaz.
Etik ilkelerin kapsamı ve etik ilkelere bağlılık
MADDE 6 – (1) Sicile
ve listeye kaydolan bilirkişiler ile liste dışından görevlendirilen
bilirkişiler, bu Yönetmeliğin 7 ila 14 üncü maddelerindeki ilkelere ve
bilirkişilik göreviyle bağdaştığı ölçüde 13/4/2005
tarihli ve 25785 sayılı Resmî
Gazete’de yayımlanan Kamu Görevlileri Etik Davranış İlkeleri ile Başvuru
Usul ve Esasları Hakkında Yönetmelikte düzenlenen etik ilkelere uymakla
yükümlüdürler.
Yetkinlik ve mesleki özen
MADDE 7 – (1)
Bilirkişi, adalete hizmet etme bilinciyle, görevini etkin, zamanında ve
verimli biçimde yerine getirmeyi, sunduğu hizmet kalitesini yükseltmeyi
hedefler.
(2) Bilirkişi, oy ve görüşünü oluştururken uzmanlık
alanına ait teknik terim ve ifadeleri, mümkün olduğu ölçüde,
görevlendirmeyi yapan merci ve tarafların anlayabileceği bir dil ile
açıklar.
Bağımsızlık
MADDE 8 – (1)
Bilirkişi, görevlendirmeyi yapan mercie, davanın taraflarına ve kendi
işverenine karşı bağımsız olup, görevini yalnızca uzmanlık alanındaki
bilimsel verilere göre yerine getirir.
(2) Bilirkişi, bağımsızlığına zarar verebilecek
veya böyle bir izlenim uyandırabilecek her türlü davranış ve ilişkiden uzak
durur.
Dürüstlük ve tarafsızlık
MADDE 9 – (1) Bilirkişi, görevini
dil, ırk, renk, cinsiyet, siyasi düşünce, felsefi inanç, din, mezhep ve
benzeri sebeplerle ayrım yapmaksızın dürüstlük ve tarafsızlık ilkeleri doğrultusunda
yerine getirir.
(2) Bilirkişi, görev
süresince doğrudan veya dolaylı olarak uyuşmazlığın taraflarından gelen
uzman görüşü, danışmanlık, hakemlik ya da buna benzer bir görevi kabul
edemez.
(3)
Bilirkişi, yakınlarının veya iş ilişkisinin bulunduğu kişi, kurum veya
kuruluşların, tarafı olduğu ya da ilgili bulunduğu davalarda
görevlendirmeyi kabul edemez.
Saygınlık
ve güven
MADDE 10 – (1) Bilirkişi, görevinin saygınlığını ve
kişilerin adalete olan güvenini zedeleyen veya şüpheye düşüren her türlü
tavır ve davranıştan kaçınır.
(2)
Bilirkişi, kendisine tevdi olunan görevin her türlü kişisel veya özel
menfaatin üzerinde olduğu bilinciyle hareket eder; görevini layıkıyla
yerine getirir.
(3)
Bilirkişi, görev almak amacıyla her türlü öneri veya girişimden kaçınır.
Görevi
kabul yükümlülüğü
MADDE 11 – (1) Sicile ve listeye kayıtlı olan bilirkişi
kendisine verilen görevi kabulle yükümlüdür.
(2)
Bilirkişi, görevlendirildiği konuda uzmanlık bilgisi ve tecrübesinin
yeterli olmadığını, konunun kendi uzmanlık alanına girmediğini, varsa
görevi kabulden kaçınmasını haklı kılacak mazeretini, görevlendirmeyi yapan
mercie bildirmekle yükümlüdür.
Menfaat
elde etme yasağı
MADDE 12 – (1) Bilirkişi, bilirkişilik görev, unvan ve
yetkilerini kullanarak kendisi, yakınları veya üçüncü kişiler lehine
menfaat sağlayamaz, hediye alamaz ve aracılıkta bulunamaz.
(2)
Bilirkişi, görevi sırasında elde ettiği resmi veya gizli nitelikteki
bilgileri, kendisi, yakınları veya üçüncü kişiler yararına doğrudan veya
dolaylı olarak bir menfaat elde etmek için kullanamaz.
Bildirim
yükümlülüğü
MADDE 13 – (1) Bilirkişi, etik ilkelerle bağdaşmayan veya
hukuka aykırı iş ve eylemlerde bulunmasının kendisinden talep edilmesi
halinde ya da görevini yerine getirirken bu tür bir eylem veya işlemden
haberdar olduğunda durumu gecikmeksizin görevlendirmeyi yapan mercie
bildirir.
Reklam
yasağı
MADDE 14 – (1)
Bilirkişinin, bilirkişilik görevi almak için reklam sayılabilecek her türlü
girişim ve eylemde bulunması, internet sitesinde, tabelalarında ve basılı
kâğıtlarında sicil ve listeye kayıtlı bilirkişi olduğuna dair ibareler
kullanması yasaktır.
(2) Bilirkişi; bilirkişilik görevi almak
amacıyla özel amaçlı arama motorlarına, rehberlerine, listelerine, veri
tabanlarına ve benzerlerine kayıt olamaz, kayıt edilmesine rıza gösteremez.
Ancak, bilirkişilik görevi alma amacına yönelik olmamak kaydıyla, internet
sayfasını özel amaçlı arama motorlarına kayıt edebilir, anahtar kelime
olarak da; sadece adı soyadı ve mesleki unvanı ile bulunduğu şehrin adını
kullanabilir.
(3) Bilirkişi, internet kullanıcılarını kendi
sitesine yönlendirecek şekilde internet kısa yolları kullanılmasına izin
veremez ve reklam yapamaz.
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
Teşkilat
Danışma
Kurulunun oluşumu ve üyelerin nitelikleri
MADDE 15 – (1) Kanunla verilen görevleri yerine getirmek üzere
Bilirkişilik Danışma Kurulu oluşturulur.
(2)
Danışma Kurulu aşağıdaki üyelerden oluşur:
a) Adalet
Bakanlığı Müsteşarı.
b) Hâkimler ve
Savcılar Kurulu Genel Sekreteri.
c) Adalet
Bakanlığı Hukuk İşleri Genel Müdürü.
ç) Adalet Bakanlığı
Ceza İşleri Genel Müdürü.
d) Yargıtay
Birinci Başkanlık Kurulu tarafından Yargıtay ceza ve hukuk dairelerinden
seçilen birer üye olmak üzere toplam iki kişi.
e) Danıştay
Başkanlık Kurulu tarafından Danıştay idari dava daireleri ve vergi dava
dairelerinden seçilen birer üye olmak üzere toplam iki kişi.
f)
Yükseköğretim Kurulu tarafından üniversitelerin öğretim üyeleri arasından
seçilen toplam üç kişi.
g) Hâkimler ve
Savcılar Kurulu Birinci Dairesi tarafından, istekleri bulunan, bölge adliye
ve bölge idare mahkemelerinde görev yapan birer hâkim olmak üzere seçilen
toplam iki kişi.
ğ) Hâkimler ve
Savcılar Kurulu Birinci Dairesi tarafından, istekleri bulunan ve birinci
sınıf olan; adli yargı ilk derece hukuk ve ceza mahkemelerinde görev yapan
birer hâkim, bir Cumhuriyet savcısı ve idari yargı ilk derece idare ve
vergi mahkemelerinde görev yapan birer hâkim olmak üzere seçilen toplam beş
kişi.
h) Adalet
Bakanlığı tarafından Adlî Tıp Kurumunda görev yapanlar arasından seçilen
bir kişi.
ı) Bilim,
Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı tarafından Türkiye Bilimsel ve Teknolojik
Araştırma Kurumunda görev yapanlar arasından seçilen bir kişi.
i) İçişleri
Bakanlığı tarafından Jandarma Genel Komutanlığı Jandarma Kriminal Daire Başkanlığında ve Emniyet Genel Müdürlüğü
Kriminal Daire Başkanlığında görev yapanlar
arasından birer olmak üzere seçilen toplam iki kişi.
j) Türkiye
Barolar Birliği Yönetim Kurulu tarafından avukatlar arasından seçilen bir
kişi.
k) Türk
Mühendis ve Mimar Odaları Birliği Yönetim Kurulu tarafından mühendis veya
mimarlar arasından seçilen bir kişi.
l) Türkiye
Serbest Muhasebeci Mali Müşavirler ve Yeminli Mali Müşavirler Odaları
Birliği Yönetim Kurulu tarafından serbest muhasebeci mali müşavir veya
yeminli mali müşavirler arasından seçilen bir kişi.
m) Türkiye Odalar
ve Borsalar Birliği Yönetim Kurulu tarafından seçilen bir kişi.
n) Türkiye
Esnaf ve Sanatkârları Konfederasyonu Yönetim Kurulu tarafından seçilen bir
kişi.
o) Türk
Tabipleri Birliği Yönetim Kurulu tarafından seçilen bir kişi.
Danışma
Kurulunun görevleri
MADDE 16 – (1) Danışma Kurulunun görevleri şunlardır:
a) Bilirkişilik
hizmetlerinin yürütülmesinde yaşanan sorunlar hakkında çözüm önerilerinde
bulunmak.
b) Daire
Başkanlığının görev alanına giren konular hakkında önerilerde bulunmak.
c) Daire
Başkanlığının ve bölge kurullarının yıllık faaliyetleri hakkında önerilerde
bulunmak.
ç) Kanunlarla
verilen diğer görevleri yapmak.
Danışma Kurulunun çalışma usul ve esasları
MADDE 17 – (1) Danışma Kurulunun Başkanı Adalet Bakanlığı
Müsteşarıdır. Müsteşar gerekli gördüğünde yardımcılarından birini Kurula
başkanlık etmek üzere görevlendirebilir. Başkan, Danışma Kurulunu temsil
eder ve toplantı gündemini belirler.
(2) 15 inci maddenin ikinci fıkrasının (a), (b), (c) ve (ç) bentlerinde
yer alan üyeler dışındaki üyelerin görev süresi üç yıldır. Görev süresi
dolan üyeler yeniden seçilebilir.
(3) Danışma Kurulunun üyeliklerinin ölüm, emeklilik,
istifa, atama ve benzeri nedenlerle boşalması hâlinde, boşalmayı
takip eden on beş gün içinde yeni üyenin seçimi yapılır.
(4) Danışma Kurulu toplantılarına, uzman kişiler ile kamu
ya da özel kurum veya kuruluşların temsilcileri davet edilerek görüşleri
alınabilir.
(5) Danışma Kurulu, her takvim
yılında iki defa toplanır. Başkan gerekli gördüğü hâllerde Danışma Kurulunu
her zaman toplantıya çağırabilir.
(6) Danışma Kurulunun sekretarya
hizmetleri Daire Başkanlığı tarafından yerine getirilir.
(7)Danışma Kurulu, üye tam
sayısının salt çoğunluğu ile toplanır. Toplantıya katılan üyelerin,
gündemle ilgili konular hakkındaki önerileri müzakere edilir ve
katılanların salt çoğunluğu ile kabul edilenler öneri haline getirilerek
Başkan tarafından Daire Başkanlığına gönderilir.
Daire Başkanlığı
MADDE 18 – (1)
Bilirkişilik hizmetlerinin etkin, düzenli ve verimli bir şekilde
yürütülmesini sağlamak amacıyla Kanunla verilen görevleri yerine getirmek üzere Genel Müdürlük bünyesinde Bilirkişilik
Daire Başkanlığı kurulmuştur. Daire Başkanlığı, bir daire başkanı, yeteri
kadar tetkik hâkimi ve diğer personelden oluşur.
Daire Başkanlığının görevleri
MADDE 19 – (1)
Daire Başkanlığının görevleri şunlardır:
a) Bilirkişilik hizmetlerine ilişkin temel ve alt
uzmanlık alanları ile temel ve alt uzmanlık alanlarına göre bilirkişilerin
sahip olması gereken nitelikleri ve bilirkişilerin aylık bakacağı iş
sayısını; ilgili kurum ve kuruluşların görüşleri ile bu alandaki
çalışmaları dikkate alarak tespit etmek.
b) Bilirkişilerin, görevlerini yürütürken uymaları
gereken etik ilkeleri belirlemek.
c) Temel ve alt uzmanlık alanlarına göre
bilirkişilerin uyacağı rehber ilkeleri ve hazırlayacağı raporların standardını
belirlemek.
ç) Bilirkişilik temel eğitimine ilişkin usul ve
esaslar ile eğitim verecek eğitim ve öğretim kurumları ve diğer kurumların
niteliklerini belirlemek, gerektiğinde güncellemek, bunlara izin vermek, bu
kurum ve kuruluşları listelemek ve elektronik ortamda yayımlamak.
d) Alanlarındaki uzmanlıkları ve bilimsel
yeterliliklerini dikkate alarak bilirkişilik temel eğitiminden veya listeye
kaydolmaktan muaf tutulacaklara ilişkin usul ve esasları belirlemek,
gerektiğinde güncellemek, bu kişilerin listesini oluşturmak ve yayımlamak.
e) Bilirkişilerin denetimine ve performansına
ilişkin usul ve esasları belirlemek.
f) Bilirkişiliğe kabule ilişkin usul ve esasları
belirlemek.
g) Bilirkişilik Asgari Ücret Tarifesini belirlemek
ve her yıl güncellemek.
ğ) Bilirkişi olarak hizmet verecek özel hukuk tüzel
kişilerinin ve bu tüzel kişilik bünyesinde bilirkişi olarak çalışacak kişilerin
taşıması gereken nitelikleri belirlemek.
h) Bilirkişi olarak hizmet verecek özel hukuk tüzel
kişilerinin temel ve alt uzmanlık alanları ile yetki çevrelerini; ilgili
kurum ve kuruluşların görüşleri, bu alandaki çalışmaları dikkate alarak
belirlemek.
ı) Bilirkişiliğe kabul şartları bakımından Kanunun
10 uncu maddesinin birinci fıkrasının (f) bendinde aranan asgari çalışma
süresini, temel ve alt uzmanlık alanlarına göre artırmak.
i) Bölge kurulları tarafından gönderilen yıllık
faaliyet raporlarını değerlendirerek takip eden takvim yılı içinde faaliyet
raporu ile faaliyet planını hazırlamak ve yayımlamak.
j) Görev alanına giren konularda bilim komisyonları
veya çalışma grupları oluşturmak.
k) Danışma Kurulunun sekretarya hizmetini yürütmek.
l) Bilirkişilikle ilgili uygulamaları izlemek,
sorunları tespit etmek ve bu sorunlara çözüm önerileri geliştirmek.
m) Bilirkişilik alanında her türlü istatistikî
veriyi Bakanlık Adli Sicil ve İstatistik Genel Müdürlüğü ve Bilgi İşlem
Dairesi Başkanlığı ile işbirliği içinde toplamak ve bu alana ilişkin
planlamaları yapmak.
n) Bilirkişilik sicilini ve listesini tutmak.
o) Bilirkişilikle ilgili yayınlar ile bilimsel
çalışmaları teşvik etmek ve desteklemek.
ö) Bilirkişiliğe ilişkin ulusal ve uluslararası
kongre, sempozyum ve panel gibi bilimsel
organizasyonlar düzenlemek veya desteklemek.
p) Görev alanıyla ilgili kamu veya özel kurum ya da
kuruluşlar ile işbirliği yapmak.
r) Bilirkişilik listelerinden çıkarılanlar ile
bilirkişilik yapmaktan yasaklananların listesini tutmak ve elektronik
ortamda yayımlamak.
s) Kanunlarla verilen diğer görevleri yapmak.
(2) Daire Başkanlığı, birinci
fıkranın (a), (b), (c), (e), (f), (ğ) ve (h) bentlerinde sayılan görevlere
ilişkin olarak gerektiğinde güncellemeleri
yapar, elektronik ortamda yayımlar ve bölge kurullarına gönderir.
Bölge kurulunun oluşumu ve üyelerin nitelikleri
MADDE 20 –
(1) Her bölge adliye mahkemesinin kurulu bulunduğu yerde bir bilirkişilik
bölge kurulu oluşturulur.
(2) Bölge kurulu aşağıdaki
üyelerden oluşur:
a) Hâkimler ve Savcılar Kurulu Birinci Dairesi
tarafından istekleri bulunan ve bölge kurulunun bulunduğu yer bölge adliye
mahkemesi üyeleri arasından seçilecek bir kişi.
b) Hâkimler ve Savcılar Kurulu Birinci Dairesi
tarafından bölge kurulunun bulunduğu il merkezi adli yargı ilk derece hukuk
ve ceza mahkemelerinde görev yapan birer hâkim ve bir Cumhuriyet savcısı
ile idari yargı ilk derece idare ve vergi mahkemelerinde görev yapan birer
hâkim olmak üzere seçilen toplam beş kişi.
(3) Bölge adliye mahkemesi üyeleri arasından
Hâkimler ve Savcılar Kurulu Birinci Dairesi tarafından seçilen üye, bölge
kurulunun başkanıdır.
Bölge kurulunun görevleri
MADDE 21 – (1) Bölge kurulunun görevleri şunlardır:
a) Bilirkişilik hizmetlerinin ilgili mevzuata ve belirlenen ilkelere uygun olarak yerine
getirilmesini sağlamak.
b) Bilirkişiliğe kabule ve bilirkişilerin sicile ve
listeye kaydedilmesine karar vermek.
c) Sicile kayıtlı bilirkişilerin temel ve alt
uzmanlık alanlarına göre bölge listesini oluşturmak.
ç) Bilirkişilerin sicil ve bölge listesinden
çıkarılmasına karar vermek.
d) İlgili mevzuat ve Bakanlığın
düzenleyici işlemleri ile belirlediği ilkeler çerçevesinde
bilirkişilerin denetimini yapmak ve performansını ölçmek.
e) Özel hukuk tüzel kişilerinin bilirkişilik
faaliyetinde bulunmalarına izin vermek, izinlerini iptal etmek, bilirkişiliğe
ilişkin faaliyet ve raporlarını denetlemek.
f) Kanunlarla verilen diğer görevleri yapmak.
Bölge
kurulu başkanının görevleri
MADDE
22 – (1) Bölge kurulu başkanının
görevleri şunlardır:
a) Bölge
kurulunun uyumlu, verimli ve düzenli çalışmasını sağlamak.
b) Bölge kurulu kararlarını uygulamak.
c) Bölge kurulu toplantılarının gündemini resen veya bölge
kurulunun en az iki üyesinin imzalı önerisi üzerine belirlemek, toplantı
gündemini en az iki gün önce bölge kurulu üyelerine göndermek ve
toplantılarına başkanlık etmek.
ç)
Bilirkişiliğe kabul edilenlerin sicil ve listeye kayıt işlemlerini
yürütmek, Daire Başkanlığınca belirlenen şekle uygun olarak düzenlenen
bilirkişilik yetki belgesini vermek.
d) Sicil
ve listeden çıkarılmasına veya bilirkişilik yapmaktan yasaklanmasına karar
verilen bilirkişilere, bu kararları yazı işleri müdürü vasıtasıyla tebliğ
etmek veya ettirmek ve söz konusu kararlara karşı yapılan itirazlar ile
diğer işlemleri yürütmek.
e)
Bilirkişilik temel ilkeleri ile etik ilkelerini ihlal ettiği iddia edilen
bilirkişiler hakkında başvuru üzerine veya resen gerekli inceleme ve
araştırmayı yapmak veya görevlendireceği bölge kurulu üyelerinden birine
yaptırmak.
f)
Bilirkişilere veya bilirkişilik için başvuru yapanlara ilişkin ihtiyaç
duyulan bilgi ve belgeleri ilgili kurum veya kuruluşlardan istemek,
gerektiğinde ilgilileri telefon, kısa mesaj, elektronik posta veya tebligat
yoluyla davet etmek, dinlemek ve beyanlarını tutanak altına almak.
g) Bölge kurulu yazı işleri müdürlüğü personelini üç ayda
bir denetlemek.
ğ) Bölge
kurulunun diğer kurum ve kuruluşlarla iş birliği hâlinde çalışmasını
sağlamak.
h)
Bilirkişi raporlarını belirlenen esaslar dâhilinde arşivlemek.
ı)
Yıllık faaliyet raporunu hazırlayarak takip eden yılın Ocak ayı sonuna
kadar Daire Başkanlığına sunmak.
i)
Kanunlarla verilen diğer görevleri yapmak.
(2) Bölge kurulu başkanı münhasıran Kanun ve bu Yönetmelikte
belirtilen görevleri yerine getirir; bölge kurulu başkanına başka bir görev
verilemez.
Bölge kurulunun çalışma usul ve esasları
MADDE
23 – (1) Bölge kurulu, ayda bir
toplanır. Bölge kurulu başkanı, kurulu her zaman toplantıya çağırabilir.
(2) Bölge kurulu başkanının izinli veya mazeretli olması
halinde mesleki olarak en kıdemli üye bölge kurulu başkanının görevlerini
yerine getirir.
(3) Bölge kurulu üyeliklerinin ölüm, emeklilik, istifa,
atama ve benzeri nedenlerle boşalması hâlinde, boşalmayı takip eden on beş
gün içinde yenisinin seçimi yapılır.
Bölge kurulu toplantı gündemi
MADDE 24 – (1) Toplantı gündemi, toplantıdan en az iki gün önce
UYAP ortamında üyelere dağıtılır.
(2) Gündem, bölge kurulu başkanı tarafından işin
önemine, ivedi veya süreli oluşuna göre belirlenir. Ayrıca kurul
üyelerinden en az ikisinin imzasıyla verilecek öneriler gündeme alınır.
(3) Gündemde, toplantının yapılacağı gün, saat ve
yer ile görüşülecek işler ve sırası yer alır.
(4) Gündemde olup tamamlanmayan işler, bir sonraki
gündemin kendi bölümünde ilk sırada yer alır.
(5) Gündemin düzenlenip üyelere dağıtılmasından
sonra ortaya çıkan ivedi ve süreli işlerin gündeme alınması, işlerden
birinin sırasından önce veya sonra görüşülmesi, ertelenmesi ya da gündemden
çıkarılması bölge kurulu başkanı veya en az iki üye tarafından istenebilir.
Değişiklik talepleri hakkında, gündeme geçilmeden önce oylama yapılarak
karar verilir.
Görüşme usulü
MADDE 25 – (1) Bölge kurulu toplantısında
işler, gündemdeki sıraya göre incelenir ve karara bağlanır.
Oylama ve karar
MADDE 26 – (1) Konular üzerinde görüşmeler
tamamlandıktan sonra oylamaya başlanır.
(2) Oylama açık yapılır.
(3) Usule ilişkin konular
öncelikle oylanır. Usul konularında azınlıkta kalanlar, esas hakkındaki
oylamaya katılmak zorundadır.
(4) Bölge kurulu
başkanı, öncelikle mesleki kıdem sırasına göre en kıdemsiz üyeden
başlayarak oyları toplar ve son olarak kendi oyunu açıklar. Oylamalarda
çekimser oy kullanılamaz.
(5) Bölge kurulu üye tam sayısının salt çoğunluğu ile toplanır ve üye tam sayısının
salt çoğunluğu ile karar alır.
(6) Bölge kurulu
kararları, UYAP ortamında üyeler ve bölge kurulu başkanı tarafından imzalanıp
karar kaydına işlenir.
Kararda bulunacak hususlar
MADDE 27 – (1) Kararda aşağıdaki hususlar yer
alır:
a) Karar tarihi.
b) Karar numarası.
c) Kararı veren bölge kurulu ile
karara katılan, varsa karşı oy kullanan başkan, üyeler ve zabıt kậtibinin adı ve soyadı, sicil numaraları ile imzaları.
ç) İlgili gerçek kişi ise adı ve
soyadı, Türkiye Cumhuriyeti kimlik veya yabancılar için pasaport veya
yabancı kimlik numarası, sicil numarası; tüzel kişi ise ticaret unvanı,
MERSİS numarası ve adresleri.
d) Konunun, varsa iddia ve
savunmanın özeti.
e) Kararın ve varsa karşı oyun
gerekçesi ile sonucu.
f) Karara karşı başvuru yolu,
süresi ve merci.
(2) Bölge kurulu
kararları en geç on beş gün içinde yazılır ve yazıldığı tarihten itibaren
bir hafta içinde ilgilisine tebliğe çıkarılır.
İtiraz ve dava hakkı
MADDE 28 – (1) Bölge kurulu kararlarına karşı, kararın tebliğ
veya ilan tarihinden itibaren otuz gün içinde kararı veren bölge kuruluna
itiraz edilir. İtiraz üzerine bölge kurulu tarafından verilen karar yeniden
değerlendirilerek itirazın kabulüne ya da reddine karar verilir ve karar
itiraz edene tebliğ edilir.
(2) Bölge kurulunun itiraz üzerine verdiği
kararlara karşı yetkili idare mahkemesinde dava açılabilir.
Bölge kurulu yazı işleri
müdürlüğü
MADDE 29 – (1) Bölge kurulunun sekretarya hizmetlerini yerine
getirmek üzere bölge adliye mahkemesinde bir bilirkişilik bölge kurulu yazı
işleri müdürlüğü kurulur.
(2) Bölge kurulu yazı işleri müdürlüğüne, bölge adliye
mahkemesi adalet komisyonu tarafından bir müdür ve yeteri kadar memur
görevlendirilir.
(3)
Görevlendirilen yazı işleri müdürü ve memurlar, münhasıran Kanun ve bu
Yönetmelikte belirtilen görevleri yerine getirir; bu personele başka bir
görev verilemez.
DÖRDÜNCÜ BÖLÜM
Eğitim
Temel eğitim
MADDE 30 – (1)
Bilirkişilik temel eğitimi, beş yıllık meslekî kıdem kazanmış kişiler
tarafından alınan ve bilirkişilik faaliyetinin yürütülmesi ile ilgili
temel, teorik ve pratik bilgileri içeren eğitimi ifade eder.
(2) Temel eğitim, on sekiz saati teorik ve altı
saati uygulamalı olmak üzere en az yirmi dört ders saatinden oluşur.
(3) Eğitim kuruluşları, Daire Başkanlığının uygun
görüşü ile temel eğitim ders saatini arttırabilirler.
(4) Teorik eğitim; yargılama hukukunun genel
ilkeleri, bilirkişilik mevzuat hükümleri, bilirkişinin taşıması gereken
nitelikler, bilirkişinin yetkileri ve yükümlülükleri, uyması gereken temel
ve etik ilkeler, ispat faaliyeti ve bilirkişi incelemesinin usul ve
esasları, teknik konu-hukuki konu ayrımına ilişkin usul ve esaslar ile
rapor yazım usul ve tekniğini kapsar.
(5) Uygulama eğitimi; Bilirkişi Bilgi Sisteminin
kullanılması, katılımcıların bireysel veya heyet hâlinde sistematik
teknikleri kullanma becerilerini geliştirmelerini sağlayacak örnek bir
olaya ilişkin bilirkişi raporu düzenleme ile uygulama gözetimi
faaliyetlerini içerir.
(6) Teorik eğitim ve uygulama eğitiminin içeriği,
yöntemi ile usul ve esasları bu alanlardaki ihtiyaca göre Daire
Başkanlığınca güncellenebilir.
(7) Temel eğitime katılmak zorunludur. Eğitim
kuruluşlarınca, katılımcıların derslere devam durumunu gösteren çizelge
düzenlenir ve derslerin 1/12'sine devam etmeyenlerin
eğitim programıyla ilişiği kesilir.
(8) Bilirkişilere, bilirkişilik eğitim izni verilen
kuruluşlarca teorik ve uygulamalı, toplam altı saatten az olmamak üzere üç
yılda bir defa yenileme eğitimi verilir. Bilirkişiler yenileme eğitimine
sicile kaydedildiği tarihten itibaren üçüncü yılın içinde katılmak
zorundadır. Yenileme eğitimine katılmayan bilirkişiler bu eğitimi almadıkça
yeniden bilirkişilik yapmak için başvuruda bulunamaz.
(9) Temel eğitime ilişkin usul ve
esaslar genelge ile belirlenir.
Temel eğitimden muaf tutulacaklar
MADDE 31 – (1)
Alanlarındaki uzmanlıkları ve bilimsel yeterlilikleri dikkate alınarak,
bilirkişilik temel eğitiminden ve listeye kaydolmaktan muaf tutulacaklara
ilişkin usul ve esasların belirlenmesine dair genelgeye
göre oluşturulan listede yer alan kişiler temel eğitimden muaftır.
(2) 6/12/2012 tarihli ve
6362 sayılı Sermaye Piyasası Kanununa göre yetkilendirilen gayrimenkul
değerleme uzmanları için, 4/11/1983 tarihli ve 2942 sayılı Kamulaştırma
Kanununun 15 inci maddesi gereğince sadece kamulaştırma alt uzmanlık
alanında görev yapmak kaydıyla, bilirkişiliğe kabul şartları bakımından
temel eğitim alma şartı aranmaz.
Temel eğitim katılım belgesi
MADDE 32 – (1) Eğitim
kuruluşları, eğitimlerini tamamlayan katılımcılara en geç on beş gün içinde
temel eğitimi tamamladıklarına dair bir belge verir.
Eğitim kuruluşlarına izin verilmesi
MADDE 33 – (1)
Bilirkişilik temel eğitimi Daire Başkanlığınca izin verilmek kaydıyla; üniversiteler, Türkiye Adalet Akademisi, Adli
Tıp Kurumu, Türkiye Barolar Birliği ve barolar, Türk Mühendis ve Mimar
Odaları Birliği ve bağlı odalar, Türkiye Serbest Muhasebeci Mali Müşavirler
ve Yeminli Mali Müşavirler Odaları Birliği ve bağlı odalar, Türkiye Odalar
ve Borsalar Birliği, Türkiye Esnaf ve Sanatkârları Konfederasyonu ve esnaf
ve sanatkârlar odaları birlikleri ile Türk Tabipleri Birliği ve bağlı
odalar tarafından verilebilir. İzin
verilen eğitim kuruluşlarının listesi Daire Başkanlığınca elektronik
ortamda yayımlanır.
(2) İzin için yazılı olarak başvurulur. Başvuruda;
eğitimin içeriği ve sürelerini kapsar şekilde eğitim programı, eğiticilerin
sayısı, unvanları, uzmanlıkları, yeterlilikleri ile eğitim verilecek
mekânlar hakkında gerekçeli ve yeterli bilgiler verilir.
(3) Başvuruda sunulan bilgi ve belgelerin
incelenmesi sonucunda aranan şartları taşıdığı tespit edilen eğitim
kuruluşuna en çok üç yıl için geçerli olmak üzere izin verilir.
(4) Daire Başkanlığınca altmış gün içinde yapılacak
inceleme sonucunda başvuran kuruluşun aranılan nitelikleri taşımadığının
tespiti halinde talep reddedilir ve ilgilisine tebliğ edilir.
İzin süresinin uzatılması
MADDE 34 – (1) Eğitim
kuruluşu, izin süresinin bitiminden en az dört ay önce bu sürenin
uzatılması için yazılı olarak başvurmak zorundadır.
(2) Daire Başkanlığınca, eğitim kuruluşunun 35 inci
maddeye göre sunduğu faaliyet raporları ile yapılan denetime ilişkin
raporların incelenmesi sonucunda, eğitimin belirlenen şartlar ve içerikte
başarılı bir şekilde devam ettiğinin ve 36 ncı
maddede düzenlenen eğitim izninin iptalini gerektirir hallerin
bulunmadığının anlaşılması halinde, verilen izin üç yıla kadar uzatılabilir.
(3) İzin süresinin uzatılmasına ilişkin talep,
Daire Başkanlığınca altmış gün içinde incelenerek karara bağlanır ve karar
ilgilisine tebliğ edilir.
(4) İzin süresi uzatılmayan eğitim kuruluşu
listeden çıkarılır. Bu eğitim kuruluşuna ait belgeler dosyasında saklanır.
Daire Başkanlığına bilgi verme yükümlülüğü
MADDE 35 – (1) Eğitim
kuruluşları, Daire Başkanlığına her yıl Ocak ayında bir önceki yıl içinde
gerçekleştirdikleri eğitim programı sayısı, eğitime katılan ve eğitimi
tamamlayan kişi sayısı, eğitim alan kişilerin uzmanlık alanları ile
meslekleri, eğitim veren kişiler, eğitim verilen yerler ile istenilen diğer
hususları içerir bir rapor sunar.
(2) Rapor sunmayan eğitim kuruluşuna yazılı ihtarda
bulunularak on beş gün içinde raporun sunulmaması hâlinde, eğitim izninin
iptal edileceği hususu belirtilir.
Eğitim kuruluşuna verilen iznin iptali
MADDE 36 – (1) Aşağıdaki hâllerde eğitim kuruluşuna verilen
izin Daire Başkanlığınca iptal edilir:
a) İzin şartlarından
birinin ortadan kalktığının veya mevcut olmadığının sonradan anlaşılması.
b) Belirlenen usul ve
esaslara uygun eğitim verilmediğinin tespiti.
c) Temel eğitim katılım
belgesi düzenlenmesinde sahtecilik yapılması.
ç) 35 inci maddedeki
rapor verme yükümlülüğünün yapılan ihtara rağmen yerine getirilmemesi.
d) Eğitim kuruluşunun
iznin iptali için yazılı talepte bulunması.
(2) İzni iptal edilen eğitim kuruluşu listeden
çıkarılır. Bu eğitim kuruluşuna ait belgeler dosyasında saklanır.
Eğitim kuruluşunun denetimi
MADDE 37 – (1) Eğitim
kuruluşları Daire Başkanlığının gözetimi ve denetimi altındadır.
(2) Eğitim kuruluşları, Daire Başkanlığı tarafından
bizzat veya bölge kurulları marifetiyle; bilirkişilik temel eğitiminin
verilip verilmediği, verilen eğitimin içeriği, kim tarafından ve nerede
verildiği, sınıf mevcutları ve eğitim başvurusu için sunulan bilgi ve
belgeler ile belirlenen diğer hususlar yönünden her zaman denetlenebilir.
BEŞİNCİ BÖLÜM
Bilirkişiliğe Başvuru ve Sicile Kayıt
Bilirkişiliğe
başvuru ve kabul şartları
MADDE
38 – (1) Bilirkişilik başvurusunda bulunacak gerçek
kişilerde aşağıdaki nitelikler aranır:
a) 26/9/2004 tarihli ve
5237 sayılı Türk Ceza Kanununun 53 üncü maddesinde belirtilen süreler
geçmiş olsa bile; kasten işlenen bir suçtan dolayı bir yıldan fazla süreyle
hapis cezasına ya da affa uğramış olsa bile devletin güvenliğine karşı
suçlar, Anayasal düzene ve bu düzenin işleyişine karşı suçlar ile zimmet,
irtikâp, rüşvet, hırsızlık, dolandırıcılık, sahtecilik, güveni kötüye
kullanma, hileli iflas, ihaleye fesat karıştırma, edimin ifasına fesat
karıştırma, suçtan kaynaklanan malvarlığı değerlerini aklama veya
kaçakçılık, gerçeğe aykırı bilirkişilik veya tercümanlık yapma, yalan
tanıklık ve yalan yere yemin suçlarından mahkûm olmamak.
b) Terör örgütleriyle iltisaklı veya
irtibatlı olmamak.
c) Daha önce kendi isteği dışında sicilden ve
listeden çıkarılmamış veya bilirkişilik yapmaktan yasaklanmamış olmak.
ç) Disiplin yönünden meslekten veya memuriyetten
çıkarılmamış ya da sanat icrasından veya mesleki faaliyetten geçici ya da
sürekli olarak yasaklanmamış olmak.
d) Başka bir bölge kurulunun listesine kayıtlı
olmamak.
e) Bilirkişilik temel eğitimini başarıyla
tamamlamak.
f)
Bilirkişilik yapacağı uzmanlık alanında en az beş yıl fiilen çalışmış olmak
ya da Daire Başkanlığınca daha fazla çalışma süresi belirlenmiş ise bu süre
kadar fiilen çalışmış olmak.
g) Meslek mensubu olarak görev yapabilmek için
ilgili mevzuat gereği aranan şartları haiz olmak ve mesleğini yapabilmek
için gerekli olan uzmanlık alanını gösteren diploma, meslekî yeterlilik
belgesi, uzmanlık belgesi, ustalık belgesi veya benzeri belgeye sahip
olmak.
ğ) Daire Başkanlığının bilirkişilik temel ve alt
uzmanlık alanlarına göre belirlediği yeterlilik koşullarını taşımak.
(2) Özel hukuk tüzel kişilerinde birinci fıkradaki
şartları taşıyan ve sicile kayıtlı gerçek kişilerin istihdam edilmesi
gerekir.
(3) Daha önce yaptığı başvurusu, meslekî olarak
yeterli nitelikte bulunmadığı gerekçesiyle reddedilenler, bir yıl
geçmedikçe yeniden bilirkişilik yapmak için başvuruda bulunamazlar.
(4) Hukuk öğrenimi görmüş kişiler,
hukuk alanı dışında ayrı bir uzmanlığa sahip olduğunu ve birinci fıkradaki
şartları taşıdığını belgelendirmediği takdirde, sicile ve listeye
kaydedilemez.
(5) Sermaye
Piyasası Kanununa göre yetkilendirilen gayrimenkul değerleme uzmanları ile
taşınmaz geliştirme konusunda yüksek lisans veya doktora yapmış uzmanlar
için, Kamulaştırma Kanununun 15 inci maddesi gereğince sadece kamulaştırma
alt uzmanlık alanında görev yapmak kaydıyla, bilirkişiliğe kabul şartları
bakımından fiilen beş yıl görev yapma şartı aranmaz.
İlân
MADDE
39 – (1) Bölge kurulu, bilirkişi listelerinin
oluşturulması veya ihtiyaca göre güncellenmesi amacıyla, bilirkişi
sıfatıyla listeye kaydolmak isteyen ilgililerin yerleşim yerinin veya
mesleki faaliyetlerini yürüttüğü yerin bağlı olduğu bölge kuruluna ya da
ilk derece mahkemesi adli veya idari yargı adalet komisyonuna müracaat
etmeleri hususunda her yıl Daire Başkanlığınca belirlenecek tarihe kadar
ilân yapar. Bu hususu, yetki
çevresinde gerekli gördüğü kamu kurum ve kuruluşlarına, kamu kurumu
niteliğindeki meslek kuruluşlarına ve ilgili diğer yerlere yazıyla
bildirir.
(2)
İlân, Daire Başkanlığı, bölge kurulları ile bölge adliye ve bölge idare
mahkemelerinin internet sitelerinde yayımlanır.
(3)
İlânda, sicile ve listeye başvuru ve kabul şartları için gerekli belgeler
ile başvuru alınacak temel ve alt uzmanlık alanları gösterilir.
Başvuru
dilekçesine eklenecek belgeler
MADDE
40 – (1) Gerçek kişiler, başvuru dilekçesine aşağıdaki
belgeleri eklemek zorundadır:
a)
Türkiye Cumhuriyeti vatandaşları için Türkiye Cumhuriyeti kimlik numarası,
yabancılar için pasaport veya yabancı kimlik numarası ve çalışma iznini
gösteren belge.
b) Bölge
kurulunun yetki çevresinde oturduğu ya da meslekî faaliyetini yürüttüğüne
dair yazılı beyan.
c)
Uzmanlık alanını gösteren diploma, meslekî yeterlilik belgesi, uzmanlık
belgesi, ustalık belgesi veya benzeri belgelerin aslı veya onaylı sureti.
ç)
Mesleğini icra edebilmek için herhangi bir meslek kuruluşuna kayıtlı olmak
zorunda olanlar için, meslek kuruluşuna üye olduğuna dair son altı ay
içinde alınmış oda faaliyet belgesi veya oda kayıt belgesi.
d) Daire
Başkanlığı tarafından daha fazla bir süre belirlenmemiş olmak kaydıyla, bilirkişilik
yapacağı uzmanlık alanında en az beş yıl fiilen çalıştığını gösterir belge.
e) Görev
belgesi veya mesleki faaliyetten veya sanat icrasından geçici ya da sürekli
olarak yasaklı olmadığına dair kayıtlı olduğu meslek kuruluşu veya
çalıştığı kurum ya da kuruluştan alacağı belge.
f)
Bilirkişilik temel eğitimini tamamladığına dair belge.
g) Banka
hesap numarası.
(2)
Tüzel kişiler, başvuru dilekçesine aşağıdaki belgeleri eklemek zorundadır:
a)
Şirketler için ticaret sicil tasdiknamesi, diğer tüzel kişiler için halen
faaliyetine devam ettiğini gösterir belge.
b) Tüzel
kişi bünyesinde faaliyet gösteren gerçek kişi bilirkişileri ve uzmanlık alanlarını gösterir liste.
c) Banka
hesap numarası.
ç)
MERSİS numarası.
d) Daire
Başkanlığı tarafından gerekli görülen diğer belgeler.
(3) Bu
madde uyarınca istenen belgelerin aslının getirilmesi hâlinde, belgenin
fotokopisi, aslına uygunluğu kontrol edildikten sonra bölge kurulu
başkanının görevlendirdiği memur tarafından isim ve unvan yazılarak tasdik
edilir.
Bilirkişiliğe
başvuru usulü
MADDE
41 – (1) Başvurular, bölge kurullarına yapılır.
Başvuruların nasıl yapılacağına dair usul ve esaslar Daire Başkanlığınca
belirlenir.
Başvuruların
değerlendirilmesi
MADDE
42 – (1) Başvurular, bölge kurulunca başvuru kaydına
işlenir.
(2) Başvuru dilekçesine eklenmesi zorunlu
belgelerin eksik olması halinde, başvuru sahibine belgeleri tamamlaması
için on beş gün kesin süre verilir.
(3) Bilirkişilik için başvuru yapanlara ilişkin
ihtiyaç duyulan bilgi ve belgeler ilgili kurum veya kuruluşlardan
istenebilir, gerektiğinde ilgililer davet edilir ve dinlenir.
(4) Başvurular Daire Başkanlığınca belirlenecek
süre içinde bölge kurulu tarafından değerlendirilir. Yapılan değerlendirme
sonucu 40 ıncı maddede belirtilen belgelerin
ihtara rağmen tamamlanmamış olması ya da başvuru sahibinin 38 inci
maddedeki şartları taşımadığının tespiti hâlinde talebin reddine karar
verilir.
(5) Başvurunun reddine ilişkin karar bölge
kurulları, bölge adliye ve bölge idare mahkemelerinin internet sitelerinde
yayımlanması suretiyle duyurulur. Bu duyuru tebliğ yerine geçer.
(6) Talepleri uygun görülenler hakkında 43 ve 44
üncü maddelerde belirtilen işlemler yapılır.
Sicile ve
listeye kayıt
MADDE
43 – (1) Bölge kurulu, sicile kayıt bakımından öncelikle
başvuranın 38 inci maddedeki koşulları taşıyıp taşımadığını değerlendirir.
Kurul, bu koşulları taşıyanlar arasından en liyakatli olanları seçerek
sicile ve listeye kaydedilmesine karar verir. Kurul liyakati
değerlendirirken, başvuranın meslekî tecrübesini, alanında yüksek lisans,
doktora, sanatta yeterlilik gibi uzmanlık eğitimini, katıldığı meslek içi
eğitimleri veya uzmanlığı gösteren diğer belgeleri de dikkate alır.
(2) Bilirkişiliğe kabul edilen kişilere bölge
kurulu tarafından üç yıl süreyle geçerli olmak üzere bilirkişilik yetki
belgesi verilir.
Yemin
MADDE 44 –
(1) Listeye ilk defa kabul edilenler ile listeden
kendi isteğiyle çıkarılıp yeniden kabul edilenler, bölge kurulunca veya
bölge kurulu bulunmayan yerlerde bulundukları yer ilk derece mahkemesi adli
yargı adalet komisyonunca daha önce belirlenen ve ilan edilen tarihlerde
5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanununun 64 üncü maddesinin beşinci fıkrası ve
6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanununun 271 inci maddesinin birinci
fıkrasında belirtilen usule göre yemin ederler.
(2) Yemin, bölge kurulu başkanı veya
görevlendireceği bölge kurulu üyesi huzurunda yapılır.
(3) Yemin, bölge kurulunun bulunmadığı
yerlerde, bulunulan yer ilk derece mahkemesi adli yargı adalet komisyonu
başkanı veya görevlendireceği üye ya da sulh hukuk hakiminin
huzurunda yapılır.
(4) Yeminin icrasından önce yemin edecek
bilirkişiye, hangi konuda yemin edeceği, yeminin anlam ve önemi anlatılır.
(5) Bilirkişi, yemin metnini yüksek sesle tekrar
ederek veya okuyarak yeminini eda eder.
(6) Yemin eda edilirken hazır bulunan herkes ayağa
kalkar.
(7) Bilirkişinin, haklı ve kabul edilebilir bir
mazereti nedeniyle yemin için tayin edilen günde hazır bulunamaması halinde
bölge kurulu başkanı tarafından tayin edilecek bir günde yemini yaptırılır.
(8) Listeye kayıtlı bilirkişilere,
görevlendirildikleri her dava veya işte ayrıca yemin verdirilmez; sadece
bilirkişilere önceden etmiş bulundukları yemine bağlı kalmak suretiyle oy
ve görüş bildirmek zorunda oldukları hususu hatırlatılır.
(9) Listelerde yer almamış bilirkişiler,
görevlendirildiklerinde kendilerini atamış olan merci huzurunda birinci
fıkrada öngörülen biçimde yemin ederler. Yemin tutanağı bilirkişiye
imzalatılarak dosyasına konulur.
Bilirkişilik
sicili
MADDE
45 – (1) Bilirkişilik sicili, Daire Başkanlığı nezdinde
bilirkişilere sicil numarası verilmek suretiyle merkezi kayıt şeklinde
tutulur.
(2) Bilirkişilik sicilinde aşağıdaki hususlar yer
alır:
a) Sicil numarası.
b) Bilirkişi gerçek kişi ise adı ve soyadı, son altı ay içinde çekilmiş fotoğrafı, Türkiye
Cumhuriyeti kimlik veya yabancı ise pasaport ya da yabancı kimlik numarası.
c) Yerleşim yeri ve iletişim bilgileri.
ç) Mesleği, temel ve alt uzmanlık alanı, çalıştığı
kurum veya kuruluşun adı.
d) Bilirkişi tüzel kişi ise ticaret unvanı, MERSİS
numarası, merkezi, iletişim bilgileri, temel ve alt uzmanlık alanı; tüzel
kişi bünyesinde çalışan bilirkişinin adı ve soyadı, fotoğrafı, Türkiye
Cumhuriyeti kimlik veya yabancı ise pasaport ya da yabancı kimlik numarası,
yerleşim yeri, iletişim bilgileri, mesleği, temel ve alt uzmanlık alanı.
e) Bilirkişilik temel eğitim tarihi.
f) Bilirkişilik yetki belgesi ve tarihi.
g) Uzmanlığı gösteren belgelerin verildiği yer,
tarih ve sayısı.
ğ) Mesleki tecrübe bilgileri.
h) Meslek içi eğitim bilgileri.
ı) Öğrenim bilgileri.
i) Adlî sicil ve arşiv kaydı.
j) Kayıtlı bulunduğu bölge kurulu.
k) Yemin tarihi.
l) Meslekten geçici veya sürekli yasaklılık
bilgileri.
m) Uyarma, listeden geçici veya sürekli çıkarılmaya
ilişkin yaptırım bilgileri.
n) Hazırlanan rapor sayısı.
o) Hükme esas alınan rapor sayısı.
ö) Bilirkişinin cevaplaması gereken soruları eksik
bırakması ve hatalı cevaplaması nedeniyle alınan ek rapor sayısı.
p) Denetim ve performans bilgileri.
r) Banka hesap numarası.
s) Daire Başkanlığı tarafından gerekli görülen
diğer bilgiler.
(3) Bu kayıtta yer alan bilgilerden rapora ilişkin
hususlar görevlendirmeyi yapan merci tarafından, diğer bilgiler bölge
kurulu yazı işleri müdürü ve görevli personel tarafından girilir.
(4) Sicil, Daire Başkanlığı ve bölge kurulları ile
hâkim ve Cumhuriyet savcılarının erişimine açıktır.
Bilirkişi
Listesi
MADDE
46 – (1) Bilirkişi listesi, bilirkişilik siciline
kayıtlı kişilerin ad ve soyadları, temel ve alt uzmanlık alanları,
meslekleri ve 24/3/2016 tarihli ve 6698 sayılı
Kişisel Verilerin Korunması Kanunu hükümleri gözetilerek Daire
Başkanlığınca belirlenecek diğer hususlar gösterilmek suretiyle bölge
kurulları tarafından oluşturulan listedir.
(2) Bilirkişilik siciline kayıtlı bilirkişiler yemin
etmek suretiyle listeye kaydedilir.
(3) Bilirkişi olarak hizmet verecek özel hukuk
tüzel kişileri bünyesinde bilirkişi olarak çalışacak kişiler listeye
kaydedilmez.
(4) Liste aleni olup, herkesin erişimine açıktır.
(5) Bilirkişi, yerleşim yeri, görev veya iş yeri
değişikliği nedeni ile başka bir bölge kurulunun bulunduğu listeye nakil
suretiyle kayıt olabilir.
Muafiyet
listesi
MADDE
47 – (1) Muafiyet listesi, Daire Başkanlığınca
oluşturulan ve alanlarındaki uzmanlıkları ve bilimsel yeterlilikleri
dikkate alınarak, sicile ve listeye kaydolmaktan muaf tutulanların yer
aldığı listedir.
Sicil ve
listeden çıkarılma
MADDE
48 – (1) Bilirkişiler, aşağıdaki şartlardan birinin
gerçekleşmesi hâlinde sicilden ve listeden çıkarılır:
a) Bilirkişiliğe kabul şartlarının kaybedilmesi
veya sicile kabul tarihinde gerekli şartların bulunmadığının sonradan
tespit edilmesi.
b) Kanuni bir sebep olmaksızın bilirkişilik
yapmaktan kaçınılması veya raporun belirlenen süre içinde mazeretsiz olarak
verilmemesi.
c) Bilirkişilik görevi ve bu görevin gerektirdiği
etik ilkelerle bağdaşmayan, güven duygusunu sarsıcı tutum ve davranışlarda
bulunulması.
ç) Temel ilkelere aykırı olarak bilirkişilik
faaliyetinde bulunulması.
d) Bölge kurulu tarafından
yapılacak performans değerlendirmeleri sonucunda yeterli bulunulmaması.
e) Bilirkişilik süresinin dolmasına rağmen süresi
içerisinde yenileme talebinde bulunulmaması.
f) Bilirkişinin sicilden ve listeden çıkarılmayı
talep etmesi.
(2) Birinci fıkranın (b), (c), (ç) ve (d) bentlerinde
belirtilen hâllerde ihlalin niteliğine göre sicilden ve listeden çıkarma
yaptırımı yerine uyarma veya bir yıla kadar geçici süreyle listeden çıkarma
yaptırımı uygulanabilir.
ALTINCI BÖLÜM
Bilirkişi Görevlendirilmesi
Bilirkişi görevlendirilmesini gerektiren haller
MADDE 49 – (1) Çözümü uzmanlığı,
özel veya teknik bilgiyi gerektiren hallerde bilirkişinin görüşüne başvurulabilir.
(2) Genel bilgi
veya tecrübeyle ya da hâkimlik mesleğinin gerektirdiği hukuki bilgiyle
çözümlenmesi mümkün olan konularda bilirkişiye başvurulamaz.
Bilirkişi görevlendirilmesi ve sayısı
MADDE 50 – (1) Bilirkişi, resen
veya talep üzerine ilgili merci tarafından görevlendirilebilir.
(2)
Bilirkişiler, bölge kurullarınca düzenlenen listelerden seçilir. İşin
mahiyetine göre gerekçesi açıkça gösterilmek kaydıyla birden fazla
bilirkişi görevlendirilebilir.
(3) Adlî ve
idarî yargıda görev alacak bilirkişiler, bölge adliye mahkemelerinin yargı
çevreleri esas alınmak suretiyle bilirkişilik bölge kurulları tarafından
hazırlanan listelerden görevlendirilir. Ancak kendi bölge listesinde ilgili
uzmanlık alanında bilirkişi olmasına rağmen diğer bir bölgedeki
bilirkişinin, görevlendirme yapılan yere daha yakın bir mesafede bulunması
durumunda, bu listeden de görevlendirme yapılabilir.
(4) Bölge kurulunun
hazırladığı listede bilgisine başvurulacak uzmanlık alanında bilirkişi
bulunmaması hâlinde, diğer bölge kurullarının listelerinden, burada da
bulunmaması halinde listelerin dışından bilirkişiliğe kabul şartlarını haiz
kişiler arasından görevlendirme yapılabilir. Listelerin dışından
görevlendirilen bilirkişiler, bölge kuruluna bildirilir. Liste dışından
görevlendirilen bilirkişinin, bilirkişilik yapma şartlarını taşımadığının
bölge kurulu tarafından tespiti halinde, bu kişi UYAP’a
kaydedilmez ve durum görevlendirmeyi yapan mercie bildirilir.
(5) Yüksek
mahkemelerin ilk derece mahkemesi olarak baktıkları dava ve işlerde, tüm
bölge kurulları listelerinde kayıtlı bilirkişiler arasından görevlendirme
yapılabilir.
(6) İnceleme
konusunun başka bir bölgede bulunması halinde ya da fizikî evrak
gönderilmesi ve mahallinde inceleme yapılmasının gerekmemesi durumunda
bölge kurulunun hazırladığı listede bilgisine başvurulacak uzmanlık
alanında bilirkişi bulunmaması kaydıyla, bölge listesi esasına uyulmaksızın
ilgili bölge kurulu listesinden UYAP vasıtasıyla elektronik ortamda
doğrudan bilirkişi görevlendirilebilir.
Bilirkişinin görev alanının belirlenmesi ve
bilirkişiye bilgi verilmesi
MADDE 51 – (1) Görevlendirilen
bilirkişiye, inceleme yaptırılacak konunun kapsamı ve sınırları yazılı
olarak bildirilir ve açıkça anlatılır. Bu yazıda aşağıdaki hususlara yer
verilir:
a) İnceleme
konusunun bütün sınırlarıyla ve açıkça belirlenmesi.
b) Bilirkişinin
cevaplaması gereken sorular.
c) Takdir
edilen bilirkişi ücreti.
ç) Raporun
verilme süresi.
d) Gerçeğe
aykırı mütalaada bulunması halinde 26/9/2004
tarihli ve 5237 sayılı Türk Ceza Kanununun 276 ncı
maddesi uyarınca cezalandırılacağı.
(2)
Bilirkişiye, inceleme konusu ile ilgili belgelerin aslı veya onaylı bir
sureti dizi pusulasına bağlanarak imza karşılığı teslim edilir; ayrıca bu
husus tutanağa bağlanır. UYAP vasıtasıyla dosyanın incelenmesinin mümkün
olduğu hallerde, dosya veya belge fizikî olarak teslim edilmez; bilirkişiye
UYAP üzerinden dosya inceleme yetkisi verilir.
Bilirkişinin görev süresi
MADDE 52 – (1) Bilirkişi,
görevlendirmeyi yapan merci tarafından verilen süre içinde raporunu
hazırlayarak sunmakla yükümlüdür. Ancak işin niteliği itibariyle verilen
süre içinde
raporun hazırlanmasına
imkân bulunmazsa, talebi halinde bilirkişiye ek süre verilebilir.
(2) Belirlenen
süre içinde raporunu vermeyen bilirkişi görevden alınıp, yerine başka bir
bilirkişi görevlendirilebilir. Bu durumda, görevlendirmeyi yapan merci,
görevden alınan bilirkişiden o ana kadar yapmış olduğu işlemler hakkında
açıklama yapmasını ve kendisine incelenmek üzere dizi pusulasına bağlanarak
teslim edilen dosya ve eklerinin eksiksiz olarak hemen geri verilmesini
ister.
(3) Bilirkişi,
kendisine verilen asıl veya ek süre dolmasına rağmen mazeretsiz olarak
raporunu sunmadığı takdirde, raporunu verinceye kadar kendisine yeni bir
bilirkişilik görevi verilemez. Görevlendirmeyi yapan merci bu durumu tespit
ettiğinde derhal bölge kuruluna bildirimde bulunur.
(4) Görevden
alınan bilirkişinin hukuki ve cezai sorumlulukları saklı kalmak kaydıyla,
görevlendirmeyi yapan merci tarafından, gerekçesi belirtilmek suretiyle
kendisine ücret ve masraf adı altında ödeme yapılıp yapılmayacağına karar
verilir. Ayrıca durum bölge kuruluna bildirilir.
Bilirkişinin
bildirim ve çekinme yükümlülüğü
MADDE 53
– (1) Bilirkişi, kendisine tevdi
olunan görevin, uzmanlığı, özel veya teknik bilgiyi gerektirmediğini, temel
ve alt uzmanlık alanına girmediğini, inceleme konusu iş ve işlemlerin
açıklığa kavuşturulması için alanında uzman başka bir bilirkişi ile
işbirliğine ihtiyaç duyduğunu veya varsa görevden çekinmeyi haklı kılacak
bir mazeretinin bulunduğunu, görevin kendisine verilme tarihinden veya
çekinmeyi gerektirecek durumun sonradan öğrenilmesi halinde bu tarihten
itibaren en geç bir hafta içinde görevlendirmeyi yapan mercie bildirir.
Bilirkişinin yetkileri
MADDE 54 – (1)
Bilirkişi, yapacağı ön incelemede, incelemeyi gerçekleştirebilmesi için
bazı hususların önceden araştırılması ve tespiti ile kendisine teslim
edilen dosya ve belgelere ilave olarak başka kayıt ve belgelere ihtiyaç
duyması halinde bir hafta içinde görevlendirmeyi yapan merciden talepte
bulunur.
(2) Bilirkişi,
görev alanı veya sınırları hakkında tereddüde düşerse, bunun giderilmesini,
görevlendirmeyi yapan merciden her zaman talep edebilir.
Bilirkişi raporu
MADDE 55 – (1) Bilirkişi raporunda
aşağıdaki hususlar yer alır:
a)
Görevlendirmeyi yapan merci.
b) Dosya
numarası.
c) Yargılamanın
taraflarına ait bilgiler.
ç)
Görevlendirme tarihi ve süresi.
d) İncelemenin
konusu.
e) Kendisinden
gözlemlenmesi ve incelenmesi istenen maddi unsurlar.
f) İnceleme
yöntemi.
g) Bilimsel ve
teknik dayanaklar.
ğ) Gerekçeli
sonuç.
h) Raporun
düzenlenme tarihi.
ı) Bilirkişi
gerçek kişi ise adı ve soyadı, unvanı, sicil numarası ve imzası.
i) Bilirkişi
tüzel kişi ise ticaret unvanı, kanuni temsilcisinin adı ve soyadı, tüzel
kişi adına raporu tanzim eden gerçek kişi bilirkişinin adı ve soyadı ile
sicil numarası ve imzası.
(2) Birden
fazla bilirkişi görevlendirilen durumlarda, farklı görüşler varsa raporda
ayrı ayrı açıklanır. Farklı görüşler ayrı bir
rapor halinde de mahkemeye sunulabilir.
(3) Bilirkişi
raporuna, incelemeye esas maddi unsurları belgeleyen ve sonuçların
açıklanmasına yardımcı olan şema, harita, kroki, fotoğraf, tablo ile diğer
kayıt ve belgeler de eklenir.
(4) Bilirkişi,
raporunda ve sözlü açıklamaları sırasında hukuki nitelendirme ve
değerlendirmelerde bulunamaz.
Bilirkişinin oy ve görüşünün değerlendirilmesi
MADDE 56 – (1) Bilirkişi raporu,
görevlendirmeyi yapan merci tarafından diğer delillerle birlikte serbestçe
değerlendirilir.
(2)
Görevlendirmeyi yapan merci, bilirkişi raporundaki eksiklik yahut
belirsizliğin tamamlanması veya açıklığa kavuşturulmasını sağlamak için,
bilirkişiden, yeni sorular yöneltmek suretiyle ek rapor isteyebilir.
(3) Bilirkişi
raporunda eksik veya anlaşılmaz hususların bulunması halinde;
görevlendirmeyi yapan merci tarafından belirlenen süre içinde bilirkişiden
yazılı açıklama istenir. İhtiyaç duyulduğu takdirde, bilirkişinin oy ve
görüşünü sözlü olarak açıklamasına karar verilirse, açıklamaları tutanağa
geçirilir ve bilirkişinin de imzası alınır. Kurul hâlinde görevlendirme söz
konusu ise, bilirkişilerin bilgilerine başvurulan hususu hemen aralarında
müzakere etmelerine imkân tanınır ve müzakere sonucunda açıklanan oy ve
görüş, tutanağa geçirilerek bilirkişilere imza ettirilir.
Bilirkişi gider ve ücreti
MADDE 57 – (1) Bilirkişiye, tarife
esas alınmak suretiyle görevlendirmeyi yapan merci tarafından incelemenin
nitelik ve önemi, bilirkişinin sarf etmiş olduğu emek ve zaman göz önünde
bulundurularak belirlenen ücret ödenir.
(2) Bilirkişi
gider ve ücretine ilişkin usul ve esaslar tarife ile belirlenir.
Bilirkişinin cezai ve hukuki sorumluluğu
MADDE 58 – (1) Bilirkişi, Türk Ceza
Kanunu anlamında kamu görevlisidir.
(2) Bilirkişi,
kasten gerçeğe aykırı mütalaada bulunması halinde, Türk Ceza Kanununun 276 ncı maddesi uyarınca sorumlu tutulur.
(3)
Bilirkişinin kasten veya ağır ihmal suretiyle düzenlemiş olduğu gerçeğe
aykırı raporun, hükme esas alınması sebebiyle zarar görmüş olanlar, bu
zararın tazmini için Devlete karşı tazminat davası açabilirler.
(4) Devlet,
ödediği tazminat için sorumlu bilirkişiye rücu
eder.
YEDİNCİ BÖLÜM
Denetim
Denetim ve inceleme
MADDE 59 – (1)
Bilirkişiler, görevleriyle ilgili tutum ve davranışlarının veya
hazırladıkları raporların mevzuata uygunluğu bakımından bölge kurulları
tarafından resen veya başvuru üzerine denetlenir.
(2) Görevlendirmeyi yapan merci, görevlendirdiği
bilirkişinin göreviyle ilgili tutum ve davranışlarının veya hazırladığı
raporun mevzuata uygun olmadığına ilişkin kanaat edinmesi durumunda, varsa
dayanak bilgi ve belgeleri de ekleyerek, bu hususu bölge kuruluna bildirir.
(3) Bilirkişi raporlarının özel veya teknik bilgi
yönünden içeriğine ilişkin bölge kurullarına başvuru yapılamaz.
Denetimin kapsamı
MADDE 60 – (1) Bölge
kurulları, bilirkişi raporlarının kanun, tüzük, yönetmelik ve genelgelerde
gösterilen usul ve esaslara uygun hazırlanıp hazırlanmadığı ile Daire
Başkanlığı tarafından belirlenen rehber ilkelerle bağdaşıp bağdaşmadığı
hususlarını denetler.
(2) Bölge kurulları, bilirkişi raporlarını özel
veya teknik bilgi yönünden denetleyemez.
(3) Bilirkişi raporlarına ilişkin yargı mercileri
tarafından yapılacak denetimler bu Yönetmelik kapsamı dışındadır.
İncelemenin usul ve esasları
MADDE 61 – (1) Bölge
kurulu başkanı, bilirkişilik temel ilkeleri ile etik ilkeleri ihlal ettiği
iddia edilen bilirkişiler hakkında başvuru üzerine veya resen gerekli
inceleme ve araştırmayı bizzat yapabileceği gibi bölge kurulu üyelerinden
biri vasıtasıyla da yapabilir. Bölge kurulu başkanı veya görevlendirilen
üye, bizzat veya istinabe suretiyle delilleri toplar, gerekli gördüğü
kimselerin beyanlarını alır ve yapacağı inceleme sonucunda hazırladığı
raporu bölge kuruluna sunar.
(2) Bilirkişi hakkındaki inceleme, ivedilikle ve
her halde başvuru veya resen incelemeye başlama tarihinden itibaren en geç
altı ay içinde sonuçlandırılır.
(3) Bölge kurulu başkanı
veya görevlendirilen üye, inceleme sırasında yargı mercilerinden, kamu
kurum ve kuruluşlarından, meslek odalarından, özel hukuk tüzel kişilerinden
ve gerçek kişilerden inceleme konusuyla ilgili bilgi ve belge talep edebilir.
İlgililerce bu talebin yerine getirilmesi zorunludur.
Denetim ve inceleme sonucu verilecek
kararlar
MADDE 62 – (1) Bilirkişi raporlarının özel veya teknik bilgi
yönünden içeriğine ilişkin bölge kurullarına yapılan başvurular
incelenmeksizin reddedilir. Bu yöndeki başvurular görevlendirmeyi yapan
merci ile bilirkişinin bağlı bulunduğu meslek kuruluşu veya görev yaptığı
kuruluşlara gönderilir.
(2)
Bilirkişiler hakkında yapılan denetim sonucunda 48 inci maddenin birinci
fıkrasının (a), (b), (c), (ç) ve (d) bentlerinde belirtilen şartlardan
birinin gerçekleşmesi hâlinde sicilden ve listeden çıkarma kararı verilir.
(3)
Bilirkişiler hakkında yapılan denetim sonucunda 48 inci maddenin birinci
fıkrasının (b), (c), (ç) ve (d) bentlerinde belirtilen hâllerde ihlalin
niteliğine göre sicilden ve listeden çıkarma yaptırımı yerine uyarma veya
bir yıla kadar geçici süreyle listeden çıkarma yaptırımı uygulanabilir.
(4) Bilirkişilik sicili ve listesinde kayıtlı olmayıp da 50 nci maddenin dördüncü fıkrası uyarınca görevlendirilenler
ile listeye kaydolmaktan muaf tutulanlar, temel ilkeler ile etik ilkelere
aykırı olarak bilirkişilik faaliyetinde bulunduklarının tespit edilmesi
hâlinde, görevlendirmeyi yapan merciin yetki çevresinde bulunan bölge
kurulu tarafından resen veya başvuru üzerine denetim ve incelemeye tabi
tutularak, bölge kurulu kararı ile bilirkişilik yapmaktan yasaklanabilir. Bu karar, ilan edilmek üzere Daire Başkanlığına
bildirilir.
(5) Denetim
raporu bölge kurulu denetim ve performans kaydına işlenir, bir sureti de
Daire Başkanlığına sunulur.
(6) Bölge kurulu, yaptığı denetim ve inceleme sonucunda
bilirkişi hakkında bu maddenin ikinci, üçüncü ve dördüncü fıkraları
uyarınca verdiği kararları, bilirkişinin görev yaptığı kamu kurum ve
kuruluşlarına, kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşlarına ve ilgili
diğer yerlere bildirir.
Listeden çıkarılma usulü
MADDE 63 – (1) Bölge
kurulu, resen veya başvuru üzerine yapacağı denetim ve
inceleme
sırasında bilirkişi hakkındaki iddiaları ciddi bulması halinde bilirkişiye
tebligat yaparak bir hafta içinde yazılı savunma yapmasını ister.
(2) Yapılacak inceleme sonucunda 48 inci maddede
sayılan sicilden çıkarılma ve yasaklama sebeplerinin gerçekleştiğinin
anlaşılması hâlinde uyarma veya bir yıla kadar geçici süreyle listeden
çıkarılmasına ya da bilirkişinin kalıcı olarak sicilden ve listeden
çıkarılmasına karar verilebilir. Karar bilirkişiye tebliğ edilir.
(3) Bilirkişinin geçici veya sürekli
olarak sicilden ve listeden çıkarılması ile bilirkişilik yapmaktan
yasaklama kararına karşı yapılan itirazın bölge kurulunca reddedilmesi
halinde, bu karar aleyhine idari yargı yoluna başvurulması durumunda ayrıca
yürütmeyi durdurma kararı verilmedikçe ilgili, bilirkişilik yapmaktan el
çektirilerek UYAP sistemindeki kaydı pasif hale getirilir.
(4) Bu madde hükümleri tüzel kişi bilirkişiler ve
bünyesinde çalıştırdığı gerçek kişi bilirkişiler hakkında da uygulanır.
Bölge kurullarının denetimi
MADDE 64 – (1) Bölge kurulları
idari yönden adalet müfettişleri tarafından denetlenir.
(2) Yapılacak denetimde, işlerin kanun, tüzük,
yönetmelik ve genelgeler ile Bakanlığın düzenleyici
işlemlerine uygun olarak yürütülüp yürütülmediği incelenir.
SEKİZİNCİ BÖLÜM
Bölge Kurulu Yazı İşleri Hizmetleri
Yazı işleri hizmetlerinin yürütülmesi
MADDE 65 – (1) Yazı
işleri hizmetleri bölge kurulu başkanının denetimi altında yazı işleri
müdürü ile onun yönetimindeki memur ve diğer görevliler tarafından
yürütülür.
(2) Yazı işleri müdürünün görev ve sorumlulukları
şunlardır:
a) Yazı işleri hizmetlerinin düzenli bir şekilde
yürütülmesini sağlamak ve denetlemek.
b) Memurlar arasında bölge kurulu başkanının
onayını alarak işbölümü yapmak.
c) Memurlara işlerin öğretilmesi de dahil olmak üzere hizmetlerin verimli ve düzenli bir
şekilde yürütülmesi için her türlü tedbiri almak.
ç) Bölge kurulu başkanının
uygun göreceği evrakın havalesini yapmak.
d) Bölge kurulu
kararlarının talep olmaksızın tebliğini sağlamak.
e) Fizikî gelen evrakların taranarak UYAP ortamına
aktarıldığını kontrol etmek, güvenli elektronik imza ile imzalamak ve diğer
gerekli işlemleri yapmak.
f) Bölge kurulu
kararlarının kesinleştirme işlemlerini yaparak bölge kurulu başkanının
onayına sunmak.
g) Mühür ve beratın muhafazasını sağlamak.
ğ) Arşivin düzenli tutulmasını sağlamak.
h) Memurun olmadığı ya da yetersiz kaldığı
zamanlarda ona ait işleri yapmak ve yardımcı olmak.
ı) Bilirkişi hakkında verilen
disiplin cezalarına ilişkin kararların, bilirkişinin görev yaptığı kamu
kurum ve kuruluşlarına, kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşlarına ve
ilgili diğer yerlere yazıyla bildirilmesini sağlamak.
i)
Bölge kurulunca 62 nci maddenin dördüncü fıkrası
uyarınca verilen bilirkişilikten yasaklama kararlarının kesinleşmesini
takiben bir hafta içinde ilan edilmek üzere Daire Başkanlığına
bildirilmesini sağlamak.
j)
Sicil ve liste kayıtlarını oluşturmak.
k) Doğru ve güvenilir adli istatistikler elde
edilebilmesi amacıyla, veriyi sisteme doğru, eksiksiz ve zamanında girmek
ve bu verinin usulüne uygun girildiğini denetlemek.
l) Mevzuattan kaynaklanan veya bölge kurulu başkanı
tarafından verilen diğer görevleri yerine getirmek.
(3) Memurun görev ve sorumlulukları şunlardır:
a) İş bölümüne göre kendisine verilen işleri
biriktirmeden zamanında yapmak.
b) Dosyaları ve evrakı zamanında kaydetmek ve
düzenli bir şekilde muhafaza etmek.
c) Müzekkere yazarak, takip ve tekit işlemlerini
yapmak.
ç) Bölge kurulu
toplantılarında hazır bulunarak tutanağı yazmak ve imzalamak.
d) Bölge kurulu
kararlarının gereğini yapmak.
e) Karar ve tutanakları bölge kurulu başkanı veya
üyesinin bildirdiği şekilde dikkat ve itina ile yazarak imzalamak.
f) Her türlü tebligat evrakını hazırlamak.
g) İşi biten dosyaları arşive kaldırmak.
ğ) Müzekkere ve tebligatların ilgili kurum ya da
kişilere ulaşmasını sağlamak amacıyla posta ve zimmet işlemlerini yerine
getirmek.
h) Arşive götürülmesi veya arşivden çıkarılması
gereken dosyalara ilişkin işlemleri yapmak ve arşivi düzenli tutmak.
ı) Dosya incelenmesine nezaret etmek.
i) Dizi pusulası düzenlemek.
j)
Sicil ile liste kayıtlarını oluşturmak.
k) Doğru ve güvenilir adli istatistikler elde
edilebilmesi amacıyla, veriyi sisteme doğru, eksiksiz ve zamanında girmek.
l) Mevzuattan kaynaklanan veya bölge kurulu
başkanı, üyesi veya yazı işleri müdürü tarafından verilen diğer görevleri
yapmak.
(4) Yazı işleri müdürü, yerine getirmekle yükümlü
olduğu görevleri yazı işleri hizmetlerinde görevli memura devredemez.
Tutulacak kayıt ve kartonlar
MADDE 66 – (1) Bölge
kurulu yazı işleri müdürlüğünde aşağıdaki kayıt ve kartonlar tutulur:
a) Başvuru kaydı.
b) Bilgi edinme kaydı.
c) Bilirkişi raporları arşiv kaydı.
ç) Bölge kurulu gündem
kaydı.
d) Dava işleri kaydı.
e) Denetim ve performans kaydı.
f) Disiplin soruşturma kaydı.
g) Duyuru ve ilan kaydı.
ğ) Genelge ve görüş kaydı.
h) İtiraz kaydı.
ı) Karar kaydı.
i) Muhabere kaydı.
j) Posta mutemet kaydı.
k) Teftiş kaydı.
l) Zimmet kaydı.
m) Bilirkişi listesi kartonu.
n) Yıllık faaliyet raporu kartonu.
o) Zimmet kartonu.
ö) Daire Başkanlığı ve bölge kurulu başkanı
tarafından uygun görülen diğer kayıt ve kartonlar.
Başvuru kaydı
MADDE 67 – (1) Bölge kurulu tarafından bilirkişiliğe başvuruların tutulduğu
kayıttır.
(2)
Bu kayıt; başvuran
gerçek kişi ise adı ve soyadı, Türkiye Cumhuriyeti kimlik veya yabancı ise
pasaport ya da yabancı kimlik numarası; tüzel kişi ise ticaret unvanı,
MERSİS numarası ile başvuranın yerleşim yeri, iletişim bilgileri, mesleği,
temel ve alt uzmanlık alanı, çalıştığı kurum veya kuruluşun adı, başvuru
sonucu ve düşünceler sütunlarından oluşur.
Bilgi edinme kaydı
MADDE 68 – (1) 9/10/2003 tarihli ve 4982 sayılı Bilgi Edinme Hakkı Kanunu gereğince yapılan bilgi edinme
başvurularının tutulduğu kayıttır.
(2) Bu kayıt; başvuranın kimlik ve
iletişim bilgileri, talep tarihi, konusu ile cevap ve tarihi sütunlarından
oluşur.
Bilirkişi raporları arşiv kaydı
MADDE 69 – (1)
Bilirkişi raporlarının tutulduğu kayıttır.
(2) Bu kayıtta aşağıdaki hususlar yer alır:
a) İlgili başsavcılık, mahkeme veya daire adı ve
dosya numarası.
b) Raporu düzenleyen bilirkişinin adı ve soyadı ve
sicil numarası ile ticaret unvanı.
c) Kayıtlı bulunduğu bölge kurulu.
ç) Raporun hükme esas alınıp alınmadığı.
d) Raporun türü.
e) Rapor tarihi.
f) Raporun teslim süresi.
(3) Bu kayıtta yer alan bilgiler bölge kurulu yazı
işleri müdürü ve görevli personel tarafından girilir.
(4) Arşiv kaydındaki bilgilere Daire Başkanlığı,
bölge kurulları ile hâkim ve Cumhuriyet savcıları erişebilir.
(5) Arşiv kaydındaki raporlarda yer alan taraf
bilgileri ile diğer kişisel bilgilerin gizliliğinin sağlanmasına yönelik
tedbirler ve bu bilgilerin Kişisel Verilerin Korunması Kanununda öngörülen
veya işlendikleri amaç için gerekli olan muhafaza süresinin belirlenmesine
yönelik kararlar Daire Başkanlığı ve bölge kurulları tarafından alınır.
Bölge kurulu gündem kaydı
MADDE 70 – (1) Bölge kurulu gündemine ilişkin bilgilerin tutulduğu kayıttır.
(2) Bu kayıt; sıra numarası,
gündemin dağıtıldığı tarih, konusu, görüşülme tarihi, sonucu ve ilgili kişi
sütunlarından oluşur.
Dava işleri kaydı
MADDE 71 – (1) Bölge kurulunun itiraz üzerine verdiği
kararlara karşı açılan davalara ilişkin bilgilerin tutulduğu
kayıttır.
(2) Bu kayıtta aşağıdaki hususlar
yer alır:
a) Davaya bakan mahkeme ve esas
numarası.
b) Davacı, davalı ve varsa
vekilleri.
c) Davanın konusu.
ç) Davanın açıldığı tarih.
d) Dava dilekçesinin tebliğ
tarihi.
e) Cevap dilekçesi tarihi.
f) Varsa yürütmenin durdurulması istemi hakkında verilen karar ve
tarihi.
g) Karar tarihi ve numarası.
ğ) İtiraz tarihi.
h) İstinaf tarihi.
ı) Temyiz tarihi.
i) Kanun yolu sonucu.
j) Kararın uygulama bilgileri.
Denetim ve performans kaydı
MADDE 72 – (1) Bilirkişiler hakkında bölge kurulu tarafından yapılacak denetim
ve performans değerlendirmeleri ile sonuçlarının tutulduğu kayıttır.
(2) Bu kayıtta aşağıdaki hususlar
yer alır:
a) Bilirkişiye dosyanın tevdi
tarihi.
b) Rapor için verilen süre.
c) Rapor teslim tarihi.
ç) Dosyanın bilirkişide kaldığı
süre.
d) Hukuki konularda görüş beyan
etme.
e) Raporu bizzat hazırlama.
f) Rapor yazım tekniğine uyma.
g) Raporun hükme esas alınması.
ğ) Etik ilkelere uyma.
h) Bilirkişi kusurundan kaynaklı
ek rapor.
ı) Yeni bilirkişi raporu.
i) Bilirkişilik temel ve alt
uzmanlık alanı dışında rapor tanzim etme.
j) Bilirkişilik yapmaktan kaçınma.
k) Raporu belirlenen süre içinde
mazeretsiz olarak vermeme.
l) Denetim ve performans sonucu.
m) Düşünceler.
(3) Bu kayıtta yer alan
bilgilerden rapora ilişkin hususlar görevlendirmeyi yapan merci tarafından,
diğer bilgiler bölge kurulu yazı işleri müdürü ve görevli personel
tarafından girilir.
(4) Denetim ve performansın
değerlendirilmesine ilişkin bilgilere Daire Başkanlığı, bölge kurulları ile
hâkim ve Cumhuriyet savcıları erişebilir.
(5) Bilirkişilerin denetimine ve
performansına ilişkin usul ve esaslar çıkarılacak genelgede
düzenlenir.
Disiplin soruşturma kaydı
MADDE 73 – (1) Bilirkişiler hakkında idarî yönden yapılan soruşturma ve
sonuçların tutulduğu kayıttır.
(2) Bu kayıt; sıra numarası,
başvuranın kimlik ve iletişim bilgileri, belgenin geliş tarihi, soruşturma
açılan bilirkişinin adı, soyadı, uzmanlık alanı, çalıştığı kurum, ticaret
unvanı, eylemin türü, disiplin soruşturmasına başlama tarihi, savunmanın
istenildiği tarih, nihai karar sonucu ve tarihi ile verilen karara karşı
idare mahkemesince verilen kararın sonucu sütunlarından oluşur.
Duyuru ve ilan kaydı
MADDE 74 – (1) Bakanlıklar, bölge kurulu ya da diğer kamu kurum veya kuruluşları
tarafından çıkarılıp, teşkilâta duyurulmasına gerek görülen duyurular ile
bilirkişilik başvuru ve sonuçları ile diğer hususlara ilişkin duyuruların
tutulduğu kayıttır.
(2) Bu kayıt; sıra numarası,
duyurunun yayın tarihi, geçerlilik tarihi, konusu ve gönderen birim
sütunlarından oluşur.
Genelge ve görüş kaydı
MADDE 75 – (1) Bakanlık tarafından çıkarılan genelge ve görüşlerin tutulduğu
kayıttır.
(2) Bu kayıt; genelge ve
görüşlerin sıra numarası, tarihi, konusu ve çıkaran birim sütunlarından
oluşur.
İtiraz kaydı
MADDE 76 – (1) Bölge
kurulu kararlarına karşı, ilgililer tarafından yapılan itirazlara ilişkin
bilgilerin işlendiği kayıttır.
(2) Bu
kayıtta aşağıdaki hususlar yer alır:
a) Sıra
numarası.
b)
İtiraz edenin adı ve soyadı ile Türkiye Cumhuriyeti kimlik numarası.
c)
Ticaret unvanı ve MERSİS numarası.
ç)
İtiraza konu karar sayısı ve tarihi.
d)
Başvurma tarihi.
e)
İtiraz karar tarihi ve sonucu.
f)
Düşünceler.
Karar kaydı
MADDE 77 – (1) Bölge kurulunca verilen kararların
tarih sırasına göre tutulduğu kayıttır.
(2) Bu kayıt; karar numarası,
başvuru tarihi, kararın alındığı tarih, karar türü, ilgilinin adı ve soyadı
veya ticaret unvanı ve karar sonucu sütunlarından oluşur.
Muhabere kaydı
MADDE 78 – (1) Diğer kayıtlarda tutulması gerekmeyen her türlü
yazışmaların tutulduğu kayıttır.
(2) Muhabereye gelen cevap ayrı bir kayıt işlemine
tâbi tutulmaz, sadece kayıtta aldığı numaranın karşısına geldiği işaret
olunur.
(3) Bu kayıt; sıra numarası, evrakın tarihi,
numarası, gönderilen veya gönderen Cumhuriyet başsavcılığı, mahkeme, daire,
Yargıtay, Danıştay ya da kurumun adı, geliş veya gönderilme tarihi, evrakın
özeti ile düşünceler sütunlarından oluşur.
Posta mutemet kaydı
MADDE 79 – (1) Postayla gelen havale veya kayıtlı gönderilerin
işlendiği kayıttır.
(2) Bu kayıt; havalenin çıkış yeri, numarası,
tarihi, cinsi, miktarı, gönderenin adı ve soyadı, dosya numarası, posta
görevlisinin adı ve soyadı, imza ve mührü, kasa kayıt tarihi ve numarası,
tahsilât makbuzunun tarihi ve numarası sütunlarından oluşur.
(3) Mutemetlerce PTT’den gelen havale ve kayıtlı
gönderi alındığında, PTT personelinin imza ve mührü hanesine kadar olan
sütunlar, mutemet tarafından doldurulduktan sonra ilgili PTT personeli
tarafından imzalanır ve mühürlenir. Daireye gelinir gelinmez, tahsilât
makbuzu kesilerek kasa ve ilgili kayda işlenir. Gerek makbuz, gerek kayıtlardaki
tarih ve numaralar da son iki sütuna işlenir.
(4) Bölge kurulu başkanı
PTT işyerinden havale ve kayıtlı gönderileri almaya yetkili mutemetlerin
adı ve soyadı, memuriyet sıfatı ve tatbiki imzaları ile bunlardan başkasına
ödeme ve teslimat yapılmamasını o yer PTT müdürlüklerine bir yazı ile
bildirir.
(5) Banka havaleleri hakkında da yukarıdaki
fıkralar uygulanır.
(6) Elektronik ortamda tutulan kaydın çıktısı
alınır, ilgili sütun imzalatıldıktan sonra ayrı bir kartonda saklanır.
Teftiş kaydı
MADDE 80 – (1) Adalet müfettişleri tarafından
bölge kurulunun işlemlerine ilişkin yapılan teftişte tespit edilmiş olan
aksaklıklara ve bunların düzeltilmesine ilişkin öneriler listesinin
tutulduğu kayıttır.
(2) Bu kayıt; denetimin yapıldığı
tarihi, denetim yapan adalet müfettişlerinin ad ve soyadları ile öneriler
sütunlarından oluşur.
Zimmet kaydı
MADDE 81 – (1) Bölge kurulundan dış birimlere zorunlu nedenlerle fizikî olarak
gönderilen evrak bilgilerinin tutulduğu kayıttır.
(2) Bu kayıt; sıra numarası, evrak
numarası, gönderildiği merci, alındığı tarih, evrakı alanın adı ve soyadı,
görevi ve imzası ile düşünceler sütunlarından oluşur.
(3) Elektronik ortamda tutulan
kaydın çıktısı alınır, ilgili sütun imzalatıldıktan sonra ayrı bir kartonda
saklanır.
Bilirkişi listesi kartonu
MADDE 82 – (1) Bölge kurulu tarafından oluşturulan bilirkişi listelerinin
saklandığı kartondur.
Yıllık faaliyet raporu kartonu
MADDE 83 – (1) Bölge kurulu başkanı tarafından her yıl için hazırlanan yıllık
faaliyet raporlarının tutulduğu kartondur.
Zimmet kartonu
MADDE 84 – (1) Bölge kurulu tarafından UYAP
üzerinden gönderilemeyen veya fizikî olarak gönderilmesi gereken evrakın
teslimine ilişkin belgelerin konulduğu ve saklandığı kartondur.
DOKUZUNCU BÖLÜM
Çeşitli ve Son Hükümler
UYAP’ın kullanılması
MADDE 85 – (1) İş
süreçlerindeki her türlü veri, bilgi ve belge akışı ile dokümantasyon
işlemleri, bu işlemlere ilişkin her türlü kayıt, dosyalama, saklama ve
arşivleme işlemleri ile uyum ve işbirliği sağlanmış dış birimlerle
yapılacak her türlü işlemler UYAP ortamında gerçekleştirilir.
(2) UYAP kullanıcıları iş listesini günlük olarak
kontrol etmek, işlemlerin gereğini yerine getirmek, ihtiyaç duyulan
alanlarda veri ve bilgilerin derlenmesi, değerlendirilmesi ile gerekli adlî
istatistiklerin üretilmesine esas bilgileri güvenilirlik, tutarlılık ve
güncellik ilkelerine uygun olarak UYAP ortamına doğru, eksiksiz ve
zamanında girmekle yükümlüdür.
(3) Fizikî olarak verilen ve gönderilen her türlü
evrak, elektronik ortama aktarılarak UYAP’a
kaydedilir ve ilgili birime gönderilir.
(4) İhtiyaç duyulan nüfus, tapu, adlî sicil kaydı
gibi dış bilişim sistemlerinden UYAP vasıtasıyla temin edilen bilgi, belge
ve kayıtlar, zorunlu olmadıkça ayrıca fizikî olarak istenilmez. UYAP’tan dış bilişim sistemlerine gönderilen bilgi ve
belgeler zorunlu olmadıkça ayrıca fizikî ortamda gönderilmez.
(5) İlgililer güvenli elektronik imza ile imzalamak
suretiyle UYAP vasıtasıyla birimlere elektronik ortamda bilgi ve belge
gönderebilirler.
(6) Gelen evraktan sorumlu personel, UYAP üzerinden
birimlere gönderilen ve iş listesine düşen belgeleri derhâl ilgili kişiye
ya da doğrudan dosyasına aktarır. Onay gerektiren evrak ilgilinin iş
listesine yönlendirilir.
(7) Tutanak, belge ve kararlar elektronik ortamda
düzenlenir ve gerekli olanlar ilgilileri tarafından güvenli elektronik imza
ile imzalanır. Elektronik ortamda düzenlenen ve güvenli elektronik imza ile
imzalanan evrak UYAP kapsamındaki birimlere elektronik ortamda gönderilir.
Ayrıca fizikî olarak gönderilmez.
(8) Teknik nedenlerle fizikî olarak düzenlenen
belge veya kararlar, engelin ortadan kalkmasından sonra derhâl elektronik
ortama aktarılır, yetkili kişilerce güvenli elektronik imza ile imzalanarak
UYAP'a kaydedilir ve gerektiğinde UYAP vasıtasıyla
ilgili birimlere iletilir. Bu şekilde elektronik ortama aktarılarak ilgili
birimlere iletilen belge ve kararların asılları mahallinde saklanır, ayrıca
fizikî olarak gönderilmez. Ancak, belge veya karar aslının incelenmesinin
zorunlu olduğu hâller saklıdır. Elektronik ortama aktarılması imkânsız olan
belgeler ise fizikî ortamda saklanır ve gerektiğinde fizikî olarak
gönderilir.
(9) UYAP üzerinde hazırlanmış ve güvenli elektronik
imza ile imzalanmış evrakın dış birimlere elektronik ortamda gönderilememesi
hâlinde belge veya kararın fizikî örneği alınır, güvenli elektronik imza
ile imzalanmış aslının aynı olduğu belirtilerek ilgilisi tarafından
imzalanmak sureti ile gönderilir.
(10) Elektronik ortamda yapılan işlemlerde süre gün
sonunda biter. Elektronik ortamda yapılacak işlemlerin, ertesi güne
sarkmaması açısından saat 00.00’a kadar yapılması zorunludur.
(11) Güvenli elektronik imzalı belgenin elle atılan
imzalı belgeyle çelişmesi hâlinde UYAP’ta kayıtlı
olan güvenli elektronik imzalı belge geçerli kabul
edilir.
(12) Kanunlarda gösterilen istisnalar hariç olmak
üzere, dosyalar güvenli elektronik imza kullanılarak UYAP’ta
incelenebilir ve her türlü muhakeme işlemi yapılabilir.
(13) Güvenli elektronik imza ile imzalanan belge ve
kararlarda, mühürleme işlemi ile kanunlarda birden fazla nüshanın
düzenlenmesini öngören hükümler uygulanmaz.
(14) Fizikî ortamda yapılan işlemlerde süre mesai
saati sonunda biter.
(15) Kayıtların düzgün ve sağlıklı bir şekilde
tutulmasından memur ve diğer görevliler ile müdür birlikte sorumludur.
UYAP'a entegre bilişim
sistemleri ve yazılımlar
MADDE 86 – (1) Bilişim
sistemleri ve yazılımlar Adalet Bakanlığı Bilgi İşlem Dairesi Başkanlığınca
gerektiğinde ilgili kurum ve kuruluşlarla işbirliği yapılarak hazırlanır ve
yetkili mercilerin kullanımına sunulur.
Huzur hakkı ve kurulların ihtiyaçlarının
karşılanması
MADDE 87 – (1) Danışma
Kurulu üyelerine, her toplantı için (2250) gösterge rakamının memur aylık
katsayısıyla çarpımı sonucunda bulunan tutarda huzur hakkı veya huzur
ücreti ödenir.
(2) Bölge kurulu üyelerine, ayda dört toplantıyı geçmemek
üzere her toplantı için (2250) gösterge rakamının memur aylık katsayısıyla
çarpımı sonucunda bulunan tutarda huzur hakkı ödenir.
(3)
Kurulan bilim komisyonu üyelerinden, öğretim elemanları ile uhdesinde kamu
görevi bulunmayanlara ayda dördü geçmemek üzere fiilen görev yapılan her
gün için (2250) gösterge rakamının memur aylık katsayısıyla çarpımı sonucunda
bulunacak tutarda huzur hakkı veya huzur ücreti ödenir.
(4)
Bakanlık, Danışma Kurulu, bölge kurulu ve bilim komisyonu toplantılarına
başka bir mahalden gelerek katılan üyelerin gündelik, yol gideri, konaklama
ve diğer zorunlu giderleri, 10/2/1954 tarihli ve
6245 sayılı Harcırah Kanunu hükümlerine göre ödenir.
(5) Kurulların ve bilim komisyonunun ihtiyaçlarına
yönelik harcamalar ile ödenecek huzur hakları ve huzur ücretleri Bakanlık
bütçesinden karşılanır.
Bölge kurullarının fizikî ve teknik ihtiyaçlarının karşılanması
MADDE 88 – (1)Bölge kurulları ile yazı işleri
müdürlüklerinin fizikî ve teknik ihtiyaçları, kurulu bulunduğu yerdeki
bölge adliye mahkemesi adalet komisyonu tarafından karşılanır.
Yürürlükten
kaldırılan yönetmelikler
MADDE 89 – (1) 8/4/2012
tarihli ve 28258 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Bölge Adliye Mahkemesi Adli
Yargı Adalet Komisyonlarınca Bilirkişi Listelerinin Düzenlenmesi Hakkında
Yönetmelik ile 1/6/2005 tarihli ve 25832 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan
Ceza Muhakemesi Kanununa Göre İl Adli Yargı Adalet Komisyonlarınca
Bilirkişi Listelerinin Düzenlenmesi Hakkında Yönetmelik yürürlükten
kaldırılmıştır.
Yürürlük
MADDE 90 – (1) Bu
Yönetmelik yayımı tarihinde yürürlüğe girer.
Yürütme
MADDE 91 – (1) Bu
Yönetmelik hükümlerini Adalet Bakanı yürütür.
|