|
Çevre ve Şehircilik Bakanlığından:
TIBBİ ATIKLARIN KONTROLÜ YÖNETMELİĞİ
BİRİNCİ BÖLÜM
Amaç, Kapsam, Dayanak ve Tanımlar
Amaç
MADDE 1 – (1) Bu Yönetmeliğin amacı, tıbbi atıkların
oluşumundan bertarafına kadar;
a) Çevreye ve insan sağlığına zarar verecek şekilde
doğrudan veya dolaylı bir biçimde alıcı ortama verilmesinin önlenmesine,
b) Çevreye ve insan sağlığına zarar vermeden
kaynağında ayrı olarak toplanması, sağlık kuruluşu içinde taşınması, geçici
depolanması, tıbbi atık işleme tesisine taşınması ve bertaraf edilmesine,
yönelik prensip, politika ve programlar ile hukuki,
idari ve teknik esasların belirlenerek uygulanmasına ilişkin usul ve
esasları düzenlemektir.
Kapsam
MADDE 2 – (1) Bu Yönetmelik, sağlık kuruluşlarının
faaliyetleri sonucu oluşan tıbbi atıklar ile bu atıkların üretildikleri
yerlerde ayrı toplanması, sağlık kuruluşu içinde taşınması, geçici
depolanması, tıbbi atık işleme tesisine taşınması ve bertaraf edilmesine
ilişkin esasları kapsar.
Dayanak
MADDE 3 –
(1) Bu Yönetmelik; 9/8/1983
tarihli ve 2872 sayılı Çevre Kanununun 3 üncü, 8 inci, 11 inci, 12 nci ve
13 üncü maddeleri ile 29/6/2011 tarihli ve 644 sayılı Çevre ve Şehircilik
Bakanlığının Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararnamenin 2 nci,
8 inci ve 33 üncü maddelerine dayanılarak hazırlanmıştır.
Tanımlar
MADDE 4 – (1) Bu Yönetmelikte geçen;
a) Ambalaj atığı: 24/8/2011 tarihli ve 28035 sayılı
Resmî Gazete’de yayımlanan Ambalaj Atıklarının Kontrolü Yönetmeliğinde
tanımlanan atıkları,
b) Bakanlık: Çevre ve Şehircilik Bakanlığını,
c) Belediye atığı: 2/4/2015 tarihli ve 29314 sayılı
Resmî Gazete’de yayımlanan Atık Yönetimi Yönetmeliğinde tanımlanan
atıkları,
ç) Biyolojik indikatör: Sterilizasyon etkinliğinin
araştırılmasında, kağıt şerit veya benzeri bir taşıyıcı mekanizmaya inoküle
edilmiş, standart/bilinen patojen olmayan bir mikroorganizmayı,
d) Çevre lisansı: 10/9/2014 tarihli ve 29115 sayılı
Resmî Gazete’de yayımlanan Çevre İzin ve Lisans Yönetmeliği ile düzenlenen
geçici faaliyet belgesi/çevre izin ve lisansı belgesini kapsayan lisansı,
e) Enfeksiyon yapıcı atık: Enfeksiyon yapıcı
etkenleri taşıdığı bilinen veya taşıması muhtemel; başta kan ve kan
ürünleri olmak üzere her türlü vücut sıvısı, insan dokuları, organları,
anatomik parçaları, otopsi materyali, plasenta, fetus ve diğer patolojik
materyali, bu tür materyal ile bulaşmış eldiven, örtü, çarşaf, bandaj,
flaster, tamponlar, eküvyon ve benzeri atıkları, karantina altındaki
hastaların vücut çıkartılarını, bakteri ve virüs tutucu hava filtrelerini,
enfeksiyon yapıcı ajanların laboratuvar kültürlerini ve kültür stoklarını,
enfekte hayvanlara ve çıkartılarına temas etmiş her türlü malzemeyi,
veterinerlik hizmetlerinden kaynaklanan atıkları,
f) Geçici depolama: Tıbbi atıkların, tıbbi atık
işleme tesisine ulaştırılmadan önce sağlık kuruluşu bünyesinde ve tıbbi
atık işleme tesisinde işleme tabi tutulmadan önce güvenli bir şekilde
bekletilmesini,
g) Genotoksik atık: Hücre DNA’sı üzerinde mutasyon
yapıcı, kanserojen veya insan ya da hayvanda düşüğe neden olabilen türden
farmasötik ve kimyasal maddeleri, kanser tedavisinde kullanılan sitotoksik
(antineoplastik) ürünleri ve radyoaktif materyali ihtiva eden atıklar ile
bu tür ajanlarla tedavi gören hastaların idrar ve dışkı gibi vücut
çıkartılarını,
ğ) İl müdürlüğü: Çevre ve Şehircilik il
müdürlüklerini,
h) Kanun: 2872 sayılı Kanunu,
ı) Kesici-Delici atık: Enjektör ve diğer tüm tıbbi
girişim iğneleri, lanset, kapiller tüp, bisturi, bıçak, serum seti iğnesi,
cerrahi sütur iğneleri, biyopsi iğneleri, intraket, kırık cam, ampul,
lam-lamel, kırılmış cam tüp ve petri kapları gibi batma, delme, sıyrık ve
yaralanmalara neden olabilecek atıkları,
i) Kesici-Delici atık kabı: Kesici ve delici
atıkların toplanması ve biriktirilmesi amacıyla kullanılan, teknik
özellikleri 10 uncu maddede belirtilen biriktirme kabını,
j) Kimyasal indikatör: Sterilizasyon etkinliğinin
araştırılmasında kağıt bant veya benzeri bir taşıyıcıya emdirilmiş yüksek
ısı ile renk değiştiren kimyasal maddeyi,
k) Patolojik atık: Cerrahi girişim, otopsi, anatomi
veya patoloji çalışması sonucu ortaya çıkan dokuları, organları, vücut
parçalarını, vücut sıvılarını ve fetusu,
l) Sağlık kuruluşu: Ek-1’de yer alan ve
faaliyetleri sonucu tıbbi atık üreten kişi, kurum ve kuruluşları,
m) Sterilizasyon: Bakteri sporları dâhil her türlü
mikrobiyal yaşamın fiziksel, kimyasal, mekanik metotlar veya radyasyon
yoluyla tamamen yok edilmesini veya bu mikroorganizmaların seviyesinin en
az % 99,9999 oranında azaltılmasını,
n) Tehlikeli atık: Atık Yönetimi Yönetmeliğinde
tanımlanan atıkları,
o) Tıbbi atık: Enfeksiyon yapıcı atıkları,
patolojik atıkları ve kesici-delici atıkları,
ö) Tıbbi atık işleme tesisi: Tıbbi atıkların
bertaraf edildiği veya sterilizasyon işlemine tabi tutulduğu tesisleri,
p) Tıbbi atık kabı, kovası veya konteyneri: Tıbbi
atık torbalarının veya kesici-delici atık kaplarının toplanması ve/veya
taşınması için kullanılan teknik özellikleri 10 uncu ve 11 inci maddelerde
belirtilen kap, kova veya konteyneri,
r) Tıbbi atık sorumlusu: Sağlık kuruluşu
başhekimini, başhekimin bulunmadığı yerlerde mesul müdürünü veya
yöneticisini,
s) Tıbbi atık torbası: Tıbbi atıkların toplanması
ve biriktirilmesi amacıyla kullanılan, teknik özellikleri 10 uncu maddede
belirtilen torbayı,
ş) Ulusal atık taşıma formu (UATF): Atık Yönetimi
Yönetmeliğinde tanımlanan formu,
t) Uluslararası biyotehlike amblemi: Tıbbi atık
torbası, kabı, kovası veya konteyneri ile kesici-delici atık kapları,
bunların taşınmasında kullanılan araçlar ile geçici depolama birimlerinin
üzerlerinde bulunması gereken ve bir örneği Ek-2’de yer alan amblemi,
u)Yetki belgesi: Tıbbi atık yönetiminde
görevlendirilen veya görevlendirilmesi öngörülen personelin tıbbi atık
eğitimi aldığını gösteren belgeyi,
ifade eder.
İKİNCİ BÖLÜM
Genel İlkeler, Görev, Yetki ve Yükümlülükler
Genel
ilkeler
MADDE 5 – (1) Tıbbi atıkların yönetimine ilişkin ilkeler
şunlardır;
a) Tıbbi atıkların çevreye ve insan sağlığına zarar
verecek şekilde doğrudan veya dolaylı olarak alıcı ortama verilmesi
yasaktır.
b) Tıbbi atıkların, tehlikeli, tehlikesiz, belediye
veya ambalaj atıkları gibi diğer atıklar ile karıştırılmaması esastır.
c) Tıbbi atıkların, kaynağında diğer atıklardan
ayrı olarak toplanması, geçici depolanması, taşınması ve bertarafı esastır.
ç) Tıbbi atıkların neden olduğu çevresel kirlenme
ve bozulmadan kaynaklanan zararlardan dolayı tıbbi atığın toplanması,
taşınması, geçici depolanması ve bertarafı faaliyetlerinde bulunanlar
müteselsilen sorumludurlar. Sorumluların bu faaliyetler sonucu meydana
gelen zararlardan dolayı genel hükümlere göre de tazminat sorumluluğu saklıdır.
Tıbbi atıkların yönetiminden sorumlu kişilerin çevresel zararı durdurmak,
gidermek ve azaltmak için gerekli önlemleri almaması veya bu önlemlerin
yetkili makamlarca doğrudan alınması nedeniyle kamu kurum ve kuruluşlarınca
yapılan ve/veya yapılması gereken harcamalar, 21/7/1953 tarihli ve 6183
sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanun hükümlerine göre
atıkların yönetiminden sorumlu olanlardan tahsil edilir.
d) Tıbbi atıkların yönetiminden sorumlu kişi,
kurum/kuruluşlar, bu atıkların çevre ve insan sağlığına olabilecek zararlı
etkilerinin azaltılması için gerekli tedbirleri almakla yükümlüdürler.
e) Sağlık kuruluşları, atıklarının toplanması,
taşınması, sterilizasyonu ve bertarafı için gerekli harcamaları karşılamakla
yükümlüdür.
f) Tıbbi atıkların toplanması, taşınması,
sterilizasyonu ve bertarafında uygulanacak ücret mahalli çevre kurulu
tarafından belirlenir.
g) Sağlık kuruluşları ile bu atıkların toplanması,
taşınması ve bertarafından sorumlu belediyelerin ya da belediyelerin yetkilerini
devrettiği firmaların, tıbbi atık yönetimi faaliyetlerini yerine getiren
ilgili personelini periyodik olarak eğitimden ve sağlık kontrolünden geçirmesi
ve tıbbi atık yönetimi kapsamındaki faaliyetlerin bu personel tarafından
yapılması esastır.
ğ) Tıbbi atık işleme tesislerinin çevre lisansı
alması zorunludur.
h) Tıbbi atık taşıma araçlarının atık taşıma
lisansı alması, tıbbi atıkların işleme tesislerine lisanslı araçlar ile taşınması
ve taşıma esnasında UATF kullanılması zorunludur. Günlük 1 kilograma kadar
tıbbi atık üreten sağlık kuruluşlarında, tıbbi atıkların taşınması
sırasında UATF kullanılması şartı aranmaz; ancak tıbbi atıkların bu sağlık
kuruluşlarından alınması esnasında tıbbi atık alındı belgesi/makbuzu
kullanılması zorunludur.
ı) Patolojik atıklar yakma yöntemiyle bertaraf
edilir. Ancak herhangi bir kimyasalla muamele görmemiş kan torbaları ve kan
yedekleri dâhil vücut parçaları ve organları sterilizasyon tesisinde
işlenebilir. Yalnızca kol, bacak, fetus gibi tanınabilir nitelikte olan ve
enfeksiyon riski taşımayan patolojik atıklara defin işlemi uygulanabilir.
Defnedilmesi talep edilen patolojik atıklar sağlık kuruluşu tarafından
düzenlenecek belge ile talep eden hasta ya da hasta yakınına teslim edilir.
Defin işleminin uygulanmasında 19/1/2010 tarihli ve 27467 sayılı Resmî
Gazete’de yayımlanan Mezarlık Yerlerinin İnşaası ile Cenaze Nakil ve Defin
İşlemleri Hakkında Yönetmelik hükümleri uygulanır.
i) Tıbbi atıklar, ara depolama tesislerine
gönderilemez.
j) Tıbbi atıkların oluştukları yere en yakın ve en
uygun tıbbi atık işleme tesisinde uygun yöntem ve teknolojiler kullanılarak
işlenmesi esastır.
(2) Sağlık kuruluşları, münferit tıbbi atık işleme
tesisi kuramaz ve işletemez.
Bakanlığın
görev ve yetkileri
MADDE 6 – (1) Bakanlığın görev ve yetkileri şunlardır;
a) Tıbbi atıkların çevreyle uyumlu bir şekilde
yönetimine ilişkin program ve politikaları saptamak, bu Yönetmeliğin
uygulanmasına yönelik işbirliği ve koordinasyonu sağlamak ve gerekli idari
tedbirleri almak,
b) Tıbbi atıkların oluşumundan bertarafına kadar
yönetimlerini kapsayan bütün faaliyetlerin kontrolünü ve periyodik
denetimlerini yapmak,
c) Tıbbi atıkların çevreyle uyumlu yönetimine
ilişkin sistem ve teknolojilerin uygulanmasında ulusal ve uluslararası
koordinasyonu sağlamak,
ç) Tıbbi atık işleme tesislerine çevre lisansı
vermek.
İl
müdürlüklerinin görev ve yetkileri
MADDE 7 – (1) İl müdürlükleri;
a) Tıbbi atıkların oluşumundan bertarafına kadar
yönetimini kapsayan bütün faaliyetlerin kontrolünü ve periyodik denetimini
yapmak, ilgili mevzuata aykırılık halinde yaptırım uygulamakla,
b) Tıbbi atık taşıyacak kişi, kurum veya kuruluşlar
ile bunların araçlarına taşıma lisansı vermekle, faaliyetlerini
denetlemekle ve gerekli hallerde lisansı iptal etmekle,
c) Belediyeler tarafından sunulan tıbbi atık
yönetim planlarını incelemek, değerlendirmek ve uygulanmasını sağlamakla,
ç) Çevre lisansı verilen tıbbi atık işleme
tesislerinin faaliyetlerini izlemek, denetlemek, ilgili mevzuata aykırılık
halinde yaptırım uygulamakla,
d) İl sınırları içinde oluşan, toplanan ve bertaraf
edilen tıbbi atık miktarı ile ilgili bilgileri temin etmek, değerlendirmek
ve rapor halinde Bakanlığa göndermekle,
e) 23 üncü maddede tanımlanan eğitim programlarını
düzenlemek ya da düzenletmekle,
f) İlinde oluşan tıbbi atıkların il dışında bir
tıbbi atık işleme tesisine gönderilmesi veya il dışında oluşan tıbbi
atıkların ilindeki tıbbi atık işleme tesisine kabulüne yönelik belediye
taleplerini 5 inci maddenin birinci fıkrasının (j) bendi çerçevesinde
değerlendirmekle,
görevli ve yetkilidir.
Belediyelerin
yükümlülükleri
MADDE 8 – (1) Büyükşehirlerde büyükşehir belediyeleri, diğer
yerlerde belediyeler;
a) Tıbbi atık yönetim planını hazırlamak, il
müdürlüğüne sunmak, uygulamak ve halkın bilgilenmesini sağlamakla,
b) Tıbbi atıkları tıbbi atık geçici
depolarından/konteynerlerinden alarak tıbbi atık işleme tesisine taşımak/taşıttırmakla,
c) Herhangi bir kimyasalla muamele görmüş patolojik
atıkların 20 nci maddede belirtilen yöntemle bertaraf edilmesini
sağlamakla,
ç) Tıbbi atığın sterilizasyonunu ve/veya
bertarafını sağlamak/sağlattırmakla, bu amaçla tıbbi atık işleme tesisi
kurmak/kurdurmakla, işletmek/işlettirmekle,
d) Tıbbi atık işleme tesisleri için çevre lisansı
almakla/aldırmakla,
e) Tıbbi atıkların taşınması için taşıma lisansı
almakla/aldırmakla,
f) Atık işleme tesisinde bir haftayı aşan durma,
bakım, arıza olması ve benzeri durumlarda il müdürlüğüne bilgi vermek ve
toplanan tıbbi atıkları en yakın ve kapasitesi en uygun tıbbi atık işleme
tesisine göndermekle,
g) Tıbbi atıkların yönetimiyle görevli personeli
periyodik olarak eğitmekle/eğitimini sağlamakla,
ğ) Tıbbi atıkların yönetimiyle görevli personelin
özel giysilerini ve koruyucu ekipmanlarını temin etmek ve kullanılmasını
sağlamakla,
h) Tıbbi atıkların yönetimiyle görevli personelini
bağışıklamakla, en fazla altı ayda bir sağlık kontrolünden geçirmek ve
diğer koruyucu tedbirleri almakla,
ı) Sağlık kuruluşundan alınarak toplanan, taşınan,
sterilizasyona tabi tutulan ve bertaraf edilen tıbbi atık miktarlarını
kayıt altına almakla,
i) Tıbbi atık işleme tesisini çevrimiçi programlara
kayıt etmek ve tesise kabul ettiği, işlediği, bakiye olarak oluşturduğu
atıklar ile tıbbi atık işleme faaliyeti neticesinde oluşan
atıkların/ürünlerin bilgisini içeren kütle-denge bilgisini hazırlamak ve
çevrimiçi programı kullanarak bildirim yapmakla,
yükümlüdürler.
(2) Belediyeler veya yetkilerini devrettiği kişi ve
kuruluşlar birinci fıkrada belirtilen yükümlülüklerden müteselsilen
sorumludurlar.
(3) Tıbbi atık işleme tesislerinin bulunduğu
illerdeki merkez ve tüm ilçe belediyelerinde oluşan tıbbi atıklar ildeki
tıbbi atık işleme tesisine gönderilir. Ancak, tıbbi atık işleme tesisinin
kapasitesinin yetersizliği ve uygunsuz coğrafi koşullar gibi sebeplerle
tıbbi atıkların bu tıbbi atık işleme tesisine gönderilmesinde zorluklar
olması halinde; tıbbi atıklar bir başka ilde bulunan tıbbi atık işleme
tesisine gönderilebilir. Bu durumda; öncelikle tıbbi atığın gönderilmek
istendiği tıbbi atık işleme tesisinin bulunduğu ilin il müdürlüğünün uygun
görüşünü müteakip, her iki ilin mahalli çevre kurulunda olumlu karar
alınması kaydıyla ilgili belediye ile sözleşme yapılması gerekmektedir.
(4) Tıbbi atık işleme tesislerinin bulunmadığı
illerde belediyeler kendilerine uygun tıbbi atık işleme tesisi belirlemek
zorundadır. Bu durumda; tıbbi atık işleme tesisinin bulunduğu ilin il müdürlüğünden
onay alınması ve her iki ilin mahalli çevre kurulu tarafından olumlu karar
alınması kaydıyla ilgili belediye ile sözleşme yapılması gerekmektedir.
Sağlık
kuruluşlarının yükümlülükleri
MADDE 9 – (1) Sağlık kuruluşları;
a) Atıkları kaynağında en aza indirecek sistemi
kurmakla,
b) Tıbbi atıkların toplanması, taşınması ve
bertarafı amacıyla ilgili belediye ile protokol yapmakla,
c) Tıbbi atıkların ayrı toplanması, sağlık kuruluşu
içinde taşınması ve geçici depolanması ile bir kaza anında alınacak tedbirleri
içeren tıbbi atık yönetim planını hazırlamak ve uygulamakla,
ç) Tıbbi, tehlikeli, tehlikesiz, ambalaj, belediye
atıkları ve diğer atıkları birbiriyle karıştırmadan kaynağında ayrı
toplamakla,
d) Herhangi bir kimyasalla muamele görmüş patolojik
atıkları diğer tıbbi atıklardan ayrı toplamakla,
e) Tıbbi atıkları toplarken teknik özellikleri bu
Yönetmelikte belirtilen torbaları ve kapları kullanmakla,
f) Günlük 1 kilogramdan fazla tıbbi atık üretmesi
durumunda tıbbi atıklarını UATF düzenleyerek, günlük 1 kilograma kadar
tıbbi atık üretmesi durumunda ise tıbbi atık alındı belgesi/makbuzu
kullanarak teslim etmekle,
g) Ayrı toplanan tıbbi atıkları sadece bu iş için
tahsis edilmiş kapaklı konteyner/kap/kova ile tıbbi atık geçici
deposuna/konteynerine taşımakla,
ğ) Günlük 50 kilogramdan fazla tıbbi atık üretmesi
durumunda tıbbi atık geçici deposu tesis etmekle, günlük 50 kilograma kadar
tıbbi atık üretmesi durumunda geçici tıbbi atık konteyneri bulundurmakla,
günlük 1 kilograma kadar tıbbi atık üretmesi durumunda ise en yakın veya en
uygun tıbbi atık geçici deposuna/konteynerine götürmek veya bu atıkları
tıbbi atık toplama aracına vermekle,
h) Tıbbi atıkların yönetimiyle görevli personelini
periyodik olarak eğitmekle/eğitimini sağlamakla,
ı) Tıbbi atıkların yönetimiyle görevli personelini
bağışıklamakla, en fazla altı ayda bir sağlık kontrolünden geçirmek ve
diğer koruyucu tedbirleri almakla,
i) Tıbbi atıkların yönetimiyle görevli personelin
özel koruyucu giysilerini ve ekipmanlarını temin etmek ve kullanılmasını
sağlamakla,
j) Tıbbi atıkların toplanması, taşınması,
sterilizasyonu ve bertarafı için gereken harcamaları karşılamakla,
k) Oluşan tıbbi atık miktarı ile ilgili bilgileri
düzenli olarak kayıt altına almakla,
l) Atık beyan formunu bir önceki yıla ait bilgileri
içerecek şekilde her yıl Ocak ayından başlamak üzere en geç Mart ayı sonuna
kadar Bakanlıkça hazırlanan çevrimiçi uygulamaları kullanarak doldurmak,
onaylamak ve form çıktısının bir nüshasını beş yıl boyunca saklamakla,
yükümlüdürler.
(2) Askerî birlik ve kurumlara ait sağlık
kuruluşları, atık beyan formunu Bakanlıkça hazırlanan çevrimiçi uygulamaları
kullanarak doldurma yükümlülüğünden muaftır. Askerî sağlık kuruluşlarında
oluşan tıbbi atık miktarı, her yıl Ocak ayından başlamak üzere en geç Mart
ayı sonuna kadar yazılı olarak Millî Savunma Bakanlığı ve Genelkurmay
Başkanlığınca Bakanlığa bildirilir.
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
Tıbbi Atıkların Ayrılması, Toplanması, Taşınması ve
Geçici Depolanması
Tıbbi
atıkların ayrılması ve toplanması
MADDE 10
– (1) Tıbbi atıklar, başta doktor,
hemşire, ebe, veteriner, diş hekimi, laboratuvar teknik elemanı olmak üzere
ilgili sağlık personeli tarafından oluşumları sırasında kaynağında diğer
atıklar ile karıştırılmadan ayrı olarak biriktirilir. Toplama ekipmanı,
atığın niteliğine uygun ve atığın oluştuğu kaynağa en yakın noktada
bulundurulur. Tıbbi atıklar hiçbir suretle belediye atıkları, ambalaj
atıkları, tehlikeli atıklar ve benzeri diğer atıklar ile karıştırılamaz.
(2) Tıbbi atıkların toplanmasında; yırtılmaya,
delinmeye, patlamaya ve taşımaya dayanıklı, orta yoğunluklu polietilen
hammaddeden sızdırmaz, çift taban dikişli ve körüksüz olarak üretilen, çift
kat kalınlığı 100 mikron olan, en az 10 kilogram kaldırma kapasiteli,
üzerinde görülebilecek büyüklükte ve her iki yüzünde siyah renkli
“Uluslararası Biyotehlike” amblemi ile “DİKKAT! TIBBİ ATIK” ibaresini
taşıyan kırmızı renkli plastik torbalar kullanılır. Torbalar en fazla ¾
oranında doldurulur, ağızları sıkıca bağlanır ve gerekli görüldüğü hallerde
her bir torba yine aynı özelliklere sahip diğer bir torbaya konularak kesin
sızdırmazlık sağlanır. Bu torbalar hiçbir şekilde geri kazanılamaz ve
tekrar kullanılamaz. Tıbbi atık torbalarının içeriği hiçbir suretle
sıkıştırılamaz, tıbbi atıklar torbasından çıkarılamaz, boşaltılamaz ve
başka bir kaba aktarılamaz.
(3) Patolojik atıklar diğer tıbbi atıklardan ayrı
olarak delinmeye, kırılmaya ve patlamaya dayanıklı, su geçirmez ve
sızdırmaz, üzerinde siyah renkli “Uluslararası Biyotehlike” amblemi ile
siyah renkli “DİKKAT! PATOLOJİK TIBBİ ATIK” ibaresi taşıyan kırmızı renkli
plastik biriktirme kapları içinde toplanır. Bu biriktirme kapları,
dolduktan sonra kesinlikle açılamaz, boşaltılamaz ve geri kazanılamaz.
Herhangi bir kimyasalla muamele görmemiş kan torbaları ve kan yedekleri
dâhil vücut parçaları ve organları ikinci fıkrada belirtilen tıbbi atık
torbalarında toplanabilir.
(4) Kesici ve delici özelliği olan atıklar diğer
tıbbi atıklardan ayrı olarak delinmeye, yırtılmaya, kırılmaya ve patlamaya
dayanıklı, su geçirmez ve sızdırmaz, açılması ve karıştırılması mümkün
olmayan, üzerinde siyah renkli “Uluslararası Biyotehlike” amblemi ile siyah
harflerle yazılmış “DİKKAT! KESİCİ ve DELİCİ TIBBİ ATIK” ibaresi taşıyan
plastik veya aynı özelliklere sahip lamine kartondan yapılmış kutu veya
konteynerler içinde toplanır. Bu biriktirme kapları, en fazla ¾ oranında
doldurulur, ağızları kapatılır ve tıbbi atık torbalarına konur.
Kesici-delici atık kapları dolduktan sonra kesinlikle sıkıştırılamaz,
açılamaz, boşaltılamaz ve geri kazanılamaz.
(5) Sıvı tıbbi atıklar da uygun emici maddeler ile
yoğunlaştırılarak tıbbi atık torbalarına konulur.
(6) Tıbbi atık torbaları biriktirme süresince tıbbi
atık kabı ya da kovası içerisinde muhafaza edilir. Tıbbi atık kabı ya da
kovasının delinmeye, yırtılmaya, kırılmaya ve patlamaya dayanıklı, su
geçirmez ve sızdırmaz, üzerinde siyah renkli “Uluslararası Biyotehlike”
amblemi ile siyah renkli “DİKKAT! TIBBİ ATIK” ibaresi taşıyan turuncu
renkli plastik malzemeden yapılmış olması zorunludur.
(7) Yeni torba ve kapların kullanıma hazır olarak
atığın kaynağında veya en yakın alanda bulundurulması sağlanır.
Tıbbi
atıkların sağlık kuruluşu içinde taşınması
MADDE 11
– (1) Tıbbi atık torbaları, sağlık
kuruluşu içinde bu iş için eğitilmiş personel tarafından paslanmaz metal,
plastik veya benzeri malzemeden yapılmış, yükleme-boşaltma esnasında
torbaların hasarlanmasına veya delinmesine yol açabilecek keskin kenarları
olmayan, yüklenmesi, boşaltılması, temizlenmesi ve dezenfeksiyonu kolay ve
sadece bu iş için ayrılmış kapaklı konteyner/kap/kova ile toplanır ve
taşınır. Tıbbi atıkların sağlık kuruluşu içinde taşınmasında kullanılan
konteyner/kap/kova turuncu renkli olur, üzerlerinde siyah renkli
“Uluslararası Biyotehlike” amblemi ile siyah renkli “DİKKAT! TIBBİ ATIK”
ibaresi bulunur.
(2) Tıbbi atık torbaları ağızları sıkıca bağlanarak
sıkıştırılmadan kapaklı konteyner/kap/kova ile taşınır. Atık torbaları ve
patolojik atık biriktirme kapları asla elde taşınamaz. Toplama ve taşıma
işlemi sırasında vücut ile temastan kaçınılır. Taşıma işlemi sırasında atık
bacaları ve yürüyen şeritler kullanılamaz. Patolojik atık biriktirme
kapları tekerlekli tıbbi atık taşıma araçları ile taşınır.
(3) Tıbbi atıklar ile diğer atıklar aynı araca
yüklenemez ve taşınamaz.
(4) Tıbbi atık konteyner/kap/kovaları her gün
düzenli olarak temizlenir ve dezenfekte edilir. Herhangi bir torbanın
yırtılması, patlaması veya dökülme durumunda atıklar güvenli olarak yeni
bir torbaya boşaltılır ve konteyner/kap/kova ivedilikle dezenfekte edilir.
(5) Tıbbi atıkları sağlık kuruluşu içinde
toplayarak tıbbi atık geçici deposuna taşımakla görevlendirilen personelin,
taşıma sırasında 27 nci maddede belirtilen turuncu renkli özel kıyafeti
giymesi, koruyucu ekipmanları kullanması zorunludur.
(6) Sağlık kuruluşu içinde uygulanacak tıbbi atık
toplama programında, atık taşıma araçlarının/atık taşıyan personelin
izleyeceği güzergâh, hastaların tedavi olduğu yerler ile diğer temiz
alanlardan, insan ve hasta trafiğinin yoğun olduğu bölgelerden mümkün
olduğunca uzak olacak şekilde belirlenir.
Sağlık
kuruluşunda tıbbi atıkların geçici depolanması
MADDE 12
– (1) Tıbbi atıklar, tıbbi atık
işleme tesisine taşınmadan önce 48 saatten fazla olmamak üzere tıbbi atık
geçici deposu veya konteynerinde bekletilebilir.
(2) Tıbbi atık geçici deposu içindeki sıcaklığın +4
°C olması ve kapasitenin uygun olması koşuluyla bekleme süresi bir haftaya
kadar uzatılabilir.
(3) Günlük 1 kilograma kadar tıbbi atık üreten
sağlık kuruluşlarında tıbbi atıklar, biriktirildiği kapaklı konteyner/kap/kovanın
içerisinde 48 saatten fazla olmamak üzere bekletilebilir. Bu atıkların
ilgili belediyenin tıbbi atık toplama ve taşıma aracı tarafından alınması
sağlanır veya en yakında ya da en uygun bulunan tıbbi atık geçici deposu
veya konteynerine atık üreticisi tarafından kapaklı konteyner/kap/kova ile
götürülür. Tıbbi atıklar, tıbbi atık toplama aracı gelmeden önce kesinlikle
dışarıya bırakılamaz, diğer atıklar ile karıştırılamaz ve belediye
atıklarının toplandığı konteynerlere konulamaz. Bu sağlık kuruluşları,
tıbbi atıklarını taşıma aracına teslim etmemeleri durumunda, atıklarının
geçici depolanması konusunda en yakında veya en uygun bulunan tıbbi atık
geçici deposu veya konteynerin ait olduğu sağlık kuruluşu ile anlaşma
yapmak ve bu anlaşmayı ibraz ederek belediye ile protokol yapmakla
yükümlüdür. Bu sağlık kuruluşları için 11 inci maddenin beşinci
fıkrasındaki koşullar aranmaz.
(4) Günlük 50 kilogramdan az tıbbi atık üreten
sağlık kuruluşları istedikleri takdirde tıbbi atık geçici deposu tesis
edebilirler.
(5) Çevresel riskler nedeniyle il müdürlüğünün
gerekli görmesi durumunda günlük 50 kilogramdan az tıbbi atık üreten sağlık
kuruluşları tıbbi atık geçici deposu tesis etmek zorundadır.
Tıbbi
atık geçici deposunun özellikleri
MADDE 13
– (1) Tıbbi atık geçici deposunun
özellikleri şunlardır:
a) Deponun hacmi en az iki günlük atığı alabilecek
boyutlarda olur.
b) Deponun hacmi, 12 nci maddenin ikinci fıkrasının
uygulanması durumunda en az bir haftalık atığı alabilecek boyutta olur.
c) Deponun tabanı ve duvarları sağlam, geçirimsiz,
mikroorganizma ve kir tutmayan, temizlenmesi ve dezenfeksiyonu kolay bir
malzeme ile kaplanır. Depolarda yeterli aydınlatma bulunur.
ç) Soğutulmayan depolarda pasif havalandırma
sistemi bulunur.
d) Deponun kapısı turuncu renkli olur ya da turuncu
renge boyanır, üzerinde görülebilecek şekilde ve siyah renkli “Uluslararası
Biyotehlike” amblemi ile siyah renkli “DİKKAT! TIBBİ ATIK” ibaresi bulunur.
Kapı daima temiz ve boyanmış durumda olur.
e) Depo kapısı dışarıya doğru açılır veya sürmeli
yapılır.
f) Depo kapısı kullanımları dışında daima kapalı ve
kilitli tutulur, yetkili olmayan kişilerin girmelerine izin verilmez.
g) Depo ve kapısı, içeriye herhangi bir hayvan
girmeyecek şekilde tesis edilir.
ğ) Deponun içi ve kapıları görevli personelin
rahatlıkla çalışabileceği, atıkların kolaylıkla boşaltılabileceği,
depolanabileceği ve yüklenebileceği boyutlarda tesis edilir.
h) Depo, sağlık kuruluşu giriş-çıkışı gibi yoğun
insan ve hasta trafiğinin olduğu yerler ile gıda depolama, hazırlama ve satış
yerlerinin yakınlarına tesis edilmez.
ı) Deponun temizliği ve dezenfeksiyonu uygun
dezenfektan kullanılarak yapılır. Depoda ızgaralı drenaj sistemi ve su
musluğu bulunmaz.
i) Depo, atıkların boşaltılmasını müteakiben
temizlenir, dezenfekte edilir ve gerekirse ilaçlanır. Tıbbi atık içeren bir
torbanın yırtılması veya boşalması sonucu dökülen atıklar uygun ekipman ile
toplandıktan, sıvı atıklar ise uygun emici malzeme ile yoğunlaştırıldıktan
sonra tekrar tıbbi atık torbasına konulur ve kullanılan ekipman ile
birlikte depo derhal dezenfekte edilir.
j) Temizlik malzemeleri, özel giysi ve koruyucu
ekipmanlar, tıbbi atık torbaları, kapları, kovaları ve konteynerler depoya
yakın yerlerde bulundurulur. Temizlik ve dezenfeksiyon talimatı ile takip
çizelgesi depo dışına görülebilecek şekilde asılır.
k) Depo, tıbbi atıkların geçici depolanması dışında
başka maksatla kullanılmaz.
Konteynerlerin
tıbbi atık geçici deposu olarak kullanılması
MADDE 14
– (1) Tıbbi atıkları geçici
depolamak amacıyla kullanılacak konteynerlerin aşağıdaki teknik özellikleri
haiz olması zorunludur:
a) Hacmi en az 0.8 m3, paslanmaz metal,
plastik veya benzeri malzemeden yapılmış, tekerlekli, kapaklı, kapakları
kilitlenebilir olur.
b) Kapaklar, konteynerin içine herhangi bir hayvan
girmeyecek şekilde üretilir.
c) Konteynerlerin iç yüzeyleri yükleme-boşaltma
sırasında torbaların hasarlanmasına veya delinmesine yol açabilecek keskin
kenarlar ve dik köşeler içermez. Kesişen yüzeyler yumuşak dönüşlerle
birbirine birleşir.
ç) Konteynerlerin dış yüzeyleri turuncu renkli
olur, üzerlerinde görülebilecek uygun büyüklükte ve siyah renkli
“Uluslararası Biyotehlike” amblemi ile siyah renkli “DİKKAT! TIBBİ ATIK”
ibaresi bulunur.
d) Konteynerler sağlık kuruluşunun en az iki günlük
tıbbi atığını alabilecek sayıda olur.
e) Konteynerler, kullanıldıkları sağlık kuruluşunun
bulunduğu parsel sınırları içinde; doğrudan güneş almayan, sağlık kuruluşu
giriş-çıkışı ve kaldırım gibi yoğun insan ve hasta trafiğinin olduğu yerler
ile gıda depolama, hazırlama ve satış yerlerinden uzağa yerleştirilir.
f) Konteynerlerin kapakları daima kapalı ve kilitli
tutulur, yetkili olmayan kişilerin açmasına izin verilmez.
g) Konteynerler, atıkların boşaltılmasını
müteakiben veya herhangi bir kazadan hemen sonra temizlenir ve dezenfekte
edilir. Temizlik ve dezenfeksiyon uygun dezenfektan kullanılarak yapılır.
ğ) Konteynerler, tıbbi atıkların geçici depolanması
dışında başka maksatla kullanılmaz.
Tıbbi
atıkların işleme tesislerine taşınması
MADDE 15
– (1) Tıbbi atıkların güvenli bir
şekilde, etrafa yayılmadan ve sızıntı suları akıtılmadan tıbbi atık işleme
tesisine taşınması zorunludur.
(2) Tıbbi atıkların taşınmasında aktarma
istasyonları kullanılmaz.
(3) Taşıma araçları tıbbi atıkların boşaltılmasını
müteakip temizlenir ve dezenfekte edilir.
(4) Tıbbi atık torbaları doğrudan tıbbi atık taşıma
aracına yüklenebileceği gibi kapaklı plastik veya metal
kap/kova/konteynerler içinde atık taşıma aracına yüklenebilir. Taşımanın bu
şekilde yapılması durumunda kap/kova/konteynerler tıbbi atıkların boşaltılmasını
müteakip temizlenir ve dezenfekte edilir.
(5) Tıbbi atıkların konulduğu torbaların patlaması
veya başka bir nedenle etrafa yayılması durumunda ortamın derhal
temizlenmesi ve dezenfekte edilmesi zorunludur.
(6) Tıbbi atıkların toplanması ve taşınması için
kullanılan araçlar başka işlerde veya diğer atıkların taşınmasında
kullanılmaz.
(7) Tıbbi atık geçici deposu veya konteynerler
içinde; çevre ve insan sağlığı ile taşımayı olumsuz etkileyecek şekilde
ağzı bağlanmamış, yırtılmış, patlamış, dökülmüş tıbbi atık torbaları ve
kapları ile tıbbi atık torbası haricinde başka bir torbayla tıbbi atık
atıldığının veya tıbbi atıkların konteynerlere doğrudan boşaltıldığının
tespit edilmesi halinde; olumsuzluk tıbbi atık sorumlusuna bildirilir ve
olumsuzluk giderilene kadar hiçbir suretle tıbbi atıklar toplanmaz ve
taşınmaz.
(8) Tıbbi atıklar, UATF doldurularak lisanslı
taşıma aracına teslim edilir. Günlük 1 kilograma kadar tıbbi atık üreten
sağlık kuruluşları, tıbbi atıklarını tıbbi atık alındı belgesi/makbuzu kullanarak
taşıma aracına ya da en yakın veya en uygun tıbbi atık geçici
deposuna/konteynerine teslim etmek zorundadır.
(9) Günlük 1 kilograma kadar tıbbi atık üreten
sağlık kuruluşları istedikleri takdirde UATF kullanabilirler. Tıbbi
atıkların en yakın veya en uygun tıbbi atık geçici deposuna/konteynerine
teslim edilmesi durumda UATF’nin atık üreticisi bölümünün doldurularak
teslim edilmesi zorunludur.
(10) Tıbbi atık taşıma araçlarının dış yüzeylerinin
turuncu renkli olması, sağ, sol ve arka yüzeylerinde görülebilecek uygun
büyüklükte ve siyah renkli “Uluslararası Biyotehlike” amblemi ile siyah
renkli “DİKKAT! TIBBİ ATIK” ibaresinin bulunması zorunludur.
(11) Tıbbi atıkların taşınmasına ilişkin esaslar
Bakanlıkça belirlenir.
DÖRDÜNCÜ BÖLÜM
Tıbbi Atıkların
İşlenmesi
Tıbbi
atıkların atık işleme tesislerine kabulü ve geçici depolanması
MADDE 16
– (1) Tıbbi atıkların içerisinde
radyoaktif madde bulunup bulunmadığının tespiti maksadıyla tıbbi atık
taşıma aracı tesis girişinde radyasyon panelinden geçirildikten sonra
tesise kabul edilir. Tesisin kurulu bulunduğu alanda diğer tesislerle
birlikte ortak kullanılan bir radyasyon panelinin bulunması durumunda tıbbi
atık işleme tesisi için ikinci bir radyasyon panelinin tesis edilmesine
gerek yoktur.
(2) Tıbbi atık işleme tesislerinde, tıbbi atıkların
işleme tabi tutulmadan önce, çevreye ve insan sağlığına zarar vermeden
güvenli bir şekilde geçici olarak depolanabileceği, +4 °C’ye soğutulan bir
tıbbi atık geçici deposu bulunmak zorundadır.
(3) Tıbbi atık geçici deposu, en az bir haftalık
tıbbi atığı alabilecek boyutta tesis edilir.
(4) Tıbbi atıkların tıbbi atık geçici deposunda
bekleme süresi, bir haftadan uzun olamaz. Ancak bu süre herhangi bir
kimyasalla muamele görmüş patolojik atıklar için en fazla altı aydır.
(5) Tıbbi atık geçici deposunun, 13 üncü maddenin
birinci fıkrasının (c), (d), (e), (g), (ğ) ve (ı) bentlerinde belirtilen
şartları taşıması zorunludur.
(6) Tıbbi atık işleme tesislerinde 13 üncü maddenin
birinci fıkrasının (i), (j) ve (k) bentlerine uyulması zorunludur.
Enfeksiyon
yapıcı atıkların sterilizasyonu
MADDE 17
– (1) Enfeksiyon yapıcı atıklar
ile kesici-delici atıklar sterilizasyon işlemine tabi tutularak zararsız
hale getirilebilir. Zararsız hale getirilen atıklar, 26/3/2010 tarihli ve
27533 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Atıkların Düzenli Depolanmasına
Dair Yönetmelikte tanımlanan II. Sınıf düzenli depolama alanlarında
bertaraf edilebilir.
(2) Sterilizasyon sistemlerinin, mekanik güvenlik
(yüksek kabin içi basınç, sıcaklığa dayanıklılık ve benzeri) ve
sterilizasyon performansı açısından ulusal ve/veya uluslararası kabul
edilmiş standartlara uygun olduğu belgelendirilir.
(3) Sterilizasyon işlemine tabi tutulacak atıklar
içinde herhangi bir kimyasalla muamele görmüş patolojik atıklar ile uçucu ve
yarı uçucu organik maddeler ve cıva başta olmak üzere kimyasal maddeler,
genotoksik/sitotoksik ajanlar, radyolojik atıklar ve basınçlı kaplar
bulunamaz.
(4) Sterilizasyon tesislerinde atık parçalama
mekanizmasının bulunması zorunludur. Parçalama ünitesi sterilizasyon
bölümünün sonunda veya önünde yer alır. Atık parçalama ünitesinin
sterilizasyon ünitesinden önce kullanılması durumunda, işlem sonunda bu ünite
de sterilizasyon işlemine tabi tutulur.
(5) Sterilizasyondan önce vakumlama işleminden
kaynaklı gazlar hepafiltre veya benzeri bir sistemden geçirilmeden
atmosfere salınamaz.
(6) Sterilizasyon işlemi sırasında ve sonrasında
hava ve su ortamında hiçbir kontaminasyon ve toksisite olmayacak şekilde
tedbir alınır, atık su ve gazların ilgili mevzuat çerçevesinde deşarjı
sağlanır.
(7) Her yükleme için başta miktar, basınç, sıcaklık
ve atığın işleme maruz kalma süresi olmak üzere bütün işlem elektronik
olarak kayıt altına alınır ve talep edildiği durumda bütün bilgiler
Bakanlığa gönderilir.
Sterilizasyonun
geçerliliği
MADDE 18
– (1) Sterilizasyona tabi tutulan
enfeksiyon yapıcı atıkların zararsız hale getirilip getirilmediği kimyasal
ve biyolojik indikatörler kullanılarak test edilir. Bu amaçla tesis içinde
bir laboratuvar kurulur veya biyolojik indikatörler incelenmek üzere
Bakanlıkça yetkilendirilmiş diğer laboratuvarlara gönderilir.
Sterilizasyonun geçerliliği için;
a) Kimyasal indikatörler, enfeksiyon yapıcı atığın
her sterilizasyon yükünde kullanılır. Sterilizasyon tamamlandığında, atıkla
birlikte sterilizatöre konulmuş kimyasal indikatör taşıyıcısında renk
değişikliği saptanmalıdır.
b) Biyolojik indikatörler enfeksiyon yapıcı atığın
sterilizasyonunda haftada en az bir kez kullanılır. Bu kontrol için
sterilize edilecek atıkla birlikte sterilizatöre konulan biyolojik
indikatörler çevre görevlisi tarafından alınır.
c) Tesislerde 3 ayda bir kez Bakanlıkça
yetkilendirilmiş laboratuvarlar tarafından veya il müdürlüğü personeli
tarafından, atıkla birlikte sterilizatöre konulan biyolojik indikatörler
incelenmesi amacıyla Bakanlık laboratuvarı veya Bakanlıkça yetkilendirilmiş
bağımsız diğer laboratuvarlara gönderilir.
ç) Biyolojik indikatör olarak nemli yüksek sıcaklıklara
hastalık yapıcı mikroorganizmalardan daha dayanıklı, insanda hastalık
yapıcı etkisi olmayan, sporlu bakteriler Bacillusstearothermophilus veya
Bacillussubtilis var. niger standart kökenleri kullanılır. Sterilizasyon
etkinlik testleri için kullanılacak standart kökenler,
Bacillusstearothermophilus ATCC12980 veya NCTC10007 ya da Bacillussubtilis
var. niger ATCC9372 olmalıdır.
d) Sterilizasyon işleminden çıkan atıkta potansiyel
enfeksiyon yapıcı tüm mikroorganizmaların yok edildiğini saptamak için,
atıkla beraber işleme konan biyolojik indikatörün canlı kalıp kalmadığını
inceleme yönteminden yararlanılır. Sterilizasyon işleminin geçerli kabul
edilmesi için Bacillus stearothermophilus veya Bacillus subtilis bakteri
sporlarında minimum 4 log10 – 6 log10 azalma
sağlanması zorunludur. Bunun kontrolü için belli sayıda Bacillus
stearothermophilus veya Bacillus subtilis sporları inoküle edilmiş test
indikatör içeren kağıtları veya benzeri uygun taşıyıcı, sıcağa dayanıklı ve
buhar geçirgenliği olan bir tüp içinde atığın ortasına yerleştirilir ve
sistem normal şartlarda çalıştırılır. İşlemin sonunda atığın içinden
mikroorganizma içeren tüp alınır, biyolojik indikatörün üreticisi
tarafından tarif edilmiş olan uygun besiyerine ekim yapılır. Bu esnada
sterilizasyon işlemine tabi tutulmamış en az bir biyolojik indikatör içeren
kağıtlardan pozitif kontrol olarak kültür yapılır ve Bacillus subtilis için
30°C'de, Bacillus stearothermophilus için 55°C'de olmak üzere 48 saat
süreyle inkübasyona bırakılır. Süre sonunda sterilizasyondan çıkan
biyolojik indikatörün bulunduğu besiyerinde üreme olup olmadığı kontrol
edilir.
e) Kimyasal indikatör kullanılarak yapılan
incelemenin sonucu olumsuz olduğunda, bu tıbbi atıklar biyolojik indikatör
eklenerek yeniden sterilizasyon işlemine tabi tutulur. Biyolojik indikatör
testleri sonuçlanıncaya kadar bu atıklar tıbbi atık geçici deposunda
bekletilir. Biyolojik indikatör sonucu mikrobiyal üreme olmasa dahi bu
atıklar yeniden sterilizasyona tabi tutulur.
f) Biyolojik indikatör sonucu mikrobiyal üreme
olduğunun tespit edilmesi sonucunda sistem durdurularak cihazın üreticisi,
dağıtıcı firması ya da yetkili servisi tarafından bakımının yapılması
sağlanır.
(2) Çevre lisansı süreci tamamlanmadan,
sterilizasyon işleminin geçerliliğinin tespit edilmesi için en az 10
yüklemede, sterilizasyonun gerçekleştiği haznenin 5 farklı noktasına
biyolojik indikatör konularak, sterilizasyon işleminin il müdürlüğü
personeli gözetiminde yapılması gerekmektedir. İl müdürlüğü personeli
tarafından biyolojik indikatörler incelenmek amacıyla Bakanlık laboratuvarı
veya Bakanlıkça yetkilendirilmiş bağımsız diğer laboratuvarlara gönderilir.
(3) Sterilizasyon geçerlilik testleri ile ilgili
masraflar tesis işletmecisi tarafından karşılanır.
Sterilizasyon
işleminin geçerliliğinin belgelenmesi
MADDE 19
– (1) Sterilizasyon işleminin
başarılı bir şekilde tamamlandığının gösterilmesi amacıyla her sterilizasyon
yükünün verileri kaydedilerek her ay il müdürlüğüne gönderilir. Bu
verilerin en az beş yıl süre ile muhafaza edilmesi ve talep edildiğinde
Bakanlığın incelemesine açık tutulması zorunludur. Bu veriler aşağıdakileri
ihtiva eder:
a) Sterilizatörün cinsi, seri numarası,
b) Uygulanan sterilizasyon türü,
c) Her sterilizasyon devri için sterilizasyon
esnasında gerçek zamanlı olarak elektronik ortamda kaydedilmiş sıcaklık,
basınç, uygulama süresi gibi parametrik izleme değerlerinin elektronik
çıktısı,
ç) Yüklenen atık miktarı,
d) Biyolojik indikatör sonuçları,
e) Cihazın periyodik bakım-onarım sözleşmesi
çerçevesinde son altı aya ait ayar kontrollerine dair belge.
Tıbbi
atıkların yakılması
MADDE 20
– (1) Tıbbi atıklar yakılarak
bertaraf edilebilir. Herhangi bir kimyasalla muamele görmüş patolojik
atıkların yakılarak bertaraf edilmesi zorunludur. Tıbbi atıkların yakılarak
bertaraf edilmesinde, 6/10/2010 tarihli ve 27721 sayılı Resmî Gazete’de
yayımlanan Atıkların Yakılmasına İlişkin Yönetmelik hükümlerine uyulur.
(2) Yakma işlemine tabi tutulacak tıbbi atıklar içinde;
yüksek düzeyde cıva ve kadmiyum içeren atıklar, gümüş tuzları içeren
radyolojik atıklar, ağır metaller içeren ampuller ve basınçlı kaplar
bulunamaz. Yakma işlemine tabi tutulacak tıbbi atıklar içinde büyük
miktarlarda genotoksik atık mevcutsa, sıcaklığın en az 1100 ºC olması
zorunludur.
(3) Tıbbi atıklar, acil durumlarda Bakanlığın izni
dâhilinde, afet durumlarında ise valilik onayı ile çevreye zarar
verilmemesi, gereken tedbirlerin alınması, Atıkların Yakılmasına İlişkin
Yönetmelik hükümlerinin sağlanması ve sürekli olmamak şartıyla yakma veya
beraber yakma tesislerinde yakılabilir.
Çevre
lisansı alınması
MADDE 21
– (1) Tıbbi atık işleme tesisi
işletmek isteyen kişi, kurum ve kuruluşlar, Bakanlıktan çevre lisansı almak
zorundadır. Çevre lisansı alınması işlemlerinde Çevre İzin ve Lisans
Yönetmeliği hükümleri uygulanır.
BEŞİNCİ BÖLÜM
Diğer Hususlar
Tıbbi
atık yönetim planı
MADDE 22
– (1) Sağlık kuruluşları;
a) Bu Yönetmelik gereği hazırlamaları gereken tıbbi
atık yönetim planında; tıbbi atıkların kaynağında ayrı toplanması ve
biriktirilmesi, atıkların toplanması ve taşınmasında kullanılacak ekipman
ve araçlar, atık miktarları, toplama sıklığı, toplama rotası, geçici
depolama sistemleri, toplama ekipmanlarının temizliği ve dezenfeksiyonu,
kaza anında alınacak önlemler ve yapılacak işlemler, bu atıkların
yönetiminden sorumlu personel ve eğitimleri başta olmak üzere detaylı
bilgilere yer vermek,
b) Tıbbi atık yönetim planını her yıl güncellemek,
zorundadır.
(2) Büyükşehirlerde büyükşehir belediyeleri, büyükşehir
belediyesi olmayan yerlerde ise belediyeler, tıbbi atık yönetim planı
hazırlar ve il müdürlüğüne sunar. Bu Yönetmelik gereği hazırlanan;
a) Tıbbi atık yönetim planında; tıbbi atık
oluşumuna neden olan atık üreticileri ile bunların tıbbi atık miktarları ve
geçici depolama sistemleri, tıbbi atıkların toplanması ve taşınmasında
kullanılacak ekipman ve araçlar, toplama rotaları, araç temizleme,
dezenfeksiyon, kaza anında alınacak önlemler ve yapılacak işlemler,
sorumlular, eğitim ve tıbbi atıkların bertarafında uyguladıkları sistemler
ile atık işleme tesisinin durma, bakım ve arıza durumlarında tıbbi atığın
gönderileceği atık işleme tesisine ilişkin bilgilere detaylı olarak yer
verilir.
b) Tıbbi atık yönetim planının süresi 5 yıldır. 5
yıllık süre bitiminden 6 ay önce yenilenen tıbbi atık yönetim planı il
müdürlüğüne sunulur.
c) Tıbbi atık yönetim planında değişiklik olması
halinde il müdürlüğü değişiklik tarihinden itibaren 1 ay içerisinde
bilgilendirilir. İl müdürlüğünün gerekli görmesi durumunda tıbbi atık
yönetim planı yenilenir.
ç) Tıbbi atık yönetim planı, belediyenin internet
sitesinde yayınlanır.
(3) Hazırlanan tıbbi atık yönetim planları, tüm
atıkların yönetimini içeren atık yönetim planına entegre edilebilir.
Eğitim
MADDE 23
– (1) Bu Yönetmelik hükümleri
çerçevesinde, tıbbi atık yönetiminde görevlendirilen/görevlendirilecek tüm
personelin, tıbbi atıkların toplanması, taşınması, geçici depolanması ile
sterilizasyona tabi tutulması ve bertaraf edilmesi aşamalarında uyulacak
kurallar ve dikkat edilmesi gereken hususlar, bu atıkların yarattığı sağlık
riskleri ve neden olabilecekleri yaralanma ve hastalıklar ile bir kaza veya
yaralanma anında alınacak tedbirleri içeren eğitim programına periyodik
olarak tabi tutulması ve bu eğitimin alındığının Yetki Belgesi ile
belgelenmesi zorunludur. Tıbbi atık toplama, taşıma, sterilizasyon ve
bertaraf işlemlerinin hizmet alımı yoluyla yapılması durumlarında,
çalışacak personelin bu eğitimi aldığının belgelenmesi gerektiği ilgili
ihale şartnamelerinde belirtilir.
(2) Eğitim ile ilgili usul ve esaslar Bakanlıkça
belirlenir.
Atık
bertarafında mali yükümlülük
MADDE 24
– (1) Sağlık kuruluşları,
ürettikleri atıkların toplanması, taşınması, sterilizasyonu ve bertarafı
için gereken harcamaları, bertaraf edene ödemekle yükümlüdürler. Ücretin
ödenmemesi tıbbi atıkların bertarafı için bir engel oluşturmaz. Tıbbi atık
bertaraf ücretinin ödenmemesi durumunda, bu bedel 6183 sayılı Kanun
hükümlerine göre sağlık kuruluşlarından tahsil edilir.
(2) Bu Yönetmelik hükümlerine uygun olmak şartıyla,
toplama, taşıma, sterilizasyon ve bertaraf harcamalarına esas olacak tıbbi
atık bertaraf ücreti, her yıl tıbbi atığın oluştuğu ilin mahalli çevre
kurulu tarafından tespit ve ilan edilerek Bakanlığa bildirilir. Tıbbi atık
bertaraf ücretinin tespitinde, oluşan atığın gideceği sterilizasyon ve/veya
bertaraf tesisine taşıma mesafesi ile sterilizasyon ve/veya bertaraf
maliyetleri göz önüne alınır.
Diğer
atıklar
MADDE 25
– (1) Sağlık kuruluşları,
faaliyetleri sonucunda oluşabilecek tıbbi atıklar haricinde belediye atıkları,
tehlikeli atıklar, tehlikesiz atıklar, ambalaj atıkları ve diğer geri
kazanılabilen atıklar ve benzeri tüm atıklarının yönetiminde Bakanlıkça
belirlenen esaslara uymak zorundadır.
(2) Radyoaktif atıklar, Türkiye Atom Enerjisi Kurumu
mevzuatı hükümlerine göre yönetilir.
İkinci
tesis
MADDE 26
– (1) Tıbbi atıkların bertarafı
veya sterilizasyonu için var olan tesisin kapasitesinin yeterli olması
durumunda, aynı il içinde ikinci bir tesis kurulamaz. Bu hüküm,
büyükşehirleri kapsamaz.
Personelin
koruyucu ekipmanları
MADDE 27
– (1) Tıbbi atıkların toplanması,
taşınması ve bertaraf edilmesinde görevlendirilen personel; çalışma
sırasında eldiven, koruyucu gözlük, maske kullanır, çizme ve turuncu renkli
özel koruyucu kıyafet giyer. Bu işlemlerde kullanılan özel giysi ve
ekipmanlar ayrı bir yerde muhafaza edilir. Bunların temini ve temizlenmesi,
atık üreticisi, belediye veya yetkilerini devrettiği kişi ve kuruluşlarca
sağlanır.
Tıbbi
atık alındı belgesi/makbuzu
MADDE 28
– (1) Günlük 1 kilograma kadar
tıbbi atık üreten sağlık kuruluşlarından tıbbi atıkların alınması sırasında;
tıbbi atıkların taşıyıcıya verildiğinin, taşıyıcı tarafından teslim
alındığının ve taşıyıcı tarafından da bertaraf tesisine verildiğinin
belgelenmesi amacıyla sağlık kuruluşu ile taşıyıcı/bertaraf eden
kurum/kuruluş arasında tıbbi atık alındı belgesi/makbuzu düzenlenir. Bu
belge/makbuz üzerinde tıbbi atığı üreten sağlık kuruluşunun ismi, adresi, sorumlu
kişinin ismi ve irtibat telefonu, tarih, tıbbi atığın kodu ve miktarı, taşıyıcı
kurum/kuruluşun ismi, şoförün ismi, aracın plakası, lisans numarası ve
tıbbi atık işleme tesisi ile ilgili bilgiler bulunur.
(2) Tıbbi atık alındı belgesi/makbuzu üç nüsha
olarak hazırlanır; bir nüshası tıbbi atık üreticisi sağlık kuruluşunda,
ikinci nüshası taşıma işlemi yapan kurum/kuruluşta, üçüncü nüshası ise atık
işleme tesisi işletmecisi kurum/kuruluşta kalır ve ilgili görevliler
tarafından imzalanır.
(3) Tıbbi atıkların taşınması sırasında kullanılan
bu belgelerin/makbuzların en az üç yıl süre ile muhafaza edilmesi ve
inceleme ve denetim sırasında ilgili tüm taraflarca denetim elemanlarına
gösterilmesi zorunludur.
ALTINCI BÖLÜM
Çeşitli ve Son Hükümler
İdari
yaptırım
MADDE 29
– (1) Bu Yönetmelik hükümlerine
aykırı hareket edenler hakkında Kanunda öngörülen yaptırımlar uygulanır.
Yürürlükten
kaldırılan yönetmelik
MADDE 30
– (1) 22/7/2005 tarihli ve 25883
sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Tıbbi Atıkların Kontrolü Yönetmeliği
yürürlükten kaldırılmıştır.
Sağlık
kuruluşlarının tıbbi atık yönetim planı hazırlaması
GEÇİCİ
MADDE 1 – (1) Sağlık kuruluşları;
22 nci maddenin birinci fıkrasında belirtilen tıbbi atık yönetim planını,
bu Yönetmeliğin yayımı tarihini takip eden altı ay içinde hazırlamak ve
uygulamaya geçirmek zorundadır.
Belediyelerin
tıbbi atık yönetim planı hazırlaması
GEÇİCİ
MADDE 2 – (1) Büyükşehirlerde
büyükşehir belediyeleri, büyükşehir belediyesi olmayan yerlerde ise belediyeler;
22 nci maddenin ikinci fıkrasında belirtilen tıbbi atık yönetim planını bu
Yönetmeliğin yayımı tarihini takip eden bir yıl içinde hazırlayarak il
müdürlüğüne sunmak zorundadır.
Tıbbi
atık geçici deposu tesis edilmesi
GEÇİCİ
MADDE 3 – (1) Bu Yönetmeliğin
yayımı tarihinde tıbbi atık geçici deposu olarak konteyner kullanmakta olan
ancak günlük 50 kg’dan fazla tıbbi atık üreten sağlık kuruluşları,
özellikleri 13 üncü maddede belirtilen tıbbi atık geçici deposunu bu
Yönetmeliğin yayımı tarihini takip eden bir yıl içinde tesis etmek
zorundadır.
(2) Bu Yönetmeliğin yayımı tarihinde kurulu olan
tıbbi atık işleme tesisleri, özellikleri 16 ncı maddenin üçüncü fıkrasında
belirtilen tıbbi atık geçici deposu kapasitesini bu Yönetmeliğin yayımı
tarihini takip eden bir yıl içinde sağlamak zorundadır.
Radyasyon
paneli
GEÇİCİ
MADDE 4 – (1) Bu Yönetmeliğin
yayımı tarihinden önce çevre lisansı almış tesisler ile çevre lisansı
başvurusunda bulunan tesisler, 16 ncı maddenin birinci fıkrasında yer alan
hükmü, bu Yönetmeliğin yayımı tarihini takip eden bir yıl içinde sağlamak zorundadır.
Yetki
Belgesi
GEÇİCİ
MADDE 5 – (1) Bu Yönetmeliğin
yayımı tarihinden önce il müdürlüklerince düzenlenmiş Yerel Eğitim Programı
Sertifikaları, bu Yönetmeliğin yayımı tarihi itibariyle 5 yıl süreyle 23
üncü maddenin birinci fıkrasında belirtilen Yetki Belgesi yerine geçer.
Yürürlük
MADDE 31
– (1) Bu Yönetmeliğin;
a) 23 üncü maddesinin birinci fıkrasında belirtilen
Yetki Belgesi şartı yayımı tarihinden bir yıl sonra,
b) Diğer hükümleri yayımı tarihinde,
yürürlüğe girer.
Yürütme
MADDE 32
– (1) Bu Yönetmelik hükümlerini
Çevre ve Şehircilik Bakanı yürütür.
Ekleri için tıklayınız
|