|
Rekabet Kurumu Başkanlığından:
ARAŞTIRMA VE
GELİŞTİRME ANLAŞMALARINA İLİŞKİN
GRUP MUAFİYETİ TEBLİĞİ
(TEBLİĞ NO:
2016/5)
BİRİNCİ BÖLÜM
Amaç, Kapsam, Dayanak ve Tanımlar
Amaç
MADDE 1 – (1) Bu Tebliğin amacı, teşebbüsler arasında
yapılan araştırma ve geliştirme (AR-GE) anlaşmalarının, 7/12/1994 tarihli
ve 4054 sayılı Rekabetin Korunması Hakkında Kanunun 4 üncü maddesi
hükümlerinin uygulanmasından grup olarak muaf tutulmasının koşullarını
belirlemektir.
Kapsam
MADDE 2 – (1) Bu Tebliğ, 4054 sayılı Kanunun 4 üncü maddesi
kapsamındaki AR-GE anlaşmalarını kapsar.
(2) Ortak üretim, yeniden satış, fikri hakların
devri gibi başkaca bir temel amacı bulunan ve ortak AR-GE’ye ilişkin
yalnızca tali hükümler içeren anlaşmalar bu Tebliğ ile tanınan muafiyet
kapsamı dışındadır.
Dayanak
MADDE 3 – (1) Bu Tebliğ, 4054 sayılı Kanunun 4 üncü, 5 inci
ve 27 nci maddelerine dayanılarak hazırlanmıştır.
Tanımlar
MADDE 4 – (1) Bu Tebliğin uygulanmasında;
a) Anlaşma: Bir anlaşma, teşebbüs birliği kararı ya
da uyumlu eylemi,
b) Araştırma ve geliştirme (AR-GE): Teknik
bilgilerin elde edilmesine, ürün, teknoloji veya üretim süreçlerinin
testlere tabi tutulmasına, teorik analizlerin ve gözlemlerin yapılmasına,
deneysel üretimler de dahil olmak üzere deneylerin gerçekleştirilmesine, bu
hususlar için gerekli tesislerin kurulmasına ve sonuçlarla ilgili fikri
hakların elde edilmesine yönelik süreci,
c) AR-GE anlamında uzmanlaşma: Bedelli AR-GE
haricindeki AR-GE anlaşmaları kapsamındaki araştırma ve geliştirme
faaliyetlerinin anlaşma taraflarının tümü tarafından yürütülmesi ve
tarafların kendilerine uygun şekilde işbölümü yapmasını,
ç) AR-GE anlaşması: İki ya da daha fazla tarafın;
1) Sözleşme konusu ürünlerin ya da teknolojilerin
ortak araştırma ve geliştirilmesi ile bu araştırma ve geliştirmenin
sonuçlarından ortak faydalanılması,
2) Sözleşme konusu ürünlerin ya da teknolojilerin
ortak araştırma ve geliştirilmesine yönelik olarak daha önce aynı taraflar
arasında yapılmış bir anlaşma çerçevesinde elde edilen sonuçlardan ortak
faydalanılması,
3) Sonuçlarından ortak faydalanma olmaksızın
sözleşme konusu ürünlerin ya da teknolojilerin ortak araştırma ve
geliştirilmesi,
4) Sözleşme konusu ürünlerin ya da teknolojilerin
bedelli araştırma ve geliştirilmesi ile bu araştırma ve geliştirmenin
sonuçlarından ortak faydalanılması,
5) Sözleşme konusu ürünlerin ya da teknolojilerin
bedelli araştırma ve geliştirilmesine yönelik olarak daha önce aynı
taraflar arasında yapılmış bir anlaşma çerçevesinde elde edilen sonuçlardan
ortak faydalanılması,
6) Sonuçlarından ortak faydalanma olmaksızın
sözleşme konusu ürünlerin ya da sözleşme konusu teknolojilerin bedelli
araştırma ve geliştirilmesi amacıyla yaptıkları anlaşmaları,
d) Bedelli AR-GE: Taraflardan birinin finanse eden
taraf, diğerinin araştırma ve geliştirmeyi yürüten taraf olduğu AR-GE’yi,
e) Faydalanma anlamında uzmanlaşma: Tarafların
aralarında üretim veya dağıtım gibi belirli görevleri paylaşması veya
birbirlerine sonuçlardan faydalanmaya yönelik olarak, belirli bölgelere
veya müşterilere veya kullanım alanına ilişkin sınırlamalar getirmeleri
veya taraflardan sadece birinin diğer taraflarca sağlanan münhasır lisans
kapsamında sözleşme konusu ürünleri üretmesi ve dağıtması gibi ortaya çıkan
sonuçların faydalarının taraflar arasında paylaşımını,
f) Fiili rakip: Aynı ilgili pazarda aktif olarak
faaliyet göstermekte olan teşebbüsü,
g) Fikri haklar: Sınai hakları, eser sahibinin
haklarını ve komşu hakları,
ğ) Finanse eden taraf: Bedelli AR-GE’de finansmanı
sağlayan ancak araştırma ve geliştirme faaliyeti yürütmeyen tarafı,
h) İlgili ürün pazarı: Sözleşme konusu ürünlerin
yerini alabilecek ya da bu ürünleri geliştirebilecek veya ikame edebilecek
ürünlerin oluşturduğu ilgili pazarı,
ı) İlgili teknoloji pazarı: Sözleşme konusu
teknolojilerin yerini alabilecek ya da bu teknolojileri geliştirebilecek
veya ikame edebilecek teknolojilerin ve süreçlerin oluşturduğu ilgili
pazarı,
i) Kanun: 4054 sayılı Rekabetin Korunması Hakkında
Kanunu,
j) Know-how: Tecrübe ve denemeler sonucu elde
edilen uygulamaya yönelik, gizli, esaslı ve belirlenmiş bilgi paketini,
k) Potansiyel rakip: AR-GE anlaşmasının yokluğu
durumunda fiyatlarda küçük ve kalıcı bir artış olması halinde, gerekli
dönüştürme maliyetlerine katlanarak veya ek yatırımları yaparak üç yılı
aşmayacak zaman diliminde ilgili pazara girme olasılığı bulunan teşebbüsü,
l) Rakip teşebbüs: Aynı ürün veya teknoloji
pazarında faaliyette bulunan fiili ya da potansiyel rakibi,
m) Sonuçlardan faydalanma: Sözleşme konusu
ürünlerin üretilmesi ve/veya dağıtılması veya sözleşme konusu
teknolojilerin uygulanması veya fikri hakların tahsisi/lisanslanması veya
üretim ve uygulama için gerekli olan teknik bilginin paylaşılması,
n) Sözleşme konusu teknolojiler: AR-GE'nin konusu
olan ya da AR-GE'nin sonucunda ortaya çıkan üretim süreçlerini ve/veya
teknolojilerini,
o) Sözleşme konusu ürünler: AR-GE'nin konusu olan
ya da AR-GE'nin sonucunda ortaya çıkan mal ve/veya hizmetleri ya da
sözleşme konusu teknolojiler ile sağlanan veya üretilen mal ve/veya
hizmetleri,
ö) Taraf: Anlaşmaya taraf olan teşebbüs veya
teşebbüsleri,
p) Teknik bilgi: Know-how ya da fikri haklarla
korunan bilgiyi,
r) Ticari sır: Teşebbüslerin faaliyet alanları ile
ilgili olan ve gizli tutma iradesine sahip oldukları, yalnızca belirli ve
kısıtlı bir kesim tarafından bilinen ve elde edilebilen, başta rakipleri
olmak üzere üçüncü kişilere ve kamuya açıklanması halinde ilgili teşebbüsün
ciddi zarar görme ihtimali bulunan her türlü bilgi ve belgeyi,
ifade eder.
AR-GE’nin
taraflarca birlikte yürütüldüğü veya sonuçlarının ortaklaşa kullanıldığı
haller
MADDE 5 – (1) Aşağıdaki hallerde AR-GE’nin taraflarca
birlikte yürütüldüğü ya da sonuçlarının ortaklaşa kullanıldığı kabul
edilir:
a) AR-GE çalışmalarının birlikte oluşturulan bir
ekip, organizasyon veya teşebbüs tarafından ya da birlikte tayin edilen
üçüncü bir teşebbüs aracılığıyla yürütülmesi ya da taraflar arasında AR-GE
veya faydalanma anlamında uzmanlaşma yoluyla işbölümüne gidilmesi.
b) 4 üncü maddenin birinci fıkrasının (p) bendi
hükmü çerçevesinde, teknik bilgilerin devri veya know-how’ın aktarımı
konusunda işbirliği yapılmış olması.
İKİNCİ BÖLÜM
Muafiyetin
Kapsamı ve Koşulları
Muafiyet
MADDE 6 – (1) Bu Tebliğde belirtilen koşulları sağlayan
AR-GE anlaşmaları Kanunun 4 üncü maddesi hükümlerinin uygulanmasından grup
olarak muaf tutulur.
(2) Bir ya da daha fazla tarafa veya ortak AR-GE,
bedelli AR-GE ya da ortak faydalanma amacıyla taraflarca kurulan bir yapıya
fikri hak tahsisi veya lisanslama yapılması ile ilgili hükümler içeren
AR-GE anlaşmaları da bahse konu hükümlerin bu anlaşmaların esas amacını
oluşturmaması ve bu anlaşmaların uygulanması bakımından doğrudan ilişkili
ve gerekli olmaları koşuluyla bu Tebliğ kapsamındaki muafiyetten
yararlanır.
Muafiyetin
genel koşulları
MADDE 7 – (1) Aşağıda belirtilen koşulları sağlayan
anlaşmalar bu Tebliğ kapsamındaki muafiyetten yararlanır:
a) Anlaşma, sonuçlardan ortak faydalanmayı
içermekte ve taraflardan en az ikisi ilgili pazarda rakip teşebbüsler
konumunda ise, tarafların tümünün ilgili pazardaki toplam pazar paylarının
%40’ı aşmaması,
b) Anlaşma, sonuçlardan ortak faydalanmayı
içermekte ve taraflardan en az ikisi ilgili pazarda rakip teşebbüsler
konumunda ise, bedelli AR-GE’de, bir tarafın aynı sözleşme konusu ürün ve
teknolojileri içeren birden çok AR-GE anlaşmasında finanse eden taraf
olması durumunda, finanse eden taraf dahil tarafların tümünün ilgili
pazardaki toplam pazar paylarının %40’ı aşmaması,
c) AR-GE’nin kapsamı ve amacının anlaşmada açıkça
tanımlanmış olması,
ç) Ortak veya bedelli AR-GE’de anlaşmaya taraf tüm
teşebbüslerin, faydalanma anlamında uzmanlaşma söz konusu olduğunda
sonuçlara erişimin uygun ölçüde sınırlanması haricinde çalışma sonuçlarına tam erişiminin sağlanması,
d) Anlaşmanın yalnızca AR-GE'ye yönelik olması
halinde, taraflara ait ticari sırlar ve gizli bilgiler hariç olmak üzere,
tarafların teknik bilgileri ve AR-GE sonuçlarını birbirlerinden bağımsız
kullanabilmelerinin engellenmemesi,
e) Ortak faydalanmanın AR-GE sonuçları ile sınırlı
kalması ve bu sonuçların sözleşme konusu ürünlerin üretiminde ya da
sözleşme konusu teknolojilerin uygulanmasında asli unsuru teşkil etmesi,
f) Faydalanma anlamında uzmanlaşma içeren anlaşmalarda,
sözleşme konusu ürünlerin birlikte oluşturulan bir ekip, organizasyon veya
teşebbüs tarafından ya da birlikte tayin edilen üçüncü bir teşebbüs
aracılığıyla yürütülmesi anlamında ortak dağıtımına veya yalnızca üreten
taraf tarafından dağıtılmasına karar verilmemiş ise, üretimi üstlenen
teşebbüs veya teşebbüslerin, tarafların sözleşme konusu ürünlere ilişkin
siparişlerini karşılamaları.
(2) Sözleşme konusu ürünler taraflarca başka bir
mal veya hizmetin üretiminde kullanılan hammadde veya ara malı niteliğindeyse,
bu ürünlerin nihai mal veya hizmetin asli unsurunu teşkil etmesi halinde,
tarafların pazar payının hesaplanmasında söz konusu nihai mal veya hizmete
ilişkin pazar esas alınır.
(3) Tarafların ilgili pazarda rakip teşebbüs
olmadığı AR-GE anlaşmaları, birinci fıkrada öngörülen pazar payı eşiği
koşullarına tabi değildir.
Muafiyet
süreleri
MADDE 8 – (1) Sadece AR-GE içeren anlaşmalara bu Tebliğ ile
tanınan muafiyet, anlaşma süresince geçerlidir. AR-GE sonuçlarından ortak
faydalanma söz konusu olması halinde, muafiyet, sözleşme konusu ürünlerin
Türkiye Cumhuriyeti sınırları dahilinde pazara ilk olarak sunulduğu
tarihten başlamak üzere yedi yıl için daha geçerli olur.
Anlaşmaları
grup muafiyeti kapsamı dışına çıkaran sınırlamalar
MADDE 9 – (1) Aşağıda sayılan sınırlamaları içeren AR-GE
anlaşmaları bu Tebliğ ile tanınan muafiyetten yararlanamaz:
a) Tarafların bir veya birkaçının, aralarındaki
AR-GE anlaşmasının konusu ile bağlantılı olmayan alanlarda ya da anlaşmanın
sona ermesinden sonra AR-GE ya da bedelli AR-GE anlaşmasının konusuyla
ilgili bir alanda, bağımsız olarak tek başına ya da üçüncü kişilerle
birlikte AR-GE faaliyetlerini yürütme özgürlüğünün kısıtlanması.
b) Aşağıdaki haller dışında sözleşme konusu
ürünlerin üretim veya satış miktarının birlikte belirlenmesi ya da
tarafların bir veya birkaçının söz konusu ürünlerin üretim veya satış
miktarını bağımsız olarak belirleme yetkilerinin sınırlandırılması;
1) Ortak faydalanmanın sözleşme konusu ürünlerin
ortak üretimini kapsaması halinde üretim hedeflerinin belirlenmesi,
2) AR-GE çalışmalarının birlikte oluşturulan bir
ekip, organizasyon veya teşebbüs tarafından ya da birlikte tayin edilen
üçüncü bir teşebbüs aracılığıyla yürütüldüğü ve ortak faydalanmanın
sözleşme konusu ürünlerin ortak dağıtımını veya sözleşme konusu
teknolojilerin ortak lisanslamasını kapsadığı halde satış hedeflerinin belirlenmesi,
3) Ortak faydalanma anlamında uzmanlaşmaya yönelik
uygulamaların olması,
4) Ortak faydalanma süresinde, sözleşme konusu ürün
ve teknolojilerle aynı ilgili ürün veya teknoloji pazarında yer alan
ürünlerin veya teknolojilerin üretiminin, satışının, tahsisinin veya
lisanslamasının yasaklanması.
c) Sonuçlardan ortak faydalanmanın sözleşme konusu
ürünlerin ortak dağıtımını veya sözleşme konusu teknolojilerin ortak
lisanslamasını içermesi durumunda birincil müşteriler için sözleşme konusu
ürünlerin fiyatlarının ya da birincil lisans alanlar için sözleşme konusu
teknolojilerin lisans ücretlerinin belirlenmesi durumu hariç olmak üzere,
sözleşme konusu ürünlerin veya sözleşme konusu teknolojilerin üçüncü
taraflara satışında satış ya da lisanslama fiyatlarının belirlenmesi.
ç) Münhasır lisanslama haricinde müşterilere ya da
bölgelere pasif satışın kısıtlanması ile faydalanma anlamında uzmanlaşma
içeren AR-GE anlaşmaları haricinde taraflar arasında müşteri ya da bölge
paylaşımı içeren kısıtlamalar.
d) Başta fikri hakların kullanılması yoluyla olmak
üzere çeşitli tedbirlerle, taraflarca ya da taraflardan birinin rızasıyla
pazara yasal olarak sunulmuş sözleşme konusu ürünlerin dağıtıcılar
tarafından elde edilmesinin ve/veya pazara sunulmasının ya da kullanıcılar
tarafından elde edilmesinin engellenmesi.
Kapsam
dışında bırakılan kısıtlamalar
MADDE 10
– (1) AR-GE anlaşmalarında aşağıda
sayılan kısıtlamalara 6 ncı maddede yer alan muafiyet hükümleri uygulanmaz:
a) Tarafların, AR-GE ile ilgili olan veya AR-GE
sonuçlarının korunmasına yarayan fikri hakların geçerliliğine AR-GE’nin
tamamlanmasından veya anlaşmanın sona ermesinden sonra itiraz etme
haklarının ortadan kaldırılması.
b) Ortak veya bedelli AR-GE anlaşmalarında, AR-GE
sonuçlarının taraflarca ortak faydalanılmasının öngörülmediği ya da böyle
bir faydalanmanın gerçekleşmediği durumlarda, tarafların bir veya
birkaçının, sözleşme konusu ürünlerin üretilmesine ya da sözleşme konusu
teknolojilerin uygulanmasına yönelik olarak üçüncü kişilere lisans
vermesinin yasaklanması.
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
Muafiyetin
Uygulanmasına İlişkin Diğer Hükümler
Pazar
payı eşiğinin uygulanması
MADDE 11
– (1) 7 nci maddede öngörülen
pazar payı eşiğinin uygulanması bakımından aşağıdaki esaslar geçerlidir:
a) Pazar payı, pazardaki satış değeri bazında
hesaplanır. Eğer satış değeri verilerine ulaşılamıyorsa pazardaki satış
miktarı da dâhil olmak üzere diğer güvenilir pazar verilerine dayalı
tahminler, ilgili teşebbüslerin pazar payını hesaplamak için kullanılabilir.
b) Pazar payı bir önceki takvim yılına ilişkin
veriler esas alınarak hesaplanır.
c) 7 nci maddenin birinci fıkrasının (a) ve (b)
bentleri kapsamında, pazar payı başlangıçta %40’tan fazla olmayıp daha
sonra %45’i aşmayacak şekilde eşiğin üzerine çıkarsa, muafiyet %40
oranındaki pazar payı eşiğinin ilk aşıldığı yılı takip eden sonraki iki yıl
boyunca da geçerli olmaya devam eder.
ç) 7 nci maddenin birinci fıkrasının (a) ve (b)
bentleri kapsamında, pazar payı başlangıçta %40’tan fazla olmayıp daha
sonra %45’in üzerine çıkarsa, muafiyet %45 oranındaki eşiğin ilk aşıldığı
yılı takip eden yıl boyunca da geçerli olmaya devam eder.
d) (c) ve (ç) bentlerinin sağladığı haklar, sürenin
iki takvim yılını aşmasına neden olacak şekilde birleştirilemez.
Muafiyetin
geri alınması
MADDE 12
– (1) Rekabet Kurulu, bu Tebliğ
ile muafiyet tanınmış bir anlaşmanın Kanunun 5 inci maddesinde düzenlenen
koşullarla bağdaşmaz etkilere sahip olduğunu tespit ederse muafiyeti geri
alabilir. Bu durumda Rekabet Kurulu, nihai kararını vermeden önce
tarafların yazılı ve/veya sözlü görüşlerini ister.
Kanunun 6
ncı maddesinin uygulanması
MADDE 13
– (1) Bu Tebliğ hükümlerine göre
tanınmış olan muafiyet Kanunun 6 ncı maddesinin uygulanmasını engellemez.
DÖRDÜNCÜ BÖLÜM
Çeşitli ve Son
Hükümler
Yürürlükten
kaldırılan mevzuat
MADDE 14
– (1) 27/8/2003 tarihli ve 25212
sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Araştırma ve Geliştirme Anlaşmalarına
İlişkin Grup Muafiyeti Tebliği (2003/2) yürürlükten kaldırılmıştır.
(2) Diğer mevzuatta Araştırma ve Geliştirme
Anlaşmalarına İlişkin Grup Muafiyeti Tebliği (2003/2)’ne yapılan atıflar,
bu Tebliğe yapılmış sayılır.
Geçiş
hükümleri
GEÇİCİ
MADDE 1 – (1) Bu Tebliğin
yürürlüğe girdiği tarihten önce yapılan ve Araştırma ve Geliştirme Anlaşmalarına
İlişkin Grup Muafiyeti Tebliği (2003/2)’nde düzenlenen koşullara uygun olan
anlaşmalardan bu Tebliğde düzenlenen koşullara uygun olmayanlar yürürlük
tarihinden itibaren 30 gün içinde bu Tebliğe uygun hale getirildiği
takdirde bu Tebliğ kapsamında sayılır.
Yürürlük
MADDE 15
– (1) Bu Tebliğ yayımı tarihinde
yürürlüğe girer.
Yürütme
MADDE 16
– (1) Bu Tebliğ hükümlerini
Rekabet Kurumu Başkanı yürütür.
|