|
Maliye Bakanlığından:
ÖZEL TÜKETİM VERGİSİ (IV) SAYILI LİSTE
UYGULAMA GENEL TEBLİĞİ
6/6/2002 tarihli ve 4760 sayılı Özel Tüketim
Vergisi Kanununun1 19 uncu maddesinin
(c) bendi hükmüne göre, özel tüketim vergisi (ÖTV) 1 Ağustos 2002 tarihinde
yürürlüğe girmiştir. Bu Tebliğin konusunu, Özel Tüketim Vergisi Kanununa
ekli (IV) sayılı listede yer alan mallara ilişkin hükümler ile bu
hükümlerle ilgili olmak üzere adı geçen Kanunun uygulanmasına dair usul ve
esaslara yönelik açıklamalar oluşturmaktadır.
I- MÜKELLEFİYET
A-
VERGİNİN KONUSU
1. (IV)
Sayılı Liste Kapsamındaki Mallarda Verginin Konusu
Özel Tüketim Vergisi Kanununun 1 inci maddesinin
(1) numaralı fıkrası uyarınca, bu Kanuna ekli (IV) sayılı listede yer alan
malların ithali veya imal edenler tarafından teslimi ile ÖTV uygulanmadan
önce müzayede yoluyla satışı bir defaya mahsus olmak üzere ÖTV’ye tabidir.
ÖTV, konusuna giren her mal için bir kez uygulandığından,
(IV) sayılı listedeki malların vergi uygulandıktan sonraki el
değiştirmeleri vergiye tabi değildir. Örneğin, (IV) sayılı liste
kapsamındaki saç spreyinin, imalatçısı tarafından pazarlama şirketine
teslimi ÖTV’ye tabidir. Ancak, pazarlama şirketinin ve sonraki safhaların
perakende veya toptan teslimi aşamalarında ÖTV aranmaz.
(IV) sayılı liste kapsamındaki mallardan daha önce
ÖTV’ye tabi tutulmamış olanların, mahkeme satış memurlukları ve icra
daireleri dâhil olmak üzere, resmî veya özel kuruluşlarca müzayede yoluyla
satışı ÖTV’ye tabidir. Ancak, daha önce ÖTV uygulanmış malların müzayede
yoluyla satışlarında ÖTV uygulanmaz. Örneğin, televizyon imalatçısının,
ürettiği ve stoklarında bulunan televizyonlarının icra yoluyla satılması
halinde, bu satış vergiye tabidir. Bununla birlikte, bu mükellefin ÖTV’sini
ödeyerek ithal ettiği televizyonların icra yoluyla satılması halinde, ÖTV
uygulanmaz.
2. (IV)
Sayılı Listenin Kapsamı
Özel Tüketim Vergisi Kanununa ekli (IV) sayılı
listede, genel itibarıyla, havyar ve havyar yerine kullanılan ürünler,
kozmetik ürünleri, kürkler ve kürkten giyim eşyası, muzır neşriyat, sofra,
mutfak, tuvalet, yazıhane, ev tezyinatı ve benzeri işler için bazı cam
eşyalar, manikür ve pedikür takım ve aletleri, altın veya gümüş kaplama
kaşık, çatal ve kaşık-çatal takımları, klimalar, ısıtıcılar, beyaz eşyalar,
elektrik motorlu araçların motorunu çalıştırmaya mahsus araç pilleri, küçük
ev aletleri, cep telefonu, telsiz-telefon cihazları, mikrofon, hoparlör,
kulaklık, amplifikatörler, ses kayıt ve çalma cihazları, televizyon,
projektör, kamera, ses ve görüntü cihazları, infrared ile çalışan uzaktan
kumanda cihazı, inci ve kıymetli taşlardan mamul saat kayışları, tabancalar
ve diğer ateşli silahlar ile sürgülü silahlar, kristal avizeler, bazı oyun
eşyaları, hayvansal maddelerden süs eşyaları gibi mallar yer almaktadır.
(IV) sayılı listedeki tarife pozisyon numaralarında
sınıflandırılan malların aksam ve parçaları, tek başlarına bu listede yer
alan tarife pozisyon ve gümrük tarife istatistik pozisyon numaraları
kapsamında ayrı bir mal olarak yer almamaları kaydıyla, ÖTV’ye tabi
değildir.
ÖTV’nin konusuna giren malların tanımlanmasında,
Türk Gümrük Tarife Cetvelinde yer alan tanımlamalar dikkate alınır. Diğer
mevzuatta yer alan tanımlar dikkate alınmaz. Ancak, Türk Gümrük Tarife
Cetveli ve İzahnamesinde tanımlama veya açıklama olmadığı durumlarda, Gelir
İdaresi Başkanlığınca yapılan belirleme ve açıklamalar doğrultusunda işlem
tesis edilir.
3. Gümrük
Tarife İstatistik Pozisyon (G.T.İ.P.) Numarasının Tespiti
Özel Tüketim Vergisi Kanununun 1 inci maddesinin
(2) numaralı fıkrasında, Kanuna ekli listelerde yer alan malların Türk
Gümrük Tarife Cetvelinde tanımlanan eşyalar olduğu hükme bağlanmıştır.
Dolayısıyla, ÖTV’ye tabi mallar, esas itibarıyla,
Kanuna ekli listelerde, Türk Gümrük Tarife Cetvelindeki tarife, tarife alt
pozisyon açılımları, G.T.İ.P. numaralarına yer verilmek suretiyle ve Türk
Gümrük Tarife Cetvelinde tanımlandığı şekilde belirlenmiştir.
Bu bağlamda, ülkemizde bir malın Türk Gümrük Tarife
Cetvelinin hangi G.T.İ.P. numarasında sınıflandırıldığının belirlenmesinde
yetkili kurum Gümrük ve Ticaret Bakanlığı olup, yükümlülerin bu husustaki
talepleri bu Bakanlığın Bölge Müdürlükleri tarafından ilgili mevzuatı
çerçevesinde sonuçlandırılmaktadır.
4. Malın
Sınıflandırıldığı G.T.İ.P. Numarasının veya Tanımının Değişmesi
Özel Tüketim Vergisi Kanununun 1 inci maddesinin
(2) numaralı fıkrası uyarınca, Kanuna ekli listelerdeki malların tarife numaralarında
veya tanımlarında, Kanuna ekli listeler dışında yapılacak değişiklikler ÖTV
uygulamasında hüküm ifade etmez.
Buna göre, (IV) sayılı listede yer alan bir malın,
G.T.İ.P. numarasının veya tanımının değiştirilmek ya da kaldırılmak
suretiyle başka bir G.T.İ.P. numarasına taşınması veya bu mal için yeni
G.T.İ.P. numarası/numaraları ihdas edilmesi ve benzeri hallerde, (IV)
sayılı listede değişiklik yapılmadığı sürece, Özel Tüketim Vergisi Kanunu
ve bu Kanuna dayanılarak çıkarılan Bakanlar Kurulu Kararları ile Özel
Tüketim Vergisi Genel Tebliğleri açısından uygulamada değişiklik olmaz.
Öte yandan, Maliye Bakanlığı, Kanuna ekli
listelerdeki malların tarife numaralarında veya tanımlarındaki değişikliğin
mahiyetini, Türk Gümrük Tarife Cetvelinde yapılan değişikliklere bağlı
olarak açıklamaya yetkilidir.
B-
TANIMLAR
Özel Tüketim Vergisi Kanununun 2 nci maddesinde yer
alan tanımlardan, (IV) sayılı liste uygulamasına ilişkin olanlara yönelik
açıklamalar aşağıdadır.
1.
İthalat
Özel Tüketim Vergisi Kanununun 2 nci maddesinin (1)
numaralı fıkrasının (a) bendinde, verginin konusuna giren malların Türkiye
Cumhuriyeti Gümrük Bölgesine girişi “ithalat” olarak tanımlanmıştır.
Bu kapsamda, 27/10/1999 tarihli ve 4458 sayılı
Gümrük Kanununun2 geçici ithalat ve
hariçte işleme rejimleri ile geri gelen eşyaya ilişkin hükümleri uyarınca
Türkiye Cumhuriyeti Gümrük Bölgesine giren mallar da ithal edilmiş sayılır.
2. Teslim
ve Teslim Sayılan Haller
Özel Tüketim Vergisi Kanununun 2 nci maddesinin (1)
numaralı fıkrasının (e) bendinde “teslim”, bir mal üzerindeki tasarruf
hakkının malik veya adına hareket edenlerce, alıcıya veya adına hareket
edenlere devredilmesi olarak tanımlanmıştır.
Ayrıca aynı maddenin,
• (2) numaralı fıkrasında, bir malın alıcı veya
onun adına hareket edenlerin gösterdiği yere veya kişilere tevdiinin teslim
hükmünde olduğu, malın alıcıya veya onun adına hareket edenlere
gönderilmesi halinde, malın nakliyesinin başlatılması veya nakliyeci ya da
sürücüye tevdi edilmesinin de teslim olduğu, trampanın iki ayrı teslim
hükmünde olduğu, kap veya ambalajların geri verilmesinin mutat olduğu
hallerde teslimin, bunların içinde bulunan mallar itibarıyla yapılmış
sayılacağı,
• (3) numaralı fıkrasında, vergiye tabi malların,
vergiye tabi olan malların imali dışında her ne suretle olursa olsun
kullanılması, sarfı, işletmeden çekilmesi veya işletme personeline ücret,
prim, ikramiye, hediye, teberru gibi namlarla verilmesi ile mülkiyeti
muhafaza kaydıyla yapılan satışlarda zilyetliğin devrinin teslim sayılacağı
hükme bağlanmıştır.
Dolayısıyla, teslim işleminde malın gönderildiği
yere varmış olması şart değildir. Malın nakliyesine başlanması veya
nakliyeci ya da sürücüye tevdi edilmesi ile teslim gerçekleşir. Trampa iki
ayrı teslim sayıldığından, vergiye tabi bir malın karşılığının yine vergiye
tabi bir mal olması halinde, her iki teslim ayrı ayrı ÖTV’ye tabidir.
ÖTV kapsamına giren malların depozito karşılığı
geri verilmesi mutat olan kap ve ambalajlar içinde tesliminde vergileme,
sadece kap ve ambalajların içindeki mallar için yapılır. Ancak ÖTV
kapsamına giren malların, depozito karşılığı geri verilmesi mutat olmayan
kap ve ambalajlarla birlikte tesliminde, bu mallar, kap ve ambalajı ile
birlikte ÖTV’ye tabidir.
Vergiye tabi olan malların, vergiye tabi olan
malların imali dışında, her ne suretle olursa olsun kullanılması, sarfı
veya işletmeden çekilmesi de teslim sayılır. Dolayısıyla, (IV) sayılı
listedeki malların ÖTV’nin konusuna girmeyen bir malın imalinde
kullanılması halinde teslim gerçekleşmiş sayılır. Ancak işletmede üretilen ÖTV’ye
tabi bir malın aynı işletme bünyesinde ÖTV’ye tabi olan başka bir malın
imalinde girdi olarak kullanılması vergiye tabi değildir.
Vergiye tabi malların işletme personeline ücret,
prim, ikramiye, hediye, teberru gibi namlarla verilmesi teslim olarak kabul
edilir. Bu çerçevede, vergiye tabi malların üçüncü şahıslara satılması ile
personele ücret, prim, ikramiye, hediye, teberru gibi namlarla verilmesi ya
da özel amaçlarla işletmeden çekilmesi arasında, vergilendirme açısından
bir fark yoktur.
Teslim ve teslim sayılan haller, Katma Değer
Vergisi Genel Uygulama Tebliğinin3 (I/A/2
ve 3) bölümlerinde yapılan açıklamalara göre değerlendirilir.
C-
VERGİYİ DOĞURAN OLAY
Özel Tüketim Vergisi Kanununun 3 üncü maddesinde
vergiyi doğuran olay, işlemlerin özelliklerine göre ayrı ayrı tayin ve
tespit edilmiştir.
Buna göre, (IV) sayılı liste kapsamındaki malların;
i. Tesliminde vergiyi doğuran olay, bunların imal
edenler ile ÖTV uygulanmadan önce müzayede yoluyla satışını
gerçekleştirenler tarafından teslimi,
ii. Tesliminden önce fatura veya benzeri belgeler
verilmesi hallerinde vergiyi doğuran olay, bu belgelerde gösterilen
miktarla sınırlı olmak üzere, fatura veya benzeri belgelerin düzenlenmesi,
iii. Kısım kısım tesliminin mutat olduğu veya bu
hususta mutabık kalındığı hallerde vergiyi doğuran olay, her bir kısmın
teslimi,
iv. Komisyoncular vasıtasıyla veya konsinyasyon
suretiyle satışında vergiyi doğuran olay, imalatçı tarafından bu malların
komisyoncuya veya konsinyi işletmelere verildiği anda değil, bu malların
komisyoncular veya konsinyi işletmeler tarafından alıcıya teslimi,
v. İthalatında vergiyi doğuran olay, Gümrük
Kanununa göre gümrük yükümlülüğünün doğması, ithalat vergilerine tabi
olmayan işlemlerde ise gümrük beyannamesinin tescili
anında meydana gelir.
Ç-
MÜKELLEF VE VERGİ SORUMLUSU
1.
Mükellef
Özel Tüketim Vergisi Kanununun 4 üncü maddesinin
(1) numaralı fıkrasının (a) bendi uyarınca, (IV) sayılı listedeki malları
imal veya ithal edenler ile ÖTV uygulanmadan önce müzayede yoluyla satışını
gerçekleştirenler ÖTV mükellefidir.
(IV) sayılı listedeki malların imalatçılarına
ilişkin ÖTV mükellefiyeti, imalat faaliyetine başlanmasından önce tesis
ettirilir.
Öte yandan, 4/1/1961 tarihli ve 213 sayılı Vergi
Usul Kanununun4 153 üncü maddesi
uyarınca ÖTV mükellefiyeti tesis ettiren mükellefler, ÖTV’ye tabi işlemleri
bulunmaması nedeniyle ÖTV mükellefiyetlerinin sona erdirilmesini, bir
dilekçe ile bağlı bulundukları vergi dairesine başvurmak suretiyle
isteyebilir. Bu dilekçe üzerine mükellefiyet kaydı ilgili vergi dairesince
terkin edilir.
Ancak Vergi Usul Kanununun 160 ıncı maddesi hükmü
uyarınca, mükellefin ÖTV’ye ilişkin mükellefiyet kaydının terkin edilmesi,
mükellefin işi bırakmasından önceki döneme ilişkin yükümlülüklerini ortadan
kaldırmayacağı gibi, bu tarihten sonra faaliyette bulunduğunun tespiti
halinde, bu dönemlere ilişkin vergilendirmeye ve sahte belge düzenleme
fiilini işleyenler hakkında kovuşturma yapılmasına ve ceza uygulanmasına da
engel teşkil etmez.
2. Vergi
Sorumlusu
2.1.
Mükellefin Türkiye İçinde İkametgâhının, İşyerinin, Kanuni ve İş
Merkezlerinin Bulunmaması Halinde Sorumluluk
Özel Tüketim Vergisi Kanununun 4 üncü maddesinin
(2) numaralı fıkrası kapsamında, ÖTV mükellefinin Türkiye içinde
ikametgâhının, işyerinin, kanuni ve iş merkezlerinin bulunmaması halinde,
verginin konusuna giren malları mükelleften teslim alanlar veya adına
hareket edenler, ÖTV’nin beyanı ve ödenmesiyle ilgili ödevlerin yerine
getirilmesinden mükellef gibi sorumludur.
2.2.
Belgesiz Mal Bulundurulması Halinde Sorumluluk
Özel Tüketim Vergisi Kanununun 4 üncü maddesinin
(3) numaralı fıkrasına göre, fiilî veya kaydî envanter sırasında Kanuna
ekli listelerdeki malların belgesiz olarak bulundurulduğunun tespiti
halinde, belgesiz mal bulunduran mükelleflere, bu malların alış belgelerinin
ibrazı için tespit tarihinden itibaren 10 günlük bir süre verilir. Bu süre
içinde alış belgelerinin ibraz edilememesi halinde, belgesi ibraz
edilemeyen malın, tespit tarihindeki emsal bedeli üzerinden hesaplanan ÖTV,
alışını belgeleyemeyen mükellef adına re’sen tarh edilir. Bu tarhiyata
vergi ziyaı cezası uygulanır.
Dolayısıyla, bu kapsamda işlem tesis edilebilmesi
için, mükellefiyetin veya mükellefiyeti gerektirecek faaliyetin bulunması
ve söz konusu malların belgesiz olarak bulundurulduğunun fiilî veya kaydî
envanter neticesinde tespit edilmesi gerekmekte olup, bu yönde herhangi bir
tespit bulunmadığı sürece mezkûr düzenleme kapsamında ÖTV tarhiyatı
yapılmaz. Örneğin, perakende satış yapan bir işletme nezdinde belgesiz
olarak cep telefonu bulundurulduğunun tespiti halinde bulunduran hakkında
bu uygulama kapsamında işlem tesis edilecek olup, tarhiyat tutarının
tespitinde, Kanunun geçici 6 ncı maddesinin de dikkate alınacağı tabiidir.
Öte yandan, belgesiz mal bulunduran mükelleflere bu
malları satanlara, bu satışları ile ilgili vergi inceleme raporuna
dayanılarak ÖTV tarhiyatı yapıldığı takdirde, bu kapsamda ayrıca alıcıdan
ÖTV ve buna ilişkin ceza aranmaz.
Ayrıca, (IV) sayılı liste kapsamındaki malların
ithalatı, imal edenler tarafından teslimi ile ÖTV uygulanmadan önce
müzayede yoluyla satışı aşamaları ÖTV’ye tabi olduğundan, belgesiz olarak
bulundurulduğu tespit edilen malların söz konusu safhalarda
vergilendirildiğinin tespiti halinde de bu uygulama kapsamında işlem tesis
edilmez.
II- İSTİSNALAR VE VERGİ İNDİRİMİ
Özel Tüketim Vergisi Kanununun 10 uncu maddesinin
(2) numaralı fıkrasında, Maliye Bakanlığının,
• Bu Kanunda yer alan istisna ve muafiyetlerin
uygulanmasına,
• Verginin tecilinde alınacak teminatların türü ve
miktarları ile tecil edilen verginin terkinine
ilişkin usul ve esasları belirlemeye yetkili olduğu
hükme bağlanmıştır.
Söz konusu yetkiye dayanılarak, mezkûr Kanunda yer
alan, (IV) sayılı listedeki mallara ilişkin istisna ve ihraç kayıtlı teslim
uygulamalarının usul ve esasları aşağıda belirlenmiştir.
A-
İHRACAT İSTİSNASI
1. ÖTV
Mükelleflerinin İhracat Teslimleri
Özel Tüketim Vergisi Kanununa ekli (IV) sayılı
liste kapsamına giren malların ihracat teslimleri, Kanunun 5 inci
maddesinin (1) numaralı fıkrasının (a) ve (b) bentleri uyarınca;
• Teslimin yurt dışındaki müşteriye yapılması,
• Teslim konusu malın Türkiye Cumhuriyeti Gümrük
Bölgesinden çıkmış olması
şartlarının birlikte gerçekleşmesi halinde ÖTV’den
istisnadır.
Bu bağlamda, (IV) sayılı liste kapsamındaki
malların, imalatçıları tarafından yurt dışındaki müşterilere teslim
edilmesi ve Türkiye Cumhuriyeti Gümrük Bölgesinden çıkması halinde bu
teslim ÖTV’den müstesnadır.
“Yurt dışındaki müşteri” tabiri; ikametgâhı,
işyeri, kanuni ve iş merkezleri yurt dışında olan alıcılar ile yurt içinde
bulunan bir işletmenin yurt dışında faaliyet gösteren şubelerini ifade eder.
Söz konusu malların imalatçıları tarafından yurt
dışındaki büro, temsilcilik, acente veya benzeri kuruluşlarına, buralarda
tüketilmek veya satılmak üzere tesliminde de ihracat istisnası uygulanır.
Uluslararası taşımacılığa ilişkin olarak; yabancı bayraklı gemilere,
yabancı hava yolu firmalarının hava taşıma araçlarına ve yerli deniz ve
hava taşıma araçlarına yapılan teslimler de ihracat teslimi olarak
değerlendirilir. İstisna kapsamına giren teslimlere ilişkin işlem veya
ödemelerin yabancı deniz ve hava yolu firmalarının Türkiye’deki acenteleri
tarafından yapılması istisnanın uygulanmasına engel değildir. Söz konusu
teslimlerin ihracat istisnası kapsamında vergiden müstesna tutulabilmesi
için gümrük çıkış beyannamesi ile tevsik edilmesi gerektiği tabiidir.
İhraç edilmeden önce yurt dışındaki alıcı adına
hareket eden Türkiye’deki kişi ya da kuruluşlara veya bizzat alıcıya
işlenmek ya da herhangi bir şekilde değerlendirilmek üzere Türkiye’de
teslim edilen mallar için ihracat istisnası uygulanmaz.
İhracat teslimine ilişkin yurt dışındaki müşteri
adına düzenlenen faturalar ile uluslararası taşımacılığa ilişkin olarak
yabancı bayraklı gemilere, yabancı hava yolu firmalarının hava taşıma
araçlarına ve yerli deniz ve hava taşıma araçlarına ihracat istisnası
kapsamında yapılan teslimler dolayısıyla düzenlenen faturalarda ÖTV
hesaplanmaz.
İstisna kapsamında yapılan teslimler, ÖTV
Beyannamesinin “İstisnalar ve İndirimler” bölümünün “İstisnalar”
tablosundaki istisna türü listesinden “İhracat İstisnası” seçilerek beyan
edilir.
ÖTV mükelleflerince ayrıca, beyannamenin “Ekler”
bölümünde yer alan “İhracat İstisnası” tablosuna, istisna kapsamında
yapılan teslime ilişkin gümrük çıkış beyannamesi ile satış faturasına
ilişkin bilgiler ve Gelir İdaresi Başkanlığınca istenebilecek diğer
bilgiler girilir.
İhracata konu malların yurt dışına çıktığı,
• Gümrük beyannamesinin ilgili gümrük idaresi,
noter ya da yeminli mali müşavir (YMM) tarafından onaylı örneği ile
• Yurt dışındaki müşteri adına düzenlenen faturanın
(uluslararası taşımacılığa ilişkin yabancı ve yerli deniz ve hava taşıma
araçlarına yapılan teslimlerde, bu teslimlere ait faturanın) firma
yetkililerince aslının aynı olduğuna dair bir şerh verilerek kaşe ve imza
tatbik edilmek suretiyle onaylı fotokopisi
bir dilekçe ekinde ÖTV yönünden bağlı olunan vergi
dairesine ibraz edilerek tevsik edilir.
Posta ve hızlı kargo taşımacılığı yolu ile yapılan
ihracat teslimleri, kargo şirketi adına düzenlenen, malı yurtdışına
gönderilen mükellefin bilgisinin yer aldığı ve gümrük müdürlüğü tarafından
elektronik ortamda onaylanan elektronik ticaret gümrük beyannamesi ile
tevsik edilir.
Sınır ticareti kapsamında yapılan ihracat, gümrük
beyannamesi ile tevsik edilir. Bu durumda ayrıca, bir defaya mahsus olmak
üzere sınır ticareti yetki belgesi de ibraz edilir.
2. ÖTV
Ödenerek Satın Alınan Malların İhracat Teslimleri
Özel Tüketim Vergisi Kanununun 5 inci maddesinin
(2) numaralı fıkrasında, ihraç edilen mallara ait alış faturaları veya
benzeri belgelerde ayrıca gösterilen ve beyan edilen ÖTV’nin ihracatçıya
iade edilmesine imkân tanınmış olup, bu iadeye ilişkin usul ve esasları
belirleme hususunda Maliye Bakanlığına yetki verilmiştir.
Bu kapsamda, (IV) sayılı listedeki malların ihraç
edilmesi halinde bu verginin iadesi, sadece ÖTV mükelleflerinden satın
alınan mallar için söz konusudur. ÖTV uygulanan safhadan sonraki
satıcılardan alınan malların ihraç edilmesi halinde, alış belgelerinde
görünmeyen ve malın fiyatına dâhil edilmiş olan ÖTV iade edilmez.
Örnek: İmalatçı (A)’nın ürettiği televizyonu ÖTV ödeyerek
satın alan (B)’nin bu malı ihraç etmesi durumunda, (A)’nın satış
faturasında gösterilen ve yine (A) tarafından beyan edilerek vergi
dairesine ödenen ÖTV, (B) tarafından iade konusu yapılabilir. Ancak (B)’nin
imalatçı (A)’dan satın aldığı söz konusu malı (C)’ye satması ve (C)’nin bu
malı ihraç etmesi halinde, (A) tarafından beyan edilen ve (C)’nin satın
aldığı televizyonun fiyatına dâhil edilmiş olan ÖTV, iade edilmez.
Aynı şekilde ÖTV ödenerek ithal edilen, (IV) sayılı
liste kapsamındaki malın ithalatçısı tarafından ihraç edilmesi halinde,
gümrük idaresine ödenen ÖTV ithalatçı-ihracatçı tarafından iade konusu
yapılabilir. Ancak, ÖTV ödenerek ithal edilen malın, ithalatçısından satın
alınarak ihraç edilmesi halinde ise ÖTV iade konusu yapılamaz.
ÖTV ödenerek ithal edilen veya yurt içinde ÖTV
mükellefinden satın alınan malların ihracatında, ödenen ÖTV’nin iadesi için
söz konusu malın, ithalatçısı veya yurt içinden satın alan tarafından,
olduğu gibi (aynen) ihraç edilmiş olması şartı aranır.
İhraç edilen mallara ait ÖTV’nin iadesi, 429 Sıra
No.lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliğinde5 belirlenen usul ve esaslar çerçevesinde
Standart İade Talep Dilekçesi ile talep edilir. Söz konusu ÖTV’nin
iadesinin talep edilmesi halinde,
• İhracatçı adına düzenlenen ve üzerinde ÖTV’nin
ayrıca gösterildiği fatura veya benzeri belge (ihraç edilen mal ithal
edilmiş ise ithalatta düzenlenen gümrük beyannamesi ve verginin ödendiğini
gösteren gümrük makbuzu),
• İhraç edilen mala ait gümrük beyannamesi,
• İhraç edilen mala ilişkin yurt dışındaki müşteri
adına düzenlenen fatura (uluslararası taşımacılığa ilişkin yabancı ve yerli
deniz ve hava taşıma araçlarına yapılan teslimlerde, bu teslimlere ait
fatura)
ihracatçının katma değer vergisi (KDV) yönünden
bağlı olduğu vergi dairesine verilir. Gümrük beyannamesi ile gümrük
makbuzunun ilgili gümrük idaresi, noter ya da YMM tarafından onaylı örneği,
diğer belgelerin ise aslının aynı olduğuna dair bir şerh verilerek kaşe
tatbiki ve imzalanması suretiyle firma yetkililerince onaylı fotokopisi
vergi dairesine verilir.
Bu belgelerin vergi dairesine ibrazı üzerine ilgili
vergi dairesince, ihraç edilen malın alımına ait ÖTV’nin, mükellefi
tarafından bağlı olduğu vergi dairesine (ithalatta gümrük idaresine)
ödendiği teyit edilir. Bu teyitten sonra, ihraç edilen mala ait ÖTV, talebe
göre, gümrük beyannameli mal ihracından doğan KDV iadesi ile ilgili olarak
Katma Değer Vergisi Genel Uygulama Tebliğinde (IV/E bölümü hariç)
belirlenen usul ve esaslar çerçevesinde, nakden ve/veya mahsuben iade
edilir. İhraç edilen malla ilgili olarak ÖTV’nin yanı sıra KDV iadesi de
talep edilmiş olması halinde, yukarıda belirtilen belgelerden KDV iadesi
için ibraz edilmiş olanlar mükelleften ayrıca istenilmez, vergi dairesine
ibraz edilen belgelerin şef ve müdür yardımcısı tarafından onaylı
fotokopileri kullanılır.
3. İhraç
Edilen Malların Geri Gelmesi
Özel Tüketim Vergisi Kanununun 7 nci maddesinin
birinci fıkrasının (6) numaralı bendi uyarınca, ÖTV mükelleflerince ihracat
istisnası uygulanarak ihraç edilen malların, Gümrük Kanunu hükümlerine göre
geri gelmesi halinde ithalatta ÖTV uygulanmaz.
Ancak, ihracatçıların ÖTV iadesinden yararlandığı
ihracat işlemine konu malların veya ÖTV ödemeksizin ihraç kaydıyla satın
alarak ihraç ettiği malların geri gelmesi halinde, gümrük idaresince geri
gelen mallar için ithalatın yapıldığı tarih itibarıyla ÖTV uygulanır. Bu
nedenle, geri gelen mallar için gümrük idaresi tarafından, ihracatçının ÖTV
iadesinden veya tecil-terkin uygulamasından yararlanıp yararlanmadığı,
yararlanmışsa yararlandığı tutar ihracatçının bağlı olduğu vergi
dairesinden tespit edilir ve buna göre işlem yapılır. Bu tespit,
ithalatçının adı-soyadı/unvanı, vergi kimlik numarası/T.C. kimlik numarası,
geri gelen malın cinsi, miktarı, tutarı, ilgili bulunduğu gümrük beyannamesinin
tarih ve sayısı ile diğer gerekli bilgiler ilgili vergi dairesine
aktarılmak suretiyle yapılır.
İhraç kaydıyla yapılan teslimlere ilişkin olarak,
ihraç kaydıyla teslimde bulunan mükellefin tecil edilen vergisi henüz
terkin edilmemişse, ihracatçının ÖTV’yi gümrük idaresine ödediğinin tevsiki
üzerine, vergi dairesince tecil edilen vergi gecikme zammı uygulanmaksızın
terkin edilir.
4. Serbest
Bölgelere Yapılan Teslimler
Özel Tüketim Vergisi Kanununun 5 inci maddesinin
(1) numaralı fıkrasında, Kanuna ekli listelerdeki malların ihracat
teslimlerinde ÖTV istisnası uygulanabilmesi için;
• Teslimin yurt dışındaki müşteriye yapılması,
• Teslim konusu malın Türkiye Cumhuriyeti Gümrük
Bölgesinden çıkmış olması
şartlarının birlikte gerçekleşmesi gerektiği hükme
bağlanmıştır.
Bu hüküm gereğince, yurt içinden serbest bölgelere
yapılan teslimlerde, teslimin yurt dışındaki müşteriye yapılması şartı gerçekleşmediğinden,
ihracat istisnası uygulanmaz.
Öte yandan, serbest bölgelerden yurt dışına yapılan
teslimler ÖTV’den müstesnadır. Serbest bölgelerden yurt dışına yapılan
teslimlerde, gümrük beyannamesi düzenlenmemesi nedeniyle, (IV) sayılı
listedeki malların serbest bölgeden ihracatı, serbest bölgeye giren mallar
için düzenlenen gümrük beyannamesi ile birlikte gümrük idaresince onaylı
serbest bölge işlem formlarıyla tevsik edilir. Dolayısıyla, söz konusu
belgeler de ihracatın tevsikinde veya iade talebinde, ibrazı gerekli diğer
belgelerle birlikte vergi dairesine verilir.
5.
Yetkili Gümrük Antreposu İşleticisine Yapılan Teslimler
25/10/1984 tarihli ve 3065 sayılı Katma Değer
Vergisi Kanununun6 12 nci maddesinin (1)
numaralı fıkrasındaki, yetkili gümrük antreposu işleticisine yapılan
teslimlerin ihracat teslimi sayılacağına dair hükümler, Özel Tüketim
Vergisi Kanununda yer almamaktadır.
Dolayısıyla, Özel Tüketim Vergisi Kanununun 5 inci
maddesinin (1) numaralı fıkrası gereğince, yetkili gümrük antreposu
işleticilerine yapılan teslimlerde ÖTV yönünden ihracat istisnası
uygulanmaz.
6.
Türkiye’de İkamet Etmeyen Yolculara Yapılan Teslimler
Katma Değer Vergisi Kanununun 11 inci maddesinin
(1) numaralı fıkrası kapsamındaki, “Türkiye’de İkamet Etmeyenlere Özel
Fatura ile Yapılan Satışlar (Bavul Ticareti)” ile “Yolcu Beraberi Eşya
(Türkiye’de İkamet Etmeyenlere KDV Hesaplanarak Yapılan Satışlar)”
uygulamalarına ilişkin olarak mezkûr Kanun ve Katma Değer Vergisi Genel
Uygulama Tebliğinde yer alan düzenlemelerin ÖTV uygulaması bakımından
geçerliliği bulunmamaktadır.
Bu nedenle, Türkiye’de ikamet etmeyen yolculara ÖTV
kapsamına giren malların tesliminde ÖTV istisnası uygulanmaz veya tahsil
edilen ÖTV iade edilmez.
B- DİĞER
İSTİSNALAR
1.
Güvenlik Kuruluşlarının Silah Alımlarına İlişkin İstisna
2.1.
Kapsam
Özel Tüketim Vergisi Kanununun 7 nci maddesinin
birinci fıkrasının (4) numaralı bendi ile (IV) sayılı listedeki 9302.00 ve
93.03 tarife pozisyonlarında yer alan malların (revolver, tabanca, ateşli
ve sürgülü diğer silahlar, tüfekler, diğer cihazlar ve benzerlerinin) Milli
Savunma Bakanlığı, Jandarma Genel Komutanlığı, Sahil Güvenlik Komutanlığı,
Milli İstihbarat Teşkilatı, Emniyet Genel Müdürlüğü ve Gümrükler Muhafaza
Genel Müdürlüğüne teslimi veya bunlar tarafından ithali vergiden istisna
edilmiştir.
2.2.
İstisna Uygulaması
İstisna uygulaması kapsamındaki malları bu
kuruluşlara teslim eden mükellefler veya ithalatın yapılacağı gümrük
idaresince, bu maddede sayılan kuruluşlardan sözü edilen malların resmî
ihtiyaçlarında kullanılacağına dair onaylı bir belge/yazı istenir ve bu
belgeye istinaden ÖTV uygulamaksızın işlem yapılır.
ÖTV mükelleflerince, istisna kapsamında teslim
edilen mala ait bilgiler ile bedeli, teslim tarihi ve alıcıya ait
bilgilerin yer aldığı ve yanına kaşe tatbik edilerek imzalanan söz konusu
belgenin/yazının bir fotokopisi, Vergi Usul Kanununun muhafaza ve ibraz
hükümleri gereğince muhafaza edilir ve talep edilmesi halinde ibraz edilir.
ÖTV mükellefleri, bu istisna kapsamındaki
teslimlerinde hesaplanan ÖTV tutarını, fatura bedeline dâhil etmez, ancak
fatura bedeline dâhil edilmeyen bu tutarı düzenlenen faturada “ÖTV
Kanununun (7/4) Maddesi Kapsamında Hesaplanıp Fatura Bedeline Dâhil
Edilmeyen ÖTV Tutarı ................ TL’dir.” şerhi ile gösterir.
İstisna kapsamında yapılan teslimler, ÖTV
Beyannamesinin “İstisnalar ve İndirimler” bölümünün “İstisnalar”
tablosundaki istisna türü listesinden “Güvenlik Kuruluşlarının Silah
Alımlarında İstisna” seçilerek beyan edilir.
ÖTV mükelleflerince ayrıca, beyannamenin “Ekler”
bölümünde yer alan “Güvenlik Kuruluşlarının Silah Alımlarında İstisna”
tablosuna, istisna kapsamında yapılan teslime ilişkin güvenlik kuruluşunun
yazısı ile satış faturasına ilişkin bilgiler ve Gelir İdaresi Başkanlığınca
istenebilecek diğer bilgiler girilir.
Bu kapsamda istisna uygulanan teslimlere ilişkin
olarak, güvenlik kuruluşu yazısı ile faturanın aslının aynı olduğu işletme
yetkililerince imzalanarak ve kaşe tatbik edilerek onaylanmış fotokopileri,
Tebliğin (IV/C/3) bölümünde belirtilen süre içerisinde bir dilekçe ekinde
vergi dairesine ibraz edilir.
2. Kamu
Kurumlarına Bedelsiz Mal Teslimlerinde İstisna
2.1.
Kapsam
Özel Tüketim Vergisi Kanununun 7 nci maddesinin
birinci fıkrasının (5) numaralı bendinde, (IV) sayılı listede yer alan
malların genel ve katma bütçeli dairelere, il özel idarelerine,
belediyelere, köylere ve bunların teşkil ettikleri birliklere bedelsiz olarak
teslimi veya bunlar tarafından bedelsiz olarak ithalinin vergiden istisna
olduğu hükme bağlanmıştır.
2.2.
İstisna Uygulaması
İstisna uygulamasında, (IV) sayılı listede yer alan
malların istisnadan yararlananlara bedelsiz olarak teslimi veya bunlar tarafından
bedelsiz olarak ithali esastır. Sözü edilen mallar için nakdi veya ayni
herhangi bir bedel ödenmesi halinde ÖTV istisnası uygulanmaz.
Söz konusu malların istisnadan yararlananlara
tesliminde düzenlenecek faturalarda herhangi bir bedel gösterilmemesi
şartıyla ÖTV hesaplanmaz.
Gümrük idarelerince, ithal işlemlerini yapanlardan,
ithal edilen malların istisnadan yararlanan kurumlarca bedelsiz
edinildiğini gösteren belgeler aranır. Yurt içi teslimlerde de
mükelleflerce, istisnadan yararlanan kurumlardan sözü edilen malların
bedelsiz edinildiğine dair bir yazı istenir.
ÖTV mükellefleri, bu istisna kapsamındaki
teslimlerine ilişkin düzenlenen faturaya “ÖTV Kanununun (7/5) Maddesi
Kapsamında İstisna Olduğundan ÖTV Hesaplanmamıştır.” şerhini ekler.
İstisna kapsamında yapılan teslimler, ÖTV
Beyannamesinin “İstisnalar ve İndirimler” bölümünün “İstisnalar”
tablosundaki istisna türü listesinden “Kamu Kurumlarına Yapılan Bedelsiz
Teslimlerde İstisna” seçilerek beyan edilir.
ÖTV mükelleflerince ayrıca, beyannamenin “Ekler”
bölümünde yer alan “Kamu Kurumlarına Yapılan Bedelsiz Teslimlerde İstisna”
tablosuna, istisna kapsamında yapılan teslime ilişkin faturaya ait bilgiler
ve Gelir İdaresi Başkanlığınca istenebilecek diğer bilgiler girilir.
Bu kapsamda istisna uygulanan teslimlere ilişkin
olarak, istisnadan yararlanan kurum yazısı ile faturanın aslının aynı
olduğu işletme yetkililerince imzalanarak ve kaşe tatbik edilerek
onaylanmış fotokopisi Tebliğin (IV/C/3) bölümünde belirtilen süre içerisinde
bir dilekçe ekinde vergi dairesine ibraz edilir.
3. Özel
Tüketim Vergisi Kanununun 7 nci Maddesinin Birinci Fıkrasının (6) Numaralı
Bendi Uygulaması
Özel Tüketim Vergisi Kanununun 7 nci maddesinin
birinci fıkrasının (6) numaralı bendi uyarınca, Gümrük Kanununun;
• 167 nci maddesi [5 numaralı fıkrasının (a) bendi
ile 7 numaralı fıkrası hariç],
• Geçici ithalat rejimine ilişkin,
• Hariçte işleme rejimine ilişkin,
• Geri gelen eşyaya ilişkin
hükümleri kapsamında gümrük vergisinden muaf veya
müstesna olan malların ithali ÖTV’den istisnadır.
Öte yandan, Özel Tüketim Vergisi Kanununun 5 inci
maddesinde düzenlenen ihracat istisnası ile 8 inci maddesinin (2) numaralı
fıkrasında düzenlenen ihraç kaydıyla teslimlerde verginin tecil ve terkin
edilmesi uygulamasından yararlanılarak ihraç edilen, ancak Gümrük Kanununun
168, 169 ve 170 inci maddelerinde belirtildiği şekilde geri gelen eşyanın
ithalat istisnasından faydalanabilmesi için, bu eşya ile ilgili olarak
ihracat istisnası dolayısıyla iade alınan veya tecil-terkin uygulamasından
faydalanılan miktarın gümrük idaresine ödenmesi veya bu miktar kadar teminat
gösterilmesi şarttır.
4. Özel
Tüketim Vergisi Kanununun 7 nci Maddesinin Birinci Fıkrasının (7) Numaralı
Bendi Uygulaması
Özel Tüketim Vergisi Kanununun 7 nci maddesinin
birinci fıkrasının (7) numaralı bendi gereğince, Gümrük Kanununun,
• Transit, gümrük antrepo, dâhilde işleme, gümrük
kontrolü altında işleme rejimlerine tabi tutulan,
• Serbest bölgeler ve geçici depolama yerleri
hükümlerinin uygulandığı
mallar ÖTV’den istisnadır.
Bu kapsamda, dâhilde işleme rejimi, ihracatı
taahhüt edilen ürünlerin elde edilmesinde kullanılan malların, ithalat
vergileri ödenmeksizin ithal edilmesine imkân sağlayan bir rejim olup, (IV)
sayılı listede yer alan malların dâhilde işleme rejimi kapsamında ithali,
ÖTV’den istisnadır. Ancak, dâhilde işleme rejimi kapsamında olsa dahi;
imalatta kullanılan malların yurt içinden temin edilmesi ile fiilen ihraç
edilmeyen malların imalinde kullanılan malların ithal edilmesi hallerinde
bu kapsamda ÖTV istisnası uygulanmaz.
Bunun yanı sıra, (IV) sayılı listede yer alan
malların söz konusu rejimler dışında kullanılması, sarfı veya yurt içine
tesliminin genel hükümler çerçevesinde vergilendirileceği tabiidir.
Ayrıca, Kanunun 16 ncı maddesinde; Gümrük Kanunu ve
diğer kanunlar gereğince gümrük vergisi teminata bağlanarak işlem gören
mallara ait ÖTV’nin de aynı usule tabi tutulacağı hükme bağlanmıştır. Buna
göre, başta Gümrük Kanununun 118 inci maddesi olmak üzere ilgili mevzuat
hükümleri gereğince, gümrük vergisi teminata bağlanarak ithal edilen
mallara ait ÖTV de teminata bağlanır.
5.
Gümrüksüz Satış Mağazalarına Yapılan Teslimler ile Bu Mağazalar Tarafından
Yapılan Teslimler
Gümrük Kanunu uyarınca, gümrüksüz satış mağazaları
gümrük antreposu sayıldığından, bu mağazalar tarafından ÖTV'nin konusuna
giren malların ithali Özel Tüketim Vergisi Kanununun 7 nci maddesinin
birinci fıkrasının (7) numaralı bendi uyarınca vergiden müstesnadır. Bu
mağazalar tarafından ithal edilen mallar antrepo rejimi kapsamında olduğu
sürece ÖTV uygulanmaz. Bu malların, Gümrük Kanununun 167 nci maddesi
kapsamında gümrük vergisinden muaf olarak ithalinde de Kanunun 7 nci
maddesinin birinci fıkrasının (6) numaralı bendi uyarınca ÖTV istisnası uygulanır.
Ancak, yurt içindeki ÖTV mükellefleri tarafından
imal edilerek gümrüksüz satış mağazalarına teslim edilen mallar T.C. Gümrük
Bölgesinden çıkmadığından ve gümrüksüz satış mağazaları yurt dışındaki
müşteri kapsamına girmediğinden, bu teslimlerde ÖTV yönünden ihracat
istisnası uygulanmaz. Yurt içindeki mükelleflerin serbest dolaşımdaki
mallarının bu mağazalara tesliminde antrepo rejimi uygulanması söz konusu
olmadığından, ÖTV mükelleflerinin bu mağazalara yaptığı teslimlerde Kanunun
7 nci maddesinin birinci fıkrasının (7) numaralı bendine göre istisna
uygulanması da mümkün değildir.
C- İHRAÇ
KAYITLI TESLİMLERDE VERGİNİN TECİLİ VE TERKİNİ
Özel Tüketim Vergisi Kanununun 8 inci maddesinin
(2) numaralı fıkrasıyla, ihraç edilmek şartıyla ihracatçılara teslim edilen
mallara ait ÖTV’nin, mükelleflerce ihracatçılardan tahsil edilmemesi
şartıyla, bu mükelleflerin talebi üzerine vergi dairesince tarh ve tahakkuk
ettirilerek tecil edileceği, söz konusu malların ihracatçıya teslim
tarihini takip eden aybaşından itibaren üç ay içinde ihraç edilmesi halinde
tecil edilen verginin terkin olunacağı hükme bağlanmıştır.
1. Kapsam
(IV) sayılı liste kapsamındaki malların ihraç
edilmek üzere ihracatçılara tesliminde hesaplanan ÖTV’nin ihracatçıdan
tahsil edilmemesi şartıyla, ÖTV mükelleflerinin talebi üzerine tecil
edilmesi mümkündür.
Bu uygulama, ihracatçının doğrudan ÖTV mükelleflerinden
satın aldığı malların, olduğu gibi (aynen) ihraç edilmesi halinde
geçerlidir.
İhraç kaydıyla yapılacak teslimler için cins,
nitelik, tutar veya miktar konusunda bir sınırlama yoktur.
Serbest bölgeye yapılan teslimlerde ihracat
istisnası uygulanmadığından, serbest bölgeye teslim edilecek malların ÖTV
mükelleflerinden satın alınmasında tecil-terkin uygulaması kapsamında işlem
tesis edilemez. Ancak, serbest bölgelerden yurt dışına yapılan ihracat
teslimleri ÖTV’den müstesna olduğundan, ihraç kaydıyla teslim edilen
malların serbest bölgeden ihraç edilmesi durumunda, serbest bölgedeki
alıcıya yapılan teslimlerde tecil-terkin uygulaması kapsamında işlem
yapılması mümkündür.
Tecil-terkin uygulaması kapsamında satın alınmakla
birlikte, malın sonraki aşamada tekrar teslime konu edildikten sonra bu
aşama tarafından ihracının yapılmış olması halinde, bu durum tecil-terkin
şartlarının ihlal edilmesi sonucunu doğurduğundan buna göre işlem yapılır.
Ancak, merkezi yurt içinde bulunan bir firma tarafından yurt içinden tecil-terkin
uygulaması kapsamında satın alınıp serbest bölgedeki şubesi aracılığıyla
ihraç edilen mallara ilişkin olarak mükellef tarafından beyan edilerek
tecil edilen ÖTV, serbest bölgedeki şubenin merkezden ayrı mükellefiyetinin
bulunmaması veya kendi adına müstakilen faaliyet göstermiyor olması
kaydıyla, terkin edilir. Merkez tarafından serbest bölgedeki şubeye mal
gönderimlerinin ilgili diğer mevzuat gereğince şube adına fatura
düzenlenmek suretiyle yapılması bu yönde işlem tesisine engel teşkil etmez.
2.
Verginin Tecili
İhraç kaydıyla teslimde bulunan ÖTV mükellefleri
tarafından düzenlenen faturada, hesaplanan ÖTV ayrıca gösterilir ve
faturaya “ÖTV Kanununun (8/2) Maddesine Göre İhraç Edilmek Üzere Teslim
Edilmiş Olup ÖTV Tahsil Edilmemiştir.” ibaresi yazılır.
Bu uygulama kapsamında yapılan teslimler
beyannamenin “Matrah ve Vergi Bildirimi” bölümündeki “Teslimler” tablosu
ile “Tecil” bölümündeki “İhraç Kaydıyla Satılan Mallara Ait Teciller”
tablosunun her ikisinde de beyan edilir.
Vergi dairesi, mükellefin bu beyanına göre gerekli
tarhiyat işlemini yaptıktan sonra, ihraç kaydıyla teslimlere ait ÖTV
tutarını tecil eder.
3.
Verginin Terkini
İhraç kaydıyla teslim edilen malın, ihracatçıya
teslim tarihini takip eden aybaşından itibaren üç ay içinde ihracının
gerçekleşmesi halinde, tecil edilen verginin,
• Malın ihraç edildiğini gösteren gümrük
beyannamesinin,
• Malın serbest bölgeden ihracında ayrıca örneği
Tebliğ ekinde (EK:1) olarak yer alan “Serbest Bölgelerden Yapılan İhracat
Teslimlerine İlişkin Bildirim” ile giriş ve çıkışla ilgili serbest bölge
işlem formlarının
aslı veya ilgili gümrük idaresi, noter ya da YMM
tarafından onaylanmış örneği ile ÖTV mükellefinin ihraç kaydıyla teslimine
ilişkin faturanın aslının aynı olduğu işletme yetkililerince imzalanarak ve
kaşe tatbik edilerek onaylanmış fotokopisi vergi dairesine verilmek
suretiyle terkini sağlanır.
Malın serbest bölgeden ihraç edilmiş olması halinde
terkin işleminden önce, ihraç edilen malın serbest bölgeye girişi ve
serbest bölgeden yurt dışına çıkışıyla ilgili serbest bölge işlem
formlarındaki bilgiler, vergi dairelerince ilgili serbest bölge
müdürlüğünden teyit edilir.
4. İhraç
Kaydıyla Yapılan Teslimlerde İhracatın Süresinde Gerçekleşmemesi
Özel Tüketim Vergisi Kanununun 8 inci maddesinin
(2) numaralı fıkrası uyarınca, ihracatın bu uygulama kapsamında belirlenen
şartlara uygun olarak gerçekleşmemesi halinde tecil edilen vergi, vade tarihinden
itibaren 21/7/1953 tarihli ve 6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü
Hakkında Kanunun7 51 inci maddesine
göre belirlenen gecikme zammı ile birlikte ÖTV mükellefinden tahsil edilir.
Ancak ihracatın Vergi Usul Kanununda belirtilen mücbir sebepler nedeniyle
süresinde gerçekleşmemiş olması halinde, tecil edilen vergi, tecil edildiği
tarihten itibaren Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanunun 48 inci
maddesine göre ilgili dönemler için geçerli tecil faizi ile birlikte tahsil
edilir.
Bu çerçevede, ihraç kaydıyla teslim edilen malların
ihracatçıya teslim tarihini takip eden aybaşından itibaren üç ay içinde
ihraç edilmemesi halinde, ilgili vergi dairesinden KDV uygulaması açısından
ek süre alınmış olsa dahi, tecil edilen ÖTV gecikme zammı (mücbir
sebeplerin varlığı halinde tecil faizi) ile birlikte tahsil edilir.
5. İhraç
Kayıtlı Teslim Edilen Malın ÖTV Mükellefine İadesi
Özel Tüketim Vergisi Kanununun 8 inci maddesinin
(2) numaralı fıkrası kapsamında satın alınan malın, gerek Kanunda
belirtilen süre (teslim tarihini takip eden aybaşından itibaren üç ay)
içerisinde, gerekse bu süre geçtikten sonra iade edilmesi durumu,
tecil-terkin şartlarının ihlal edilmesi sonucunu doğurduğundan, bu uygulama
kapsamında teslim edilen malın iade edilmesi halinde tecil edilen vergi,
vade tarihinden itibaren gecikme zammı (mücbir sebeplerin varlığı halinde
tecil faizi) ile birlikte ÖTV mükellefinden tahsil edilir.
Ç-
İSTİSNALARIN SINIRI
Özel Tüketim Vergisi Kanununun 10 uncu maddesinin
(1) numaralı fıkrasına göre, ÖTV ile ilgili istisna veya muafiyetler, ancak
Özel Tüketim Vergisi Kanununa hüküm eklenmek veya bu Kanunda değişiklik
yapılmak suretiyle düzenlenir. Diğer kanunlarda yer alan istisna veya
muafiyet hükümleri ÖTV bakımından uygulanmaz.
Dolayısıyla, söz konusu düzenleme ile bu Kanunun
yürürlüğe girmesinden önce veya sonra diğer kanunlarla, bu Kanun dışında
düzenlenmek suretiyle getirilmiş veya getirilecek olan istisnaların ÖTV
açısından geçersiz olması sağlanmıştır.
Örneğin, bir kurumun kuruluş kanununda alımlarının
her türlü vergi, resim, harç, pay ve fondan muaf olduğuna dair hüküm
bulunması, bu kurumun alımlarında ÖTV uygulanmasına engel teşkil etmez.
Öte yandan, mezkûr fıkrada, uluslararası
anlaşmalardaki ÖTV’ye ilişkin istisna ve muafiyet hükümleri saklı tutulmuş
olup, bu hükümler Özel Tüketim Vergisi Kanunu ile sınırlı olmaksızın
uygulanır.
D- VERGİ
İNDİRİMİ
Özel Tüketim Vergisi Kanununun 9 uncu maddesiyle,
vergiye tabi malların, yer aldıkları listedeki başka bir malın imalinde
kullanılması halinde, ödenen verginin, Maliye Bakanlığınca belirlenen
esaslara göre, imal edilen mal için ödenecek vergiden indirilmesi
suretiyle, ÖTV’nin her mal için bir kez uygulanması öngörülmüştür.
Buna göre, vergisi ödenerek ithal edilen veya ÖTV
mükelleflerinden satın alınan bir malın aynı listede yer alan başka bir
malın imalinde kullanılması halinde, kullanılan mala isabet eden ÖTV
tutarı, imal edilen malın teslimine ilişkin hesaplanan ÖTV tutarından
indirilebilir.
Bu şekilde indirim konusu yapılabilecek azami ÖTV
tutarı, satın alınan mala ait ödenen ÖTV tutarını aşamayacağı gibi, bu
malın girdi olarak kullanılması suretiyle üretilen malın teslimine ilişkin
hesaplanan ÖTV tutarını da geçemez.
Bununla birlikte, ÖTV ödenerek satın alınan malın
aynı listede yer alan vergiye tabi başka bir malın imalinde kullanılması
sonucu, ödenen verginin tamamının hesaplanan vergiden indirilememesi
durumunda indirilemeyen vergi iade edilmez.
Diğer taraftan, indirim uygulamasından
yararlanılabilmesi için imal edilerek teslim edilen malın ÖTV’sinin beyan
edilmesi gerekir. Ayrıca imal edilen malın istisna kapsamında teslim
edilmesi halinde bu malın imalinde kullanılan mallar için yüklenilen ÖTV'nin
indirim konusu yapılamayacağı tabiidir.
(IV) sayılı listede yer alan bir malın imalinde
kullanılmakla birlikte, Kanuna ekli diğer listeler kapsamında olan mallar
dolayısıyla ödenen ÖTV’nin malın tesliminde hesaplanan ÖTV’den indirimi
mümkün değildir.
Öte yandan, indirim konusu yapılamayan veya indirim
yoluyla telafi edilemeyen ÖTV, ilgili mevzuata göre maliyet veya gider
unsuru olarak dikkate alınabilir.
III-
MATRAH, ORAN, TUTAR, YETKİ VE MÜTESELSİL SORUMLULUK
A- MATRAH
Özel Tüketim Vergisi Kanununun 11 inci maddesinin
(3) numaralı fıkrası uyarınca, (IV) sayılı listedeki mallar için verginin
matrahı, bu malların teslimi ve ithali ile ÖTV uygulanmadan önce müzayede
yoluyla satışında, hesaplanan ÖTV hariç KDV matrahını oluşturan unsurlardan
teşekkül eder.
1. Yurt
İçi Teslimde Matrah
ÖTV matrahına esas alınan KDV matrahının
tespitinde, Katma Değer Vergisi Kanununun 20 ilâ 27 nci maddeleri ile bu
maddelere ilişkin Katma Değer Vergisi Genel Uygulama Tebliğinde yapılan
açıklamalar dikkate alınır.
Katma Değer Vergisi Kanununun 20 nci maddesine
göre, teslim ve hizmet işlemlerinde matrah, bu işlemlerin karşılığını
teşkil eden bedel olup; bedel deyimi, malı teslim alan veya kendisine
hizmet yapılan veyahut bunlar adına hareket edenlerden bu işlemler
karşılığında her ne suretle olursa olsun alınan veya bunlarca borçlanılan
para, mal ve diğer suretlerde sağlanan ve para ile temsil edilebilen
menfaat, hizmet ve değerler toplamını ifade etmektedir.
Ayrıca, aynı Kanunun 24 üncü maddesinde belirtilen
unsurlar matraha dâhil edilmekte, 25 inci maddesinin birinci fıkrasının (a)
bendine göre, mükellefin düzenlediği fatura veya benzeri vesikalarda
gösterilen ticari teamüllere uygun iskontolar ise matrahtan
indirilebilmektedir. Bunun yanı sıra, mezkûr Kanunun 26 ncı maddesi
uyarınca, bedelin döviz ile hesaplanması halinde döviz, vergiyi doğuran
olayın meydana geldiği andaki cari kur üzerinden Türk parasına çevrilmekte,
cari kuru belli olmayan dövizlerin Türk parasına çevrilmesine ilişkin
esaslar ise Maliye Bakanlığınca belirlenmektedir.
Dolayısıyla, (IV) sayılı listedeki mallar
bakımından ÖTV matrahı, işlemin karşılığını teşkil eden bedel olup, teslim
edilen mal karşılığında her ne nam adı altında olursa olsun alıcıdan alınan
bedeller, teslim edilen malın ÖTV matrahına dâhildir.
Teslimi yapılan mala ilişkin satış anında veya daha
sonraki bir tarihte ortaya çıkan vade farkı, fiyat farkı, faiz gibi çeşitli
gelirler ÖTV matrahına dâhildir.
Bununla birlikte, mükellefin düzenlediği faturada
ayrıca gösterdiği ticari teamüllere uygun iskontoların ÖTV matrahından
indirilmesi mümkündür.
Öte yandan, Özel Tüketim Vergisi Kanununun 11 inci
maddesinin (3) numaralı fıkrası ve Katma Değer Vergisi Kanununun 23 üncü
maddesinin birinci fıkrasının (d) bendi uyarınca, gümrük depolarında ve
müzayede mahallerinde yapılan satışlarda ÖTV matrahı kesin satış bedelidir.
İmalatçı satış bedelinin emsal bedeline göre açık
bir şekilde düşük olduğu ve bu düşüklüğün mükellefçe haklı bir sebeple
açıklanamadığı hallerde matrah olarak emsal bedel esas alınır. ÖTV’ye tabi
malların mükellefler tarafından kullanılması, sarfı, işletmeden çekilmesi
veya işletme personeline ücret, prim, ikramiye, hediye, teberru gibi
namlarla verilmesi durumunda da matrah olarak emsal bedel esas alınır.
2. İthalatta
Matrah
Özel Tüketim Vergisi Kanununun 11 inci maddesinin
(3) numaralı fıkrası ile Katma Değer Vergisi Kanununun 21 inci maddesi
uyarınca, (IV) sayılı listede yer alan malların ithalinde ÖTV’nin matrahı;
• İthal edilen malın gümrük vergisi tarhına esas
olan kıymeti, gümrük vergisinin kıymet esasına göre alınmaması veya malın
gümrük vergisinden muaf olması halinde sigorta ve navlun bedelleri dâhil
(CIF) değeri, bunun belli olmadığı hallerde malın gümrükçe tespit edilen
değeri,
• İthalat sırasında ödenen her türlü vergi (ÖTV ve
KDV hariç), resim, harç ve paylar,
• Gümrük beyannamesinin tescil tarihine kadar
yapılan diğer giderler ve ödemelerden vergilendirilmeyenler ile malın
bedeli üzerinden hesaplanan fiyat farkı, kur farkı gibi ödemelerden
oluşmaktadır.
B- ORAN,
TUTAR VE YETKİ
1. Oran
ve Tutar
Özel Tüketim Vergisi Kanununun 12 nci maddesinin
(1) numaralı fıkrasında, Kanuna ekli listelerde yer alan mallardan,
karşılarında belirtilen tutar ve/veya oranlarda ÖTV alınacağı hükme
bağlanmış olup, (IV) sayılı listede bütün mallar için nispi vergi oranı
öngörülmüştür.
Ancak, Kanunun geçici 6 ncı maddesinde, 31/12/2023
tarihine kadar, (IV) sayılı listede yer alan 8517.12.00.00.11 G.T.İ.P.
numaralı malların karşısında gösterilen orana göre hesaplanan verginin, bu
malların her bir adedi için 40 TL'den az olması halinde, orana göre
hesaplanan vergi yerine her bir adet için 40 TL vergi alınacağı ve Bakanlar
Kurulunun bu tutarı sıfıra kadar indirmeye, üç katına kadar artırmaya
yetkili olduğu hüküm altına alınmıştır. Söz konusu tutar, 12/10/2011
tarihli ve 2011/2304 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı8 eki Kararın 3 üncü maddesiyle 100 TL’ye,
31/12/2013 tarihli ve 2013/5761 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı9 eki Kararın 6 ncı maddesi ile de 120 TL’ye
yükseltilmiştir.
Buna göre, 31/12/2023 tarihine kadar, mezkûr
listenin “8517.12.00.00.11 Alıcısı bulunan verici portatif (cellular)
telsiz telefon cihazları” sırası kapsamındaki mallar için Bakanlar
Kurulunca belirlenen tutardan düşük olmamak üzere nispi vergi uygulanır.
2. Yetki
Özel Tüketim Vergisi Kanununun 12 nci maddesinin
(2) numaralı fıkrasına göre Bakanlar Kurulu topluca veya ayrı ayrı olmak
üzere;
• (IV) sayılı listedeki mallar için belirlenen
oranları sıfıra kadar indirmeye, %25’e kadar artırmaya,
• Listede gümrük tarife pozisyonu veya tarife alt
pozisyonu olarak yer alan malların her biri için belirlenmiş olan oranların
alt ve üst sınırları içinde kalmak suretiyle, bu pozisyonların altında yer
alan mallar itibarıyla farklı vergi oranları belirlemeye
yetkilidir.
C-
MÜTESELSİL SORUMLULUK
1.
Müteselsil Sorumluluğun Kapsamı
Vergi Usul Kanununun 11 inci maddesinde, mal
alım-satımı ile hizmet ifası dolayısıyla vergi kesintisi yapmak ve vergi
dairesine yatırmak zorunda olanların, bu yükümlülükleri yerine
getirmemeleri halinde verginin ödenmesinden, alım-satıma taraf olanların,
hizmetten yararlananların ve aralarında doğrudan veya hısımlık nedeniyle ya
da sermaye, organizasyon veya yönetimine katılmak veya menfaat sağlamak
suretiyle dolaylı olarak ilişkide bulunduğu tespit olunanların müteselsilen
sorumlu olacağı, ancak müteselsilen sorumluluğun nihai tüketiciler için söz
konusu olmayacağı, müteselsil sorumluluğun şartları, sınırları ve bu konuya
ilişkin usul ve esasların Maliye Bakanlığınca belirleneceği hükme bağlanmıştır.
Bu yetkiye dayanılarak, ÖTV mükellefinin, Özel
Tüketim Vergisi Kanununa ekli (IV) sayılı liste kapsamındaki malların
teslimine ait ÖTV’yi Hazine'ye intikal ettirmediğinin tespit edilmesi
halinde, satıcı (ÖTV mükellefi) tarafından mal teslim edilen nihai tüketici
gerçek kişiler dışındaki mükelleflerin, bu işleme ilişkin olarak Hazine'ye
intikal etmeyen ÖTV’den, satıcı ile birlikte müteselsilen sorumlu tutulması
uygun görülmüştür.
2.
Müteselsil Sorumluluğu Kaldıran Haller
Alıcıların, ÖTV dâhil toplam işlem bedelini;
• 19/10/2005 tarihli ve 5411 sayılı Bankacılık
Kanunu10 hükümlerine göre faaliyette bulunan
bankalar vasıtasıyla ödemeleri ve bankaya yapılan ödeme sırasında
düzenlenen belgede satıcının (veya adına hareket edenlerin) adı-soyadı
(tüzel kişilerde unvanı) ile banka hesap numarasını ve vergi kimlik
numarasını doğru olarak yazdırmaları,
• Çekle ödemiş olmaları halinde, çekin 13/1/2011
tarihli ve 6102 sayılı Türk Ticaret Kanununun11 785 inci maddesinin (1) numaralı fıkrası
kapsamında düzenlenmiş olması,
• Kredi kartı (faturada yer alan kişi veya kuruma
ait) veya kamu kurum ve kuruluşları aracılığıyla (ön ödeme avansı şeklinde
kamu kurum ve kuruluşlarının veznesine ödeme gibi) ödemiş olmaları,
• PTT yoluyla ödemiş olmaları halinde, ödeme
sırasında düzenlenen belgenin ibrazı [satıcının veya adına hareket
edenlerin adı-soyadı (tüzel kişilerde unvanı) ile hesap numarası ve vergi
kimlik numarasının doğru olarak yazdırılmış olması]
kaydıyla müteselsil sorumluluk uygulaması ile
muhatap tutulmazlar. Herhangi bir hesaba bağlı olmaksızın yapılan ödemeler,
örneğin kasadan ödeme yapılması, sorumluluğu kaldırmaz.
Bunun yanı sıra, alıcı ile satıcı arasında
muvazaaya dayanan bir işlem yapıldığının veya menfaat sağlayan doğrudan bir
ilişkinin veya hısımlık, sermayesine katılma, organizasyon veya yönetimi
içinde yer alma şeklinde dolaylı bir ilişkinin bulunduğunun vergi
incelemesine yetkili olanlarca düzenlenmiş raporlarla tespit edilmesi
halinde, ödeme yukarıdaki şekilde tevsik edilmiş olsa bile müteselsil
sorumluluk kalkmaz.
Aynı şekilde bir mükellefin, daha önceki
safhalarda, Hazine'ye intikal ettirilmemiş ÖTV nedeniyle müteselsil
sorumluluk uygulaması ile muhatap tutulabilmesi için, sözü edilen mükellef
ile vergiyi Hazine'ye intikal ettirmeyen ÖTV mükellefi arasında; menfaat
sağlayan doğrudan bir ilişkinin veya hısımlık, sermayesine katılma,
organizasyon veya yönetimi içinde yer alma şeklinde dolaylı bir ilişkinin
mevcudiyetinin vergi incelemesine yetkili olanlarca düzenlenmiş raporlarda
açıkça belirtilmiş olması zorunludur.
Genel ve özel bütçeli idareler, il özel idareleri,
belediyeler, köyler, bunların teşkil ettikleri birlikler, üniversiteler,
döner sermayeli kuruluşlar, kanunla kurulan kamu kurum ve kuruluşları, kamu
kurumu niteliğindeki meslek kuruluşları, siyasî partiler ve sendikalar,
kanunla kurulan veya tüzel kişiliği haiz emekli ve yardım sandıkları, kamu
menfaatine yararlı dernekler, Bakanlar Kurulunca vergi muafiyeti tanınan
vakıflar, sermayelerinin %51 veya daha fazlası söz konusu idare, kurum ve
kuruluşlara ait iktisadi işletmeler ile özelleştirme kapsam ve programına
alınmış olup hisselerinin yarısından fazlası kamuya ait olan kuruluşların
verginin doğduğu safhada taraf olduğu işlemlerde müteselsil sorumluluk
uygulanmaz.
3.
Müteselsil Sorumlu Nezdinde Verginin Takibi
Müteselsil sorumluluk uygulaması aşağıdaki
açıklamalar çerçevesinde yerine getirilir:
i. Vergi, ÖTV mükellefi adına tarh ve tahakkuk
ettirilerek öncelikle mükellefinden aranır.
ii. ÖTV mükellefi tarafından eksik beyan edilen
veya hiç beyan edilmeyen vergi için yapılacak tarhiyat üzerine tahsil
edilebilir hale gelen vergi ve gecikme faizi ile ilgili olarak;
• ÖTV mükellefine, bilinen adreslerinde
bulunamadığından ödeme emri tebliğ edilememiş olması veya
• Kendisine ödeme emri tebliğ edilen ÖTV
mükellefinin mal beyanında bulunmamış, vergi dairesince de malı tespit
olunamamış ya da beyan edilen veya vergi dairesince tespit olunan malların
amme alacağını karşılamayacağının anlaşılmış olması
hallerinde ÖTV mükellefi dışındaki mükellef
(müteselsil sorumlu) nezdinde ödeme emri ile takibe başlanır.
iii. Müteselsil sorumluluk, satın alınan mala
ilişkin hesaplanan ÖTV, varsa gecikme faizi ve gecikme zammı ile
sınırlıdır. Cezalar sorumluluk kapsamı dışındadır.
IV- VERGİLENDİRME İŞLEMLERİ
A-
VERGİLENDİRME DÖNEMİ
Özel Tüketim Vergisi Kanununun 14 üncü maddesine
göre, Kanuna ekli (IV) sayılı listede yer alan malların tesliminde
vergilendirme dönemi, faaliyette bulunulan takvim yılının birer aylık
dönemleridir.
B- BEYAN
ESASI
ÖTV, mükelleflerin yazılı beyanları üzerine tarh
olunur.
(IV) sayılı listedeki malların ÖTV mükellefleri bir
vergilendirme döneminde vergiye tabi işlemleri bulunmasa dahi bu dönemlerle
ilgili olarak beyanname vermek zorundadır.
Ancak, müzayede yoluyla satış yapanlar (sürekli ÖTV
mükellefiyeti bulunmayanlar) ile kendilerine Özel Tüketim Vergisi Kanununun
4 üncü maddesi uyarınca vergi sorumluluğu yüklenenlerin, vergiye tabi
işlemlerin bulunmadığı vergilendirme dönemlerine ilişkin olarak beyanname
verme zorunlulukları yoktur.
(IV) sayılı listede yer alan malların ithalatında
ÖTV, ilgili gümrük idaresince hesaplanarak gümrük mevzuatına göre kabul
edilen beyanname veya diğer belgeler üzerine imza alınmak suretiyle
mükellefe, kanuni temsilcisine veya gümrük müşavirine tebliğ edilir.
C-
VERGİNİN BEYANI
1.
Beyanname Verme Zamanı
(IV) sayılı listedeki mallara ilişkin ÖTV
beyannameleri, vergilendirme dönemini izleyen ayın 15 inci günü akşamına
kadar, KDV yönünden bağlı bulunulan vergi dairesine verilir.
Sürekli ÖTV mükellefiyeti gerektiren faaliyeti
olmayanların müzayede yoluyla yaptıkları satışlara ilişkin vergi, satış
bedelinin tahsil edildiği günün mesai saati bitimine kadar beyan edilir ve
bu süre içinde ödenir.
(IV) sayılı liste kapsamındaki mallara ilişkin
verginin beyanı (4) numaralı ÖTV Beyannamesi ile yapılır.
2.
Beyanname İçeriği Bilgilerin Doğru Olarak Beyan Edilmemesi
Elektronik ortamda veya kâğıt ortamında verilen
beyannameler ve eklerinde, matrah ve vergi tutarı dışındaki bilgileri doğru
olarak beyan etmeyen mükellefler hakkında Vergi Usul Kanunu hükümleri
uyarınca ikinci derece usulsüzlük cezası uygulanır.
3.
Beyannamelerin Elektronik Ortamda Gönderilmesi
(IV) sayılı listedeki mallara ilişkin ÖTV
beyannamelerinin, 34012 ve 34613 Sıra No.lu Vergi Usul Kanunu Genel
Tebliğleri başta olmak üzere, beyannamelerin elektronik ortamda
gönderilmesine ilişkin Vergi Usul Kanunu Genel Tebliğlerinde belirlenen
usul ve esaslar çerçevesinde elektronik ortamda gönderilmesi zorunludur.
ÖTV’ye tabi işlemlerin bulunmaması, ilgili döneme
ait ÖTV beyannamelerinin verilmesine engel teşkil etmez. Bu durumda
beyannamenin, “Genel Bilgiler” bölümünde yer alan “Beyannamede beyan
edilecek bilgim bulunmamaktadır.” kutucuğu işaretlenmek suretiyle beyanname
verilir.
Beyannamelerde ÖTV indirimine dayanak işlem türü
olarak “Aynı Listedeki Malın İmalatta Kullanılması” seçeneğinin seçilmesi
durumunda, “İndirilecek ÖTV” alanına bu dönemde ÖTV hesaplanmak suretiyle
teslim edilen malın imalinde kullanılan mal için ödenmiş olan ÖTV tutarı
yazılır. İmal edilmeyen veya imal edilmiş olsa dahi, ÖTV uygulanarak
teslimi henüz gerçekleşmeyen malların imalinde kullanılan mallar için
ödenen ÖTV bu alanda beyan edilen tutara dâhil edilmez.
Beyannamelerin “Matrah ve Vergi Bildirimi” bölümünde
yer alan “Teslimler” tablosuna, ihraç kaydıyla yapılan teslimler de dâhil
edilir. İhraç kaydıyla yapılan teslimler, ayrıca beyannamelerin “Tecil”
bölümünde yer alan “İhraç Kaydıyla Satılan Mallara Ait Teciller” tablosunda
da beyan edilir.
İstisna kapsamında yapılan teslimler ile
indirilecek ÖTV’ye ilişkin tevsik edici belgelerin, ilgili olduğu döneme
ait ÖTV beyannamesinin verildiği günün mesai saati bitimine kadar bir
dilekçe ekinde ilgili vergi dairesine verilmesi zorunludur. Aksi halde,
mükellefler adına Vergi Usul Kanununun ilgili hükümleri gereğince ikinci
derece usulsüzlük cezası kesilir.
Ç- TARH
İŞLEMLERİ
1. Tarh
Yeri
(IV) sayılı listedeki mallar için beyan edilen ÖTV,
mükellefin KDV yönünden bağlı bulunduğu vergi dairesi tarafından tarh
olunur.
Söz konusu malların ithalatında ÖTV, ilgili gümrük
idaresince hesaplanır. İthalat vergilerine tabi olmayan mallara ait ÖTV, gümrük
mevzuatına göre kabul edilen beyannamenin veya diğer belgelerin tescili
tarihinde, bu tarihteki oran ve/veya tutarlar üzerinden hesaplanarak tahsil
edilir.
2.
Tarhiyatın Muhatabı
ÖTV, bu vergiye mükellef olan gerçek veya tüzel
kişiler adına tarh olunur. Şu kadar ki;
• Adi ortaklıklarda, verginin ödenmesinden
ortakların tamamı müteselsilen sorumlu olmak üzere ortaklardan herhangi
biri,
• Mükellefin, Türkiye içinde ikametgâhının,
işyerinin, kanuni merkezi ve iş merkezinin bulunmaması veya Maliye
Bakanlığınca gerekli görülen hallerde ise vergi sorumluları
tarhiyata muhatap tutulur.
3. Tarh
Zamanı
(IV) sayılı listedeki mallara ait ÖTV, beyannamenin
verildiği günde, beyanname posta ile gönderilmişse tarhiyatla görevli vergi
dairesine geldiği tarihi takip eden yedi gün içinde tarh edilir.
D-
VERGİNİN ÖDENMESİ
ÖTV, beyanname verme süresi içinde ödenir.
(IV) sayılı listede yer alan malların ithalatında
ÖTV, ilgili gümrük idaresince hesaplanır ve gümrük mevzuatına göre kabul
edilen beyanname veya diğer belgeler üzerine imza alınmak suretiyle
mükellefe, kanuni temsilcisine veya gümrük müşavirine tebliğ edilir. Bu
tebliğ üzerine ortaya çıkabilecek ihtilaflar için gümrük vergisinin tabi
olduğu usul ve esaslar uygulanır. Bu vergi, gümrük vergileri ile aynı
zamanda ödenir. Gümrük vergilerine tabi olmayan mallara ait ÖTV ise gümrük
mevzuatına göre kabul edilen beyannamenin veya diğer belgelerin tescili
tarihindeki esaslara göre, bu tarihteki oran ve/veya tutar üzerinden
hesaplanarak tahsil edilir.
E-
VERGİNİN BELGELERDE GÖSTERİLMESİ
Özel Tüketim Vergisi Kanununun 15 inci maddesinin
(1) numaralı fıkrası uyarınca, vergiye tabi işlemlere ait ÖTV, fatura veya
benzeri belgelerde ayrıca gösterilir.
Örnek 1: 22/07/2015 tarihinde KDV ve ÖTV hariç imalatçı
satış fiyatı 1.000 TL, ÖTV oranı %20, KDV oranı %18 olan bir malın
imalatçısı tarafından teslimine ilişkin düzenlenen faturada aşağıdaki
bilgilere yer verilir.
Satış
bedeli (KDV ve ÖTV hariç) : 1.000 TL
Hesaplanan
ÖTV Tutarı (1.000 TL x 0,20=) : 200 TL
KDV
Matrahı (1.000 TL + 200 TL=) : 1.200 TL
Hesaplanan
KDV Tutarı (1.200 TL x 0,18=) : 216 TL
GENEL
TOPLAM : 1.416 TL
Yalnız
bindörtyüzonaltı Türk Lirasıdır.
Örnek 2: 22/07/2015 tarihinde KDV ve ÖTV hariç imalatçı
satış fiyatı 400 TL olan cep telefonunun imalatçısı tarafından teslimine
ilişkin düzenlenen faturada aşağıdaki bilgilere yer verilir.
Satış
bedeli (KDV ve ÖTV hariç) : 400 TL
Hesaplanan
Nispi ÖTV Tutarı* : 100 TL
(400
TL x 0,25=)
Asgari
ÖTV Tutarı* : 120 TL
KDV
Matrahı (400 TL + 120 TL=) : 520 TL
Hesaplanan
KDV Tutarı (520 TL x 0,18=) : 93,60 TL
GENEL
TOPLAM : 613,60 TL
Yalnız altıyüzonüç Türk Lirası altmış Kuruştur.
* Örnekte cep telefonu için nispi olarak hesaplanan
ÖTV tutarı, asgari ÖTV tutarından düşük olduğundan [100 TL < 120 TL],
faturada asgari ÖTV tutarı dikkate alınır.
ÖTV uygulanmamış olan malların perakende tesliminin
söz konusu olduğu hallerde, mükellefçe düzenlenen fatura veya benzeri
belgelerde ÖTV ve KDV ayrıca gösterilir.
ÖTV kapsamına giren malların ÖTV uygulanmadan önce
müzayede yoluyla satışlarında düzenlenen belgelerde de ÖTV’nin ayrıca
gösterilmesi zorunludur.
İthalatta uygulanan ÖTV gümrük makbuzunda ayrıca
gösterilir. İthalat vergilerinin maktu tutarlarda veya sabit oranlı
alındığı hallerde buna ilişkin tarife, ÖTV’yi de kapsayacak şekilde tespit
olunur ve ayrıca ÖTV hesaplanmaz.
F-
DÜZELTME
Özel Tüketim Vergisi Kanununun 15 inci maddesinin
(1) numaralı fıkrasına göre,
• Vergiye tabi bir işlem söz konusu olmadığı veya
bu Kanun kapsamına giren vergiyi fatura veya benzeri belgelerde göstermeye
hakkı bulunmadığı halde, düzenlediği bu tür belgelerde bu vergiyi
gösterenler, söz konusu vergiyi beyan ve ödemekle mükelleftirler.
• Fatura veya benzeri belgelerde Kanuna göre borçlu
oldukları vergi tutarından daha yüksek bir tutarı gösterenler de bu
belgelerde gösterilen vergi tutarını beyan etmek ve ödemekle
mükelleftirler.
• Malların iade edilmesi, işlemin gerçekleşmemesi,
işlemden vazgeçilmesi veya diğer nedenlerle matrahta değişiklik vuku
bulduğu ya da yersiz veya fazla vergi hesaplandığı hallerde vergiye tabi
işlemleri yapmış olan mükellefler; bunlarla ilgili borçlandıkları ya da
ödedikleri vergiler için değişikliğin mahiyetine uygun şekilde ve meydana
geldiği dönem içinde düzeltme yapabilirler, bu vergiden mahsup edebilirler
veya iade talebinde bulunabilirler.
• Şu kadar ki, iade olunan malların fiilen
işletmeye girmiş olması, yersiz veya fazla ödenen verginin alıcıya iade
edilmesi ve bu işlemlerin defter kayıtları, belgeler ile beyannamede
gösterilmesi şarttır.
1. Fazla
veya Yersiz Hesaplanan ÖTV’nin Düzeltilmesi
Vergiye tabi olmayan mallar için vergi hesaplanması
veya vergiye tabi mallar için daha yüksek oranda veya tutarda vergi
hesaplanması halinde, bu verginin de beyan edilmesi ve ödenmesi zorunludur.
Fazla veya yersiz vergi uygulanması halinde,
vergiye tabi işlemin yapıldığı döneme ait beyannamede gerekli düzeltme
yapılır. Bu durumun işleme ait beyanname verme tarihinden sonra ortaya
çıkması halinde ise değişikliğin meydana geldiği dönemde düzeltme, mahsup
ve iade imkânı bulunmaktadır.
Söz konusu vergiye ilişkin düzeltme işlemi, fazla
veya yersiz ödenen ÖTV’nin, bu durumun ortaya çıktığı döneme ait
beyannamenin “İndirimler” bölümüne dâhil edilmesi suretiyle yapılır. Bunun
mümkün olmaması ya da fazla veya yersiz ödenen ÖTV’nin bu şekilde telafi
edilememesi halinde ise 429 Sıra No.lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliğinde
belirlenen usul ve esaslar çerçevesinde Standart İade Talep Dilekçesi ile
nakden ya da bu dönemdeki veya gelecek dönemlerdeki vergi (ÖTV dâhil)
borçlarına mahsuben iade talep edilebilir.
Ayrıca, fazla veya yersiz beyan edilip ödenen
ÖTV’ye dayanak belgelerin firma yetkilisince onaylı bir örneği ile
birlikte, ÖTV’nin alıcıdan tahsil edilmediğine, tahsil edilmişse iade
edildiğine dair alıcının kimlik, adres ve telefon bilgilerinin yer aldığı
alıcı tarafından da imzalanmış olan tutanak da vergi dairesine verilir.
Vergi dairesi tarafından, düzeltilmesi veya iadesi
talep edilen verginin beyan edilip ödendiğinin tespit edilmesine bağlı
olarak düzeltme veya iade talebi yerine getirilir.
Fazla veya yersiz hesaplanan verginin beyan edilmiş
ancak henüz ödenmemiş olması halinde, tahakkuk terkin edilir ve bu durumda
iade söz konusu olmaz.
Düzeltme ve iade talebi, miktarına bakılmaksızın
YMM raporu, inceleme raporu veya teminat aranılmadan sonuçlandırılır.
İthalat sırasında fazla veya yersiz uygulanan ÖTV,
Gümrük Kanununa göre bu vergiye muhatap olanlara iade edilir.
2.
Malların İadesi, İşlemin Gerçekleşmemesi ve İşlemden Vazgeçilmesi
Hallerinde Düzeltme
Malların iade edilmesi, işlemin gerçekleşmemesi,
işlemden vazgeçilmesi veya diğer nedenlerle matrahta değişiklik vuku
bulması halinde, vergiye tabi işlemin yapıldığı döneme ait beyannamede
gerekli düzeltme yapılır. Bu durumların işleme ait beyanname verme tarihinden
sonra ortaya çıkması halinde ise değişikliğin meydana geldiği dönemde
düzeltme, mahsup ve iade imkânı bulunmaktadır.
(IV) sayılı listedeki malların iadesi, işlemin
gerçekleşmemesi veya işlemden vazgeçilmesi durumunda, mal alıcıya teslim
edilmişse iade edilen malın ÖTV mükellefinin işletmesine girmesi, ÖTV
tahsil edilmişse alıcıya iade edilmesi ve bu işlemlerin yasal defter
kayıtları ve belgelerde gösterilmesi şartıyla düzeltme işlemi; ÖTV’nin, bu
durumun ortaya çıktığı döneme ait beyannamenin “İndirimler” bölümüne dâhil
edilmesi suretiyle yapılır.
Bunun mümkün olmaması ya da söz konusu ÖTV’nin bu
şekilde telafi edilememesi halinde, indirilemeyen ÖTV tutarının, 429 Sıra
No.lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliğinde öngörülen usul ve esaslar
çerçevesinde Standart İade Talep Dilekçesi ile nakden ya da bu dönemdeki
veya gelecek dönemlerdeki vergi (ÖTV dâhil) borçlarına mahsuben iadesi
talep edilebilir.
Vergi dairesi tarafından, düzeltilmesi veya iadesi
talep edilen verginin beyan edilip ödendiğinin tespit edilmesine bağlı
olarak düzeltme veya iade talebi yerine getirilir.
Düzeltmeye konu verginin beyan edilmiş ancak henüz
ödenmemiş olması halinde, bu işleme ilişkin tahakkuk terkin edilir ve bu
durumda iade söz konusu olmaz.
Düzeltme veya iade talebi, miktarına bakılmaksızın
YMM raporu, inceleme raporu veya teminat aranılmadan sonuçlandırılır.
Özel Tüketim Vergisi Kanununun 2 nci maddesinin (2)
numaralı fıkrasına göre, trampa iki ayrı teslim hükmünde olduğundan,
mükellef tarafından iade alınan mal yerine verilen ÖTV’ye tabi mal için
genel hükümler çerçevesinde ÖTV uygulanır.
3. KDV
İade Alacağına Mahsup Yoluyla Ödenen ÖTV’nin İadesi
KDV iade alacağına mahsup yoluyla ödenen ÖTV’nin
iadesinin talep edilmesi durumunda, söz konusu iade taleplerinin asıl
kaynağının KDV alacağı olması nedeniyle bu tür iade talepleri, KDV iade
alacağının kaynağını oluşturan işleme ilişkin nakden iade şartları ile
ilgili iade usul ve esaslarının belirlendiği KDV Genel Uygulama Tebliğinin
ilgili bölümü çerçevesinde yerine getirilir.
Bu durumda, iadenin yapılabilmesi için düzeltme
gerekçesi bakımından Tebliğin (IV/F/1 ve 2) bölümlerinde belirlenen
belgelerin de ibraz edilmesinin aranacağı tabiidir.
V- GÜMRÜK İDARELERİNCE ALINAN ÖZEL TÜKETİM
VERGİSİNE İLİŞKİN HÜKÜMLER
Özel Tüketim Vergisi Kanununun 16 ncı maddesi
uyarınca;
a) İthalde alınan ÖTV, yurt içi satışlardaki belge
düzenine paralel olarak, gümrük makbuzunda ayrıca gösterilir.
b) İthalat vergilerinin maktu veya sabit oranlı
alındığı hallerde tarife, malın ithalinde alınacak ÖTV de dâhil edilmek
suretiyle tespit olunur.
c) Gümrük Kanunu ile diğer kanunlar gereğince
ithalat vergileri teminata bağlanarak işlem gören mallara ait ÖTV de aynı
usule tabi tutulur. Örneğin, dâhilde işleme izin belgesi kapsamında ithal
edilen mallar için ithalat vergileri teminata bağlanırsa, ÖTV de teminata
bağlanarak ilgili mevzuat kapsamında takip edilir.
ç) Yurda sokulan eşya için ÖTV’nin eksik ödenmiş veya
hiç ödenmemiş olması halleri ile ithal edilen eşyaya ilişkin olarak
mükelleften fazla alınan veya vergiden müstesna olduğu halde yanlışlıkla
alınan ÖTV’nin düzeltilmesi işleminde, ilgili gümrük idaresi tarafından
Gümrük Kanunundaki esaslara göre işlem yapılır.
d) İthal edilen mala ilişkin beyan üzerinden
hesaplanan vergiler ile muayene ve denetleme sonucu hesaplanan vergiler
arasındaki farklarda, Gümrük Kanunu uyarınca ithalat vergileri
noksanlıklarında uygulanan esaslara göre para cezası kesilir.
VI- ÇEŞİTLİ HUSUSLAR
A- İTHAL
EDİLEN MALLARA İLİŞKİN BİLDİRİM
(IV) sayılı listedeki malların ithalini yapanlardan
KDV mükellefi olanların, bir ay içinde ithal ettikleri, söz konusu liste
kapsamında ÖTV’ye tabi mallara ilişkin, Tebliğ ekinde (EK:2) olarak yer alan
bildirim formunu, takip eden ayın 20 nci günü akşamına kadar Gelir İdaresi
Başkanlığı web adresinde hizmet veren “İnternet Vergi Dairesi” aracılığıyla
Gelir İdaresi Başkanlığına göndermesi zorunludur.
Söz konusu malların ithalini yapanların, aynı
zamanda bu malların imalatçısı olarak ÖTV mükellefiyetinin bulunması ve bu
mükellefiyet kapsamında ÖTV beyannamesi vermesi, ithal edilen mallar için
ÖTV bildirimi verilmesine engel teşkil etmez. Ancak, ithalatın bulunmadığı
aylar için bildirim verilmez.
Bildirime konu malları ithal eden mükelleflerce,
KDV yönünden bağlı olunan vergi dairesinden kullanıcı kodu ve kişisel şifre
alınır. Şifre alınabilmesi için “İnternet Hizmetleri Kullanım Başvuru
Formu”, otomasyonlu vergi dairelerinden temin edilerek veya Gelir İdaresi
Başkanlığı web adresindeki “İnternet Vergi Dairesi” bölümünden döküm
alınarak düzenlenir ve KDV yönünden bağlı olunan vergi dairesine verilir.
Bu başvuru üzerine mükelleflere kişisel şifre ve kullanıcı kodu verilir.
Daha önce vergi dairesinden kullanıcı kodu ve
kişisel şifre almış olanların Bildirim Formunu göndermek için yeniden
kullanıcı kodu ve kişisel şifre almaları gerekmez. Ancak bu işlemi
yapabilmek için vergi dairesinden Bildirim Formu gönderme yetkisi alınır.
İnternet ortamında düzenlenen bildirimler
onaylanmak suretiyle Gelir İdaresi Başkanlığının internet vergi dairesine
gönderilir. Gönderilen bildirimlerin içeriğinde mükelleflerce değişiklik
yapılmak istenmesi halinde, yeniden düzenlenen bildirimler onaylanarak
gönderilebilir.
Vergi Usul Kanununun 149 uncu ve mükerrer 257 nci
maddelerinin verdiği yetkilere dayanılarak getirilen söz konusu bildirim
yükümlülüğünü, süresinde yerine getirmeyen veya süresinde yerine getirmekle
birlikte eksik ya da yanlış bildirimde bulunan mükellefler hakkında Vergi
Usul Kanunu hükümleri uyarınca özel usulsüzlük cezası uygulanır.
B- KAYIT
DÜZENİ
ÖTV mükellefleri yasal defter kayıtlarını ÖTV’nin
hesaplanmasına ve kontrolüne imkân verecek şekilde tutar.
Bu maksatla tutulan defter kayıtlarında vergiye tabi
işlemler, vergisiz tutarları ile gösterilir. Mükellefin vergiye tabi
işlemleri üzerinden hesapladığı ÖTV ve girdileri üzerindeki indirilebilir
ÖTV tutarı ayrı hesaplarda izlenir.
Vergiden istisna edilmiş işlemlerin mevcut olması
halinde, bu işlemler, ayrı hesaplarda izlenir.
Malların iade edilmesi, işlemin gerçekleşmemesi
veya sair sebeplerle matrah, vergi veya indirim tutarlarında vuku bulan
değişiklikler ile ödenen, iade olunan ve terkin edilen ÖTV kayıtlarda
açıkça gösterilir.
C- DİĞER
HUSUSLAR
Mükellefler tarafından verilmesi gereken beyanname
ve bildirimler, Gelir İdaresi Başkanlığınca uygun görülen durumlar
haricinde, kâğıt ortamında verilemez; verilmeleri halinde Vergi Usul
Kanununun ilgili hükümlerine göre işlem tesis edilir.
Gelir İdaresi Başkanlığı, Tebliğ ekinde yer alan
bildirimlerde değişiklik yapmaya yetkilidir.
Ç-
YÜRÜRLÜKTEN KALDIRILAN TEBLİĞLER
1 ila 36 Seri Numaralı Özel Tüketim Vergisi Genel
Tebliğleri, bu Tebliğin yürürlüğe girdiği tarihten itibaren yürürlükten
kaldırılmıştır.
Diğer mevzuatta, yürürlükten kaldırılan Genel
Tebliğlerin (IV) sayılı liste uygulamasına ilişkin bölümlerine yapılan
atıflar, bu Tebliğin ilgili bölümüne veya bölümlerine yapılmış sayılır.
D-
YÜRÜRLÜK
Bu Tebliğ, yayım tarihini izleyen aybaşından
itibaren yürürlüğe girer.
Tebliğ olunur.
––––––––––––––––––––
1 12.06.2002 tarihli ve 24783 sayılı Resmî
Gazete’de yayımlanmıştır.
2 04.11.1999 tarihli ve 23866 sayılı Resmî
Gazete’de yayımlanmıştır.
3 26.04.2014 tarihli ve 28983 sayılı Resmî
Gazete’de yayımlanmıştır.
4 10.01.1961 tarihli ve 10703 sayılı Resmî
Gazete’de yayımlanmıştır.
5 10.10.2013 tarihli ve 28791 sayılı Resmî
Gazete’de yayımlanmıştır.
6 02.11.1984 tarihli ve 18563 sayılı Resmî
Gazete’de yayımlanmıştır.
7 28.07.1953 tarihli ve 8469 sayılı Resmî
Gazete’de yayımlanmıştır.
8 13.10.2011 tarihli ve 28083 sayılı Resmî
Gazete’de yayımlanmıştır.
9 01.01.2014 tarihli ve 28869 sayılı Resmî
Gazete’de yayımlanmıştır.
10 01.11.2005 tarihli ve mükerrer 25983
sayılı Resmî Gazete’de yayımlanmıştır.
11 14.02.2011 tarihli ve 27846 sayılı Resmî
Gazete’de yayımlanmıştır.
12 30.09.2004 tarihli ve 25599 sayılı Resmî
Gazete’de yayımlanmıştır.
13 03.03.2005 tarihli ve 25744 sayılı Resmî
Gazete’de yayımlanmıştır.
EKLER
DİZİNİ
EK 1 : SERBEST BÖLGELERDEN YAPILAN İHRACAT
TESLİMLERİNE İLİŞKİN BİLDİRİM
EK 2 : İTHAL EDİLEN (IV) SAYILI LİSTE
KAPSAMINDAKİ MALLAR İÇİN BİLDİRİM
Ekler için tıklayınız.
|