|
Çevre ve Şehircilik Bakanlığından:
MADEN ATIKLARI YÖNETMELİĞİ
BİRİNCİ BÖLÜM
Amaç, Kapsam, Dayanak, Tanımlar
Amaç
MADDE 1 – (1) Bu Yönetmeliğin amacı; madenlerin aranması, çıkarılması,
hazırlanması/zenginleştirilmesi veya depolanması sonucunda ortaya çıkan
atıkların üretiminden nihai bertarafına kadar çevre ve insan sağlığına
zarar vermeyecek şekilde yönetilmesine ilişkin usul ve esasları
düzenlemektir.
Kapsam
MADDE 2 – (1) Bu Yönetmelik; madenlerin aranması,
çıkarılması, hazırlanması/zenginleştirilmesi veya depolanması sonucunda
ortaya çıkan atıkların yönetimi için gerekli olan işlemleri kapsar.
(2) Bu Yönetmelik;
a) Maden sahalarında doğrudan madencilik
faaliyetlerinden kaynaklanmayan atıkları,
b) Maden galerilerine ve sondaj çukurlarına su
basılmasını veya yer altı suyunun reenjeksiyonunu,
kapsamaz.
Dayanak
MADDE 3 – (1) Bu Yönetmelik; 9/8/1983 tarihli ve 2872 sayılı
Çevre Kanunu’nun 3 üncü, 8 inci, 11 inci, 12 nci, 13 üncü maddeleri ile
29/6/2011 tarihli ve 644 sayılı Çevre ve Şehircilik Bakanlığı’nın Teşkilat
ve Görevleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararname’nin 2 nci, 8 inci ve 9 uncu
maddelerine dayanılarak hazırlanmıştır.
Tanımlar
MADDE 4 – (1) Bu Yönetmelikte geçen;
a) Atık: Üreticisi veya fiilen elinde bulunduran
gerçek veya tüzel kişi tarafından çevreye atılan veya bırakılan ya da
atılması zorunlu olan herhangi bir madde veya materyali,
b) Atık barajı: Madenlerin zenginleştirilmesi
sonucunda ortaya çıkan atıkların depolanmasına yönelik olarak inşa edilen
sedde ve arkasında bir rezervuar oluşturan mühendislik yapısını,
c) Atık çöktürme havuzu: Madenlerin zenginleştirme
işlemine tabi tutulması sonucu ortaya çıkan atıkların çöktürülmesiyle
proses suyunun arıtılarak deşarj edilmesi veya fiziksel arıtım sonucu
tekrar kullanımına yönelik inşa edilen yapıyı,
ç) Atık yönetim planı: İşletmeci tarafından Ek-1’de
yer alan format doğrultusunda hazırlanan planı,
d) Bakanlık: Çevre ve Şehircilik Bakanlığını,
e) Büyük kaza: Herhangi bir maden atığı bertaraf
tesisinin işletilmesi esnasında, tesis içinde veya dışında çevre ve/veya
insan sağlığı için anında veya daha sonra ciddi tehlikeye yol açabilen bir
olayı veya birden fazla tehlikeli maddenin sebep olduğu büyük bir yayılım,
yangın veya patlama olayını,
f) Cevher: Jeolojik ortamlardan içeriğindeki
ekonomik değerlerden yararlanmak üzere çeşitli madencilik uygulamaları ile
çıkarılarak, doğrudan ve/veya belirli zenginleştirme işlemlerine tabi
tutularak ekonomiye kazandırılan doğal kaynak varlıklarını,
g) Cevher hazırlama/zenginleştirme: Madenler
üzerinde gerçekleştirilen termal imalat işlemleri, ergitme ya da izabe
dahil metalürjik işlemler ve benzeri endüstriyel prosesler dışında kalan,
boyut değişikliği, sınıflandırma, ayırma ve özütleme amacıyla yapılan
fiziksel, kimyasal, biyolojik işlemlerin tek tek veya birlikte uygulamaları
sonucunda ekonomik değeri olan madde ve malzemelerin kazanılmasına yönelik
işlemleri,
ğ) Geçirimsizlik sistemi: Depolama sahasında doğal
olarak bulunan ya da sonradan oluşturulan geçirimsiz tabakayı,
h) İnert maden atığı: Ek-4/A’da verilen listede yer
alan veya Ek-4/B’ye göre belirlenen maden atıklarını,
ı) İşletmeci: Maden atık bertaraf tesisini de
içeren maden tesisini işleten kişi, kurum ya da kuruluşu,
i) İl müdürlüğü: Çevre ve Şehircilik İl
Müdürlüğünü,
j) Kategori A tesisi: Yönetmeliğin Ek-5’inde
tanımlanan tesisleri,
k) Kategori B tesisi: Kategori A dışındaki
tesisleri,
l) Maden: Yer kabuğunda ve su kaynaklarında doğal
olarak bulunan ekonomik ve ticari değeri olan petrol, doğal gaz, jeotermal
ve su kaynakları dışında kalan her türlü maddeyi,
m) Maden atığı: Madenlerin aranması, çıkarılması,
hazırlanması ve zenginleştirilmesi veya depolanması sonucunda oluşan katı
veya şlam/sulu çamur şeklinde madde veya malzemeyi,
n) Maden atığı bertaraf tesisi: 2/4/2015 tarihli ve
29314 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Atık Yönetimi Yönetmeliğinin
Ek-2A’sında tanımlanan bertaraf yöntemleri çerçevesinde, madencilik
faaliyetlerinden kaynaklanan atıkların bertarafı amacıyla kullanılan atık
barajı, atık göletleri, atık yığını, pasa yığını, çöktürme havuzları, atık
havuzu, pasa depolama alanları, macun dolgu, üretimi biten yığın liç
alanları,
o) Pasa: Cevherleşme ihtiva etmeyen veya mevcut
ekonomik ve teknik şartlara göre zenginleştirilmesi mümkün olmayan, ancak
işletme gereği üretilmesi zorunlu olan ve kazı işlemi dışında herhangi bir
işleme tabi tutulmamış madde veya malzemeyi,
ö) Sızıntı suyu: Depolanan maden atıklarından
süzülen ve kaynaklanan her türlü sıvıyı,
p) Tehlikeli madde: 11/12/2013 tarihli ve 28848
sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Maddelerin ve Karışımların
Sınıflandırılması, Etiketlenmesi ve Ambalajlanması Hakkında Yönetmelikte
yer alan tehlikeli madde ve müstahzarları,
r) Tehlikeli maden atığı: Atık Yönetimi
Yönetmeliği’nin Ek-3/A’sında yer alan tehlikelilik özelliklerinden birini
ya da birden fazlasını taşıyan, Ek-4’te altı haneli atık kodunun yanında
yıldız (*) işareti bulunan maden atıklarını ve/veya bu Yönetmeliğin
Ek-3’ünde belirtilen analizler sonucunda ilgili mevzuatta yer alan sınır
değerleri aşan maden atıklarını,
s) Tehlikesiz maden atığı: Atık Yönetimi
Yönetmeliği’nin Ek-4 atık listesinde yıldız (*) işareti bulunmayan maden
atıklarından bu Yönetmeliğin Ek-3’ünde belirtilen analizler sonucunda
ilgili mevzuatta yer alan sınır değerleri aşmayanları,
ş) Yığın: Cevher ve pasaların açık alanda
yığılmasıyla oluşturulan kümeyi,
t) Yığın liçi: Geçirimsiz bir tabaka üzerine
yığılmış olan cevhere çözücü kimyasalların verilmesiyle, kıymetli
metallerin çözeltiye alınması işlemini,
u) Uygulama projesi: Maden atıklarının depolandığı
tesisler için Ek-6’da belirtilen kriterlere göre hazırlanan yapı–inşaat
projesini,
ü) Zayıf asitte çözünebilir siyanür: Belli pH (4.5
– 6) değerleri arasında çözünüp serbest siyanüre dönüşen tüm basit veya
kompleks siyanür bileşiklerini,
ifade eder.
İKİNCİ BÖLÜM
Genel Hükümler, Görev, Yetki ve Yükümlülükler
Genel
hükümler
MADDE 5 – (1) Maden atıklarının geçici depolanması, taşınması
ve işlenmesi sırasında su, hava, toprak, bitki, hayvan ve insanlar için
risk yaratmayacak, gürültü, titreşim ve koku yoluyla rahatsızlığa neden
olmayacak, doğal çevrenin olumsuz etkilenmesini önleyecek ve böylece çevre
ve insan sağlığına zarar vermeyecek yöntem ve işlemlerin kullanılması
esastır.
(2) Maden atıkların toprağa, denizlere, göllere,
akarsulara ve benzeri alıcı ortamlara dökülmesi, doğrudan dolgu yapılması
ve depolanması suretiyle çevrenin kirletilmesi yasaktır.
(3) Maden atıklarının sürdürülebilir çevre ve insan
sağlığı ile sürdürülebilir kalkınma prensipleri göz önünde bulundurularak
yönetilmesinde mevcut en iyi teknik ve teknolojilerin seçilmesi ve
uygulanması esastır.
(4) Maden atıklarının, lisanslı geri kazanım ve
bertaraf tesisleri dışında yetkisiz kişi, kurum ve kuruluşlar tarafından
geri kazanılması ve bertaraf edilmesi yasaktır.
(5) Maden atıkları, madencilik faaliyetinden
kaynaklanmayan ve birbiriyle reaksiyon verebilecek diğer atıklarla
karıştırılarak aynı depolama tesisinde depolanamaz.
(6) Maden atıklarının depolandığı bertaraf
tesislerinin, kapatma işlemlerinin kısa sürede uygun olarak yapılabilmesi
ve kullanım ömrünün artırılması amacıyla, atığa susuzlaştırma/kurutma
işlemlerinin uygulanmasına öncelik verilir.
Bakanlığın
görev ve yetkileri
MADDE 6 – (1) Bakanlık;
a) Maden atıklarının geri kazanılması ve bertaraf
edilmesi veya ettirilmesi ile ilgili çevre lisansı vermekle,
b) Maden atıklarının çevreyle uyumlu ve görüntü
kirliliği oluşturmayacak bir şekilde yönetimini sağlayan program ve
politikaları belirlemek, bu Yönetmeliğin uygulanmasına yönelik işbirliği ve
koordinasyonu sağlamak ve gerekli denetimleri yapmakla,
c) Kapatılmış, terk edilmiş maden atığı bertaraf
tesislerinin envanteri ile ilgili programı hazırlamak/hazırlatmakla,
ç) Maden atık bertaraf tesislerinin yönetimi,
inşası, inşaat denetimi ve kapatma işlemleri ile ilgili usul ve esasları
belirlemekle,
d) Kategori A maden atık bertaraf tesislerinin
faaliyetleri nedeniyle oluşacak bir kaza dolayısıyla üçüncü şahıslara ve
çevreye verebilecekleri zararlara karşı ve maden atık bertaraf tesisinin
rehabilitasyonu için alınacak olan finansal garantiye ilişkin usul ve
esasları belirlemekle,
e) Bu Yönetmelikle sorumluluk verilen taraflar için
eğitim faaliyetleri düzenlemekle,
f) Maden atık bertaraf tesisleri için hazırlanan
atık yönetim planını değerlendirmekle,
yükümlüdür.
İl
müdürlüklerinin görev ve yetkileri
MADDE 7 – (1) Çevre ve Şehircilik İl Müdürlükleri;
a) İnert maden atıklarının alan ıslahı, dolgu,
restorasyon amaçlı kullanımı veya depolanmasına dair vermiş oldukları
izinlere ilişkin Ek-4/D’deki formata göre, her yıl Mart ayı sonuna kadar
bir önceki yıla ait izin verilen faaliyetleri Bakanlığa bildirmekle,
b) Terk edilmiş (sahibi belli olmayan) maden
atıklarının depolandığı tesislere ait bilgileri envanter programına
girmekle,
c) Kapatma işleminin; kurutma/susuzlaştırma,
geçirimsiz mineral/jeosentetik serilmesi, drenaj, toprak serilmesi/bitkilendirme
aşamalarının kontrolünü yaparak, her aşamanın sonunda Bakanlığa bilgi vermekle,
ç) Maden atık bertaraf tesisleri için hazırlanan
atık yönetim planını değerlendirmekle,
görevli ve yetkilidir.
İşletmecinin
görev ve yükümlülükleri
MADDE 8 – (1) İşletmeci;
a) Maden atıklarının miktarının azaltılması, işleme
tabi tutulması, geri kazanımı, yeniden kullanımı, maden sahası dışında
başka bir alanda hammadde olarak kullanılması ve bertarafına yönelik atık
yönetim planını Ek-1’de belirtilen esaslar doğrultusunda ÇED Raporu veya
Proje Tanıtım Dosyası ekinde Bakanlığa veya İl Müdürlüğüne sunmakla, atık
yönetim planını beş yılda bir gözden geçirmekle,
b) Ek-3’e göre maden atıklarının karakterizasyonunu
ve Ek-5’e göre maden atığı bertaraf tesisin sınıflandırmasını
yapmak/yaptırmakla,
c) Dahili acil eylem planını hazırlamakla,
ç) Kategori A tesisler için, 30/12/2013 tarihli ve
28867 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Büyük Endüstriyel Kazaların
Önlenmesi ve Etkilerinin Azaltılması Hakkında Yönetmelik hükümleri
doğrultusunda gerekli bildirimleri yapmakla,
d) Maden atıklarının depolandığı tesise ait
uygulama projesini Ek-6’da belirlenen usul ve esaslara göre hazırlatmakla,
e) Bakanlıkça uygun görülen uygulama projesine göre
yapılacak olan maden atıklarının depolandığı tesise ait inşaat denetimini
ve inşaat denetimine ait raporlama işlerini Bakanlıkça belirlenen usul ve
esaslara göre yaptırmakla,
f) 10/9/2014 tarihli ve 29115 sayılı Resmî
Gazete’de yayımlanan Çevre İzin ve Lisans Yönetmeliği hükümleri gereğince
maden atığı bertaraf/geri kazanım tesisi için çevre lisansı almakla,
g) Kategori A maden atığı bertaraf tesisi için
finansal garantiyi yaptırmakla,
ğ) İnert maden atıklarının alan ıslahı, dolgu,
restorasyon amaçlı kullanımı veya depolanmasına dair Ek-4/C’ye göre
hazırladıkları raporu İl Müdürlüklerine sunmakla,
h) 21/11/2013 tarihli ve 28828 sayılı Resmî
Gazete’de yayımlanan Çevre Görevlisi, Çevre Yönetim Birimi ve Çevre
Danışmanlık Firmaları Hakkında Yönetmelik kapsamında çevre yönetim birimi
kurmak ya da bir çevre görevlisini sürekli istihdam etmekle,
yükümlüdür.
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
Maden Atık Bertaraf Tesisleri
Maden
atıklarının karakterizasyonu
MADDE 9 – (1) Maden atıkları; “tehlikeli”, “tehlikesiz” ve
“inert” atıklar olarak üç sınıfta toplanır.
(2) Maden atıklarının karakterizasyonu ÇED yeterlik
belgesine ya da çevre danışmanlık yeterlik belgesine sahip kurum ve
kuruluşlar tarafından Ek-3’e göre yapılır/yaptırılır.
(3) İnert maden atıkları listesi Ek-4/A’da yer
almaktadır. Bu listede bulunmayan bir maden atığının inert maden atığı
olarak sınıflandırılabilmesi için Ek-4/B’de yer alan kriterleri sağlaması
gerekir.
(4) Bakanlıkça gerekli görülmesi durumunda; inert
maden atıkları listesinde yer alan maden atıkları için Ek-4/B’de yer alan
kriterlerle ilgili çalışma istenebilir.
Maden
atığı bertaraf tesislerinin sınıflandırılması
MADDE 10
– (1) Maden atık bertaraf
tesisleri Kategori A ve Kategori B olmak üzere iki sınıfta değerlendirilir.
(2) Maden atıklarının depolandığı bertaraf tesisi
sınıflandırması bu Yönetmeliğin Ek-5’inde belirtilen kriterlere göre, ÇED
yeterlik belgesine ya da çevre danışmanlık yeterlik belgesine sahip kurum
ve kuruluşlar tarafından yapılır.
Maden
atıklarının depolandığı tesislerin geçirimsizlik sistemi
MADDE 11
– (1) Maden atıklarının
depolandığı tesislerin kurulacağı alanın jeolojik, hidrojeolojik, jeokimyasal,
hidrokimyasal ve mühendislik jeolojisi çalışmasının yapılarak, tesisin
kurulacağı alandaki kayaçların geçirimlilik ve iletimlilik özellikleri
belirlenir.
(2) Maden atıklarının depolandığı tesislerin tabanı
ve yan yüzeylerinde sızıntı suyunun yer altı suyuna karışmasını önleyecek
şekilde bir geçirimsizlik tabakası olması gereklidir. Bu tabaka doğal
olarak bulunmuyorsa yapay yollarla oluşturulur. Doğal olarak bulunacak
tabakanın kille aynı fiziksel, kimyasal, mekanik ve hidrolik özellikleri
taşıması gereklidir.
(3) Geçirimsizlik teşkilinde kullanılacak kil grubu
mineraller, öncelikli olarak maden ruhsat alanında yapılan
sondajlar/kazılarla aranır.
(4) Tehlikeli maden atıklarının depolanacağı
tesislerin tabanında ve yan yüzeylerinde oluşturulan geçirimsizlik tabakası
teşkilinde, en az iki tabaka olarak sıkıştırılmış ve uygun koşullarda
nemlendirilmiş minimum 50 cm kalınlığında ve geçirimliliği en fazla 10-9
m/sn olan kil grubu mineral serilir ve bu tabaka HDPE (yüksek yoğunluklu
polietilen) jeomembran kullanılarak güçlendirilir. Jeomembranın korunması
amacıyla üstüne uygun doğal malzeme ya da jeotekstil serilir. Yan
yüzeylerde, topoğrafik koşullar nedeniyle şev eğiminin düşürülmesinin
teknik olarak zor olması ve dik şev eğimlerinde de stabilitenin
sağlanmasının mümkün olması durumunda, kil yerine jeosentetik kil tabakası
HDPE jeomembran ile birlikte uygulanır.
(5) Tehlikesiz maden atıklarının depolanacağı
tesislerde, eğer ruhsat sahasında geçirimsizlik sistemi teşkili için
gerekli olan kil grubu mineral bulunuyorsa, kil tabakası uygun nemlendirme
ve en az iki tabaka olarak sıkıştırma ile toplam 50 cm kalınlığında ve
geçirimliliği en fazla 10-9 m/sn olacak şekilde tabana serilir. Eğer ruhsat
sahasında geçirimsizlik sistemi teşkili için gerekli olan kil grubu mineral
bulunmuyor ve tesis dışından getirilmeyecekse, bu sistem jeosentetik
malzemelerle oluşturulur, bu durumda tesisin tabanında yapılan kazı sonrası
tabanda bulunan tampon tabakası üzerine jeosentetik kil tabakası ve HDPE
jeomembran birlikte uygulanır. Yan yüzeylerde ise, kil tabakası veya
jeosentetik kil tabakası ve HDPE jeomembran birlikte uygulanır.
(6) Jeosentetik geçirimsizlik malzemelerinin
kullanıldığı tehlikeli ve tehlikesiz maden atık depolama tesislerinde, yan
yüzeylerde malzemelerin yüzeyde akmadan durması için pürüzlü jeomembran ve
palyeli sistem uygulanır.
(7) Maden atıklarının depolandığı tesislerin
tabanında yer altı suyu bulunması ya da yer altı suyunun yükselerek tabanda
teşkil edilecek geçirimsizlik sistemine zarar verme olasılığı bulunması
durumunda, tabanda yer altı suyunu drene edecek bir sistem oluşturulur. Bu
sistemde doğal ya da jeosentetik malzemeler kullanılır.
(8) Sızıntı sularının toprak ve yer altı suları
için oluşturacağı potansiyel risklerin engellenmesi ve kapatma sonrası
maden atıklarının depolandığı tesisin duraylılığının uzun vadede sağlanması
için, geçirimsizlik sistemine ilave olarak depo tabanında sızıntı suyu
drenaj, toplama ve gerekirse arıtma sistemi inşa edilir. Drenaj sistemi
teşkilinde, atığın tane boyutu ve kil içeriği gibi özellikleri dikkate
alınarak sızıntıyı toplamaya uygun doğal ya da jeosentetik malzemeler
seçilir.
(9) Yağmur sularının maden atıklarının depolandığı
tesislere girişini ve dolayısıyla oluşturacağı hidrolik yükü önlemek
amacıyla gerekli yağış hesabı yapılarak kuşaklama kanalları inşa edilir ve
depolama tesisinde gerekli hava payı bırakılır.
(10) Toplanan sızıntı sularının alıcı ortama deşarj
edilmesi durumunda 31/12/2004 tarihli ve 25687 sayılı Resmî Gazete’de
yayımlanan Su Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliği ve 30/11/2012 tarihli ve
28483 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Yüzeysel Su Kalitesi Yönetimi
Yönetmeliği hükümleri uygulanır.
(11) Geçirimsizlik teşkilinde kullanılacak HDPE
jeomembranın kalınlığı en az 2 mm, yoğunluğu en az 941 – 965 kg/m3
olmalıdır. Ayrıca, geçirimsizlik malzemeleri teknik özellikleri bakımından
ulusal ya da uluslararası standartlara uygun olmalıdır.
(12) Yığın liçi tesislerinin taban teşkilinde en az
bu maddenin dördüncü fıkrasında yer alan kalınlık ve geçirimlilik hükümleri
uygulanmak zorundadır.
(13) Atık çöktürme havuzlarında bu madde hükümleri
uygulanmamakla birlikte, atıkla temas edecek tüm yüzeylere özel sızdırmaz
beton kaplanır.
(14) Pasa depolama alanları için bu madde hükümleri
uygulanmamakla birlikte, uygun yükseklikte ve şev eğiminde stabilite
önlemleri alınır. Ayrıca, sülfür içeren ve asit kaya drenajı potansiyeli
bulunan pasalar hava ve su ile teması kesecek şekilde, nötrleştirme
kapasitesi bulunan pasalarla tamponlanarak ya da sızıntı suyunun toplanarak
arıtılması için gerekli tekniklerle, uygun şev eğimi ve palyeli sistemlerle
depolanır ve depolama sonrası rehabilite edilir. Bu sahaların yüzeysel/yer
üstü ve yer altı suyuna etkileri gözlem noktaları ve gözlem kuyularından
alınacak su numuneleri ile izlenir.
(15) İnert maden atıklarının depolandığı tesisler
için bu madde hükümleri uygulanmaz.
Kapatma
işlemleri
MADDE 12
– (1) Maden atıklarının
depolandığı tesislerde, kapatma işlemi başlamadan önce kapatma işleminin
tüm detaylarının bulunduğu bir jeoteknik etüt raporunu da içeren kapatma
projesi mühendislik firmalarına hazırlattırılarak Bakanlığın onayına
sunulur.
(2) Maden atıklarının depolandığı tesislerde, atık
depolama işlemi tamamen bittikten sonra depolama alanında üst örtü teşkil
edilmeden önce, alan kurutularak/susuzlaştırıldıktan sonra tampon tabaka
olarak kazı toprağı veya asit üretme potansiyeli olmayan pasalar serilerek
tesviye edilir. Kapatma işlemine başlamadan önce, atıkların veya yapının
kayma ve çökme riskine karşı, depolanan atık kütlesinin yeterince oturduğu
tespit edilir.
(3) Yağmur sularının drenajı için yağış/buharlaşma
verileri dikkate alınarak kuşaklama kanalları inşa edilir. İnfiltrasyonun
en aza indirgenmesi ve drenajın sağlanması amacıyla, uygun kalınlıkta ve
geçirimsizlikte doğal veya jeosentetik malzemeler kullanılır.
(4) Tehlikeli ve tehlikesiz maden atıklarının
depolandığı tesislerde, üst örtü sisteminde tampon tabakanın üzerinde
geçirimsizliği sağlamak amacıyla kil gurubu mineraller ya da jeosentetik
kil tabakası kullanılır. Bu durumda, tampon tabaka kalınlığı en az bir
metre olmalıdır. Bu tabakaların üzerine yağmur sularını drene edecek uygun
kalınlıkta ve özellikte doğal ya da jeosentetik drenaj malzemesi uygulanır.
(5) Üst örtü toprağı olarak yöreye özgü bitki
türlerinin yetiştirilmesini sağlayabilecek şekilde uygun kalınlıkta serilir
ve bitkilendirme yapılır.
(6) Bu hükümler inert maden atıklarının depolandığı
tesislerde uygulanmamakla birlikte bu sahalarda atık depolama işlemi
bittikten sonra sahanın üstünün kapatılması ve yeşillendirilmesi zorunludur.
DÖRDÜNCÜ BÖLÜM
Acil Eylem Planı Atık Yönetimi Planı, Çevre
İzni/Lisansı
Acil
eylem planı
MADDE 13
– (1) Acil Eylem Planı Atık
Yönetim Planı içinde yer alır.
(2) Dahili Acil Eylem Planı yalnızca tesis içinde
acil durum oluşturabilecek riskleri kapsayacak şekilde Ek-2’de belirtilen
kriterlere uygun olarak hazırlanır.
(3) Kategori A tesisler için, Büyük Endüstriyel
Kazaların Önlenmesi ve Etkilerinin Azaltılması Hakkında Yönetmelik hükümleri
doğrultusunda gerekli bildirimler işletmeci tarafından yapılır.
(4) İşletmeci, Dahili Acil Eylem Planının
etkinliğini yılda en az bir kez kontrol etmek zorundadır.
(5) İşletmeci, Dahili Acil Eylem Planının genel
kontrolünden sorumlu olan ve tüm nihai kararları alacak bir yetkili
personel görevlendirmek zorundadır.
(6) İnert maden atıklarının depolandığı Kategori B
tesisler için bu madde hükümleri uygulanmaz.
Atık
yönetim planı
MADDE 14
– (1) Maden atıklarının yönetimine
ilişkin atık yönetim planı, Bakanlıkça ÇED yeterlik belgesine ya da çevre
danışmanlık yeterlik belgesine haiz kurum ve kuruluşlar veya işletmeci
tarafından bu Yönetmeliğin Ek-1’i doğrultusunda hazırlanarak, ÇED sürecinde
ÇED raporu ve proje tanıtım dosyası içinde Bakanlığa veya İl Müdürlüklerine
sunulur.
(2) Tesisin işletimi ya da atık yönetimine ilişkin
değişiklikler olması durumunda plan yeniden düzenlenerek Bakanlığa veya İl
Müdürlüklerine sunulur.
Çevre
izni/lisansı
MADDE 15
– (1) Maden atığı bertaraf/geri
kazanım tesisleri Çevre İzin ve Lisans Yönetmeliği hükümlerine tabidir.
(2) ÇED süreci tamamlanan ve süreç sonunda Atık
Yönetimi Planı onaylanan tesislerin uygulama projeleri Ek-6’ya göre
hazırlanır ve Bakanlık onayına sunulur. İnşaat denetimi Bakanlığın
belirlediği usul ve esaslara göre yapılır. Maden atığı depolanan tesise ait
denetleme raporları Bakanlığa sunulur. Bakanlıkça plana uygun olarak inşa
edildiği tespit edilen tesis için “Maden Atık Depolama Tesisi Onay Belgesi”
düzenlenir.
(3) Madencilik faaliyetleri sonucunda oluşan yer
altı galerilerinin, maden zenginleştirme atıkları ile doldurulması
işlemleri (macun dolgu vb.) için, atıkların asit maden drenajı ve uzun
vadede metal liçi oluşturma potansiyelinin belirlenmesi ve işletmeci
tarafından bu duruma yönelik tüm önlemlerin alındığının ortaya konulması
için statik ve kinetik testler, mineralojik, jeokimyasal ve
hidrojeokimyasal incelemeler hidrojeolojik, hidrolojik hesaplamalar ve
modellemeler başta olmak üzere ilgili tüm bilgi ve belgeler ile Atık
Yönetimi Yönetmeliği Ek-2/A’da tanımlanan Derine Enjeksiyon (D3) bertaraf
yöntemi için belirtilen kurum/kuruluş görüşlerini içeren rapor ÇED yeterlik
belgesine ya da çevre danışmanlık yeterlik belgesine haiz kurum ve
kuruluşlar tarafından hazırlanarak Bakanlığa sunulur. Bakanlıkça uygun
görülen tesisler için “Maden Atığı Derine Enjeksiyon Onay Belgesi”
düzenlenir.
(4) İşletmeci, Onay Belgesi ve mali teminata
ilişkin belgeyle birlikte Çevre İzin ve Lisans Yönetmeliği kapsamında maden
atığı depolama/derine enjeksiyon konulu çevre lisansı müracaatında bulunur.
(5) Geçici faaliyet izni süresi içinde Bakanlığa
sunulacak çevresel izleme raporu ile lisans müracaatı değerlendirilir.
(6) Yığın liçi tesisleri ve asit üreten pasa
depolama alanları bu maddenin 1 inci fıkrasına tabidir.
(7) Atık çöktürme havuzları nihai bertaraf
tesisleri olmadığından, bu madde hükümleri uygulanmaz.
(8) İnert maden atıklarının depolandığı Kategori B
tesisler için bu madde hükümleri uygulanmaz.
(9) Bakanlık, kendi ürettiği atıklarını üretildiği
yerde kendi işleyen tesisleri çevre lisansı uygulamasından muaf tutmaya
yetkilidir. Çevre lisansından Bakanlıkça muaf tutulan tesislerin atık
yönetim planında atık miktarı, türü, atık işleme ve yönetimine ilişkin
bilgileri vermesi gerekmektedir.
BEŞİNCİ BÖLÜM
Çevresel İzleme
Maden
atık bertaraf tesislerinin çevresel izlemesi
MADDE 16
– (1) Maden atığı bertaraf
tesislerinin çevresel izlemesi; işletme, kapatma ve kapatma sonrasında ÇED
sürecinde verilen ilgili kurum görüşleri doğrultusunda çevre lisansında
belirtilen periyotlarda, işletmeci tarafından yapılır.
(2) İşletme ve kapatma sonrası yapılan izleme ve
kontrol işlemleri sırasında ortaya çıkabilecek olumsuz çevresel etkiler
konusunda tesis sahibi 24 saat içinde Bakanlığı bilgilendirir. Tesis sahibi
Bakanlığın belirttiği önlemleri almakla ve bundan doğan maliyeti
karşılamakla sorumludur.
(3) Kategori A ve Kategori B bertaraf tesislerinde
depolanacak atıkların yüzeysel/yer üstü ve yer altı suyuna etkilerini
belirlemek amacıyla, ölçümler yüzeyde belirlenen noktalar ve yer altı suyunun
akış yönüne göre tesisin membasında en az bir noktada ve mansabında en az
iki noktada açılacak gözlem kuyularında yapılır. Tesis işletmeye girmeden
önce, işletme, kapatma ve kapatma sonrası alınacak numunelere referans
değerler oluşturması amacıyla en az üç noktada örnekleme yapılır. Numune
alma noktaları ve derinlikleri ÇED sürecinde belirlenir.
(4) Yüzeysel/yer üstü su ve yer altı suyu
kalitesinin izlenmesine ilişkin numune alma, analiz sıklığı ve analizde bakılacak
parametreler, ilgili mevzuat hükümlerine göre ÇED sürecinde belirlenir.
(5) Maden atık depolama tesislerinde, işletme
aşamasında günde en az bir kez, kapatma sonrasında ayda en az bir kez depo
gövdesine ve seddelerin duraylılığına ilişkin ölçümler işletmeci tarafından
yaptırılır ve ölçüm sonuçları İl Müdürlüğüne ve Bakanlığa sunulur.
(6) Gaz ve toz partikülleri oluşumu beklenen
tesislerde ölçüm ve izleme araçları ve ölçüm periyotları ÇED sürecinde
belirlenir.
(7) İnert maden atıklarının depolandığı Kategori B
tesisler için bu madde hükümleri uygulanmaz.
ALTINCI BÖLÜM
Çeşitli ve Son Hükümler
Sondaj
çamurları
MADDE 17
– (1) Sondaj çamuru, devir daim
suyu ve sondajdan çıkan kırıntıların çöktürülmesi amacıyla hazırlanan çamur
havuzunda depolanır veya lisanslı bertaraf tesislerine gönderilir.
(2) Eğer sondaj çamuru temiz su ve bentonit
haricinde kullanılan katkı maddelerinin malzeme güvenlik bilgi formlarında
alıcı ortamlar üzerinde tehlikelilik riski bulunmadığının belirtilmesi
halinde çamur havuzunda herhangi bir geçirimsizlik şartı aranmaz. Aksi
takdirde, çamur havuzunda ve üst örtü sisteminde doğal/jeosentetik kil veya
jeomembran kullanılarak geçirimsizlik sağlanır.
(3) Sondaj havuzu kazısı aşamasında bitkisel toprak
ve hafriyat toprağı, faaliyetin bitiminin ardından sondaj çamurunun
kurutulması sonrasında havuzun kapatılması işleminde kullanılmak üzere ayrı
yerlerde biriktirilmelidir.
(4) Yağ içeren ya da tehlikeli maddeler içeren
sondaj çamurları, lisanslı yakma veya tehlikeli atık bertaraf/geri kazanım
tesislerinde bertaraf edilir.
Geçici
depolama
MADDE 18
– (1) Pilot tesislerde madenlerin
zenginleştirilmesi sonucunda ortaya çıkan atıklar için, karakterizasyon
süreci tamamlanana kadar bir yıl süreyle, madenlerin zenginleştirilmesi
sonucu ortaya çıkan atıklar başka bir tesise taşınacak ise üç ay süreyle
Atık Yönetim Planında belirtilmesi koşuluyla ve Bakanlıktan izin almak
şartı ile su ve toprak kirliliğine engel olacak önlemler alınarak geçici
depolama yapılabilir.
(2) Tüvenan cevher, nakliye veya zenginleştirme
işleminden önce geçici depolanacak ise su ve toprak kirliliğine engel
olacak önlemler alınır.
İnert
maden atıkları
MADDE 19
– (1) İnert maden atıklarının
Kategori B tesislerde depolanmasında; bu Yönetmelik Ek-4/C’de yer alan
bilgileri içeren rapor, tesisin çevre birimi/çevre görevlisi, ÇED
yeterliliği bulunan firmalarca ya da çevre danışmanlık firmalarınca
hazırlanarak İl Müdürlüklerine sunulur ve İl Müdürlüğünden uygun görüş
alınır.
(2) Yapılan işlemlerle ilgili olarak yılda bir
işletmeci tarafından hazırlanan rapor, İl Müdürlüklerine sunulur. İl
Müdürlükleri, her yıl Mart ayı sonuna kadar bir önceki yıla ait izin
verilen faaliyetleri Bakanlığa bildirir. Bu bildirimde Ek-4/D’de yer alan
format kullanılır.
(3) Madencilik faaliyetlerinin yoğun olduğu İller
veya bölgelerde inert maden atıklarının yönetiminde bölgesel çözüm
üretilmesine yönelik faaliyetlere öncelik verilir. Bu tür faaliyetlere izin
verilmeden önce Bakanlığın uygun görüşü alınır.
Kazı
boşluklarının doldurulması
MADDE 20
– (1) Dekapaj, pasalarla yer üstü
kazı boşluklarının doldurulması işlemlerinde su kalitesinin bozulmaması ve
toprak kirliliğini engelleyecek tedbirlerin alınması ve Atık Yönetim
Planında işletmeci tarafından belirtilmesi zorunludur. Bu faaliyetler çevre
lisansından muaftır.
(2) Madencilik faaliyetleri sonucunda oluşan yer
altı galerilerinin, maden zenginleştirme atıkları ile doldurulması
işlemleri sırasında, uzun dönemde yer altı suyu kalitesinin korunması
gerekir. Bu amaçla alınacak tedbirler Atık Yönetim Planı içinde Bakanlığa
sunulur. Bu faaliyetler için çevre lisansı alınması zorunludur.
Zayıf
asitte çözünebilir siyanür
MADDE 21
– (1) Maden atığının siyanür
içermesi durumunda tesise deşarj noktasında zayıf asitte çözünebilen
siyanür konsantrasyonu 10 ppm’i aşamaz.
Alıcı
ortamda bertaraf
MADDE 22
– (1) Atık karakterizasyonu
sonucunda, tehlikeli olarak tanımlanan maden atıkları ülkemizdeki
denizlerde kesinlikle bertaraf edilemez.
(2) Atık karakterizasyonu sonucunda, inert ve
tehlikesiz olarak tanımlanan maden atıkları sadece Karadeniz’in oksijen
içermeyen ve canlı yaşamı olmayan ölü tabakasında bertaraf edilebilir.
(3) İnert ve tehlikesiz maden atıklarının
Karadeniz’de bertarafı için madencilik faaliyetinin yapıldığı yer merkez
olmak üzere yaklaşık 30 km’lik bir yarıçapta kalan karasal bölgede
coğrafik, topoğrafik ve jeolojik olarak uygun bir alanın bulunmaması
gerekir.
(4) İnert ve tehlikesiz maden atıklarının
Karadeniz’de oksijen içermeyen canlı yaşamının olmadığı ölü tabakada
bertarafı planlandığında; depolanacak atığın taşınma ve deşarj yöntemi,
deşarj derinliği, atığın ve deniz suyunun yoğunluk hesaplamaları, atığın
çökelme ve yükselme aralığı, denizin özümseme kapasitesi, akıntı gibi
hidrodinamik koşullar ayrıntılı bir çalışma ile ortaya konulmalı ve tüm bu
çalışmalar sonucunda faaliyetten etkilenmesi muhtemel deniz suyu kalitesi
ve deniz ekolojisine etkilerini içeren bir bilimsel rapor Deniz Bilimleri
Fakülteleri tarafından hazırlanarak Bakanlığa sunulur.
(5) Mevsimsel periyotlarda yılda dört defa alıcı
ortamda sıcaklık, tuzluluk, ışık geçirgenliği, yoğunluk, elektriksel
iletkenlik, klorofil-a, pH, çözünmüş oksijen, hidrojen - sülfür,
alkalinite, bakır, çinko, civa, kurşun, demir, mangan, kadmiyum, arsenik,
toplam askıda katı madde, toplam organik karbon, ham petrol ve türevleri
gibi parametreler izlenir. Bakanlıkça gerekli görülürse ilave parametre
istenir.
(6) Dördüncü fıkrada belirtilen raporun
değerlendirilmesi amacıyla Bakanlık ve Türkiye Bilimsel ve Teknolojik
Araştırma Kurumu uzmanları ile üç farklı Deniz Bilimleri Fakültesi öğretim
üyelerinin yer aldığı Özel İhtisas Komisyonu kurulur. Raporu hazırlayan
fakültede görev yapan öğretim üyeleri Komisyonda yer almaz.
(7) Altıncı fıkrada belirtilen Komisyonun
görüşlerini değerlendirmek amacıyla; Bakanlık, Orman ve Su İşleri
Bakanlığı, Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı, Kültür ve Turizm
Bakanlığı, Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığı, Sağlık Bakanlığı
uzmanlarının yer aldığı Değerlendirme Komisyonu kurulur ve bu faaliyet
hakkında nihai karar verilir.
(8) Nihai karar ile birlikte faaliyet sahibince
Bakanlığa çevre lisansı müracaatı yapılır.
İdari
yaptırım
MADDE 23
– (1) Bu Yönetmeliğe aykırı
faaliyet gösteren tesisler hakkında Çevre Kanununun ilgili maddeleri
uygulanır.
GEÇİCİ
MADDE 1 – (1) ÇED süreci
tamamlanmış veya ÇED kapsam dışı maden atık bertaraf tesislerinin işletmecileri,
bu Yönetmeliğin Ek-1’ine göre hazırlayacakları Atık Yönetim Planını, bu
Yönetmeliğin yürürlüğe giriş tarihinden itibaren en geç altı ay içinde
Bakanlığa sunar.
Yürürlük
MADDE 24
– (1) Bu Yönetmelik yayımı
tarihinden bir yıl sonra yürürlüğe girer.
Yürütme
MADDE 25
– (1) Bu Yönetmelik hükümlerini
Çevre ve Şehircilik Bakanı yürütür.
Ekler için tıklayınız
|