|
Sağlık Bakanlığı (Türkiye Halk Sağlığı Kurumu)’ndan:
LEJYONER
HASTALIĞI KONTROL USUL VE ESASLARI
HAKKINDA
YÖNETMELİK
BİRİNCİ BÖLÜM
Amaç, Kapsam,
Dayanak, Tanımlar ve Kısaltmalar
Amaç
MADDE 1 –
(1) Bu Yönetmeliğin amacı;
lejyoner hastalığına karşı hazırlıklı olmak, hastalıktan korunmak ve
hastalıkla mücadele etmek için alınması gereken tedbirler ile hastalığın
bildirimine ilişkin usul ve esasları düzenlemektir.
Kapsam
MADDE 2 – (1) Bu
Yönetmelik; lejyoner hastalığından korunma amaçlı alınacak önlemler ve
koruyucu uygulamaları, lejyoner hastalığının tanısı, bildirimi ve takibini,
hastalık saptanan yerlerde alınacak önlemleri, temizlik ve dezenfeksiyon
uygulamalarını, hastalığın tanısı ve yapılacak çevresel çalışmalar
sırasında numune alımını, numunelerin analizlerini gerçekleştirecek laboratuvarlar ile referans laboratuvarının
görevlerini, hastalıktan korunma ve hastalık ile mücadele çalışmalarında
gerçek ve tüzel kişilerin görev ve sorumluluklarını kapsar.
Dayanak
MADDE 3 – (1) Bu Yönetmelik; 24/4/1930
tarihli ve 1593 sayılı Umumi Hıfzıssıhha Kanununun 3 üncü maddesi ile
11/10/2011 tarihli ve 663 sayılı Sağlık Bakanlığı ve Bağlı Kuruluşlarının
Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararnamenin 26 ncı maddesinin ikinci fıkrasının (c) bendi ile 40 ıncı maddesinin birinci fıkrasına dayanılarak
hazırlanmıştır.
Tanımlar
ve kısaltmalar
MADDE 4 –
(1) Bu Yönetmelikte geçen;
a) Akut dönem: Konaklama birimi ile ilgili vaka
ihbarı yapıldıktan sonra dekontaminasyon
işlemleri tamamlanıncaya kadar geçen süreyi,
b) Bakanlık: Sağlık Bakanlığını,
c) ELDSNet: Avrupa
Bölgesi Lejyoner Hastalığı Surveyans Ağını (European Legionnaires' Disease Surveillance Network ELDSNet),
ç) Konaklama birimi: Yataklı sağlık kurum ve
kuruluşları, turizm, rekreasyon amaçlı hizmet
veren yerler ve/veya vaka ile ilişkili yerleri,
d) Kurum: Türkiye Halk Sağlığı Kurumunu,
e) Lejyoner hastalığı tek vaka: Bir konaklama
biriminde 2 yıllık zaman diliminde tespit edilen tek lejyoner hastalığı
vakasının olma durumunu,
f) Lejyoner hastalığı küme vaka: Bir konaklama
biriminde 2 yıllık zaman dilimi içinde iki veya daha fazla vaka tespit
edilmesi durumunu,
g) Lejyoner hastalığı hızlı gelişen küme vaka: Bir
konaklama biriminde 3 aylık zaman dilimi içinde üç veya daha fazla vaka
tespit edilmesi durumunu,
ğ) Lejyoner hastalığı kontrol programı: Lejyoner
hastalığının tanısının konulması ve sürveyansının daha sağlıklı yürütülmesi
için ülke standartlarının belirlenmesi, hastalığı önlemeye ve hastalıkla
mücadeleye yönelik uygulanması gereken yöntemlerin güvenilir ve daha etkili
yapılmasının sağlanması, kurumlar ve sektörler arası iletişim ve
işbirliğinin güçlendirilmesi amacıyla yürütülen programı,
h) Lejyoner hastalığı laboratuvar
ağı: Ulusal referans laboratuvarı tarafından
koordine edilen, lejyoner hastalığı kontrol programına dâhil olan halk
sağlığı laboratuvarlarından oluşan ve
gerektiğinde diğer kamu kurum ve kuruluşlarının laboratuvarlarının
da yer alabileceği görev ve sorumlulukları belirlenmiş ağı,
ı) Legionella bölge laboratuvarı: Lejyoner hastalığı ile ilgili olarak
fonksiyon ve görevleri 19 uncu maddede açıklanan ve Kurumca yetkilendirilen
laboratuvarı,
i) Müdürlük: Halk Sağlığı Müdürlüklerini,
j) Rehber: Lejyoner hastalığı kontrol programı
rehberini,
k) Rutin koruyucu önlemler: Konaklama birimlerinde
lejyoner hastalığı vakası görülmediği dönemlerde yapılacak uygulamaları,
l) Sürveyans: Halk
sağlığı çalışmalarının planlanması, uygulanması ve değerlendirilmesi için
gerekli sağlık verilerinin düzenli ve sistematik biçimde toplanması, analiz
edilmesi ve yorumlanması; aynı zamanda tüm bu bilgilerin, ihtiyacı olan
kişilere dağıtımının zamanında ve bütüncül biçimde yapılmasını,
m) TSM: Toplum Sağlığı Merkezlerini,
n) Ulusal referans laboratuvarı:
Türkiye Halk Sağlığı Kurumu bünyesindeki ulusal solunum yolu patojenleri
referans laboratuvarını,
ifade eder.
İKİNCİ BÖLÜM
Rutin Koruyucu
Önlemler
Rutin
koruyucu önlemlerin uygulanacağı mekân ve alanlar
MADDE 5 –
(1) Rutin koruyucu önlemlerin
uygulanacağı merkezi soğutma, ısıtma veya havalandırma sistemi kullanılan
ve/veya suyun bulunduğu veya kullanıldığı alan ve mekânlar şunlardır:
a) Sağlık alanları: Tüm yataklı sağlık kurum ve
kuruluşları.
b) Turizm ve rekreasyon
alanları: Oteller, moteller, tatil köyleri, misafirhaneler gibi turistik
konaklama birimleri, kaplıcalar, rehabilitasyon merkezleri, huzurevleri,
bakımevleri, konaklamalı gemiler (yolcu gemileri), büyük alışveriş
merkezleri, suyun bulunduğu veya kullanıldığı halkın ortak kullanımına açık
rekreasyonel alanlar.
c) Diğer alanlar: Suyun kullanıldığı endüstriyel
havalandırma sistemlerinin ve/veya soğutma makinelerinin kullanıldığı iş
merkezleri ve işyerleri.
Su
yönetimi planı
MADDE 6 –
(1) Konaklama birimlerinde, su
sisteminde legionella kolonizasyonunu
önlemeye yönelik su yönetimi planı hazırlanır ve uygulama ile ilgili
kayıtlar düzenli olarak tutulur.
Sorumlu
personel
MADDE 7 – (1) Konaklama birimlerinde, Müdürlüklerce legionella konusunda yapılacak en az 8 saatlik eğitimi
almış en az lise mezunu bir personel bulundurulur. Bu personel, ilgili
konaklama biriminde lejyoner hastalığından korunma amaçlı alınacak önlemler
ve koruyucu uygulamaların tümünden sorumludur. Bu sorumluluk konaklama
birimi sahibinin ya da işletmecisinin yükümlülüğünü ortadan kaldırmaz.
Konaklama biriminde iş sağlığı ve güvenliği hizmetlerinin sunulmasından
sorumlu kişi ile birlikte konaklama biriminin risk değerlendirmesini
yapmakla sorumludur.
(2) Yataklı sağlık kurumlarında bu görev hastane
teknik servisi ve hastane yönetiminin aktif katılımı ile enfeksiyon
kontrol komiteleri tarafından yürütülür.
(3) Konu ile ilgili görevlendirilen sorumlu
personelin isimleri Müdürlüğe bildirilir.
Rutin
koruyucu önlemler
MADDE 8 – (1) Konaklama biriminin faaliyette olduğu sürece
alınacak rutin koruyucu önlemler şunlardır:
a) Dipte oluşan çamur tortusunu azaltmak veya
boşaltmak için su tanklarının uygun bir noktasında tahliye muslukları
bulunur. Soğuk su tankları en az yılda iki kez, sıcak su tankları ise en az
yılda üç kez boşaltılır, temizlenir ve dezenfekte
edilir. Sediment birikiminin fazla olması
durumunda bu süreler kısaltılır.
b) Su dağıtım sisteminin herhangi bir yerinde su
akımının durduğu ya da çok yavaş olduğu kısımlar (ölü-bağlantı/boşluk)
olmayacak şekilde düzenleme yapılır. Fiziksel kontroller her ay yapılır.
Sistemin dezenfeksiyonu ise en az yılda bir kez yapılır.
c) Eğer bir sıcak su tankı veya sıcak su sisteminin
bir kısmı bir hafta veya daha uzun bir süre ile bakım ve benzeri nedenlerle
devre dışı kaldıysa; yeniden kullanıma sokulduğu andan itibaren suyun
sıcaklığı en az bir gün süre ile 70°C’ın üzerinde
tutulur.
ç) Sıcak su tanklarında bulunan suyun sıcaklığı yıl
boyunca en az 60°C düzeyinde tutulur. Sıcak su tanklarına geri dönen su en
az 50°C olur.
d) Sıcak su ısıtıcı tanklarında; eğer soğuk su
girişi veya sıcak su dönüş bağlantısı doğru yapılmamışsa durgunluk olabileceğinden;
bu durgunluk, bağlantı noktalarının değiştirilmesi ile giderilir. Fiziksel
kontroller her ay yapılır.
e) Kullanılmayan odalardaki musluk ve duş
başlıklarından sıcak ve soğuk suyun her gün 3-5 dakika akıtılması sağlanır.
f) Binanın hemen her noktasında musluk veya duş
başlıklarından akıtılan suyun sıcaklığı bir dakika içinde 50-60°C arasında
bir sıcaklığa ulaşması sağlanır ve her gün suyun sıcaklığı ölçülür.
g) Konaklama birimlerinde şehir şebekesi dışında
farklı bir kaynaktan su temin ediliyor ise binanın rastgele seçilen birkaç
noktasından her gün musluklardan akıtılan suyun klor düzeyi ile suyun
sıcaklığı ölçülerek kayıt edilir. Sağlık kurum ve kuruluşlarında şehir
şebekesi dışında farklı bir kaynaktan su kullanıp kullanmadığı aranmaksızın
binanın rastgele seçilen birkaç noktasından her gün musluklardan akıtılan
suyun klor düzeyi ile suyun sıcaklığı ölçülerek kayıt edilir.
ğ) Duş başlıkları ve musluk filtrelerinde oluşan sediment her ay amaca uygun kalıntı
önleyici/gidericilerle temizlenir ve her hafta dezenfekte
edilir.
h) Kullanımda olan soğutma kulelerinin 3 ayda bir
işletme bakımı yapılır ve yılda en az 2 kez mekanik olarak temizlenir,
tortu ve sediment tamamen uzaklaştırılır,
organizmaların üremesini engellemek için Bakanlıktan alınmış üretim veya
ithal iznine sahip biyosidal ürünler kullanılır. Sediment birikiminin fazla olması durumunda bu süreler
kısaltılır.
ı) Kalorifer sistemi en az yılda bir kere
temizlenir ve dezenfekte edilir.
(2) Konaklama birimi bir hafta veya daha uzun süre
kapalı tutuluyorsa, misafir kabul etmeden önce aşağıdaki önlemler yerine
getirilir:
a) Bütün sıcak su tanklarındaki suyun sıcaklığı 70°C’a kadar çıkarılır (heating)
ve en az 24 saat süre ile bu düzeyin korunması sağlanır.
b) Bütün sıcak su muslukları ve duş başlıklarından
en az 5-10 dakika süre ile suyun akıtılması sağlanır (flushing);
bu şekilde musluktan akan suyun sıcaklığı en az 60°C olur.
c) En az 24 saat süre ile musluklardan akan suyun
sıcaklığı 60°C’ın üstünde tutulur.
ç) Ayrıca sıcak ve soğuk su sisteminin tümünde
bakiye klor miktarı en az 3 ppm olacak şekilde hiperklorinasyon yapılır; en az 24 saat süre ile bu
düzey korunur. Diğer kimyasal eradikasyon yöntemlerinden birisi de tercih
edilebilir. Bu işlemler sırasında konaklama birimi yetkilileri tarafından,
konaklama biriminde konaklayan misafirlerin suyu içme-kullanma amaçlı
kullanmamaları için gerekli tüm tedbirler ve önlemler alınır.
d) Duş başlıkları ve musluklar temizlenir, oluşan
kireç ve/veya kalıntı tabakaları giderilir.
e) Soğutma kuleleri tümü ile boşaltılıp, bütün
tortu ve kirlilik uzaklaştırılır. İç yüzeyler temizlenir ve dezenfeksiyonu
sağlanır. Sistem yeniden kullanıma sokulurken etkili biyosidler
uygulanır.
(3) Konaklama birimlerinde birinci ve ikinci fıkra
kapsamında uygulanan rutin koruyucu önlemlere ilişkin olarak dosya tanzim
edilir ve istenilmesi durumunda veya denetim esnasında Müdürlük/TSM’ye veya denetçilere ibraz edilir.
Rutin
numune alınacak konaklama birimleri
MADDE 9 – (1) Rutin koruyucu önlemler kapsamında vaka
çıkmasa dahi yataklı sağlık kurum ve kuruluşlarından su numunesi alınır.
Rutin
numune sayısı ve alım noktaları
MADDE 10
– (1) Yataklı sağlık kurum ve
kuruluşlarından en az yılda bir kez olmak üzere katlardaki odaların sıcak
su muslukları ve duş başlıklarından 100 yatağa kadar en az 5 numune alınır,
ilave her 50 yatak için bu sayıya 1 numune daha ilave edilir.
(2) Bünyesinde riskli birim olarak tanımlanan
doku-organ transplantasyon ünitesi, hematoloji
veya onkoloji servisleri içeren hastanelerde bu birimleri de temsil edecek
şekilde eşit aralıklarla yılda 2 kez rutin numune alınır.
(3) Birinci ve ikinci fıkralarda
belirtilen rutin numune sayılarına ilave olarak, tesiste bulunması
durumunda sıcak su tankı ve soğuk su tankı ile binaya giren şebeke suyu
deposundan en az ikişer numune, merkezi havalandırma sistemi soğutma kulesi
ve kondansatörü, buz makinesi, termal havuz, artezyen kuyusu, artezyen su
deposunun her birinden en az birer numune daha alınır.
(4) Birinci fıkrada belirtilen numuneler binadaki
katları temsil edecek şekilde odaların duş başlıklarından ve lavabo
musluklarından alınır.
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
Su
Sistemlerinin Temizlenmesi ve Dekontaminasyonu
Fiziksel
yöntemler
MADDE 11
– (1) Konaklama biriminde Lejyoner
hastalığı vakası saptandığında veya su numunelerinde legionella
bakterisi ürediğinde, rehberde belirtildiği üzere, öncelikle konaklama
birimlerinin fiziki şartlarının bakterinin yaşaması ve çoğalmasını
engelleyecek şekilde düzenlenmesi gerekir. Bu kapsamda; tanklarda biriken
tortu ve sedimentin süpürülüp temizlenmesi,
tesisatın tümü ile boşaltılıp doldurulması, soğutma kulelerinin ve depo iç
yüzeylerinin fırçalanarak biyofilm tabakasının
kazınması, filtrasyon gibi fiziksel yöntemler
uygulanır.
Dekontaminasyon yöntemleri
MADDE 12
– (1) Konaklama biriminde vaka
veya üreme tespit edildiği durumlarda 11 inci maddede belirtilen fiziksel
yöntemlerin uygulanmasından sonra legionella
bakterisinin yaşamasının ve çoğalmasının önlenmesi kapsamında etkili olmak
şartıyla termal, kimyasal veya radyasyon ile eradikasyon yöntemlerinden en
az biri rehberde belirtildiği şekilde uygulanır. Bu işlemler sırasında
konaklama birimi yetkilileri tarafından, konaklama biriminde konaklayan
misafirlerin suyu içme-kullanma amaçlı kullanmamaları için gerekli tüm
tedbirler ve önlemler alınır.
(2) Dekontaminasyon
amacıyla aşağıdaki yöntemler uygulanır:
a) Termal eradikasyon yöntemleri:
1) Yüksek ısıtma (superheating)
yöntemi: Sıcak su tanklarındaki suyun sıcaklığı en az 24 saat süresince 70°C’nin üzerine çıkarılır ve son kullanma noktalarında da
60°C’nin üzerinde olması sağlanır. Konaklama
biriminin risk durumuna (biyofilm, sediment ve kireç oluşumlarının derecesi, sistemin
eskiliği ve benzeri) göre superheating süresi 72
saate kadar uzatılabilir.
2) Flushing: Tanklarda
biriken tortu ve sedimentin süpürülüp
temizlenmesi ve tesisatın tümü ile boşaltılıp doldurulmasından sonra suyun
uç noktalarda 60°C’ye ulaşmasından sonra, tüm
musluklar ile duş başlıklarından en az 5-10 dakika süreyle akıtılması işlemidir.
3) Şok ısıtma: Sistemin belirli bir yerinde bulunan
suyun aniden yüksek ısılara (>88°C) çıkarılması ve hemen ardından uygun
miktarda soğuk su ile karıştırılarak kullanıma verilmesi işlemidir.
b) Kimyasal eradikasyon yöntemleri:
1) Klorlama: Sudaki klor düzeyinin son kullanma
noktalarında en az 2 saat, mümkünse 24 saat süreyle en az 3 ppm olacak şekilde yüksek konsantrasyonda
klor (hiperklorinasyon) uygulanmasıdır.
2) Ayrıca kullanım yerlerine uygun olarak seçilen
etkili biyosidal ürünlerden olan Ozon, Hidrojenperoksit (H2O2) veya Bakır (Cu)-Gümüş
(Ag) İyonizasyon
uygulamalarından herhangi biri kullanılarak dekontaminasyon
işlemi yapılabilir.
c) Radyasyon ile eradikasyon yöntemleri:
1) Ultraviyole uygulaması: Optimum sonuç için 40°C’deki suyun Ultraviyole (UV) cihazı ile %100 transmisyon
esası ile 254 nm UV dalga boyunda işleme tabi
tutulmasıdır.
ç) Konaklama birimlerinde, legionella
bakterisinin yaşamasının ve çoğalmasının önlenmesi amacı ile yapılacak
kimyasal çalışmalar kapsamında, kullanılacak biyosidal
ürünlerin kullanım amacına uygun olarak Bakanlıktan üretim ve ithal iznine
sahip olması gerekmektedir. Uygulanan tüm işlemlerden sonra kullanıma
verilecek suyun kalitesi 17/2/2005 tarihli ve
25730 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan İnsani Tüketim Amaçlı Sular
Hakkında Yönetmelikte belirtilen özelliklere uygun olur.
DÖRDÜNCÜ BÖLÜM
Sürveyans Çalışmaları
Vaka
sürveyansı
MADDE 13 – (1) 30/5/2007 tarihli ve
26537 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Bulaşıcı Hastalıklar Sürveyans ve Kontrol Esasları Yönetmeliğinde yer alan
lejyoner hastalığı için klinik vaka tanımına uyan vakaların olması
durumunda vaka sürveyansı başlatılır.
(2) Bu kapsamda, lejyoner hastalığı düşünülen
vakalarda rehberde belirtilen şekilde numune alınır ve laboratuvara
gönderilir.
(3) Analiz sonucunun pozitif olması durumunda laboratuvar tarafından sonuç muayene eden hekime
telefon ile derhal bildirilir.
(4) Muayene eden hekim tarafından laboratuvar sonucuna göre olası ve kesin vaka tanısı
konulan hastalar için rehberde düzenlenen formlar ile bildirimi zorunlu
hastalık fişleri düzenlenerek TSM’ye bildirilir.
(5) Kurum tarafından salgın kararı verilen
durumlarda, toplumun zararlı etkilerden korunması için halka duyuru, alan
ve/veya mekânın tamamının veya bir bölümünün kapatılması gibi tedbirler de
dâhil olmak üzere gerekli bütün önleyici tedbirler alınır.
Aktif sürveyans
MADDE 14
– (1) Yataklı sağlık kurum ve
kuruluşlarında vaka çıkması veya rutin çalışmalar kapsamında alınan
numunelerde üreme tespit edilmesi durumlarında vaka sürveyansı kapsamında
aktif sürveyans çalışmaları başlatılır.
(2) Bu kapsamda, legionella
sorumlusu tarafından ilgili hekimlerden pnömoni
tanısı düşünülen hastaların lejyoner hastalığı yönünden de
değerlendirilmesi istenilir. Ayrıca, geriye dönük olarak vaka arama
çalışmaları başlatılır.
Çevresel sürveyans
MADDE 15
– (1) Lejyoner hastalığı
bildiriminin ELDSNet üzerinden veya herhangi bir
sağlık biriminden yapılması veya sağlık hizmeti veren konaklama
birimlerinde yapılan rutin çalışmalar kapsamında üreme olması durumunda
Müdürlük/TSM tarafından rehberde belirtilen algoritmaya göre hemen çevresel
sürveyans çalışmalarına başlanır.
(2) Çevresel sürveyans
kapsamında yataklı sağlık kurumları ve diğer tüm konaklama birimlerinde
ilk, ikinci ve üçüncü incelemeler yapılır.
İlk
inceleme
MADDE 16
– (1) Konaklama biriminde,
öncelikle su sistemi değerlendirilir. Yataklı sağlık
kurum ve kuruluşları için 10 uncu maddede belirtilen esaslar çerçevesinde,
500’den az yataklı diğer konaklama birimlerinde periferik
noktalardan (katlardaki odaların sıcak su muslukları ve duş başlıklarından)
en az 10 su numunesi, 500’den fazla yataklı konaklama birimlerinde ise periferik noktalardan ilave her 50 yatak için en az 1
örnek daha olacak şekilde su numunesi alınır. Su sisteminin dekontaminasyonu işlemlerine hemen başlanır.
(2) Konaklama birimi işleticisi tarafından su
numunesi alınmasına izin verilmemesi ve/veya su sisteminin dekontaminasyonu çalışmalarına başlanmaması durumunda
halka duyuru ve alan ve/veya mekânın tamamının veya bir bölümünün
kapatılması gibi tedbirler de dâhil olmak üzere gerekli bütün önleyici
tedbirler alınabilir.
İkinci
inceleme
MADDE 17
– (1) İlk inceleme kapsamında su
sisteminin dekontaminasyonu çalışmalarının
başlamasından 24 saat sonra konaklama birimine tekrar gidilir, dekontaminasyon işlemi sırasındaki su klor düzeyi ve su
sıcaklığı tespit edilir.
(2) İlgili formlar doldurularak 10 gün içinde
Müdürlük tarafından Kuruma gönderilir.
Üçüncü
inceleme
MADDE 18
– (1) İlk incelemeden sonra en geç
15 gün içinde konaklama birimine tekrar gidilir. Konaklama biriminde
yapılması gereken dekontaminasyon işlemleri
yerinde değerlendirilir.
a) Konaklama birimi yetkilisi tarafından imzalanan
rehberin ekinde yer alan rutin kontrol önlemleri listesi ve taahhütname
alınır.
b) Daha sonra, yapılan dekontaminasyon
işlemlerinin değerlendirilmesi amacı ile su örnekleri alma talimatına göre
ikinci su numunesi alınır laboratuvara
gönderilir. Birinci su numunesinin laboratuvar
inceleme sonuçları “uygun” olarak gelmiş olsa dahi ikinci su numunesinin
alınması zorunludur.
c) İkinci su numunesinin analiz sonuçları geldikten
sonra ilgili formlar doldurularak Kuruma gönderilir.
(2) İl düzeyinde yapılan çevresel sürveyans çalışmaları bildirim tarihinden itibaren en
geç 30 gün içinde tamamlanır ve ilgili formlar doldurularak Kuruma
gönderilir.
(3) İkinci su örneklemesinin analiz sonucu uygun
çıkar ise konaklama biriminde rutin kontrol önlemlerine başlanır.
(4) Analiz sonucu uygun çıkmaz ise konaklama
birimine tekrar su sistemi dekontaminasyonu
işlemleri yaptırılır ve dekontaminasyonu takiben
yaklaşık 3-5 gün sonra tekrar kontrol amaçlı su numunesi alınarak analiz
için gönderilir. Su numunelerinin analiz sonuçları uygun çıkana kadar bu işlemler
tekrarlanır.
(5) Vaka çıkan konaklama birimlerinde rutin kontrol
önlemlerinin uygulanması Müdürlük veya TSM tarafından iki aylık periyotlarla iki yıl süreyle denetlenir. Yapılan rutin
denetimler sırasında rehberde düzenlenen formlar doldurularak Müdürlüğe
gönderilir.
(6) Hastane kaynaklı lejyoner hastalığı tespit
edildiğinde; kaynak araştırması sırasında yukarıda belirtilen çalışmalara
ilaveten hasta ile ilişkili olduğu düşünülen tıbbi cihazlardan da numune
alınır.
BEŞİNCİ BÖLÜM
Laboratuvarlar
Legionella bölge laboratuvarları ve
görevleri
MADDE 19
– (1) Lejyoner hastalığının
kontrolünde, geçerli tanı kapasitesine sahip Kurumca belirlenmiş laboratuvarlardır.
(2) Legionella bölge laboratuvarlarının görevleri şunlardır:
a) Çalışmalarını rehbere uygun olarak yürütür.
b) Kurumca belirlenen ulusal standartları uygular.
c) Ulusal referans laboratuvarının
düzenlediği legionella spesifik
eğitim programına katılan en az bir mikrobiyoloji uzmanı ve bir sağlık
personeli bulundurur.
ç) Suda ve klinik örneklerde kültür yöntemiyle legionella izolasyon ve identifikasyonunu gerçekleştirir.
d) İdrarda legionella spesifik antijenleri saptamak için üriner
antijen testini uygular.
e) İzole ettiği legionella
suşlarını ileri identifikasyon
çalışmaları yapılmak üzere ulusal referans laboratuvarına
gönderir. Aynı suşları, Kurumca belirlenen
standart prosedürlere uygun bir şekilde en az 6 ay
süre ile stoklar.
f) Laboratuvar çalışması
sonucunda elde edilen verileri, aylık olarak ulusal referans laboratuvarına ve Bulaşıcı Hastalıklar Daire
Başkanlığına gönderir.
g) Laboratuvarda
uygulanan yöntemlere ilişkin iç kalite kontrol çalışmalarını yapar, bu
çalışmaları kayıt altına alır. Uygun olmayan sonuçlar için gerekli
düzeltici önleyici faaliyetlerde bulunur.
ğ) Ulusal referans laboratuvarı
tarafından düzenlenen laboratuvarlararası
karşılaştırma testleri ve dış kalite kontrol programlarına katılır. Bu
katılımları belgeleyerek sonuçları kayıt altına alır. Uygun olmayan
sonuçlar için gerekli düzeltici önleyici faaliyetlerde bulunur.
h) Lejyoner hastalığı kontrol programı laboratuvar ağı içinde yer alır.
Ulusal
referans laboratuvarının görevleri
MADDE 20
– (1) Ulusal referans laboratuvarının görevleri şunlardır:
a) Lejyoner hastalığının kontrolü için sürveyans sisteminin Rehberde belirtildiği şekilde
yürütülmesine, ulusal laboratuvar tanı
kapasitesinin geliştirilmesine ve ulusal düzeyde strateji oluşturulmasına
destek olur.
b) Lejyoner hastalığı kontrol programı kapsamında
yürütülen laboratuvar çalışmalarının
standartlarını belirler. Doğru, geçerli, güvenilir tanı konulmasına ve laboratuvarlararası tanı standardizasyonunun
sağlanmasına yönelik ulusal standartları oluşturur.
c) Lejyoner hastalığı kontrol programı laboratuvar ağının oluşturulmasını koordine eder.
ç) Laboratuvarların
çalışmalarını koordine eder, faaliyetlerini izler ve değerlendirir.
d) Laboratuvarların legionella konusunda yeterli teknik kapasiteye ulaşması
için eğitim programları düzenler, laboratuvarlararası
karşılaştırma testleri yapar ve laboratuvar
değerlendirme ziyaretlerinde bulunur.
e) Bilimsel ve ulusal/uluslararası teknik mevzuat
uyumu ile ilgili konularda danışmanlık yapar.
f) Lejyoner hastalığının kontrolüne ve tanısına
yönelik yeni tekniklerin geliştirilmesi amacıyla Ar-Ge
çalışmaları yürütür.
Lejyoner
hastalığı laboratuvar ağı
MADDE 21
– (1) Kurum kapsamındaki ulusal
referans laboratuvarı tarafından koordine edilen,
lejyoner hastalığı kontrol programına dâhil olan halk sağlığı laboratuvarlarından oluşan ve gerektiğinde diğer kamu
kurum ve kuruluşlarının laboratuvarlarının da yer
alabileceği görev ve sorumlulukları belirlenmiş lejyoner hastalığı kontrol
programı laboratuvar ağıdır.
(2) Ulusal referans laboratuvar,
lejyoner hastalığı kontrol programı kapsamında, lejyoner hastalığının sürveyansı
ve kontrolüne yönelik laboratuvar ağ yapısını
oluşturur. Aynı zamanda Kurumca analiz yetkisi verilen laboratuvarların
laboratuvar ağına dâhil olmasını sağlar.
Laboratuvar ağına dâhil olma kriterleri
MADDE 22
– (1) Laboratuvarlar,
verilerinin kabul edilebilirliği açısından aşağıda belirtilen kriterler doğrultusunda laboratuvar
ağına dâhil edilirler.
a) Suda legionella
analizi için Kurum tarafından verilen analiz yetkisine sahip olan laboratuvarlar ağa dâhil edilir.
b) 9/10/2013 tarihli ve
28790 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Tıbbi Laboratuvarlar
Yönetmeliğine göre klinik numunelerin incelenmesinde Bakanlık tarafından legionella analizleri için test bazında referans
yetkili laboratuvar olarak belirlenen bütün laboratuvarların laboratuvar
ağına dâhil olması gereklidir.
c) Ağa dâhil olan laboratuvarlar;
tanıda kurum tarafından belirlenen ulusal standartları uygular.
ç) Ağ kapsamındaki laboratuvarlar;
ulusal referans laboratuvarı tarafından uygulanan
laboratuvarlararası karşılaştırma ve dış kalite
değerlendirme programlarına katılır ve başarılı sonuçlar almak zorundadır.
d) Ağa dâhil olan laboratuvarlar;
ulusal referans laboratuvarı tarafından uygulanan
yerinde değerlendirme programına dâhil olur.
e) Lejyoner hastalığı kontrol programı kapsamında
klinik numune çalışan ve (c), (ç) ve (d) bendlerindeki
koşulları sağlayan laboratuvarlar da müracaatları
sonrasında ağa dâhil edilir.
Laboratuvarların fiziki ve biyogüvenlik
şartları
MADDE 23
– (1) Legionella
türü bakteriler, uluslararası risk sınıflandırmasında Risk Grubu-2
patojenler arasında yer alır. Risk Grubu-2 mikroorganizmalarla yapılacak
çalışma Biyogüvenlik Düzeyi-2 standartlarına
uygun dizayn edilmiş laboratuvarlarda
yürütülür. Bu kapsamda kurum tarafından belirlenmiş ulusal standartlar
temel alınır.
ALTINCI BÖLÜM
Çeşitli ve Son
Hükümler
Numune
alma yetkisi
MADDE 24
– (1) Numuneler, Müdürlük veya TSM’de görevli personel tarafından rehberde
belirtildiği şekilde usulüne uygun olarak alınır ve gönderilir.
Suda legionella analiz yetkisi
MADDE 25
– (1) Suda legionella
analizi konusunda yetkili laboratuvarlar ve bu laboratuvarların sahip olması gereken standartlar Kurum
tarafından belirlenir.
Analiz
sonucu bildirimi
MADDE 26
– (1) Yataklı sağlık kurum ve
kuruluşlarından alınan rutin numunelere ait analiz sonuçları, analizi
gerçekleştiren laboratuvarlar tarafından ilgili
yataklı sağlık kurum ve kuruluşlarına bildirilir.
(2) Vaka ile ilişkili olduğu düşünülen konaklama biriminden
alınan numunelere ait analiz sonuçları, konaklama birimine ve ilgili
Müdürlüğe gönderilir.
(3) Yataklı sağlık kurum ve kuruluşlarında yapılan
incelemeler sonucunda legionella yönünden
herhangi bir pozitiflik tespit edildiği durumlarda konaklama birimleri
tarafından TSM/Müdürlüğe ivedilikle haber verilecektir.
(4) Yapılan çalışmalarda elde edilen sonuçlar,
yataklı sağlık kurum ve kuruluşları tarafından rehberde düzenlenen forma
işlenerek TSM/Müdürlüğe gönderilir.
(5) Hastanelerden gelen sonuçlar; Müdürlük
tarafından, rehberde düzenlenen forma işlenerek aylık olarak Kuruma
gönderilir.
İdari
yaptırımlar
MADDE 27
– (1) Bu Yönetmelik hükümlerine
aykırı davrananlar hakkında 1593 sayılı Umumi Hıfzıssıhha Kanununun 282 nci maddesinde yer alan idari yaptırım uygulanır.
Rehber
MADDE 28
– (1) Bu Yönetmeliğin
uygulanmasına ilişkin usul ve esaslar Kurum tarafından rehber ile belirlenir.
Ücretler
MADDE 29
– (1) Çevresel sürveyans
çalışmalarında alınan numunelerin laboratuvara
gönderilmesine ilişkin masraflar ile hizmet ve analiz ücretleri konaklama
birimleri tarafından ödenir.
(2) Klinik numunelerin gönderim ve analiz ücretleri
gönderen sağlık kurumu tarafından ödenir.
Yürürlük
MADDE 30
– (1) Bu Yönetmelik yayımı
tarihinde yürürlüğe girer.
Yürütme
MADDE 31 –
(1) Bu Yönetmelik hükümlerini
Sağlık Bakanı yürütür.
|