|
Çevre ve Şehircilik Bakanlığından:
ATIK YÖNETİMİ YÖNETMELİĞİ
BİRİNCİ BÖLÜM
Amaç, Kapsam, Dayanak ve Tanımlar
Amaç
MADDE 1 – (1) Bu Yönetmeliğin amacı;
a) Atıkların oluşumundan bertarafına kadar çevre ve
insan sağlığına zarar vermeden yönetiminin sağlanmasına,
b) Atık oluşumunun azaltılması, atıkların yeniden
kullanımı, geri dönüşümü, geri kazanımı gibi yollar ile doğal kaynak
kullanımının azaltılması ve atık yönetiminin sağlanmasına,
c) Çevre ve insan sağlığı açısından belirli
ölçütlere, temel şart ve özelliklere sahip, bu Yönetmeliğin kapsamındaki
ürünlerin üretimi ile piyasa gözetimi ve denetimine,
ilişkin genel usul ve esasların belirlenmesidir.
Kapsam
MADDE 2 – (1) Bu Yönetmelik;
a) Ek-4 atık listesinde verilen atıkları,
b) Genişletilmiş üretici sorumluluğu çerçevesinde
yönetimi sağlanan elektrikli ve elektronik eşya, ambalaj, araç, pil ve
akümülatör ürünlerini,
kapsar.
(2) Bu Yönetmelik hükümleri;
a) Atmosfere salınan gaz emisyonları,
b) Radyoaktif atıkları,
c) Atıksuları,
ç) Kullanılamaz durumdaki patlayıcıları ve
atıklarını,
d) Kontamine olmamış hafriyat toprağını,
e) Kazılmamış kirlenmiş (yerinde) toprak,
f) Hayvan kadavralarını, tarımsal amaçlı kullanılan
hayvansal dışkıyı,
g) Biyogaz ya da kompost gibi geri kazanım
tesisleri ile beraber yakma, yakma veya düzenli depolama tesislerine
gönderilen hayvansal atıklar hariç diğer hayvansal yan ürünleri,
ğ) Tarım ormancılık faaliyetlerinde veya doğaya zarar
vermeyen ve insan sağlığını tehdit etmeyen prosesler ya da metotlar
aracılığıyla biyokütleden enerji üretiminde kullanılan diğer doğal ve
zararsız tarımsal veya ormancılık madde ve malzemelerini,
h) Türkiye'nin deniz yetki alanlarında bulunan
gemilerin ürettiği atıklar ile yük artıklarının, limanlarda kurulu bulunan
atık kabul tesislerine ve/veya atık alma gemilerine verilmesini,
kapsamaz.
(3) Madenlerin aranması, çıkarılması, işleme tabi
tutulması veya depolanması sonucu oluşan atıklar ile inşaat ve yıkım
atıklarının tanımlanmasında ek-4 atık listesi, tehlikelilik özelliklerinin
belirlenmesinde ek-3/A’da verilen tehlikelilik özellikleri ve ek-3/B’de
verilen sınır değerler ile bu atıkların yönetiminde ek-2/A ve ek-2/B’de
belirtilen atık işleme yöntemleri kullanılır; ancak bu Yönetmeliğin diğer
hükümleri uygulanmaz.
Dayanak
MADDE 3 – (1) Bu Yönetmelik, 9/8/1983 tarihli ve 2872 sayılı
Çevre Kanununun 8, 11, 12 ve 13 üncü maddeleri, 29/6/2001 tarihli ve 4703
sayılı Ürünlere İlişkin Teknik Mevzuatın Hazırlanması ve Uygulanmasına Dair
Kanun, 29/6/2011 tarihli ve 644 sayılı Çevre ve Şehircilik Bakanlığının
Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararnamenin 8 inci
maddesinin birinci fıkrasının (a) ve (i) bentleri ile 28/12/1993 tarihli ve
3957 sayılı Kanun ile uygun bulunan ve 15/5/1994 tarihli ve 21935 sayılı
Resmî Gazete’de yayımlanan Tehlikeli Atıkların Sınırlarötesi Taşınımının ve
Bertarafının Kontrolüne İlişkin Basel Sözleşmesinin 3 üncü maddesi
hükümlerine dayanılarak hazırlanmıştır.
Tanımlar
MADDE 4 – (1) Bu Yönetmelikte geçen;
a) Ambalaj: Hammaddeden işlenmiş ürüne kadar, bir
ürünün üreticiden kullanıcıya veya tüketiciye ulaştırılması aşamasında,
taşınması, korunması, saklanması ve satışa sunulması için kullanılan
herhangi bir malzemeden yapılmış geri dönüşümü mümkün olmayan ürünler de
dâhil tüm ürünleri,
b) Akümülatör: Endüstride ve araçlarda otomatik
marş, aydınlatma veya ateşleme gücü için kullanılan, şarj edilebilir
sekonder hücrelerde kurşunla sülfürik asit arasındaki kimyasal reaksiyon
sonucu kimyasal enerjinin doğrudan dönüşümü ile üretilen elektrik enerjisi
kaynağını,
c) Ara depolama tesisi: Atıkların ön işlem, geri
kazanım veya bertaraf tesislerine ulaştırılmadan önce, atık miktarı yeterli
kapasiteye ulaşıncaya kadar güvenli bir şekilde depolandığı tesisi,
ç) Araç: 28/6/2009 tarihli ve 27272 sayılı Resmî
Gazete’de yayımlanan Motorlu Araçlar ve Römorkları Tip Onayı Yönetmeliği
(2007/46/AT) kapsamında yer alan, sürücü dışında en fazla 8 kişilik oturma
yeri olan, yolcu taşımaya yönelik motorlu araçları (M1), azami ağırlığı
3500 kilogramı aşmayan motorlu yük taşıma araçlarını (N1) ve 23/12/2004
tarihli ve 25679 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan İki veya Üç Tekerlekli
Motorlu Araçların Tip Onayı Yönetmeliği (2002/24/AT) kapsamında yer alan,
motosiklet ve motorlu bisiklet haricindeki üç tekerlekli araçları,
d) Atık: Üreticisi veya fiilen elinde bulunduran
gerçek veya tüzel kişi tarafından çevreye atılan veya bırakılan ya da
atılması zorunlu olan herhangi bir madde veya materyali,
e) Atık getirme merkezi: Kaynağında ayrı toplanan
atıkların geri kazanıma ve/veya bertarafa gönderilmesi amacıyla bırakıldığı
merkezleri,
f) Atık işleme: Atıkların ön işlemler ve ara
depolama dâhil olmak üzere ek-2/A ve ek-2/B’deki geri kazanım ya da
bertaraf işlemlerini,
g) Atık işleme tesisi: Ön işlem ve ara depolama
tesisleri dâhil aktarma istasyonları hariç olmak üzere, atıkları ek-2/A ve
ek-2/B’deki faaliyetlerle geri kazanan ve/veya bertaraf eden tesisi,
ğ) Atık listesi: Ek-4’te verilen listeyi,
h) Atık sahibi: Atık üreticisi ya da atığı
zilyetliğinde veya mülkiyetinde bulunduran gerçek ve/veya tüzel kişiyi,
ı) Atıkların sınırlar ötesi hareketi: Atıkların
ithalat veya ihracatı ile bir devletten başka bir devlete, transit geçiş
dâhil olmak üzere sevk edilmesini,
i) Ayrı toplama: Atıkların türlerine ve
özelliklerine göre ayrı biriktirilmesini,
j) Atık üreticisi: Faaliyetleri sonucu atık
oluşumuna neden olan kişi, kurum, kuruluş ve işletme ve/veya atığın
bileşiminde veya yapısında bir değişikliğe neden olacak ön işlem,
karıştırma veya diğer işlemleri yapan herhangi bir gerçek ve/veya tüzel
kişiyi,
k) Atık yönetimi: Atığın oluşumunun önlenmesi,
kaynağında azaltılması, yeniden kullanılması, özelliğine ve türüne göre
ayrılması, biriktirilmesi, toplanması, geçici depolanması, taşınması, ara
depolanması, geri dönüşümü, enerji geri kazanımı dâhil geri kazanılması,
bertarafı, bertaraf işlemleri sonrası izlenmesi, kontrolü ve denetimi faaliyetlerini,
l) Atık yönetim planı: Çevreyle uyumlu bir şekilde
atık yönetimini sağlamak üzere hazırlanan kısa ve uzun vadeli program ve
politikaları içeren planı,
m) Bakanlık: Çevre ve Şehircilik Bakanlığını,
n) Bakiye atık: İşlenmek üzere atık işleme tesisine
kabul edilen atıklardan işlenemeyen veya işlenme sonucunda geriye kalan
atıkları,
o) Belediye atıkları: Yönetmeliğin ek-4’ünün 20
kodlu bölümünde tanımlanan ve yönetiminden belediyenin sorumlu olduğu,
evlerden kaynaklanan ya da içerik veya yapısal olarak benzer olan ticari,
endüstriyel ve kurumsal atıkları,
ö) Bertaraf: İkincil amacı enerji geri kazanımı
olsa dahi geri kazanım olarak kabul edilmeyen ve ek-2/A’da yer alan
işlemlerden herhangi birini,
p) Biyo-bozunur atık: Park, bahçe ve evler ile
lokantalar, satış noktaları, gıda üretim ve benzeri tesislerden kaynaklanan
oksijenli veya oksijensiz ortamda bozunmaya uğrayabilen atıkları,
r) Biyo-kurutma: Biyo-bozunur atıkların aerobik
çürüme esnasında açığa çıkan ısı ile kurutulmasını,
s) Biyo-metanizasyon: Organik maddelerin anaerobik
mikroorganizmalarla ayrışması sırasında meydana gelen çok adımlı
biyokimyasal reaksiyonlardan oluşan biyolojik süreci,
ş) Çevre izin ve lisans belgesi: 10/9/2014 tarihli
ve 29115 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Çevre İzin ve Lisans
Yönetmeliğinde düzenlenen belgeyi,
t) Çevre lisansı: Çevre İzin ve Lisans
Yönetmeliğinde düzenlenen geçici faaliyet belgesi/çevre izin ve lisansı
belgesini kapsayan lisansı,
u) Elektrikli ve elektronik eşya (EEE): 22/5/2012
tarihli ve 28300 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Atık Elektrikli ve
Elektronik Eşyaların Kontrolü Yönetmeliğinin ek-1/A’sında yer alan
kategorilere dâhil olan ve alternatif akımla 1000 Volt’u, doğru akımla da
1500 Volt’u geçmeyecek şekildeki kullanımlar maksadıyla tasarlanmış olan,
uygun bir biçimde çalışması için elektrik akımına veya elektromanyetik
alana bağımlı olan eşyaları ve bu akım ve alanların üretimi, transferi ve
ölçümüne yarayan eşyaları,
ü) Geçici depolama: Atıkların, atık üreticisi
tarafından işleme tesislerine ulaştırılmadan önce üretildikleri yerde
güvenli bir şekilde bekletilmesini,
v) Geçici faaliyet belgesi: Çevre İzin ve Lisans
Yönetmeliğinde düzenlenen belgeyi,
y) Genişletilmiş üretici sorumluluğu: Ürünlerin
piyasada serbest dolaşımından ödün vermeden kaynakların etkin kullanımı
amacıyla onarım, yeniden kullanım, parçalama ve geri dönüştürme işlemleri
de dâhil olmak üzere hayat süreleri boyunca verimli kullanılmasını dikkate
alan ve bu kullanımı kolaylaştıran tasarımı, üretimi ve satışı desteklemede
kullanılacak yöntemlerden birinin kullanıldığı sorumluluğu,
z) Geri dönüşüm: Enerji geri kazanımı ve yakıt
olarak kullanımı ya da dolgu yapmak üzere atıkların tekrar işlenmesi hariç
olmak üzere, organik maddelerin tekrar işlenmesi dâhil atıkların işlenerek
asıl kullanım amacı ya da diğer amaçlar doğrultusunda ürünlere, malzemelere
ya da maddelere dönüştürüldüğü herhangi bir geri kazanım işlemini,
aa) Geri kazanım: Piyasada ya da bir tesiste
kullanılan maddelerin yerine ikame edilmek üzere atıkların faydalı bir amaç
için kullanıma hazır hale getirilmesinde yer alan ve ek-2/B’de listelenen
işlemleri,
bb) Hafriyat toprağı: İnşaat veya arazi
düzenlenmesi öncesinde faaliyete konu arazinin hazırlanması aşamasında
yapılan kazı ve benzeri faaliyetler sonucunda oluşan kaya ve toprak
malzemeyi,
cc) İkili toplama sistemi: Biyo-bozunur atıklar ile
geri kazanılabilir atıkların evlerde iki farklı torbada biriktirilmesi ve
ayrı olarak toplanmasını,
çç) İl müdürlüğü: Çevre ve Şehircilik İl
Müdürlüğünü,
dd) İnşaat ve yıkım atıkları: Her türlü alt ve üst
yapının; tamiratı, tadilâtı, yenilenmesi, yıktırılması veya herhangi bir
afet sebebiyle yıkılması sonucu ortaya çıkan, Yönetmeliğin ek-4 atık
listesindeki 17 kodlu atıkları,
ee) Kirleten öder ilkesi: Kirlenme ve bozulmanın
önlenmesi, sınırlandırılması, giderilmesi ve çevrenin iyileştirilmesi için
yapılan harcamaların kirleten veya bozulmaya neden olanlar tarafından
karşılanmasını,
ff) Kompost: Organik esaslı atıkların oksijenli
veya oksijensiz ortamda ayrıştırılması suretiyle üretilen ürünü,
gg) Ön işlem: Ayırma işlemi dâhil olmak üzere
atıkların hacmini veya tehlikelilik özelliklerini azaltmak, yönetimini
kolaylaştırmak veya geri kazanımını artırmak amacıyla atığa uygulanan
fiziksel, ısıl, kimyasal veya biyolojik işlemlerden bir veya birkaçını,
ğğ) Önleme: Ürünlerin yeniden kullanılması veya
kullanım ömürlerinin uzatılması ile atık miktarının azaltılması, ürün
üretiminde zararlı maddelerin azaltımı ve üretilen atığın çevre ve insan
sağlığı üzerindeki olumsuz etkilerinin en aza indirilmesine ilişkin
herhangi bir madde ya da malzeme atık haline gelmeden önce alınacak
tedbirleri,
hh) Poliklorlubifenil (PCB): Poliklorluterfenil
(PCT), Monometil-tetra-kloro-difenil metanı, monometil-dikloro-difenil
metanı veya monometil-dibromo-difenilmetanı, ve 50 ppm’den daha fazla
miktarda; poliklorlubifenil (PCB), poliklorluterfenil (PCT),
monometil-tetra-kloro-difenil metanı, monometil-dikloro-difenil metanı veya
monometil-dibromo-difenil metanı içeren karışımını,
ıı) Pil: Hücrelerde kimyasal reaksiyon sonucu
oluşan kimyasal enerjinin doğrudan dönüşümü ile üretilen elektrik enerjisi
kaynağını,
ii) Piyasa gözetimi ve denetimi: Bakanlık
tarafından, bu Yönetmelik kapsamında yer alan ürünlerin piyasaya arzı veya
dağıtımı aşamasında veya ürün piyasada iken ilgili teknik ve hukuki
düzenlemeye uygun olarak üretilip üretilmediğinin, güvenli olup olmadığının
denetlenmesi veya denetlettirilmesini,
jj) Tehlikeli atık: Ek-3/A’da yer alan tehlikeli
özelliklerden birini ya da birden fazlasını taşıyan, ek-4’te altı haneli
atık kodunun yanında yıldız (*) işareti bulunan atıkları,
kk) Tehlikesiz atık: Ek-4 atık listesinde yıldız
(*) işareti bulunmayan atıkları,
ll) Toplama: Atıkların ayrı toplandığı yerlerden
taşınması amacıyla alınmasını,
mm) Toplama-ayırma tesisi: Atıkların toplandığı ve
cinslerine göre sınıflandırılarak ayrıldığı atık işleme tesisini,
nn) Ulusal atık taşıma formu (UATF): Atığın
bulunduğu yerden atık işleme tesisine kadar taşıma işlemlerinde kullanılan,
kayıt ve beyanları içeren formu,
oo) Üretici: 6/3/2011 tarihli ve 27866 sayılı Resmî
Gazete’de yayımlanan Mesafeli Sözleşmelere Dair Yönetmelik kapsamındaki
mesafeli sözleşmeler ile yapılan satışlar da dâhil olmak üzere, satış yöntemine
bağlı olmaksızın;
1) Kendi markasıyla ürün üreten ve satan,
2) Kendi markasıyla başka tedarikçiler tarafından
üretilen ürünleri satan,
3) Ticari amaçlarla ürün ithal eden
gerçek ve/veya tüzel kişileri,
öö) Yeniden kullanım: Ürünlerin ya da atık olmayan
bileşenlerin tasarlandığı şekilde aynı amaçla kullanıldığı herhangi bir
işlemi,
pp) Yeniden kullanıma hazırlama: Atık olan ürün
veya ürün bileşenlerinin başka ön işleme tabi olmasına gerek kalmadan
temizleme, onarım ya da kontrol işlemleri ile tasarlandığı şekle
getirilmesini,
rr) Yetkilendirilmiş kuruluş: Üretici, ithalatçı ve
piyasaya sürenlerin sorumluluğu kapsamında yükümlülük getirilen üreticiler,
ithalatçılar ve piyasaya sürenler, ürünlerinin faydalı kullanım ömrü
sonucunda oluşan atıklarının toplanması, taşınması, geri kazanımı, geri
dönüşümü ve bertaraf edilmelerine dair yükümlülüklerinin yerine getirilmesi
ve bunlara yönelik gerekli harcamalarının karşılanması, eğitim faaliyetlerinin
gerçekleştirilmesi amacıyla Bakanlığın koordinasyonunda bir araya gelerek
oluşturdukları tüzel kişiliği haiz birlikleri,
ifade eder.
İKİNCİ BÖLÜM
Genel İlkeler, Görev, Yetki ve Yükümlülükler
Genel
ilkeler
MADDE 5 –
(1) Atık yönetimine ilişkin genel
ilkeler şunlardır:
a) Atık üretiminin ve atığın tehlikelilik
özelliğinin;
1) Doğal kaynakların olabildiğince az kullanıldığı
temiz teknolojilerin geliştirilmesi ve kullanılması,
2) Üretim, kullanım, geri kazanım veya bertaraf
aşamalarında çevre ve insan sağlığına en az zarar verecek şekilde ürünlerin
tasarlanması, pazarlanması,
3) Daha dayanıklı, yeniden kullanılabilir ve geri
dönüştürülebilir ürünlere odaklanan teknolojiler ile atık üretimine ve atık
içerisinde bulunan zararlı maddelere yönelik, ürün çevresel tasarım
yaklaşımının oluşturulması,
suretiyle önlenmesi ve azaltılması esastır.
b) Atık üretiminin kaçınılmaz olduğu durumlarda
atıkların; yeniden kullanımı, geri dönüşümü ve ikincil hammadde elde etme
amaçlı diğer işlemler ile geri kazanılması, enerji kaynağı olarak
kullanılması veya bertaraf edilmesi esastır. Atıkların alternatif hammadde
ve ek yakıt olarak kullanılmasına ilişkin esaslar Bakanlıkça belirlenir.
c) Doğal kaynak ve enerji kullanımının
azaltılmasına yönelik olarak geri kazanılmış ürünlerin kullanımının
özendirilmesi esastır.
ç) Atıkların kaynağında ayrı toplanması, geçici
depolanması, taşınması ve işlenmesi sırasında su, hava, toprak, bitki,
hayvan ve insanlar için risk yaratmayacak, gürültü, titreşim ve koku
yoluyla rahatsızlığa neden olmayacak, doğal çevrenin olumsuz etkilenmesini
önleyecek ve böylece çevre ve insan sağlığına zarar vermeyecek yöntem ve
işlemlerin kullanılması esastır.
d) Bakanlık, atık işleme tesislerine yönelik temiz
üretim teknolojilerinin kullanımını sağlayacak mekanizmaları oluşturur.
e) Farklı türdeki atıkların
kaynağında/üretildikleri yerde diğer atıklarla karıştırılmaksızın,
sınıflandırılarak ayrı toplanması esastır.
f) Atıkların, Bakanlıkça belirlenen esaslar dışında
farklı bir yöntemle toplanması ve ayrılması yasaktır.
g) Mevzuatta lisans alma zorunluluğu getirilen atık
türlerini taşıyacak araçlar için taşıma lisansı alınması zorunludur. Lisans
şartı aranmaksızın taşınan atıkların, ömrünü tamamlamış araçlar hariç
görünüş, koku, toz, sızdırma ve benzeri faktörler yönünden çevreyi
kirletmeyecek şekilde kapalı araçlarda taşınması zorunludur. Atıkların
taşınmasına ilişkin esaslar Bakanlıkça belirlenir.
ğ) Serbest bölgelerde kurulu bulunanlar da dâhil
olmak üzere, ek-2/A’da ve ek-2/B’de belirtilen faaliyetleri yapan gerçek
ve/veya tüzel kişiler Çevre İzin ve Lisans Yönetmeliği doğrultusunda
Bakanlık/il müdürlüğünden geçici faaliyet belgesi/çevre izin ve lisansı
belgesi almakla, tehlikesiz atık toplama-ayırma tesisi için ise il
müdürlüğünden izin almakla yükümlüdürler.
h) Atıklar, bu maddenin birinci fıkrasının (ç)
bendinde belirtilen şartlara uyulmak kaydıyla üretildikleri yerde geri
kazanılabilir. Bakanlık, kendi atıklarını, üretildiği yerde, kendi
prosesinde enerji geri kazanımı hariç geri kazanan tesisleri çevre lisansı
uygulamasından muaf tutmaya yetkilidir. Çevre lisansı uygulamasından
Bakanlıkça muaf tutulan tesislerin atık yönetim planında miktar ve türe
ilişkin bilgileri vermesi ve atık geri kazanımı, atık yönetimi ile ilgili
mevzuat hükümlerine uyması gerekmektedir.
ı) Atıkların, Bakanlık ve/veya il müdürlüğünden
izin ve/veya çevre lisansı almış tesisler, üretici/yetkilendirilmiş
kuruluşlar, atık taşımaya yetkili/lisanslı taşıyıcılar dışında üçüncü
kişiler tarafından ticari amaçlar ile toplanması, satışı, geri kazanılması
ve/veya bertaraf edilmesi, diğer maddelerle ve yakıtlara karıştırılarak
yakılması yasaktır.
i) Atıkların üretildikleri/bulundukları yere en
yakın ve en uygun tesise en hızlı şekilde ulaştırılarak, uygun yöntem ve
teknolojiler kullanılarak işlenmesi esastır.
j) Atıkların yakılarak bertaraf edilmesinde
6/10/2010 tarihli ve 27721 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Atıkların
Yakılmasına İlişkin Yönetmelik hükümleri uygulanır.
k) Atıkların düzenli depolama yöntemi ile bertaraf
edilmesinde, 26/3/2010 tarihli ve 27533 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanarak
yürürlüğe giren Atıkların Düzenli Depolanmasına Dair Yönetmelik hükümleri
uygulanır.
l) Atıklar fiziksel, kimyasal ve biyolojik ön
işlemler haricinde kesinlikle doğrudan başka bir madde veya atıkla
karıştırılamaz ve/veya seyreltilemez.
m) Atıkların geçici depolanması atığın üretildiği
tesis/kuruluş sınırları içinde yapılır.
n) Atıkların üretiminden ve yönetiminden sorumlu
kişi, kurum ve kuruluşlar, atık yönetiminin her aşamasında atıkların çevre
ve insan sağlığına zarar vermesini önleyecek tedbirleri almakla yükümlüdür.
o) Bu Yönetmelik veya diğer hukuki düzenlemeler ile
atık yönetim planını hazırlama yükümlülüğü verilen gerçek ve/veya tüzel
kişi, atık yönetim planını hazırlayarak sunmak ve onaylatmak/uygun görüş almakla
yükümlüdür.
ö) Atıkların toprağa, denizlere, göllere,
akarsulara ve benzeri alıcı ortamlara dökülmesi, doğrudan dolgu yapılması
ve depolanması suretiyle çevrenin kirletilmesi yasaktır.
p) Belediye atıklarının yönetimi, iklim, nüfus,
atık miktarı, coğrafi koşullar, optimum taşıma mesafesi göz önünde
bulundurularak en geniş bölgenin faydalanabileceği şekilde bölgesel düzeyde
sağlanır.
r) Belediye atıklarının hacminin azaltılması,
kısmen enerji veya maddesel geri kazanımının sağlanması ve nihai bertarafı
amacıyla çevre ile uyumlu fiziksel, kimyasal, biyolojik veya termal
teknolojilerin kullanılması esastır.
s) Biyo-bozunur atıklar, geri kazanılabilir
atıklarla karıştırılmadan ikili toplama sistemiyle kaynağında ayrı toplanır
ve ikili toplama sistemi kurulur.
ş) Belediye atıklarının, toplanması, taşınması ve
bertaraf yükümlülüğü ile yönetimi, ilgili mevzuatta tanımlanan kurum ve
kuruluşlarca sağlanır veya sağlattırılır.
t) Belediyelerin, kuracakları ve/veya
kurdurtacakları atık işleme tesislerine ait teknoloji ve projelerin uygulanmasına
ilişkin Bakanlıktan uygun görüş alması zorunludur.
u) Belediye atıklarının taşınmasının ekonomik
olmasının sağlanması amacıyla taşıma hattında trafik yüküne neden olmayacak
şekilde çevresel önlemler alınarak uygun yerlerde aktarma istasyonları
kurulabilir. Bu istasyonlarda toplanan atıkların atık işleme tesislerine
taşınması sağlanır. Aktarma istasyonlarının koku, toz, gürültü ve görünüş
yönünden çevreyi kirletmemesi için, boşaltma işleminin yapıldığı yerlerin,
kapalı olarak inşa edilmesi zorunludur.
ü) Tehlikeli atıkların neden olduğu çevresel
kirlenme ve bozulmadan kaynaklanan zararlardan dolayı tehlikeli atığın
toplanması, taşınması, geçici ve ara depolanması, geri kazanımı, yeniden
kullanılması ve bertarafı faaliyetlerinde bulunanlar müteselsilen
sorumludurlar. Sorumluların bu faaliyetler sonucu meydana gelen zararlardan
dolayı genel hükümlere göre de tazminat sorumluluğu saklıdır. Atıkların
yönetiminden sorumlu kişilerin çevresel zararı durdurmak, gidermek ve
azaltmak için gerekli önlemleri almaması veya bu önlemlerin yetkili
makamlarca doğrudan alınması nedeniyle kamu kurum ve kuruluşlarınca yapılan
ve/veya yapılması gereken harcamalar, 21/7/1953 tarihli ve 6183 sayılı Amme
Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanun hükümlerine göre atıkların yönetiminden
sorumlu olanlardan tahsil edilir.
(2) Atıklar doğrudan kanalizasyon sistemine
boşaltılmaz, doğrudan havaya verilmez, düşük sıcaklıklarda yakılmaz, diğer
atıklar ile karıştırılmaz.
(3) Bu Yönetmelik kapsamında yer alan ürünlerin
çevre ve insan sağlığına zarar vermeyecek şekilde piyasaya arz edilmesi
esastır. Tüketicilerin tehlikeli ürünlerden korunması ve ticari
işletmelerin mevzuata uygun ve güvenli ürünlerin piyasaya arz edilmesi ile
ilgili yasal yükümlülüklerini yerine getirmesini sağlamak amacıyla ilgili
teknik ve hukuki düzenlemeler çerçevesinde piyasa gözetimi ve denetimi
yapılabilir. Piyasa gözetimi ve denetimi yapılacak ürünlere ilişkin usul ve
esaslar Bakanlıkça düzenlenir.
(4) Bu Yönetmeliğin ek-4 atık listesinde tanımlanan
atıkların yönetimi ile gemi geri dönüşümüne ilişkin esaslar Bakanlıkça
belirlenir.
(5) Atıklar, bir ara depolama tesisinden bir başka
ara depolama tesisine gönderilemez. Bu tesise kabul edilen atıklar süresi
içerisinde ön işlem, geri kazanım ve/veya bertaraf tesislerine gönderilir.
(6) Ara depolama ile toplama-ayırma tesisleri hariç
olmak üzere çevre lisansı bulunan ön işlem, geri kazanım ve/veya bertaraf
tesisleri kabul ettikleri atıkları işlem yapmaksızın başka bir tesise
Bakanlık onayı olmadan gönderemez.
(7) Atık yönetiminden sorumlu olan taraflar,
üretimden bertarafa kadar olan süreçte ürünlerin ve atıkların çevreye olan
olumsuz etkilerinin azaltılması ve güvenli bir şekilde yönetilmesi amacıyla
ilgili personeline eğitim vermek/verdirtmekle, kamuoyunda farkındalık
yaratmakla, atık yönetimine ilişkin duyarlılığı geliştirmek üzere sosyal
sorumluluk projeleri ve çevre eğitim projeleri yapmakla/katkı sağlamakla,
yazılı ve görsel basında spot yayınlar yapmakla veya bu amaçla yapılan
çalışmalara katkı sağlamakla yükümlüdürler.
(8) Kamu kurum ve kuruluşlarının faaliyetleri ve
bakım işlemlerinden kaynaklanan atıkların izin/çevre lisansı almış olan
tesislere gönderilmesi zorunludur.
Bakanlık
görev ve yetkileri
MADDE 6 –
(1) Bakanlık;
a) Atıkların çevreyle uyumlu bir şekilde yönetimini
sağlayan program ve politikaları saptamak, kılavuzlar hazırlamak, eğitim
düzenlemek/düzenlettirmekle, bu Yönetmeliğin uygulanmasına yönelik
işbirliği, koordinasyonu sağlamak ve gerekli idari tedbirleri almakla,
b) Atıkların oluşumundan bertarafına kadar
yönetimlerini kapsayan tüm faaliyetlerin izlemesini, kontrolünü ve
denetimlerini yapmakla ve genişletilmiş üretici sorumluluğu kapsamındaki
ürünlerin çevresel açıdan yurt içi piyasaya sürülmesine yönelik kriterleri
belirlemekle,
c) Atıkların çevreyle uyumlu bir şekilde yönetimine
ilişkin teknoloji ve yönetim sistemlerinin kurulmasında ulusal ve
uluslararası koordinasyonu sağlamakla,
ç) Atık işleme tesislerine çevre lisansı vermekle,
d) Genişletilmiş üretici sorumluluğu ile atık yönetimi
konusunda çevrimiçi bildirim ve beyan programları hazırlamak/hazırlatmak ve
programların kullanım esaslarını belirlemekle,
e) Atıkların sınırlar ötesi hareketi ve bertarafına
ilişkin uluslararası çalışmaları yürütmek, ilgili bildirim ve taşımacılık belgelerini
değerlendirmek, atık ihracatına ilişkin faaliyetleri onaylamak,
uluslararası bilgi değişimini sağlamak, kaza durumunda ilgili ülkeleri
haberdar etmekle,
f) Ulusal, bölgesel ve/veya yerel atık yönetim
planı hazırlamak veya hazırlatmak ve halkın bilgilenmesini sağlamakla,
g) Atık yönetim planı hazırlanmasına, uygulanmasına
ve izlenmesine ilişkin usul ve esasları belirlemekle,
ğ) Sunulan atık yönetim planlarını değerlendirerek,
uygulanmasını sağlamak/sağlattırmakla,
h) Kurum ve kuruluşların yetkilendirilme esaslarını
belirlemekle, yetkilendirmekle, yetkilendirilen kuruluşları denetlemekle,
bu Yönetmeliğe ve yetkilendirme esaslarına aykırılık halinde gerekli yaptırımın
uygulanmasını sağlamakla ve yetkiyi iptal etmekle,
ı) Çevre lisansı muafiyetine tabi tesisleri kayıt
altına almakla,
i) UATF’lerin kullanımına ve atıkların taşınmasına
ilişkin usul ve esasları belirlemekle,
j) İkili toplama sistemi ve atık getirme merkezi
ile ilgili usul ve esasları belirlemekle,
k) Yan ürün olarak değerlendirilebilecek, bu
Yönetmeliğin 19 uncu maddesinin birinci fıkrasında tanımlanan özelliklere
haiz atıklar için yapılan başvuruları değerlendirmekle,
l) Atık yönetimi faaliyetlerini denetlemekle,
yükümlüdür.
(2) Bakanlık, gerekli gördüğü durumlarda birinci
fıkrada belirtilen yetkilerini il müdürlüklerine devredebilir.
İl
müdürlüklerinin görev ve yetkileri
MADDE 7 – (1) İl müdürlükleri;
a) Bu Yönetmeliğin uygulanmasına yönelik işbirliği
ve koordinasyonu sağlamak, denetim yapmakla,
b) Atık yönetimi kapsamındaki faaliyetlere ilişkin
Mahalli Çevre Kurulunda alınan kararları Bakanlığa bildirmekle,
c) İl sınırları içinde faaliyette bulunan
üreticileri/atık üreticilerini tespit ederek, çevrimiçi bildirim ve beyan
uygulamalarına kayıt ve beyanlarını sağlatmak ve periyodik olarak
denetlemekle,
ç) Atık yönetimi konusunda çevrimiçi uygulamalara
ilişkin iş ve işlemleri yürütmekle,
d) Atıkların oluşumundan bertarafına kadar
yönetimlerini kapsayan tüm faaliyetlerin kontrolünü ve denetimlerini
yapmakla, uygunsuzluk halinde gerekli yasal işlemleri yapmak ve Bakanlığa
bilgi vermekle,
e) Geçici depolama alanlarına izin vermek ve
denetlemekle,
f) Tehlikesiz atık toplama-ayırma tesislerine izin
vermek ve denetlemekle,
g) Çevre İzin ve Lisans Yönetmeliğinde sorumlu
olduğu atık işleme tesislerine çevre lisansı vermek ve denetlemekle,
ğ) İl sınırları içerisindeki atık işleme
tesislerinin izin/çevre lisansı koşullarına uygun çalışmadığının tespiti halinde
gerekli yasal işlemleri yapmak ve Bakanlığa bilgi vermekle,
h) Atık taşınması ile ilgili faaliyet gösteren
firmalara ve araçlara taşıma lisansı vermekle, bu lisansa esas faaliyetlerini
kontrol etmekle, iptal etmekle veya yenilemekle, UATF ile ilgili prosedüre
uymakla,
ı) Atıkların taşınması sırasında meydana
gelebilecek kazalarda her türlü acil önlemi aldırmakla, gerekli koordinasyonu
sağlamak ve kaza raporlarını yıllık olarak değerlendirerek takip eden yılın
Mart ayı sonuna kadar Bakanlığa bildirmekle,
i) Atıkların Yakılmasına İlişkin Yönetmelik ve
Atıkların Düzenli Depolanmasına Dair Yönetmelik hükümleri kapsamında
değerlendirilen tesislerin imar planına işlenmesini sağlamakla,
j) Sunulan atık yönetim planlarını değerlendirerek
onaylamakla ve uygulanmasını sağlamak/sağlattırmakla,
k) Atık üreticilerinin Bakanlığın çevrimiçi
uygulamalarını kullanarak göndermekle yükümlü olduğu bir önceki yılın
bilgilerini içeren atık beyan formunu çevrimiçi uygulama üzerinden
değerlendirmek ve gerekli düzeltmelerin yapılmasını sağlamakla,
l) Bu Yönetmelikle sorumluluk verilen taraflar için
eğitim faaliyetleri düzenlemekle,
m) Serbest bölgelerden her atık çıkışına dair
değerlendirme yaparak onay vermekle,
yükümlüdür.
Belediyelerin
görev ve sorumlulukları
MADDE 8 – (1) Büyükşehir belediyeleri, büyükşehir ilçe
belediyeleri, il, ilçe ve belde belediyeleri;
a) Sorumlulukları çerçevesinde atık işleme
tesislerini kurmak/kurdurmakla, işletmek/işlettirmekle, ilgili tesislere çevre
lisansı almak/aldırmakla,
b) Atıkların yönetimi kapsamında, bu Yönetmelikle
sorumluluk verilen taraflarla birlikte bilinçlendirme ve eğitim
faaliyetleri yapmak veya katkıda bulunmakla,
c) Atık yönetimi ile görevli personelin periyodik
olarak eğitimini sağlamakla, sağlık kontrolünden geçirmekle, mesleki
risklerin önlenmesi, eğitim ve bilgi verilmesi dâhil her türlü tedbirin
alınması ve organizasyonunun yapılması ile gerekli araç ve gereçlerin
sağlanması, sağlık ve güvenlik tedbirlerinin değişen şartlara uygun hale
getirilmesi ve mevcut durumun iyileştirilmesi için çalışmalar yapmakla ve
diğer koruyucu, önleyici tedbirleri almakla,
ç) Yönetiminden sorumlu olduğu atıkların
taşımasında kullandıkları araçların kaydını tutmakla, araç takip sistemi
kurmakla ve talep edilmesi halinde kayıtları Bakanlığa ve il müdürlüğüne
sunmakla,
yükümlüdürler.
(2) Büyükşehir belediyeleri;
a) Bu maddenin birinci fıkrasında belirtilen
hükümlere uymakla,
b) Yönetiminden sorumlu olduğu atıkların oluşumunun
önlenmesi ve atık azaltımını da içeren atık yönetim planlarının ilçe
belediyeleri ile hazırlanmasını koordine etmek, Bakanlığa sunmak ve bu plan
doğrultusunda çalışmaların yürütülmesini sağlamak, gerekli önlemleri
almakla,
c) İlçe belediyeleri tarafından bu Yönetmelik
kapsamında yürütülen çalışmalarda koordinasyonu sağlamak ve desteklemekle,
ç) Atıkların Yakılmasına İlişkin Yönetmelik ve
Atıkların Düzenli Depolanmasına Dair Yönetmelik hükümleri kapsamında
değerlendirilen tesisleri imar planına işlemekle,
d) Yönetiminden sorumlu olduğu atıkların yetkili
olmayan kişiler tarafından aktarma istasyonundan taşınmasını ve işlenmesini
önlemek amacıyla gerekli tedbirleri almakla,
yükümlüdürler.
(3) Büyükşehir ilçe belediyeleri;
a) Bu maddenin birinci fıkrasında belirtilen
hükümlere uymakla,
b) Yönetiminden sorumlu olduğu atıkların oluşumunun
önlenmesi ve atık azaltımını da içeren atık yönetim planlarını hazırlamak,
Bakanlığa sunmak, bu plan doğrultusunda çalışmaları yürütmek ve gerekli
önlemleri almakla,
c) Büyükşehir belediyesinin atık yönetim
planlarının hazırlanmasına katkı sağlamakla,
ç) Belediye atıkları ile ilgili mevzuat kapsamında
yönetiminden sorumlu olduğu atıkları kaynağında ayrı toplamak/toplattırmakla,
aktarma istasyonuna taşımakla ve ikili toplama sistemi ile atık getirme
merkezi kurmak/kurdurtmakla, toplanan atıklara ilişkin bilgi ve belgeleri
Bakanlığa sunmakla,
d) Yönetiminden sorumlu olduğu atıkların yetkili
olmayan kişiler tarafından toplanmasını, taşınmasını ve işlenmesini önlemek
amacıyla gerekli tedbirleri almakla,
yükümlüdürler.
(4) İl, ilçe ve belde belediyeleri;
a) Bu maddenin birinci fıkrasında belirtilen
hükümlere uymakla,
b) Yönetiminden sorumlu olduğu atıkların oluşumunun
önlenmesi ve atık azaltımını da içeren atık yönetim planlarını hazırlamak,
il müdürlüğüne sunmak, bu plan doğrultusunda çalışmaları yürütmek ve
gerekli önlemleri almakla,
c) Atıkların Yakılmasına İlişkin Yönetmelik ve
Atıkların Düzenli Depolanmasına Dair Yönetmelik hükümleri kapsamında
değerlendirilen tesisleri imar planına işlemekle,
ç) Belediye atıkları ile ilgili mevzuat kapsamında
yönetiminden sorumlu olduğu atıkları kaynağında ayrı toplamak/toplattırmakla
ve ikili toplama sistemlerini kurmak/kurdurtmakla, toplanan atıklara
ilişkin bilgi ve belgeleri Bakanlığa sunmakla,
d) Bakanlığın belirleyeceği esaslara uygun olarak
atık getirme merkezi kurmak/kurdurtmakla,
e) Yönetiminden sorumlu olduğu atıkların yetkili
olmayan kişiler tarafından toplanmasını, taşınmasını ve işlenmesini önlemek
amacıyla gerekli tedbirleri almakla,
yükümlüdürler.
Atık
üreticisinin ve atık sahibinin yükümlülükleri
MADDE 9 – (1) Atık üreticisi;
a) Atık üretimini en az düzeye indirecek şekilde
gerekli tedbirleri almakla,
b) Atıklarını ayrı toplamak ve geçici depolamakla,
c) Ürettiği atıklara ve atıkların önlenmesi ile
azaltılmasına yönelik olarak hazırlamakla yükümlü olduğu atık yönetim
planını hazırlayarak sunmakla,
ç) Ürettiği atıklar için Bakanlıkça belirlenen
esaslar doğrultusunda kayıt tutmak ve uygun ambalajlama ve etiketleme
yapmakla,
d) Belediye atıklarını, ilgili mevzuat kapsamında
toplama, taşıma ve bertaraf yükümlülüğü verilmiş kurum ve kuruluşların
belirlediği şekilde konut, işyeri gibi üretildikleri yerlerde çevre ve
insan sağlığını bozmayacak şekilde kapalı olarak muhafaza ederek, toplamaya
hazır etmekle,
e) Bu Yönetmeliğin ek-4’ünde (M) işareti ile
tanımlanan ve ek-3/B’de belirtilen özellikleri içermediği iddia edilen
atıkların Bakanlıkça yetkilendirilmiş laboratuvarlarca yapılan analizlerle
tehlikesiz olduğunu belgelemekle,
f) Bu Yönetmelik hükümlerine uygun olarak izin
alınması zorunlu olan geçici depolama alanları için il müdürlüğünden izin
almakla,
g) Atıklarını bu Yönetmelik hükümleri ve Bakanlıkça
belirlenen esaslara uygun olarak izin/çevre lisansı almış atık işleme
tesislerine göndermekle,
ğ) Atık beyan formunu bir önceki yıla ait bilgileri
içerecek şekilde her yıl Ocak ayı itibariyle başlamak üzere en geç Mart ayı
sonuna kadar Bakanlıkça hazırlanan çevrimiçi uygulamalar kullanarak
doldurmak, onaylamak, çıktısını almak ve beş yıl boyunca bir nüshasını
saklamakla, askeri birlik ve kurumlar ise yazılı olarak belirtilen sürede
Millî Savunma Bakanlığı ve Genelkurmay Başkanlığınca Bakanlığa göndermek ve
beş yıl boyunca bir nüshasını saklamakla,
h) UATF kullanımı zorunlu olan atıklar için UATF
kullanarak atık işleme tesislerine göndermekle ve ilgili iş ve işlemlere
uymakla,
ı) Atık işleme tesisinin atığı kabul etmemesi
durumunda, taşıyıcıyı başka bir tesise yönlendirmekle veya taşıyıcının
atığı geri getirmesini sağlayarak, uygun bir tesiste atığın işlenmesini
sağlamakla,
i) Ürettikleri atıkların toplanması, taşınması ve
geçici depolanması gibi işlemlerden sorumlu olan çalışanlarının eğitimini
sağlamakla, sağlık ve güvenlik ile ilgili her türlü tedbiri almakla,
j) Kaza sonucu veya kasti olarak atıkların dökülmesi
ve benzeri olaylar sonucu meydana gelen kirliliğin önlenmesi amacıyla,
atığın türüne bağlı olarak olayın vuku bulduğu andan itibaren en geç bir ay
içinde olay yerinin eski haline getirilmesi ve tüm harcamaların
karşılanmasıyla,
k) Kaza sonucu veya kasti olarak atıkların
dökülmesi ve benzeri olaylar vuku bulduğunda il müdürlüğünü bilgilendirmek
ve kaza tarihi, kaza yeri, atığın türü ve miktarı, kaza sebebi, atık işleme
türü ve kaza yerinin rehabilitasyonuna ilişkin bilgileri içeren raporu il
müdürlüğüne 3 iş günü içinde sunmakla,
l) Yan ürün olarak değerlendirilebilecek bu
Yönetmeliğin 19 uncu maddesinin birinci fıkrasında tanımlanan özelliklere
haiz atıklar için uygunluk almak üzere Bakanlığa başvurmakla,
m) Atığın niteliğinin belirlenmesi, toplanması, taşınması
ve işlenmesi için yapılan harcamaları karşılamakla,
yükümlüdür.
(2) Atık sahibi, atıklarını bu Yönetmelikte
belirtilen hükümlere uygun olarak yönetmekle yükümlüdür.
Atık
işleme tesislerinin yükümlülükleri
MADDE 10
– (1) Atık işleme tesisleri;
a) Çevre İzin ve Lisans Yönetmeliği kapsamında
geçici faaliyet belgesi/çevre izin ve lisansı belgesi almakla, belirlenen
şartlara uymakla,
b) Acil durumlarda alınacak önlemlerle ilgili
personelin eğitimini sağlamakla, acil durum söz konusu olduğu zaman
Bakanlığa ve il müdürlüğüne bilgi vermekle,
c) Tesisin risk taşıyan bölümlerinde çalışan
personelin işle ilgili sağlık ve güvenliğini sağlamak, bu bölümlere izinsiz
olarak ve yetkili kişilerin dışında girişleri önlemekle,
ç) Tesisin işletilmesi ile ilgili her bir bölümün
çalışma planını hazırlayarak uygulamakla,
d) Tesisin faaliyetleri sonucu oluşan atıklar ile
bakiye atıklarının bu Yönetmelikte belirtilen hükümlere uygun olarak
yönetimini sağlamakla,
e) UATF kullanılması zorunlu olan atıklar için,
tesisine kabul edeceği atığın UATF’de belirtilen atık tanımına uygunluğunu
tesise girişte tespit etmekle, kabul ettiği atığın taşıma formunu imzalamak
ve on beş gün içinde atık üreticisine göndermekle, UATF ile ilgili olarak
atık üreticisi ile arasında uyuşmazlık çıkması halinde, bu uyuşmazlık
giderilemezse on beş gün içinde, uyuşmazlığı Bakanlığa bildirmekle, taşıma
formu olmaksızın atık kabul etmesi halinde Bakanlığa ve il müdürlüğüne
bilgi vermekle,
f) Çevrimiçi programlara kayıt olmak ve tesisine
kabul ettiği, işlediği, bakiye olarak oluşturduğu atıklar ile atık işleme
faaliyeti neticesinde oluşturduğu/ürettiği ürünlerin bilgisini içeren
kütle-denge bilgisini hazırlamak ve çevrimiçi programı kullanarak bildirim
yapmakla,
g) Bakiye atıkları ile ilgili olarak Yönetmelikte
atık üreticilerine verilen yükümlülükleri yerine getirmekle,
ğ) Kapatılmadan önce, kapatma sonrası gereken çevre
koruma işlemlerini gerçekleştireceğine ve tesisteki tüm atıkların ne
şekilde değerlendirileceğine ilişkin bilgi ve taahhütname vermekle,
h) Tesisin kapatılması için kapatma planı
hazırlayarak yüz seksen gün önceden Bakanlığa başvurmak ve onay almakla,
ı) Yangına karşı güvenlik önlemlerine yönelik bağlı
olduğu belediyeden itfaiye raporu almakla,
yükümlüdür.
(2) Atıkların Yakılmasına İlişkin Yönetmelik ve
Atıkların Düzenli Depolanmasına Dair Yönetmelik kapsamına giren tesisler,
işletme planlarını Bakanlığa sunmakla ve uygun görüş almakla yükümlüdür.
Değişiklik olması halinde işletme planları yenilenir ve Bakanlığa sunulur.
(3) Biyo-kurutma, kompost ve biyo-metanizasyon
tesisleri;
a) Bu maddenin birinci fıkrasının (a), (b), (c),
(ç), (d), (f), (g), (ğ) ve (h) bentlerinde belirtilen hükümlere uymakla,
b) Düzenli depolama tesisi sınırları içerisinde
kurulanlar hariç olmak üzere, tesisin yerleşim alanlarına en yakın
mesafesinin 250 metre olacak şekilde yer seçimini ve alıcı ortamın,
toprağın, yüzeysel suların ve yeraltı sularının kirlenmesini önleyecek
şekilde tasarımını yapmakla,
c) Tesisten kaynaklanabilecek koku, toz, sızıntı
suyu, gaz ve benzeri olumsuz etkileri asgari düzeye indirmek için her türlü
önleyici tedbir almakla,
ç) Atıkların belirlenmiş olan kriterlere uygun
şekilde tesise kabul edildiğinin ve işlendiğinin kontrol edilmesi için
gerekli sistemleri kurmakla,
d) İşletme planını Bakanlığa sunmakla, uygun görüş
almakla, planda değişiklik olması durumunda, revize işletme planını 1 ay
içerisinde Bakanlığa sunmakla,
e) İşletme sürecinde sera etkisi de dâhil olmak
üzere tesisten kaynaklanabilecek gazların toplanması, işlenmesi ve
kullanılması işlemlerini çevre ve insan sağlığına zarar vermeyecek şekilde
yapmakla,
f) Tesise gelen atıklar için ön depolama ve
dengeleme görevi yapan ön depoyu kapalı olarak inşa etmekle,
g) Tesise gelen ve işlenmeye uygun olmayan atıklar
ile tesisten çıkan ve kullanıma uygun olmayan ürünleri ilgili mevzuata
uygun olarak bertaraf etmekle,
yükümlüdür.
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
Atık Listesi, Atığın Listede Tanımlanması ve Geçici
Depolama
Atık
listesi ve atığın listede tanımlanması
MADDE 11
– (1) Bu Yönetmeliğin kapsamında
yer alan atıkların listesi ek-4’te verilmektedir. Atık listesinde (*) ile
işaretlenmiş atıklar tehlikeli atıktır. Tehlikeli atıklar, ek-3/A’da
listelenen özelliklerden bir veya daha fazlasına sahip atıklardır. Atık
listesinde (A) işaretli atıklar, ek-3/B’de yer alan tehlikeli atık
konsantrasyonuna bakılmaksızın tehlikeli atık sınıfına girer. (M) işaretli
atıkların tehlikelilik özelliklerinin belirlenmesi gerekir. Bu amaçla
yapılacak çalışmalarda, ek-3/A’da listelenen özelliklerden H3-H8 ile H10 ve
H11 ile ilgili değerlendirmeler, ek-3/B’de yer alan konsantrasyon değerleri
esas alınarak yapılır.
(2) Atık listesinde yer alan atıklar, altı haneli
atık kodlarıyla ve ilgili iki haneli ve dört haneli bölüm kodları ile bütün
olarak tanımlanır.
(3) Atıklar ile ilgili yapılacak bütün
çalışmalarda, atığın tanımına karşılık gelen altı haneli atık kodunun tam
olarak kullanılması zorunludur.
(4) Atık listesi ve atıkların tehlikelilik
özelliklerinin belirlenmesine ilişkin kılavuzlar Bakanlık tarafından hazırlanır.
(5) Atıkların tehlikelilik özelliklerinin
belirlenmesi amacıyla yapılacak çalışmalarda malzeme güvenlik bilgi formları,
proses girdileri ve bilgileri, Bakanlıkça yayınlanan kılavuzlar veya
ek-3/B’de yer alan konsantrasyon değerleri esas alınarak yapılacak analiz
çalışmaları kullanılır. Bakanlıkça gerekli görülmesi halinde ek-3/B’de yer
alan konsantrasyon değerleri esas alınarak atık üreticisi veya atık sahibi
tarafından analiz yaptırılır. Analiz çalışmaları Bakanlıktan ek-3/B için
yeterlik almış laboratuvarlarca gerçekleştirilir.
(6) Atıkların tehlikelilik özelliklerinin
belirlenmesi için yapılan analiz çalışmalarının sonuçları üretim prosesi,
hammadde veya katkı maddelerinde bir değişiklik olmaması halinde 5 yıl süre
ile geçerlidir. Ancak, Bakanlığın gerekli gördüğü hallerde analiz çalışması
yenilenir. Üretim prosesi, hammadde veya katkı maddelerinde bir değişiklik
olması halinde analiz, değişiklikten itibaren 3 ay içerisinde yenilenir.
Atık
listesinde atık kodunun belirlenmesi
MADDE 12
– (1) Atık sahibi, atık kodunu
ek-1’de yer alan atık kodu belirleme hiyerarşisine ve atık kodu
açıklamalarına uygun olarak belirlemekle yükümlüdür.
(2) Altı haneli atık kodunun son iki hanesi 99 olan
atık kodları Bakanlığın onayı olmaksızın kullanılmaz. 99 ile biten
atıkların tehlikeli olup olmadığının ek-3/B’de yer alan konsantrasyon
değerleri esas alınarak yapılacak analiz ile belgelenmesi zorunludur.
(3) Atık kodu 99 ile biten atıkların kullanımına
Bakanlıkça onay verilmesi ve atığın gönderilebileceği uygun çevre lisansına
sahip tesis bulunamaması halinde, söz konusu atık, Bakanlıktan, benzer
sektörden kaynaklanan atıklar için atık işleme konusunda çevre lisansı
almış ve prosesinde işlemesi uygun olan tesislerde Bakanlığın onayı
alınarak işlenebilir. Atığın tesise kabul edilebilmesi amacıyla atık işleme
tesisi Bakanlığa başvuru yapar.
Geçici
depolama
MADDE 13
– (1) Atıklar üretildikleri yerde
türlerine göre belirlenmiş kriterlere uygun şekilde geçici depolanır.
(2) Özelliğine göre sınıflandırılarak geçici
depolanan atığın üzerinde tehlikeli ya da tehlikesiz atık ibaresi, atık
kodu, depolanan atık miktarı ve depolama tarihi bulunur.
(3) Atıklar birbirleriyle reaksiyona girmeyecek
şekilde geçici depolanır.
(4) Atıkların geçici depolanması işlemi atığın
üretildiği tesis/kuruluş sınırları içinde yapılır.
(5) Geçici depolama alanları için il müdürlüğünden
geçici depolama izni alınır. Geçici depolama alanında değişiklik olması
halinde geçici depolama izni yenilenir.
(6) Belediye atığı, ambalaj atığı ve tıbbi atık
geçici depolama alanı/konteynerleri geçici depolama izninden muaftır.
(7) Geçici depolama alanlarına ilişkin esaslar
Bakanlıkça belirlenir.
DÖRDÜNCÜ BÖLÜM
Ulusal Atık Yönetim Planı, Bildirim ve Kayıt Tutma
Ulusal
atık yönetim planı hazırlanması
MADDE 14
– (1) Bakanlık, 5 yıllık ulusal
atık yönetim planı/planlarını hazırlamak/hazırlatmakla yetkili ve
görevlidir. Bu plan/planlar;
a) Atık yönetim yapısı ve atık mevzuatı,
b) Atık yönetimi mevcut durum analizi,
c) Ekonomik ve yönetimsel planlama, orta ve uzun
vadedeki hedefleri kapsar.
Bildirim
ve kayıt tutma yükümlülüğü
MADDE 15
– (1) Üretici, piyasaya süren,
atık üreticisi, PCB ve PCT’li ekipmanları elinde bulunduranlar, atık
taşıyıcıları ve atık işleme tesisleri iştigal konularına göre kronolojik
kayıt tutmak, Bakanlığın belirleyeceği çevrimiçi sistemlere kayıt olarak
bildirim yapmak, bilgi vermek ve tutulan kayıtları en az beş yıl süreyle
muhafaza ederek Bakanlığın ve/veya il müdürlüğünün inceleme ve denetimine
sunmakla yükümlüdür. Askeri birlik ve askeri kurumların kayıtları yazılı olarak
Millî Savunma Bakanlığı ve Genelkurmay Başkanlığınca Bakanlığa bildirilir.
(2) Kayıtlar, atık türü ve atığın ek-4’te
belirtilen kod numarası, atık miktarı, atığın kaynağı, gönderildiği tesis,
atığın taşıma şekli ve atığın ek-2/A’da ve ek-2/B’de belirtilen yöntemlere
göre tabi tutulduğu işlemler ile genişletilmiş üretici sorumluluğu
kapsamındaki ürünlere ilişkin bilgi içermelidir.
(3) Bakanlık tarafından gerekli görülmesi halinde
ilgili taraflar bildirim ve belgelendirmelerini bağımsız denetim kuruluşlarına
inceletir, inceleme raporunu Bakanlığa sunar.
BEŞİNCİ BÖLÜM
Sigorta ve Maliyetlerin Karşılanması
Mali
sorumluluk sigortası yaptırma yükümlülüğü
MADDE 16
– (1) Miktarına bakılmaksızın
tehlikeli atıkların toplanması, taşınması, ara depolanması, geri kazanımı,
yeniden kullanılması, bertarafı ve prosesten kaynaklanan tehlikeli
atıkların geçici depolanması faaliyetlerinde bulunanlar faaliyetleri
nedeniyle oluşacak bir kaza dolayısıyla üçüncü şahıslara verebilecekleri
zararlara karşı tehlikeli atık malî sorumluluk sigortası yaptırmak
zorundadırlar. Sigorta yaptırma zorunluluğuna uymayan kurum, kuruluş ve
işletmelere bu faaliyetler için izin ve lisans verilmez.
(2) Halihazırda bu maddenin birinci fıkrasında yer
alan faaliyetlerde bulunanlar için tehlikeli atıkları da kapsayacak şekilde
9/5/2010 tarihli ve 27576 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Tehlikeli
Maddeler İçin Yaptırılacak Zorunlu Sorumluluk Sigortalarına İlişkin Tarife
ve Talimata uygun olarak düzenlenmiş bir sigorta poliçesi olması halinde
ayrıca mali sorumluluk sigortası yaptırmasına gerek yoktur.
Atık
yönetimi maliyetinin karşılanması
MADDE 17
– (1) Atıkların yönetiminden
kaynaklanan harcamaların, kirleten öder ilkesine göre, genişletilmiş
üretici sorumluluğu kapsamındaki ve/veya atıkların yönetiminden sorumlu
olan gerçek ve/veya tüzel kişiler tarafından karşılanması esastır.
ALTINCI BÖLÜM
Genişletilmiş Üretici Sorumluluğu, Yan Ürün,
Yeniden Kullanım
Genişletilmiş
üretici sorumluluğu
MADDE 18
– (1) Ürünlerin çevreye olan
olumsuz etkilerinin azaltılması, atığın önlenmesi, atık olduktan sonra
yeniden kullanımı, güvenli bir şekilde geri dönüştürülmesi ya da geri
kazanımını desteklemek amacıyla ürünlerin tasarımından başlayarak gerekli
tedbirler üretici tarafından alınır.
(2) Genişletilmiş üretici sorumluluğu, elektrikli
ve elektronik eşya, ambalaj, araç, pil ve akümülatör ürünlerini kapsar. Bu
ürünlerin üreticisi ve/veya piyasaya süreni;
a) Üreticiye iade edilen ve/veya kullanım ömrü
dolarak atık olarak addedilen ürünlerin yönetimi ve yönetimine ilişkin
maliyetleri karşılar.
b) Yükümlülüklerini Bakanlıkça belirlenen
yöntemlerden bir veya birkaçını tercih ederek yerine getirir.
c) Toplama, yeniden kullanım, geri dönüşüm veya
geri kazanım hedeflerini sağlar.
(3) Genişletilmiş üretici sorumluluğundaki ürünler
ve bu ürünlerin atıklarının yönetimine ilişkin esaslar Bakanlıkça
belirlenir.
Yan ürün
MADDE 19
– (1) Üretim prosesi sürecinde
ortaya çıkan; ancak asıl amacın bu maddenin üretimi olmadığı, maddeler veya
malzemeler;
a) Üretim prosesinin ayrılmaz bir parçası olarak
üretiliyor ve kapasite raporunda ürün/yan ürün olarak yer alıyor ise,
b) Gelecekte kullanımına yönelik talep sürekli ise,
c) Doğrudan bir proseste kullanılabiliyor ve
üretildiği yerde fiziksel işlemler hariç olmak üzere başka işlemlerden
geçmiyor ise,
ç) İkame edeceği maddenin standartlarına
uygunluğunun ya da hammadde olarak kullanılması durumunda nihai ürünün ürün
standardını bozmadığının belgelenmesi halinde,
d) Kullanımında çevre ve insan sağlığına zarar
vermeyecek tedbirler alınıyor ise,
atık olarak addedilmeyerek, yan ürün olarak kabul
edilebilecektir.
(2) Yan ürün olarak değerlendirilebilecek, bu
maddenin birinci fıkrasındaki özelliklere haiz atıklar için uygunluk almak
üzere Bakanlığa başvurulur.
Yeniden
kullanıma hazırlama
MADDE 20
– (1) Atıklar, yeniden kullanıma
hazırlama faaliyeti kapsamında, yalnız fiziksel işlemler ile tasarlandığı
hale getirilerek, aynı amaçla kullanıldıkları sürece kullanım ömrü
bitinceye kadar atık olarak addedilmeyecektir.
(2) Yeniden kullanıma hazırlama faaliyeti,
toplama-ayırma ve ara depolama hariç geri kazanım faaliyeti için çevre
lisansı olan atık işleme tesislerinde gerçekleştirilir.
(3) Tamirhaneler, servisler gibi ürünlere yönelik
bakım onarım hizmeti veren gerçek ve tüzel kişiler yeniden kullanıma
hazırlama kapsamı dışındadır.
YEDİNCİ BÖLÜM
Yetkilendirilmiş Kuruluş
Yetkilendirilmiş
kuruluşun yükümlülükleri ve yetkilendirme
MADDE 21
– (1) Yetkilendirilmiş kuruluş;
a) Bakanlıkça belirlenen usul ve esaslara göre
Bakanlığa yetki başvurusunda bulunmakla,
b) Temsil ettiği üyeleri adına yükümlülükleri
yerine getirmekle,
c) Gerçekleştirilen çalışmaların gelişme
raporlarını, bir sonraki yılın planını ve yıllık bütçesini Bakanlığa her
yılın Mart ayı sonuna kadar sunmakla,
yükümlüdürler.
(2) Yetkilendirilecek kuruluşun, yurt içinde
piyasaya sürülen ürünlerin türüne göre Bakanlıkça belirlenecek temsiliyet
payını sağlaması zorunludur.
(3) Yetki süresi on yıldır. Yetkilendirmenin
yenilenmesi için, yetki süresinin bitiminden altı ay önce yetkilendirilmiş
kuruluş Bakanlığa başvurur.
(4) Bakanlık, yetkilendirdiği kuruluşu denetler,
kuruluşun toplama ve geri kazanım hedeflerine ilişkin göstergelerini izler
ve yayımlayabilir.
(5) Bakanlık, yetkilendirilmiş kuruluşu, temsiliyet
payını sağlayamaması ve/veya yükümlülüklerden herhangi birini yerine
getirmemesi halinde ihtar eder ve temsiliyet payını yeniden sağlaması
ve/veya yükümlülüklerini yerine getirmesi için en fazla bir yıla kadar süre
verir. Bakanlık, bu durumu söz konusu yetkilendirilmiş kuruluşun üyelerine
bildirir veya duyurur.
(6) Bu maddenin beşinci fıkrasında verilen süre
sonunda yetkilendirilebilme şartları yeniden kazanılmamış ve/veya
yükümlülükler yerine getirilmemiş ise, Bakanlık yetkiyi iptal eder ve
yükümlülükler yetkilendirilmiş kuruluş üyeleri tarafından yerine getirilir.
SEKİZİNCİ BÖLÜM
Atıkların Sınırlar Ötesi Hareketi
Atıkların
ithalatı
MADDE 22
– (1) Tehlikeli atıkların, serbest
bölgeler dâhil Türkiye Cumhuriyeti Gümrük Bölgesine girişi yasaktır. Ancak,
sektör itibari ile ekonomik değere haiz atıkların, kontrole tabi olarak
ithalatına izin verilebilir. Bu izinlere ilişkin esaslar, Bakanlık görüşü
doğrultusunda Ekonomi Bakanlığınca yayımlanacak düzenlemelerle belirlenir.
(2) Serbest bölgelerdeki faaliyetler sonucu ortaya
çıkan atıkların işlenmesi amacıyla bölgede uygun tesis bulunmaması veya
atık üreticisi firma tarafından atıkların bu tesislere verilmemesi
durumunda atık üreticisinin talebi üzerine serbest bölge müdürlüğü
başkanlığında gümrük ve gümrük muhafaza müdürlüğü, işletici veya bölge
kurucu ve işleticisi ve atık üreticisi temsilcilerinden oluşan bir
komisyonun uygun görüşünü müteakip serbest bölge müdürlüğünce il
müdürlüğünden alınacak onaya istinaden bu atıklar bölgeden çıkarılır.
Serbest Bölge Komisyonuna aşağıda belirtilen bilgi ve belgeler
sunulacaktır.
a) Atıkların serbest bölge içindeki bir üretim
ve/veya tüketim faaliyeti sonucu ortaya çıktığına ilişkin belge,
b) Atığı oluşturan faaliyetin türü, atık tür ve
miktarı,
c) Atığı kabul edecek tesisin atığın türüne göre
tehlikesiz atık toplama-ayırma tesisleri için il müdürlüğünden alınan izin
belgesi, atık işleme tesisleri için geçici faaliyet belgesi/çevre izin ve
lisans belgesi,
ç) Atıkların, bu fıkranın (c) bendinde belirtilen
belgelere sahip tesislere gönderileceğine dair sözleşme,
d) İl müdürlüğünce gerekli görülen diğer bilgi ve
belgeler.
(3) Kullanılmış lastiklerin karkas niteliğinde
olanları Dahilde İşleme Rejimi kapsamında sadece Bakanlıktan lisans almış
işletmeler tarafından geri kazanımı amacıyla ülkemize girişinde bu madde
hükümleri uygulanmaz.
Atıkların
ihracatı ve transit geçişi
MADDE 23
– (1) Tehlikeli atıklar;
a) Ülkemizde atıkların bertarafı için gerekli
teknik kapasiteye sahip tesislerin bulunmaması,
b) Söz konusu atıkları ithalatçı ve transit
devletin yetkili otoritesinin kabul etmesi,
c) İhracata ilişkin iş ve işlemlerin tamamlanması,
durumunda sadece AB ve/veya OECD üyesi ülkeler ile
Liechtenstein’a ihraç edilebilir.
(2) Tehlikesiz atıkların;
a) AB ve/veya OECD üyesi ülkeler ile
Liechtenstein’a ihracatında Bakanlıkça belge düzenlenmez, ihracat işlemi
başlamadan Bakanlığa bilgi verilir ve kayıt altına alınır.
b) AB ve/veya OECD üyesi ülkeler ile Liechtenstein
haricindeki ülkelere ihracatında ilgili ülkenin yetkili otoritesinden izin
alınarak Bakanlığa başvuru yapılır. Bakanlıktan onay alınmaksızın ihracat
işlemi yapılamaz.
(3) Atıkların ihracatına ve transit geçişine
ilişkin esaslar Bakanlıkça belirlenir.
DOKUZUNCU BÖLÜM
Çeşitli ve Son Hükümler
Avrupa
Birliği mevzuatına uyum
MADDE 24
– (1) Bu Yönetmelik, 19/11/2008
tarihli ve 2008/98/AT sayılı atık hakkında Avrupa Parlamentosu ve Konsey
Direktifi, 3/5/2000 tarihli ve 2000/532/AT sayılı atık listesi
oluşturulması hakkında Komisyon Kararı dikkate alınarak Avrupa Birliği
mevzuatına uyum çerçevesinde hazırlanmıştır.
İdari
yaptırım
MADDE 25
– (1) Bu Yönetmelik hükümlerine
aykırı hareket edenler hakkında 2872 sayılı Çevre Kanununda öngörülen
müeyyideler uygulanır.
Atıflar
MADDE 26
– (1) Bu Yönetmelik ile
yürürlükten kaldırılan 14/3/1991 tarihli ve 20814 sayılı Resmî Gazete’de
yayımlanan Katı Atıkların Kontrolü Yönetmeliği ile 5/7/2008 tarihli ve
26927 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Atık Yönetimi Genel Esaslarına
İlişkin Yönetmeliğe yapılan atıflar bu Yönetmeliğe yapılmış sayılır.
Yürürlükten
kaldırılan mevzuat
MADDE 27
– (1) Bu Yönetmeliğin yürürlüğe
girdiği tarihten itibaren;
a) 14/3/1991 tarihli ve 20814 sayılı Resmî
Gazete’de yayımlanan Katı Atıkların Kontrolü Yönetmeliği,
b) 14/3/2005 tarihli ve 25755 sayılı Resmî
Gazete’de yayımlanan Tehlikeli Atıkların Kontrolü Yönetmeliği,
c) 5/7/2008 tarihli ve 26927 sayılı Resmî Gazete’de
yayımlanan Atık Yönetimi Genel Esaslarına İlişkin Yönetmelik,
yürürlükten kaldırılmıştır.
Yürürlük
MADDE 28
– (1) Bu Yönetmeliğin;
a) 27 nci maddesinin birinci fıkrasının (b) bendi
yayımı tarihinden itibaren bir yıl sonra,
b) Diğer hükümleri yayımı tarihinde,
yürürlüğe girer.
Yürütme
MADDE 29
– (1) Bu Yönetmelik hükümlerini
Çevre ve Şehircilik Bakanı yürütür.
Ekleri için tıklayınız.
|