|
Türkiye
Cumhuriyet Merkez Bankasından:
ÖDEME VE
MENKUL KIYMET MUTABAKAT SİSTEMLERİNİN
FAALİYETLERİ
HAKKINDA YÖNETMELİK
BİRİNCİ
BÖLÜM
Amaç,
Kapsam, Dayanak ve Tanımlar
Amaç
MADDE 1 – (1) Bu
Yönetmeliğin amacı ödeme ve menkul kıymet mutabakat sistemlerinin sistem
işleticilerinin faaliyet iznine ve faaliyetlerine ilişkin usul ve esasları
düzenlemektir.
Kapsam
MADDE
2 – (1)
Bu Yönetmelik, ödeme ve menkul kıymet mutabakat sistemleri ile ilgili
faaliyet iznine, sistem sözleşmesi ve kurallarına, yönetimden sorumlu
kişilere, faaliyet esaslarına, teminat, kredi ve garanti mekanizmalarına,
öz kaynaklara, bildirim yükümlülüklerine, pay edinim ve devirlerine, bilgi
sistemlerine, iş sürekliliği planına, yedek merkez ile yedek sistemlere ve
diğer hususlara ilişkin usul ve esasları kapsar.
Dayanak
MADDE 3 – (1) Bu
Yönetmelik, 20/6/2013 tarihli ve 6493 sayılı Ödeme
ve Menkul Kıymet Mutabakat Sistemleri, Ödeme Hizmetleri ve Elektronik Para
Kuruluşları Hakkında Kanunun 4 üncü maddesinin ikinci ve üçüncü
fıkralarına, 5 inci maddesinin beşinci fıkrasına, 22 nci
maddesinin dördüncü fıkrasına, 25 inci maddesinin altıncı fıkrasına ve 26 ncı maddesinin üçüncü fıkrasına dayanılarak hazırlanmıştır.
Tanımlar
MADDE 4 – (1) Bu
Yönetmelikte geçen;
a) Banka: Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası Anonim
Şirketini,
b) Denetim izi: Bir finansal ya da operasyonel
işlemin başlangıcından bitimine kadar adım adım
takip edilmesini sağlayacak kayıtları,
c) Fon: Banknot, madeni para, kaydi
para veya elektronik parayı,
ç) Kanun: 20/6/2013 tarihli ve
6493 sayılı Ödeme ve Menkul Kıymet Mutabakat Sistemleri, Ödeme Hizmetleri
ve Elektronik Para Kuruluşları Hakkında Kanunu,
d) Katılımcı: Sisteme katılarak doğrudan transfer emri
verme yetkisi bulunan ve sistem kurallarına uymakla yükümlü tüzel kişiyi,
e) Kontrol: Bir tüzel
kişinin; sermayesinin, asgari yüzde elli birine sahip olma şartı
aranmaksızın, çoğunluğuna doğrudan veya dolaylı olarak sahip olunması veya
bu çoğunluğa sahip olunmamakla birlikte imtiyazlı hisselerin elde
bulundurulması veya diğer hissedarlarla yapılan anlaşmalara istinaden oy
hakkının çoğunluğu üzerinde tasarrufta bulunulması suretiyle veya herhangi
bir suretle yönetim kurulu üyelerinin karara esas çoğunluğunu atayabilme ya
da görevden alma yetkisinin elde bulundurulmasını,
f) Menkul kıymet mutabakat sistemi: Üç veya daha fazla
katılımcı arasındaki transfer emirlerinden kaynaklanan menkul kıymet
aktarımlarının gerçekleştirilmesini sağlamak amacıyla yapılan takas ve
mutabakat işlemleri için gerekli altyapıyı sunan ve ortak kuralları olan
yapıyı,
g) Merkezî karşı taraf: Bir veya daha fazla piyasada
işlem gören finansal sözleşmelerin tarafları arasında alıcıya karşı satıcı,
satıcıya karşı da alıcı rolünü üstlenerek işlemlerin tamamlanmasını taahhüt
eden kuruluşu,
ğ) Mutabakat: İki ya da daha fazla taraf arasındaki fon
ya da menkul kıymet aktarımından kaynaklanan yükümlülüklerin yerine
getirilmesini,
h) Mutabakat hesabı: Banka, bir mutabakat kuruluşu veya
merkezi karşı taraf nezdinde bulunan, fon veya menkul kıymetleri muhafaza
etmek ve sistemdeki katılımcılar arasındaki işlemlerin mutabakatını
sağlamak amacıyla kullanılan hesabı,
ı) Mutabakat kuruluşu: Nezdinde mutabakat hesabı
bulunduran ve gerektiğinde katılımcıya mutabakat amacıyla kredi verebilen
kuruluşu,
i) Netleştirme: Bir katılımcının gönderdiği ve aldığı
transfer emirlerinden kaynaklanan alacak ve borçların karşılıklı mahsup
edilerek tek bir alacak veya borca dönüştürülmesini,
j) Nitelikli pay sahibi: Sistem işleticisinin
sermayesinin veya oy haklarının doğrudan veya dolaylı olarak yüzde on veya
daha fazlasını teşkil eden paylar ile bu oranın altında olsa dahi yönetim
kurullarına üye belirleme imtiyazı veren paylara sahip gerçek veya tüzel
kişiyi,
k) Ödeme sistemi: Üç veya daha fazla katılımcı
arasındaki transfer emirlerinden kaynaklanan fon aktarımlarının
gerçekleştirilmesini sağlamak amacıyla yapılan takas ve mutabakat işlemleri
için gerekli altyapıyı sunan ve ortak kuralları olan yapıyı,
l) Özel statülü katılımcı: Sistem işleticisi tarafından
8 inci maddenin altıncı fıkrası uyarınca belirlenen ve sisteme katılım
şartları ile sistem kurallarına ilişkin olarak diğer katılımcılardan farklı
kurallara tabi tutulabilen tüzel kişiyi,
m) Sistem: Ödeme sistemi ve menkul kıymet mutabakat
sistemini,
n) Sistem işleticisi: Sistemin günlük işleyişinden
sorumlu olan ve sistem işletimi için gerekli olan faaliyet iznine sahip
tüzel kişiyi,
o) Takas: Sisteme gönderilen transfer emirlerinin
aktarımı, bu emirlerin karşılıklı olarak iletilmesi ve mutabakat öncesi provizyon alındığı durumlarda provizyon alınmasına
aracılık edilmesi ve bazı durumlarda bu emirlerin netleştirilmesi
işlemlerini,
ö) Transfer emri:
1) Belirli miktarda fonun sistem içerisinde katılımcılar
arasında devrolunmasına ilişkin katılımcı talimatını,
2) Ödeme yükümlülüğünün üstlenilmesi veya yerine
getirilmesi sonucunu doğuran, sistem kurallarına uygun talimatı,
3) Menkul kıymetler ve diğer sermaye piyasası araçları
üzerindeki hakları kaydi olarak veya sair şekilde
sistem içerisinde devretmeye yönelik katılımcı talimatını,
p) Yeniden yapılandırma planları: Sistem işleticisinin,
23 üncü madde kapsamında oluşturulmuş mekanizmaların kullanılmasına rağmen,
katılımcılarının veya kendisinin yaşadığı mali sorunlar, likidite
sıkışıklığı, sermaye yeterliliğine ilişkin sıkıntılar veya yapısal
zayıflıklar nedeniyle önemli fonksiyonlarını kesintisiz olarak
sürdürmesinin tehlikeye girmesi durumunda kullanmak üzere oluşturduğu
düzeltici ve iyileştirici yöntemleri içeren planları,
ifade eder.
İKİNCİ
BÖLÜM
Sistem
Tanımı, Sistem Sözleşmesi ve Sistem Kuralları
Sistem
tanımının kapsamı
MADDE 5 – (1) Bu
Yönetmelik kapsamında sistem olarak değerlendirilecek yapıların asgari üç
katılımcısının bulunması ve katılımcılar arasında gerçekleşen işlemlerin
takas ve mutabakat işlemlerinden en az birini gerçekleştirmesi şarttır.
(2) Finansal piyasalarda
işlem yapan iki kuruluşun kendi arasında kuracağı ikili yapılar, üyeler
arasında sadece mesaj alış verişini sağlayan ancak mesajın içeriğinde yer
alan işleme ilişkin herhangi bir takas veya mutabakat faaliyetinde
bulunmayan yapılar ve bir kuruluşun kendisi veya müşterileri adına
gerçekleştireceği fon veya menkul kıymet aktarımı işlemleri ile ilgili
olarak kendi içinde oluşturduğu yapılar bu Yönetmelik uyarınca sistem
olarak değerlendirilmez.
(3) Bir yapının bu Yönetmelik uyarınca sistem olarak
kabul edilip edilmemesi hususunda nihai kararı vermeye Banka yetkilidir.
Sistem
sözleşmesi
MADDE 6 – (1) Sistem
işleticisi ile sistem katılımcıları arasında tarafların hak ve
yükümlülüklerinin belirleneceği Bankanın uygun görüşünü almış sistem
sözleşmesi yazılı olarak düzenlenir.
(2) Birinci fıkrada düzenlenen sistem sözleşmesi, özel
statülü katılımcılar dışındaki tüm katılımcılarla tek tip olarak yapılır.
(3) Sistem işleticisi, birinci fıkrada belirtilen sistem
sözleşmesi imzalanmadan önce 7 nci madde uyarınca
düzenlenen sistem kurallarının katılımcıları ilgilendiren kısımları
hakkında katılımcı adayının bilgilendirilmesini sağlar.
Sistem
kuralları
MADDE 7 – (1) Sistem
kuralları sistem işleticisi tarafından yazılı olarak belirlenir ve tüm
katılımcılar için adil ve tarafsız şekilde uygulanır. Sistem işleticisi ile
katılımcısı sistem kurallarında yer alan hususlara uymakla yükümlüdür.
(2) Sistem kuralları içerisinde;
a) Sistem işleticisinin kimliğinin ve açık adresinin,
b) Sisteme katılım ile sistemden ayrılma ve çıkarılmaya
ilişkin kural ve prosedürlerin,
c) Sisteme katılıma ilişkin asgari teknik, mali ve idari
gerekliliklerin,
ç) Sistemdeki işlemlerin takası ile mutabakatına ilişkin
kullanılacak yöntemlerin ve bu yöntemlerin uygulanmasına ilişkin esasların,
d) Sistemdeki işlemlerin mutabakatının yapılması için
oluşturulacak mutabakat hesabının hangi kuruluş nezdinde açılacağının, bu
hesabın özelliklerinin ve çalışma esaslarının,
e) Sistemin çalışma gün ve saatlerinin,
f) Transfer emrinin sisteme giriş anının ve sistem
içerisinde geri alınamaz duruma geldiği anın,
g) Transfer emirlerine ilişkin mesajların içeriğinin,
format yapısının ve iletilme yönteminin,
ğ) Sistemde gerçekleşecek işlem türleri ile bu işlemlere
konu varlık çeşitlerinin,
h) Sistemde hangi para birimi veya birimleri ile işlem
gerçekleştirilebileceğinin,
ı) Sistemdeki bilgilerin güvenliğinin sağlanması için
kullanılacak yöntemlerin,
i) İş sürekliliği planının ve olağanüstü durum
kurallarının,
j) Sisteme ilişkin ücretlendirme esaslarının,
k) Sistem kurallarına uyulmadığında sistem
katılımcılarına verilecek disiplin cezalarının ve bu cezaların uygulanmasına
ilişkin işlem ve prosedürlerin,
l) Sisteme katılım seçenekleri ve her bir katılım
seçeneği için katılımcının tabi olacağı kural ve prosedürlerin,
m) Sisteme gelen transfer emirlerinin alıcı taraf olan
katılımcı tarafından reddedilip reddedilemeyeceğinin, reddedilebilmesi
durumunda buna ilişkin uygulanacak prosedürlerin,
n) Yükümlülüklerin zamanında yerine getirilememesi
durumunda kullanılmak üzere 23 üncü madde uyarınca oluşturulabilecek
teminat, kredi ve garanti mekanizmalarının,
o) 23 üncü madde uyarınca oluşturulabilecek teminat,
kredi ve garanti mekanizmaları için kabul edilecek kıymet ve varlık
çeşitlerine, sistem katılımcılarınca bu mekanizmalara yapılacak katkının
hesaplanması yöntemine, bu katkıların nemalandırılmasına ve mekanizmalara
ilişkin diğer hususlara ilişkin usul ve esasların,
ö) Sistemin 12 nci madde
uyarınca diğer sistemlerle bağlantı kurması halinde bu bağlantıya ilişkin
esasların,
p) Sistem katılımcısı ile sistem işleticisi arasında
yaşanacak uyuşmazlıklarda kullanılabilecek yargı dışı çözüm yöntemlerinin
bulunması durumunda, bu yöntemlere ilişkin uygulanacak prosedürlerin,
r) Sisteme ilişkin yeniden yapılandırma planlarının,
s) Sistemde gerçekleşen hatalı işlemlerin düzeltilmesine
ve iptal işlemlerine ilişkin kuralların,
ş) Sistemin faaliyetlerine ilişkin diğer hususların,
açıkça belirlenmesi
ve belirtilmesi gerekmektedir.
(3) Sistem işleticisi, sistem kurallarında değişiklik
yapmaya yetkilidir.
(4) Sistem kurallarında yapılacak yapısal değişiklikler
Bankanın onayına tabidir, onay verilmeyen yapısal değişiklikler uygulamaya
konulamaz. Sistem kurallarında yapılan yapısal olmayan değişiklikler beş iş
günü içerisinde Bankaya bildirilir. Banka bildirilen değişikliklerin
iptalini veya düzeltilmesini istemeye yetkilidir.
(5) Sistem işleticisi tarafından sistem kurallarında
yapılacak yapısal değişiklikler yürürlüğe girmeden en az on beş gün önce
sistem katılımcılarına tebliğ edilir, diğer değişiklikler ise makul bir
sürede sistem katılımcılarına bildirilir.
(6) Banka, sistem kuralları hazırlanırken ikinci fıkrada
yer alan hususlara ilişkin ayrı dokümanlar oluşturulmasını isteyebilir.
Sisteme
katılım
MADDE 8 – (1)
Sisteme katılım kuralları, sistem işleticisi tarafından açık ve net bir
şekilde belirlenir ve bilgi güvenliğine halel getirecek durumlar dışındaki
katılım kuralları sistem işleticisinin internet sitesinde yayımlanarak
kamuoyuna duyurulur. Bilgi güvenliğinin gerektirdiği durumlarda, gizlilik
gerektiren katılım kuralları katılımcı adayının imzalayacağı gizlilik
taahhüdü karşılığında verilir.
(2) Sisteme katılım kuralları makul ve tarafsız olacak
şekilde belirlenir. Sistem işleticisi sisteme katılım kurallarındaki
şartları sağlayan tüm tüzel kişilerin sisteme katılımına izin vermekle
yükümlüdür.
(3) Sistem işleticisi, sisteme katılım kurallarını
belirlerken sistemden kaynaklanacak riskleri asgari düzeye indirmeyi ve
sistemin istikrarını gözetir.
(4) Sisteme katılım kurallarında yapılan ve Bankanın
onayını alan değişiklikler 7 nci maddenin beşinci
fıkrasına istisna olarak yürürlüğe girmeden en az otuz gün önce sistem
katılımcılarına tebliğ edilir ve 20 nci madde
uyarınca oluşturulan internet sitesinde kamuoyuna duyurulur.
(5) Sistem katılımcıları sisteme katılım kurallarında
yapılan değişikliklere uymakla yükümlüdür. Yapılan değişikliklere uyum
sağlamayan sistem katılımcılarının üyelikleri sistem işleticisi tarafından
süreli veya süresiz olarak durdurulur.
(6) Sistem işleticisi, Bankanın onayını almak kaydıyla
özel statülü katılımcı tanımlayarak söz konusu katılımcı için özel katılım
şartları ve prosedürleri belirleyebilir.
(7) Sistem işleticisi sisteme katılım başvurusunda
olması gereken bilgi ve belgelerde eksiklik tespit ederse durumu
gecikmeksizin başvuru sahibine bildirir ve belirleyeceği makul bir süre
içerisinde eksikliğin giderilmesini ister. Sistem işleticisi sisteme
katılıma ilişkin başvuruları istenen bilgi ve belgelerin eksiksiz olarak
tamamlanmasını müteakip üç ay içinde sonuçlandırır ve kararı ilgililere
bildirir.
ÜÇÜNCÜ
BÖLÜM
Faaliyet
İzni ve Sistem İşleticisinin Yönetiminden Sorumlu Kişiler
Faaliyet
izni
MADDE 9 – (1) Sistem
işleticisi olarak faaliyette bulunmak isteyen kuruluşun sistem kurup
işletebilmesi için Bankadan faaliyet izni alması şarttır.
(2) Faaliyet izni verilebilmesi için başvuru sahibi
kuruluşun Kanunun 5 inci maddesinin ikinci fıkrasında yer alan şartları
haiz olması aranır.
(3) Başvuru sahibi kuruluşun, faaliyet izni almak
amacıyla Bankaya yapacağı başvurunun ekinde;
a) Sistemin faaliyetinden beklenen faydayı analiz eden
detaylı fizibilite raporu ile faaliyete geçilmesinden itibaren üç yıllık
hedeflerin ortaya konulduğu tahmini bilânço ve gelir tablolarını da içeren
bütçe planının,
b) İç kontrolün nasıl sağlanacağını ve risk yönetim
çerçevesini içeren iş planları ile sistem işleticisinin organizasyon
yapısını ve organizasyon yapısı içerisindeki görev ve yetki dağılımını
gösteren faaliyet programının,
c) Nitelikli pay sahipleri tarafından Ek-1 veya Ek-2’de
yer alan örneklere uygun olarak düzenlenecek ve noter huzurunda imza
edilecek beyannamelerin,
ç) Nitelikli pay sahiplerinin mali durumları hakkında
Kamu Gözetimi Muhasebe ve Denetim Standartları Kurumu tarafından
yetkilendirilmiş denetçilerce düzenlenecek bir raporun,
d) Nitelikli pay sahiplerinin kimlik bilgilerini
gösterir belge ile detaylı özgeçmişlerinin,
e) Nitelikli pay sahipleri tarafından beyan edilen
mevduat ve kredi hesapları konusunda ilgili bankalarca Bankaya hitaben
düzenlenecek ve düzenlenme tarihi itibarıyla aktif hesap hareketlerinin
gerçekleşmediğini gösteren her biri aynı tarihi taşıyan belgelerin,
f) Nitelikli pay sahiplerinin müflis olmadıklarına,
haklarında verilmiş iflasın ertelenmesi kararı bulunmadığına, tüzel
kişilerin uzlaşma suretiyle yeniden yapılandırma başvurularının tasdik
edilmiş olmadığına dair Asliye Ticaret Mahkemelerinden; konkordato
ilan etmiş olmadıklarına dair yetkili İcra Mahkemesinden alınacak
belgelerin,
g) Gerçek kişi nitelikli pay sahiplerince son altı ay
içinde alınmış ve arşiv kaydını da içeren adli sicil belgelerinin,
ğ) Nitelikli pay sahiplerinin muaccel vergi ve prim
borcu bulunmadığına dair ilgili vergi daireleri ve Sosyal Güvenlik
Kurumundan alınacak belgelerin,
h) Başvuru sahibi kuruluşun Ticaret Siciline tescil
edildiğini gösterir son bir ay içerisinde ilgili Ticaret Sicil
Müdürlüğünden alınmış belge ile başvuru sahibi kuruluşu temsile yetkili
kişilerin imza sirkülerinin noter tasdikli suretleri ve şirket esas
sözleşmesinin,
ı) Başvuru sahibi kuruluşun Kanunun 5 inci maddesinin
ikinci fıkrasının (b) bendinde belirlenmiş sermayeye sahip olduğunu
gösterir belgenin,
i) Başvuru sahibi kuruluş başka bir sistemin katılımcısı
ise buna ilişkin belgenin,
j) Başvuru sahibi kuruluşun ana faaliyetlerine ilişkin
dış hizmet sağlayıcı kullanmayı planlaması durumunda, dış hizmet
sağlayıcının hangi alanda ve ne amaçla kullanılacağını içeren açıklamanın,
k) Yönetimden sorumlu kişilerin kimlik bilgileri ve
detaylı özgeçmişleri ile 10 uncu maddenin ikinci fıkrasında yer alan
özellikleri haiz olduklarını gösterir belgelerin,
l) Tüzel kişilerin, başvuru sahibi kuruluşa ortak
olmalarına ilişkin yetkili kurullarından alınmış karar örneklerinin,
m) Nitelikli pay sahiplerinin tasfiyeye tabi tutulan
bankalar, bankerler, sigorta şirketleri ile para ve sermaye piyasalarında
faaliyet gösteren kurumlar ve Tasarruf Mevduatı Sigorta Fonuna devredilen
bankalarda devirden önce nitelikli pay sahibi olmadıklarına ilişkin Ek-3’te
yer alan beyanları ile bu hususlara ilişkin olarak ilgili kurumdan temin
edecekleri belgelerin,
n) Sistem kuralları ve sisteme katılım koşulları ile
bunlara ilişkin detaylı açıklamanın,
o) Sisteme katılması planlanan özel statülü katılımcılarının
bulunması durumunda hangi nedenle bu kapsamda değerlendirildiklerine
ilişkin açıklamanın,
ö) Sistemin teknik altyapısını, bilgi sistemlerini ve
sistemdeki bilgilerin güvenliği ve güvenilirliği ile iş sürekliliğine dair
alınan tedbirleri gösterir ayrıntılı dokümanların,
p) Tüzel kişi nitelikli pay sahiplerine ve bunların
dahil olduğu sermaye grubuna ait varsa uluslararası muhasebe standartlarına
uygun ve uluslararası kabul gören bir bağımsız denetim şirketi tarafından
onaylanmış son üç yıla ait konsolide finansal
tabloların,
r) Sermayedeki dolaylı pay sahipliklerinin tespitini teminen, gerçek kişiye ulaşıncaya kadar, tüzel kişi
nitelikli pay sahiplerinin tüzel kişi ortaklarının ve bu ortakların
sermayelerinde pay sahibi tüzel kişilerin paydaşlarını ve pay oranlarını
gösterir cetvellerin,
s) Nitelikli pay sahiplerini temsile yetkili kişi veya
kişilere verilmiş vekâletname örneklerinin,
ş) Nitelikli pay sahiplerinin, gerekli kaynağı kendi
ticari, sınai ve sair yasal faaliyetleri sonucunda
her türlü muvazaadan ari olarak sağladıklarına dair Ek-4’te yer alan örneğe
uygun olarak düzenleyip imzalayacakları birer taahhütnamenin,
t) Tüzel kişi nitelikli pay sahipleri için varsa
derecelendirme şirketlerinden biri tarafından hazırlanmış raporun,
bulunması gerekmektedir.
(4) Türkiye'de sistem işleticisi olarak faaliyette
bulunmak üzere başvuruda bulunan kuruluş ortaklarından hiçbirinin bu
Yönetmelikte tanımlanan nitelikli pay sahibi vasfını haiz olmaması halinde,
en büyük paya sahip beş ortaktan bu madde çerçevesinde gerekli bilgi ve
belgeler istenir.
(5) Herhangi bir değişikliğin üçüncü fıkradaki bilgi ve
belgelerin geçerliliğini etkilemesi durumunda, sistem işleticisi Bankayı bu
konuda gecikmeksizin bilgilendirir.
(6) Yabancı uyruklu kişilerce temin edilecek bilgi ve
belgeler hakkında da bu madde hükümleri uygulanır. Yabancı
uyruklu kişilere bu madde hükümleri uygulanırken üçüncü fıkrada yer alan
bilgi ve belgelerin uygun olduğu ölçüde, ilgili ülkenin yetkili
makamlarınca ve Türkiye’nin o ülkedeki büyükelçiliği yahut konsolosluğunca
veya Lahey Devletler Özel Hukuku Konferansı çerçevesinde hazırlanan Yabancı
Resmi Belgelerin Tasdiki Mecburiyetinin Kaldırılması Sözleşmesi hükümlerine
göre onaylanmış olması ve noter tasdikli çevirilerinin de belge asılları
ile birlikte sunulması zorunludur.
(7) Sistem işleticisinin faaliyet izni aldıktan sonra
yeni bir sistem kurmak istemesi veya mevcut sistem içerisinde yapısal bir
değişikliğe gitmeyi planlaması durumunda Bankanın onayını alması
zorunludur.
(8) Sistem işleticisi tarafından yedinci fıkra uyarınca
Bankaya yapılacak başvurunun ekinde yeni sisteme veya mevcut sistemde
yapılacak yapısal değişikliğe ilişkin olarak;
a) Beklenen faydayı, oluşacak ilave maliyeti ve
maliyetlerin karşılanma yöntemlerini analiz eden detaylı fizibilite
raporunun,
b) Sistem işleticisinin iç kontrolünün, risk yönetim
çerçevesinin, organizasyon yapısının ve organizasyon yapısı içerisindeki
görev ve yetki dağılımının nasıl değişeceğini gösteren iş planları ile
faaliyet programının,
c) Sistem işleticisinin dış hizmet sağlayıcı kullanmayı
planlaması durumunda, dış hizmet sağlayıcının hangi alanda ve ne amaçla
kullanılacağını içeren açıklamanın,
ç) Sistem kuralları ile sisteme katılım konularında
yapılacak değişikliklere ilişkin detaylı açıklamanın,
d) Özel statülü katılımcılara ilişkin değişiklik
yaşanması durumunda buna ilişkin detaylı açıklamanın,
e) Teknik altyapıda, bilgi sistemlerinde ve bilgilerin
güvenliği ve güvenilirliği ile iş sürekliliğine dair alınan tedbirlerde
yapılacak değişiklikleri gösterir ayrıntılı dokümanların,
bulunması
gerekmektedir.
(9) Sistem işleticisi tarafından yedinci fıkra uyarınca
yapılacak başvurunun Banka tarafından uygun görülmemesi durumunda sistem
işleticisi yeni bir sistem kuramaz veya mevcut sistemde yapısal bir değişiklik
yapamaz.
(10) Faaliyet izni başvurusu sırasında, başvuruyu yapan
kuruluşun birden fazla sistemin işletimi için talepte bulunması durumunda;
a) Sistemin faaliyetinden beklenen faydayı, oluşacak
maliyeti ve maliyetlerin karşılanma yöntemlerini analiz eden detaylı
fizibilite raporunun,
b) Sisteme ilişkin iç kontrolün ve risk yönetiminin
nasıl gerçekleştirileceğini içeren iş planları ile bu sisteme ilişkin
birimlerin sistem işleticisinin organizasyon yapısı içerisindeki yerini
gösteren faaliyet programının,
c) Sistem ile ilgili olarak dış hizmet sağlayıcı
kullanılmasının planlanması durumunda, dış hizmet sağlayıcının hangi alanda
ve ne amaçla kullanılacağını içeren açıklamanın,
ç) Üçüncü fıkranın (n), (o) ve (ö) bentlerinde yer alan
açıklama ve dokümanların,
her sistem
için ayrı ayrı verilmesi zorunludur.
(11) Banka, bu maddenin uygulanması bakımından gerekli
göreceği ilave bilgi ve belgeleri talep edebileceği gibi, bu maddede yer
alan bilgi ve belgeleri farklı kapsam ve içeriklerde talep etmeye
yetkilidir.
(12) Kanun ve bu Yönetmelik hükümleri uyarınca Bankaya
yapılan sistem işleticiliğine ilişkin faaliyet izni başvurusu, başvuruya
ilişkin istenen bilgi ve belgelerin eksiksiz olarak tamamlanmasını müteakip
altı ay içinde Banka tarafından sonuçlandırılır. Yedinci fıkra uyarınca
yapılacak başvurularda da bu fıkra hükümleri uygulanır.
(13) Banka, izin başvurusunda olması gereken bilgi ve
belgelerde eksiklik tespit ederse durumu gecikmeksizin başvuru sahibine
bildirir ve belirleyeceği makul bir süre içerisinde eksikliğin
giderilmesini ister. Bankaca verilen süre içerisinde başvuru dosyasının
tamamlanmaması durumunda başvuru yapılmamış sayılır. Bu kişilerin yeniden
faaliyet izni başvurusunda bulunmak istemesi durumunda faaliyet iznine
ilişkin süreç yeniden başlar.
(14) Bu Yönetmeliğin uygulanmasında dolaylı pay
sahipliğinin tespitinde 1/11/2006 tarihli ve 26333
sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Bankaların İzne Tabi İşlemleri ile
Dolaylı Pay Sahipliğine İlişkin Yönetmeliğin 13 üncü maddesi hükümleri
kıyasen uygulanır.
(15) Banka, başvuru sahibi kuruluşun faaliyet konusunun 6/12/2012 tarihli ve 6362 sayılı Sermaye Piyasası Kanunu
kapsamında olması halinde faaliyet izni başvurusu ile ilgili olarak Sermaye
Piyasası Kuruluyla bilgi paylaşımında bulunur. Sermaye Piyasası Kurulu da
başvuru sahibinin sistem işleticisi olması halinde, kendisine yapılan başvurularla
ilgili olarak Bankayla bilgi paylaşımında bulunur.
(16) Banka, başvuru sahibi kuruluşun faaliyet konusunun 19/10/2005 tarihli ve 5411 sayılı Bankacılık Kanunu veya
23/2/2006 tarihli ve 5464 sayılı Banka Kartları ve Kredi Kartları Kanunu
kapsamında olması halinde faaliyet izni başvurusu ile ilgili olarak
Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumuyla bilgi paylaşımında bulunur.
Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu da başvuru sahibinin sistem
işleticisi olması halinde, kendisine yapılan başvurularla ilgili olarak
Bankayla bilgi paylaşımında bulunur.
Sistem
işleticisinin yönetiminden sorumlu kişiler
MADDE 10 – (1) Sistem
işleticisinin yönetiminden sorumlu hangi unvanların bu maddeye tabi olacağı
sistem işleticisinin organizasyon yapısına göre Bankaca belirlenir.
(2) Sistem işleticisinin yönetiminden sorumlu kişilerin;
a) 5411 sayılı Bankacılık Kanununun 8 inci maddesinin
birinci fıkrasının (a), (b), (c) ve (d) bentlerinde yer alan şartları haiz
olması,
b) Faaliyet izni Bankaca iptal edilmiş veya 5411 sayılı
Bankacılık Kanununun 8 inci maddesinin birinci fıkrasının (b) ve (c)
bentlerinde zikredilen müeyyidelere maruz kalan kuruluşlarda, müeyyideyi
gerektiren olayda sorumluluğu bulunan kişilerden olmaması,
c) Yükseköğrenim görmüş; maliye, iktisat, bankacılık,
bilişim veya ödeme ve menkul kıymet mutabakat sistemleri alanlarında bilgi
ve tecrübe sahibi olması,
zorunludur.
(3) Bu maddede belirlenen nitelikleri haiz olmayan kişiler
sistem işleticisinin yönetiminden sorumlu unvanlara atanamaz. Ataması
yapıldıktan sonra bu maddede belirlenen nitelikleri kaybeden sistem
işleticisinin yönetiminden sorumlu kişiler sistem işleticisi tarafından
görevden alınır. Sistem işleticisi, yönetiminden sorumlu kişilerin görevde
bulundukları sürece bu maddede belirtilen şartları haiz olduklarını takiple
yükümlüdür.
(4) Sistem işleticisinin yönetiminden sorumlu kişilere
ilişkin atama ve görevden alma işlemleri işlemin gerçekleşmesinin ardından
beş iş günü içerisinde Bankaya bildirilir.
DÖRDÜNCÜ
BÖLÜM
Faaliyet
Usul ve Esasları
Sistem
işleticisinin faaliyet esasları
MADDE 11 – (1) Sistem
işleticisinin, faaliyetleri sırasında sistemin kesintisiz, güvenli, etkin
ve verimli bir şekilde çalışmasını sağlamak amacıyla;
a) 24 üncü madde uyarınca gerekli bilgi sistemlerini ve
teknolojik altyapıyı kurması ve bu sistem ve altyapıların güvenliği ile
ilgili önlemleri alması,
b) Gerekli bilgi, belge ve muhasebe kayıt sistemleri ile
düzenli iş akışı ve haberleşmeyi sağlayacak yeterli altyapıya sahip olması,
c) Sistemde gerçekleşen işlemlere ilişkin kayıtlar ile
bu kayıtlarda değişikliğe sebep olan işlemlere ait denetim izlerini yeterli
detay ve açıklıkta oluşturması,
ç) Yeterli ve nitelikli personel ile öz kaynağa sahip
olması,
d) Sistemde gerçekleşebilecek hata, sahtekarlık,
menfaat çatışması, bilgi manipülasyonu ve kaynakların kötüye kullanımı gibi
olayların önlenmesi ve bu tür olayların gerçekleşmesi durumunda sorumluluğu
bulunanların net bir şekilde belirlenmesine imkan sağlayacak şekilde
işlevsel görev ayrımına gitmesi, sistem içindeki tüm birimlerin, yönetim
organlarının ve personelin yetki ve sorumluluklarını açıkça ve yazılı
olarak belirlemesi,
e) Sistemin Kanun ve ilgili diğer düzenlemeler ile
sisteme özgü kural, prosedür ve teammüllere uyumlu bir şekilde çalıştığını kontrol
etmek üzere yeterli ve etkin bir iç kontrol sistemi oluşturması,
f) Sistem katılımcılarının işlemlerini ve
sistem kurallarına uyumunu düzenli olarak izlemesi, takas ve mutabakat
faaliyetlerinin sorunsuz ve kesintisiz bir şekilde sürdürülebilmesi için
gerekli önlemleri alması, sistemin Kanun ve ilgili diğer düzenlemeler ile
getirilen yükümlülüklere uyumu konusunda sistem katılımcılarının yerine
getirmesi gereken hususları takip etmesi, söz konusu yükümlülüklere uymayan
sistem katılımcılarının işlemlerini sınırlandırması, geçici olarak
durdurması veya bu katılımcıları sistemden çıkarması,
g) Takas ve mutabakat işlemlerinin sorunsuz bir şekilde
gerçekleşmesini tehlikeye sokabilecek faaliyetlerde bulunmaması,
ğ) Sistem katılımcıları ile iş birliği içinde çalışması
ve sistem katılımcılarının şikayet ve önerilerini
dile getirebilecekleri uygun platformlar oluşturması,
h) 22 nci madde uyarınca
kurulacak etkin bir risk yönetim çerçevesine sahip olması,
ı) Yeniden yapılandırma planlarını hazırlaması,
i) 25 inci madde uyarınca sorun yaşadığında devreye
girecek yedek merkez ve sistemleri kurması, iş sürekliliği planı
oluşturması,
gerekmektedir.
(2) Sistem işleticisi, çalışanlarının kendilerine
verilen işin yapılması sırasında yaptıkları işlerden sorumludur.
Diğer
sistemlerle bağlantı
MADDE 12 – (1) Sistem
işleticisi, sistem ile ilgili olarak yurt içinde veya yurt dışında kurulu
bulunan diğer sistemlerle doğrudan veya dolaylı bağlantı kurabilir.
(2) Sistem işleticisi bağlantılı sistemlerden
kaynaklanabilecek riskleri göz önünde bulundurur ve bu riskleri etkin bir
şekilde yönetmek için gerekli önlemleri alır.
(3) Diğer sistemlerle doğrudan veya dolaylı bağlantı
kurulabilmesi için sistem işleticisinin Bankanın onayını alması şarttır.
Banka, diğer sistemlerle kurulacak bağlantının sistemin sorunsuz işleyişini
olumsuz etkileyeceği kanaatine varırsa sistem işleticisinin diğer
sistemlerle bağlantı kurmasına izin vermez.
(4) Banka yaptığı gözetim faaliyetleri sonucunda diğer
sistemlerle olan bağlantının sistemin sorunsuz işleyişini olumsuz
etkilediğini tespit etmesi durumunda, sistem işleticisinden gerekli
önlemleri almasını ister, gerekli önlemlerin Bankaca belirlenecek makul bir
sürede alınmaması durumunda ise söz konusu bağlantının sonlandırılmasını
talep eder.
Finansal
raporlama
MADDE 13 – (1) Tabi
olduğu özel mevzuatta aksi belirtilmediği sürece, sistem işleticisinin
faaliyetlerinin muhasebeleştirilmesi Kamu Gözetimi, Muhasebe ve Denetim
Standartları Kurumunca yayımlanan muhasebe standartlarına uygun olarak
yapılır.
(2) Sistem işleticisi finansal tablo ve raporlarını Kamu
Gözetimi, Muhasebe ve Denetim Standartları Kurumunca yayımlanan muhasebe ve
finansal raporlama standartlarına uygun olarak zamanında, tam ve doğru bir
şekilde hazırlar ve Banka ile paylaşır.
(3) Banka, gerek görmesi durumunda sistem işleticisinin
faaliyetlerinin muhasebeleştirilmesine ve bunlara ilişkin finansal tablo ve
raporların oluşturulmasına ilişkin Kamu Gözetimi, Muhasebe ve Denetim
Standartları Kurumunca yayımlanan standartlara ilave hususlar talep
edebilir.
(4) Sistem işleticisinin 17 nci
madde uyarınca diğer faaliyetlerde bulunması durumunda Banka, sistem
işleticisinden sistemin işletimine ilişkin faaliyetleri ile diğer
faaliyetlerinin muhasebe bilgilerini ayrı sunmasını isteyebilir.
Öz
kaynaklar
MADDE 14 – (1) Sistem
işleticisinin öz kaynakları faaliyette bulunmaya devam ettiği sürece
Kanunun 5 inci maddesinin ikinci fıkrasının (b) bendinde belirlenmiş
tutarın altına düşemez.
(2) Banka, sistem işleticisinin gerçekleştirdiği
faaliyetler ve üstlendiği riskleri göz önünde bulundurarak sistem
işleticisinden faaliyette bulunduğu sürece ilave öz kaynak bulundurmasını
istemeye yetkilidir.
(3) Banka gerek duyması durumunda sistem işleticisinin
öz kaynaklarına ilişkin ilave usul ve esaslar belirlemeye yetkilidir.
Sisteme
ilişkin faaliyetlerin ve varlıkların devri
MADDE 15 – (1) Sistem
işleticisi tarafından yürütülmekte olan sisteme ilişkin faaliyetlerin başka
bir sistem işleticisine devredilebilmesi Bankanın onayına tabidir.
(2) Banka, sisteme ilişkin faaliyetlerin başka bir
sistem işleticisine devredilmesine ilişkin yapacağı değerlendirmede
faaliyetlerin kesintisiz, etkin, güvenli ve verimli bir şekilde
sürdürülmesi ile finansal istikrar gibi hususları göz önünde bulundurur.
(3) Sistem işleticisi yürüttüğü faaliyetleri birinci
fıkra uyarınca devrederken katılımcıların onayının alınması kaydıyla
sistemde yer alan katılımcılara ait varlıkları da diğer sistem işleticisine
devredebilir.
Dış hizmet
sağlayıcı kullanımı
MADDE 16 – (1) Sistem
işleticisi, sistem ile ilgili ana faaliyetlerine ilişkin konularda
dışarıdan hizmet almak istediğinde bu durumu Bankaya bildirir.
(2) Sistem işleticisi, birinci fıkra uyarınca ana
faaliyetleri için dışarıdan hizmet aldığında;
a) Dış hizmet sağlayıcı kuruluşun seçiminde gerekli
özeni göstermekle,
b) Dışarıdan hizmet alımını, iç kontrol ve risk yönetim
çerçevesinin kalitesini düşürmeyecek ve Bankanın sistem işleticisine
ilişkin gözetim faaliyetlerinin etkinliğini azaltmayacak şekilde yapmakla,
c) Dış hizmet alımına ilişkin hususları iş sürekliliği
planını da göz önünde bulundurarak düzenlemekle,
ç) Dış hizmet sağlayıcı kuruluşun yükümlülüklerini
sözleşme ile netleştirmekle,
d) Dışarıdan hizmet alımının doğuracağı ilave riskleri
göz önünde bulundurarak bu riskleri etkin bir şekilde yönetmek için gerekli
önlemleri almakla,
e) Sistemde gerçekleşen işlemlere ve katılımcılara
ilişkin verilerin gizliliği ve güvenliği için gerekli önlemleri almakla,
yükümlüdür.
(3) Sistem işleticisi, sistem ile ilgili ana
faaliyetlerine ilişkin konularda dışarıdan hizmet alımı yolunu seçtiğinde
aşağıdaki kurallar geçerlidir:
a) Sistem işleticisinin yönetiminden sorumlu kişilerin
sorumluluğu devam eder.
b) Sistem işleticisinin sistem katılımcılarına karşı
yükümlülükleri devam eder.
c) Kanun ve bu Yönetmelik kapsamında sistem işleticisine
faaliyet izni verilmesi ve faaliyet izninin sürdürülmesi konusunda sistem
işleticisinin uyacağı koşullarda herhangi bir değişiklik olmaz.
(4) Sistem işleticisi dış hizmete konu edilen
faaliyetler bakımından dış hizmet sağlayıcısının işlemlerinden sorumludur.
(5) Banka, sistem işleticisinin dışarıdan hizmet
almasının sistemin sorunsuz işleyişini olumsuz etkilediği kanaatine varması
veya hizmeti sağlayan kuruluşun Bankanın sistemin gözetimi ile ilgili
faaliyetlerini engellemesi durumlarında, sistem işleticisinden dışarıdan
hizmet alımını durdurmasını isteyebilir.
Sistem
işleticisinin diğer faaliyetleri
MADDE 17 – (1) Sistem
işleticisi, sistemin işletimi ile dolaylı olarak ilgili olan veya sistemin
işleyişi ile herhangi bir bağlantısı olmayan ancak sistem katılımcılarının
faaliyetlerini geliştiren, güvenli kılan ve kolaylaştıran veya mevzuatla
kendisine yetki verilen diğer faaliyetlerde bulunabilir.
(2) Sistem işleticisinin bu madde uyarınca faaliyet
gösterebilmesi için Bankanın bu faaliyetleri onaylamış ve sistem
işleticisine verilen faaliyet izni kapsamına almış olması gerekir.
(3) Banka, sistem işleticisine bu madde uyarınca
faaliyet gösterebilmesi için ilave öz kaynak bulundurma yükümlülüğü
getirebilir.
(4) Sistem işleticisi bu madde uyarınca sunacağı diğer
faaliyetlerden kaynaklanabilecek riskleri göz önünde bulundurur ve bu
riskleri etkin bir şekilde yönetmek için gerekli önlemleri alır.
(5) Banka, sistem işleticisinin bu madde uyarınca
yürüttüğü diğer faaliyetlerin sistemin sorunsuz işleyişini olumsuz
etkilediği kanaatine varması durumunda sistem işleticisinden bu
faaliyetleri durdurmasını veya bu faaliyetlerin sistem işleticisine ayrı
bir kanunla verilmiş olması durumunda sisteme ilişkin faaliyetlerin ayrı
bir tüzel kişilik altında yürütülmesini istemeye yetkilidir.
Bankaya
bildirim yükümlülüğü
MADDE 18 – (1) Sistem
işleticisi sistem katılımcılarını Bankaya bildirir. Bu bildirimlerde
değişiklik olması durumunda, sistem işleticisi bu değişikliği de
gecikmeksizin Bankaya bildirir.
(2) Sistem işleticisi sistem katılımcıları ile ilgili
sistemin sorunsuz işleyişini olumsuz etkileyebilecek bir bilgiyi öğrenmesi
durumunda, bu bilgiyi gecikmeksizin Bankaya bildirir.
(3) Sistem işleticisi, sistemin olağan işleyişini
aksatan, kesintiye sebep olan veya sistemin kapanışını engelleyen hususları
gecikmeksizin Bankaya bildirir.
(4) Banka sistem işleticisinden sistem katılımcılarına
ilişkin, katılımcıların sistem işleticisine vermekle yükümlü olduğu her
türlü bilgi, belge ve kayıtları istemeye yetkilidir. Sistem işleticisi
Banka tarafından bu fıkra uyarınca istenen bilgi, belge ve kayıtları
gecikmeksizin sağlamakla yükümlüdür.
(5) Sistem işleticisi, Banka tarafından istenen bilgi,
belge ve kayıtların geçerliliğini ve doğruluğunu etkileyecek bir değişiklik
olduğunda bu durumu gecikmeksizin Bankaya bildirir.
Kanunun 10
uncu maddesinin uygulanmasına ilişkin bildirim
MADDE 19 – (1) Sistem
katılımcısı kendisiyle ilgili olarak Kanunun 10 uncu maddesinde yer alan
hükümlerin uygulanmasına sebep olacak herhangi bir olayın ortaya çıkması
durumunda, sistem işleticisini bu konu hakkında gecikmeksizin
bilgilendirir.
(2) Sistem işleticisi Kanunun 10 uncu maddesinde yer
alan hükümlerin uygulanmasına sebep olacak herhangi bir olayın ortaya
çıkması durumunda, Bankayı bu konu hakkında gecikmeksizin bilgilendirir.
(3) Sistem işleticisi ikinci fıkra kapsamında yapacağı
bildirimin ardından, Kanunun 10 uncu maddesinde yer alan hükümlerin
uygulanacağı sistem içerisindeki varlık ve işlemleri belirler ve bunları
gecikmeksizin Bankaya bildirir.
(4) Kanunun 10 uncu maddesinde yer alan hükümlerin
uygulanmasına sebep olan tedbir veya karara ilişkin işlemlerin
sonuçlandırılmasının ardından, sistem işleticisi bu tedbir veya karara
ilişkin tebligatın yapılmasından işlemlerin sonuçlandırılmasına kadar geçen
sürede sistemde bu konu ile ilgili olarak yaşanan her türlü gelişmeyi
içeren detaylı bir raporu gecikmeksizin Bankaya iletir.
İnternet
sitesi, şeffaflık ve yayımlanacak bilgiler
MADDE 20 – (1) Sistem
işleticisinin sistemler ile ilgili şeffaflık ilkesi ve bilgi toplumu
açısından açıklanması zorunlu bilgileri kamuoyu ile paylaşmasına imkan tanıyacak bir internet sitesinin olması
zorunludur.
(2) Sistem işleticisi, finansal tablo ve raporlarını,
ücretlendirme esaslarını, sistemde gerçekleşen işlemlere ilişkin istatistiki verileri, organizasyon yapısını, sistemin
çalışma esaslarını, bilgi güvenliğine halel getirecek durumlar dışındaki
sisteme katılım kurallarını ve katılımcıların listesini internet sitesinde
yayımlar ve bu bilgilerin güncel tutulmasını sağlar.
(3) Banka, sistem işleticisinin ikinci fıkrada yer alan
hususlara ilave olarak başka bilgi ve belgeleri de internet sitesinde
yayımlamasını isteyebilir.
Gizlilik ve
sır saklama yükümlülüğü
MADDE 21 – (1) Sistem
işleticisi sistemde gerçekleşen işlemlere ilişkin bilgilerin gizliliği ve
güvenliği ile ilgili olarak gerekli önlemleri alır.
(2) Sistem işleticisinin
yönetiminden sorumlu kişiler ve diğer tüm personeli ile dış hizmet sağlayıcılarının
çalışanları; sıfat ve görevleri dolayısıyla öğrendikleri sırları, görevden
ayrılmış olsalar dahi gizli tutmakla, kanunen açıkça görevli ve yetkili
kılınmış kişi ve mercilerden başkasına herhangi bir suretle açıklamamakla
ve kendilerinin veya üçüncü kişilerin yarar veya zararına kullanmamakla
yükümlüdür.
BEŞİNCİ
BÖLÜM
Risk
Yönetimine İlişkin Hükümler
Risk
yönetim çerçevesi
MADDE
22 – (1)
Sistem işleticisinin, takas ve mutabakat işlemlerine ilişkin
faaliyetlerinden, 17 nci madde uyarınca gerçekleştirdiği
diğer faaliyetlerden, katılımcıların ve sisteme dolaylı olarak bağlanan
kuruluşların faaliyetlerinden, diğer sistemlerle olan bağlantılardan, dış
hizmet sağlayıcılarca gerçekleştirilen faaliyetlerden ve sistemin işleyişi
ile ilgili diğer hususlardan kaynaklanabilecek ve sistemin sorunsuz bir
şekilde işlemesini tehlikeye sokabilecek tüm risklerin tespit edilip,
ölçülmesi, izlenmesi, etkin bir şekilde yönetilmesini sağlayacak bir risk
yönetim çerçevesine sahip olması gerekir.
(2) Risk yönetim çerçevesinin, katılımcıların sisteme
yükledikleri ve sistem nedeniyle maruz kaldıkları riskleri takip etmelerine
ve bu riskleri etkin bir şekilde yönetmelerine imkan
vermesi gerekir.
(3) Birinci ve ikinci fıkralar uyarınca oluşturulacak
risk yönetim çerçevesi kredi riski, likidite riski, hukuki risk ve operasyonel risk gibi sistemin sorunsuz işleyişini
tehlikeye sokabilecek her türlü risk unsurunu dikkate alır.
(4) Sistem işleticisi risk yönetim çerçevesi ile ilgili
kural, prosedür ve politikalar ile bunlarda yapacağı
değişiklikleri yazılı olarak oluşturur ve ilgili tüm taraflarla paylaşır.
(5) Sistem işleticisi risk yönetim çerçevesinin birinci,
ikinci ve üçüncü fıkralarda yer alan nitelikleri taşıyacak şekilde
güncelliğini sağlar.
Teminat,
kredi ve garanti mekanizmaları
MADDE 23 – (1) Sistem
işleticisi, sistem katılımcısından sistemdeki yükümlülüklerini yerine
getiremediğinde kullanılmak üzere teminat bulundurmasını talep edebilir.
(2) Sistem işleticisi, sistem katılımcısının likidite
sıkışıklığı yaşaması durumunda kullanılmak üzere özel bir kredi mekanizması
oluşturabilir.
(3) Sistem işleticisi, sistemdeki işlemlerin herhangi
bir sebeple sonlandırılamaması durumunda kullanılmak üzere sisteme özgü
garanti mekanizması oluşturabilir.
(4) Bu madde uyarınca oluşturulacak teminat, kredi ve
garanti mekanizmalarının usul ve esasları sistem kurallarında açıkça
belirlenir ve Bankanın onayı ile uygulamaya girer.
(5) Sistem işleticisi, bu madde uyarınca oluşturulan
teminat, kredi ve garanti mekanizmalarının uygulamaya alınma sırasını
sistem kurallarında açıkça belirler.
(6) Banka, sistem işleticisinden bu madde uyarınca
teminat, kredi ve garanti mekanizmaları oluşturmasını veya oluşturulmuş
mekanizmalarda değişiklik yapmasını isteyebilir.
(7) Birinci, ikinci ve
üçüncü fıkralarda belirtilen mekanizmaların sistemdeki işlemlerin
sonlandırılmasında yeterli olmaması, sistem sözleşmesinde açıkça ifade
edilmesi ve bu fıkra kapsamında teminatı kullanılacak sistem katılımcısının
bu fıkranın uygulanmaması durumunda uğrayacağı zararı aşmaması şartıyla;
sistem katılımcısının, yükümlüğünü yerine getiremeyen diğer bir
katılımcının yükümlülüğünün sistem işleticisi tarafından belirlenen
miktarını üstlenmesi suretiyle, birinci fıkra uyarınca bulundurduğu
teminatının, üstlenilen ilave yükümlülüğün karşılanması için kullanılması
mümkündür. Bu fıkra kapsamında üstlenilen ilave yükümlülük tutarı,
katılımcının birinci fıkra uyarınca bulundurduğu teminatı aşamaz.
(8) Yedinci fıkranın uygulanması sırasında, varlıkları
başka bir katılımcının yükümlülüğünün yerine getirilmesi için kullanılacak
sistem katılımcısının mali durumu, sistem işleticisi tarafından göz önünde
bulundurulur.
(9) Yedinci, onuncu ve onüçüncü
fıkralarda yer alan hükümler saklı kalmak kaydıyla, bu madde uyarınca oluşturulan
mekanizmalara sistem katılımcılarınca sağlanan varlıklar amaçları dışında
kullanılamaz.
(10) Bu madde uyarınca oluşturulan mekanizmalara sistem
katılımcılarınca sağlanan nakit varlıkların nemalandırılacak olması
durumunda, sistem işleticisi sistem katılımcılarınca sağlanan varlıkları
riski düşük, likiditesi yüksek yatırım araçlarında değerlendirebilir.
Sistem işleticisince kullanılabilecek yatırım araçları için Bankanın
onayının alınması şarttır.
(11) Katılımcılar tarafından bu madde uyarınca verilen
teminatlar ile garanti mekanizmasına sağlanan varlıklar, katılımcıların
sistemde bulunan diğer varlıklarından ve sistem işleticisinin kendi
varlıklarından ayrı izlenir.
(12) Sistem işleticisi, katılımcılardan bu madde
uyarınca kabul edilen varlıkların kredi, likidite ve piyasa risklerinin
düşük olmasına özen gösterir, nakit dışı varlıkların fiyatlamasını ve iskonto oranlarını mali piyasalardaki gelişmeler
paralelinde günceller ve bu varlıkların yönetimi ve izlenmesi için etkin
bir sistem kurar.
(13) Sistemdeki işlemler sonlandırılamadığında, sistem
işleticisinin Bankanın likidite imkanlarına
ulaşmasının mümkün olması veya finansal bir kuruluş nezdinde teminat
karşılığı borçlanarak likidite sağlama imkanının bulunması durumunda,
katılımcılarca bu madde uyarınca sağlanan varlıklar, sistem işleticisi
tarafından bu fıkra hükümleri çerçevesinde likidite imkanından yararlanmak
amacıyla Bankaya veya kredi imkanı sağlayan finansal kuruluşa, bu kuruluşların
teminatlara ilişkin kurallarına uygun olmak kaydıyla teminat olarak
verilebilir. Bu fıkranın uygulanabilmesi için sistem işleticisinin
devredilecek varlıklara ilişkin gerekli hukuki izinleri almış olması
gerekir.
(14) Bu madde uyarınca katılımcılar tarafından sağlanan
varlıkların tamamen veya kısmen kullanılması durumunda, sistem işleticisi
piyasa koşullarını ve katılımcıların mali durumlarını da dikkate alarak
kullanılan varlıkların yeniden tesis edilmesi için gerekli kural ve prosedürleri oluşturur.
Bilgi
sistemleri
MADDE 24 – (1) Sistem
işleticisi, bilgi sistemlerini, gerçekleştirilen faaliyetlerin ve sunulan
hizmetlerin sorunsuz bir şekilde sürdürülmesini sağlayacak şekilde
tasarlar.
(2) Bilgi sistemleri, gerçekleştirilen faaliyetler ve
sunulan hizmetlerin özellikleri ve gerçekleşen işlemlerin ölçeğiyle uyumlu
olmalıdır.
(3) Bilgi sistemleri tasarlanırken tüm bilgilerin
elektronik ortamda güvenli bir şekilde saklanmasına ve kullanılmasına imkan verecek bir yapı oluşturulmasına dikkat edilir.
Sistem işleticisi, bilgi sistemleri ve bu sistemlerde yer alan verilerin
gizliliği, bütünlüğü ve ulaşılabilirliğini sağlayacak kontrol önlemlerini
alır.
(4) Bilgi sistemlerinin güvenliğinin ve güvenilirliğinin
sağlanması, bilgi sistemlerinden kaynaklanan risklerin tespit edilmesi,
takibi, yönetimi ve bunlara ilişkin güvenlik kontrollerinin oluşturulması,
bilgi sistemlerinin dayanıklılığı ve fiili kapasitesi gibi hususları ölçmek
amacıyla stres testleri ve performans testleri uygulanması ile bilgi sistemlerinin
düzenli olarak güncellenerek gerekli değişikliklerin yapılmasından sistem
işleticisi sorumludur.
(5) Sistem işleticisi bilgi güvenliği ihlaline ilişkin
olayları izlemek ve dönemsel olarak değerlendirmekle yükümlüdür.
(6) Sistem işleticisinin bilgi sistemleri yurt içinde
kurulu olmak zorundadır. Sistem işleticisinin, faaliyetlerini yürütmede
kullandığı bilgi sistemleri kapsamında bir dış hizmet alması halinde, dış
hizmet sağlayıcısının bu kapsamdaki faaliyetlerini yürütmede kullandığı
bilgi sistemleri ve bunların yedeklerinin de yurt içinde tutulması esastır.
(7) Sistem işleticisi, bilgi sistemlerinin yönetimi ile
ilgili unsurları organizasyon yapısı içerisinde uygun yere yerleştirmek ve
bilgi sistemleri yönetiminin etkin bir şekilde yerine getirilebilmesi için
gerekli finansman ve insan kaynağını tahsis etmekle yükümlüdür.
(8) Sistem işleticisi, açık olarak tanımlanmış fiziksel
güvenlik ve bilgi güvenliği politikalarına sahip olmalıdır.
(9) Banka, bilgi sistemlerine ilişkin sistem
işleticisinin dikkat etmesi gereken usul ve esasları çıkaracağı tebliğ,
genelge ve talimatlarla belirlemeye yetkilidir.
Yedek
merkez, yedek sistemler ve iş sürekliliği planı
MADDE 25 – (1) Sistem
işleticisi, faaliyetlerinin kesintisiz devam etmesini sağlamak amacıyla
yedek sistemler kurmak ve bunları dönemsel olarak test etmek zorundadır.
Yedek sistemlerin tasarımının, acil ve beklenmedik durumlar karşısında
birincil sistemlerde yaşanabilecek sorunların yedek sistemlerde de
yaşanmasını engelleyecek şekilde yapılmasına özen gösterilir.
(2) Sistem işleticisi, acil ve beklenmedik durumlar
sonucunda sistemde bulunan verilerin kaybının önlenmesi amacıyla veri
yedekleme merkezi oluşturmakla yükümlüdür. Veri yedekleme merkezi, veriye
yetkisiz erişim riskleri dikkate alınarak tasarlanır ve asgari olarak
birincil sistemlerle aynı seviyede güvenlik özellikleri içerir.
(3) Sistem işleticisi, acil
ve beklenmedik durumların ortaya çıkması nedeniyle birincil merkezin
kullanılamaz hale gelmesi durumunda faaliyetlerinin kesintisiz devam
etmesini sağlamak amacıyla birincil merkezden farklı bir yerde yedek bir
merkez oluşturur, bu durumlarda görev alacak acil durum personelini ve
bunların görevlerini belirler ve acil durum personelinin bu merkezde
çalışabilmesi için gerekli önlemleri alır. Yedek
merkezin, acil durum personelinin yedek sistemleri ve veri yedekleme
merkezlerini etkin bir şekilde kullanabilmesini sağlayacak şekilde tasarlanması
şarttır.
(4) Yedek merkez, yedek sistemler ve veri yedekleme
merkezi yurt içinde bulunmak zorundadır. Yedek merkezin, yedek sistemlerin
ve veri yedekleme merkezinin yeri, acil ve beklenmedik durumların,
yedekleri birincil sistem ve merkezlerle aynı anda ve oranda etkilemesini
engelleyecek şekilde belirlenir.
(5) Sistem işleticisi, sistemin kesintisiz işlemesini
olumsuz etkileyebilecek acil ve beklenmedik durumlara ilişkin senaryolar
ile bu senaryoların gerçekleşmesi nedeniyle sistemde yaşanabilecek
kesintilerin, makul bir süre içinde ve veri kaybı olmaksızın giderilmesine
ilişkin hususları da içerecek iş sürekliliği planını oluşturmak ve düzenli
olarak test etmek zorundadır.
(6) İş sürekliliği planı oluşturulurken acil ve
beklenmedik durumların ortaya çıkması durumunda ağ ve iletişim altyapısı,
birincil ve yedek sistemler, personel dahil olmak
üzere kritik kaynaklar, kritik operasyonlar, katılımcılarca yapılması
gerekenler ve dış hizmet sağlayıcı kullanımı gibi sistemin işletimi ile
yakından ilgili hususlar konusunda yapılması gerekenler belirlenir.
(7) Acil ve beklenmedik durumlar ortaya çıktığında
mümkün olan en kısa süre içerisinde bu durumdan ve olayların boyutundan
haberdar olunması ile etkilenen katılımcıların ve hasarın boyutunun tespit
edilmesini sağlayacak mekanizmaların oluşturulması iş sürekliliği planının
ayrılmaz bir parçasını oluşturur.
(8) İş sürekliliği planı yazılı olarak hazırlanır ve
ilgili kısımları katılımcılarla paylaşılır.
(9) Sistem işleticisi, sistem katılımcısı tarafından iş
sürekliliği planı kapsamında yapılması gerekenleri yazılı olarak
katılımcılarla paylaşır. Sistem katılımcısı, sistem işleticisi tarafından
bu fıkra uyarınca kendisine bildirilen hususları yerine getirmekle yükümlüdür.
(10) Yedek merkez, yedek sistem veya veri yedekleme
merkezi ile ilgili olarak dış hizmet sağlayıcı kuruluş kullanılması
durumunda sistem işleticisi, iş sürekliliği planına ilişkin yapılan
testlere bu kuruluşları dahil etmek zorundadır.
Acil durum
iletişim yetkilisi
MADDE 26 – (1) Sistem
işleticisi, Bankanın acil durumlarda sistem işleticisiyle iletişime
geçebilmesi için acil durum iletişim yetkililerini belirler.
(2) Birinci fıkra uyarınca en az bir asil bir yedek acil
durum iletişim yetkilisi belirlenir.
(3) Bu madde uyarınca belirlenecek acil durum iletişim
yetkililerinin 10 uncu maddenin birinci fıkrası uyarınca belirlenmiş sistem
işleticisinin yönetiminden sorumlu kişilerden seçilmesi zorunludur.
(4) Bu madde uyarınca belirlenen acil durum iletişim
yetkililerinin kimlik ve iletişim bilgileri ile unvanları Bankaya
bildirilir.
(5) Banka, sistem işleticisinden ilave acil durum
iletişim yetkilileri belirlemesini veya mevcut acil durum iletişim
yetkililerini değiştirmesini isteyebilir.
(6) Sistem işleticisi acil durum iletişim yetkilileri
ile ilgili değişiklikleri gecikmeksizin Bankaya bildirir.
ALTINCI
BÖLÜM
Pay Edinim
ve Devirleri
Pay edinim
ve devirleri
MADDE
27 – (1)
Bir kişinin, sistem işleticisinde doğrudan veya dolaylı pay sahipliği
yoluyla sermayenin yüzde onunu ve daha fazlasını temsil eden payları
edinmesi veya bir ortağa ait doğrudan veya dolaylı payların sermayenin
yüzde on, yüzde yirmi, yüzde otuz üç veya yüzde ellisini aşması sonucunu
veren pay edinimleri ile bir ortağa ait payların bu oranların altına
düşmesi sonucunu veren pay devirleri Bankanın iznine tâbidir.
(2) Sistem işleticisinin yönetim kuruluna veya denetim
komitesine üye belirleme imtiyazı veren payların tesisi, devri veya yeni
imtiyazlı pay ihracı birinci fıkrada yer alan oransal sınırlara
bakılmaksızın Bankanın iznine tâbidir.
(3) Sistem işleticisinin sermayesinde yüzde on ve üzeri
paya sahip olan tüzel kişilerin kontrolünün el değiştirmesi sonucunu
doğuran pay devirleri Bankanın iznine tâbidir.
(4) Bu madde uyarınca izne tabi pay devirlerinde pay
devralacakların, 5411 sayılı Bankacılık Kanununda banka kurucuları için
aranan nitelikleri haiz olması şarttır.
(5) Birinci, ikinci ve üçüncü fıkralar uyarınca pay
edinim ve devirlerine ilişkin Bankaya yapılacak başvuruya pay edinimi ve devri
ile ilgili yapılacak sözleşmenin bir örneği eklenir. Bu fıkra uyarınca
hazırlanacak başvurunun ekinde pay devrini ve edinimini gerçekleştiren
kişilerle ilgili olarak sistem işleticisinin nitelikli pay sahipleri ve yönetiminden
sorumlu kişiler için faaliyet izni başvurusu sırasında 9 uncu maddenin
üçüncü fıkrası uyarınca istenen bilgi ve belgelerin kıyasen yer alması
gerekir.
(6) Banka, bu maddenin uygulanması bakımından gerekli
göreceği ilave bilgi ve belgeleri talep edebileceği gibi, bu maddede yer
alan bilgi ve belgeleri farklı kapsam ve içeriklerde talep etmeye de
yetkilidir.
(7) Birinci, ikinci ve üçüncü fıkralar kapsamına
girmeyen pay devirleri, ilgili taraflarca devrin gerçekleşmesinden itibaren
beş iş günü içerisinde Bankaya bildirilir.
(8) Bankanın izin vermediği pay devirlerine ilişkin
işlemler hükümsüzdür. Bu hükme aykırı pay devirleri ortaklık pay defterine
kaydolunmaz ve bu şekilde yapılan kayıtlar hüküm ifade etmez.
(9) Sistem işleticisinin yurt dışında kurulu sistemlerle
ortaklık kurması, sistemlere ilişkin kurulmuş ortaklıklara katılması, yurt
dışında bir sistemi tamamen devralması veya yurt dışında yeni bir sistem
kurması hususları Bankanın iznine tabidir.
YEDİNCİ
BÖLÜM
Diğer
Hükümler
Kurumlar
arası iş birliği
MADDE 28 – (1)
Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu ve Sermaye Piyasası Kurulu
tarafından, sistem işleticisi ve katılımcılarıyla ilgili olarak mevzuat
gereğince kendilerine bildirilen veya kendilerince tespit edilen ve
sistemin sorunsuz işleyişini olumsuz etkileyebilecek gelişmeler Bankayla
paylaşılır.
(2) Banka, Kanun ve Kanun
uyarınca hazırlanan ilgili mevzuat kapsamında kendisine bildirilen veya
tespit ettiği, sistemin sorunsuz işleyişini olumsuz etkileyebilecek
hususlar arasından, 5411 sayılı Kanun veya 5464 sayılı Kanun kapsamındaki
kuruluşların işleyişini olumsuz etkileyebilecek gelişmeleri Bankacılık
Düzenleme ve Denetleme Kurumuyla; 6362 sayılı Kanun kapsamındaki
kuruluşların işleyişini olumsuz etkileyebilecek gelişmeleri ise Sermaye
Piyasası Kuruluyla paylaşır.
Kayıt ve
duyuru
MADDE 29 – (1) Banka,
faaliyet izni verdiği sistem işleticilerine ilişkin bir liste oluşturur,
oluşturulan listeyi internet sitesinde yayımlar ve bu listenin güncelliğini
sağlar.
(2) Banka, Kanunun 5 inci ve 6 ncı
maddeleri ile bu Yönetmeliğin 9 uncu maddesi uyarınca verdiği faaliyet izni
kararını Resmî Gazete’de yayımlar.
(3) Banka, Kanunun 7 nci
maddesinin birinci fıkrasında düzenlenen durumların sistem işleticisi
tarafından Bankaya bildirilmesini veya bu durumların Bankaca tespitini
takiben, sistem işleticisinin faaliyet izninin sona erdiğini Resmî
Gazete’de yayımlar.
(4) Banka, Kanunun 9 uncu maddesinin ikinci fıkrasının
(ç) ve (d) bentleri uyarınca sistem işleticisi ile ilgili olarak
uygulayacağı tedbire ilişkin kararı Resmî Gazete’de yayımlar ve bu maddenin
birinci fıkrası uyarınca oluşturulan listede uygulanacak tedbirin
niteliğine ilişkin açıklama yapar.
Uygulama
esasları
MADDE 30 – (1) Banka,
bu Yönetmelik hükümlerini yorumlamaya, bu Yönetmelikte yer almayan ya da
açıklık bulunmayan konularda genel hükümleri de göz önünde bulundurarak
karar vermeye, uygulamayı düzenlemek ve yönlendirmek için tebliğ, genelge
ve talimat yayımlamaya yetkilidir.
Muafiyetler
MADDE 31 – (1)
Kanunun 5 inci maddesinin üçüncü fıkrasında belirtilen tüzel kişiye bu
Yönetmeliğin 13 üncü, 14 üncü, 15 inci, 26 ncı ve
27 nci maddelerinde yer alan hükümler uygulanmaz.
(2) Kanunun 5 inci
maddesinin altıncı fıkrasında belirtilen sistemlere bu Yönetmeliğin 10
uncu, 13 üncü, 14 üncü, 15 inci, 16 ncı, 17 nci, 18 inci, 26 ncı ve 27 nci maddeleri ile 7 nci
maddesinin ikinci fıkrasının (r) bendi ve dördüncü fıkrası, 8 inci
maddesinin altıncı fıkrası, 11 inci maddesinin birinci fıkrasının (ı)
bendi, 12 nci maddesinin üçüncü ve dördüncü
fıkraları, 19 uncu maddesinin ikinci, üçüncü ve dördüncü fıkraları ve 23
üncü maddesinin dördüncü ve onuncu fıkralarında yer alan hükümler
uygulanmaz.
(3) 20 nci maddenin ikinci
fıkrası uyarınca finansal tablo ve raporların yayımlanması hükmü, Kanunun 5
inci maddesinin üçüncü ve altıncı fıkralarında belirtilen sistemlere
uygulanmaz.
(4) 9 uncu maddenin üçüncü fıkrasının (a) ve (l)
bentleri bu Yönetmeliğin yürürlüğe girdiği tarih itibarıyla faaliyette
bulunan sistemlere uygulanmaz.
SEKİZİNCİ
BÖLÜM
Son
Hükümler
Geçiş
hükümleri
GEÇİCİ
MADDE 1 – (1) Bu Yönetmeliğin yürürlüğe girdiği tarihte
faaliyette bulunan sistem işleticileri, sistemlerini bir yıl içinde Kanunla
ve bu Yönetmelikle uyumlu hâle getirmek ve Bankaya başvurarak gerekli
izinleri almak zorundadır.
(2) Birinci fıkrada belirtilen süre içinde faaliyet izni
alması gereken kuruluşlar, söz konusu izni almamaları durumunda Kanun ve bu
Yönetmelik kapsamında faaliyette bulunamazlar.
Yürürlük
MADDE 32 – (1) Bu
Yönetmelik yayımı tarihinde yürürlüğe girer.
Yürütme
MADDE 33 – (1) Bu
Yönetmelik hükümlerini Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası Başkanı yürütür.
Ekleri için tıklayınız.
|