|
Orman
ve Su İşleri Bakanlığından:
HAYVAN
DENEYLERİ ETİK KURULLARININ ÇALIŞMA USUL VE
ESASLARINA
DAİR YÖNETMELİK
BİRİNCİ
BÖLÜM
Amaç,
Kapsam, Dayanak, Tanımlar ve Kısaltmalar
Amaç
MADDE 1 – (1) Bu
Yönetmeliğin amacı, deney hayvanları ile yapılacak olan bilimsel araştırma,
test, eğitim, öğretim gibi temel etkinliklerde kullanılan yöntem ve
materyaller ile ilgili kabul edilebilir etik standartların belirlenmesine,
hayvan deneyleri merkezi etik kurulu ve hayvan deneyleri yerel etik
kurullarının kuruluş ve çalışmalarına, yapılması planlanan işlemlerin
sunulmasına, araştırma ve çalışma önerilerinin incelenmesi ve izin
verilmesine, uygulamaların izlenmesine, deney hayvanları üzerinde yapılan
bütün prosedürlerin kayıt altına alınmalarına ve
bu prosedürlerin anında ya da geriye doğru izlenebilmelerine, bütün
işlemlerin denetlenebilirliğinin sağlanmasına ve ilgili işlemlerin
gerektiğinde sonlandırılmalarına ilişkin esasları belirlemektir.
Kapsam
MADDE 2 – (1) Bu
Yönetmelik, kamu kurum ve kuruluşları ile özel kuruluşlarda deney amacıyla
kullanılacak hayvanların kullanımından önce alınması gereken izinleri, bu
amaçla hayvan deneyleri merkezi etik kurulu ile hayvan deneyleri yerel etik
kurullarının oluşturulması, bu kurulların çalışma usul ve esasları,
görevleri, eğitim, denetim ve yükümlülüklerini kapsar.
(2) Bu Yönetmelik;
a) Deneysel olmayan tarımsal uygulamaları,
b) Deneysel olmayan klinik veteriner hekimliği
uygulamalarını,
c) Veteriner sağlık ürünlerine pazarlama yetkisi
verilebilmesi için gereken klinik deneyleri,
ç) Kayıtlı veya onaylı hayvancılık işletmelerinin
yapmakla yükümlü olduğu uygulamaları,
d) Birincil amacı bir hayvanın kimliklendirilmesi
olan uygulamaları,
kapsamaz.
Dayanak
MADDE 3 – (1) Bu
Yönetmelik 24/6/2004 tarihli ve 5199 sayılı
Hayvanları Koruma Kanununun 9 uncu ve 17 nci
maddelerine dayanılarak ve 2010/63/EU sayılı Bilimsel Amaçlarla Kullanılan
Hayvanların Korunmasına İlişkin Avrupa Birliği Direktifine paralel olarak
hazırlanmıştır.
Tanımlar ve
kısaltmalar
MADDE 4 – (1) Bu
Yönetmelikte geçen;
a) Bakanlık: Orman ve Su İşleri Bakanlığını,
b) CITES Sözleşmesi: 20/6/1996
tarihli ve 22672 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Nesli Tehlikede Olan
Yabani Hayvan ve Bitki Türlerinin Uluslararası Ticaretine İlişkin
Sözleşmeyi,
c) Çalışma izni: Deney hayvanı kullanıcı, üretici ve
tedarikçi kuruluşlara Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığınca verilen
belgeyi,
ç) Deney: Bilimsel amaçlarla hayvanlar üzerinde
gerçekleştirilecek her türlü prosedür veya
prosedürler bütününü,
d) Deney hayvanı: Prosedürlerde kullanılan, serbest
yaşayan veya çoğalan larva biçimleri, canlı kafadanbacaklılar ve normal fetal gelişimlerinin son üçte birlik döneminden
itibaren memeliler dahil, insan olmayan herhangi
bir omurgalı canlıyı,
e) Deney ünitesi: Hayvanlar üzerinde her türlü prosedür veya prosedürlerin gerçekleştirildiği, Gıda,
Tarım ve Hayvancılık Bakanlığından çalışma izni bulunan birimleri,
f) Etik: Araştırmalarda kullanılacak hayvanlarla ilgili
olarak insan ve hayvan yaşamını ilgilendiren bilimlerde yapılabilecek
hareketlerin sınırları, hayvana yönelik yapılacak tutum ve davranışa yol
gösterici evrensel kuralları,
g) Genel Müdür: Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel
Müdürünü,
ğ) Genel Müdürlük: Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel
Müdürlüğünü,
h) HADMEK: Hayvan Deneyleri Merkezi Etik Kurulunu,
ı) HADYEK: Hayvan Deneyleri Yerel Etik Kurulunu,
i) Hayvan refahı birimi:
Üretici, tedarikçi, kullanıcı ve araştırmaya yetkili kuruluşlarda kurulması
zorunlu olan, hayvanların refahı ve bakımından sorumlu, veteriner hekim,
veteriner sağlık teknikeri veya veteriner sağlık teknisyeni unvanına sahip
en az bir kişiden, kullanıcı kuruluşlarda ise bu unvanlardan birine sahip
bir kişiye ilaveten biri yerel etik kurul üyesi olmak üzere en fazla üç
kişiden oluşan birimi,
j) İnsancıl öldürme metodu: Hayvanın kendi türüne has,
en az fiziksel ve duyusal ağrı, eziyet ve sıkıntıya maruz kalacağı şekilde
yaşamının sonlandırılmasını,
k) İn vivo deney: Canlı
ortamda yapılan deneyi,
l) İyi laboratuvar
uygulamaları: Klinik çalışmalar dışındaki sağlık ve çevre güvenliği
çalışmalarının planlanması, yapılması, izlenmesi, kaydedilmesi,
arşivlenmesi ve rapor edilmesi şartları ve yönetim usulleri ile ilgili
kalite sistemini,
m) Kullanıcı: Hayvanları prosedürlerde
kullanmaya yetkili olan kişiyi,
n) Kuruluş: Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığınca
çalışma izni bulunan, müştemilatı ile birlikte açık, kapalı, yarı açık, her
türlü sabit ya da taşınabilir tesis, bina veya binalar grubunu,
o) Proje: Tanımlanmış bilimsel bir amacı olan ve bir ya
da daha fazla prosedürü kapsayan iş programını,
ö) Prosedür: Hayvanların; doğurtulması, kuluçkadan
çıkarılması ya da genetiği değiştirilmiş hayvan soyunun devam ettirilmesi
süreçleri dahil, iyi veteriner hekimlik
uygulamalarına uygun olarak bir iğnenin batırılmasının yarattığına eşit
veya daha fazla acı, eziyet, ızdırap veya kalıcı
hasara sebep olabilecek şekilde, bilinen veya bilinmeyen sonuçları olan,
deneysel, diğer bilimsel veya eğitici amaçlarla kullanılmasını,
p) Sekreterya: Etik kurullarda
gerekli koordinasyonu sağlayan, yazışmaları yapan ve kayıtları tutan kişi
veya kişileri,
r) Tekniker: Lise öğrenimi üzerine iki yıl süreli
Veteriner Sağlık Önlisans programlarından mezun
olan kişiyi,
s) Teknisyen: Milli Eğitim Bakanlığına bağlı Tarım
Meslek Lisesi Veteriner Sağlık Bölümü ile daha önce Gıda, Tarım ve
Hayvancılık Bakanlığına bağlı olan Veteriner Sağlık Meslek Lisesi, Hayvan
Sağlığı Memurları Okulu, Hayvan Sağlığı Memurları Meslek Lisesi
okullarından herhangi birinden mezun kişiyi,
ş) TÜBİTAK: Türkiye Bilimsel ve Teknolojik Araştırma
Kurumunu,
t) Tür: Ortak özellikler taşıyan ve kendi aralarında döllenerek üreyebilen akraba canlıları içeren biyolojik
grubu,
u) 3R ilkesi: Mümkün olan her durumda, canlı hayvan
yerine bilimsel açıdan geçerli başka alternatif bir yöntem ya da deneme
stratejisinin uygulaması, proje hedeflerinden ödün vermeden kullanılacak
hayvan sayısının olabildiğince azaltılması, hayvanlara acı, eziyet, ızdırap çektirecek ve kalıcı hasar yapacak prosedürlerin iyileştirilerek hayvan refahının
artırılmasını,
ifade eder.
İKİNCİ
BÖLÜM
Deney
Hayvanının Kullanılma Amaçları, Etik Kurulların Kuruluş,
Görev
Süresi, Çalışma Yöntemi, Görev ve Yetkileri
Deney
hayvanının kullanılma amaçları
MADDE 5 – (1) Deney
hayvanlarının kullanılma amaçları aşağıda belirtilmiştir:
a) Temel araştırmalar.
b) Aşağıdaki amaçlardan herhangi birini taşıyan translasyonel veya uygulamalı araştırmalar:
1) İnsan, hayvan veya bitkilerdeki hastalık, sağlık
bozuklukları ve diğer anormalliklerin önlenmesi, tanı, tedavisi veya
bunlardan kaçınma.
2) İnsan, hayvan veya bitkilerdeki fizyolojik
bozuklukların incelenmesi, belirlenmesi, düzeltilmesi veya modifikasyonu.
3) Hayvanların refahı ve tarımsal amaçlarla yetiştirilen
hayvanların üretim şartlarının iyileştirilmesi.
c) (b) bendinde belirtilen amaçlardan herhangi biri
için, ilaçlar, gıda hammaddeleri, yem hammaddeleri, başka maddeler ve
ürünlerin kalite, etkinlik ve güvenilirliklerinin geliştirilmesi,
üretilmesi ve test edilmesi.
ç) İnsan ve hayvan sağlığı ve refahı için doğal çevrenin
korunması.
d) Türlerin korunmasını amaçlayan araştırmalar.
e) Mesleki becerilerin kazandırılması, sürdürülmesi veya
geliştirilmesi için yüksek öğrenim veya eğitimi.
f) Adli tıp soruşturmaları.
HADMEK’in kuruluşu ve çalışma yöntemi
MADDE 6 – (1) HADMEK
bu Yönetmeliğin yayımı tarihinden itibaren altı ay içinde teşekkül eder.
HADMEK;
a) Bakanlıktan; genel müdür, genel müdür yardımcısı,
daire başkanı, şube müdürü ve hukuk müşavirliğinden bir hukukçu üye,
b) Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığından hayvan
deneylerinde en az iki yıl tecrübeli üç temsilci,
c) Sağlık Bakanlığından hayvan deneylerinde en az iki
yıl tecrübeli üç temsilci,
ç) Veteriner fakültelerinden hayvan deneylerinde en az
iki yıl tecrübeli üç öğretim üyesi,
d) Tıp fakültelerinden hayvan deneylerinde en az iki yıl
tecrübeli üç öğretim üyesi,
e) Türk Tabipleri Birliği ve Türk Veteriner Hekimleri
Birliğinden birer temsilci,
f) TÜBİTAK’tan bir veteriner hekim temsilci,
g) Hayvanları korumaya yönelik sivil toplum
örgütlerinden bir üye,
olmak üzere yirmibir üyeden oluşur.
(2) HADMEK üyelerinin seçimi;
a) Genel Müdür, genel müdür yardımcısı, daire başkanı,
şube müdürü ve hukukçu üye HADMEK’in daimi
üyesidir.
b) HADMEK üyelerinden daimi üyeler hariç diğer kurum ve
kuruluşlarca belirlenen üyelerin atamaları Bakanlık tarafından yapılır.
(3) HADMEK toplantısına, Bakanlık üyelerinden katılım
sağlayan en üst düzey temsilci başkanlık eder.
(4) Daimi üyeler hariç diğer üyelerin görev süresi dört
yıldır. Görev süresi biten üye yeniden atanabilir. Bir takvim yılı
içerisinde izinsiz ve mazeretsiz olarak üst üste üç toplantıya katılmayan
üyenin üyeliği kendiliğinden düşer. Üyelik sıfatının ölüm, emeklilik,
ayrılma gibi herhangi bir sebeple sona ermesi veya üyeliğin düşmesi
halinde, yerine aynı usulle ve kalan süreyi tamamlamak üzere ayrılan üyenin
niteliklerini taşıyan yeni bir üye görevlendirilir.
(5) HADMEK ve HADYEK arasındaki koordinasyon genel
müdürlük tarafından sağlanır. HADMEK sekretaryası hizmetleri, ilgili şube
müdürlüğünce yürütülür.
(6) HADMEK, başkanın belirleyeceği gündemle üç ayda bir
toplanır. Toplantı gündemini de içeren davet yazısı, toplantı tarihinden en
geç on gün öncesinden HADMEK üyelerine gönderilir. Kurul, başkanın gerek
görmesi halinde üyelere en geç on gün öncesinden haber verilmek suretiyle
de toplanabilir.
(7) HADMEK, üyelerin en az üçte ikisinin katılımı ile
toplanır. Kararlar oy çokluğu ile alınır, oyların eşitliği halinde başkanın
oyu yönünde karar verilir.
HADMEK’in görevleri
MADDE 7 – (1) HADMEK’in görevleri şunlardır:
a) Deney hayvanlarının kullanılmasına dair etik ilkeleri
belirlemek.
b) HADYEK yönergelerini onaylamak ve 21 inci maddeye
göre feshetmek.
c) HADYEK’lerin bu Yönetmelik
hükümlerine göre çalışıp çalışmadığını denetlemek, yıllık raporlarını değerlendirmek.
ç) HADMEK tarafından onaylanan yönergeye ve bu
Yönetmeliğe aykırı hareket eden HADYEK’lerin çalışmalarını
21 inci maddeye göre durdurmak.
d) HADYEK’lerin hizmet verdiği
üretici ve kullanıcı kurum ve kuruluşlardaki deney şartlarını ve laboratuvarları bu Yönetmelik hükümleri çerçevesinde
denetlemek.
e) Bu Yönetmelik hükümlerine aykırı olarak deney hayvanı
kullanılmasını engellemek amacıyla gerekli girişimleri yapmak.
f) HADYEK’lerin verdiği
kararlara yapılan itirazları değerlendirmek, gerekli görülmesi halinde
dosyaları yeniden incelemek üzere gerekçeleri ile birlikte ilgili HADYEK’e geri göndermek.
g) HADYEK’lerin deney hayvanı
kullanımı ve bakımı ile ilgili araştırmacı, tekniker, teknisyen, hayvan
bakıcıları ve diğer yardımcı personele yönelik verilen eğitim
programlarının usul ve esaslarını belirlemek ve denetlemek.
ğ) Deney hayvanı kullanım sertifikalarının denkliklerini
değerlendirmek.
h) Ülke çapında deney hayvanlarının deneylerde
kullanılmasına dair yıllık istatistik bilgileri toplamak ve yayınlamak.
ı) Gerektiğinde eğitim programları düzenlemek.
HADYEK’in kuruluşu ve çalışma yöntemi
MADDE 8 – (1) HADYEK
aşağıdaki şekilde kurulur:
a) 5199 sayılı Kanunun 9 uncu maddesi hükmü gereğince,
Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığından çalışma izinli deney hayvanı
ünitesi bulunan resmi ve özel kurum ve kuruluşlar ile yüksek öğretim
kurumları HADYEK kurabilir. HADYEK ve hayvan refahı birimi bulunmayan kurum
ve kuruluşlarda hayvan deneyleri yapılamaz.
b) HADYEK kurulabilmesi için, kurum bünyesinde asgari
olarak hayvanların tür özellikleri gözetilerek, stressiz ve sakin bir hayat
sürdürebilecekleri, veteriner hizmetlerinin verildiği Gıda, Tarım ve
Hayvancılık Bakanlığından çalışma izinli bir deney hayvanı ünitesi
bulundurulması zorunludur.
(2) HADYEK’de asgari olarak
aşağıda nitelikleri belirtilen üyelerin bulunması gereklidir:
a) Kurum veya kuruluş içinde deney hayvanı
yetiştirilmesi, üretilmesi bakımından sorumlu ve deney hayvanları kullanım
sertifikasına sahip, tam gün ünitede çalışan, hayvan deneyleri konusunda en
az bir yıl tecrübeli bir veteriner hekim.
b) Kurum veya kuruluş içinde deney hayvanları ile çalışma
yapan birimlerden bir temsilci.
c) Kendisi ve birinci derece yakınları, hayvanlar
üzerinde deneysel çalışma yapmayan ve kuruluş ile çıkar ilişkisi olmayan
Türkiye Cumhuriyeti vatandaşı bir kişi.
ç) Kurum veya kuruluş ile çıkar ilişkisi olmayan sivil
toplum kuruluşuna üye Türkiye Cumhuriyeti vatandaşı bir kişi.
(3) HADYEK’te görev alacak en
az bir üyenin in vivo hayvan deneylerinde en az
bir yıl tecrübeli ve doktora veya tıpta uzmanlık derecesine sahip olması
gereklidir. HADYEK’te tıp veya veteriner hekim etiği
uzmanlarının da bulunması tercih edilir. Kurum ve kuruluşlar ihtiyaçlarına
ve idari yapısına göre HADYEK kompozisyonunu belirleyebilirler. HADYEK
gerektiğinde başka alanların uzmanlarından görüş alabilir, toplantılara
davet edebilir. HADYEK en az beş, en fazla 21 üyeden oluşur.
(4) HADYEK üyelerinin görevlendirilmesi ile ilgili
olarak;
a) HADYEK başkanı, başkan vekili ve üyeleri;
üniversitelerde rektör, diğer kurum ve kuruluşlarda ise en üst düzey
yönetici onayı ile görevlendirilir.
b) HADYEK başkanı ve veteriner hekim kurum veya
kuruluşun tam zamanlı çalışanı olmak zorundadır. Bunun dışındaki üyeler,
kurum veya kuruluş dışından da görevlendirilebilir.
c) Atamalar veya onay ile görevlendirilmelere dair
değişiklikler bir ay içinde HADMEK’e bildirilir.
ç) Bu Yönetmelik hükümlerine aykırı hareket ettiği
tespit edilen kişiler HADYEK üyesi olarak görevlendirilemez.
(5) Kurum ve kuruluşlarda HADYEK sekreteryası,
üniversitelerde rektör, diğer kurum ve kuruluşlarda ise en üst düzey
yönetici onayı ile görevlendirilir. HADYEK’in
düzenli çalışması, başvuruların alınması, değerlendirilmesi ve arşivlenmesi
amacıyla ayrı bir çalışma birimi oluşturulur.
(6) HADYEK üyelerinin görev süresi dört yıldır. Görev
süresi biten üye yeniden atanabilir veya onay ile görevlendirilebilir. Bir
takvim yılı içerisinde izinsiz ve mazeretsiz olarak üst üste üç toplantıya
katılmayan üyenin üyeliği düşer. Üyelik sıfatının ölüm, emeklilik, ayrılma
gibi herhangi bir sebeple sona ermesi halinde, yerine aynı usulle ve kalan
süreyi tamamlamak üzere ayrılan üyenin niteliklerini taşıyan yeni bir üye
görevlendirilir.
(7) HADYEK, yönergesi HADMEK tarafından onaylandıktan
sonra faaliyetine başlar.
(8) HADYEK aşağıda belirtildiği şekilde çalışır:
a) HADYEK, kurul başkanının belirleyeceği gündemle en az
ayda bir defa, üyelerin en az üçte ikisinin katılımı ile toplanır.
b) HADYEK toplantısında kararlar oy çokluğu ile alınır.
Oy eşitliği halinde başkanın oyu yönünde karar verilir.
c) Her kurul kendi çalışma usul ve esaslarını belirleyen
bir yönerge hazırlar.
ç) Kurumlarda kullanılan tüm deney hayvanlarına ilişkin
kayıtlar, hayvan refahı biriminde görevli deney hayvanı yetiştirilmesi,
üretimi ve bakımından sorumlu veteriner hekim tarafından tutulur veya
tutturulur. Söz konusu kayıtlarda temin edilen hayvanların sayıları,
türleri, temin edildikleri yerler, kullanıcı kuruluşa geldiği tarih ve
yapılan tüm işlemler bulunur. Bu kayıtlar en az beş yıl süreyle muhafaza
edilir.
d) HADYEK, yapılacak başvuruları değerlendirmek için bir
form hazırlar. Formda aşağıdaki bilgilerin bulunması zorunludur:
1) Proje adı.
2) Proje yürütücüsü ve diğer araştırıcıların adı,
adresi, görev yeri, imzası.
3) Prosedürün yapılacağı yer ve süresi.
4) Canlı hayvanlar üzerinde prosedür
uygulayacakların eğitim sertifikaları.
5) Başvuru tarihi.
6) Proje önerisi.
7) Günlük dille yazılmış teknik olmayan proje özeti.
8) Hayvan kaynakları, tahmini hayvan sayısı, türü ve
yaşı.
9) Hayvanlar üzerinde gerçekleştirilecek prosedürler.
10) Prosedürlerin sebep olacağı acı, eziyet, ızdırap ve kalıcı hasar düzeyi.
11) 3R ilkesinin prosedürlerde
uygulanma şekli.
12) Kullanılması planlanan anestezi, analjezi ve diğer
ağrı kesici yöntemler.
13) Hayvanların yaşamları boyunca acı ve ızdırap çekmemesi ya da çektikleri ızdırabın
azaltılması için alınacak önlemler.
14) Prosedürlerin sonlandırılmasında insancıl öldürme
metodunun belirlenmesi.
15) Hayvan sayısını ve prosedürlerin
sebep olacağı acı, eziyet, ızdırap ya da olası
çevresel etkileri asgariye indirmek için uygulanacak deneysel veya
gözlemsel stratejiler ile veri analiz usulleri.
16) Hayvanların birden fazla projede kullanılıp
kullanılmayacağı.
17) Hayvanların barındırma, yetiştirme ve bakım
şartları.
18) Projede yer alanların yetkinliği.
19) Taahhütname.
e) HADYEK tarafından projelere azami beş yıl süre ile izin
verilir, süre uzatımı talebi olması halinde, talebin gerekçelendirilmesi
şartıyla ek süre verilebilir.
f) Bütün başvurular ve alınan kararlar, tarih ve sayı
numarası verilerek kayıt altına alınır. Kayıtlar en az beş yıl süreyle
muhafaza edilir.
g) Başvurular, proje yürütücüsü tarafından yapılır. Tez
çalışmaları için yürütücü, danışman öğretim üyesidir.
ğ) HADYEK, yaptığı değerlendirme neticesinde uygun,
düzeltilmesi gerekir, şartlı olarak uygun ya da uygun değildir şeklinde
karar verir. Kararlar başvuru sahibine başvurunun yapıldığı tarihten
itibaren kırk iş günü içinde yazılı olarak bildirilir. Bu süre proje
değerlendirmesini de kapsar. Projenin karmaşıklığı veya birden çok bilim
dalını ilgilendirdiği hallerde, HADYEK sözü edilen süreyi bir defaya mahsus
olmak üzere onbeş iş gününü geçmeyecek şekilde
uzatabilir. Uzatma sebebi ve süresi gerekçelendirilerek, süre sona ermeden
yürütücü bilgilendirilir. HADYEK, bir projenin yapılabilirliğini sınamak
amacıyla az sayıda hayvan üzerinde ön deneylerin yapılmasını isteyebilir.
Bu durumda kesin karar, “şartlı olarak uygun” kararı verilen projelerdeki
usullere göre verilir.
h) HADYEK üyelerine ait başvurular görüşülürken ilgili
kurul üyesi görüşmelere katılamaz ve oy kullanamaz.
ı) Hakkında “Düzeltilmesi gerekir” kararı verilen
projeler, düzeltildikten sonra tekrar değerlendirilir. “Şartlı olarak
uygun” kararı verilen projeler, HADYEK tarafından belirlenecek bir süre
boyunca, hayvan refahı birimi tarafından izlenip, istenen şartların yerine
getirilip getirilmediği değerlendirildikten sonra uygun ya da uygun
değildir şeklinde karara bağlanır ve proje ile ilgili HADYEK’e
rapor verilir.
i) İzin verilen projelerde hayvan refahını olumsuz
etkileyecek herhangi bir değişiklik olup olmadığı yerel etik kurulu
tarafından denetlenir. Yerel etik kurulu, onaylanan projeye uyulmaması
durumunda, verilen izni iptal eder. İznin iptal edilmesi durumunda; hayvan
refahı birimi tarafından, projede kullanılan veya kullanılması öngörülen hayvanların
refahının olumsuz yönde etkilenmemesi sağlanır.
j) HADYEK onayı alındıktan sonra projedeki ve çalışmaya
katılacak kişilerdeki değişiklikler proje yürütücüsü tarafından HADYEK’e yazılı olarak bildirilir ve onayı alınır.
k) Aşağıdaki müdahaleler HADYEK iznine tabi değildir:
1) Teşhis ve tedavi amaçlı klinik uygulamalar.
2) Ölü hayvan veya dokusu, mezbaha materyalleri, atık fetuslar ile yapılan prosedürler.
3) Süt sağma.
4) Dışkı veya altlık örneği toplama.
5) Sürüntü ile örnek alma.
l) Tür tanımlama ile ilgili doğadan yaban hayvanı
kullanılmasında Genel Müdürlükten alınan izin, HADYEK izni yerine geçer.
m) Saha araştırmalarının birden fazla ilde yürütülmesi
halinde sadece bir yerin HADYEK onayının alınması yeterlidir.
n) Kayıtlar HADMEK ve Bakanlığın denetimine açık
tutulur. HADYEK, gerektiğinde konusunda deneyimli uzmanların yazılı
görüşlerini alabilir veya HADYEK toplantısına davet ederek sözlü veya
yazılı görüş isteyebilir.
HADYEK’in görevleri
MADDE 9 – (1) HADYEK’in görevleri şunlardır:
a) Bu Yönetmelik hükümleri ile HADMEK’in
belirlediği etik ilkeler ve iyi laboratuvar
uygulamaları çerçevesinde kendi çalışma usul ve esasları hakkında yönerge
hazırlamak.
b) Deney hayvanları üzerinde yapılacak tüm işlemlerin
etik yönden kabul edilebilir sınırlarını belirleyerek yapılacak işlemlere
ilişkin protokolleri onaylamak veya gerekçeli olarak red
etmek.
c) Kurum içinde deney hayvanı kullanılması sürecinin 3R
ilkelerine ve etik kurallara uygun olarak sürdürülmesini denetlemek, bu
amaçla gerekli düzenlemeleri yapmak.
ç) Deney hayvanı kullanılarak elde edilenlerle aynı veya
daha yüksek düzeyde bilgi sağlayabilecek ancak hayvan kullanılmayan veya en
az sayıda hayvan kullanılan ya da daha az acı verilen prosedürler
içeren alternatif yöntemlerin geliştirilmesine ve doğrulanmasına katkıda
bulunacak ve bu alanda araştırmayı teşvik edecek uygulamalar yapmak.
d) Deney hayvanları üzerinde yapılacak işlemlerin
onaylanmış protokole uygun olarak yapılmasını sağlamak, gerektiğinde
sonlandırmasına karar vermek.
e) Deney hayvanlarıyla çalışacak personelin gerekli
eğitimi almasını sağlamak ve deney hayvanı kullanım sertifikası bulunması
şartıyla hayvan deneyleri yapılmasına izin vermek. Bu amaçla gerektiğinde
sertifika programları düzenlemek.
f) Deney hayvanlarının üretim, yetiştirme, barındırma ve
nakil şartları ile deneylerin yapıldığı laboratuvar
şartlarının ve ekipmanının etik yönden uygun olup
olmadığını denetlemek.
g) Deney hayvanı kullanımı ile ilgili olarak istatistiki veri tabloları ile yıllık faaliyet raporunu
hazırlayarak HADMEK’e sunmak.
ğ) Deneysel çalışmalar sonunda ortaya çıkan atıklar ve
tıbbi atıkların 9/8/1983 tarihli ve 2872 sayılı
Çevre Kanunu ve ilgili mevzuat çerçevesince bertarafını
sağlamak.
h) 5199 sayılı Hayvanları Koruma Kanununun ve ilgili
mevzuatın getirdiği hükümler çerçevesinde, deney hayvanlarının kayıt altına
alınmalarını ve izlenebilmelerini sağlamak.
ı) Düzenlenecek eğitim sertifika programlarını otuz gün
önce HADMEK’e bildirmek.
i) Düzenledikleri sertifika eğitim programları ve eğitim
sonunda başarılı olarak sertifika alan kursiyerler ile ilgili bilgileri HADMEK’e bildirmek.
j) Deneyde kullanılan hayvanların, prosedür
sonrası sahiplendirilmesi veya çiftçilik sistemine iadesinde sakınca
görülüp görülmediği hakkında karar vermek.
HADYEK’in çalışma ilkeleri
MADDE 10 – (1) HADYEK
aşağıda belirtilen ilkeler doğrultusunda çalışır:
a) Bilimsel araştırmalarda kullanılması zorunlu olan
deney hayvanlarına kötü muameleleri engellemek.
b) Deney hayvanlarının 5 inci maddede belirtilen amaçlar
kapsamında kullanılmasını sağlamak.
c) Ağır acı, stres ya da buna denk eziyet veren
deneylerde bir hayvanın bir defadan fazla kullanılmamasını, zorunlu olarak
kullanılması gerekiyorsa bunun sağlam bilimsel gerekçelere dayandırılmasını
sağlamak.
ç) Eğitim amaçlı kongre, konferans ve seminerlerde ağrı
ve acı veren deneylerin yapılmamasını sağlamak.
d) Bilimsel açıdan güvenilir verinin, hayvanlara mümkün
olduğu kadar az acı çektirerek ve onları en az strese sokarak elde
edilmesini sağlamak.
e) Araştırmalar süresince kullanılan deney hayvanlarına,
türüne uygun şartlar hazırlamak ve en iyi fizyolojik, davranışsal ve
çevresel şartların teminini sağlamak.
f) Uygun şekilde eğitilmiş personel tarafından uygun
şartlarda deney hayvanı bakımını sağlamak.
g) Canlı hayvanlarda yapılacak deney amaçlı çalışmaların
sorumlu veteriner hekim gözetiminde yapılmasını sağlamak.
ğ) Araştırıcılar tarafından, deneylerin hangi durumlar
yerine getirildiğinde sonlandırılacağına dair hedef noktaların
belirlenmesini sağlamak.
h) Araştırılan bilginin elde edilmesinde geçerliliği ıspatlanmış alternatif usuller varsa hayvan deneylerini
etik olarak uygun görmemek ve daha önceden ayrıntılı olarak yapılmış
deneylerin tekrar edilmesine engel olmak.
ı) Deney için en uygun hayvan türü ve yöntemin
seçilmesini ve bilimsel olarak anlamlı sonuç verebilecek en az sayıda hayvan
kullanılmasını sağlamak.
i) Deney hayvanlarına gereksiz acı ve ağrı verecek
deneylerde uygun bir anestezi usulünün uygulanmasını ve araştırmalarda
uygun ağrı kesici ve anestezi kullanılmasını sağlamak.
j) Anestezinin, hayvan için deneyin kendisinden daha
fazla travmatik olması ve deneyin amacına uygun olmaması
durumunda yapılmasını engellemek.
k) Deneyin etik ilkeler çerçevesinde yapılması ve
amacına uygun olması için veteriner hekim kararı ile;
1) Anesteziden çıktığında önemli oranda acıya maruz
kalacak olan hayvanın ağrı kesici ile tedavi edilmesini, tedavi edilmesi
mümkün değilse insancıl bir metotla öldürülmesini,
2) Deney hayvanının araştırma sürecinde ya da sonunda
hayatına son verilmesi işlemlerinin uygun gerekçelerle yapılmasını,
3) Şiddetli ve sürekli ağrı çeken veya normal hayatını
sürdüremeyecek duruma gelen deney hayvanları ile sağlığı ve çevresi için
risk oluşturabilecek deney hayvanlarının insancıl bir metotla yaşamalarına
son verilmesini,
sağlamak.
l) Araştırmada kullanılan ve yaşamalarını sürdüren deney
hayvanlarına, deney sonunda sağlıklı yaşam şartlarının teminini sağlamak.
m) Hayvanları ağır ve uzun süreli acıya maruz bırakacak
deneylerin yapılmasına, etik ilkeler ile araştırmadan elde edilecek fayda
ve hayvanların çekeceği acı dikkate alınarak karar vermek.
n) Bilimsel hedeften uzaklaşılmadığı ve hayvanın
refahının bozulmadığı sürece hayvanlar üzerinde birden fazla uygulama
yaparak, deneyde kullanılan hayvanların sayısını azaltmak.
o) Deneyde kullanılarak ölen hayvanların doku ve
organlarının paylaşılması kapsamında diğer başvurularda değerlendirilmesini
sağlamak.
ö) Uzun süreli olması muhtemel şiddetli acı, eziyet ve ızdırapla sonuçlanan ve düzeltilmesi mümkün olmayan
uygulamalardan kaçınmak.
p) Yalnızca kendi bünyesindeki hayvan refahı biriminin
denetiminde gerçekleştirilecek prosedürlere izin
vermek.
r) Onay verilen projelerde, içerikte ve çalışmaya
katılacak kişilerde yapılacak değişiklikleri takip etmek ve gerekli
izinlerin alınmasını sağlamak.
ÜÇÜNCÜ
BÖLÜM
Deney
Hayvanı ve Araştırmalara İlişkin Uygulamalar
Deney
hayvanları
MADDE 11 – (1) HADYEK’in çalışmalarında kullanılacak hayvanlara
ilişkin hususlar:
a) Deney hayvanları üzerinde yapılacak tüm prosedürlerin HADYEK tarafından onaylanmış olması zorunludur.
b) HADYEK tarafından yapılan düzenlemelere uygun olarak
alınmış bir genel veya özel istisna olmadıkça, deneylerde kullanılacak;
1) Fare (Mus musculus),
2) Sıçan (Rattus norvegicus),
3) Kobay (Cavia pocellus),
4) Suriye (altın) hamsteri (Mesocricetus auratus),
5) Çin hamsteri (Cricetulus griseus),
6) Moğolistan gerbili (Meriones unguiculatus),
7) Tavşan (Oryctolagus cuniculus),
8) Köpek (Canis familiaris),
9) Kedi (Felis catus),
10) İnsan dışı primatların bütün türleri
11) Kurbağa [Xenopus (laevis, tropicalis), Rana (temporaria, pipiens)],
12) Zebra balığı (Danio rerio),
türlerinin ve deneyde
kullanılacak tüm hayvanların kayıtlı yasal deney hayvanı üreticisi ve
tedarikçilerinden alınmış olması şartı aranır.
c) Kedi, köpek gibi evcil türlerin sokakta başıboş
olanları, deneylerde kullanılmaz. Ancak, hayvanların sağlık ve refahı ile
ilgili çalışmalara ihtiyaç duyulması, çevre, insan ve hayvan sağlığına
karşı ciddi tehlike oluşturması ve çalışmanın amacının sadece başıboş
hayvan kullanılarak gerçekleştirilebileceğine dair bilimsel gerekçeler sunulması
hallerinde bu hayvanlar deneylerde kullanılabilir.
ç) İnsan dışı primatların deneylerde kullanılmasına,
istisnai durumlarda ve prosedürün amacının insan
dışı primatlar dışında bir tür kullanılarak gerçekleştirilemeyeceğine dair
bilimsel bir gerekçe mevcutsa izin verilir.
d) Büyük kuyruksuz maymunlar deneylerde kullanılamaz.
e) Ulusal mevzuat ve uluslararası sözleşmeler
çerçevesinde nesli tehlike altında olan ve korunan türler ile CITES
Sözleşmesinin Ek-1 Listesindeki türlerin kullanılmasına aşağıda belirtilen
durumlarda izin verilir:
1) Prosedür, 5 inci maddenin birinci fıkrasının (b)
bendinin (1) numaralı alt bendi ile (c) ve (d) bentlerinde belirtilen
amaçlardan birine sahipse.
2) Prosedürün amacının söz konusu türlerin dışındaki
türler ile gerçekleştirilemeyeceğine dair bilimsel bir gerekçe mevcutsa.
f) Doğadan alınmış yaban hayvanı üzerinde yapılacak
deney bir bilimsel gerekçeyle; ancak diğer hayvanların deneyin amacı
bakımından yeterli olmaması halinde onaylanır. Bu konuda yapılan
çalışmalarda HADYEK onayından sonra Genel Müdürlükten izin alınır.
Anestezi ve
anestezi uygulanması, öldürme ve deneylerde şiddet sınıflandırması ile
ilgili işlemler
MADDE 12 – (1)
Anestezi ve anestezi uygulanması, öldürme ve deneylerde şiddet
sınıflandırması ile ilgili işlemler Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığınca
13/12/2011 tarihli ve 28141 sayılı Resmî Gazete’de
yayımlanan Deneysel ve Diğer Bilimsel Amaçlar İçin Kullanılan Hayvanların
Refah ve Korunmasına Dair Yönetmeliğin 21 inci ve 22 nci
maddeleri ile Ek-8 ve Ek-9’a göre yapılır.
Hayvanların
deneylerde tekrar kullanımı
MADDE 13 – (1) Daha
önce bir ya da birkaç deneyde kullanılan bir hayvanın tekrar kullanılmasına
aşağıdaki durumlarda izin verilir:
a) Daha önceki deneylerin gerçek şiddeti “hafif” veya
“orta” ise.
b) Hayvanın genel sağlık durumu tamamen eski haline
dönmüşse.
c) Yeni deney “hafif”, “orta” veya “ düzelmez” olarak
sınıflandırılmışsa.
ç) Hayvan üzerinde daha önce gerçekleştirilen prosedürleri değerlendirebilecek bir veteriner hekim
tarafından uygun bulunmuşsa.
(2) İstisnai durumlarda, (a) bendini uygulama dışı
bırakacak şekilde ve hayvanın veteriner hekim tarafından muayene
edilmesinden sonra, hayvanın şiddetli acı, ızdırap
veya eşdeğerini içeren bir deneyde birden fazla kullanılmaması şartıyla bir
hayvanın tekrar kullanılmasına izin verilebilir.
Deneyin
sonlandırılması
MADDE 14 – (1)
Deneyle ilgili olarak daha fazla gözlemin yapılamayacağı hallerde ya da
genetiği değiştirilmiş hayvan soyları ve nesilleri artık takip edilmiyorsa
veya sürekli devam eden bir şekilde iğne batırılmasına eşdeğer ya da daha
fazla acı, eziyet, ızdırap ve kalıcı hasar
yaşaması bekleniyorsa deney sonlandırılır.
(2) Deneyin sonunda, bir hayvanın yaşamaya devam
etmesine dair karar bir veteriner hekim tarafından alınır. Bir hayvanın yaşatılmaya
devam etmesi durumunda, sağlık durumuna uygun bakım ve barınma hizmeti
sağlanır. Hayvan orta veya şiddetli acı, eziyet, ızdırap
ve kalıcı hasar yaşamaya devam ediyorsa öldürülür.
Projelerin
değerlendirilmesi
MADDE 15 – (1)
Projeler;
a) Bilimsel, eğitsel veya yasal gerekçeleri,
b) Hayvan kullanımı gerekçeleri,
c) Prosedürlerin mümkün olan en insani ve çevreye
duyarlı şekilde gerçekleştirilmesinin tasarlanması,
ç) Tahmin edilen bilimsel faydaları ve eğitim yönünden
değeri,
d) 3R ilkesine uyumu,
e) Prosedür şiddetinin sınıflandırılması,
f) Elde edilecek fayda ve hayvanların çekeceği acı,
g) Öldürme metotları, prosedürler,
anestezi, tekrar kullanım, bakım ve barınma şartlarının mer’i
mevzuata uygunluğu,
ğ) Geriye dönük değerlendirmenin yapılıp yapılmayacağı
ve ne zaman yapılacağına karar verilmesi,
kriterlerine göre
HADYEK tarafından değerlendirilir.
(2) HADYEK tarafından proje değerlendirmesini yapacak
uzmanların; 3R ilkesi, deney tasarımı, hayvan deneyleri pratik
uygulamaları, yaban hayvanları deneyleri pratik uygulamaları veya hayvan
bakım ve beslenmesi konusunda yetkin olmasına göre seçilmesine dikkat
edilir.
(3) Proje değerlendirmesi şeffaf olmalıdır. Fikri
mülkiyet haklarının ve gizli bilgilerin korunması için, proje
değerlendirmesi tarafsız bir şekilde gerçekleştirilir ve bağımsız
tarafların görüşlerini de kapsayabilir.
Proje
özetleri
MADDE 16 – (1) Fikri
mülkiyet hakkı ve gizli bilgilerin korunmasına tabi olarak, teknik olmayan
proje özeti aşağıdaki hususları kapsar:
a) Tahmin edilen hasar ve faydalar ile kullanılan hayvan
kimliği de dahil, projenin hedefleri hakkında
bilgiyi.
b) 3R ilkesine uyulduğunu.
(2) Teknik olmayan proje özeti anonim olacak şekilde ve
kullanıcı ile personelin ad ve adreslerini içermeyecek şekilde hazırlanır.
(3) HADYEK, teknik
olmayan proje özetinde projenin geriye dönük değerlendirme sürecine tabi
tutulup tutulmayacağı ve bu sürenin sınırının belirtilmesini talep
edebilir. Bu durumda, teknik olmayan proje özetinin geriye dönük
değerlendirmenin sonuçlarıyla güncelleştirilmesini sağlar.
(4) Bakanlıkça
veri tabanı oluşturulması durumunda, yetki verilen projelerin teknik
olmayan proje özetleri ve bunlarda yapılan güncellemeler bu veri tabanında
yayınlanır.
Geriye
dönük değerlendirme
MADDE 17 – (1) HADYEK
izni alınarak sonuçlandırılan projeler ile ilgili geriye dönük
değerlendirme yapılması kararı alınması halinde HADYEK’e
ibraz edilen dokümanlara göre aşağıdaki hususlar değerlendirilir:
a) Projenin amaçlarına ulaşılıp ulaşılamadığı.
b) Kullanılan hayvan türlerinin sayısı, hayvanlara
verilen zarar ve prosedürlerin şiddeti.
c) 3R prensibinin uygulanmasına katkıda bulunabilecek
unsurlar.
(2) İnsan dışı primatların kullanıldığı tüm projeler ve
uzun süreli ve iyileştirilemeyen şiddetli ağrı, eziyet ve ızdırap içeren prosedürler de dahil
“şiddetli” olarak sınıflandırılan prosedürleri içeren projeler geriye dönük
değerlendirmeye tabi tutulur.
(3) İkinci fıkra hükümleri dışındaki projeler geriye
dönük değerlendirmeden muaf tutulabilir.
DÖRDÜNCÜ
BÖLÜM
Eğitim
Deney
hayvanı ile uğraşacak personelin eğitimi
MADDE 18 – (1) Deney
hayvanı ile uğraşacak personelin eğitiminde uyulması gerekli hususlar
aşağıda belirtilmiştir:
a) Deney hayvanı ile uğraşan veya uğraşacak
araştırıcıların eğitilmesi için eğitim programlarının düzenlenmesi, deney
hayvanları kullanım sertifika programlarının açılması, düzenlenmesi ve
yürütülmesinden HADYEK sorumludur. Bu programlarda başarılı olanlara,
ilgili HADYEK tarafından deney hayvanı kullanım sertifikası verilir.
b) Deney hayvanı kullanarak her türlü eğitim, araştırma,
uygulama ve test yapmak isteyen veya bu programların yapılmasında deney
hayvanlarına dokunarak katkıda bulunan öğrenciler, araştırmacılar,
akademik, sağlık, teknik ve idari personel deney hayvanı kullanıcısı olarak
kabul edilir.
c) Deney hayvanı kullanıcıları, sertifika almadan bu
hayvanlar üzerinde deney, eğitim, test amacıyla işlem yapamaz ve çalışma mekanlarında bu hayvanları barındıramazlar. Çiftlik
hayvanlarıyla yapılacak araştırmalarda araştırma ekibinin içinde bir
veteriner hekimin bulunması zorunludur. Bu durumda veteriner hekimin deney
hayvanları kullanım sertifikası bulunması gerekli değildir.
ç) HADYEK; deney hayvanı üretilmesi ve yetiştirilmesi
ile sorumlu personelin asgari olarak bilgilendirilmesi ve uyulması gereken
usul ve esasları içeren bir meslek içi eğitim programı hazırlar ve
periyodik olarak uygulanmasını denetler.
d) HADYEK onayına sunulan çalışmada, deney hayvanı
kullanan kişinin kullanım sertifikası olmaması halinde bu çalışmaya onay
verilmez.
e) Bir araştırıcı, kendi sertifikası olmaması halinde
araştırma yürütücüsü olarak başka kişilerle ortak çalışma yapmak amacıyla HADYEK’e başvurabilir. Kendisinin katıldığı, ancak
doğrudan deney hayvanlarıyla prosedür uygulamayan
araştırmacılar, sertifikalı deney hayvanı kullanıcılarının yardımıyla
deneylerini sürdürebilirler.
f) Deney hayvanları kullanım sertifikası programlarının
içeriği HADMEK tarafından alınacak kararla belirlenerek tüm HADYEK’lere bildirilir.
g) HADMEK gerektiğinde sertifika programlarını
güncelleyebilir.
ğ) Deney hayvanları kullanım sertifika programlarında
derslerin %80’ine devam etmek zorunludur.
h) Kursiyerlerin sertifika alabilmeleri için kurs
sonunda yapılacak olan sınavda 100 üzerinden en az 70 puan almaları
gereklidir.
ı) Sertifika eğitim programlarının nasıl yürütüleceği
HADYEK tarafından belirlenir.
i) Bu Yönetmelik hükümlerine göre düzenlenen deney
hayvanları kullanım sertifika programlarına kayıt yaptırarak devam ve
başarı şartlarını yerine getiren kursiyerlere "Deney Hayvanları
Kullanım Sertifikası" verilir. Deney hayvanları kullanım sertifikası,
ilgili HADYEK başkanı ve üniversitelerde rektör, diğer kurum ve
kuruluşlarda ise en üst düzey yönetici tarafından imzalanır.
j) HADYEK’ler düzenleyecekleri
sertifika eğitim programlarını otuz gün önce HADMEK’e
bildirmekle yükümlüdür.
k) HADYEK’ler düzenledikleri
sertifika eğitim programları sonunda başarılı olarak sertifika alan
kursiyerler ile bilgileri HADMEK’e bildirmekle
yükümlüdür.
l) Bu Yönetmelik hükümleri haricinde başka kurumlardan
alınmış olan deney hayvanları kullanım sertifikaları ya da benzerlerinin bu
Yönetmelik hükümlerine göre eşdeğer olup olmadıklarına HADMEK karar verir.
m) Lisans veya yüksek lisans düzeyinde deney hayvanı
kullanımı ile ilgili alınmış olan eğitimlerin sertifika programına eşdeğer
olup olmadığına HADYEK karar verir, uygun olduğuna karar verilen eğitim
programlarını tamamlayanlara HADYEK tarafından sertifika verilir.
BEŞİNCİ
BÖLÜM
Çeşitli ve
Son Hükümler
Kayıt ve
deney hayvanlarının kimliklendirilmesi
MADDE 19 – (1) Deney
hayvanlarının kayıt altına alınması ve kimliklendirilmesi,
Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığınca 13/12/2011
tarihli ve 28141 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Deneysel ve Diğer
Bilimsel Amaçlar İçin Kullanılan Hayvanların Refah ve Korunmasına Dair
Yönetmeliğin 34, 35 ve 36 ncı maddelerine göre
yapılır. Kayıtlar HADMEK kararı doğrultusunda Bakanlıkça istenilen
istatistik formlarında belirlenen bilgileri kapsar.
Denetim ve
denetleme
MADDE 20 – (1) 5199
sayılı Hayvanları Koruma Kanununun 17 nci
maddesine istinaden bu Yönetmelik hükümlerinin tamamı HADMEK’in
vereceği görüş doğrultusunda Bakanlık denetimine tabidir. Denetimler
Bakanlıkça haber verilmeksizin yapılabilir.
Cezalar
MADDE 21 – (1) Bu
Yönetmelikte belirtilen hususlara uymayanlara ve yetkisi olmadığı halde
hayvan deneyi yapanlara 5199 sayılı Hayvanları Koruma Kanununun 28 inci
maddesinin birinci fıkrasının (f) bendi gereğince idari para cezası
uygulanır.
(2) HADMEK tarafından yapılan denetimler sonucunda, bu
Yönetmeliğe aykırı hareket eden HADYEK’lere
eksikliklerini bir ay sürede tamamlamaları ile ilgili yazılı uyarıda
bulunulur ve HADYEK çalışmaları düzenlemeler yapılıncaya kadar bir ay
askıya alınır, eğer gerekli düzenlemeler yapılmaz ise HADYEK çalışmaları
altı ay durdurulur. Altı ay içerisinde belirtilen eksiklikleri düzeltmeyen HADYEK’in yönergesi feshedilir.
Gizlilik
MADDE 22 – (1) Yerel
etik kurullarının yazışmaları gizli olup, bu Yönetmelikte belirtilen
yetkili kurumlar dışında üçüncü şahıslara bilgi verilmez.
(2) Bakanlık bu Yönetmeliğin uygulaması ile ilgili bilgileri,
gerek gördüğünde ülkemizin de taraf olduğu uluslararası sözleşmeler
kapsamında kurum ve kuruluşlarla paylaşır.
(3) Canlı hayvanların kullanıldığı projelerin, mülkiyet
haklarını ihlal etmemek ve gizli bilgileri açığa vurmamak kaydıyla halkın
bilgilendirilmesini sağlamak amacıyla objektif bilgiler verilir.
Yürürlükten
kaldırılan yönetmelik
MADDE 23 – (1) 6/7/2006 tarihli ve 26220 sayılı Resmî Gazete’de
yayımlanan Hayvan Deneyleri Etik Kurullarının Çalışma Usul ve Esaslarına
Dair Yönetmelik yürürlükten kaldırılmıştır.
Geçiş
hükümleri
MADDE 24 – (1)
Yeniden HADMEK oluşturuluncaya kadar mevcut HADMEK görevine devam eder.
(2) Yönergeleri onaylı HADYEK’lerin
yönergelerinin bu Yönetmeliğin yürürlüğe girdiği tarihten itibaren iki yıl
içerisinde bu Yönetmeliğe uyumlu hale getirilmesi zorunludur.
Yürürlük
MADDE 25 – (1) Bu
Yönetmelik yayımı tarihinde yürürlüğe girer.
Yürütme
MADDE 26 – (1) Bu
Yönetmelik hükümlerini Orman ve Su İşleri Bakanı yürütür.
|