|
Çalışma
ve Sosyal Güvenlik Bakanlığından:
İŞ SAĞLIĞI
VE GÜVENLİĞİ İLE İLGİLİ ÇALIŞAN TEMSİLCİSİNİN
NİTELİKLERİ
VE SEÇİLME USUL VE ESASLARINA
İLİŞKİN
TEBLİĞ
Amaç
MADDE 1 – (1) Bu
Tebliğin amacı; 20/6/2012 tarihli ve 6331 sayılı
İş Sağlığı ve Güvenliği Kanununun 20 nci maddesi
kapsamındaki çalışan temsilcisinin nitelikleri, seçimi veya atanmasına
ilişkin usul ve esasları belirlemektir.
Kapsam
MADDE 2 – (1) Bu
Tebliğ; 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanununun 20 nci maddesi kapsamındaki çalışan temsilcisinin
nitelikleri, seçimi veya atanmasına ilişkin usul ve esasları kapsar.
Dayanak
MADDE 3 – (1) Bu
Tebliğ; 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanununun 20 nci maddesi ile 9/1/1985
tarihli ve 3146 sayılı Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığının Teşkilat ve
Görevleri Hakkında Kanunun 2 nci ve 34 üncü
maddelerine dayanılarak hazırlanmıştır.
İşverenin
yükümlülüğü
MADDE 4 – (1)
İşveren; işyerinin değişik bölümlerindeki riskler ve çalışan sayılarını göz
önünde bulundurarak dengeli dağılıma özen göstermek kaydıyla, çalışanlar
arasında yapılacak seçim veya seçimle belirlenemediği durumda atama yoluyla
yeterli sayıda çalışan temsilcisini görevlendirir.
(2) İşveren, çalışan temsilcisinin veya temsilcilerinin
görevlerini yerine getirebilmeleri için gerekli imkânları sağlar.
(3) İşveren, işyerinde yetkili sendika veya sendikalar
bulunması halinde işyeri sendika temsilcisini çalışan temsilcisi olarak
görevlendirir.
(4) Çalışan temsilcisinin seçilmesi veya atanması ile
ilgili gerekli tüm iş ve işlemler işveren tarafından yerine getirilir.
(5) İşveren seçim veya atama yoluyla görevlendirilen
çalışan temsilcilerini işyerinde ilân eder.
Çalışan
temsilcisi adaylarının belirlenmesi
MADDE 5 – (1)
Çalışan temsilcisinin, işyerinde yetkili sendika bulunmaması halinde
çalışanlar arasından seçimle belirlenmesi esastır.
(2) Çalışan temsilcisinin seçimle belirlenmesi durumunda
çalışan temsilcisi aday başvurularının yapılması için yedi günden az
olmamak üzere süre tanınarak işveren tarafından işyerinde ilân edilir.
(3) İşyerinde çalışanların aday olabilmeleri için 6 ncı maddedeki kriterleri
sağlamaları esastır. Bu kriterleri taşımaları
halinde aday olmaları engellenemez.
(4) Seçimlerin yapılmasına ilişkin iş ve işlemler için
gerekli şartlar sağlanır ve yeterli sayıda personel işveren tarafından
görevlendirilir.
(5) Aday sayısı işyerinde zorunlu çalışan temsilcisi
sayısının üç katından fazla olamaz. Fazla olması halinde çalışan temsilcisi
adayları; öğrenim durumu, işyerindeki deneyim süresi ve yaş kriterleri esas alınarak ikinci fıkrada belirtilen
sürenin bitiminden itibaren en fazla üç gün içinde işveren tarafından ilân
edilir.
Çalışan
temsilcisinin nitelikleri
MADDE 6 – (1) Bir
çalışanın çalışan temsilcisi olabilmesi için aşağıdaki niteliklere sahip
olması zorunludur:
a) İşyerinin tam süreli daimi çalışanı olması,
b) En az 3 yıllık iş deneyiminin bulunması,
c) En az ortaokul düzeyinde öğrenim görmüş olması.
(2) Belirli süreli veya geçici işlerde (a) ve (b)
bentleri, işyerinde 3 yıllık iş deneyimi bulunmayan çalışan veya aday
bulunmaması halinde (b) bendi, çalışanlar veya adaylar arasında yeterli
eğitim düzeyine sahip kişi bulunmaması halinde (c) bendi hükümleri
uygulanmaz.
(3) Yetkili sendika temsilcisinin çalışan temsilcisi
olarak görev yapması halinde birinci fıkrada sayılan nitelikler aranmaz.
Çalışan
temsilcisi sayısının belirlenmesi
MADDE 7 – (1)
İşyerinde görevlendirilecek çalışan temsilcisi sayısı aşağıdaki şekilde
belirlenir:
a) İki ile elli arasında çalışanı bulunan işyerlerinde
bir.
b) Elli bir ile yüz arasında çalışanı bulunan
işyerlerinde iki.
c) Yüz bir ile beş yüz arasında çalışanı bulunan
işyerlerinde üç.
ç) Beş yüz bir ile bin arasında çalışanı bulunan
işyerlerinde dört.
d) Bin bir ile iki bin arasında çalışanı bulunan
işyerlerinde beş.
e) İki bin bir ve üzeri çalışanı bulunan işyerlerinde
altı.
Çalışan
temsilcilerinin seçilme veya atanma koşulları
MADDE 8 – (1) Seçim,
işyerindeki çalışanların en az yarıdan bir fazlasının katılacağı bir
oylamayla yapılır. Oylamanın gizli yapılması esastır. En fazla oy alan aday
veya adaylar çalışan temsilcisi veya temsilcileri olarak ilân edilir.
Vardiya usulü çalışılan işyerlerinde ise seçimler tüm vardiyalarda
çalışanların da oy kullanmasına imkân verilecek şekilde düzenlenir.
(2) Oyların eşitliği durumunda çalışan temsilcisi;
adayların öğrenim durumu, işyerindeki deneyim süresi ve benzeri kriterleri esas alınarak işverence belirlenir. Seçim,
sonuçları itibariyle beş yıl geçerlidir.
(3) Çalışan temsilcisinin, herhangi bir nedenle
görevinden ayrılması durumunda, daha önce yapılan seçim sonuçlarına göre en
fazla oy alan sıradaki aday atanır.
(4) İşyerinde yetkili sendika bulunması halinde, işyeri
sendika temsilcileri çalışan temsilcisi olarak görevlendirilir. Sendika
temsilci sayısının zorunlu çalışan temsilci sayısından az olması durumunda
diğer çalışan temsilcisi veya temsilcileri dengeli dağılıma özen göstermek
kaydıyla işveren tarafından görevlendirilir. Sendika temsilci sayısının
zorunlu çalışan temsilci sayısından çok olması durumunda ise yetkili
sendikanın önerisi doğrultusunda çalışan temsilcileri işveren tarafından
görevlendirilir.
(5) İşyerinde farklı statü hukukuna tabi çalışanların
üye olduğu birden fazla yetkili sendika bulunması halinde;
a) Bir çalışan temsilcisi görevlendirilecekse en çok
üyeye sahip yetkili sendika temsilcisi çalışan temsilcisi olarak atanır.
b) Birden fazla çalışan temsilcisi görevlendirilecekse
aşağıda yer alan örnekteki gibi hesaplanarak çalışan temsilcisi
görevlendirilir.
c) Örnekte verilen hesaplama yöntemine göre üye
sayılarında eşitlik durumu olduğunda son kalan çalışan temsilcisi kura
yöntemine başvurularak belirlenir.
ç) Örnek 2’de verilen hesaplama yönteminde tam sayılara
göre temsilci görevlendirmesi yapılır, atanması gereken diğer temsilci için
kura yöntemine başvurulur.
Örnek 1:
Toplam çalışan sayısı: 2000
22/5/2003 tarihli ve
4857 sayılı İş Kanunu ve diğer (iş akdi/hizmet akdi/iş sözleşmesi v.b.)
çalışanların sayısı: 1100
Diğer (statü hukukuna bağlı) çalışanların sayısı: 900
Görevlendirilecek çalışan temsilcisi sayısı: 5
Yetkili sendika sayısı: 2
Formül:
Çalışan temsilcisi sayısı = (22/5/2003
tarihli ve 4857 sayılı İş Kanunu ve diğer (iş akdi/hizmet akdi/iş sözleşmesi
v.b.) çalışanların sayısı veya Diğer (statü hukukuna bağlı) çalışanların
sayısı/Toplam çalışan sayısı) * Görevlendirilecek çalışan temsilcisi sayısı
Hesaplama:
A Sendikası (6356 sayılı Kanuna göre yetkili) çalışan
temsilci sayısı için;
(1100/2000) * 5 =
2,75 ≈ 3 Çalışan Temsilcisi
B Sendikası (4688 sayılı Kanuna göre yetkili) çalışan
temsilci sayısı için;
(900/2000) * 5 = 2,25 ≈ 2 Çalışan Temsilcisi
Örnek 2:
Toplam çalışan sayısı: 800
A sendikasına üye 500, B sendikasına üye 300 çalışan
Görevlendirilecek çalışan temsilcisi sayısı: 4
(Örnek 1’ deki hesaplama yöntemine göre belirlenmesi
halinde)
A sendikası (500/800)*4=2,5 ( 2 Çalışan temsilcisi)
B sendikası (300/800)*4=1,5 (1 Çalışan temsilcisi)
Kalan 1 temsilci kura yöntemiyle belirlenir.
(6) İşyerinde yetkili sendika bulunmaması veya
çalışanlar arasında aday olmaması durumunda işveren çalışanlar arasından
dengeli dağılıma özen göstererek 6 ncı maddenin
birinci fıkrasındaki niteliklere uygun çalışan bulunması halinde bunlar
arasından atama yapar. Bu niteliklere uygun çalışan bulunmayan işyeri
işverenleri ise çalışanlar arasından yeterli sayıda çalışan temsilcisinin
görev yapmasını sağlar.
(7) Birden fazla çalışan temsilcisinin bulunması
durumunda baş temsilci, çalışan temsilcileri arasında yapılacak seçimle
belirlenir. Oyların eşitliği durumunda, baş temsilci kura yöntemiyle
belirlenir.
(8) İşyerindeki yetkili sendikanın yetkisini kaybetmesi
veya bir başka sendikanın yetkili sendika olarak ilân edilmesi durumunda
otuz günlük süre içerisinde işveren bu maddede belirtilen usullere göre
çalışan temsilcisi veya temsilcilerinin görev yapmasını sağlar.
Çalışan
temsilcisinin yetki ve yükümlülüğü
MADDE 9 – (1)
Çalışan temsilcisi; iş sağlığı ve güvenliği ile ilgili çalışmalara katılma,
çalışmaları izleme, tehlike kaynağının yok edilmesi veya tehlikeden
kaynaklanan riskin azaltılması için tedbir alınmasını isteme, tekliflerde bulunma
ve benzeri konularda çalışanları temsil etmeye yetkilidir.
(2) Görevini yürütmesi nedeniyle, çalışan temsilcisinin
hakları kısıtlanamaz.
(3) Çalışan temsilcisi görevi gereği işverenin veya
işyerinin mesleki sırları ile gördüğü, öğrendiği hususları ve çalışanlara
ait özel bilgileri gizli tutmakla yükümlüdür.
Kayıt
MADDE 10 – (1)
Çalışan temsilci veya temsilcilerinin seçimi sonucunda, yapılan seçimi
hangi adayın ne kadar oyla kazandığı ile ilgili bir tutanak düzenlenir.
Tutanağın işveren veya vekili ve seçimde görevlendirilen çalışanlar
tarafından imzalanması zorunludur. Tutanaklar ile oylamaya katılanların
imzalı listesi bir sonraki seçime kadar işyerinde saklanır.
Çalışan
temsilcisinin eğitimi
MADDE 11 – (1)
Çalışan temsilcileri 15/5/2013 tarihli ve 28648
sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Çalışanların İş Sağlığı ve Güvenliği
Eğitimlerinin Usul ve Esasları Hakkında Yönetmeliğe göre iş sağlığı ve
güvenliği konularında özel olarak eğitilir.
(2) Çalışan temsilcilerine iş sağlığı ve güvenliği
kurulu bulunan işyerlerinde kurul üyeleri ile birlikte iş sağlığı ve
güvenliği konularında özel eğitim verilmesi sağlanabilir.
Mevcut
seçim veya atamaların geçerliliği
GEÇİCİ
MADDE 1 – (1) Bu Tebliğin yayımından önce yapılan çalışan
temsilcisi seçimleri veya atamaları geçerli sayılır.
Yürürlük
MADDE 12 – (1) Bu Tebliğ yayımı
tarihinden itibaren otuz gün sonra yürürlüğe girer.
Yürütme
MADDE 13 – (1) Bu
Tebliğ hükümlerini Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı yürütür.
|