Sermaye Piyasasý Kurulundan:
BORSALAR VE PÝYASA ÝÞLETÝCÝLERÝNÝN KURULUÞ, FAALÝYET, ÇALIÞMA
VE DENETÝM ESASLARI HAKKINDA YÖNETMELÝK
BÝRÝNCÝ BÖLÜM
Genel Hükümler
Amaç
MADDE 1 – (1) Bu Yönetmeliðin amacý, sermaye piyasasý araçlarýnýn, kambiyo ve kýymetli madenler
ile kýymetli taþlarýn ve Kurulca uygun görülen diðer sözleþmelerin, belgelerin ve kýymetlerin iþlem göreceði borsalarýn kuruluþuna, sermaye yapýlarýna, Kanun kapsamýnda yürütecekleri borsacýlýk faaliyetleri ile bu faaliyetlerin denetimine, faaliyetlerinin geçici ve sürekli olarak durdurulmasýna ve piyasa iþleticisine iliþkin ilke ve
esaslarý düzenlemektir.
Kapsam
MADDE 2 – (1) Bu Yönetmelik, sermaye
piyasasý araçlarý, kambiyo ve kýymetli madenler
ile kýymetli taþlarýn ve Kurulca uygun görülen diðer sözleþmelerin, belgelerin ve kýymetlerin iþlem göreceði borsalarýn ve piyasa iþleticilerinin
kuruluþ, faaliyet ve denetim esaslarýný düzenler.
Dayanak
MADDE 3 – (1) Bu Yönetmelik, 6/12/2012 tarihli ve 6362 sayýlý Sermaye Piyasasý Kanununun 65, 67
ila 73 üncü maddeleri uyarýnca hazýrlanmýþtýr.
Taným ve kýsaltmalar
MADDE 4 – (1) Bu Yönetmelikte geçen,
a) Borsa: Anonim þirket þeklinde kurulan,
sermaye piyasasý araçlarý, kambiyo ve kýymetli madenler
ile kýymetli taþlarýn ve Kurulca uygun görülen diðer sözleþmelerin, belgelerin ve kýymetlerin serbest rekabet þartlarý altýnda kolay ve güvenli bir þekilde alýnýp satýlabilmesini saðlamak ve oluþan fiyatlarý tespit ve ilân etmek üzere kendisi veya piyasa iþleticisi tarafýndan iþletilen ve/veya yönetilen, alým-satým emirlerini sonuçlandýracak þekilde bir araya
getiren veya bu emirlerin bir araya gelmesini kolaylaþtýran, Kanuna uygun olarak yetkilendirilen ve düzenli faaliyet gösteren sistemleri ve pazar yerlerini,
b) Borsa Yönetmelikleri: 6362 sayýlý Sermaye Piyasasý Kanunu ve bu Yönetmelik uyarýnca borsa tarafýndan hazýrlanacak ve Kurulca onaylanacak yönetmelikleri,
c) Ýlgili Bakan: Sermaye Piyasasý Kurulunun ilgili
olduðu Bakaný,
ç) Ýþlem görecek araçlar: Kanunda tanýmlanan sermaye piyasasý araçlarýný, kambiyo ve kýymetli madenler
ile kýymetli taþlarý ve Kurulca uygun görülen diðer sözleþmeleri, belgeleri ve kýymetleri,
d) Kanun: 6362
sayýlý Sermaye Piyasasý Kanununu,
e) Kurul:
Sermaye Piyasasý Kurulunu,
f) Önemli Etkiye Sahip Ortak : Kanun uyarýnca kurulmuþ olan borsalar ve T.C. Baþbakanlýk Hazine Müsteþarlýðý hariç, bir borsa veya
piyasa iþleticisinde sermaye veya oy haklarýnýn doðrudan veya dolaylý olarak %5 veya
daha fazlasýný temsil eden paylar ile bu oranýn altýnda olsa dahi yönetim kurullarýna üye belirleme imtiyazý veren paylara
sahip olan ortaðý,
g) Piyasa iþleticisi: Borsayý veya borsanýn piyasalarýný yöneten ve/veya iþleten anonim
ortaklýklarý,
ð) TCMB: Türkiye Cumhuriyet
Merkez Bankasý Anonim Þirketini,
h) TTK: 13/1/2011 tarihli ve 6102 sayýlý Türk Ticaret Kanununu,
ý) Üye: Borsada iþlem yapma yetkisi
verilenleri,
i) Yönetici: Yönetim Kurulu Baþkaný ve Üyeleri, Genel Müdür ve Yardýmcýlarý ile iç kontrol, risk yönetimi, denetim ve gözetim birimlerinden sorumlu kiþi veya kiþileri,
ifade eder.
ÝKÝNCÝ BÖLÜM
Kuruluþ ve Faaliyet Ýlkeleri
Kuruluþ
MADDE 5 – (1) Borsalarýn ve piyasa iþleticilerinin kuruluþuna Kurulun uygun görüþü üzerine Bakanlar Kurulu tarafýndan izin verilir.
Kuruluþ þartlarý
MADDE 6 – (1) Kuruluþ izni
verilebilmesi için, borsalar ve piyasa iþleticilerinin;
a) Anonim þirket þeklinde kurulmalarý,
b) Paylarýnýn tamamýnýn nâma
yazýlý olmasý,
c) Paylarýnýn nakit karþýlýðý çýkarýlmasý,
ç) Sermayelerinin Kurulca belirlenen miktardan az
olmamasý ve tamamýnýn ödenmiþ olmasý,
d) Kurucularýnýn veya borsa veya piyasa iþleticisi üzerinde doðrudan veya dolaylý olarak önemli etkiye sahip olan ortaklarýnýn Kanunun 44 üncü maddesinde yer alan þartlarý taþýmalarý,
e) Esas sözleþmelerinin Kanun ve ilgili düzenlemelerde yer alan hükümlere uygun olmasý,
f) Ortaklýk yapýsýnýn açýk ve þeffaf olmasý gerekir.
(2) Borsalar ve
piyasa iþleticilerinin kurulmasýna izin verilirken, yurt içi ve yurt dýþý finansal piyasalarýn genel durumu ile sistemik risk unsurlarý göz önünde bulundurulur.
(3) Borsalar ve
piyasa iþleticilerinin tüzel kiþi kurucu ortaklarýnýn doðrudan veya dolaylý olarak önemli etkiye sahip ortaklarýnýn da bu Yönetmeliðin 10 uncu maddesinin
birinci ve ikinci fýkralarýnda yer alan þartlarý taþýmasý zorunludur. Ayrýca kamu tüzel kiþileri hariç tüzel kiþi kurucularýn ve önemli etkiye sahip ortaklarýn son üç yýla ait baðýmsýz denetimden geçmiþ finansal tablolarýný sunmalarý gereklidir.
(4) Borsalar ve piyasa iþleticilerinin yurt
dýþýnda yerleþik kurucu ve
ortaklarý için uygun olduðu ölçüde Türkiye’de yerleþik gerçek ve tüzel kiþiler için aranan þartlarýn taþýndýðýna dair, bulunduklarý ülkenin yetkili makamlarýnca onanmýþ bilgi ve belgelerin noterce tasdikli çevirilerinin veya
geçerliliði kanun veya
uluslararasý sözleþmelerle kabul edilen þekilde olduðuna dair bilgi ve belgelerin sunulmasý zorunludur.
Kuruluþ iþlemleri
MADDE 7 – (1) Kuruluþ izni baþvurularý borsa, piyasa iþleticisi veya borsa
adýna piyasa iþleticisi tarafýndan yapýlabilir.
(2) Kurucular,
kuruluþ þartlarýna uygun olarak
hazýrlayacaklarý esas sözleþme ve bu Yönetmeliðin 6 ve 10 uncu maddelerinde öngörülen hususlarý tevsik eden
belgelerle birlikte Kurula baþvuruda bulunurlar.
(3) Bu Yönetmeliðin 5 inci maddesi uyarýnca borsanýn veya piyasa iþleticisinin kuruluþ izninin alýnmasýný takiben, kuruluþ iþlemlerinin TTK çerçevesinde tamamlanmasý için Gümrük ve Ticaret Bakanlýðýna baþvuruda bulunulur.
Sermaye yapýlarý
MADDE 8 – (1) Borsalarýn sermaye yapýlarý esas sözleþmelerinde belirlenir.
Pay devri ve esas sözleþme deðiþiklikleri
MADDE 9 – (1) Borsalarýn ve piyasa iþleticilerinin esas sözleþme deðiþiklikleri, pay devirleri veya pay devri söz konusu olmasa dahi doðrudan veya dolaylý kontrol devri sonucunu doðuran her türlü iþlem Kurulun iznine tâbidir. Kurulun
izin vermediði esas sözleþme deðiþiklikleri, pay devirleri veya kontrol devri
sonucunu doðuran iþlemler borsa veya
piyasa iþleticisi üzerinde idari açýdan hüküm doðurmaz. Bu hükme aykýrý pay devirleri ortaklýk pay defterine
kaydolunmaz ve bu þekilde yapýlan kayýtlar hükümsüzdür. Bu fýkranýn uygulanmasýna iliþkin usûl ve esaslar Kurulca
belirlenir.
(2) Pay
devirlerinde, paylarý devralacak gerçek ve tüzel kiþilerin bu Yönetmeliðin 10 uncu maddesinde sayýlan þartlarý mahiyetine uygun düþtüðü ölçüde taþýmalarý zorunludur.
Kurucularýn, önemli etkiye sahip ortaklarýn, yöneticilerin ve ihtisas personelinin
sahip olmalarý gereken þartlar
MADDE 10 – (1) Borsalarýn ve piyasa iþleticilerinin kurucularý, önemli etkiye sahip ortaklarý, yöneticileri ve kapsamý borsalar tarafýndan belirlenecek
ihtisas personelinin;
a) Müflis olmamasý, konkordato ilân etmiþ olmamasý ya da hakkýnda iflasýn ertelenmesi kararý verilmiþ olmamasý,
b) Faaliyet
izinlerinden biri Kurulca iptal edilmiþ kuruluþlarda, bu müeyyideyi gerektiren olayda sorumluluðu bulunan kiþilerden olmamasý,
c) Kanunda yazýlý suçlardan kesinleþmiþ mahkûmiyetinin bulunmamasý,
ç) 14/1/1982 tarihli ve 35
sayýlý Ödeme Güçlüðü Ýçinde Bulunan Bankerlerin Ýþlemleri Hakkýnda Kanun Hükmünde Kararname ve eklerine göre kendileri veya
ortaðý olduðu kuruluþlar hakkýnda tasfiye kararý verilmemiþ olmasý,
d) 26/9/2004 tarihli ve 5237 sayýlý Türk Ceza Kanununun 53 üncü maddesinde belirtilen süreler geçmiþ olsa bile; kasten iþlenen bir suçtan dolayý beþ yýl veya daha fazla süreyle hapis cezasýna ya da devletin güvenliðine karþý suçlar, anayasal düzene ve bu düzenin iþleyiþine karþý suçlar, zimmet, irtikâp, rüþvet, hýrsýzlýk, dolandýrýcýlýk, sahtecilik, güveni kötüye kullanma, hileli iflas, ihaleye fesat karýþtýrma, edimin ifasýna fesat karýþtýrma, biliþim sistemini
engelleme, bozma, verileri yok etme veya deðiþtirme, banka veya kredi kartlarýnýn kötüye kullanýlmasý, suçtan kaynaklanan malvarlýðý deðerlerini aklama, kaçakçýlýk, vergi kaçakçýlýðý veya haksýz mal edinme suçlarýndan mahkûm olmamasý,
e) Ýþin gerektirdiði dürüstlük ve itibara sahip bulunmasý
zorunludur. (a) bendinde
belirtilen þartlar, iflasýn kaldýrýlmasýna, kapatýlmasýna veya konkordato teklifinin tasdikine iliþkin kararýn; (b) bendinde yer alan þartlar ise buna iliþkin kararýn kesinleþme tarihinden itibaren on yýl geçmesi hâlinde, bu fýkranýn uygulamasýnda dikkate alýnmaz. Tüzel kiþinin yönetim kurulu üyesi olarak atanmasý halinde yukarýdaki þartlar atanan tüzel kiþi temsilcisi için de aranýr.
(2) Kurucularýn ve önemli etkiye sahip ortaklarýn ayrýca gerekli malî güce sahip bulunmasý þartý aranýr.
(3) Borsa veya
piyasa iþleticisinin yöneticilerinde deðiþiklik meydana gelmesi hâlinde, durum görevden ayrýlma nedenleri ile
birlikte izleyen ilk iþgünü içinde Kurula bildirilir. Borsa veya piyasa iþleticisi yöneticilerinin görevlerinin devamý esnasýnda Kanun ya da bu Yönetmelikte
belirtilen þartlarý taþýmadýklarýnýn tespiti ya da anýlan þartlarý kaybetmeleri durumunda bu kiþilerin görevleri ilgili borsa veya piyasa iþleticisi tarafýndan sonlandýrýlýr. Borsa veya piyasa iþleticisi, yöneticilerinin bu maddede belirtilen þartlarý kaybedip etmediklerini takiple yükümlüdür. Bu tespitin Kurulca yapýlmasý halinde ilgililerin Kurulca görevden ayrýlmalarý talep edilir ve
atamaya yetkili borsa veya piyasa iþleticisi organlarý tarafýndan bu talep yerine getirilir. Görevden ayrýlmasý talep edilen kiþinin yönetim kurulu üyesi olmasý halinde borsa
veya piyasa iþleticisi genel kurulu en geç otuz gün içerisinde ilgili yönetim kurulu üyesinin görevden alýnmasý gündemiyle Kurulca olaðanüstü toplantýya çaðrýlýr.
(4) Borsa ve
piyasa iþleticisinin ihtisas personelinin görev yapmasý için gerekli þartlardan birini
taþýmadýðýnýn sonradan tespiti veya ortaya çýkmasý halinde ilgili personel atamaya yetkili organ
tarafýndan görevden alýnýr.
Faaliyet izni
MADDE 11 – (1) Faaliyet izni baþvurularý borsa, piyasa iþleticisi veya borsa adýna piyasa iþleticisi tarafýndan yapýlabilir.
(2) Kuruluþuna izin verilen borsa veya piyasa iþleticisinin 5 inci
madde çerçevesinde kuruluþ izninin alýnmasýný takiben en geç bir yýl içinde, Kurula faaliyet izni almak üzere baþvurmasý þarttýr. Faaliyet izin baþvurularý, baþvuru sýrasýnda aranan bilgi ve belgelerin eksiksiz olarak Kurula sunulmasýndan itibaren altý ay içinde Kurul tarafýndan karara baðlanýr ve keyfiyet ilgililere bildirilir. Kuruluþ izninden itibaren bir yýl içinde Kurula baþvuruda bulunmayan veya baþvurusunun sonucunda kendilerine faaliyet izni verilmesi uygun görülmeyen kuruluþun kuruluþ izni iptal olur. Bu süre, zorunlu þartlarýn varlýðý veya baþvuruda bulunulmamasýnýn kuruluþ izni alan kuruluþa hasredilemeyecek sebeplerin varlýðý hâlinde, Kurul tarafýndan bir yýl uzatýlabilir.
(3) Faaliyet izninin verilebilmesi için, Kurul tarafýndan yapýlan düzenlemelere uygun
muhasebe kayýt, bilgi ve belge sistemi ile düzenli iþ akýþý ve haberleþmeyi saðlayacak yeterli bir organizasyonun kurulmuþ, teknik donanýmýn saðlanmýþ, iç kontrol, denetim ve gözetim birim ve sistemlerinin oluþturulmuþ ve iþler hale getirilmiþ olmasý ve borsa veya piyasa iþleticisi bünyesinde bulunacak önemli varlýklarýn korunmasýna iliþkin olarak gerekli
sigortalarý yaptýrmak dâhil tüm gerekli güvenlik önlemlerinin alýnmýþ olmasý gerekir.
Bilgi iþlem
altyapýsý
MADDE 12 – (1) Borsalar
ve piyasa iþleticileri, iþlem gören araçlarýn güvenilir, þeffaf, etkin,
istikrarlý, adil, dürüst ve rekabetçi bir ortamda iþlem görmeleri için gerekli bilgi iþlem sistemlerini
ve teknolojik altyapýyý kurar ve iþlerliðini saðlar, buna yönelik gerekli düzenlemeleri yapar ve bilgi iþlem altyapýsýný kötü niyetli yazýlýmdan korumak da dâhil tüm önlemleri alýr. Bilgi
iþlem sistemleri ve teknolojik altyapýlara iliþkin esaslar Borsa Yönetmeliðinde düzenlenir. Ancak Kurul gerekli gördüðü durumlarda konuya iliþkin düzenleme yapmaya yetkilidir.
Borsalarýn
faaliyet ilke ve esaslarý
MADDE 13 – (1) Borsalarýn faaliyetleri sýrasýnda aþaðýda yer alan ilkelere uymasý zorunludur:
a) Ýþlem görecek araçlarýn serbest rekabet þartlarý altýnda kolay ve güvenli bir þekilde alýnýp satýlabilmesini saðlamak,
b) Piyasalarda
ayný niteliktekilere adil iþlem ilkeleri geliþtirmek, saðlýklý fiyat oluþumu için elveriþli ortam hazýrlanmasýna dönük tedbirleri almak,
c) Oluþan fiyatlarýn tespiti ve ilaný baþta olmak üzere borsada oluþan ve yatýrýmcýlarýn karar almalarýný kolaylaþtýracak yeterli nitelik ve kapsamdaki bilgiyi düzenli bir þekilde uygun araçlarla açýklamak,
ç) Borsa üyelerinin borsa
mevzuatýna uyumu konusunda gözetim ve denetim
yapmak, tespit edilen mevzuata aykýrýlýklardan borsanýn yetkisinde
olanlar hakkýnda yaptýrým uygulamak, diðer mevzuata aykýrýlýklar ile mali bünyesinin zayýfladýðý belirlenen borsa üyelerinin durumunu
Kurula ve gerektiðinde ilgili merkezi takas ve saklama kuruluþlarý ile Türkiye Sermaye
Piyasalarý Birliðine bildirmek,
d) Borsa üyeleri ve diðer piyasa katýlýmcýlarý arasýndaki çýkar çatýþmalarýnýn azaltýlmasý için yetki alanýna giren konularda
gerekli önlemleri almak ve piyasanýn geliþmesine katký saðlayabilecek yetki alaný dýþýndakiler de dâhil tüm konularda Kurula
bilgi ve öneriler sunmak,
e) Borsa ile üyeleri ve diðer piyasa katýlýmcýlarý arasýnda ve borsa ile
Kurul arasýnda düzenli ve
sistematik bilgi akýþýný saðlayacak mekanizmalarý kurmak,
f) Yapýlan düzenlemelere uyulmasýný saðlayacak yeterli mali kaynaðý tahsis etmek ve organizasyonu saðlamak,
g) Borsa düzenlemeleri ve bu düzenlemelerin uygulanmasýnda yatýrýmcýlar, ihraççýlar, üyeler ya da diðer piyasa katýlýmcýlarý arasýnda hakkaniyete
aykýrý þekilde ayrýmcýlýk yapmamak,
ð) Borsanýn iþ ve iþlemlerini Kurul ve finansal piyasalarýn diðer katýlýmcýlarý ile iþbirliði ve koordinasyon içinde yürütmek,
h) Sermaye
piyasasýnýn geliþmesine katký saðlamak için Kurul ve piyasa
katýlýmcýlarý ile iþbirliði ve koordinasyon içinde çalýþmak,
ý) Verilen hizmetler karþýlýðýnda talep edilen ücretlerde piyasa
teamüllerine uygun davranmak ve fahiþ fiyat uygulamamak,
i) Üyelerin disiplinine yönelik usul ve esaslarý belirlemek ve
bunlarýn uygulanmasýnda hakkaniyete
uygun, eþit ve adil iþlemler tesis
etmek,
j) Borsanýn mali yapýsýna, organizasyonuna ve piyasa faaliyetlerine iliþkin bilgileri düzenli aralýklarla kamuya açýklamak,
k) Kanunun 72 nci maddesinin birinci fýkrasý çerçevesinde borsa düzenlemelerinde
Kurulun istediði deðiþiklikleri yapmak.
(2) Birinci fýkrada sayýlan ilkeler saklý kalmak kaydýyla, borsalar, kendilerine verilen görevleri ve
yetkileri kendi sorumluluklarý altýnda baðýmsýz olarak yerine getirirler ve kullanýrlar.
Piyasa iþleticisine
iliþkin özel hükümler
MADDE 14 – (1) Borsalar, piyasalarýn iþletilmesi ve/veya yönetilmesi için bir ya da birden fazla piyasa iþleticisi ile anlaþma yapabilirler. Bu anlaþma Kurul onayý olmaksýzýn hüküm ifade etmez. Kurul onayý üzerine piyasa iþleticileri borsa
ile yapýlan anlaþma çerçevesinde borsanýn sahip olduðu haklarý kullanýr ve borsa için Kanunda ve ilgili mevzuatta öngörülen yükümlülüklerin yerine getirilmesini temin ederler. Bir
piyasa iþleticisi ile anlaþma yapýlmasý halinde borsa ilgili mevzuat kapsamýnda müteselsilen
sorumlu olmaya devam eder ve bu hususa taraflar arasýnda yapýlacak sözleþmede yer verilir. Düzenlenecek sözleþmede bu Yönetmeliðe aykýrý hususlara yer verilemez. Kurul bu sözleþmede deðiþiklik yapýlmasýný isteyebilir.
(2) Piyasa iþleticisi, borsa yönetim kurulunun kararý ve Kurulun onayý ile deðiþtirilebilir.
(3) Kanunda ve
ilgili mevzuatta piyasa iþleticisine dair bir hüküm bulunmadýðýnda iþbu Yönetmelikte borsalara uygulanan hükümler kýyasen uygulanýr. Düzenlemelerle ve iþlemlerle piyasa iþleticisi için tesis edilen haklar ve/veya yükümlülükler ayný zamanda ilgili
borsanýn haklarý ve/veya yükümlülükleri olarak da kabul edilir.
(4) Piyasa iþleticisi ile borsa arasýnda piyasanýn güven ve istikrar içerisinde iþleyiþini engelleyecek nitelikte çözülemeyen anlaþmazlýklarýn ortaya çýkmasý halinde, Kurul piyasa iþleticisinin görevlerinin borsa tarafýndan yerine
getirilmesini ve/veya baþka bir piyasa iþleticisi ile anlaþma yapmasýný borsadan isteyebilir.
(5) Borsa,
borsanýn pay sahipleri ve/veya piyasa iþleticisi arasýndaki muhtemel çýkar çatýþmalarýnýn önüne geçilmesine iliþkin usul ve esaslar Borsa Yönetmeliði ile belirlenir.
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
Borsa ve Piyasa
Ýþleticisinin Organlarý, Komiteleri ve
Personeli
Genel kurul
MADDE 15 – (1) Pay sahipleri borsa iþlerine iliþkin haklarýný genel kurulda kullanýrlar.
(2) Genel
kurul, olaðan ve olaðanüstü toplanýr. Olaðan genel kurul, her faaliyet dönemi sonundan
itibaren üç ay içinde toplanýr. Olaðanüstü genel kurul ise, borsa iþlerinin gerektirdiði zamanlarda yönetim kurulu, TTK’da düzenlenen hallerde azlýk pay sahipleri ya da gerek gördüðü hallerde gündemi de
belirlenmek üzere Kurulun daveti üzerine toplanýr.
(3) Genel Kurul
gündemi ve davet mektubu, gündemde görüþülecek hususlara iliþkin her türlü bilgi, belge ve ek ile birlikte Kurula toplantý tarihinden en az üç hafta önce iadeli taahhütlü olarak gönderilir.
(4) Kurul
temsilcisi, oy hakký olmaksýzýn genel kurula katýlabilir.
(5) Yönetim Kurulu ortak olmayan üyeler ile ihraççýlarý oy hakký bulunmaksýzýn genel kurula davet edebilir.
(6) Genel kurul
tutanaklarý, baþkanlýk divaný tarafýndan imzalandýktan sonra, izleyen ilk iþ günü Kurula gönderilir. Gündemde görüþülen
hususlara iliþkin her türlü
bilgi, belge ve ekler ile genel kurulda yönetim
kurulu üyesi seçilmesi durumunda, yönetim kurulu üyelerinin bu Yönetmeliðin 10 uncu maddesinde ve 16
ncý
maddesinin birinci fýkrasýnda belirtilen nitelikleri
taþýdýklarýný
tevsik edici bilgi ve belgeler toplantý
tarihinden itibaren en geç beþ iþ
günü
içerisinde Kurula gönderilir. Kurulca söz konusu genel kurul kararlarýna iliþkin olarak ilave bilgi ve belge istenebilir. Yönetim kurulu üyelerinin seçimine iliþkin genel kurul kararlarýnýn mevzuata aykýrýlýk içermesi halinde borsadan veya piyasa iþleticisinden bu aykýrýlýðýn giderilmesi istenir.
Yönetim kurulu yapýsý
MADDE 16 – (1) Yönetim kurulu üyelerinin iþletme, iktisat, maliye, kamu yönetimi, uluslararasý iliþkiler, hukuk, mühendislik, sermaye
piyasalarý veya bankacýlýk alanlarýnda lisans veya lisansüstü öðrenim görmüþ ve yükseköðrenim sonrasý en az on yýllýk mesleki deneyime sahip olmalarý zorunludur.
(2) Yönetim kurulu üyeleri en fazla üç yýl için seçilirler. Süresi biten üyenin tekrar seçilmesi mümkündür. Süresi bitmeden yönetim kurulu üyeliðinin sona ermesi halinde yönetim kurulu tarafýndan yapýlacak ilk genel kurula
kadar görev yapmak üzere TTK hükümleri çerçevesinde yeni üye seçilir.
(3) Yönetim kurulu üyelerinin seçimine iliþkin yönetim kurulu kararý alýndýðý tarihten itibaren beþ iþ günü içerisinde yönetim kurulu üyeliðine seçilen kiþinin bu maddede ve bu Yönetmeliðin 10 uncu maddesinde sayýlan þartlarý taþýdýðýna dair belgeler ile birlikte Kurula bildirilir.
(4) Yönetim kurulunda Kanunun 73 üncü maddesi uyarýnca borsalar için Kurulca
belirlenecek olan Kurumsal Yönetim Ýlkeleri çerçevesinde yeterli sayýda Baðýmsýz Yönetim Kurulu üyesi bulunur.
(5) Genel müdür yönetim kurulunun doðal üyesidir.
Yönetim kurulu görev ve yetkileri
MADDE 17 – (1) Yönetim kurulu TTK’da belirlenen görev ve yetkilerinin yaný sýra;
a) Borsa tarafýndan hazýrlanmasý gereken yönetmelikleri karara baðlamak,
b) Kota alýnma, kottan çýkarýlma ile borsada iþlem görme ve iþlem görmenin durdurulmasýný karara baðlamak,
c) Borsada iþlem görecek araçlarýn iþlem göreceði piyasalar, pazarlar, platformlar ya da sistemler oluþturmak ve düzgün iþleyiþini saðlamak,
ç) Borsa üyelik baþvurularýný karara baðlamak ve gerektiðinde borsa üyelerinin üyelikten geçici veya sürekli çýkarýlmasýna karar vermek,
d) Borsada iþlemlerin mevzuata ve kurallara uygun olarak düzenli bir þekilde yürütülmesini saðlamak,
e) Bu Yönetmelikte belirtilen gözetim sistemini
kurmak,
f) Yönetmeliklerle belirlenmiþ veya ihtiyaç duyulabilecek komiteleri kurarak, üyelerini seçmek ve çalýþma esaslarýný düzenlemek,
g) Borsada düzeni ve dürüstlüðü bozan üyeler hakkýnda disiplin cezasý vermek,
ð) Yönetim
kurulu kararlarýnýn ilgililere tebliðini saðlamak, bu kararlarýn gereðinin yerine
getirilmesini temin etmek ve uygulanmasýný izlemek,
h) Borsa bültenini çýkarmak, borsa tarafýndan açýklanmasý gereken bilgilerin ve borsada teþekkül eden fiyatlarýn ve
istatistiklerin düzenli olarak yayýnlanmasýný saðlamak,
ý) Borsanýn yýllýk faaliyet raporunu ve finansal tablolarýný hazýrlamak,
i) Borsanýn bütçesini ve personel kadrosunu karara baðlamak,
j) Borsa gelir
kalemlerinin miktar ve oranlarý ile bunlarýn tahsil zaman ve þekillerini tespit etmek,
k) Borsa adýna imzaya yetkili olanlarý ve yetki sýnýrlarýný belirlemek,
l) Personel
atamalarýný yapmak,
m) Borsanýn görev ve yetki alanýna giren
hususlarda yerli ve yabancý kuruluþlar ve uluslararasý kuruluþlarla anlaþma yapmak,
n) Borsa iþlemlerinde çýkabilecek uyuþmazlýklarý inceleyerek sonuçlandýrmak,
o) Hizmet
birimlerinin yýllýk çalýþma programlarýný onaylamak ve gerektiðinde deðiþiklik yapmak,
ö) Borsa teþkilatý ve hizmet birimlerinin çalýþma ve faaliyet sonuçlarýný deðerlendirmek; gözetim, denetim, inceleme,
araþtýrma ve soruþturma raporlarýný karara baðlamak, sonuçlardan ve önerilerden gerekli gördüklerinin uygulanmasýný saðlamak,
p) Gözetim, denetim ve soruþturma raporlarýný karara baðlamak, sonuçlardan ve önerilerden gerekli gördüklerinin uygulanmasýný saðlamak,
r) Bu Yönetmelikle ve mevzuatla kendisine verilen sair görevleri yerine getirmek
ile görevli ve yetkilidir.
(2) Yönetim kurulu; TTK
uyarýnca münhasýran kendisine býrakýlmýþ görev ve yetkiler ile bu maddenin birinci fýkrasýnýn (a), (ç), (e), (f), (g),
(ý), (i), (j), (n), (ö) ve (p)
bentlerinde yer alan görev ve yetkisi haricindeki diðer görev ve yetkilerini, yazýlý ve sýnýrlarý açýkça belirlenmiþ olmak ve esas sözleþmede hüküm bulunmak þartýyla genel müdüre devredebilir.
Yönetim kurulu toplantý ve karar nisabý
MADDE 18 – (1) Yönetim kurulu, TTK
hükümleri çerçevesinde toplanarak karar alýr. Yönetim kurulu toplantýlarýnýn gündemi, günü ve saati yönetim kurulu baþkaný tarafýndan belirlenir ve yönetim kurulu toplantýlarý yönetim kurulu baþkaný tarafýndan idare edilir. Genel müdür gerektiðinde yönetim kurulu baþkanýndan toplantý yapýlmasýný isteyebilir.
(2) Kurul,
borsa esas sözleþmesinde aðýrlaþtýrýlmýþ toplantý ve karar nisaplarý öngörülmesini isteyebilir.
Komiteler
MADDE 19 – (1) Borsada, ilgili mevzuat ve bu Yönetmelik ile yönetim kuruluna verilen görevlerin yerine getirilmesinde, yönetim kuruluna
yardýmcý olmak üzere iþin niteliðinin gerektirdiði sayýda komite kurulur.
(2) Komitelerin
kurulmasýna, üyelerinin seçilmesine, çalýþma usul ve esaslarýna iliþkin ilkeler Borsa Yönetmeliðinde gösterilir.
Genel müdür
MADDE 20 – (1) Genel müdür, ilgili mevzuat ve yönetim kurulu
kararlarý doðrultusunda kendisine býrakýlmýþ ve devredilmiþ yönetim ve temsile iliþkin iþleri yürütür.
(2) Genel müdürün yükseköðrenim sonrasý malî piyasalar, ekonomi, maliye, iþletme, sermaye
piyasalarý, bankacýlýk veya finans alanýnda en az on yýl deneyim sahibi
olmasý zorunludur.
(3) Genel müdür olarak atanacaklarýn bu maddenin
ikinci fýkrasýnda ve bu Yönetmeliðin 10 uncu maddesinde aranan þartlarý taþýdýklarýný gösteren belgelerle birlikte Kurula bildirilmesi þarttýr. Genel müdürün atanmasý, Kurul tarafýndan bildirimin alýndýðý tarihten itibaren on beþ iþgünü içinde olumsuz bir görüþ bildirilmediði takdirde yapýlabilir.
(4) Genel müdürün münhasýran bu görev için atanmýþ olmasý zorunludur.
(5) Genel müdür, borsanýn yönetim, denetim veya sermaye iliþkisinde bulunduðu kuruluþlar, bu kuruluþlarýn doðrudan ya da dolaylý olarak yönetim, sermaye veya denetim kontrolüne sahip olduðu kuruluþlar ile borsalar ve teþkilatlanmýþ piyasalar, takas ve saklama kuruluþlarý ve Kurulca uygun görülecek diðer finansal kuruluþlarda, icrai nitelikte olmamak ve borsadaki görevin ifasýnda zafiyete düþülmemesi kaydýyla, yönetim kurulu baþkanlýðý ve üyeliði gibi görevler alabilir.
Borsalarýn teþkilatý ve
personeli
MADDE 21 – (1) Bu Yönetmelik ve ilgili mevzuatla borsalara verilmiþ görevlerin yerine getirilmesi ve yetkilerin kullanýlmasýna iliþkin hususlarýn düzenlenmesine yönelik olarak;
borsalarýn teþkilatý, hizmet
birimleri, organizasyonu, görev tanýmlarý, yetki ve sorumluluklarý ile görevlilerin çalýþma usul ve esaslarý genel müdürün teklifi üzerine yönetim kurulunca karar verilerek yürürlüðe konulacak teþkilat yönergesinde gösterilir.
(2) Borsa
personelinin iþe alýnmalarý, iþten çýkarýlmalarý, nitelikleri,
ilerleme ve yükselmeleri, performans ölçütleri, ödev, sorumluluk ve
yükümlülükleri, uymalarý gereken yasaklar
ile disiplin konularý genel müdürün teklifi üzerine yönetim kurulunca karar verilerek yürürlüðe konulacak yönerge ile
belirlenir.
Sýr saklama yükümlülüðü
MADDE 22 – (1) Borsalarýn yöneticileri, komitelerin üyeleri ve tüm personeli ile denetçileri sýfat ve görevleri dolayýsýyla öðrendikleri; borsaya ve borsayla iliþkisi olan ortaklýk, kurum ve diðer her türlü gerçek ve tüzel kiþilere ait sýrlarýn gizliliðine uymak ve sýrlarý kanunla görevli ve yetkili kýlýnmýþ kiþi ve mercilerden baþkasýna herhangi bir suretle açýklamamak,
kendilerinin veya üçüncü kiþilerin yarar ve zararýna kullanmamakla yükümlüdürler. Bu
yükümlülük, ilgililerin borsadaki görevlerinden ayrýlmalarýndan sonra da
devam eder.
(2) Borsalar, gözetim ve denetim faaliyetleri kapsamýnda, yabancý borsalar ve uluslararasý kuruluþlar ile karþýlýklýlýk ilkesi çerçevesinde iþbirliði ve bilgi paylaþýmýnda bulunma yetkisine sahiptirler. Bu kapsamda yapýlan iþlem ve eylemler Kanun ve diðer kanunlarda yer alan sýr saklama yükümlülüðüne ve gizlilik kurallarýna aykýrýlýk oluþturmaz.
Yasaklar
MADDE 23 – (1) Borsa yöneticileri ve
personeli ile bunlarýn eþleri ve velayeti altýndaki çocuklarýnýn, borsa bünyesindeki piyasa,
pazar, platform ve sistemler ile Borsanýn piyasa iþleticisi olduðu baþka borsalarýn piyasalarýnda alým-satým iþlemi yapamazlar.
(2) Borsalarýn genel müdür dahil tüm personeli; göreve baþlamadan önce maliki olduklarý TCMB, Hazine Müsteþarlýðý ve 28/3/2002 tarihli ve 4749 sayýlý Kamu Finansmaný ve Borç Yönetiminin Düzenlenmesi Hakkýnda Kanun çerçevesinde kurulan varlýk kiralama þirketleri tarafýndan ihraç edilen araçlar ile emeklilik fon paylarý dýþýndaki, borsada iþlem gören ortaklýklara veya bunlarýn iþtiraklerine ait her türlü paylarýný ya da menkul kýymetlerini, eþleri ve velayeti altýndaki çocuklarý dýþýndakilere, görev sürelerinin baþlamasýndan itibaren otuz
gün içinde satmak veya devretmek suretiyle elden çýkarmak zorundadýr.
(3) Bu madde hükmüne aykýrý hareket eden yönetim kurulu üyelerinin tespiti
halinde borsa genel kurulu en geç otuz gün içerisinde ilgili yönetim kurulu üyesinin görevden alýnmasý gündemiyle Kurulca olaðanüstü toplantýya çaðrýlýr. Borsanýn diðer yönetici ve personeli ise bu madde hükmüne aykýrýlýðýn tespit edildiði tarihten
itibaren görevlerinden istifa etmiþ sayýlýr.
DÖRDÜNCÜ BÖLÜM
Borsa Üyelerine Ýliþkin Esaslar
Borsa üyeleri
MADDE 24 – (1) TCMB, Kurul tarafýndan Kanunun 37 nci maddesinin birinci fýkrasýnýn (a), (b) ve (c) bentleri kapsamýnda yatýrým hizmetleri ve faaliyetlerinde bulunmak üzere faaliyet izni verilmiþ olan yatýrým kuruluþlarý ile diðer yetkili kurum ve otoriteler tarafýndan kuruluþuna izin verilenlerden Kurulca uygun görülenler borsalara üye olabilirler.
(2) Üyeliðe baþvuru, üyeliðe kabul, borsa üyelik belgesi, üyelerin temsili, üye temsilcilerinde aranacak þart ve nitelikler,
üyelerin ve üye temsilcilerinin
yükümlülükleri ile bunlara verilecek disiplin cezalarý, bunlarýn durumlarýnda meydana gelen
deðiþikliklerin bildirilme esaslarý, üyelikten ayrýlma, üyelikten çýkarýlma, üye iþlemlerinin tedbiren durdurulmasý ve sair konularla ilgili usul ve esaslar borsalarýn yönetim kurullarýnca hazýrlanarak Kurulun onayý ile çýkarýlacak Borsa Yönetmeliðinde gösterilir.
Üyelik teminatý
MADDE 25 – (1) Borsa üyeleri, borsa iþlemleri dolayýsýyla müþterilerine, diðer borsa üyelerine ve borsaya verebilecekleri zararlara karþýlýk olmak üzere, Türk Lirasý, TCMB tarafýndan serbestçe alým satýmý yapýlan yabancý paralar, borsa adýna bloke edilen Türk Lirasý ve döviz vadeli/vadesiz mevduat, kýymetli madenler,
devlet iç borçlanma senedi ya da banka teminat mektubu þeklinde teminat yatýrmak zorundadýrlar. Bunlar dýþýnda teminat
olarak kabul edilebilecek varlýklar, borsa yönetim kurulunca belirlenir ve Kurulca onaylanýr.
(2) Yatýrýlan teminatýn miktarýna, teminatlarýn tahsiline, eksik kalan kýsmýnýn tamamlanmasýna, kullanýlmasýna ve serbest býrakýlmasýna iliþkin usul ve
esaslarý ile borsa üyeliðinin herhangi bir nedenle sona ermesi halinde üyelik teminatýnýn geri verilme zamaný ve þartlarý ile diðer hususlar Borsa
Yönetmeliðinde gösterilir.
Zararlarýn karþýlanmasý
MADDE 26 – (1) Borsa üyelerinin borsa iþlemlerinden dolayý müþterilerine, diðer üyelere veya borsaya verdikleri belirlenen ve kendileri tarafýndan karþýlanmayan zararlara karþýlýk olarak zarar görenlere yazýlý istekleri üzerine, borsa
tarafýndan yapýlacak inceleme
sonucuna göre teminatýndan ödeme yapýlmasýna yönetim kurulu karar verir. Yapýlacak ödeme tutarý üyenin teminatý ile sýnýrlýdýr.
(2) Teminatýn zararý karþýlamamasý halinde zarar görene, zararýný genel hükümler uyarýnca tazmin edebileceði bildirilir.
(3) Zararlarýn teminatlardan karþýlanmasýna iliþkin usul ve esaslar yönetim kurulu tarafýndan belirlenir.
BEÞÝNCÝ BÖLÜM
Ýþlem ve Takas Esaslarý
Borsalarda iþlem görecek araçlar
MADDE 27 – (1) Borsalarda, borsa yönetim kurulunun teklifi üzerine veya re’sen Kurul tarafýndan belirlenen sermaye piyasasý araçlarý, kambiyo ve kýymetli madenler
ile kýymetli taþlar ve Kurulca
uygun görülen diðer sözleþmeler, belgeler ve kýymetler iþlem görebilir. Kurul borsa bazýnda iþlem görecek araçlarý belirleyebilir.
Borsada kotasyon ve iþlem görme
MADDE 28 – (1) Ýþlem görecek araçlar ancak Kanuna dayanýlarak çýkarýlan düzenlemelerde yer
alan þartlarýn saðlanmasý hâlinde borsa kotuna alýnabilir veya iþlem görmeye kabul edilebilir. TCMB ve Hazine Müsteþarlýðý tarafýndan ihraç edilmiþ sermaye piyasasý araçlarýnýn baþvuru halinde borsa kotuna alýnmasý zorunludur.
(2) Borsa
kotuna alýp almama veya iþlem görmeye kabul edip etmeme konusunda yetkili merci, ilgili borsanýn yönetim kuruludur.
(3) Borsalar,
kota alýnan veya iþlem gören araçlarý ihraç edenlerin Kurulca
belirlenen kamuyu aydýnlatma yükümlülüklerini yerine getirmelerini saðlamaya yönelik düzenlemeler
yaparlar. Borsalar, kamuya açýklanacak bilgilere eriþim konusunda Kurulca belirlenen kurallara uymak zorundadýrlar.
(4) Borsalar ve
piyasa iþleticileri, kotta bulunan veya iþlem gören araçlarýn ilgili þartlara uyduðunu düzenli olarak gözden geçirmeye yönelik gerekli düzenlemeleri yaparlar.
(5) Bir borsa
kotunda bulunan ya da iþlem gören araç, Kanun ve ilgili düzenlemeler çerçevesinde baþka bir borsada da kota alýnabilir ya da iþlem görebilir.
(6) Borsa kotuna alma ya da iþlem görme þartlarý, ihraççýlarýn veya iþlem görecek araçlarýn türlerine göre ya da piyasa,
pazar, platform veya sistemler bazýnda farklý kotasyon ve/veya iþlem görme koþullarýnýn belirlenmesi, kotasyon ya da iþlem görme baþvurusu, baþvuru sýrasýnda istenecek bilgi ve belgeler borsalar tarafýndan yapýlacak incelemeler, borsa kotunda kalma þartlarý ve sair konularla ilgili usul ve esaslar Borsa Yönetmeliðinde gösterilir.
Emir ve iþlem
esaslarý
MADDE 29 – (1) Borsa emirlerine, iþlemlere ve bunlarýn iptallerine iliþkin esaslar ilgili
Borsa Yönetmeliðinde düzenlenir.
Ýþlem görmenin
durdurulmasý ve/veya kottan çýkarma
MADDE 30 – (1) Borsa veya piyasa iþleticisi, iþlem gören araçlarýn iþlemlerinin durdurulmasý ve/veya kottan çýkarýlmasý ile ilgili esaslarý Borsa Yönetmeliðinde düzenler. Borsa bu düzenlemelerde öngörülen þartlarýn oluþmasý hâlinde, ilgili aracýn iþlem görmesini durdurabileceði gibi kottan da çýkarabilir. Bu durum derhâl Kurula
bildirilir ve kamuya açýklanýr.
(2) Kurulun iþlem görecek araçlarýn borsada iþlem görmesini durdurma
ve borsa kotundan çýkarma yetkisi saklýdýr.
(3) Borsalarda
olaðandýþý olumsuz geliþmelerin olmasý halinde, ilgili borsalarda iþlemlerin geçici olarak durdurulmasýna karar
verilebilir. Borsalarda iþlemlerin beþ iþ gününe kadar geçici olarak
durdurulmasýna karar almak yönetim kuruluna
aittir. Bu durum derhâl Kurula bildirilir ve kamuya açýklanýr.
(4) Yönetim kurulunun talebi üzerine borsalarda
iþlemlerin beþ iþ gününden fazla durdurulmasýna karar almak Kurulun yetkisindedir.
Takas iþlemleri,
takas merkezi, iþlem teminatlarý, temerrüt ve
garanti fonu
MADDE 31 – (1) Takas iþlemleri borsa bünyesinde yapýlabileceði gibi, takas iþlemlerini gerçekleþtirmek üzere bir merkezi
takas kuruluþu da görevlendirilebilir.
Borsanýn bu konudaki kararý Kurulun onayýna tabidir.
(2) Takas iþlemlerinin borsa bünyesinde gerçekleþtirilmesi halinde borsa, 30/5/2013 tarihli
ve 28662 sayýlý Resmî Gazete’de yayýmlanan Merkezi Takas Kuruluþlarýnýn Kuruluþ ve Çalýþma Esaslarý Hakkýnda Genel Yönetmelik hükümlerine tabi olur ve iþlem teminatlarý, temerrüt ve garanti fonu ve ilgili diðer düzenlemeleri yapar. Merkezi Takas Kuruluþlarýnýn Kuruluþ ve Çalýþma Esaslarý Hakkýnda Genel Yönetmelik hükümleri dikkate alýnarak, kýymetli madenler,
taþlar, metaller ve benzeri emtialarýn takas iþlemleri için farklý esaslar belirlenebilir.
(3) Borsa dýþýnda bir kurumun takas merkezi olarak belirlenmesi durumunda, borsa
ile merkezi takas kuruluþu arasýnda her iki
kurumun hak, yükümlülük ve yetkilerinin belirleneceði ve taraflarýn sözleþmeyle birbirlerine karþý belirlenen mali yükümlülükleri dýþýnda Kurulca
onaylanacak bir sözleþme yapýlýr.
ALTINCI BÖLÜM
Diðer Hükümler
Bütçe ve
personel kadrolarý
MADDE 32 – (1) Borsalar, bütçelerini ve personel kadrolarýný esas sözleþmelerinde belirtilen organlarý aracýlýðýyla kendileri belirler.
Gelirler
MADDE 33 – (1) Borsalarýn verdikleri temel
hizmetler kapsamýnda olan ve bu hizmetlerin tek sunucusu olmaktan
kaynaklanan statüsüne dayalý olarak uyguladýklarý borsa payý dâhil ücret ve komisyonlar ile bunlarýn tahsil zaman ve þekilleri yönetim kurulu tarafýndan belirlenerek Kurul onayýna sunulur.
Kurulun onayýna sunulan ücret ve
komisyonlara iliþkin Borsa yönetim kurulu kararý, Kurul tarafýndan otuz gün içerisinde olumsuz görüþ bildirilmediði takdirde yürürlüðe girer. Borsa tarafýndan baþvuruda sunulan bilgi ve belgelerin eksik olmasý veya ek bilgi, belge ve çalýþmaya ihtiyaç duyulmasý hâlinde, borsa bilgilendirilerek eksikliklerin Kurulca belirlenecek süre içerisinde giderilmesi istenir. Bu takdirde, otuz günlük süre söz konusu eksik veya ek bilgi, belge ve çalýþmalarýn Kurula sunulduðu tarihten itibaren iþlemeye baþlar.
(2) Borsalarýn faydalanýlmasý zorunlu olmayan temel hizmetleri ile ilgili ücretler ise, yönetim kurulunca belirlenir ve Kurulun bilgisine
sunulur. Borsalar tarafýndan verilen eðitim hizmetleri üyelere zorunlu tutulsa da bu fýkra kapsamýnda deðerlendirilir.
Borsanýn denetim
ve düzenleme yetkisi
MADDE 34 – (1) Borsalar,
kendi bünyelerindeki piyasalarda faaliyet gösteren sermaye piyasasý kurumlarýnýn, sermaye piyasasý araçlarý borsada kote olan veya iþlem gören ihraççýlarýn ve emir veren veya iþlem yapan gerçek ya da tüzel kiþilerin borsa
kurallarýna uyumunu düzenli ve etkin
olarak izlemek ve ihlâlleri önlemek için gerekli usûl
ve esaslarý belirler. Borsalar; iþ ve iþlemleri ile ilgili
olarak gerekli gördükleri hususlarda üyelerinden bilgi,
belge istemek ve üyeler nezdinde inceleme yapmak ve bu incelemeleri
esnasýnda tespit edilen mevzuata aykýrýlýklarla ilgili olarak yaptýrým uygulamakla görevli ve
yetkilidirler. Borsalar kendi kurallarýnýn aðýr ihmal ve kasýtla ihlâl edilmesi hâlinde Kurula bildirimde bulunurlar.
(2) Borsalar
Kanunla ve diðer mevzuatla kendilerine verilen yetki ve görevlerle ilgili olarak düzenlemeler yapmaya
ve bunlarý uygulamaya, bu düzenlemelere tâbi kurum ve kuruluþlar nezdinde söz konusu düzenlemelere uygun hareket edilip edilmediðini ve kendilerine gönderilen bilgilerin doðru olup olmadýðýný denetlemeye görevli ve
yetkilidir.
(3) Borsalar,
sistemlerinin güvenli bir þekilde yönetilebilmesi için gerekli düzenlemeleri yapar
ve önlemleri alýrlar.
Borsa iþlemlerinin
gözetimi
MADDE 35 – (1) Borsalar iþlemlerin güvenilir, þeffaf, etkin, istikrarlý, adil, dürüst ve rekabetçi bir þekilde gerçekleþmesinin saðlanmasý ve Kanun ve ilgili mevzuatta yer alan düzenlemelere aykýrý olacak þekilde gerçekleþtirilen iþlemlerin tespit
edilmesi amacýyla bünyelerinde gerekli
gözetim sistemini kurarlar ve her türlü önleyici tedbirleri alabilirler. Borsalar gözetim konusunda kendilerine Kurulca verilecek diðer görevleri de yerine getirirler.
(2) Borsalar bu
maddenin birinci fýkrasý kapsamýndaki görevlerini dýþarýdan hizmet alarak yerine getirebilir. Hizmet alýnacak kurumlarýn faaliyet konularý arasýnda bu maddenin birinci fýkrasýnda yer alan hususlar yer alýr. Bu kurumlarýn faaliyet ve denetlenmesine iliþkin esaslar
Kurulca belirlenir. Bu kurumlar tek bir borsaya hizmet saðlayabilecekleri gibi birden fazla borsaya da bu hizmeti
verebilirler. Borsalarýn bu kurumlardan hizmet almalarý görevleri ile ilgili sorumluluklarýný ortadan kaldýrmaz.
Borsa ve piyasa iþleticilerinin
denetimi
MADDE 36 – (1) Kurul, borsalarýn ve piyasa iþleticilerinin borsacýlýk faaliyetlerinin düzenleme, gözetim ve denetim merciidir. Kurul, gerekli gördüðü durumlarda borsalar nezdinde Kanunda belirlenen
faaliyetler ile ilgili olarak inceleme ve denetim yapmaya yetkilidir.
Borsalarýn denetimle görevli personele
uygun bir çalýþma ortamý saðlamalarý zorunludur. Kurul, borsacýlýk faaliyetlerine iliþkin olarak gerekli
gördüðü hususlarýn yerine
getirilmesini, her türlü bilgi ve belgenin talebi üzerine veya düzenli olarak gönderilmesini ve
her türlü teknik desteðin verilmesini
borsalar ve piyasa iþleticileri ile ilgili diðer kurumlardan isteyebilir.
(2) Borsalarýn ve piyasa iþleticilerinin malî denetimi Kurulca
ilân edilen listede yer alan baðýmsýz denetim kuruluþlarýnca yapýlýr. Baðýmsýz denetim neticesinde hazýrlanan rapor eþzamanlý olarak ilgili borsaya ve Kurula gönderilir.
(3) Borsalarýn ve piyasa iþleticilerinin bilgi sistemleri denetimine ve bu
denetimi yapacak kuruluþlara iliþkin usûl ve esaslar Kurulca
belirlenir. Borsalarýn ve piyasa iþleticisinin bilgi
sistemleri denetiminin nitelikleri Kurulca belirlenecek baðýmsýz denetim kuruluþlarýna, yýlda en az bir defa veya daha kýsa zaman dilimleri içerisinde yaptýrýlmasý zorunlu tutulabilir. Baðýmsýz denetim neticesinde hazýrlanan rapor eþzamanlý olarak ilgili
borsaya ve Kurula gönderilir.
Uyuþmazlýklarýn çözümü
MADDE 37 – (1) Borsa üyelerinin kendi
aralarýnda veya müþterileriyle
Kanunun 67 nci maddesinin birinci fýkrasýnýn (b) ve (c) bentlerinde yer alan borsa iþlemlerinden doðan uyuþmazlýklarýn çözümlenmesine iliþkin usûl ve esaslar borsa yönetim kurullarýnca belirlenir. Uyuþmazlýk baþvurusunun incelenebilmesi için Kurulun onayý alýnmak suretiyle hizmet bedeli alýnmasýna borsa yönetim kurulunca
karar verilebilir. Uyuþmazlýðýn çözümüne dair yönetim kurulu
kararlarýnýn iliþkin olduðu tutarýn Kanunun 84 üncü maddesinin beþinci fýkrasýnda yer alan tutardan fazla olmasý hâlinde bu karara karþý, kararýn tebliðinden itibaren on beþ gün içerisinde borsa aracýlýðýyla Kurula itirazda bulunulabilir.
(2) Uyuþmazlýklar, Kanunun 74 üncü maddesinin ikinci fýkrasýnýn (g) bendi çerçevesinde tahkim yoluyla da çözülebilir.
Borsalarýn
faaliyetlerinin durdurulmasý ve faaliyet izninin iptali
MADDE 38 – (1) Kurul, bu Yönetmeliðin 6, 11, 12 ve 13 üncü maddelerindeki kuruluþ ve faaliyet þartlarýnýn kaybedilmesi ve bu Yönetmeliðe aykýrý hareket edilmesi durumunda fiilin önem ve mahiyetini dikkate alarak borsanýn faaliyetlerini kýsmen veya tamamen geçici veya sürekli olarak durdurabilir.
(2) Kurulca
verilen faaliyet izninin iptalinde Kanunun 41 inci madde hükmü uygulanýr.
Ýþbirliði
MADDE 39 – (1) Borsalar, borsacýlýk faaliyetleri ile ilgili olarak gerekli gördükleri hususlarda bünyelerindeki
piyasalarda faaliyette bulunmakla yetkilendirilmiþ sermaye piyasasý kurumlarý, sermaye piyasasý araçlarý borsalarda kote olan
veya iþlem gören ihraççýlar, kurucular ile emir veren veya iþlem yapan gerçek ve tüzel kiþilerden bilgi ve
belge istemeye ve inceleme yapmaya yetkilidirler. Ýlgililer incelemelere müsaade etmek, borsa
tarafýndan görevlendirilen
personele her türlü kolaylýðý göstermek ve yardýmda bulunmak, istenen her türlü bilgi ve belgeyi vermek ve tutanaklarý imzalamakla yükümlüdürler. Ýmzadan imtina
edilmesi halinde bunun sebepleri tutanakta açýkça belirtilir. Bilgi ve belge istenen taraflar, borsalarýn görev alanýna giren
hususlarda özel mevzuatýnda yer alan
gizlilik ve sýr saklamaya iliþkin hükümlere dayanarak bilgi vermekten imtina edemezler.
(2) Kanunda düzenlenen suçlar ile piyasa bozucu eylemlerin önlenmesi, gözetimi veya denetimi ile Kanuna dayanýlarak yapýlan düzenlemelerin etkin
bir þekilde uygulanmasý amacýyla, Kurulca belirlenen usûl
ve esaslar çerçevesinde, borsalar ve diðer iliþkili kurumlar gerekli her türlü teknik destek alýp verme, yardým ve bilgi paylaþýmýnda bulunmakla yükümlüdürler.
Kurumsal yönetim
esaslarý
MADDE 40 – (1) Kurumsal yönetim ilkelerine iliþkin olarak Kanunun 17 nci maddesinin
birinci ve ikinci fýkralarý, borsalara ve
piyasa iþleticilerine kýyasen uygulanýr.
Uygulama esaslarý
MADDE 41 – (1) Bu Yönetmelik hükümlerini yorumlamaya, Yönetmelikte yer almayan ya da açýklýk bulunmayan konularda genel hükümleri de göz önünde bulundurarak karar vermeye, uygulamayý düzenlemeye ve yönlendirmeye, gözetim ve denetim mercii olan Kurul yetkilidir.
Borsa Ýstanbul
Anonim Þirketine iliþkin geçiþ hükümleri
GEÇÝCÝ MADDE 1 – (1) Borsa Ýstanbul Anonim Þirketi, Kanunun 65 inci maddesinde yer alan
borsalarýn ve piyasa iþleticilerinin
kuruluþuna ve faaliyetine iliþkin izni almýþ sayýlýr.
(2) Borsa Ýstanbul Anonim Þirketinin mevcut yöneticileri için, Kurulca, yönetici olarak seçilme veya atanma þartlarýný taþýdýklarýna dair tevsik edici bilgi ve belge istenmez.
(3) Borsa Ýstanbul Anonim Þirketinin hesap ve iþlemlerinin
denetiminde Kanunun 138 inci maddesinin onbirinci
fýkra hükümleri uygulanýr.
(4) Bu Yönetmeliðin 15 inci maddesinin beþ ve altýncý fýkralarý, 16 ncý maddesinin bir ve üçüncü fýkralarý ve 22 nci maddesi hariç olmak üzere üçüncü bölümü ile 8 inci maddesi Borsa Ýstanbul Anonim Þirketine uygulanmaz. Bu hususlarla ilgili Borsa Ýstanbul Anonim Þirketi esas sözleþmesi hükümleri uygulanýr. Söz konusu 8 inci madde ve üçüncü bölüm hükümleri bu Yönetmeliðin yayýmlanmasýndan sonra
kurulacak borsa ve piyasa iþleticileri için geçerlidir.
Yönetmeliðe uyum saðlanmasý ve yönetmelikte
öngörülen düzenlemelerin yapýlmasý
GEÇÝCÝ MADDE 2 – (1) Borsa Ýstanbul Anonim Þirketi tarafýndan bu Yönetmeliðin yayým tarihinden itibaren
bir yýl içinde bu Yönetmeliðe uyum saðlanýr. Kurulca uygun görülmesi durumunda bu süre uzatýlabilir.
(2) Bu Yönetmelik uyarýnca Borsa Ýstanbul Anonim Þirketi tarafýndan yapýlmasý gereken düzenlemeler bu Yönetmeliðin yayýmlanmasýndan itibaren altý ay içinde yapýlýr.
(3) Ýstanbul Menkul Kýymetler Borsasýna ve Ýstanbul Altýn Borsasýna iliþkin mevcut düzenlemelerin bu Yönetmeliðe aykýrý olmayan hükümleri, bu Yönetmelik uyarýnca yapýlacak düzenlemeler yürürlüðe girene kadar uygulanmaya devam olunur.
(4) Mevzuatta Ýstanbul Menkul Kýymetler Borsasýna ve Ýstanbul Altýn Borsasýna yapýlan atýflar ilgisine göre Borsa Ýstanbul Anonim Þirketine yapýlmýþ sayýlýr.
Yürürlük
MADDE 42 – (1) Bu Yönetmelik yayýmý tarihinde yürürlüðe girer.
Yürütme
MADDE 43 – (1) Bu Yönetmelik hükümlerini Sermaye Piyasasý Kurulu yürütür.
|