|
Anayasa Mahkemesi
Başkanlığından:
Esas Sayısı : 2011/57
(Siyasi Parti Mali Denetimi)
Karar Sayısı : 2013/101
Karar Günü : 11.6.2013
I- MALİ DENETİMİN KONUSU
Türkiye Hümanist Partisinin 2010 yılı kesin
hesabının incelenmesidir.
II- İLK İNCELEME
Anayasa Mahkemesi İçtüzüğü hükümleri uyarınca Serruh KALELİ, Alparslan ALTAN, Fulya KANTARCIOĞLU, Mehmet ERTEN,
Serdar ÖZGÜLDÜR, Osman Alifeyyaz PAKSÜT, Recep
KÖMÜRCÜ, Burhan ÜSTÜN, Engin YILDIRIM, Nuri NECİPOĞLU, Hicabi
DURSUN, Celal Mümtaz AKINCI ve Erdal TERCAN’ın
katılımıyla 22.3.2012 gününde yapılan ilk inceleme toplantısında;
1- Dosyada eksiklik bulunmadığından işin esasının
incelenmesine,
2- Genel merkez kesin hesabının dayanağını
oluşturan gelir-gider belgeleri ile bu belgelerin kaydedildiği defterlerin
gönderilmesi için Partiye bu kararın tebliğinden itibaren 30 gün süre
verilmesine,
3- Partinin 2010 yılı kesin hesabını, 2820 sayılı
Siyasi Partiler Kanunu’nun 74. maddesinde öngörülen sürede Anayasa
Mahkemesine vermeyen Parti sorumluları hakkında, aynı Kanun’un 111.
maddesinin (b) bendi uyarınca yasal işlem yapılabilmesi için Ankara
Cumhuriyet Başsavcılığı’na suç duyurusunda bulunulmasına,
OYBİRLİĞİYLE karar verilmiştir.
III- ESASIN İNCELENMESİ
Türkiye Hümanist Partisinin, Anayasa Mahkemesine
verdiği 2010 yılı kesin hesap çizelgeleri ile dayanağını oluşturan defter
ve belgeler üzerinde yapılan inceleme sonuçlarını içeren ve Raportör Selim
ERDEM tarafından heyete sunulan esas inceleme raporu, Anayasa ve 6216
sayılı Anayasa Mahkemesinin Kuruluşu ve Yargılama Usulleri Hakkında Kanun
ile 2820 sayılı Kanun’un ilgili kuralları, bunların gerekçeleri ve diğer yasama
belgeleri okunup incelendikten sonra gereği görüşülüp düşünüldü:
Sayıştay Başkanlığı tarafından partinin 2010 yılı
kesin hesabının incelenmesi sonucunda, Partinin 2010 yılında herhangi bir
gelir ve giderinin bulunmadığına ilişkin bir yazı gönderdiği tespit edilmiş
ve konu 5.2.2013 günlü yazıyla Partiye sorulmuştur. Parti yetkilileri bu
yazıya herhangi bir cevap vermemişlerdir.
Siyasi partilerin faaliyetlerini yürüttükleri genel
merkez, il, ilçe ve belde başkanlıklarına ait yerler partilerin kendilerine
ait olabileceği gibi kiralık olarak da kullanılabilecektir. Şayet, parti
yetkililerine ait veya bunların kendilerinin kullandıkları yerlerde siyasi
parti faaliyette bulunuyor ise bu takdirde kira sözleşmesi düzenlenerek
isabet eden tutar partiye bağış geliri ve karşılığı da kira gideri olarak
kaydedilmelidir.
Ayrıca, partilerin genel merkez, il, ilçe ve belde
başkanlıklarının hayatın olağan akışı gereği kira, su, elektrik, posta,
telefon, kırtasiye, tutulacak defterlerin satın alınması vb. bir takım
genel yönetim giderlerini de yapması gerekir.
2820 sayılı Kanun’un 69.
maddesinde, bir siyasi partinin bütün gelirlerinin, o siyasi partinin
tüzelkişiliği adına elde edileceği, 70. maddesinde siyasi partilerin
giderlerinin amaçlarına aykırı olamayacağı ve bir siyasi partinin bütün
giderlerinin, o siyasi parti tüzelkişiliği adına yapılacağı; 75. maddesinde
Anayasa Mahkemesinin kesin hesaplara ait bilgilerin belgelendirilmesini
siyasi partilerden her zaman isteyebileceği ve denetimini evrak üzerinde
yapacağı, denetim sonunda da o siyasi partinin gelir ve giderlerinin
doğruluğuna ve kanuna uygunluğuna veya kanuna uygun olmayan gelirler ile
giderler dolayısıyla da bunların Hazineye gelir kaydedilmesine karar
vereceği; 111. maddesinin birinci fıkrasının (c) bendinde de yapılan
inceleme ve araştırmaları engelleyen ve istenen bilgileri vermeyen parti
sorumluları hakkında altı aydan bir yıla kadar hapis ve altmış milyon
liradan az olmamak üzere ağır para cezası verileceği hüküm altına
alınmıştır. Bu hükümlere göre,
parti yetkililerinin genel yönetim giderlerini kendi imkânlarıyla
karşılamaları mümkün değildir. Parti yetkililerinin, bu şekilde yapmış
oldukları gider bedellerini partiye bağış geliri olarak, karşılığını da
genel yönetim gideri olarak kaydetmek suretiyle parti tüzelkişiliği adına
hesaplara dâhil etmesi gerekir.
Yönetim giderlerinin hesaplarda görülmemesi kayıt
dışı gelir ve gider oluşturulmuş olduğunu göstermektedir. Bu durumda, 2820
sayılı Kanun’un 69. ve 70. maddelerine aykırı davranılmış olmaktadır.
11.6.2009 tarihinde kurulmuş olan ve 2010 yılı
itibariyle sadece Genel Merkez teşkilatı bulunan Partinin, Genel Merkezinin
2010 yılında herhangi bir gelir ve giderinin bulunmaması hayatın olağan
akışına uygun değildir.
Parti, 2010 yılı hesabının 2820 sayılı Kanun çerçevesinde
denetiminin yapılmasını sağlayacak düzeyde bilgi ve belge ibraz etmemiştir.
Bu haliyle Partinin 2010 yılı hesabının incelenip denetlenmesi mümkün
değildir. Bu nedenle, Parti hesabının 2820 sayılı Kanun
hükümleri gereğince kabul edilmemesi ve hesap verilebilir şekilde kayıt ve
belge düzeninin oluşturulmaması, hesabın dışında gelir ve gider yapılması,
Anayasa Mahkemesine istenen bilgilerin istendiği şekliyle verilmemesi,
inceleme ve araştırmayı engellemeye yönelik eylemler olduğundan 2820 sayılı
Kanun’un 75. ve 111. maddesinin birinci fıkrasının (c) bendi uyarınca
gerekli işlemlerin yapılmasını temin için suç duyurusunda bulunulması
gerektiği sonucuna varılmıştır.
IV- SONUÇ
Türkiye Hümanist Partisinin 2010 yılı hesabının
incelenmesi sonucunda;
1- Gelir ve gideri olmadığı beyan edilerek herhangi
bir bilgi ve belge ibraz edilmeyen parti hesabının denetimi
gerçekleştirilemediğinden, 2820 sayılı Kanun’a uygun olarak sunulmadığına
ve kabul edilmesinin mümkün olmadığına,
2- Anayasa Mahkemesine
istenen bilgilerin istendiği şekliyle verilmemesi, hesap verilebilir
şekilde kayıt ve belge düzeninin oluşturulmaması, hesabın dışında gelir ve
gider yapılması, inceleme ve araştırmayı engellemeye yönelik eylemler
olduğundan, parti sorumluları hakkında 2820 sayılı Kanun’un 75. ve 111.
maddesinin birinci fıkrasının (c) bendi uyarınca da yasal işlem yapılması
için Ankara Cumhuriyet Başsavcılığına suç duyurusunda bulunulmasına,
11.6.2013 gününde OYBİRLİĞİYLE karar verildi.
|
Başkan
Haşim KILIÇ
|
Başkanvekili
Serruh
KALELİ
|
Üye
Mehmet ERTEN
|
|
|
|
|
|
Üye
Serdar ÖZGÜLDÜR
|
Üye
Osman Alifeyyaz PAKSÜT
|
Üye
Zehra Ayla PERKTAŞ
|
|
|
|
|
|
Üye
Recep KÖMÜRCÜ
|
Üye
Burhan ÜSTÜN
|
Üye
Engin YILDIRIM
|
|
|
|
|
|
Üye
Nuri NECİPOĞLU
|
Üye
Muammer TOPAL
|
|
|
|
|
Üye
Zühtü ARSLAN
|
Üye
M.Emin
KUZ
|
|
|
|
|
|
|