|
Anayasa Mahkemesi
Başkanlığından:
Esas Sayısı: 2011/4 (Siyasi Parti Mali Denetimi)
Karar Sayısı : 2013/100
Karar Günü : 11.6.2013
I- MALİ DENETİMİN KONUSU
Alternatif Partinin 2010 yılı kesin hesabının
incelenmesidir.
II- İLK İNCELEME
Anayasa Mahkemesi İçtüzüğü
hükümleri uyarınca Serruh KALELİ, Alparslan ALTAN, Fulya KANTARCIOĞLU, Mehmet
ERTEN, Serdar ÖZGÜLDÜR, Osman Alifeyyaz PAKSÜT,
Zehra Ayla PERKTAŞ, Recep KÖMÜRCÜ, Burhan ÜSTÜN, Engin YILDIRIM, Nuri
NECİPOĞLU, Hicabi DURSUN, Celal Mümtaz AKINCI,
Erdal TERCAN, Muammer TOPAL ve Zühtü ARSLAN’ın
katılımıyla 24.5.2012 gününde yapılan ilk inceleme toplantısında;
1- İşin esasının incelenmesine,
2- Genel merkez kesin hesabının dayanağını
oluşturan gelir-gider belgeleri ile bu belgelerin kaydedildiği defterlerin
gönderilmesi için Partiye bu kararın tebliğinden itibaren 30 gün süre
verilmesine,
3- Partinin 2010 yılı kesin hesabının, Sayıştay
Başkanlığınca yazı ile istenilmesine rağmen, 2820 sayılı Siyasi Partiler
Kanunu’nun 74. maddesinde belirtildiği şekilde eksiksiz olarak verilmemesi,
inceleme ve araştırmayı engellemeye yönelik eylemlerden sayılacağından,
parti sorumluları hakkında aynı Kanun’un 111. maddesinin (c) bendi uyarınca
yasal işlem yapılabilmesi için Ankara Cumhuriyet Başsavcılığına suç
duyurusunda bulunulmasına,
OYBİRLİĞİYLE karar verilmiştir.
III- ESASIN İNCELENMESİ
Alternatif Partinin, Anayasa Mahkemesine verdiği
2010 yılı kesin hesabına ilişkin belgeler üzerinde yapılan inceleme
sonuçlarını içeren ve Raportör Selim ERDEM tarafından heyete sunulan ilk ve
esas inceleme raporu, Anayasa ve 6216 sayılı Anayasa Mahkemesinin Kuruluşu
ve Yargılama Usulleri Hakkında Kanun ile 2820 sayılı Siyasi Partiler
Kanunu’nun ilgili kuralları, bunların gerekçeleri ve diğer yasama belgeleri
okunup incelendikten sonra gereği görüşülüp düşünüldü:
23.10.1998 tarihinde 32 kurucu üye ile Ulusal
Birlik Partisi adıyla kurulmuş olan parti, 9.2.2007 tarihinde isim
değişikliği yaparak Alternatif Parti adını almıştır. Yargıtay Cumhuriyet
Başsavcılığı kayıtlarına göre Partinin 2010 yılı itibariyle Genel Merkez
ile birlikte 62 ilde örgütlendiği anlaşılmaktadır.
Sayıştay Başkanlığı tarafından Partinin 2010 yılı
kesin hesabının incelenmesi sonucunda, partinin 2010 yılında herhangi bir
gelir ve giderinin bulunmadığına ilişkin bir yazı ile hiç kayıt yapılmamış
olan defterlerini gönderdiği tespit edilmiş ve konu 25.4.2013 günlü yazıyla
partiye sorulmuştur. Parti yetkilileri de göndermiş
oldukları 9.5.2013 günlü, 160 sayılı cevap yazısında, Partinin zorunlu
giderlerinin teşkilat yöneticilerinin şahsi imkân ve fedakârlıklarıyla
karşılandığını, bu nedenle herhangi bir gelir ve gider hareketinin
bulunmadığını, partinin 100 TL’nin üzerinde taşınır mal, menkul kıymet, hak
ve taşınmaz mal ediniminin olmadığını ve bundan sonra şahıslar tarafından
karşılanan Parti harcamaları ile bütün gelir-gider hareketlerinin
kayıtlarının tutulacağını bildirmişlerdir.
2820 sayılı Kanun’un;
73. maddesinde, “…Parti
merkezi ve bağlı ilçeleri de kapsamak üzere iller teşkilatı her bütçe
yılını izleyen Nisan ayı sonuna kadar, bir evvelki yıla ait uygulama
sonuçlarını gösteren kesin hesaplarını hazırlarlar. İller teşkilatından
gönderilenler ve parti merkezine ait olan kesin hesaplar, merkez karar ve
yönetim kurulunca incelenerek karara bağlanır ve birleştirilir…”,
74. maddesinde, “Siyasi partilerin mali denetimi Anayasa Mahkemesince yapılır.
Anayasa Mahkemesi, siyasi partilerin mal edinimleri ile gelir ve
giderlerinin Kanuni uygunluğunu denetler….
Siyasi
partilerin genel başkanları, karara bağlanarak birleştirilmiş bulunan kesin
hesap ile parti merkez ve bağlı ilçeleri de kapsayan iller teşkilatının
kesin hesaplarının onaylı birer örneğini Haziran ayı sonuna kadar Anayasa
Mahkemesine ve bilgi için Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığına vermek
zorundadırlar. Bu belgelere, ilgili siyasi partinin aynı hesap döneminde
edindiği taşınmaz ve değeri yüz milyon lirayı aşan taşınır malların, menkul
kıymetlerin ve her türlü hakların değerleri ile edinim tarihlerini ve
şekillerini de belirten listeleri eklenir.”,
75. maddesinde, “Anayasa
Mahkemesi, kesin hesaplara ait bilgilerin belgelendirilmesini siyasi
partilerden her zaman isteyebilir. Anayasa Mahkemesi denetimini evrak
üzerinde yapar….. Anayasa Mahkemesi denetimi sonunda,
o siyasi partinin gelir ve giderlerinin doğruluğuna ve kanuna uygunluğuna
veya kanuna uygun olmayan gelirler ile giderler dolayısıyla da bunların
Hazineye gelir kaydedilmesine karar verir….”,
111. maddesinin birinci fıkrasında da, “Siyasi partilerin;….…
b) 74 üncü
madde hükümlerine aykırı hareket eden sorumluları hakkında, üç aydan altı
aya kadar hafif hapis ve on beş milyon liradan otuz milyon liraya kadar
hafif para cezası,
…….verilir.”
hükümleri yer almaktadır.
Siyasi partilerin faaliyetlerini yürüttükleri genel
merkez, il, ilçe ve belde başkanlıklarına ait yerler partilerin kendilerine
ait olabileceği gibi kiralık olarak da kullanılabilecektir. Şayet, parti
yetkililerine ait veya bunların kendilerinin kullandıkları yerlerde siyasi
parti faaliyette bulunuyor ise bu takdirde kira sözleşmesi düzenlenerek
isabet eden tutar partiye bağış geliri ve karşılığı da kira gideri olarak
kaydedilmelidir.
Ayrıca, partilerin genel merkez, il, ilçe ve belde
başkanlıklarının hayatın olağan akışı gereği kira, su, elektrik, posta,
telefon, kırtasiye, tutulacak defterlerin satın alınması vb. bir takım
genel yönetim giderlerini de yapması gerekir.
2820 sayılı Kanun’un 69. maddesinde, bir siyasi partinin
bütün gelirlerinin, o siyasi partinin tüzelkişiliği adına elde edileceği,
70. maddesinde de siyasi partilerin giderlerinin amaçlarına aykırı
olamayacağı ve bir siyasi partinin bütün giderlerinin, o siyasi parti
tüzelkişiliği adına yapılacağı hüküm altına alınmıştır. Bu hükümlere göre,
parti yetkililerinin genel yönetim giderlerini kendi imkânlarıyla
karşılamaları mümkün değildir. Parti yetkililerinin, bu şekilde yapmış
oldukları gider bedellerini partiye bağış geliri olarak, karşılığını da
genel yönetim gideri olarak kaydetmek suretiyle parti tüzelkişiliği adına
hesaplara dâhil etmesi gerekir.
Yönetim giderlerinin hesaplarda görülmemesi kayıt
dışı gelir ve gider oluşturulmuş olduğunu göstermektedir. Bu durumda, 2820
sayılı Kanun’un 69. ve 70. maddelerine aykırı davranılmış olmaktadır.
Parti, 2010 yılı hesabının 2820 sayılı Kanun
çerçevesinde denetiminin yapılmasını sağlayacak düzeyde bilgi ve belge
ibraz etmemiştir. Bu haliyle Partinin 2010 yılı hesabının incelenip
denetlenmesi mümkün değildir. Bu nedenle, Parti hesabının 2820 sayılı
Kanun’a uygun olarak sunulmadığı ve kabul edilmemesi gerektiği sonucuna
varılmıştır.
Diğer taraftan, Partinin 2010
yılı kesin hesabı ile ilgili olarak Kanun’un 74. maddesinde belirtilen
belgeleri sunmadığı, sadece Partinin Genel Merkez, il, ilçe ve belde
teşkilatlarının 2010 yılında gelir ve giderinin bulunmadığına ilişkin bir
yazı ile hiç kayıt yapılmamış olan defterlerini gönderdiği, dolayısıyla,
2820 sayılı Kanun’un 74. maddesi ile getirilen kurala uymadığı anlaşılmaktadır.
Bu itibarla, Kanun’un 74.
maddesine uygun bir şekilde 2010 yılı kesin hesabını Anayasa Mahkemesine
sunmayan Parti sorumluları hakkında, Kanun’un 74. ve 111. maddesinin
birinci fıkrasının (b) bendi uyarınca yasal işlem yapılması için suç
duyurusunda bulunulması gerektiği sonucuna varılmıştır.
III- SONUÇ
Alternatif Partinin 2010 yılı hesabının incelenmesi
sonucunda;
1- Gelir ve gideri olmadığı beyan edilerek herhangi
bir bilgi ve belge ibraz edilmeyen parti genel merkezi ile 62 il örgütünün
hesabının denetimi gerçekleştirilemediğinden, partinin 2010 yılı hesabının
2820 sayılı Kanun’a uygun olarak sunulmadığına ve kabul edilmesinin mümkün
olmadığına,
2- Kesin
hesap cetvellerini usulüne uygun bir şekilde Anayasa
Mahkemesine vermeyen parti sorumluları hakkında
2820 sayılı Siyasi Partiler Kanunu’nun 74. ve 111. maddesinin birinci
fıkrasının (b) bendi uyarınca yasal işlem yapılması için Ankara Cumhuriyet
Başsavcılığına suç duyurusunda bulunulmasına,
11.6.2013 gününde OYBİRLİĞİYLE karar verildi.
|
Başkan
Haşim KILIÇ
|
Başkanvekili
Serruh
KALELİ
|
Üye
Mehmet ERTEN
|
|
|
|
|
|
Üye
Serdar ÖZGÜLDÜR
|
Üye
Osman Alifeyyaz PAKSÜT
|
Üye
Zehra Ayla PERKTAŞ
|
|
|
|
|
|
Üye
Recep KÖMÜRCÜ
|
Üye
Burhan ÜSTÜN
|
Üye
Engin YILDIRIM
|
|
|
|
|
|
Üye
Nuri NECİPOĞLU
|
Üye
Muammer TOPAL
|
|
|
|
|
Üye
Zühtü ARSLAN
|
Üye
M.Emin
KUZ
|
|
|
|
|
|