|
Anayasa Mahkemesi
Başkanlığından:
Esas Sayısı : 2011/51
(Siyasi Parti Mali Denetimi)
Karar Sayısı : 2013/99
Karar Günü : 11.6.2013
I- MALİ DENETİMİN KONUSU
Güçlü Türkiye Partisinin 2010 yılı kesin hesabının
incelenmesidir.
II- İLK İNCELEME
Anayasa Mahkemesi İçtüzüğü hükümleri uyarınca Serruh KALELİ, Alparslan ALTAN, Fulya KANTARCIOĞLU, Mehmet
ERTEN, Serdar ÖZGÜLDÜR, Osman Alifeyyaz PAKSÜT,
Recep KÖMÜRCÜ, Burhan ÜSTÜN, Engin YILDIRIM, Nuri NECİPOĞLU, Hicabi DURSUN, Celal Mümtaz AKINCI ve Erdal TERCAN’ın katılımıyla 22.3.2012 gününde yapılan
ilk inceleme toplantısında;
1- Dosyada eksiklik bulunmadığından işin esasının
incelenmesine,
2- Genel Merkez kesin hesabının dayanağını
oluşturan gelir-gider belgeleri ile bu belgelerin kaydedildiği defterlerin
gönderilmesi için Partiye bu kararın tebliğinden itibaren 30 gün süre
verilmesine,
3- Partinin 2010 yılı kesin hesabını, 2820 sayılı
Siyasi Partiler Kanunu’nun 74. maddesinde öngörülen sürede Anayasa
Mahkemesine vermeyen Parti sorumluları hakkında, aynı Kanun’un 111.
maddesinin (b) bendi uyarınca yasal işlem yapılabilmesi için Ankara
Cumhuriyet Başsavcılığına suç duyurusunda bulunulmasına,
OYBİRLİĞİYLE karar verilmiştir.
III- ESASIN İNCELENMESİ
Güçlü Türkiye Partisinin, 2010 yılı kesin hesabı
ile ilgili olarak Anayasa Mahkemesine verdiği belgeler üzerinde yapılan
inceleme sonuçlarını içeren ve Raportör Selim ERDEM tarafından heyete
sunulan esas inceleme raporu, Anayasa ve 6216 sayılı Anayasa Mahkemesinin
Kuruluşu ve Yargılama Usulleri Hakkında Kanun ile 2820 sayılı Kanun’un
ilgili kuralları, bunların gerekçeleri ve diğer yasama belgeleri okunup
incelendikten sonra gereği görüşülüp düşünüldü:
Sayıştay Başkanlığı tarafından Partinin 2010 yılı
kesin hesabının incelenmesi sonucunda, Partinin 2010 yılında herhangi bir
gelir ve giderinin bulunmadığına ilişkin bir yazı gönderdiği tespit edilmiş
ve konu 5.2.2013 günlü yazıyla Partiye sorulmuştur. Parti
yetkilileri de göndermiş oldukları 2.4.2013 günlü cevap yazısında, Parti
yönetiminin 25.12.2010 günlü Genel Kongre ile değiştiği, bu tarihe kadar
Partinin gelir getirici veya gider oluşturacak herhangi bir faaliyetinin
bulunmadığı, il ve ilçe teşkilatlarının 2012 yılı içinde kapandığı, Partiye
gönderilen yazı üzerine geçmişe dönük detaylı bir tetkikin yapılmasının
sağlanacağı, mevzuattan kaynaklanan yükümlülüklerin eksiksiz yerine getirileceği
belirtilmiş ve yazı ekinde genel merkez adına bir takım belgeler
sunulmuştur.
Siyasi partilerin faaliyetlerini yürüttükleri genel
merkez, il, ilçe ve belde başkanlıklarına ait yerler partilerin kendilerine
ait olabileceği gibi kiralık olarak da kullanılabilecektir. Şayet, parti
yetkililerine ait veya bunların kendilerinin kullandıkları yerlerde siyasi
parti faaliyette bulunuyor ise bu takdirde kira sözleşmesi düzenlenerek
isabet eden tutar partiye bağış geliri ve karşılığı da kira gideri olarak
kaydedilmelidir.
Ayrıca, partilerin genel merkez, il, ilçe ve belde
başkanlıklarının hayatın olağan akışı gereği kira, su, elektrik, posta,
telefon, kırtasiye, tutulacak defterlerin satın alınması vb. bir takım
genel yönetim giderlerini de yapması gerekir.
9.10.2006 tarihinde kurulmuş olan ve 2010 yılı
itibariyle genel merkez ile birlikte 2 il ve 2 ilçede teşkilatlanmış olan
partinin, il ve ilçe örgütlerinin 2010 yılında herhangi bir gelir ve
giderinin bulunmaması hayatın olağan akışına uygun değildir.
2820 sayılı Kanun’un 69. maddesinde, bir siyasi
partinin bütün gelirlerinin, o siyasi partinin tüzelkişiliği adına elde
edileceği; 70. maddesinde de siyasi partilerin giderlerinin amaçlarına
aykırı olamayacağı ve bir siyasi partinin bütün giderlerinin, o siyasi
parti tüzelkişiliği adına yapılacağı hüküm altına alınmıştır. Bu hükümlere
göre, parti yetkililerinin genel yönetim giderlerini kendi imkânlarıyla
karşılamaları mümkün değildir. Parti yetkililerinin, bu şekilde yapmış
oldukları gider bedellerini partiye bağış geliri olarak, karşılığını da
genel yönetim gideri olarak kaydetmek suretiyle parti tüzelkişiliği adına
hesaplara dâhil etmesi gerekir.
Yönetim giderlerinin hesaplarda görülmemesi kayıt
dışı gelir ve gider oluşturulmuş olduğunu göstermektedir. Bu durumda, 2820
sayılı Kanun’un 69. ve 70. maddelerine aykırı davranılmış olmaktadır.
Diğer taraftan, Partinin cevap yazısı ekinde
göndermiş olduğu belgeler 2013 yılına ilişkin olup, bu belgelerin partinin
2013 yılı kesin hesabında gösterilmesi gerekmektedir.
2820 sayılı Kanun’un;
73. maddesinde, “…Parti
merkezi ve bağlı ilçeleri de kapsamak üzere iller teşkilatı her bütçe
yılını izleyen Nisan ayı sonuna kadar, bir evvelki yıla ait uygulama
sonuçlarını gösteren kesin hesaplarını hazırlarlar. İller teşkilatından
gönderilenler ve parti merkezine ait olan kesin hesaplar, merkez karar ve
yönetim kurulunca incelenerek karara bağlanır ve birleştirilir…”,
74. maddesinde, “Siyasi partilerin mali denetimi Anayasa Mahkemesince yapılır.
Anayasa Mahkemesi, siyasi partilerin mal edinimleri ile gelir ve
giderlerinin Kanuni uygunluğunu denetler…
Siyasi
partilerin genel başkanları, karara bağlanarak birleştirilmiş bulunan kesin
hesap ile parti merkez ve bağlı ilçeleri de kapsayan iller teşkilatının
kesin hesaplarının onaylı birer örneğini Haziran ayı sonuna kadar Anayasa
Mahkemesine ve bilgi için Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığına vermek
zorundadırlar. Bu belgelere, ilgili siyasi partinin aynı hesap döneminde
edindiği taşınmaz ve değeri yüz milyon lirayı aşan taşınır malların, menkul
kıymetlerin ve her türlü hakların değerleri ile edinim tarihlerini ve
şekillerini de belirten listeleri eklenir.”,
75. maddesinde, “Anayasa
Mahkemesi, kesin hesaplara ait bilgilerin belgelendirilmesini siyasi
partilerden her zaman isteyebilir. Anayasa Mahkemesi denetimini evrak
üzerinde yapar... Anayasa Mahkemesi denetimi sonunda, o siyasi partinin gelir
ve giderlerinin doğruluğuna ve kanuna uygunluğuna veya kanuna uygun olmayan
gelirler ile giderler dolayısıyla da bunların Hazineye gelir kaydedilmesine
karar verir.”,
111. maddesinin birinci fıkrasında da, “Siyasi partilerin;…
c) 75 inci
madde gereğince yapılan inceleme ve araştırmaları engelleyen sorumluları
ile aynı madde gereğince istenen bilgileri vermeyen sorumluları hakkında
altı aydan bir yıla kadar hapis ve altmış milyon liradan az olmamak üzere
ağır para cezası,
…verilir.”,
hükümlerine yer verilmiştir.
Siyasi partilerin parti merkezi ve iller teşkilatı
tarafından hazırlanan yıllık kesin hesapları, merkez karar ve yönetim
kurullarınca incelenerek karara bağlanır ve birleştirilir. Siyasi
partilerin, karara bağlanarak birleştirilmiş bulunan kesin hesap ile parti
merkez ve bağlı ilçeleri de kapsayan iller teşkilatının kesin hesaplarının
onaylı birer örneğini Haziran ayı sonuna kadar Anayasa Mahkemesine verme
yükümlülüğü bulunmaktadır.
Anayasa Mahkemesi, siyasi parti kesin hesaplarının
denetimini, partilerin merkez karar ve yönetim kurullarınca incelenerek
karara bağlanıp birleştirilmiş kesin hesaplar üzerinden yapmaktadır. Bu
nedenle, siyasi parti kesin hesaplarının denetiminin yapılabilmesi için,
parti merkez ile il ve ilçe örgütlerinin kesin hesaplarının 2820 sayılı Kanun’a
uygun olarak hazırlanması ve bu kesin hesapların parti merkez karar ve
yönetim kurulunca incelenerek karara bağlanması ve birleştirilmesi gerekir.
Parti, il ve ilçe örgütlerinin 2010 yılı kesin
hesabının 2820 sayılı Kanun çerçevesinde denetiminin yapılmasını sağlayacak
düzeyde bilgi ve belge ibraz etmemiştir. Bu haliyle Partinin 2010 yılı
kesin hesabının incelenip denetlenmesi mümkün değildir. Bu
nedenle, Parti hesabının 2820 sayılı Kanun hükümleri gereğince kabul edilmemesi
ve hesap verilebilir şekilde kayıt ve belge düzeninin oluşturulmaması,
hesabın dışında gelir ve gider yapılması, Anayasa Mahkemesine istenen
bilgilerin istendiği şekliyle verilmemesi, inceleme ve araştırmayı
engellemeye yönelik eylemler olduğundan 2820 sayılı Kanun’un 75. ve 111.
maddesinin birinci fıkrasının (c) bendi uyarınca gerekli işlemlerin yapılmasını
temin için suç duyurusunda bulunulması gerektiği sonucuna varılmıştır.
IV- SONUÇ
Güçlü Türkiye Partinin 2010 yılı kesin hesabının
incelenmesi sonucunda;
1- Gelir ve gideri olmadığı beyan edilerek herhangi
bir bilgi ve belge ibraz edilmeyen partinin 2 il ve 2 ilçe örgütünün
hesabının denetimi gerçekleştirilemediğinden, partinin 2010 yılı
birleştirilmiş kesin hesabının 2820 sayılı Kanun’a uygun olarak
sunulmadığına ve kabul edilmesinin mümkün olmadığına,
2- Anayasa Mahkemesine
istenen bilgilerin istendiği şekliyle verilmemesi, hesap verilebilir
şekilde kayıt ve belge düzeninin oluşturulmaması, hesabın dışında gelir ve
gider yapılması, inceleme ve araştırmayı engellemeye yönelik eylemler
olduğundan, parti sorumluları hakkında 2820 sayılı Kanun’un 75. ve 111.
maddesinin birinci fıkrasının (c) bendi uyarınca yasal işlem yapılması için
Ankara Cumhuriyet Başsavcılığına suç duyurusunda bulunulmasına,
11.6.2013 gününde OYBİRLİĞİYLE karar verildi.
|
Başkan
Haşim KILIÇ
|
Başkanvekili
Serruh
KALELİ
|
Üye
Mehmet ERTEN
|
|
|
|
|
|
Üye
Serdar ÖZGÜLDÜR
|
Üye
Osman Alifeyyaz PAKSÜT
|
Üye
Zehra Ayla PERKTAŞ
|
|
|
|
|
|
Üye
Recep KÖMÜRCÜ
|
Üye
Burhan ÜSTÜN
|
Üye
Engin YILDIRIM
|
|
|
|
|
|
Üye
Nuri NECİPOĞLU
|
Üye
Muammer TOPAL
|
|
|
|
|
Üye
Zühtü ARSLAN
|
Üye
M.Emin
KUZ
|
|
|
|
|
|
|