|
Anayasa Mahkemesi
Başkanlığından:
Esas Sayısı: 2012/3 (Siyasi Parti Mali Denetimi)
Karar Sayısı : 2013/97
Karar Günü : 11.6.2013
I- MALİ DENETİMİN KONUSU
Anavatan Partisinin 2011 yılı kesin hesabının
incelenmesidir.
II- İLK VE ESAS İNCELEME
Anavatan Partisinin, Anayasa Mahkemesine verdiği
2011 yılı kesin hesabına ilişkin belgeler üzerinde yapılan inceleme
sonuçlarını içeren ve Raportör Selim ERDEM tarafından heyete sunulan ilk ve
esas inceleme raporu, Anayasa ve 6216 sayılı Anayasa Mahkemesinin Kuruluşu
ve Yargılama Usulleri Hakkında Kanun ile 2820 sayılı Siyasi Partiler
Kanunu’nun ilgili kuralları, bunların gerekçeleri ve diğer yasama belgeleri
okunup incelendikten sonra gereği görüşülüp düşünüldü:
Anayasa Mahkemesi İçtüzüğü hükümleri uyarınca,
partinin 2011 yılı kesin hesabının incelenmesine ilişkin olarak 20.2.2013
gününde yapılan ilk inceleme toplantısında;
“Kurucular Kurulunun 6.8.2011 tarihli
toplantısında fesih kararı almış olan Anavatan Partisinin 2011 yılı kesin
hesabının incelenmesi sonucunda; hiçbir il ve ilçede teşkilatlanmadığı için
sadece genel merkezi bulunan Partinin, herhangi bir gelir ve giderinin
bulunmadığına ilişkin bir yazı gönderdiği tespit edilmiştir.
2820 sayılı Siyasi Partiler
Kanunu’nun; 8. maddesinde, siyasi partilerin Ankara’da genel merkezinin
bulunacağı; 60. maddesinde, siyasi partilerin tutmak zorunda oldukları
defterler sayılarak, bu defterlerin teşkilatın bağlı bulunduğu seçim kurulu
başkanı tarafından mühürlenip tasdik edileceği; 61. maddesinde, siyasi
partilerin elde edebilecekleri gelirler sıralanarak, siyasi partilerin
gelirlerinin amaçlarına aykırı olamayacağı; 69. maddesinde, bir siyasi
partinin bütün gelirlerinin, o siyasi partinin tüzelkişiliği adına elde
edileceği; 70. maddesinde de siyasi partilerin giderlerinin amaçlarına
aykırı olamayacağı ve bir siyasi partinin bütün giderlerinin, o siyasi
parti tüzelkişiliği adına yapılacağı hüküm altına alınmıştır.
Siyasi
partilerin faaliyetlerini yürütecekleri bir genel merkezinin bulunması
zorunludur. Genel merkez olarak kullanılacak yerler partilerin kendilerine
ait olabileceği gibi kiralık olarak da kullanılabilecektir. Şayet, parti
yetkililerine ait veya bunların kendilerinin kullandıkları yerler genel
merkez olarak gösterilir ise bu takdirde kira sözleşmesi düzenlenerek
isabet eden tutarın partiye bağış geliri ve karşılığının da kira gideri
olarak kaydedilmesi gerekir. Böylece, söz konusu bedellerin parti
tüzelkişiliği adına hesaplara dâhil edilmesi sağlanmış olacaktır.
Diğer
taraftan, kurulmuş olan partilerin hayatın olağan akışı gereği kira, su,
elektrik, telefon, kırtasiye, tutulacak defterlerin satın alınması vb. bir
takım genel yönetim giderlerini yapacağı açıktır.
2820 sayılı
Kanun’un, bir siyasi partinin bütün gelirlerinin ve giderlerinin o siyasi
parti tüzel kişiliği adına yapılacağı yönündeki hükmüne göre, parti
yetkililerinin genel yönetim giderlerini kendi imkânlarıyla karşılamaları
mümkün değildir. Parti yetkililerinin bu şekilde yapmış oldukları gider
bedellerinin partiye bağış geliri olarak, karşılığının da genel yönetim
gideri olarak kaydedilerek parti tüzelkişiliği adına hesaplara dâhil
edilmesi gerekir.
Sonuç olarak;
1- Anavatan Partisine, 2011 yılı
kesin hesabını yapılan bu açıklamalara uygun olarak sunmaması nedenlerini
açıklaması ve 2820 sayılı Kanun’a uygun olarak düzenlenecek kesin hesap
cetvelleri ile merkez karar ve yönetim kurulu kararını Anayasa Mahkemesine
sunması için bu kararın tebliğinden itibaren 30 gün süre verilmesine,
2- Bu süre içerisinde söz konusu
belgelerin gönderilmemesi durumunda; hesap verilebilir şekilde kayıt ve belge
düzeninin oluşturulmaması ve hesabın dışında gelir ve gider yapılması,
inceleme ve araştırmayı engellemeye yönelik eylemler olarak
değerlendirilerek, 2820 sayılı Kanun’un 111. maddesinin birinci fıkrasının
(c) bendi uyarınca yasal işlem yapılması için Ankara Cumhuriyet
Başsavcılığına suç duyurusunda bulunulacağının Partiye bildirilmesine,”
OYBİRLİĞİYLE karar verilmiştir.
Parti yetkililerinin bu karara ilişkin
açıklamalarını içeren 10.5.2013 günlü cevap yazısında, Partinin 3.11.2009
tarihinde kurulup, 6.8.2011 tarihinde kapatıldığı, bu tarihler arasında ilk
ve son gün yaptığı Kurucular Kurulu toplantıları ile resmi makamlarla yapılan
birkaç yazışma dışında siyasi, idari veya mali hiçbir iş ve işlemde
bulunmadığı, Genel Merkez ile il ve ilçe merkezlerinde teşkilatlanmadığı,
Parti yetkili organ seçimlerinin yapılmadığı ve Partiye hiç üye
kaydedilmediği belirtilmiştir. Ayrıca, hiçbir şekilde faaliyete geçmemiş
Partinin gider yapma ve bu gideri karşılamak için gelir temin etme ihtiyacı
hasıl olmadığından, denetime konu olacak herhangi bir evrakının bulunmadığı
gibi, kayıt ve belge düzeni oluşturma imkanının olmadığı ve bu nedenle fesih
kararı alındığı ifade edilmiştir.
Siyasi partilerin faaliyetlerini yürüttükleri genel
merkez, il, ilçe ve belde başkanlıklarına ait yerler partilerin kendilerine
ait olabileceği gibi kiralık olarak da kullanılabilecektir. Şayet, parti
yetkililerine ait veya bunların kendilerinin kullandıkları yerlerde siyasi
parti faaliyette bulunuyor ise bu takdirde kira sözleşmesi düzenlenerek
isabet eden tutar partiye bağış geliri ve karşılığı da kira gideri olarak
kaydedilmelidir.
Ayrıca, partilerin genel merkez, il, ilçe ve belde
başkanlıklarının hayatın olağan akışı gereği kira, su, elektrik, posta,
telefon, kırtasiye, tutulacak defterlerin satın alınması vb. bir takım
genel yönetim giderlerini de yapması gerekir.
2820 sayılı Kanun’un 69. maddesinde, bir siyasi
partinin bütün gelirlerinin, o siyasi partinin tüzelkişiliği adına elde
edileceği, 70. maddesinde siyasi partilerin giderlerinin amaçlarına aykırı
olamayacağı ve bir siyasi partinin bütün giderlerinin, o siyasi parti
tüzelkişiliği adına yapılacağı; 75. maddesinde Anayasa Mahkemesinin kesin
hesaplara ait bilgilerin belgelendirilmesini siyasi partilerden her zaman
isteyebileceği ve denetimini evrak üzerinde yapacağı, denetim sonunda da o
siyasi partinin gelir ve giderlerinin doğruluğuna ve kanuna uygunluğuna
veya kanuna uygun olmayan gelirler ile giderler dolayısıyla da bunların
Hazineye gelir kaydedilmesine karar vereceği; 111. maddesinin birinci
fıkrasının (c) bendinde de yapılan inceleme ve araştırmaları engelleyen ve
istenen bilgileri vermeyen parti sorumluları hakkında altı aydan bir yıla
kadar hapis ve altmış milyon liradan az olmamak üzere ağır para cezası
verileceği hüküm altına alınmıştır. Bu hükümlere göre, parti yetkililerinin
genel yönetim giderlerini kendi imkânlarıyla karşılamaları mümkün değildir.
Parti yetkililerinin, bu şekilde yapmış oldukları gider bedellerini partiye
bağış geliri olarak, karşılığını da genel yönetim gideri olarak kaydetmek
suretiyle parti tüzelkişiliği adına hesaplara dâhil etmesi gerekir.
Yönetim giderlerinin hesaplarda görülmemesi kayıt
dışı gelir ve gider oluşturulmuş olduğunu göstermektedir. Bu durumda, 2820
sayılı Kanun’un 69. ve 70. maddelerine aykırı davranılmış olmaktadır.
3.11.2009 tarihinde kurulmuş olan Partinin, Genel
Merkezinin 2011 yılında herhangi bir gelir ve giderinin bulunmadığının
kabul edilmesi hayatın olağan akışına uygun değildir.
Parti, 2011 yılı hesabının 2820 sayılı Kanun
çerçevesinde denetiminin yapılmasını sağlayacak düzeyde bilgi ve belge
ibraz etmemiştir. Bu haliyle Partinin 2011 yılı hesabının incelenip
denetlenmesi mümkün değildir. Bu nedenle, Parti hesabının 2820 sayılı Kanun
hükümleri gereğince kabul edilmemesi ve hesap verilebilir şekilde kayıt ve
belge düzeninin oluşturulmaması, hesabın dışında gelir ve gider yapılması,
Anayasa Mahkemesine istenen bilgilerin istendiği şekliyle verilmemesi,
inceleme ve araştırmayı engellemeye yönelik eylemler olduğundan 2820 sayılı
Kanun’un 75. ve 111. maddesinin birinci fıkrasının (c) bendi uyarınca
gerekli işlemlerin yapılmasını temin için suç duyurusunda bulunulması
gerektiği sonucuna varılmıştır.
III- SONUÇ
Anavatan Partisinin 2011 yılı hesabının incelenmesi
sonucunda;
1- Gelir ve gideri olmadığı beyan edilerek herhangi
bir bilgi ve belge ibraz edilmeyen parti hesabının denetimi
gerçekleştirilemediğinden, 2820 sayılı Kanun’a uygun olarak sunulmadığına
ve kabul edilmesinin mümkün olmadığına,
2- Anayasa Mahkemesine istenen bilgilerin istendiği
şekliyle verilmemesi, hesap verilebilir şekilde kayıt ve belge düzeninin
oluşturulmaması, hesabın dışında gelir ve gider yapılması, inceleme ve
araştırmayı engellemeye yönelik eylemler olduğundan, parti sorumluları
hakkında 2820 sayılı Kanun’un 75. ve 111. maddesinin birinci fıkrasının (c)
bendi uyarınca yasal işlem yapılması için Ankara Cumhuriyet Başsavcılığına
suç duyurusunda bulunulmasına,
11.6.2013 gününde OYBİRLİĞİYLE karar verildi.
|
Başkan
Haşim KILIÇ
|
Başkanvekili
Serruh KALELİ
|
Üye
Mehmet ERTEN
|
|
|
|
|
|
Üye
Serdar ÖZGÜLDÜR
|
Üye
Osman Alifeyyaz PAKSÜT
|
Üye
Zehra Ayla PERKTAŞ
|
|
|
|
|
|
Üye
Recep KÖMÜRCÜ
|
Üye
Burhan ÜSTÜN
|
Üye
Engin YILDIRIM
|
|
|
|
|
|
Üye
Nuri NECİPOĞLU
|
Üye
Muammer TOPAL
|
|
|
|
|
Üye
Zühtü ARSLAN
|
Üye
M.Emin KUZ
|
|
|
|
|
|
|