|
Çalýþma ve Sosyal Güvenlik Bakanlýðýndan:
EKRANLI ARAÇLARLA ÇALIÞMALARDA SAÐLIK VE GÜVENLÝK
ÖNLEMLERÝ HAKKINDA YÖNETMELÝK
BÝRÝNCÝ BÖLÜM
Amaç, Kapsam, Dayanak ve Tanýmlar
Amaç
MADDE 1 – (1) Bu Yönetmeliðin amacý, ekranlý araçlarla çalýþmalarda alýnacak asgari saðlýk ve güvenlik önlemlerine iliþkin usul ve esaslarý belirlemektir.
Kapsam
MADDE 2 – (1) Bu Yönetmelik, 20/6/2012 tarihli ve 6331 sayýlý Ýþ Saðlýðý ve Güvenliði Kanunu kapsamýna giren ve ekranlý araçlarla çalýþmalarýn yapýldýðý tüm iþyerlerini kapsar.
(2) Bu Yönetmelik hükümleri;
a) Hareketli
makine ve araçlarýn kumanda kabinlerinde ve sürücü mahallinde,
b) Taþýma araçlarýnda aracýn kumandasýndaki bilgisayar sistemlerinde,
c) Toplumun
kullanýmýna açýk bilgisayar sistemlerinde,
ç) Ýþyerinde kullanýmý sürekli olmayan taþýnabilir
sistemlerde,
d) Hesap
makineleri, yazar kasa ve benzeri veri veya ölçüm sonuçlarýný gösteren küçük ekranlý cihazlarda,
e) Ekranlý daktilolarda,
uygulanmaz.
Dayanak
MADDE 3 – (1) Bu Yönetmelik;
a) 6331 sayýlý Kanunun 30 uncu maddesine dayanýlarak,
b) 9/1/1985 tarihli ve 3146 sayýlý Çalýþma ve Sosyal Güvenlik Bakanlýðýnýn Teþkilat ve Görevleri Hakkýnda Kanunun 12 nci maddesine dayanýlarak,
c) Avrupa Birliðinin 29/5/1990 tarihli ve 90/270/EEC sayýlý Konsey Direktifine paralel olarak,
hazýrlanmýþtýr.
Tanýmlar
MADDE 4 – (1) Bu Yönetmelikte geçen;
a) Ekranlý araç: Uygulanan iþlemin içeriðine bakýlmaksýzýn ekranýnda harf, rakam, þekil, grafik ve resim gösteren her türlü aracý,
b) Operatör: Esas iþi ekranlý araçlarla çalýþmak olan ve normal çalýþmasýnýn önemli bir bölümünde ekranlý araç kullanan kiþiyi,
c) Çalýþma merkezi: Operatörün/çalýþanýn oturduðu sandalye, ekranlý aracýn konulduðu masa ya da yüzey, operatör/çalýþan-makine ara yüz yazýlýmý, monitör, klavye, yazýcý, telefon, faks, modem ve benzeri aksesuar ve
ekranlý araçla ilgili tüm donanýmlarýn tamamýnýn veya bir kýsmýnýn bulunduðu çalýþma alanýný,
ifade eder.
ÝKÝNCÝ BÖLÜM
Genel Hususlar
Ýþverenin yükümlülükleri
MADDE 5 – (1) Ýþveren, iþyerinde gerçekleþtireceði risk deðerlendirmesinde; çalýþma merkezlerinde ekranlý araçlarýn kullanýmýndan kaynaklanan riskleri, özellikle görme, fiziksel sorunlar ve mental stresle
ilgili riskleri de dikkate alarak, bu risklerin etkileri, yol açabileceði ilave etkiler ile risklerin bir arada olmasýndan kaynaklanabilecek olumsuz etkilerin ortadan kaldýrýlmasý veya en aza indirilmesi için her türlü saðlýk ve güvenlik önlemlerini alýr.
(2) Bu Yönetmelik kapsamýnda alýnacak önlemlerin maliyeti çalýþanlara yansýtýlamaz.
(3) Ekranlý araçlarla çalýþmalarda aranacak asgari gerekler ek-1’de yer almaktadýr.
Çalýþanlarýn bilgilendirilmesi ve eðitimi
MADDE 6 – (1) Ekranlý araçlarla çalýþmalarda, çalýþanlarýn bilgilendirilmesi ve eðitimi ile ilgili olarak aþaðýdaki hususlara uyulur.
a) Ýþveren, çalýþanlara ve temsilcilerine çalýþma yerlerinde saðlýk ve güvenlik ile ilgili bütün konularda ve özellikle 5 inci, 7 nci ve
9 uncu maddelerde belirtilen hususlarda bilgi verir.
b) Ýþveren; çalýþanlarýn iþ saðlýðý ve güvenliði eðitimlerine iliþkin mevzuat hükümlerini de dikkate alarak ekranlý araçlarla çalýþanlara, iþe baþlamadan önce ve çalýþma koþullarýnda önemli bir deðiþiklik olduðunda gerekli eðitimi verir. Çalýþanlarýn iþ saðlýðý ve güvenliði eðitimleri; ilgili mevzuatta belirtilen periyotlarda ve iþyerinde gerçekleþtirilen risk deðerlendirmesi sonuçlarýnýn gerektirdiði durumlarda
tekrarlanýr.
(2) Eðitim, özellikle aþaðýdaki konularý içerir:
a) Ekranlý araçlarla çalýþmalarda riskler ve korunma yollarý,
b) Doðru oturuþ,
c) Gözlerin korunmasý,
ç) Gözleri en az yoran yazý karakterleri ve
renkler,
d) Çalýþma sýrasýnda gözleri kýsa sürelerle dinlendirme alýþkanlýðý,
e) Gözlerin, kas ve iskelet sisteminin dinlendirilmesi,
f) Ara
dinlenmeleri ve egzersizler.
Günlük çalýþma düzeni
MADDE 7 – (1) Ýþveren, ekranlý araçlarla yapýlan çalýþmalardan kaynaklanan iþ yükünü ve etkilenmeyi azaltmak amacýyla, uygun çalýþma planý yaparak operatörlerin periyodik olarak ara vermesini veya dönüþümlü olarak baþka iþlerde çalýþmalarýný saðlar.
Çalýþanlarýn görüþlerinin
alýnmasý ve katýlýmlarýnýn saðlanmasý
MADDE 8 – (1) Ýþveren, çalýþanlarýn ve
temsilcilerinin bu Yönetmelikte belirtilen konularda 6331 sayýlý Kanunda belirtildiði þekilde görüþ ve önerilerini alýr ve katýlýmlarýný saðlar.
Gözlerin korunmasý
MADDE 9 – (1) Ýþyerinde, ekranlý araçlarla çalýþmaya baþlamadan önce ve ekranlý araçlarla çalýþmadan kaynaklanabilecek görme zorluklarý yaþandýðýnda çalýþanlarýn göz muayeneleri yapýlýr.
(2) Ekranlý araçlarla çalýþmalarda operatörlerin gözlerinin korunmasý için;
a) Ekranlý araçlarla çalýþmaya baþlamadan önce,
b) Yapýlan risk deðerlendirmesi sonuçlarýna göre iþyeri hekimince belirlenecek düzenli aralýklarla,
c) Ekranlý araçlarla çalýþmadan kaynaklanabilecek görme zorluklarý yaþandýðýnda,
göz
muayeneleri yapýlýr.
(3) Birinci ve
ikinci fýkrada belirtilen muayene sonuçlarýna göre gerekiyorsa operatörlere/çalýþanlara yaptýklarý iþe uygun araç ve gereç verilir.
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
Çeþitli ve Son Hükümler
Yürürlükten kaldýrýlan yönetmelik
MADDE 10 – (1) 23/12/2003 tarihli ve
25325 sayýlý Resmî Gazete’de yayýmlanan Ekranlý Araçlarla Çalýþmalarda Saðlýk ve Güvenlik Önlemleri Hakkýnda Yönetmelik yürürlükten kaldýrýlmýþtýr.
Yürürlük
MADDE 11 – (1) Bu Yönetmelik yayýmý tarihinde yürürlüðe girer.
Yürütme
MADDE 12 – (1) Bu Yönetmelik hükümlerini Çalýþma ve Sosyal Güvenlik Bakaný yürütür.
Ek– 1
EKRANLI ARAÇLARLA ÇALIÞMALARDA ARANACAK ASGARÝ GEREKLER
1. Ekipman
a) Genel hususlar
Bu tür ekipmanlarýn
kullanýmý çalýþanlar için risk kaynaðý olmamalýdýr.
b) Monitör
Ekran, operatörün/çalýþanýn çalýþma pozisyonuna uygun mesafede ve göz hizasýnda olmalýdýr.
Ekranda görünen karakterler, kolayca seçilir þekil ve formda, uygun büyüklükte olmalý, satýr ve karakterler arasýnda yeterli boþluk bulunmalýdýr.
Ekran görüntüsü stabil olmalý, görüntü titrememeli ve benzeri olumsuzluklar bulunmamalýdýr.
Parlaklýk ve karakterler ile arka plan arasýndaki kontrast, operatör/çalýþan tarafýndan kolaylýkla ayarlanabilmelidir.
Ekran, operatörün/çalýþanýn ihtiyacýna göre kolaylýkla her yöne döndürülerek ayarlanabilir olmalýdýr.
Ekran, ayrý bir kaide veya ayarlanabilir bir masa üzerinde kullanýlabilir olmalýdýr.
Ekranda kullanýcýyý rahatsýz edebilecek yansýma ve parlamalar olmamalýdýr.
c) Klavye
Klavye, operatörün/çalýþanýn el ve kollarýnýn yorulmamasý ve rahatça çalýþabilmesi için ekrandan ayrý ve hareketli olmalýdýr.
Klavyenin ön tarafýna, operatörün/çalýþanýn bileklerini dayayabileceði özel destek konulmalýdýr.
Operatörün/çalýþanýn elleri ve kollarý için klavyenin önünde yeterli boþluk olmalýdýr.
Klavye yüzeyi ýþýðý yansýtmayacak þekilde mat olmalýdýr.
Klavye tuþlarýnýn özellikleri ve yerleri klavye kullanýmýný kolaylaþtýracak þekilde olmalýdýr.
Klavye tuþlarý üzerindeki semboller, çalýþma pozisyonuna göre kolaylýkla okunabilir ve
seçilebilir nitelikte olmalýdýr.
ç) Çalýþma masasý veya çalýþma yüzeyi
Çalýþma masasý veya çalýþma yüzeyi; ekran, klavye, dokümanlar ve diðer ilgili malzemelerin rahat bir þekilde düzenlenebilmesine olanak saðlayacak þekilde, yeterli büyüklükte ve ýþýðý yansýtmayacak nitelikte olmalýdýr.
Operatörün/çalýþanýn rahatsýz edici göz ve baþ hareketleri ihtiyacýný en aza indirecek þekilde yerleþtirilmiþ ve ayarlanabilir özellikte doküman tutucu kullanýlmalýdýr.
Çalýþanýn rahat bir pozisyonda olmasý için yeterli alan olmalýdýr.
d) Çalýþma
sandalyesi
Sandalye dengeli
ve operatörün/çalýþanýn rahat bir pozisyonda oturabileceði ve kolaylýkla hareket edebileceði þekilde olmalýdýr.
Oturma yerinin
yüksekliði ayarlanabilir
olmalýdýr.
Sýrt dayama yeri öne-arkaya ve yukarý-aþaðý ayarlanabilir, sýrt desteði bele uygun ve esnek olmalýdýr.
Ýstendiðinde operatöre/çalýþana uygun bir ayak desteði saðlanmalýdýr.
2. Çalýþma ortamý
a) Gerekli alan
Operatörün/çalýþanýn oturma þeklini deðiþtirebilmesi ve rahatça hareket
edebilmesi için çalýþma merkezi yeterli geniþlikte olmalý ve uygun þekilde düzenlenmelidir.
b) Aydýnlatma
Operatörün/çalýþanýn gereksinimleri ve yapýlan iþin türü dikkate alýnarak uygun aydýnlatma þartlarý saðlanmalý, arka planla ekran arasýnda uygun kontrast bulunmalýdýr.
Yapay aydýnlatma kaynaklarýnýn yeri ve teknik özellikleri
ekrandaki ve diðer ekipman üzerindeki parlama ve yansýmalar önlenecek þekilde olmalýdýr.
c) Yansýma ve
parlama
Çalýþma merkezlerinde yansýmalara ve
parlamalara neden olabilecek ýþýk gelmesini önlemek amacýyla tedbirler alýnmalýdýr.
Ekrana gelen gün ýþýðýnýn kontrol edilebilmesi için yatay ve dikey ayarlanabilir perdeler kullanýlmalýdýr.
ç) Gürültü
Çalýþma merkezlerinde kullanýlan ekipmanýn
gürültüsü çalýþanlarýn dikkatini daðýtmayacak ve karþýlýklý konuþmayý engellemeyecek düzeyde olmalýdýr.
d) Isý
Çalýþma merkezindeki ekipman çalýþanlarý rahatsýz edecek düzeyde ortama ýsý vermemelidir.
e) Radyasyon
Çalýþma merkezindeki görünür ýþýk dýþýndaki tüm radyasyonlarýn saðlýða zarar vermeyecek düzeylerde olmasý için gerekli önlemler alýnmalýdýr.
f) Nem
Çalýþma ortamýnda nem, uygun düzeyde tutulmalý ve bu düzey korunmalýdýr.
3. Operatör-Bilgisayar
arayüzü
Ýþveren, ekranlý araçlarla yapýlacak iþin düzenlenmesinde ve kullanýlacak programlarýn seçiminde aþaðýdaki hususlara uyar:
a) Programlarýn iþe uygun olmasý saðlanýr.
b) Programlarýn kolay kullanýlabilir ve eðer uygunsa operatörün bilgi düzeyine ve
deneyimine göre ayarlanabilir olmasý saðlanýr. Operatörün bilgisi dýþýnda programlara müdahale edilemez.
c) Sistemler çalýþanlarýn verimini artýracak ve kolaylýk saðlayacak þekilde geri
beslemeli olmalýdýr.
ç) Sistemler operatöre uygun hýz ve formatta bilgi verecek þekilde olmalýdýr.
d) Programlarýn, özellikle verilerin algýlanmasý ve kullanýlmasý konusunda yazýlým ergonomisi prensiplerine uygun olmalýdýr.
|