|
Anayasa Mahkemesi
Başkanlığından:
Esas Sayısı
: 2010/13 (Siyasi
Parti Mali Denetimi)
Karar Sayısı :
2013/16
Karar Günü :
3.1.2013
I- MALİ DENETİMİN KONUSU
Sosyaldemokrat Halk Partisinin 2009 yılı kesin
hesabının incelenmesidir.
Sosyaldemokrat Halk
Partisinin 24.05.2002 tarihinde 176
kurucu üye ile kurularak tüzel kişilik kazanmıştır. Sosyaldemokrat
Halk Partisinin 13.3.2010 gününde yapmış olduğu III. Olağanüstü
Kurultayında, Eşitlik ve Demokrasi Partisinin katılımının kabulüne ve bu
katılımla birlikte Partinin isminin Eşitlik ve Demokrasi Partisi olarak
değiştirilmesine oybirliğiyle karar verilmiştir.
II- İLK İNCELEME
Sosyaldemokrat Halk
Partisinin 2009 yılı kesin hesabının ilk incelemesi sonucunda, dosyada
eksiklik bulunmadığından işin esasının incelenmesine OYBİRLİĞİYLE karar
verilmiştir.
III- ESASIN İNCELENMESİ
Sosyaldemokrat Halk
Partisinin, Anayasa Mahkemesine verdiği 2009 yılı kesin hesap çizelgeleri
ile dayanağını oluşturan defter ve belgeler üzerinde yapılan inceleme
sonuçlarını içeren Anayasa Mahkemesi Raportörü Zekeriya AYDIN tarafından
hazırlanan esas inceleme raporu, Anayasa ve 6216 sayılı Anayasa
Mahkemesinin Kuruluşu ve Yargılama Usulleri Hakkında Kanun ile 2820 sayılı
Siyasi Partiler Kanunu’nun ilgili kuralları, bunların gerekçeleri ile diğer
yasama belgeleri okunup incelendikten sonra gereği görüşülüp düşünüldü:
Denetimin maddi öğelerini oluşturan defter ve
belgelerde, Partinin 2009 yılı gelirleri toplamının 358.540,10 TL ve
giderleri toplamının 363.420 TL olduğu anlaşılmaktadır.
Sosyaldemokrat Halk Partisinin 2009 yılı birleşik
kesin hesabının gelir ve gider rakamlarının yukarıda açıklanan tutarlardan
oluştuğu, bu haliyle 2009 yılı birleşik kesin hesabının doğru ve denk
olduğu sonucuna varılmıştır.
Yargıtay Cumhuriyet
Başsavcılığının kayıtlarından Sosyaldemokrat Halk Partisinin 2009 yılı
itibariyle 69 ilde örgütlendiği anlaşılmaktadır.
Parti yetkililerince Adana, Afyonkarahisar, Ankara,
Artvin, Bolu, Bursa, Eskişehir,
Erzurum, Giresun, Hatay, İçel, İstanbul, İzmir, Kocaeli, Konya, Malatya,
Mardin, Sakarya, Samsun, Sinop, Tekirdağ, Tokat, Trabzon, Van, Zonguldak,
Batman ve Yalova olmak üzere toplam 27 ilin ismi tabloda belirtilmesine
rağmen her hangi bir gelir ve gider belirtilmemiştir.
Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığının kayıtlarında
Adıyaman, Ağrı, Antalya, Aydın, Balıkesir, Bilecik Bingöl, Bitlis,
Çanakkale, Çankırı, Denizli, Diyarbakır, Edirne, Elazığ, Erzincan, Gaziantep,
Hakkari, Kars, Kastamonu, Kırklareli, Kırşehir, Kütahya, Kahramanmaraş,
Muğla, Muş, Nevşehir, Ordu, Rize, Siirt, Sivas, Tunceli, Şanlıurfa, Karaman,
Şırnak, Bartın, Ardahan, Iğdır, Karabük, Kilis ve Düzce olmak üzere toplam
40 il açık görünmesine karşın, Parti yetkililerince sunulan gelir gider
tablosunda bu illerle ilgili herhangi bir bilgi bulunmamaktadır.
Parti il örgütleri faaliyette olduğuna göre, bu
yerlerin giderlerinin nasıl karşılandığının belgeleriyle birlikte
açıklanması istenmiştir.
Parti yetkilileri“Halen faaliyet göstermekte olan EDP il, ilçe ve belde örgütleri
içinde faaliyet gösterilen mekanın mülkiyeti kendisine ait olan yoktur.
Bunların kira durumu ve yönetim giderlerinin karşılanmasına dair bilgiler
ise sorumluluk aldığımız dönem itibariyle (13 mart 2010 sonrası) mevcut
belgeler ışığında, usulüne uygun hazırlanmış olarak ve kesin hesap
bağlamında tarafınıza iletilmiştir.” şeklinde cevap vermişlerdir.
Siyasi partilerin faaliyetlerini yürüttükleri genel
merkez, il, ilçe veya belde başkanlıklarına ait binaların ya kendi mülkü
veya kira olması gerekir. Şayet parti yetkililerine ait binalarda siyasi
parti faaliyette bulunuluyor ise (il, ilçe veya belde teşkilatının
faaliyette bulunduğu binalar) bu takdirde kira sözleşmesi düzenlenerek
isabet eden tutarın partiye bağış olarak kaydedilmesi gerekir.
Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığının kayıtlarına
göre Partinin 69 ilde teşkilatı bulunmasına karşın 67 il ile ilgili her
hangi bir gelir ve gider bildirilmemiştir.
Partinin il örgütleri faaliyette olduğuna göre, bu
yerlerin en azından yönetim giderlerinin (kira, su, elektrik, telefon,
kırtasiye vb.) olması gerekir. Yönetim giderlerinin hesaplarda görülmemesi
kayıt dışı gelir ve gider oluşturulmuş olduğunu göstermektedir. Bu durumda
2820 sayılı Kanun’un 69. maddesindeki bir siyasi partinin bütün gelirlerinin,
o siyasi partinin tüzel kişiliğinin adına elde edileceği ile aynı Kanun’un
70. maddesindeki bir siyasi partinin bütün giderlerinin o siyasi partinin
tüzel kişiliğinin adına yapılacağı hükmüne aykırı davranılmıştır.
Mahkemeye istenen bilgilerin istendiği şekliyle
verilmemesi, hesap verilebilir şekilde kayıt ve belge düzeninin oluşturulmaması,
hesabın dışında gelir ve gider oluşturulması, inceleme ve araştırmayı
engellemeye yönelik eylemler olduğundan 2820 sayılı Kanun’un 111.
maddesinin (c) fıkrasına istinaden gerekli işlemlerin yapılmasını temin
için Ankara Cumhuriyet Başsavcılığına suç duyurusunda bulunulması gerekir.
A- Partinin Savunması
Parti yetkilileri kendilerine sorulan hususlara, “EDP’nin yönetimini oluşturan bizler,
eski adı Sosyal Demokrat Halkçı Parti (SHP)’ye üye olarak 13 Mart 2010
tarihinde katılmış olup, söz konusu geçmiş dönem dair işlemler hakkında
bilgimiz olmadığı gibi, yine söz konusu döneme ait belgelere de ulaşabilmiş
değiliz.
Yazınızda söz konusu edilen dönemin
genel başkanı, PM üyeleri, il başkanları ve bütün merkez yöneticileri,
yerel yöneticileri ve üyelerinin neredeyse tamamı izleyen tarihlerde istifa
edip partiden ayrılmışlardır.
Halen faaliyet göstermekte olan EDP
il, ilçe, ve belde örgütleri içinde faaliyet gösterilen mekanın mülkiyeti
kendisine ait olan yoktur. Bunların kira durumu ve yönetim giderlerinin
karşılanmasına dair bilgiler ise sorumluluk aldığımız dönem itibariyle (13
mart 2010 sonrası) mevcut belgeler ışığında, usulüne uygun hazırlanmış
olarak ve kesin hesap bağlamında tarafınıza iletilmiştir.
Aynı yazının 2.(a) ve (b) şıkları ile
3, 4, 5, 6 , 7, 8, 9, 10, 11, 12, 13, 14, 15, 16, 17, 18, 19 ve 20.
maddelerinde belirtilen soruları yanıtlayacak bilgi ve belgelere de
ulaşmamız yukarıda belirttiğimiz gerekçelerle maddeten mümkün olamamıştır.”
şeklinde cevap vermişlerdir.
B- Gelirlerin İncelenmesi
1- Genel Merkez Gelirleri
Parti Genel Merkezinin gelirleri, 355.577,21 TL
olarak gösterilmiştir.
Bunun 122.760 TL’si aidat ve bağış gelirleri, 440
TL’si toplantı katılım gelirleri, 15.350 TL’si dosya satış gelirleri,
20.425,50 TL’si gazete ve satış gelirleri, 134.450 TL’si kampanya bağış
gelirleri, 79.833 TL’si kurucu üyeler/PM/MYK bağışları ve 0,87 TL’si
iskonto gelirlerinden oluşmaktadır.
2009 yılı için 2820 sayılı Kanun’un 66. maddesine
göre yasal bağış sınırı 23.470 TL aşılmıştır.
Parti Genel Merkezinin
2009 yılı muhasebe kayıtlarının tutulduğu yevmiye defteri ve defteri kebir
31.12.2008 tarihinde Çankaya İlçe Seçim Kuruluna onaylattırılmıştır.
Parti Genel Merkezinin 2009 yılı defter kayıtları
ve gelir belgeleri üzerinde yapılan incelemede, aşağıda belirtilen
dışındaki gelirlerin 2820 sayılı Kanun’a uygun olarak sağlandığı sonucuna
varılmıştır.
1- Feridun İMREK’in 2009 yılında Partiye yaptığı bağış miktarı 29.000
TL’dir. 2009 yılı içinde bir kişinin bağış yapabileceği tutar 23.470 TL
olduğundan dolayı 29.000 – 23.470 = 5.530 TL bağış sınırının üstünde
kalmaktadır. 2820 sayılı Kanun’a aykırı olarak bağışta bulunma ve bağışı
kabul etme nedeni sorulmuştur.
Feridun İmrek’in Yaptığı Bağışlara İlişkin Tablo
|
Yevmiye tarih ve no
|
Bağış Makbuzunun Tarih ve Nosu
|
Bağış Tutarı
|
Bağış sınırını aşan Tutar
|
Bağışı Kabul eden sorumlu ve Görevi
|
|
30.1.2009/8
|
30.1.2008/232843
|
9.760
|
|
Güngör Oflu
|
|
20.2.2009/13
|
20.2.2009/232916
|
2.000
|
|
Güngör Oflu
|
|
10.3.2009/20
|
10.3.2009/232928
|
13.240
|
1.530
|
Güngör Oflu
|
|
29.7.2009/89
|
29.7.2009/232859
|
1.000
|
1.000
|
Nurullah Deniz (Genel sayman)
|
|
1.9.2009/122
|
1.9.2009/232875
|
3.000
|
3.000
|
Nurullah Deniz (Genel sayman)
|
Parti yetkilileri
bu maddede belirtilen hususa cevap vermemişlerdir.
2820 sayılı Kanunu’nun,66. maddesinin ikinci
fıkrasında, “Yukarıdaki fıkranın
dışında kalan gerçek ve tüzel kişilerin her birinin bir siyasi partiye aynı
yıl içerisinde iki milyar liradan fazla kıymette ayni ve nakdi bağışta bulunması
yasaktır.”; ek 6. maddesinde “Bu
Kanunun 66 ve 70 inci maddelerinde yer alan parasal değerler her takvim
yılı başından geçerli olmak üzere, o yıl için 4/1/1961 tarihli ve 213
sayılı Vergi Usul Kanunu hükümleri uyarınca tespit ve ilan olunan yeniden
değerleme oranında artırılır”;
76. maddesinin birinci fıkrasında ise“Bu
Kanunun bağışlarla ilgili hükümlerine aykırı olarak bağış kabul ettiği
Anayasa mahkemesince tespit edilen siyasi partilerin, 66 ncı maddenin
birinci ve üçüncü fıkralarına aykırı şekilde elde ettikleri gelirlerin
tamamının Hazineye irad kaydedilmesine,taşınmaz malların Hazine adına
tapuya tesciline;aynı maddenin ikinci fıkrasında belirtilen miktarlardan fazla gelirlerle taşınmaz
malların bu fıkrada belirtilen miktarı geçen kısmının karşılığının Hazineye irad
kaydedilmesine karar verilir.” şeklinde
düzenleme yapılmıştır.
2820 sayılı Kanun’un 66. maddesine göre, 2009 yılı
için bir kişinin bağış yapabileceği miktar 23.470 TL olduğundan bu tutarı
aşan 5.530 TL tutarındaki bağış
geliri karşılığı malvarlığının aynı Kanun’un 76. maddesi uyarınca Hazine’ye
gelir kaydedilmesi gerekir.
2820 sayılı Kanun’un 116. maddesinde, “Bu Kanunun 66 ncı maddesi hükümlerine aykırı olarak bağışta bulunan
kimse ve bağışı kabul eden parti sorumlusu, altı aydan bir yıla kadar hapis
cezası ile cezalandırılır.”
denildiğinden, Kanun'a aykırı olarak bağışta bulunan Feridun İRMEK
ile bağışı kabul eden parti sorumluları Güngör OFLU ve Nurullah DENİZ
hakkında gerekli yasal işlemlerin yapılabilmesi için Ankara Cumhuriyet
Başsavcılığına suç duyurusunda bulunulması gerekir.
2- İl Örgütleri Gelirleri
Parti il örgütlerinden Çorum il başkanlığının
gelirleri 34 TL, Manisa il başkanlığının gelirleri 2.928,89 TL olarak
gösterilmiştir.
Parti il örgütlerinden 67 ilin herhangi bir geliri
bulunmamaktadır.
C- Giderlerin İncelenmesi
1- Genel Merkez Giderleri
Parti genel merkezinin 2009 yılı giderleri
355.577,21 TL olarak gösterilmiştir.
Bunun 76.924,1 TL’si finansman giderleri, 100.561,68
TL’si dışarıdan sağlanan fayda ve hizmet giderleri, 37.869,41 TL’si çeşitli
giderler, 32.267,53 TL’si personel ücret ve giderleri, 20.440 TL’si kira
giderleri, 160,33 TL’si çek ve komisyon giderleri, 11.624,71 TL’si işçi
ücret giderleri, 277,95 TL’si kırtasiye giderleri, 706,6 TL’si gazete ve
dergi abone giderleri, 6.870,52 TL’si posta ve kargo giderleri, 111,4 TL’si
yol taşıt nakliye giderleri, 4.712,82 TL’si ısıtma aydınlatma ve su
giderleri, 249,8 TL’si temsil ve ağırlama giderleri, 1.069,23 TL’si
temizlik bakım onarım giderleri, 663,82 TL’si kurultay ve toplantı
giderleri, 2.191,33 TL’si büro ortak gideri, 514,2 TL’si avukatlık dava ve
icra giderleri, 295,63 TL’si pul ve noter giderleri, 839,27 TL’si
bilgisayar giderleri, 31.683,31 TL’si Anayasa Mahkemesi usulsüzlük
cezasının gecikme faizi, 25.543,57 TL’si önceki dönem giderlerinden oluşmaktadır.
Parti Genel Merkezinin 2010 yılına devreden kasa ve
banka mevcudu anlaşılamamıştır.
Parti Genel Merkezinin 2009 yılı defter kayıtları ve
gider belgeleri üzerinde yapılan incelemede, aşağıda belirtilen konular
dışında, giderlerin 2820 sayılı Kanun’a uygun olarak gerçekleştirildiği
sonucuna varılmıştır.
Muhasebe biliminin genel kabul görmüş temel
kavramlarından biri “Belgelendirme”
kavramıdır. 213 sayılı Vergi Usul Kanunu’nun 229. maddesinde “Fatura, satılan emtia veya yapılan iş
karşılığında müşterinin borçlandığı meblağı göstermek üzere emtiayı satan
veya işi yapan tüccar tarafından müşteriye verilen ticari vesikadır”
şeklinde tarif yapılmış ve “Fatura
Kullanma Mecburiyeti” başlıklı 232. maddesindeki hükmüne göre de,
faturanın hangi hallerde ve kimler tarafından alınması ve verilmesinin
gerektiği ifade edilmiştir. Bu bağlamda mal ve hizmet alımlarında bu
işlemlerin fatura ile belgelendirilmesi zorunlu tutulmuş ve gerekli
muhasebe kayıtlarının tutulmasında da faturanın tevsik edici belge olarak
kullanılması gerektiği ifade edilmiştir.
Aynı Kanun’un “Makbuz Mecburiyeti” başlıklı
236. maddesinde, “Serbest meslek erbabı, mesleki faaliyetlerine ilişkin
her türlü tahsilatı için iki nüsha serbest meslek makbuzu tanzim etmek ve
bir nüshasını müşteriye vermek, müşteri de bu makbuzu istemek ve almak
mecburiyetindedir.” denilmiş ve makbuzun muhteviyatı da 237. maddede
belirtilmiştir.
Yine aynı Kanun’un “Gider Pusulası” başlıklı
234. maddesinde ki, “Birinci ve ikinci sınıf tüccarlar, kazancı basit
usulde tespit edilenlerle defter tutmak mecburiyetinde olan serbest meslek
erbabının ve çiftçilerin vergiden muaf esnafa;
Yaptırdıkları işler veya onlardan satın aldıkları
emtia için tanzim edip işi yapana veya emtiayı satana imza ettirecekleri
gider pusulası vergiden muaf esnaf tarafından verilmiş fatura hükmündedir.
Bu belge, birinci ve ikinci sınıf tüccarların, zati eşyalarını satan
kimselerden satın aldıkları altın, mücevher gibi kıymetli eşya için de
tanzim edilir. Gider pusulası, işin mahiyeti, emtianın cins ve nev'i ile
miktar ve bedelini ve iş ücretini ve işi yaptıran ile yapanın veya emtiayı
satın alan ile satanın adlarıyla soyadlarını (Tüzel kişilerde unvanlarını)
ve adreslerini ve tarihi ihtiva eder ve iki nüsha olarak tanzim ve bir
nüshası işi yapana veya malı satana tevdi olunur. Gider pusulaları, seri ve
sıra numarası dahilinde teselsül ettirilir.” hükmünden fatura vermek mecburiyetinde olmayanlar
için gider pusulası düzenleneceği anlaşılmaktadır.
2820 sayılı Kanun’un 70. maddesinin üçüncü
fıkrasına göre beş bin liraya kadar olan (2009 yılı için 58,65 TL)
harcamaların makbuz veya fatura gibi bir belge ile tevsik edilmesi zorunlu
olmadığından, bu miktarı geçen harcamaların geçerli ve kanıtlayıcı bir
belgeye dayanması gerekmektedir.
2820 sayılı Kanun’un 70. maddesinde, “Bir siyasî partinin bütün giderleri, o
siyasi parti tüzelkişiliği adına yapılır” ve aynı Kanun’un 75.
maddesinde, “Anayasa Mahkemesi denetimi
sonunda, o siyasi partinin gelir ve giderlerinin doğruluğuna ve kanuna
uygunluğuna veya kanuna uygun olmayan gelirler ile giderler dolayısıyla da
bunların Hazineye gelir kaydedilmesine karar verir” ve 76. maddesinde
de, “Belgelendirilmesi gerektiği halde
belgelendirilmeyen parti giderleri miktarınca parti malvarlığı, Anayasa
Mahkemesi kararıyla Hazineye irad kaydedilir” hükümleri yer almıştır.
25.2.2011 günlü, 27857 mükerrer sayılı Resmî
Gazete’de yayımlanan 6111 sayılı Bazı Alacakların Yeniden Yapılandırılması
ile Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanun’u ve Diğer Bazı Kanun
ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun
yayınlandığı tarih itibariyle yürürlüğe girdiğinden ve geçici maddelerde
yargılanmamış siyasi parti hesaplarında değiştirilen hükümlerin
uygulanacağına dair düzenleme de yapılmadığından dolayı bu tarihten önceki
denetim ve yargılamada değişiklikten önceki hükümler uygulanacaktır.
Anayasa Mahkemesi partilerin mali denetiminde parti
tüzel kişiliğini dikkate alarak yargılama yapmaktadır. Dolayısıyla
yöneticilerin birbirleri ile olan ilişkileri ilgili yıl hesabının incelenme
ve yargılanmasında dikkate alınmamakta, suç unsuruna rastlanılması halinde
ise Başsavcılığa suç duyurusunda bulunulmaktadır.
1- Telefon gecikme bedellerinin Parti bütçesinden ödenme nedeni
sorulmuştur.
Telefon Gecikme Bedelleri
|
Yevmiye tarih ve no
|
İçerik
|
Tutar
|
|
10.1.2009/4
|
Türk Telekom gecikme bedelleri
|
10,81
|
|
“ “
|
Turkcell gecikme bedelleri
|
25,42
|
|
20.1.2009/6
|
Turkcell gecikme bedelleri
|
47,19
|
|
28.3.2009/23
|
Turkcell gecikme bedelleri
|
7,22
|
|
31.3.2009/26
|
Türk Telekom gecikme bedelleri
|
27,41
|
|
31.3.2009/27
|
Turkcell gecikme bedelleri
|
17,70
|
|
6.5.2009/33
|
Turkcell gecikme bedelleri
|
14,15
|
|
6.5.2009/34
|
Türk Telekom gecikme bedelleri
|
4,37
|
|
6.6.2009/46
|
Türk Telekom gecikme bedelleri
|
19,48
|
|
1.7.2009/68
|
Turkcell gecikme bedelleri
|
5,46
|
|
14.7.2009/82
|
Türk Telekom gecikme bedelleri
|
17,62
|
|
15.7.2009/83
|
Türk Telekom gecikme bedelleri
|
15,18
|
|
29.7.2009/91
|
Turkcell ve Türk Telekom gecikme bedelleri
|
12,67
|
|
5.11.2009/167
|
2003 yılı Türk Telekom gecikme bedelleri
|
4.434,12
|
|
23.12.2009/199
|
Türk Telekom gecikme bedelleri
|
22,28
|
Toplam……………………………………………………………………………..4.681,08
Parti yetkilileri
bu maddede belirtilen hususa cevap vermemişlerdir.
Parti yetkililerinin ödemelerin zamanında yapılması
için gerekli tedbirleri almaları gerekir. Parti görevlilerinin yükümlülüklerini
zamanında yapmamaları sonucu oluşan gecikme bedelinden parti tüzel
kişiliğini sorumlu tutma imkanı bulunmamaktadır. Bu ödemelerin kişisel
sorumluluk kapsamında olduğu açıktır. Bu nedenle 4.681,08 TL’nin Hazine’ye irad kaydedilmesi gerekir.
2- Parti görevlilerinin vergi ve diğer kanuni yükümlülüklerini
zamanında yapmamaları sonucu oluşan gecikme zammı, ücreti ile para
cezalarının Parti bütçesinden ödenme nedeni sorulmuştur.
Gecikme Zammı, Faiz
ve Cezalara İlişkin Liste
|
Yevmiye tarih ve no
|
Alındının
Tarih ve Nosu
|
Mahiyeti
|
Tutarı
|
|
20.1.2009/6
|
16.1.2009/22-37
|
Cumhuriyet VD Alınan diğer faizler
|
207,28
|
|
“ “
|
16.1.2009/18-21
|
Gelir vergisi stopaj ve damga vergisi gecikme zammı
|
299,25
|
|
“ “
|
16.1.2009/17
|
Vergi ziyaı cezası ve gecikme zammı
|
1.128,07
|
|
12.3.2009/21
|
17.3.2009/123
|
SSK primi, İşsizlik sigortası ve damga vergisi gecikme zammı
|
1.466,83
|
|
31.3.2009/26
|
18.2.2009/77-91
|
Seğmenler VD Alınan diğer faizler
|
176
|
|
6.5.2009/33
|
5.5.2009/3594710-3594715
|
Elektrik bedelleri gecikme zammı
|
8,39
|
|
22.6.2009/58
|
22.6.2009/3943686-3943689
|
Elektrik bedelleri gecikme zammı
|
5,21
|
Toplam……………………………………………………………...…………………….3.291,03
Parti yetkilileri
bu maddede belirtilen hususa cevap vermemişlerdir.
Parti yetkililerinin ödemelerin zamanında yapılması
için gerekli tedbirleri almaları gerekir. Parti görevlilerinin
yükümlülüklerini zamanında yapmamaları sonucu oluşan gecikme faizi ve
gecikme zammından parti tüzel kişiliğini sorumlu tutma imkanı
bulunmamaktadır. Bu ödemelerin kişisel sorumluluk kapsamında olduğu
açıktır. Bu nedenle 3.291,03 TL’nin
Hazine’ye irad kaydedilmesi gerekir.
3- Aşağıda gösterilen harcamalar 213 sayılı Vergi Usul Kanunu’ndaki
belge asılları olmadan veya faksdan çıkan suretine dayanılarak yapılmıştır.
213 sayılı Kanun’a göre düzenlenmiş belge aslı olmadan ödeme yapılma nedeni
sorulmuştur.
Fatura Aslı Olmadan Yapılan Giderlere Ait Tablo (Tablo-1)
|
Yevmiye Tarih ve No
|
Kimden alındığı
|
Belge türü
|
Tutar
|
|
11.5.2009/36
|
Çözüm Tel. Elekt. İletişim Ticaret
|
6.5.2009 tarih ve 007344 nolu faks fatura
|
389,4
|
|
11.5.2009/36
|
Demirci The Media Network
|
11.5.2009 tarih ve 022345 nolu faks fatura
|
7.850,70
|
|
6.6.2009/47
|
Nisan Yayıncılık
|
Tarih yok. 087501 nolu faks fatura
|
2.000
|
Toplam………………………………………………………………………………………
10.240,1
Fatura Olmadan Yapılan Ödemelere Ait Liste
(Tablo-2)
|
Yevmiye tarih ve no
|
İçerik
|
Belge türü
|
Tutar
|
|
18.6.2009/57
|
9 adet Türk Telekom
faturası bulunmamaktadır.
|
PTT Tahsilat Belgesi
|
236,81
|
|
24.6.2009/60
|
Telefonlar:
0.533.738 82 00 =138,80
0.533.738 82 01 =195,10
0.533.738 82 02 =71
0.533.738 82 03 =205,20
|
Kredi kart slibi
|
610,1
|
|
24.6.2009/60
|
9 adet Türk Telekom faturası
bulunmamaktadır.
|
PTT Tahsilat Belgesi
|
580,19
|
|
14.7.2009/82
|
9 adet Türk Telekom
faturası bulunmamaktadır.
|
Tahsilat makbuzu
|
340,5
|
|
20.11.2009/173
|
4 adet Türk Telekom
faturası bulunmamaktadır.
|
PTT Tahsilat Belgesi
|
339
|
Toplam……………………………………………………………………………………..2.106,6
Fatura Olmadan Yapılan Ödemelere Ait Liste
(Tablo-3)
|
Yevmiye tarih ve no
|
İçerik
|
Belge durumu
|
Tutar
|
|
10.1.2009/3
|
Gider yazılmıştır.
|
Fatura veya fatura yerine geçen belgeler bulunmamaktadır.
|
584,93
|
|
10.2.2009/12
|
Gider yazılmıştır.
|
Fatura veya fatura yerine geçen belgeler bulunmamaktadır.
|
3.294,44
|
|
10.3.2009/19
|
Gider yazılmıştır.
|
Fatura veya fatura yerine geçen belgeler bulunmamaktadır.
|
1.572,31
|
Toplam……………………………………………………………………….……………….5.451,68
Parti yetkilileri
bu maddede belirtilen hususa cevap vermemişlerdir.
2820 sayılı Kanun’un 70. maddesinde beş milyon
(2009 yılı için 58,65 TL) liraya kadar olan harcamaların makbuz veya fatura
gibi bir belge ile tevsik edilmesi zorunlu olmadığı belirtildiğinden bu
miktarı aşan harcamaların makbuz veya fatura gibi geçerli ve kanıtlayıcı
belgeye dayanması gerekmektedir. Bu nedenle fatura aslı olmaksızın veya 213
sayılı Kanun’a uygun düzenlenmiş belge olmadan kaydedilen giderin, Kanun’un
öngördüğü anlamda belgeye dayandırılmış olduğunun kabul edilmesi mümkün
değildir.
213 sayılı Kanun’a uygun olarak düzenlenmiş fatura,
serbest meslek makbuzu, gider pusulası gibi kanıtlayıcı belgeler olmadan
yapılan 17.798,38 TL tutarındaki
giderin Kanun’un öngördüğü anlamda belgeye dayandırılmış olduğu kabul
edilmemiştir. Bu nedenle söz konusu miktarın Hazine’ye irad kaydedilmesi
gerekir.
4- Parti adına olmayan, kişi adına kayıtlı telefonlara alınan kontör
bedellerinin Parti bütçesinden karşılanma nedeni sorulmuştur.
Kontör Alımları
|
Yevmiye tarih ve no
|
Fişin tarih ve no
|
İşletme adı
|
İçerik
|
Tutar
|
|
30.1.2009/10
|
17.1.2009/000004
|
Doğru Market
|
Kontör
|
42
|
|
“ “
|
|
Konur Büfe
|
Kontör
|
42
|
Toplam…………………………………………………………..…….…………………………….84
Parti yetkilileri bu maddede belirtilen hususa
cevap vermemişlerdir.
Parti yetkilileri kimlere alındığına dair isim
belirtmedikleri gibi, bu kontörlerin parti faaliyetleri için kullanıldığına
dair kanıtlayıcı bilgi ve belge de sunmamışlardır. Bu nedenle Parti adına
yapılmış bir gider olarak kabul edilmemiştir.
5- Tabloda yer alan 90, 184, 198, 200, ve 201 nolu yevmiyelerde ki
icra ödemelerinin ana para ve faizinin ayrı ayrı belirtilmesi ile faiz ve
diğer masrafların parti bütçesinden karşılanma nedeni sorulmuştur.
İcra Ödemelerine Ait Liste
|
Yevmiye tarih ve no
|
Borcun kaynağı
|
Açıklama
|
Anapara
|
Faiz ve Diğer masraflar
|
Toplam tutar
|
|
12.3.2009/21
|
Mustafa Kemal Borazan’ın alacağı
|
|
6.000
|
2.000
|
8.000
|
|
29.7.2009/90
|
Güngör Oflu alacağı
|
Ankara 28.İcra E:2009/9265 sayılı dosyaya ödeme
|
|
|
4.001,5
|
|
2.12.2009/184
|
|
Ankara 28.İcra E:2009/9265 sayılı dosyaya ödeme
|
|
|
6.318,13
|
|
22.12.2009/198
|
|
Ankara 9.İcra E:2009/18096 sayılı dosyaya ödeme
|
5.310
|
872,83
|
6.182,83
|
|
22.12.2009/198
|
|
Ankara 31.İcra E:2009/8116 sayılı dosyaya mahsuben elden 800.-tl
ödendi. A4’e alındı belgesi
düzenlendi.
|
|
|
800
|
|
24.12.2009/200
|
|
Ankara 31.İcra E:2009/8116 sayılı dosyaya mahsuben elden 1.000.-tl
ödendi. A4’e tutanak belgesi
düzenlendi.
|
|
|
1.000
|
|
24.12.2009/201
|
|
Ankara 31.İcra E:2009/8116 sayılı dosyaya mahsuben elden 1.000.-tl
ödendi. A4’e tutanak belgesi
düzenlendi.
|
|
|
1.000
|
Parti yetkilileri bu maddede belirtilen hususa
cevap vermemişlerdir.
29.7.2009/90, 2.12.2009/184, 22.12.2009/198,
24.12.2009/200, 24.12.2009/201 yevmiyedeki icra ödemelerinde ki istenen
bilgiler tarafımıza verilmemiştir. İstenen bilgiler tarafımıza
verilmediğinden dolayı bu ödemeler Parti tarafından karşılanacak gider
olarak kabul edilmemiştir.
Parti yetkililerinin ödemelerin zamanında yapılması
için gerekli tedbirleri almaları gerekir. Aksi halde bu tedbirlerin
alınmaması sonucu oluşacak faiz ve diğer masraflar parti bütçesinden
ödenecektir ki bunu kabul etmek mümkün değildir.
Parti görevlilerinin yükümlülüklerini zamanında
yapmamaları sonucu oluşan faiz ve diğer masraflardan parti tüzel kişiliğini
sorumlu tutma imkanı bulunmamaktadır. Bu ödemelerin kişisel sorumluluk
kapsamında olduğu açıktır. Dolayısıyla 15.992,46
TL’nin Hazine’ye gelir yazılması gerekir.
6- 17.8.2009 tarih ve 105 nolu yevmiyede Sevgi ÇİÇEK’in 17.8.2009
tarih ve 041205 nolu faturası ile genel sayman Nurullah DENİZ tarafından
gönderilen duvak, çelenk ve aranjman bedeli olan 75TL.nin Parti bütçesinden
karşılanma nedeni sorulmuştur.
Parti yetkilileri bu maddede belirtilen hususa
cevap vermemişlerdir.
7- Habertürk'e (Yeni Kan Medya) avans olarak verilen 90.532 TL’nin
hangi tarihte ve hangi iş için verildiği ile avansın kapatıldığı tarihin
bildirilmesi istenmiştir.
Parti yetkilileri bu maddede belirtilen hususa
cevap vermemişlerdir.
Yapılan incelemelerde, söz konusu ödemeye ilişkin
olarak kanıtlayıcı herhangi bir belge bulunamamış, avansın içeriği ile
kapatılma tarihi Parti görevlilerinden sorulmuş, görevlilerce söz konusu
ödemenin raporun düzenlendiği tarihe kadar kapatıldığına dair bir belge
ibraz edilmemiştir.
Ödemenin avans hesabına kaydedilmesi Partinin
kasasından belgesiz olarak para çıkmış olması gerçeğini etkilemeyecektir.
Ödemenin yapıldığı tarihten bu güne kadar olan
sürenin uzunluğu, içeriğe ilişkin belge verilmemesi ve kaydın bu şekilde
bırakılması gerçekte bu ödemelerin belgeye dayanmadan yapılan gider
olduğunu göstermektedir. 2012 yılı sonuna kadar herhangi bir belge
sunulmamış olması durumu dikkate alındığında, bu ödemenin avans olduğu
kaydının gerçeği yansıtmadığı sonucuna varılmıştır. Kanıtlayıcı herhangi
bir belgeye dayanmaksızın kaydedilen 90.532
TL’nin Kanun’un öngördüğü anlamda dayanağı olduğu kabul edilmemiştir.
8- Kişi veya firmaların paraları alıp almadığının anlaşılabilmesi için
ya imzalı para makbuzu veya banka dekontunun olması gerekir.
Ödeme yapılan kişi veya firmaların paraları
aldıklarını kanıtlayıcı imzalı para makbuzları veya banka dekontlarının
gönderilmesi istenmiştir.
Tablo-1
|
Yevmiye tarih ve no
|
İçerik
|
Tutar
|
Belge durumu
|
|
10.1.2009/3
|
Satıcılara yapılan ödemeler
|
690
|
Ödendiğine dair makbuz/dekont bulunmamaktadır.
|
|
10.3.2009/19
|
Satıcılara yapılan ödemeler
|
2.212,5
|
Ödendiğine dair makbuz/dekont bulunmamaktadır.
|
|
Toplam
|
|
2.902,5
|
|
Maaş Ödemeleri (Tablo-2)
|
Yevmiye tarih ve no
|
İçerik
|
Tutar
|
Belge durumu
|
|
10.1.2009/3
|
Aralık 2008 ücret ödemesi
|
1.509,86
|
Belge bulunmamaktadır.
|
|
10.2.2009/12
|
Ocak 2009 ücret ödemesi
|
1.054,26
|
Belge bulunmamaktadır.
|
|
10.3.2009/19
|
Şubat Mart 2009 ücret ödemesi
|
2.108,52
|
Belge bulunmamaktadır.
|
|
Toplam
|
|
4.672,64
|
|
Parti yetkilileri bu maddede belirtilen hususa
cevap vermemişlerdir.
İstenen imzalı para makbuzu, banka dekontu veya
ödemelerin yapıldığını kanıtlayıcı belgeler gönderilmediğinden 7.575,14 TL’nin Hazine’ye irad
kaydedilmesi gerekir.
9- Parti Genel Merkezinin binası kiralıktır. Parti ile kiraya veren
arasında imzalanan sözleşmenin gönderilmesi, tutanak ile ödenen kira
ödemelerinin hangi ay ve yılları kapsadığının belirtilmesi, yapılan kira
ödemelerinin 268 seri nolu Gelir Vergisi Genel Tebliğinde belirtildiği
üzere banka veya PTT aracılığıyla yapılmama nedeni sorulmuştur.
Kira Ödemeleri
|
Yevmiye tarih ve no
|
İçerik
|
Tutar
|
Belge durumu
|
|
30.1.2009/10
|
|
23.000
|
Ödendiğine dair A4 kağıdına yazılmış Tutanak başlıklı kağıt
bulunmaktadır.
|
|
31.3.2009/26
|
|
45.885
|
Ödendiğine dair A4 kağıdına yazılmış Tutanak başlıklı kağıt
bulunmaktadır.
|
|
2.9.2009/124
|
|
3.750
|
Ödendiğine dair banka dekontu bulunmaktadır.
|
|
29.9.2009/141
|
29.9.2009/29.10.2009 dönemi 1 aylık kira ödemesi
|
4.000
|
Ödendiğine dair banka dekontu bulunmaktadır.
|
|
14.10.2009/150
|
Kira bedeline mahsuben
|
2.000
|
Ödendiğine dair banka dekontu bulunmaktadır.
|
|
14.12.2009/191
|
Eylül Ekim ayına mahsuben
kira
|
6.972
|
Ödendiğine dair banka dekontu bulunmaktadır.
|
Parti yetkilileri bu maddede belirtilen hususa
cevap vermemişlerdir.
29.7.2008 günlü, 26951 sayılı Resmî Gazete’de
yayınlanan 268 seri nolu Gelir Vergisi Genel Tebliğine göre, işyerlerinde,
işyerini kiraya verenler ile kiracıların kiraya ilişkin tahsilat ve
ödemelerinin 1.11.2008 tarihinden itibaren banka veya Posta ve Telgraf
Teşkilatı Genel Müdürlüğü tarafından düzenlenen belgelerle tevsik edilmesi
zorunluluğu getirilmiştir.
Parti kiraya veren kişilere 30.1.2009 tarihli A4
kağıdına yazılmış tutanak yazısıyla 23.000 TL, 18.2.2009 tarihli A4
kağıdına yazılmış tutanak yazısıyla 45.885 TL ödemiştir. Ödemeler banka
veya PTT aracılığıyla yapılmamıştır.
Kira ödemeleri kanıtlayıcı belgeler olmadan tutanak
yazılı kağıda istinaden yapılmıştır.
Kira sözleşmelerinin yazılı olma zorunluluğu
bulunmamakla birlikte ispat açısından yazılı olmaları gerekir. Yasal
düzenlemeye göre kira sözleşmesinin yazılı olma zorunluluğu bulunmamasına
karşın, gerek kiracının ve gerekse kiraya verenin haklarını doğması
muhtemel bir uyuşmazlıkta koruyabilmek için yazılı olması gerekmektedir.
Vergilendirme yönünden ise kişiler üçüncü kişilerle olan vergisel
ilişkilerini kanıtlamak zorunda olduklarından, bu sözleşmelerin de 213
sayılı Kanun’un 227. maddesi uyarınca ispat edici belge olarak yazılı
düzenlenmiş bulunması gerekmektedir. Kira ödemelerinde kira sözleşmesi ile
paranın ödendiği veya alındığını gösteren belgeler kanıtlayıcı belgedir.
Kira sözleşmesi ile paranın ödendiğini gösteren
kanunen belirlenmiş kanıtlayıcı belgeler olmadan yapılan 68.885 TL gider olarak kabul
edilmemiştir.
10- 10.3.2009 tarih ve 20 nolu yevmiyede 4.3.2009 tarih ve 900742 /742
nolu Muhakemat Müdürlüğü muhasebe yetkilisi mutemet alındısı karşılığında
Maliye Bakanlığı Merkez saymanlık müdürlüğüne 12.347,50 TL dava açma ücreti
olarak 12.634,30 TL ve masraf olarak
18,20 TL yatırılmıştır. Yatırılan paraların içeriğine ilişkin ayrıntılı
açıklama yapılması istenmiştir.
Parti yetkilileri bu maddede belirtilen hususa
cevap vermemişlerdir.
Parti yetkililerince istenen bilgi verilmediği için
açılan davanın içeriği ve siyasi parti faaliyeti ile ilgili olup olmadığı
anlaşılamadığından toplam 25.000 TL’nin
Hazine’ye gelir kaydedilmesi gerekir.
11- 9.9.2009 tarih ve 129 nolu yevmiyede usulsüzlük ve
gecikme Anayasa Mahkemesi 2005/33 olarak 31.683,31 TL gider yazılmıştır.
Gider kaydedilen tutara ilişkin ayrıntılı açıklama yapılması istenmiştir.
Parti yetkilileri bu maddede belirtilen hususa
cevap vermemişlerdir.
Parti yetkililerince istenen bilgi verilmediği için
içeriği anlaşılamamıştır. Ancak Partinin 2009 yılı gelir-gider tablosunda
31.683,31 TL Anayasa Mahkemesinin usulsüzlük cezasının gecikme faizi olarak
yer almıştır. Bu bilgiye göre söz konusu rakam gecikme faizine ilişkindir.
Dolayısıyla 31.683,31 TL’nin
Hazine’ye irad kaydedilmesi gerekir.
12- 2008 yılından devreden kasa banka bilgileri ile
2010 yılına devreden kasa ve banka bilgilerinin bildirilmesi istenmiştir.
Parti yetkilileri bu maddede belirtilen hususa
cevap vermemişlerdir.
Parti hesabında devreden kasa ve banka bilgileri
bilinemediğinden kontrolünün yapılması da mümkün olmamıştır.
Mahkemeye istenen bilgilerin istendiği şekliyle
verilmemesi inceleme ve araştırmayı engellemeye yönelik eylemler olduğundan
2820 sayılı Kanun’un 111. maddesinin (c) fıkrasına istinaden gerekli
işlemlerin yapılmasını temin için Ankara Cumhuriyet Başsavcılığına suç
duyurusunda bulunulması gerekir.
2- İl Örgütleri Giderleri
Parti il örgütlerinden Çorum il başkanlığının
giderleri 4.947,1 TL ve Manisa il başkanlığının giderleri 2.895,69 TL olarak
gösterilmiştir.
Parti il örgütlerinden 67 ilin herhangi bir gideri
bulunmamaktadır.
D- Parti Mallarının İncelenmesi
Partinin defter ve belgeleri üzerinde yapılan
incelemede 2009 yılında herhangi bir taşınmaz ile değeri yüz lirayı aşan
taşınır mal, menkul kıymet ve her türlü hak ediniminin olmadığı
anlaşılmaktadır.
IV- SONUÇ
Sosyaldemokrat Halk Partisinin yeni adıyla Eşitlik
ve Demokrasi Partisinin 2009 yılı kesin hesabının incelenmesi sonucunda;
1- Partinin 2009 yılı kesin hesabında gösterilen 358.540,10 TL
gelir ve 363.420 TL giderin
Hazine’ye irad kaydedilenler dışında kalan bölümünün eldeki bilgi ve
belgelere göre doğru, denk ve 2820 sayılı Siyasi Partiler Kanunu’na uygun
olduğuna,
2- 2820 sayılı Kanun’un 70. maddesine
aykırı olarak partinin amaçlarına uygun olmayan ve parti tüzel kişiliği
adına yapılmış harcama olarak kabulü mümkün görülmeyen 265.597,40 TL karşılığı malvarlığının 2820 sayılı Siyasi
Partiler Kanunu’nun 75. maddesi gereğince Hazine’ye gelir kaydedilmesine,
3- Parti Genel Merkezince 2820
sayılı Kanun’un 66. maddesine aykırı olarak elde edilen toplam 5.530 TL tutarındaki bağış geliri
karşılığı malvarlığının aynı Kanun’un 76. maddesi uyarınca Hazine’ye gelir
kaydedilmesine,
4- 2820 sayılı Siyasi Partiler Kanunu’nun 116. maddesine aykırı
bağışta bulunan ile bağışı kabul eden parti sorumluları hakkında gerekli
yasal işlemlerin yapılmasını temin için Ankara Cumhuriyet Başsavcılığına
suç duyurusunda bulunulmasına,
5- Mahkemeye istenen bilgilerin istendiği şekliyle verilmemesi, hesap
verilebilir şekilde kayıt ve belge düzeninin oluşturulmaması, hesabın
dışında gelir ve gider oluşturulması, inceleme ve araştırmayı engellemeye
yönelik eylemler olduğundan Kanun’un 111. maddesinin (c) fıkrasına
istinaden gerekli işlemlerin yapılmasını temin için Ankara Cumhuriyet
Başsavcılığına suç duyurusunda bulunulmasına,
3.1.2013 gününde OYBİRLİĞİYLE karar verildi.
|
Başkan
Haşim KILIÇ
|
Başkanvekili
Serruh KALELİ
|
Başkanvekili
Alparslan ALTAN
|
|
Üye
Mehmet ERTEN
|
Üye
Serdar ÖZGÜLDÜR
|
Üye
Osman Alifeyyaz PAKSÜT
|
|
Üye
Zehra Ayla PERKTAŞ
|
Üye
Recep KÖMÜRCÜ
|
Üye
Burhan ÜSTÜN
|
|
Üye
Engin YILDIRIM
|
Üye
Nuri NECİPOĞLU
|
Üye
Celal Mümtaz AKINCI
|
|
Üye
Erdal TERCAN
|
Üye
Muammer TOPAL
|
Üye
Zühtü ARSLAN
|
|