5 Temmuz 2012 PERÞEMBE

Resmî Gazete

Sayý : 28344

YÖNETMELÝK

Saðlýk Bakanlýðýndan:

SAÐLIK HÝZMETLERÝNDE ÝYONLAÞTIRICI RADYASYON KAYNAKLARI ÝLE
ÇALIÞAN PERSONELÝN RADYASYON DOZ LÝMÝTLERÝ VE ÇALIÞMA

ESASLARI HAKKINDA YÖNETMELÝK

BÝRÝNCÝ BÖLÜM

Amaç, Kapsam, Dayanak ve Tanýmlar

Amaç

MADDE 1 (1) Bu Yönetmeliðin amacý, saðlýk kurum ve kuruluþlarýnda radyasyon kaynaðý ile teþhis, tedavi veya araþtýrmanýn yapýldýðý alanlarda çalýþan tüm personelin radyasyondan kaynaklanabilecek risklere karþý radyasyon dozu limitlerini ve doz limitlerinin aþýlmamasý için alýnmasý gereken tedbirler ile aþýlmasý durumunda alýnacak tedbirler ve radyasyon kaynaklarý ile ilgili çalýþma esaslarýný belirleyerek ilgili personelin korunmasýný saðlamaktýr.

Kapsam

MADDE 2 (1) Bu Yönetmelik, radyasyon kaynaðý ile teþhis, tedavi veya araþtýrmanýn yapýldýðý kamu ve özel tüm saðlýk kurum ve kuruluþlarý ile radyasyon kaynaklarýyla çalýþan personeli kapsar.

Dayanak

MADDE 3 (1) Bu Yönetmelik, 19/4/1937 tarihli ve 3153 sayýlý Radyoloji, Radiyom ve Elektrikle Tedavi ve Diðer Fizyoterapi Müesseseleri Hakkýnda Kanunun Ek 1 inci maddesi ile 11/10/2011 tarihli ve 663 sayýlý Saðlýk Bakanlýðý ve Baðlý Kuruluþlarýnýn Teþkilat ve Görevleri Hakkýnda Kanun Hükmünde Kararnamenin 40 ýncý maddesine dayanýlarak hazýrlanmýþtýr.

Tanýmlar

MADDE 4 (1) Bu Yönetmelikte geçen;

a) Bakanlýk: Saðlýk Bakanlýðýný,

b) Denetimli alanlar: Radyasyon görevlilerinin giriþ ve çýkýþlarýnýn özel denetime, çalýþmalarýnýn radyasyondan korunma bakýmýndan özel kurallara baðlý olduðu ve görevi gereði radyasyon ile çalýþan kiþilerin ardýþýk beþ yýlýn ortalama yýllýk doz sýnýrlarýný 3/10undan fazla radyasyon dozuna maruz kalabilecekleri alanlarý,

c) Eþdeðer doz: Birimi Sievert (Sv) olup, radyasyonun türüne ve enerjisine baðlý olarak doku veya organda soðurulmuþ dozun, radyasyon aðýrlýk faktörü ile çarpýlmýþ halini,

ç) Etkin doz: Birimi Sievert (Sv) olup, insan vücudunda ýþýnlanan bütün doku ve organlar için hesaplanmýþ eþdeðer dozun, her doku ve organýn doku aðýrlýk faktörleri ile çarpýlmasý sonucunda elde edilen dozlarýn toplamýný,

d) Gözetimli alanlar: Radyasyon görevlileri için yýllýk doz sýnýrlarýnýn 1/20'sinin aþýlma ihtimali olup, 3/10'unun aþýlmasý beklenmeyen, kiþisel doz ölçümünü gerektirmeyen fakat çevresel radyasyonun izlenmesini gerektiren alanlarý,

e) Ýdare: Bünyesinde týbbi amaçlý radyasyon uygulamasý yapýlan saðlýk kurum ve kuruluþu idaresini,

f) Ýyonlaþtýrýcý radyasyon: 100 nm ya da daha kýsa dalga boyunda veya 3x1015 Hertz ya da daha yüksek frekansta elektromanyetik dalga veya parçacýk þeklinde transfer edilen, doðrudan veya dolaylý olarak iyon oluþturma kapasitesine sahip enerjiyi,

g) Kanun: 3153 sayýlý Radyoloji, Radiyom ve Elektrikle Tedavi ve Diðer Fizyoterapi Müesseseleri Hakkýnda Kanunu,

ð) Optimizasyon: En az radyasyon dozu ile en fazla týbbi faydanýn elde edilmesini,

h) Personel: Teþhis, tedavi veya araþtýrmanýn yapýldýðý yerlerde radyasyon kaynaklarý ile çalýþan radyasyon görevlisini,

ý) Radyasyon görevlisi: Radyasyon kaynaðý ile yürütülen faaliyetlerden dolayý görevi gereði, 24/3/2000 tarihli ve 23999 sayýlý Resmî Gazetede yayýmlanan Radyasyon Güvenliði Yönetmeliðinde toplum üyesi kiþiler için belirtilen doz sýnýrlarýnýn üzerinde radyasyona maruz kalma olasýlýðý olan kiþiyi,

i) Radyasyon Güvenliði Komitesi: Saðlýk kurum ve kuruluþlarýnda nükleer týp, radyasyon onkolojisi, radyoterapi ve radyoloji birimlerinin her birinden en az bir radyasyon görevlisi ile, idare tarafýndan uygun görülen diðer personelin katýlýmýyla oluþan ve radyasyon güvenliðinin saðlanmasýna yönelik çalýþmalarý yürüten birimi,

j) Radyasyon kaynaðý: Teþhis, tedavi, araþtýrma veya kalibrasyonda kullanýlan ve radyasyon yayan týbbi cihazlar, radyofarmasötik veya radyoaktif kaynaðý,

k) TAEK: Türkiye Atom Enerjisi Kurumunu,

ifade eder.

ÝKÝNCÝ BÖLÜM

Radyasyon Kaynaklarý ile Çalýþma Esaslarý ve Radyasyon Güvenliði Komitesi

Radyasyon kaynaklarý ile çalýþma esaslarý

MADDE 5 (1) Týbbi amaçlý iyonlaþtýrýcý radyasyon kaynaklarýnýn alýnmasý, bulundurulmasý ve kullanýlmasý 9/7/1982 tarihli ve 2690 sayýlý Türkiye Atom Enerjisi Kurumu Kanunu ve 24/7/1985 tarihli ve 85/9727 sayýlý Bakanlar Kurulu kararýyla yürürlüðe giren Radyasyon Güvenliði Tüzüðü gereðince TAEK tarafýndan verilen lisansa baðlýdýr.

(2) Ýdare, týbbi amaçlý iyonlaþtýrýcý radyasyon kaynaklarýnýn teslim alýnmasý, bulundurulmasý, çalýþtýrýlmasý, kullanýlmasý ve radyoaktif madde kullanýmýndan oluþan atýklarýn bertaraf edilmesine iliþkin idari ve teknik düzenlemeleri Radyasyon Güvenliði Yönetmeliði ve 21/7/1994 tarihli ve 21997 sayýlý Resmî Gazetede yayýmlanan Týpta Tedavi Amacýyla Kullanýlan Ýyonlaþtýrýcý Radyasyon Kaynaklarýný Ýçeren Tesislere Lisans Verme Yönetmeliði ile 2/9/2004 tarihli 25571 sayýlý Resmî Gazetede yayýmlanan Radyoaktif Madde Kullanýmýndan Oluþan Atýklara Ýliþkin Yönetmelik doðrultusunda yerine getirmekle yükümlüdür.

(3) Týbbi amaçlý iyonlaþtýrýcý radyasyon kaynaklarý ancak radyasyonun zararlý etkilerine karþýlýk elde edilecek faydanýn üstünlüðü varsa kullanýlýr. Ýyonlaþtýrýcý radyasyonla ilgili iþlemi talep eden tabip ve iþlemi gerçekleþtiren tabip tarafýndan yapýlacak iþlem gerekçelendirilir. Taný ve tedaviye yönelik iþlemin tekrarýna tabip karar verir. Ýþlem tekrarýnýn azaltýlmasý için eðitim de dahil olmak üzere her türlü tedbirin alýnmasý ilgili kliniðin sorumluluðundadýr.

(4) Ýyonlaþtýrýcý radyasyon kaynaklarýný ilgili mevzuatýna göre yetkili kiþiler kullanýr.

(5) Tanýsal amaçlý radyasyonla yapýlacak iþlemlerde, iþlemin gerektirdiði en az ýþýnlamanýn yapýlmasý esastýr. Tedavi amaçlý nükleer týp ve radyoterapi iþlemlerinde optimizasyonu saðlamak üzere iþlemde görev alan saðlýk fizikçisinin de deðerlendirmesi alýnýr. Her radyasyon yayan cihaz veya uygulama için lisans sahibinin sorumluluðunda, ilgili birim çalýþanlarý ile birlikte en uygun çalýþma þeklini tarif eden yazýlý bir talimat hazýrlanýr ve ilgili tüm çalýþanlar bilgilendirilerek bu talimata uyulmasý saðlanýr.

Radyasyon Güvenliði Komitesi

MADDE 6 (1) Nükleer týp, radyasyon onkolojisi ve radyoloji uygulamalarýnýn en az ikisinin yürütüldüðü bölümleri içeren saðlýk kurum ve kuruluþlarý bünyesinde Radyasyon Güvenliði Komitesi kurulur. Bu þartýn saðlanamadýðý illerde bu komite il saðlýk müdürlüðü bünyesinde oluþturulur.

(2) Radyasyon Güvenliði Komitesinin etkin çalýþmasýndan, radyasyon güvenliði hususlarýnýn komiteye bildirilmesinden ve komite tarafýndan alýnan kararlarýn uygulanmasýndan idare sorumludur. Bu komitenin görevlerini yürütebilmesi için gerekli olan fiziki ve idari her türlü imkân idare tarafýndan saðlanýr. Komite baþkaný, komitenin asil üyeleri arasýndan iki yýllýðýna seçimle belirlenir. Gerektiðinde Komite görevini etkin ve eksiksiz yerine getirmek üzere yýlda en az iki kez toplanýr. Komite, alýnan kararlarý en geç beþ iþ günü içerisinde idareye bildirir.

(3) Radyasyon Güvenliði Komitesi, TAEK tarafýndan belirlenen çalýþma usul ve esaslarýna göre; idari açýdan saðlýk kurum ve kuruluþlarýnda baþtabibe, il saðlýk müdürlüklerinde müdüre baðlý olarak çalýþýr.

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM

Radyasyon Doz Limitleri, Personel Çalýþma Esaslarý ve Tedbirler ile Son Hükümler

Radyasyon doz limitleri

MADDE 7 (1) Bu Yönetmeliðe uygun olarak radyasyon alanlarýnda yapýlan çevresel radyasyon izlemesinin yaný sýra Radyasyon Güvenliði Yönetmeliði gereðince kiþisel dozimetre kullanmasý zorunlu olan personel kiþisel cep dozimetresi; bu personelden radyofarmasötik iþaretlemede ve tedavi amaçlý radyonüklid uygulamalarýnda, radyoterapide manuel iridyum 192 uygulamalarýnda görevli olanlar ile giriþimsel floroskopik uygulamalarda çalýþanlar kiþisel cep dozimetresine ek olarak el bileði veya yüzük dozimetresi taþýr.

(2) Radyasyon kaynaðý ile çalýþan personelin maruz kalacaðý etkin doz, göz merceði ve tüm vücut için ardýþýk beþ yýl toplamýnda 100 mSvi, herhangi bir tek yýlda 50 mSvi geçemez. Bu kurala aykýrý olmayacak þekilde ayrýca;

a) Etkin dozun ayda 2 mSvi,

b) El ve ayaklar için eþ deðer dozun aylýk 50 mSvi,

c) En yoðun radyasyona maruz kalan 1 cm2lik alan referans olmak üzere cilt için eþ deðer dozun aylýk 50 mSvi,

geçmesi halinde bu seviyeler, inceleme düzeyi doz seviyeleri olarak deðerlendirilir.

(3) 18 yaþýný doldurmamýþ olanlar radyasyon kaynaðý ile çalýþýlan iþlerde görev alamazlar. Eðitim amaçlý olmak kaydýyla, eðitimleri radyasyon kaynaklarýnýn kullanýlmasýný gerektiren 16-18 yaþ arasý stajyer ve öðrenciler bu eðitimlerini sadece gözetimli alanlarda alabilir. Mesleki eðitimleri gereði radyasyon kaynaðý ile çalýþmasý zorunlu 16-18 yaþ arasý stajyer ve öðrenciler için etkin doz, göz merceði ve tüm vücut için yýlda 6 mSvi geçemez. Ayrýca bu kurala aykýrý olmayacak þekilde;

a) Etkin dozun aylýk 0.6 mSvi,

b) Göz merceði için eþ deðer dozun aylýk 0.6 mSvi,

c) El, ayak veya deri için eþdeðer dozun aylýk 15 mSvi,

geçmesi halinde bu seviyeler, inceleme düzeyi doz seviyeleri olarak deðerlendirilir.

Personel çalýþma esaslarý ve tedbirler

MADDE 8 (1) Radyasyon kaynaðý ile çalýþan personel, 7 nci maddede belirtilen radyasyon doz limitleri ve Kanunun Ek 1 inci maddesinde öngörülen süre dâhilinde çalýþtýrýlýr. Bu personel normal mesai dýþýnda icap nöbetine çaðrýlmýþ ise icap nöbetinde bilfiil çalýþýlan süre de haftalýk çalýþma süresine dâhil edilir. Ýdare, personelin saðlýðýný korumak, doz aþýmýna maruz kalmasýný önlemek ve iþ güvenliðini saðlamak için iþin niteliðine uygun koruyucu giysi ve teçhizatý eksiksiz bulundurmak ve bu Yönetmelik hükümlerini yerine getirmekle; personel de gerekli korunma tedbirlerine uymakla yükümlüdür.

(2) Radyasyon kaynaðý ile çalýþtýrýlacak personelin, iþe baþlatýlmadan önceki týbbi muayeneleri ile iþe baþlatýldýktan sonraki yýllýk saðlýk kontrolleri Ek-1deki form doðrultusunda ilgili idare tarafýndan yaptýrýlýr. Bu personelin çalýþma þekli, Kanunî süreyi aþmamak kaydýyla, hizmetin etkinlik ve sürekliliðinin saðlanmasý bakýmýndan vardiya veya nöbet þeklinde düzenlenebilir.

(3) Hamilelik durumu ortaya çýkan personel, bu durumunu ilgili birim amirine derhal yazýlý olarak bildirir. Hamile personelin yýllýk doz limitleri, Radyasyon Güvenliði Yönetmeliðinde belirlenmiþ toplum için doz limitlerini aþamaz. Çalýþma þartlarý bilfiil denetimli alanlarý kapsamayacak þekilde düzenlenir.

(4) Emzirme dönemindeki personel, radyoiyodun solunmasý veya sindirim yoluyla alýnmasý riski taþýyan nükleer týp alanýnda ve benzeri bulaþma riski taþýyan iþlerde çalýþtýrýlamaz.

(5) Kiþisel dozimetre ölçümlerinde doz limitlerinin aþýldýðýnýn tespit edilmesi halinde ölçümü yapan kuruluþ en geç onbeþ gün içerisinde; aciliyet arz eden durumlarda ise derhal ilgili idareye bildirimde bulunur.

(6) Kiþisel dozimetre ölçümlerinde yýllýk doz limitlerinin aþýldýðý durumlarda Radyasyon Güvenliði Komitesi, sorunun kaynaðýný inceleyip deðerlendirir, varsa eksiklik ve aksaklýklarýn düzeltilmesi için ilgili idare ile birlikte gerekli tedbirleri alýr. Eksiklik ve aksaklýklar giderilinceye kadar doz limitini aþan personel ilgili iþte çalýþtýrýlmaz, hatalý radyasyon kaynaðý kullanýlmaz. Bu personel yýllýk saðlýk izni kullanmamýþ ise öncelikle bu izin kullandýrýlýr. Ayrýca saðlýk yönünden olumsuz bir durum ortaya çýkmasý halinde, Radyasyon Güvenlik Komitesince onbeþ günden az olmamak kaydýyla saðlýk sorunu giderilene kadar verilecek izin süresi belirlenerek bu izin idarece kullandýrýlýr.

(7) Kiþisel dozimetre ölçümlerinde 7 nci maddede belirtilen inceleme düzeyi doz seviyelerinin aþýlmasý durumunda Radyasyon Güvenliði Komitesi, sorunun kaynaðýný inceleyip deðerlendirir, varsa eksiklik ve aksaklýklarýn düzeltilmesi için ilgili idare ile birlikte gerekli tedbirleri alýr. Bu personelden yýllýk doz limitlerini aþma ihtimali olanlar Radyasyon Güvenliði Komitesince deðerlendirilerek altýncý fýkraya göre iþlem yapýlýr.

(8) Kiþisel dozimetre ölçümlerinde doz limitlerinin aþýlmasý veya yüksek dozda radyasyona maruziyet þüphesi taþýyan radyasyon kazasý durumunda saðlýk personeli, Ek-1deki form doðrultusunda deðerlendirilir ve gerekli görülürse bu konuda ileri tetkik ve tedavinin yapýlabileceði saðlýk kurumuna sevk edilerek durumu idarece yakýn takip edilir.

(9) Radyasyon kaynaðý ile çalýþan personelin, beþ yýllýk etkin dozu toplamda 100 mSvi aþmasý durumunda, bu personel radyasyon görevlisi olarak çalýþtýrýlamaz.

(10) Radyasyon görevlisi olmamakla birlikte radyasyon kaynaðý ile yürütülen faaliyetlerden dolayý yýllýk 1 mSv etkin doz deðerinden fazla doza maruz kalma ihtimali Radyasyon Güvenliði Komitesince belirlenen personele tedbir olarak kiþisel dozimetre kullandýrýlýr.

(11) Radyasyon kaynaðý ile çalýþan personelin saðlýk izni yýlý içerisinde kullandýrýlýr.

Yürürlükten kaldýrýlan yönetmelik

MADDE 9 (1) 6/10/2007 tarihli ve 26665 sayýlý Resmî Gazetede yayýmlanan Kamu Saðlýk Hizmetlerinde Ýyonlaþtýrýcý Radyasyon Kaynaklarý ile Çalýþan Personelin Radyasyon Doz Limitleri Hakkýnda Yönetmelik yürürlükten kaldýrýlmýþtýr.

Yürürlük

MADDE 10 (1) Bu Yönetmelik yayýmý tarihinde yürürlüðe girer.

Yürütme

MADDE 11 (1) Bu Yönetmelik hükümlerini Saðlýk Bakaný yürütür.

 

Yönetmeliðin eklerini görmek için týklayýnýz