|
Saðlýk Bakanlýðýndan:
SAÐLIK HÝZMETLERÝNDE ÝYONLAÞTIRICI RADYASYON KAYNAKLARI ÝLE
ÇALIÞAN PERSONELÝN RADYASYON DOZ LÝMÝTLERÝ VE ÇALIÞMA
ESASLARI
HAKKINDA YÖNETMELÝK
BÝRÝNCÝ BÖLÜM
Amaç, Kapsam, Dayanak ve Tanýmlar
Amaç
MADDE 1 – (1) Bu Yönetmeliðin amacý, saðlýk kurum ve kuruluþlarýnda radyasyon kaynaðý ile teþhis, tedavi veya
araþtýrmanýn yapýldýðý alanlarda çalýþan tüm personelin radyasyondan kaynaklanabilecek
risklere karþý radyasyon dozu limitlerini ve doz limitlerinin aþýlmamasý için alýnmasý gereken tedbirler ile aþýlmasý durumunda alýnacak tedbirler ve radyasyon kaynaklarý ile ilgili çalýþma esaslarýný belirleyerek ilgili personelin korunmasýný saðlamaktýr.
Kapsam
MADDE 2 – (1) Bu Yönetmelik,
radyasyon kaynaðý ile teþhis, tedavi veya
araþtýrmanýn yapýldýðý kamu ve özel tüm saðlýk kurum ve kuruluþlarý ile radyasyon kaynaklarýyla çalýþan personeli kapsar.
Dayanak
MADDE 3 – (1) Bu Yönetmelik,
19/4/1937 tarihli ve 3153 sayýlý Radyoloji, Radiyom ve Elektrikle Tedavi ve Diðer Fizyoterapi Müesseseleri Hakkýnda Kanunun Ek 1
inci maddesi ile 11/10/2011 tarihli ve 663 sayýlý Saðlýk Bakanlýðý ve Baðlý Kuruluþlarýnýn Teþkilat ve Görevleri Hakkýnda Kanun Hükmünde Kararnamenin 40 ýncý maddesine dayanýlarak hazýrlanmýþtýr.
Tanýmlar
MADDE 4 – (1) Bu Yönetmelikte geçen;
a) Bakanlýk: Saðlýk Bakanlýðýný,
b) Denetimli
alanlar: Radyasyon görevlilerinin giriþ ve çýkýþlarýnýn özel denetime, çalýþmalarýnýn radyasyondan korunma bakýmýndan özel kurallara baðlý olduðu ve görevi gereði radyasyon ile çalýþan kiþilerin ardýþýk beþ yýlýn ortalama yýllýk doz sýnýrlarýný 3/10’undan fazla
radyasyon dozuna maruz kalabilecekleri alanlarý,
c) Eþdeðer doz: Birimi Sievert (Sv) olup, radyasyonun türüne ve enerjisine baðlý olarak doku veya organda soðurulmuþ dozun, radyasyon aðýrlýk faktörü ile çarpýlmýþ halini,
ç) Etkin doz: Birimi Sievert (Sv) olup, insan vücudunda ýþýnlanan bütün doku ve organlar için hesaplanmýþ eþdeðer dozun, her doku ve organýn doku aðýrlýk faktörleri ile çarpýlmasý sonucunda elde edilen dozlarýn toplamýný,
d) Gözetimli alanlar: Radyasyon görevlileri için yýllýk doz sýnýrlarýnýn 1/20'sinin aþýlma ihtimali
olup, 3/10'unun aþýlmasý beklenmeyen, kiþisel doz ölçümünü gerektirmeyen fakat çevresel
radyasyonun izlenmesini gerektiren alanlarý,
e) Ýdare: Bünyesinde týbbi amaçlý radyasyon uygulamasý yapýlan saðlýk kurum ve kuruluþu idaresini,
f) Ýyonlaþtýrýcý radyasyon: 100 nm ya da daha kýsa dalga boyunda veya 3x1015 Hertz ya da daha yüksek frekansta elektromanyetik dalga veya parçacýk þeklinde transfer edilen, doðrudan veya dolaylý olarak iyon oluþturma kapasitesine
sahip enerjiyi,
g) Kanun: 3153
sayýlý Radyoloji, Radiyom ve Elektrikle Tedavi ve Diðer Fizyoterapi Müesseseleri Hakkýnda Kanunu,
ð) Optimizasyon: En az radyasyon dozu ile en fazla týbbi faydanýn elde edilmesini,
h) Personel: Teþhis, tedavi veya araþtýrmanýn yapýldýðý yerlerde radyasyon kaynaklarý ile çalýþan radyasyon görevlisini,
ý) Radyasyon görevlisi: Radyasyon
kaynaðý ile yürütülen faaliyetlerden dolayý görevi gereði, 24/3/2000
tarihli ve 23999 sayýlý Resmî Gazete’de yayýmlanan Radyasyon Güvenliði Yönetmeliðinde toplum üyesi kiþiler için belirtilen doz
sýnýrlarýnýn üzerinde radyasyona maruz kalma olasýlýðý olan kiþiyi,
i) Radyasyon Güvenliði Komitesi: Saðlýk kurum ve kuruluþlarýnda nükleer týp, radyasyon onkolojisi, radyoterapi ve radyoloji birimlerinin her
birinden en az bir radyasyon görevlisi ile, idare
tarafýndan uygun görülen diðer personelin katýlýmýyla oluþan ve radyasyon güvenliðinin saðlanmasýna yönelik çalýþmalarý yürüten birimi,
j) Radyasyon
kaynaðý: Teþhis, tedavi, araþtýrma veya kalibrasyonda kullanýlan ve radyasyon
yayan týbbi cihazlar, radyofarmasötik veya radyoaktif kaynaðý,
k) TAEK: Türkiye Atom Enerjisi Kurumunu,
ifade eder.
ÝKÝNCÝ BÖLÜM
Radyasyon
Kaynaklarý ile Çalýþma Esaslarý ve Radyasyon Güvenliði Komitesi
Radyasyon kaynaklarý ile çalýþma esaslarý
MADDE 5 – (1) Týbbi amaçlý iyonlaþtýrýcý radyasyon kaynaklarýnýn alýnmasý, bulundurulmasý ve kullanýlmasý 9/7/1982 tarihli ve 2690 sayýlý Türkiye Atom Enerjisi Kurumu Kanunu ve 24/7/1985
tarihli ve 85/9727 sayýlý Bakanlar Kurulu kararýyla yürürlüðe giren Radyasyon Güvenliði Tüzüðü gereðince TAEK tarafýndan verilen lisansa baðlýdýr.
(2) Ýdare, týbbi amaçlý iyonlaþtýrýcý radyasyon kaynaklarýnýn teslim alýnmasý, bulundurulmasý, çalýþtýrýlmasý, kullanýlmasý ve radyoaktif madde kullanýmýndan oluþan atýklarýn bertaraf edilmesine iliþkin idari ve
teknik düzenlemeleri Radyasyon Güvenliði Yönetmeliði ve 21/7/1994
tarihli ve 21997 sayýlý Resmî Gazete’de yayýmlanan Týpta Tedavi Amacýyla Kullanýlan Ýyonlaþtýrýcý Radyasyon Kaynaklarýný Ýçeren Tesislere Lisans Verme Yönetmeliði ile 2/9/2004 tarihli 25571 sayýlý Resmî Gazete’de yayýmlanan Radyoaktif Madde Kullanýmýndan Oluþan Atýklara Ýliþkin Yönetmelik doðrultusunda yerine getirmekle yükümlüdür.
(3) Týbbi amaçlý iyonlaþtýrýcý radyasyon kaynaklarý ancak radyasyonun
zararlý etkilerine karþýlýk elde edilecek faydanýn üstünlüðü varsa kullanýlýr. Ýyonlaþtýrýcý radyasyonla ilgili iþlemi talep eden
tabip ve iþlemi gerçekleþtiren tabip tarafýndan yapýlacak iþlem gerekçelendirilir. Taný ve tedaviye yönelik iþlemin tekrarýna tabip karar
verir. Ýþlem tekrarýnýn azaltýlmasý için eðitim de dahil olmak üzere her türlü tedbirin alýnmasý ilgili kliniðin sorumluluðundadýr.
(4) Ýyonlaþtýrýcý radyasyon kaynaklarýný ilgili mevzuatýna göre yetkili kiþiler kullanýr.
(5) Tanýsal amaçlý radyasyonla yapýlacak iþlemlerde, iþlemin gerektirdiði en az ýþýnlamanýn yapýlmasý esastýr. Tedavi amaçlý nükleer týp ve radyoterapi iþlemlerinde optimizasyonu saðlamak üzere iþlemde görev alan saðlýk fizikçisinin de deðerlendirmesi alýnýr. Her radyasyon yayan cihaz veya uygulama için lisans sahibinin sorumluluðunda, ilgili birim
çalýþanlarý ile birlikte en
uygun çalýþma þeklini tarif eden yazýlý bir talimat hazýrlanýr ve ilgili tüm çalýþanlar bilgilendirilerek bu talimata uyulmasý saðlanýr.
Radyasyon Güvenliði Komitesi
MADDE 6 – (1) Nükleer týp, radyasyon onkolojisi ve radyoloji uygulamalarýnýn en az ikisinin yürütüldüðü bölümleri içeren saðlýk kurum ve kuruluþlarý bünyesinde Radyasyon Güvenliði Komitesi kurulur. Bu þartýn saðlanamadýðý illerde bu
komite il saðlýk müdürlüðü bünyesinde oluþturulur.
(2) Radyasyon Güvenliði Komitesinin etkin çalýþmasýndan, radyasyon güvenliði hususlarýnýn komiteye bildirilmesinden ve komite tarafýndan alýnan kararlarýn uygulanmasýndan idare sorumludur. Bu komitenin görevlerini yürütebilmesi için gerekli olan
fiziki ve idari her türlü imkân idare tarafýndan saðlanýr. Komite baþkaný, komitenin asil üyeleri arasýndan iki yýllýðýna seçimle belirlenir.
Gerektiðinde Komite görevini etkin ve
eksiksiz yerine getirmek üzere yýlda en az iki kez
toplanýr. Komite, alýnan kararlarý en geç beþ iþ günü içerisinde idareye bildirir.
(3) Radyasyon Güvenliði Komitesi, TAEK tarafýndan belirlenen çalýþma usul ve esaslarýna göre; idari açýdan saðlýk kurum ve kuruluþlarýnda baþtabibe, il saðlýk müdürlüklerinde müdüre baðlý olarak çalýþýr.
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
Radyasyon Doz
Limitleri, Personel Çalýþma Esaslarý ve Tedbirler ile
Son Hükümler
Radyasyon doz limitleri
MADDE 7 – (1) Bu Yönetmeliðe uygun olarak radyasyon alanlarýnda yapýlan çevresel radyasyon izlemesinin yaný sýra Radyasyon Güvenliði Yönetmeliði gereðince kiþisel dozimetre kullanmasý zorunlu olan personel kiþisel cep
dozimetresi; bu personelden radyofarmasötik iþaretlemede ve tedavi amaçlý radyonüklid uygulamalarýnda, radyoterapide
manuel iridyum 192 uygulamalarýnda görevli olanlar ile giriþimsel floroskopik
uygulamalarda çalýþanlar kiþisel cep
dozimetresine ek olarak el bileði veya yüzük dozimetresi taþýr.
(2) Radyasyon
kaynaðý ile çalýþan personelin maruz kalacaðý etkin doz, göz merceði ve tüm vücut için ardýþýk beþ yýl toplamýnda 100 mSv’i, herhangi bir tek yýlda 50 mSv’i geçemez. Bu kurala aykýrý olmayacak þekilde ayrýca;
a) Etkin dozun
ayda 2 mSv’i,
b) El ve
ayaklar için eþ deðer dozun aylýk 50 mSv’i,
c) En yoðun radyasyona maruz kalan 1 cm2’lik alan referans olmak üzere cilt için eþ deðer dozun aylýk 50 mSv’i,
geçmesi halinde bu seviyeler, inceleme düzeyi doz
seviyeleri olarak deðerlendirilir.
(3) 18 yaþýný doldurmamýþ olanlar
radyasyon kaynaðý ile çalýþýlan iþlerde görev alamazlar. Eðitim amaçlý olmak kaydýyla, eðitimleri radyasyon kaynaklarýnýn kullanýlmasýný gerektiren 16-18 yaþ arasý stajyer ve öðrenciler bu eðitimlerini sadece
gözetimli alanlarda alabilir. Mesleki eðitimleri gereði radyasyon kaynaðý ile çalýþmasý zorunlu 16-18 yaþ arasý stajyer ve öðrenciler için etkin doz, göz merceði ve tüm vücut için yýlda 6 mSv’i geçemez. Ayrýca bu kurala aykýrý olmayacak þekilde;
a) Etkin dozun
aylýk 0.6 mSv’i,
b) Göz merceði için eþ deðer dozun aylýk 0.6 mSv’i,
c) El, ayak
veya deri için eþdeðer dozun aylýk 15 mSv’i,
geçmesi halinde bu seviyeler, inceleme düzeyi doz
seviyeleri olarak deðerlendirilir.
Personel çalýþma esaslarý ve
tedbirler
MADDE 8 – (1) Radyasyon kaynaðý ile çalýþan personel, 7 nci maddede belirtilen radyasyon doz
limitleri ve Kanunun Ek 1 inci maddesinde öngörülen süre dâhilinde çalýþtýrýlýr. Bu personel normal mesai dýþýnda icap nöbetine çaðrýlmýþ ise icap nöbetinde bilfiil çalýþýlan süre de haftalýk çalýþma süresine dâhil edilir. Ýdare, personelin saðlýðýný korumak, doz aþýmýna maruz kalmasýný önlemek ve iþ güvenliðini saðlamak için iþin niteliðine uygun koruyucu
giysi ve teçhizatý eksiksiz
bulundurmak ve bu Yönetmelik hükümlerini yerine getirmekle; personel de gerekli korunma tedbirlerine
uymakla yükümlüdür.
(2) Radyasyon
kaynaðý ile çalýþtýrýlacak personelin, iþe baþlatýlmadan önceki týbbi muayeneleri ile iþe baþlatýldýktan sonraki yýllýk saðlýk kontrolleri Ek-1’deki form doðrultusunda ilgili idare tarafýndan yaptýrýlýr. Bu personelin çalýþma þekli, Kanunî süreyi aþmamak kaydýyla, hizmetin
etkinlik ve sürekliliðinin saðlanmasý bakýmýndan vardiya veya nöbet þeklinde düzenlenebilir.
(3) Hamilelik
durumu ortaya çýkan personel, bu durumunu ilgili birim amirine
derhal yazýlý olarak bildirir. Hamile personelin yýllýk doz limitleri, Radyasyon Güvenliði Yönetmeliðinde belirlenmiþ toplum için doz limitlerini aþamaz. Çalýþma þartlarý bilfiil denetimli
alanlarý kapsamayacak þekilde düzenlenir.
(4) Emzirme dönemindeki personel, radyoiyodun solunmasý veya sindirim yoluyla alýnmasý riski taþýyan nükleer týp alanýnda ve benzeri bulaþma riski taþýyan iþlerde çalýþtýrýlamaz.
(5) Kiþisel dozimetre ölçümlerinde doz limitlerinin aþýldýðýnýn tespit edilmesi halinde ölçümü yapan kuruluþ en geç onbeþ gün içerisinde; aciliyet arz eden durumlarda ise derhal
ilgili idareye bildirimde bulunur.
(6) Kiþisel dozimetre ölçümlerinde yýllýk doz limitlerinin aþýldýðý durumlarda Radyasyon Güvenliði Komitesi, sorunun kaynaðýný inceleyip deðerlendirir, varsa
eksiklik ve aksaklýklarýn düzeltilmesi için ilgili idare
ile birlikte gerekli tedbirleri alýr. Eksiklik ve
aksaklýklar giderilinceye kadar doz limitini aþan personel ilgili iþte çalýþtýrýlmaz, hatalý radyasyon kaynaðý kullanýlmaz. Bu personel yýllýk saðlýk izni kullanmamýþ ise öncelikle bu izin kullandýrýlýr. Ayrýca saðlýk yönünden olumsuz bir durum ortaya çýkmasý halinde, Radyasyon Güvenlik Komitesince
onbeþ günden az olmamak kaydýyla saðlýk sorunu giderilene kadar verilecek izin süresi belirlenerek bu izin idarece kullandýrýlýr.
(7) Kiþisel dozimetre ölçümlerinde 7 nci maddede belirtilen inceleme düzeyi doz seviyelerinin aþýlmasý durumunda Radyasyon Güvenliði Komitesi, sorunun kaynaðýný inceleyip deðerlendirir, varsa eksiklik ve aksaklýklarýn düzeltilmesi için ilgili idare
ile birlikte gerekli tedbirleri alýr. Bu personelden
yýllýk doz limitlerini aþma ihtimali olanlar
Radyasyon Güvenliði Komitesince deðerlendirilerek altýncý fýkraya göre iþlem yapýlýr.
(8) Kiþisel dozimetre ölçümlerinde doz limitlerinin aþýlmasý veya yüksek dozda
radyasyona maruziyet þüphesi taþýyan radyasyon
kazasý durumunda saðlýk personeli, Ek-1’deki form doðrultusunda deðerlendirilir ve gerekli görülürse bu konuda ileri tetkik ve tedavinin yapýlabileceði saðlýk kurumuna sevk edilerek durumu idarece yakýn takip edilir.
(9) Radyasyon
kaynaðý ile çalýþan personelin, beþ yýllýk etkin dozu toplamda 100 mSv’i aþmasý durumunda, bu personel radyasyon görevlisi olarak çalýþtýrýlamaz.
(10) Radyasyon
görevlisi olmamakla birlikte radyasyon kaynaðý ile yürütülen faaliyetlerden dolayý yýllýk 1 mSv etkin doz deðerinden fazla doza
maruz kalma ihtimali Radyasyon Güvenliði Komitesince belirlenen personele tedbir olarak kiþisel dozimetre kullandýrýlýr.
(11) Radyasyon
kaynaðý ile çalýþan personelin saðlýk izni yýlý içerisinde kullandýrýlýr.
Yürürlükten kaldýrýlan yönetmelik
MADDE 9 – (1) 6/10/2007 tarihli ve 26665 sayýlý Resmî Gazete’de yayýmlanan Kamu Saðlýk Hizmetlerinde Ýyonlaþtýrýcý Radyasyon Kaynaklarý ile Çalýþan Personelin Radyasyon Doz Limitleri Hakkýnda Yönetmelik yürürlükten kaldýrýlmýþtýr.
Yürürlük
MADDE 10 – (1) Bu Yönetmelik yayýmý tarihinde yürürlüðe girer.
Yürütme
MADDE 11 – (1) Bu Yönetmelik hükümlerini Saðlýk Bakaný yürütür.
Yönetmeliðin eklerini görmek için týklayýnýz
|