|
Anayasa
Mahkemesi Başkanlığından:
Esas Sayısı : 2010/26
Karar Sayısı : 2011/161
Karar Günü : 8.12.2011
İTİRAZ YOLUNA BAŞVURANLAR :
1- Trabzon İdare Mahkemesi (Esas Sayısı:
2010/26)
2- Ankara 8. İdare Mahkemesi (
Esas Sayısı: 2010/111)
İTİRAZIN KONUSU : 4.1.1961 günlü, 213 sayılı Vergi Usul Kanunu’nun ek
13. maddesinin (4) numaralı fıkrasının (a) bendinin, 25.6.2009 günlü, 5917
sayılı Kanun’un 47. maddesinin (3) numaralı fıkrasıyla yeniden düzenlenen
“Maliye Bakanlığı ile bağlı kuruluşlarının merkez ve taşra teşkilatında
çalışan...” biçimindeki ibaresinin Anayasa’nın 10. maddesine aykırılığı savıyla iptali istemidir.
I- OLAY
Milli Eğitim Bakanlığı kadrolarında görevli döner
sermaye saymanlarına ek ödeme yapılması istemiyle yapılan başvuruların
reddi üzerine açılan iptal davalarında, ek ödeme yapılacakların kapsamını
belirleyen 213 sayılı Kanun’un ek 13. maddesinin (4) numaralı fıkrasının
(a) bendinde yer alan ibarenin Anayasa’ya aykırılığı savını ciddi bulan
Mahkemeler, iptalleri için başvurmuştur.
II-
İTİRAZ BAŞVURULARININ GEREKÇELERİ
A-
2010/26 Esas Sayılı İtirazın Gerekçe Bölümü Şöyledir:
“213 sayılı Vergi Usul Kanunu’nun 5234 sayılı Bazı
Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun’un
5. maddesiyle değiştirilen 4. fıkrasının (a) bendinde “Maliye Bakanının
Maliye Bakanlığı ile bağlı kuruluşlarının merkez ve taşra teşkilatı
kadrolarında çalışan memurlar ile sözleşmeli personele (bağlı kuruluşların
kadro karşılığı sözleşmeli personeli hariç) en yüksek Devlet memuru
aylığının (ek gösterge dahil) %200’ünü geçmemek üzere ek ödeme yaptırmaya
yetkili olduğu hükme bağlanmış olup; Anayasa Mahkemesi’nin 05.07.2008 tarih
ve 26927 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan 20.03.2008 tarih ve E:2006/109,
K:2008/82 sayılı kararı ile söz konusu maddede geçen “Maliye Bakanlığı ile
bağlı kuruluşlarının merkez ve taşra teşkilatı kadrolarında çalışan”
ibaresinin Anayasa’nın 10. maddesine aykırı olduğundan bahisle iptaline
karar verilmiş ve iptal hükmünün kararın Resmi Gazetede yayımından 1 yıl
sonra yürürlüğe girmesine karar verilmiştir.
Bu arada; 10/07/2009 tarih ve 27248 sayılı Resmi
Gazetede yayımlanan 5917 sayılı Bütçe Kanunlarında Yer Alan Bazı Hükümlerin
İlgili Kanun Ve Kanun Hükmünde Kararnamelere Eklenmesi İle Bazı Kanun ve
Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına ilişkin Kanun’un 47.
maddesinin 3. fıkrası ile 213 sayılı Vergi Usul Kanununun ek 13 üncü
maddesinin (4) numaralı fıkrasının (a) bendinde yer alan “Maliye Bakanlığı
ile bağlı kuruluşlarının merkez ve taşra teşkilatı kadrolarında çalışan”
ibaresi “Maliye Bakanlığı ile bağlı kuruluşlarının merkez ve taşra teşkilatında
çalışan” şeklinde yeniden düzenlenmiştir.
Dava dosyasının incelenmesinden; Trabzon Merkez
Anadolu Teknik Lisesi, Anadolu Meslek Lisesi, Teknik Lise, Denizcilik
Anadolu Meslek Lisesi ve Endüstri Meslek Lisesi Döner Sermaye Saymanı
olarak görev yapmakta olan davacı tarafından; 213 sayılı Vergi Usul
Kanunu’nun Ek 13. maddesinin 4. fıkrası uyarınca Maliye Bakanlığı
personeline ödenen ek ödemeden yararlandırılması istemiyle davalı idareye
başvuruda bulunduğu, davalı idarenin 27.07.2009 tarih ve 24197 sayılı
işlemiyle 213 sayılı Vergi Usul Kanununun ek 13 üncü maddesinin (4)
numaralı fıkrasının (a) bendinde yapılan yasal değişiklik gerekçe
gösterilerek davacının talebinin reddedildiği, bu işlemin iptali istemiyle
görülmekte olan bu davanın açıldığı anlaşılmaktadır.
Anayasa
Mahkemesi’nin 20.03.2008 tarih ve E:2006/109, K:2008/82 sayılı iptal
kararının gerekçesinde özetle; kadroları Maliye Bakanlığı bünyesinde olan
saymanlarla, kadroları bu
Bakanlık bünyesinde olmamakla birlikte disiplin, sicil ve yargılanmalarına
karar verilme gibi personel işlemleri anılan Bakanlık tarafından yürütülen
saymanların; yaptıkları görevlerin nitelikleri, sorumlulukları, personel
işlemleri ve Sayıştay’a hesap verme konularındaki durumları aynı olduğundan
aynı yasa kurallarına tabi tutulmalarının Anayasa’nın eşitlik ilkesinin
gereği olduğu vurgulanmıştır.
Olayda; 5917 sayılı Bütçe Kanunlarında Yer Alan
Bazı Hükümlerin İlgili Kanun Ve Kanun Hükmünde Kararnamelere Eklenmesi İle
Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına İlişkin
Kanun’un 47. maddesinin 3. fıkrası ile yapılan düzenleme ile 213 sayılı
Vergi Usul Kanununun ek 13 üncü maddesinin (4) numaralı fıkrasının (a)
bendinde yer alan “Maliye Bakanlığı ile bağlı kuruluşlarının merkez ve
taşra teşkilatı kadrolarında çalışan” ibaresi “Maliye Bakanlığı ile bağlı
kuruluşlarının merkez ve taşra teşkilatında çalışan” şeklinde değiştirilmiş
olup; yapılan bu düzenleme ile kadroları Maliye Bakanlığı bünyesi dışında
bulunan saymanlar yeniden ek ödeme kapsamı dışında bırakılmıştır.
Anayasa’nın 10. maddesinde “Herkes, dil, ırk, renk,
cinsiyet, siyasi düşünce, felsefi inanç, din, mezhep ve benzeri sebeplerle
ayırım gözetilmeksizin kanun önünde eşittir. Hiçbir kişiye, aileye, zümreye
veya sınıfa imtiyaz tanınamaz. Devlet organları ve idare makamları bütün
işlemlerinde kanun önünde eşitlik ilkesine uygun olarak hareket etmek
zorundadırlar” denilmektedir. Bu ilke, birbirleriyle aynı durumda olanlara
ayrı kuralların uygulanmasını, ayrıcalıklı kişi ve toplulukların
yaratılmasını engellemektedir. Aynı durumda olanlar için farklı düzenleme,
eşitliğe aykırılık oluşturur. Anayasa’nın amaçladığı eşitlik mutlak ve
eylemli eşitlik değil hukuksal eşitliktir. Aynı hukuksal durumlar aynı,
ayrı hukuksal durumlar ayrı kurallara bağlı tutulursa Anayasa’nın öngördüğü
eşitlik ilkesi çiğnenmiş olmaz.
178 sayılı Maliye Bakanlığının Teşkilat ve
Görevleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararnamenin 11. maddesinin (a) bendinde,
genel bütçeli daireler nezdindeki merkez saymanlıkları, askeri ve mülki tüm
nakit saymanlıkları, genel ve katma bütçeli kurum saymanlıkları, kadroları
Bakanlıkta olan döner sermaye ve fon saymanlıklarının Muhasebat Genel
Müdürlüğüne bağlı olduğu belirtilmiştir.
5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol
Kanunu’nun 61. maddesinin 5436 sayılı Yasa ile değiştirilen birinci
fıkrasında, gelirlerin ve alacakların tahsili, giderlerin hak sahiplerine
ödenmesi, para ve parayla ifade edilebilen değerler ile emanetlerin
alınması, saklanması, ilgililere verilmesi, gönderilmesi ve diğer tüm mali
işlemlerin kayıtlarının yapılması ve raporlanması işlemlerini yürütenlerin
muhasebe yetkilisi (sayman) olduğu belirtilmiştir.
832 sayılı Sayıştay Kanunu’nun 44. maddesinin
birinci ve ikinci fıkralarında, hesapların saymanlar tarafından bu kanunda
ve diğer kanunlarda yazılı süreler içinde tamamlanarak incelemeye hazır
vaziyette bekletileceği ve Sayıştay’ın bildireceği yere gönderilmesi
gerektiği, hesapların başında bulunan sonuncu sayman tarafından
hazırlanacağı ve verileceği, hesabın verilmesinden doğan sorumluluğun bu
kişiye ait olduğu kurala bağlanmıştır.
Yapılan bu düzenlemeler ile kadroları Maliye
Bakanlığı bünyesinde olan saymanlarla, kadroları bu Bakanlık bünyesinde
olmamakla birlikte disiplin, sicil ve yargılanmalarına karar verilme gibi
personel işlemleri anılan Bakanlık tarafından yürütülen saymanların;
yaptıkları görevlerin nitelikleri, sorumlulukları, personel işlemleri ve
Sayıştay’a hesap verme konularındaki durumları aynı olduğundan aynı yasa
kurallarına tabi tutulmaları Anayasa’nın eşitlik ilkesi gereği olup;
kadroları başka kurumlarda olan saymanların hukuki durumlarda herhangi bir
değişiklik olmadığı anlaşıldığından, yapılan düzenleme ile Maliye Bakanlığı
personeline yapılan ek ödemeden yararlandırılmamalarnın Anayasa’nın eşitlik
ilkesine aykırılık teşkil ettiği kanaatine varılmıştır.
Açıklanan nedenlerle; 213 sayılı Vergi Usul
Kanununun ek 13 üncü maddesinin (4) numaralı fıkrasının (a) bendinde yer
alan “Maliye Bakanlığı ile bağlı kuruluşlarının merkez ve taşra
teşkilatında çalışan” ibaresinin bu davada uygulanacak hüküm olduğu ve
Anayasa’nın 10. maddesine aykırı olduğu kanaatine ulaşıldığından bu hükmün
iptali istemiyle Anayasa Mahkemesi’ne başvurulmasına, dava dosyasının tüm
belgeleriyle birlikte onaylı suretinin dosya oluşturularak karar aslı ile
birlikte Anayasa Mahkemesi’ne gönderilmesine, iş bu karar aslı ile dosya
suretinin Anayasa Mahkemesi’ne tebliğinden itibaren 5 ay süre ile
beklenmesine, 5 aylık süre içerisinde karar gelmez ise davanın yürürlükteki
mevzuat uyarınca çözümlenmesine, 18.02.2010 tarihinde oybirliği ile karar
verildi.”
B-
2010/111 Esas Sayılı İtirazın Gerekçe Bölümü Şöyledir:
“Dosyanın incelenmesinden, Milli Eğitim Bakanlığı’nda görevli döner
sermaye saymanlarının, 213 sayılı Yasanın ek 13. maddesi uyarınca Maliye
Bakanlığı personeline yapılan ek ödemeden yararlandırılması istemiyle
yapılan başvurunun dava konusu işlemle reddedilmesi üzerine bakılan davanın
açıldığı ve davalı idarelerce verilen savunmalarda, dava konusu işlemin
dayanağı olarak 5917 sayılı Yasa’nın 47. maddesinin 3. fıkrası hükmü ile
213 sayılı Yasa’nın ek 13. maddesinin 4. fıkrasının (a) bendinde yapılan
değişikliğin gösterildiği anlaşılmaktadır.
Kadrosu
Maliye Bakanlığında bulunmayan ve 213 sayılı Yasada 5234 sayılı Yasa ile
yapılan değişiklikten önceki ek 13. maddesi hükmü uyarınca Maliye Bakanlığı
Personeline ödenmekte olan ek ödemenin yararlandırılan döner sermaye
saymanları 5234 sayılı Yasa ile ek ödeme kapsamı dışında bırakılmış, anılan
Yasa hükmünün Anayasa Mahkemesi’nce iptali üzerine 10.07.2009 tarih ve 27248
sayılı Resmi Gazetede yayımlanan 5917 sayılı Yasa ile paralel yönde bir
düzenleme getirilmiş bulunmaktadır.
Anayasanın 10. maddesinde; herkesin, dil, ırk, renk, cinsiyet,
siyasi düşünce, felsefi inanç, din, mezhep ve benzeri sebeplerle ayrım
gözetilmeksizin kanun önünde eşit olduğu vurgulanmıştır. Eşitlik ilkesi ile
birbirleriyle aynı durumda olanlara aynı kuralların uygulanmasının
sağlanması amaçlanmıştır. Bu itibarla aynı hukuksal durumda olanlar için
yapılan farklı düzenlemeler Anayasa’nın eşitlik ilkesine aykırılık
oluşturmaktadır.
178 sayılı Maliye Bakanlığının Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun
Hükmünde Kararnamenin 11. maddesinin (a) bendinde, genel bütçeli daireler
nezdindeki merkez saymanlıkları, askeri ve mülki tüm nakit saymanlıkları,
genel ve katma bütçeli kurum saymanlıkları, kadroları Bakanlıkta olan döner
sermaye ve fon saymanlıklarının Muhasebat Genel Müdürlüğüne bağlı olduğu
belirtilmiştir.
Bu durumda, kadroları kendi kurumlarında bulunmakla birlikte döner
sermaye saymanlığına Maliye Bakanlığınca atanan ve sicil, terfi, izin gibi
özlük işleri aynı Bakanlıkça yapılan, her mali yıl ya da hesap dönemi
sonunda Sayıştay’a hesap veren ve kusursuz sorumluluk esasına göre sorumlu
olan kadrosu Maliye Bakanlığında bulunan döner sermaye saymanları gibi aynı
unvan, görev, yetki ve sorumluluklara sahip olan döner sermaye
saymanlarının 213 sayılı Yasanın ek 13. maddesinin 4. fıkrasının (a)
bendinde 5917 sayılı Yasanın 47. maddesinin 3. fıkrası ile yapılan
değişiklikle sadece kadro ölçütünden hareketle aynı yerde görev yapan
kadrosu Maliye Bakanlığında olan döner sermaye saymanlarına yapılan ek
ödemeden yararlandırılmamalarının Anayasanın 10. maddesindeki eşitlik
ilkesine aykırı olduğu sonucuna ulaşılmıştır.
Açıklanan nedenlerle 5917 sayılı Bütçe Kanunlarında Yer Alan Bazı
Hükümlerin İlgili Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelere Eklenmesi ile Bazı
Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına İlişkin
Kanun’un 213 sayılı Vergi Usul Kanununun ek 13. maddesinin 4. fıkrası (a)
bendini değiştiren 47. maddesinin 3. fıkrasındaki “Maliye Bakanlığı ile
bağlı kuruluşlarının merkez ve taşra teşkilatında çalışan...” ibaresinin
Anayasanın 10. maddesine aykırı olduğu kanısına varıldığından anılan madde
hükmünde geçen söz konusu ibarenin iptali istemiyle Anayasa Mahkemesine
başvurulmasına, dava dosyasının esastan görüşülmesinin, Anayasa
Mahkemesince bu konuda bir karar verilinceye kadar bekletilmesine
15.10.2010 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.”
III- YASA
METİNLERİ
A- İtiraz Konusu Yasa Kuralı
5917 sayılı Bütçe Kanunlarında Yer Alan Bazı
Hükümlerin İlgili Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelere Eklenmesi ile Bazı
Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun’un
47. maddesiyle değiştirilen, 4.1.1961 günlü, 213 sayılı Vergi Usul
Kanunu’nun iptali istenilen ibareyi de içeren ek 13. maddesi şöyledir:
“EK MADDE
13- (Fıkra 1,2,3 Mülga: 20/6/2001-4684/15 md)
4. Maliye Bakanı:
a) (Mülga : 5/7/1991-KHK - 433/16md.; Yeniden düzenleme: 19/8/1991-KHK- 449/3 md. Değişik :
20/3/1997-KHK - 570/12 md.)
Maliye
Bakanlığı ile bağlı kuruluşlarının merkez ve taşra teşkilatında çalışan memurlar ile sözleşmeli personele (Vergi Denetim
Kurulu Başkan ve Yardımcıları, Vergi Müfettişi ve Yardımcıları ile bağlı
kuruluşların kadro karşılığı sözleşmeli personeli hariç) en yüksek Devlet
memuru aylığının (ek gösterge dahil) % 200’ünü
geçmemek üzere ek ödeme yaptırmaya,
b) Maliye Bakanlığı ile Gelir İdaresi Başkanlığı
merkez ve taşra teşkilatında çalışan (sözleşmeli olarak istihdam edilenler dahil) personele, normal mesai gün ve saatleri
dahilinde, daire dışında yapılan çalışmalarda, aylık toplam 100 saati
geçmemek üzere, dışarıda geçirilen her bir saat için, karşılığı genel
bütçeden ödenen fazla mesai ücreti esas alınmak suretiyle, bu ücretin üç
katını aşmayacak şekilde ödeme yaptırmaya;
c) Maliye Bakanlığı ile Gelir
İdaresi Başkanlığı merkez ve taşra teşkilatı kadrolarında çalışan memurlar
ile sözleşmeli personele, ayda 100 saati aşmayacak şekilde yaptırılacak ek
fazla mesai karşılığında, fazla mesainin yaptırıldığı saatler, çalışma
mahalleri, çalışmaların resmi tatil ve bayram günlerinde yaptırılması gibi
hususlar dikkate alınmak suretiyle, Genel Bütçeden ödenen fazla mesai
ücretinin beş katını aşmayacak şekilde, saat başına farklı fazla mesai
ücreti tespitine,
d) (Ek: 28/12/2001-4731/4 md.) Şehirler arası
yollarda yapılacak vergi denetimlerine yardımcı olmak üzere görevlendirilen
güvenlik görevlilerine de bu esaslar dahilinde
fazla çalışma ücreti ödenmesine,
Yetkilidir.
Ek ödemelerde 657 sayılı Devlet Memurları Kanununun
aylıklara ilişkin hükümleri uygulanır.
(Ek hüküm : 26/12/1993 -
3946/2 md.) Görev yapılan birim ve iş hacmi,görev mahalli, görevin önem ve
güçlüğü,personelin sınıfı, kadro ünvanı,derecesi
ve atanma biçimi gibi kriterlere göre yapılacak ek ödemelerin farklı
miktarları ve ödemeye ilişkin usul ve esasları Maliye Bakanı tarafından
tespit edilir.
(Ek hüküm : 26/12/1993 -
3946/2 md.) Yukarıda belirtilen esaslar dahilinde yapılacak ödemeler Gelir
Vergisine tabi tutulmaz. (Ek cümle: 20/6/2001-4684/15
md.) Bu ödemeler bütçeden karşılanır. Bağlı kuruluşlar personeline
yapılacak ek ödemelerin belirlenmesinde, bunlara ödenmekte olan ikramiye,
fazla mesai ücreti gibi farklı ödemeler ile diğer imkanlar
dikkate alınır ve bağlı kuruluş bütçelerinden ödenir.
(Ek paragraf:17/9/2004-5234/5
md.) Bu madde kapsamında bulunan personele yapılan ikramiye, teşvik primi,
teşvik ödemesi, döner sermaye katkı payı ödemeleri, döner sermaye
gelirlerinden yapılan ek ödemeler ve 4458 sayılı Gümrük Kanunu uyarınca
ödenen tutarlar ile Maliye Bakanlığınca belirlenecek benzeri ödemelerin net
tutarları, bu madde kapsamında yapılan ek ödemenin aylık net tutarından
mahsup edilir. Mahsuba ilişkin esas ve usulleri belirlemeye Maliye Bakanı
yetkilidir. Bu ödeme ilgili mevzuatı uyarınca ödenmekte olan zam, tazminat,
ödenek, döner sermaye payı, ikramiye, ücret ve her ne ad altında olursa
olsun benzeri ödemelerin hesabında dikkate alınmaz.
(Mülga beşinci fıkra: 20/6/2001-4684/15
md.)
6. (Ek: 7/7/2011-KHK-646/4 md.) En yüksek Devlet
memuru aylığının (ek gösterge dahil);
a) Vergi Denetim Kurulu Başkan ve Yardımcılarına
%200’ünü,
b) Vergi Müfettişi ve Yardımcılarından; görev yeri
Küçük ve Orta Ölçekli Mükellefler Grup Başkanlığı olarak belirlenenlere
%100’ünü, diğer grup başkanlıkları olarak belirlenenlere %200’ünü,
geçmemek üzere her ay ek ödeme yapılabilir.
Vergi Denetim Kurulu Başkan Yardımcıları ile Vergi
Denetim Kurulu Başkanlığında Vergi Müfettişlerinden Grup Başkanı olarak
görevlendirilenlere en yüksek Devlet memuru aylığının (ek gösterge dahil) %50’sini geçmemek üzere ayrıca ek ödeme
yapılabilir.
Söz konusu ek ödemelerin oranı ile esas ve
usulleri; görev yapılan grup başkanlıkları, görev yapılan yer, kadro unvan
ve derecesi gibi kriterler birlikte veya ayrı ayrı dikkate alınarak Maliye Bakanı tarafından
belirlenir. Bu ödemelerde 657 sayılı Kanunun aylıklara ilişkin hükümleri
uygulanır ve bu ödemelerden damga vergisi hariç herhangi bir vergi ve
kesinti yapılmaz.”
B-
Dayanılan ve İlgili Görülen Anayasa Kuralları
Başvuru kararlarında, Anayasa’nın 10. maddesine dayanılmış,
153. maddesi ise ilgili görülmüştür.
IV- İLK
İNCELEME
A-
2010/26 Esas Sayılı Başvuru
Anayasa Mahkemesi İçtüzüğü’nün 8. maddesi uyarınca
Haşim KILIÇ, Osman Alifeyyaz PAKSÜT, Fulya
KANTARCIOĞLU, Ahmet AKYALÇIN, Mehmet ERTEN, Fettah
OTO, Serdar ÖZGÜLDÜR, Şevket APALAK, Serruh
KALELİ, Zehra Ayla PERKTAŞ ve Recep KÖMÜRCÜ’nün
katılımlarıyla 1.4.2010 gününde yapılan ilk inceleme toplantısında dosyada
eksiklik bulunmadığından işin esasının incelenmesine OYBİRLİĞİYLE karar
verilmiştir.
B- 2010/111 Esas Sayılı Başvuru
Anayasa Mahkemesi İçtüzüğü’nün 8. maddesi uyarınca,
Haşim KILIÇ, Osman Alifeyyaz PAKSÜT, Fulya
KANTARCIOĞLU, Ahmet AKYALÇIN, Mehmet ERTEN, Fettah
OTO, Serdar ÖZGÜLDÜR, Zehra Ayla PERKTAŞ, Recep KÖMÜRCÜ, Alparslan ALTAN,
Burhan ÜSTÜN, Engin YILDIRIM, Nuri NECİPOĞLU, Hicabi
DURSUN ve Celal Mümtaz AKINCI’nın katılımlarıyla
7.12.2010 gününde yapılan ilk inceleme toplantısında;
1-7.5.2010 günlü, 5982 sayılı Türkiye Cumhuriyeti
Anayasasının Bazı Maddelerinde Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun
uyarınca, 2949 sayılı Anayasa Mahkemesinin Kuruluşu ve Yargılama Usulleri
Hakkında Kanun ile ilgili gerekli düzenlemeler yapılmadan, Mahkeme’nin
çalışıp çalışamayacağına ilişkin ön meselenin incelenmesi sonucunda;
Mahkeme’nin çalışmasına bir engel bulunmadığına, Fulya KANTARCIOĞLU, Mehmet
ERTEN, Fettah OTO, Zehra Ayla PERKTAŞ ve Celal
Mümtaz AKINCI’nın, gerekçesi 2010/68 sayılı
dosyada belirtilen karşıoyları ve OYÇOKLUĞUYLA,
2- Dosyada eksiklik bulunmadığından işin esasının
incelenmesine, OYBİRLİĞİYLE karar verilmiştir.
V- BİRLEŞTİRME KARARI
4.1.1961 günlü, 213 sayılı Vergi Usul Kanunu’nun ek
13. maddesinin (4) numaralı fıkrasının 5917 sayılı Yasa’nın 47. maddesinin
üçüncü fıkrasıyla yeniden düzenlenen (a) bendinde yer alan “Maliye
Bakanlığı ile bağlı kuruluşlarının merkez ve taşra teşkilatında çalışan…”
ibaresinin iptaline karar verilmesi istemiyle yapılan itiraz başvurusuna
ilişkin 2010/111 esas sayılı davanın, aralarındaki hukuki irtibat nedeniyle
2010/26 esas sayılı dava ile BİRLEŞTİRİLMESİNE, esasının kapatılmasına,
esas incelemenin 2010/26 esas sayılı dosya üzerinden yürütülmesine,
7.12.2010 gününde OYBİRLİĞİYLE karar verilmiştir.
VI-
ESASIN İNCELENMESİ
Başvuru kararları ve ekleri, işin esasına ilişkin
rapor, itiraz konusu Yasa kuralı, dayanılan ve ilgili görülen Anayasa
kuralları ve bunların gerekçeleri ile diğer yasama belgeleri okunup
incelendikten sonra gereği görüşülüp düşünüldü:
Başvuru kararlarında, 213 sayılı
Vergi Usul Kanunu’nun ek 13. maddesinin dördüncü fıkrasının (a) bendinde
yer alan “Maliye Bakanlığı ile bağlı
kuruluşlarının merkez ve taşra teşkilatı kadrolarında…” ibaresinin
Anayasa Mahkemesi’nin 20.3.2008 günlü, E.2006/109, K.2008/82 sayılı
kararıyla iptal edildiği, iptal hükmüyle oluşacak hukuki boşluğun
giderilmesi amacıyla yapılan 213 sayılı Kanun’un ek 13. maddesinin dördüncü
fıkrasının (a) bendindeki 5917 sayılı Bütçe Kanunlarında Yer Alan Bazı
Hükümlerin İlgili Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelere Eklenmesi ile Bazı
Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun
ile yapılan değişikliğin Anayasa Mahkemesi’nin iptal ettiği hükümle aynı
olduğu, eşitlik ilkesine aykırılığı nedeniyle iptal edilen hükümle aynı
hukuki sonuçlar doğurduğu belirtilerek, kuralın Anayasa’nın 10. maddesine
aykırı olduğu ileri sürülmüştür.
6216 sayılı Anayasa Mahkemesinin Kuruluşu ve
Yargılama Usulleri Hakkında Kanun’un 43. maddesine göre, ilgisi nedeniyle
iptali istenen kural Anayasa’nın 153. maddesi yönünden de incelenmiştir.
213 sayılı Vergi Usul Kanunu’nun ek 13. maddesinin
dördüncü fıkrasının (a) bendi ile ek ödeme yapılabilmesi için ek ödeme
yapılacak memurlar ile sözleşmeli personelin Maliye Bakanlığı ile bağlı
kuruluşlarının merkez ve taşra teşkilatında çalışma zorunluluğu
getirilmiştir. Maliye Bakanlığı ile bağlı kuruluşlarının merkez ve taşra
teşkilatında çalışan memurlar ile sözleşmeli personele (Vergi Denetim
Kurulu Başkan ve Yardımcıları, Vergi Müfettişi ve Yardımcıları ile bağlı
kuruluşların kadro karşılığı sözleşmeli personeli hariç), en yüksek Devlet
memuru aylığının (ek gösterge dahil) %200’ünü
geçmemek üzere ek ödeme yapılabilmektedir.
Kuralla, Maliye Bakanlığı ile bağlı kuruluşların
merkez ve taşra teşkilatında çalışan memurlar ve sözleşmeli personele
maaşlarının dışında ek ödeme yapılması konusunda Maliye Bakanına yetki
verilmiş ancak, kadroları Maliye Bakanlığı’nda olmayan döner sermaye
saymanlarına ek ödemede bulunulabilmesi için herhangi bir düzenlemeye yer
verilmemiştir.
Anayasa’nın 153. maddesinin son fıkrasında, “Anayasa Mahkemesi kararları Resmi
Gazete’de hemen yayımlanır ve yasama, yürütme ve yargı organlarını, idare
makamlarını, gerçek ve tüzelkişileri bağlar” denilmektedir. Buna göre,
Anayasa Mahkemesi kararları yayımlanmakla bağlayıcılık özelliği
kazandığından, yasama organı aynı konuda farklı bir yasada düzenleme yapsa
bile bu kararları etkisiz veya sonuçsuz bırakacak tutum ve davranışlardan
kaçınmak ve iptal edilen kuralları yeniden yasalaştırmamak zorundadır.
Anayasa Mahkemesi kararlarının sonuçları kadar gerekçeleri de bağlayıcıdır.
Çünkü kararlar gerekçeleri ile bir bütünlük oluştururlar ve bu doğrultuda
yasamanın da içinde yer aldığı devletin ve kişilerin etkinliklerinde
yönlendirici ve belirleyici olurlar. Bu nedenle yasama organı iptal edilen
yasaların yerine yeni düzenleme yaparken kararların gerekçelerini de gözönünde bulundurmakla yükümlüdür.
Bir yasa kuralının Anayasa’nın 153. maddesinin son
fıkrasına aykırılığından söz edilebilmesi için, iptal edilen önceki kuralla
içeriği yönünden “aynı” ya da “benzer” olup olmadığının incelenmesi
gerekmektedir. Burada iki kuralın “teknik,
içerik ve kapsam” bakımından da benzer olması aranacaktır. Teknik
içerik ve kapsam bakımından benzerlik, iptal edilen yasa ile yeniden
çıkarılan yasanın sözcüğü sözcüğüne aynı olması anlamına gelmez. Çünkü, böyle bir anlayış Anayasa’nın 153. maddesinin son
fıkrasındaki kuralı anlamsız ve uygulanmaz kılar. Konu ve kapsam bakımından
sözcüklerde farklılıklar olsa bile ikinci yasanın aynı amaç doğrultusunda
Anayasa Mahkemesi kararına karşın onu etkisiz kılmak amacıyla
çıkarıldığının saptanması aranan koşulun gerçekleşmiş sayılması için
yeterlidir.
213 sayılı Kanun’un ek 13. maddesinin dördüncü
fıkrasının (a) bendine göre ek ödeme yapılabilmesi için ek ödeme yapılacak
memurlar ile sözleşmeli personelin Maliye Bakanlığı ile bağlı kuruluşlarının
merkez ve taşra teşkilatında çalışıyor olması gerekmektedir. Anayasa Mahkemesi’nin 20.3.2008 günlü, E.2006/109, K.2008/82
sayılı kararında, kadroları Maliye Bakanlığı bünyesinde olan saymanlarla,
kadroları bu Bakanlık bünyesinde olmamakla birlikte disiplin, sicil ve
yargılanmalarına karar verilme gibi personel işlemleri anılan Bakanlık
tarafından yürütülen saymanların, yaptıkları görevlerin nitelikleri,
sorumlulukları, personel işlemleri ve Sayıştay’a hesap verme konularındaki
durumları aynı olduğundan aynı yasa kurallarına tabi tutulmaları
Anayasa’nın eşitlik ilkesi gereği olduğu, bu nedenle kadroları Maliye
Bakanlığı’nda bulunmayan ancak, yukarıda belirtilen personel işlemleri
yönünden anılan bakanlıkla ilgisi bulunan saymanların, sadece kadro ölçütünden
hareketle kadroları bu Bakanlıkta bulunan saymanların yararlandıkları ek
ödemeden yararlandırılmamaları Anayasa’nın 10. maddesine aykırı bulunmuş ve
kural iptal edilmiştir. Anayasa Mahkemesi’nin “iptal hükmünün, kararın Resmî Gazete’de yayımlanmasından
başlayarak bir yıl sonra yürürlüğe girmesine” karar vermesi ve kararın
5.7.2008 günlü, 26927 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanması nedeniyle iptal
kararı 5.7.2009 tarihinde yürürlüğe girmiştir.
Anayasa Mahkemesi’nin iptal ettiği kural ile itiraz
konusu kural arasında ilk bakışta farklılık varmış gibi görünse de,
farklılık maddenin önceki halinde bulunan “kadroları” ibaresinin itiraz konusu kuralda yer almamasından
kaynaklanmaktadır. Ancak, anılan ibarenin madde metninden çıkarılması
halinde dahi maddenin kapsadığı kişiler değişmemektedir. Bu nedenle, Anayasa Mahkemesi’nin iptal ettiği kural ile itiraz
konusu kural kapsam ve içerik yönünden aynı niteliktedir.
Açıklanan nedenlerle kural Anayasa’nın
153. maddesine aykırıdır. İptali gerekir.
Kural, Anayasa’nın 153. maddesine dayanılarak iptal
edildiğinden 10. maddesi yönünden incelenmemiştir.
VII- İPTAL KARARININ YÜRÜRLÜĞE
GİRECEĞİ GÜN SORUNU
Anayasa’nın 153. maddesinin üçüncü
fıkrasında “Kanun, kanun hükmünde kararname ve Türkiye Büyük Millet
Meclisi İçtüzüğü ya da bunların hükümleri, iptal kararlarının Resmî
Gazetede yayımlandığı tarihte yürürlükten kalkar. Gereken hallerde Anayasa
Mahkemesi İptal hükmünün yürürlüğe gireceği tarihi ayrıca
kararlaştırabilir. Bu tarih, kararın Resmî Gazetede yayımlandığı günden
başlayarak bir yılı geçemez” denilmekte, Anayasa Mahkemesinin Kuruluşu
ve Yargılama Usulü Hakkında Kanun’un 66. maddesinin üçüncü fıkrasında da bu
kural tekrarlanmaktadır.
213 sayılı Kanun’un
itiraz konusu ek 13. maddesinin dördüncü fıkrasının (a) bendinde yer alan
ibarenin iptal edilmesi nedeniyle doğacak hukuksal boşluk kamu yararını
ihlal edecek nitelikte görüldüğünden, Anayasa’nın 153. maddesinin üçüncü
fıkrasıyla 6216 sayılı Kanun’un 66. maddesinin (3) numaralı fıkrası
gereğince iptal hükmünün, kararın Resmî Gazete’de yayımlanmasından
başlayarak altı ay sonra yürürlüğe girmesi uygun görülmüştür.
VIII- SONUÇ
1- 4.1.1961 günlü, 213
sayılı Vergi Usul Kanun’un ek 13. maddesinin (4) numaralı fıkrasının (a)
bendinin, 25.6.2009 günlü, 5917 sayılı Kanun’un 47. maddesinin (3) numaralı
fıkrasıyla yeniden düzenlenen “Maliye Bakanlığı ile bağlı kuruluşlarının
merkez ve taşra teşkilatında çalışan...” biçimindeki ibaresinin Anayasa’ya
aykırı olduğuna ve İPTALİNE,
2- 213 sayılı Kanun’un ek 13. maddesinin (4)
numaralı fıkrasının (a) bendinin “Maliye Bakanlığı ile bağlı kuruluşlarının
merkez ve taşra teşkilatında çalışan...” biçimindeki ibaresinin iptal
edilmesi nedeniyle, Anayasa’nın 153. maddesinin üçüncü fıkrasıyla 6216
sayılı Anayasa Mahkemesinin Kuruluşu ve Yargılama Usulleri Hakkında Kanun’un
66. maddesinin (3) numaralı fıkrası gereğince İPTAL HÜKMÜNÜN, KARARIN RESMÎ
GAZETE’DE YAYIMLANMASINDAN BAŞLAYARAK ALTI AY SONRA YÜRÜRLÜĞE GİRMESİNE,
8.12.2011 gününde
OYBİRLİĞİYLE karar verildi.
|
Başkanvekili
Serruh
KALELİ
|
Başkanvekili
Alparslan ALTAN
|
Üye
Fulya KANTARCIOĞLU
|
|
Üye
Ahmet AKYALÇIN
|
Üye
Mehmet ERTEN
|
Üye
Serdar ÖZGÜLDÜR
|
|
Üye
Osman Alifeyyaz PAKSÜT
|
Üye
Zehra Ayla PERKTAŞ
|
Üye
Recep KÖMÜRCÜ
|
|
Üye
Burhan ÜSTÜN
|
Üye
Engin YILDIRIM
|
Üye
Nuri NECİPOĞLU
|
|
Üye
Hicabi
DURSUN
|
Üye
Celal Mümtaz AKINCI
|
Üye
Erdal TERCAN
|
|