|
Gıda,
Tarım ve Hayvancılık Bakanlığından:
KUDUZ
HASTALIĞINDAN KORUNMA VE KUDUZ HASTALIĞI
İLE
MÜCADELE YÖNETMELİĞİ
BİRİNCİ
BÖLÜM
Amaç,
Kapsam, Dayanak ve Tanımlar
Amaç
MADDE
1 –
(1) Bu Yönetmeliğin amacı; kuduz hastalığına karşı hazırlıklı olmak,
hastalıktan korunmak ve hastalıkla mücadele etmek için alınması gereken
tedbirlere ilişkin usul ve esasları düzenlemektir.
Kapsam
MADDE 2 – (1) Bu Yönetmelik;
evcil, sahipsiz ve yabani hayvanlarda kuduz hastalığından korunma amaçlı
alınacak önlemler ve koruyucu uygulamaları, kuduz hastalığının teşhisi,
bildirimi ve takibini, hastalık çıkan yerlerde alınacak önlemleri, temizlik
ve dezenfeksiyon uygulamalarını, hastalığın teşhisinden sorumlu laboratuvarlar ile referans laboratuvarının
görevlerini, aşılama ve aşılı hayvanların tanımlanması için hükümleri,
hastalıktan korunma ve hastalık ile mücadele çalışmalarında gerçek ve tüzel
kişilerin görev ve sorumluluklarını kapsar.
Dayanak
MADDE
3 –
(1) Bu Yönetmelik; 11/6/2010 tarihli ve 5996
sayılı Veteriner Hizmetleri, Bitki Sağlığı, Gıda ve Yem Kanununun 4 üncü
maddesi ile 3/6/2011 tarihli ve 639 sayılı Gıda, Tarım ve Hayvancılık
Bakanlığının Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararnamenin 7 nci maddesi hükümlerine dayanılarak hazırlanmıştır.
Tanımlar
MADDE
4 – (1)
Bu Yönetmelikte geçen;
a) Bakanlık: Gıda, Tarım ve
Hayvancılık Bakanlığını,
b) Bakımevi: Hayvanların geçici
olarak bulunduğu, bakım ve beslemesinin yapıldığı yerleri,
c) Enstitü müdürlüğü: Kuduz
hastalığının teşhisinden, mücadelesinden ve gözetim programlarından sorumlu
olan doğrudan Bakanlığa bağlı enstitü müdürlüklerini,
ç) Hastalık teyidi: Laboratuvar sonuçlarına dayalı olarak veya bir salgın
halinde klinik ve/veya epidemiyolojik sonuçlara da dayalı olarak yetkili
otorite tarafından kuduz hastalığının varlığının ilanını,
d) Hayvan sağlık zabıtası
komisyonu: Bulaşıcı hayvan hastalığı şüphesi meydana geldiğinde veya
hastalığın resmî olarak teyit edildiği yerde, hastalığın sağlıklı
hayvanlara bulaşmasını önlemek ve hastalıkla mücadele etmek, hayvan ve
maddelerinin sevkine dair tedbirleri tespit etmek ve uygulamaya konulmasını
sağlamak amacıyla kurulan komisyonu,
e) Hayvan sahibi veya bakıcı:
Hayvanların mülkiyetine haiz veya ücret karşılığında veya ücretsiz,
muhafaza etmek ve bakımlarını yapmakla görevlendirilen, gerçek veya tüzel
kişi veya kişileri,
f) İl müdürlüğü: Gıda, Tarım ve
Hayvancılık Bakanlığı il müdürlüğünü,
g) İlçe müdürlüğü: Gıda, Tarım
ve Hayvancılık Bakanlığı ilçe müdürlüğünü,
ğ) İşletme: İçinde hayvanların
yetiştirildiği veya muhafaza edildiği yeri,
h) Karantina: Resmi veteriner
hekim tarafından belirlenen hayvanların belirlenen bir süre boyunca zorunlu
olarak diğer hayvanlardan doğrudan veya dolaylı şekilde izole edilerek
gözlem ve kontrol altında tutulmasını,
ı) Mihrak: Yetkili otorite
tarafından kuduz hastalığı varlığının doğrulandığı, hastalığın seyri,
yerleşim yerinin topoğrafik yapısı, hastalığa duyarlı hayvanların kapalı
alanlarda tutulup tutulmadığı dikkate alınarak belirlenen işletme veya
yerleşim yeri veya bölgeyi,
i) Müşahede: Hastalıktan
şüpheli bir hayvanın, hasta olup olmadığının tespit edilebilmesi için
belirli bir süre için gözlem ve kontrol altına alınmasını,
j) Resmi veteriner hekim:
Bakanlık adına görev yapan Bakanlık personeli veteriner hekimi,
k) Şüpheli mihrak: Resmi
veteriner hekimin kuduz hastalığının varlığından şüphelendiği, hastalığın
seyri, yerleşim yerinin topoğrafik yapısı,
hastalığa duyarlı hayvanların kapalı alanlarda tutulup tutulmadığı dikkate
alınarak belirlenen işletme veya yerleşim yeri veya bölgeyi,
l) Ulusal referans laboratuvarı: Kuduz hastalığı ile ilgili olarak
fonksiyon ve görevleri 5 inci maddenin ikinci fıkrasında açıklanan ve Bakanlıkça
yetkilendirilen laboratuvarı,
m) Yetkili Otorite: Gıda, Tarım
ve Hayvancılık Bakanlığı il/ilçe müdürlüklerini,
ifade
eder.
İKİNCİ
BÖLÜM
Ulusal
Referans Laboratuvarı, Laboratuvarlar
ve Hastalık Teşhisi
Ulusal
referans laboratuvarı
MADDE
5 –
(1) Ulusal referans laboratuvarı Bakanlıkça
belirlenir.
(2) Ulusal referans laboratuvarı,
teşhis materyallerinin kullanımı ve aşıların denenmesi için
standartları ve teşhis metotlarını koordine etmekten sorumludur. Bu amaçla
ulusal referans laboratuvarı:
a) Ülkede kullanılacak teşhis
materyallerinin kalitesini kontrol eder, uygunluk görüşü verir.
b) Düzenli aralıklarla
karşılaştırmalı testler yapar.
c) Ülkede teyit edilmiş
vakalardan alınan kuduz virüsünün izolatlarını
saklar.
ç) Bölgesel teşhis laboratuvarlarında elde edilen pozitif sonuçların teyit
edilmesini sağlar.
d) Teşhiste kullanılacak
antijenleri ve standart serumları değerlendirir.
e) Ülkede kullanılan teşhis
metotları ile uygulanan testlerin tüm sonuçları hakkındaki verileri toplar,
düzenler, değerlendirir, epidemiyolojik rapor hazırlar.
f) Ülkede hastalığın
epidemiyolojisini ortaya koymak için kuduz virüsünü karakterize eder,
araştırmalar yapar.
g) Hastalığın kontrolü ve yok
edilmesine yönelik araştırmaları koordine eder, ilgili bilgi ve raporları
toplar, karar vericilere tavsiyelerde bulunur.
ğ) Ülkede kullanılacak aşılar
hakkında karar vericilere görüş bildirir.
h) Kullanılacak teşhis
metotlarının bir örnekliğinin sağlanması için eğitim çalışmaları yapar ve
karar vericilere görüş bildirir.
Laboratuvarlar
MADDE
6 –
(1) Ülkede kuduz hastalığının teşhisini yapacak laboratuvarlar
Bakanlıkça belirlenir ve yetkilendirilir. Yetkilendirilen laboratuvarlar ulusal referans laboratuvarı
tarafından denetlenir.
(2) Laboratuvarlar
kendilerine hastalık şüphesi ile gelen tüm örnekleri ve bunlara ait
sonuçlar hakkındaki verileri ulusal referans laboratuvarının
belirttiği şekilde raporlayarak Bakanlığa, ulusal referans laboratuvarına ve ilgili il veya ilçe müdürlüklerine
bildirir.
(3) Laboratuvarlar
tespit ettikleri kuduz vakalarına ait beyin dokularının muhafazasından ve
bunların kayıt altına alınarak biyogüvenlik
koşullarına uyularak ulusal referans laboratuvarına
ulaştırılmasından sorumludur.
Hastalık
teşhisi
MADDE
7 – (1)
Kuduz hastalığının teşhisi, Bakanlıkça uygulamaya konulan teşhis kılavuzuna
uygun olarak gerçekleştirilir.
ÜÇÜNCÜ
BÖLÜM
Kimliklendirme, Aşılama,
Önleyici Tedbirler
Kimliklendirme
MADDE
8 –
(1) Üç aydan büyük köpek ve altı aydan büyük kedi sahibi olanlar
hayvanlarını kayıt altına aldırmakla yükümlüdür. Sahipli olan köpek ve
kedilere sahibinin talebi halinde daha genç yaşlarda da olmak üzere
veteriner hekimler tarafından mikroçip uygulanarak onaylanmış kimlik
belgesi verilir. Bu hayvanlar köylerde muhtarlıklar, belediye sınırları
içerisinde belediyeler tarafından tutulmakta olan sahipli hayvan kayıt
defteri ile Bakanlık veri tabanına kaydedilir. Belediyelerde tutulmakta
olan kayıtlar Bakanlık tarafından denetlenir. Sahipli hayvanların kimliklendirme çalışmalarında aşağıda belirtilen
hususlara riayet edilir:
a) Sahipli köpek ve kedilerin
sahiplerine ait bilgiler, sahip değişiklikleri, aşı kayıtları uygulamayı
yapan belediye veteriner hekimleri, resmi veteriner hekimler ve serbest veteriner
hekimler tarafından Bakanlık veri tabanına kaydedilir, gerektiğinde
kayıtlar güncellenir.
b) Hayvan sahipleri köpek ve
kedilerinin ölümü halinde durumu hemen belediyelere veya bağlı bulundukları
il veya ilçe müdürlüklerine bildirmekle yükümlüdür. Ölüm sebebinin kuduz
hastalığı nedeniyle şekillenmesinden şüphe edilmesi durumunda il veya ilçe
müdürlükleri bu tür hayvanlardan aldıkları materyalleri ilgili laboratuvara göndermekle yükümlüdür. Belediyeler ölen
hayvanlara ait kayıtları Bakanlık veri tabanı ile sahipli hayvan defterinde
güncellemek zorundadır.
(2) Belediyeler sorumluluk
alanındaki sahipsiz köpek ve kedilerin sayısı ile bunlara ait bilgileri
belediye kayıtları ve Bakanlık veri tabanında güncel bir halde tutmak
zorundadır. Sahipsiz köpek ve kediler belediyelerce uygun bir yöntem ile
bireysel veya sürü bazında işaretlenir, belediye veteriner hekimleri
tarafından belediye sahipsiz hayvan kayıt defterine işlenir, sayıları ve
aşılamaları hakkında bilgiler belediye veteriner hekimleri tarafından
Bakanlık veri tabanına işlenir, gerektiğinde güncellenir. Bakımevlerinde
bulunan köpek ve kedilerin kimliklendirilmesi
aşağıdaki hususlar çerçevesinde yapılır:
a) Bakımevlerinde bulunan köpek
ve kediler bakımevi sorumlu veteriner hekimi tarafından uygun bir yöntem
kullanılarak bireysel veya sürü bazında işaretlenir, kısırlaştırma
bilgileri ve aşı uygulamalarına ait veriler tutulur, bu verilerin belediye
sahipsiz hayvan kayıt defterine kaydedilmesi ve Bakanlık veri tabanında
güncel bir şekilde bulunması sağlanır.
b) Bakımevlerinde
sahiplendirilen köpek ve kedilere bakımevi sorumlu veteriner hekimi
tarafından mikroçip uygulanır, kimlik belgesi verilir, sahiplendirme
kaydının belediye sahipli hayvan kayıt defterine işlenmesi, sahip ve aşı
bilgilerinin Bakanlık veri tabanında güncellenmesi sağlanır.
(3) Ev ve süs
hayvanı satış yeri sahipleri iş yerlerinde ticari amaçlı bulunan köpek ve
kedilere veteriner hekim tarafından mikroçip takılmasını sağlayarak
Bakanlık veri tabanına kaydettirmekle, satışı yapılan köpek ve kedilere
sahibi adına kimlik belgesi verilerek kime satıldığı, aşı uygulamaları gibi
bilgileri belediye kayıtları ile Bakanlık veri tabanına işletmekle
yükümlüdür.
Aşılama
MADDE
9 –
(1) Sahipli ya da sahipsiz tüm kedi ve köpeklerin yılda bir defa hastalığa
karşı aşılanması ile aşı kayıtlarının tutulması zorunludur. Sahipli ya da
sahipsiz tüm kedi ve köpeklerin aşılanması ve aşı kayıtlarının tutulması
aşağıdaki hususlar çerçevesinde yapılır:
a) Üç aydan büyük köpek ve kedi
sahipleri hayvanlarını yılda bir defa hastalığa karşı aşılatmakla
yükümlüdür. Aşı uygulamasından önce yapılacak parazit tedavileri ve
destekleyici uygulamalara veteriner hekim karar verir. İlk aşı
uygulamasından sonra yapılacak rapel aşısı
üretici firma aksini belirtmemiş ise yirmi bir gün sonra yapılır. Devam
eden yıllarda ise üretici tarafından farklı bir süre belirtilmedikçe yılda
bir kere aşı tekrarlanır.
b) Belediye sorumluluk
alanındaki veya muhtarların yazılı talebi üzerine köylerdeki üç aydan büyük
sahipsiz köpek ve kedilerin belediye veteriner hekimleri tarafından yılda
bir defa aşılanması, aşılananların işaretlemesi (mikroçip uygulaması, küpeleme ve benzeri) ve kayıt altına alınması
zorunludur. Belediye veteriner hekimleri sahipsiz köpek ve kedilere yapılan
aşılamaları kayıt altına almak ve Bakanlık veri tabanına işlemekle
yükümlüdür.
c) Bakımevlerinde bulunan üç
aydan büyük köpek ve kedilerin bakımevi sorumlu veteriner hekimi tarafından
hastalığa karşı aşılanması zorunludur. Bakımevi sorumlu veteriner hekimi
aşı kayıtlarını tutmak, aşı bilgilerini sahiplendirilen hayvanların kimlik
belgelerine işlemek ve kayıtları Bakanlık veri tabanına işlemekle
yükümlüdür.
(2) Ev ve süs hayvanı satış
yeri sahipleri iş yerlerinde satış amaçlı bulunan üç aydan büyük köpek ve
kedileri hastalığa karşı aşılatmakla, aşı bilgilerini kimlik belgelerine
işletip satışları halinde sahiplerine teslim etmekle, bu bilgilerin
Bakanlık veri tabanına kaydedilmesini sağlamakla yükümlüdür.
(3) Aşı uygulamasını yapan
resmi veteriner hekimler, belediye veteriner hekimleri ve serbest veteriner
hekimler uygulamaya ait bilgiler ile sonraki aşılama tarihini hayvanın
kimlik belgesine işlemekle ve hayvana ait aşı kaydını Bakanlık veri
tabanında güncellemekle yükümlüdür.
(4) Evcil hayvanlarda hastalığa
karşı yapılacak aşılamada sadece inaktif aşılar
kullanılır. Kuduz kontrol programına zarar vermeyecek durumlarda bilimsel
araştırmalar için inaktif aşılar dışındaki
aşıların kullanımı ulusal referans laboratuvarının
olumlu görüşüne dayanarak Bakanlığın vereceği izne tabidir.
(5) Hastalık şüphesi ya da
hastalık teyidi durumlarında, kuduz şüpheli bölge veya kuduz risk alanında
bulunan hastalık şüphesi taşımayan kedi ve köpekler hastalığa karşı
aşılanır. Söz konusu bölgelerde hastalıktan şüpheli olmayan çiftlik hayvanlarında
yapılacak aşı uygulamaları resmi veteriner hekim raporu doğrultusunda il ve
ilçe müdürlüklerince ilan edilir.
(6) Yabani hayvanlarda hastalık
tespit edildiğinde, evcil hayvanlardan yabani hayvanlara hastalık bulaşma
ihtimali bulunduğunda, hastalık görülmeyen bir bölgeye yabani hayvanlar
yolu ile hastalığın taşınması ihtimali ortaya çıktığında Bakanlık yaban
hayatını aşılama kararı almaya, aşılamanın yer, şekil, zaman ve süresini
belirlemeye yetkilidir.
Önleyici tedbirler
MADDE
10 –
(1) Hayvan sahipleri hastalıkla mücadele amacıyla Yetkili Otorite
tarafından yazılı olarak bildirilen talimatları yerine getirmekle
yükümlüdür. Hastalığın önlenmesi amacıyla hayvan sahipleri tarafından aşağıdaki
tedbirler alınır:
a) Hayvan sahipleri
hayvanlarını hiçbir şekilde terk edemezler. Hayvan sahipleri hayvanlarının
diğer hayvanlarla ya da insanlar ile kontrolsüz bir şekilde temasını
engelleyecek tedbirleri almak ve şüpheli temasları il ve ilçe
müdürlüklerine bildirmekle yükümlüdür.
b) Çeşitli nedenler ile hayvan
bakmaktan vazgeçenler ya da hayvanlarına bakamayacak hale gelenler durumlarını
belediyeler ve bakımevlerine bildirmekle yükümlüdür. Bu kişilerin
hayvanları bakımevleri, gönüllü kuruluşlar veya belediyeler tarafından
yeniden sahiplendirilmek ya da koruma altına alınmak zorundadır.
c) Köpek sahipleri;
aşılamayacak yükseklikte çit veya duvar benzeri engellerle sınırlanmış
halde bulunan köpekler, avda olan av köpekleri ile sürüleri koruyan çoban
köpekleri istisna olmak üzere köpeklerinin serbestçe dolaşmalarına izin
veremezler, tasma ve kayış benzeri sınırlayıcı bir önlem almaksızın
köpeklerini dolaştıramazlar.
ç) Tüm hayvan sahipleri
hayvanlarının diğer hayvanlar ile ısırma veya ısırılma ile sonuçlanan
temaslarını ya da böyle bir ihtimali düşündüren durumları aynı gün içinde
il ve ilçe müdürlüklerine bildirmekle yükümlüdür. Ayrıca temas konusu olan
insan ise durumun aynı zamanda en yakın sağlık kuruluşuna bildirilmesi
zorunludur.
d) Hayvan sahipleri
hayvanlarının kaybolması halinde bu durumu belediyeler ile il ve ilçe
müdürlüklerine bildirmekle yükümlüdür.
(2) Belediyeler ve muhtarlıklar
hastalıkla mücadele amacıyla Bakanlık ile il ve ilçe müdürlükleri
tarafından yazılı olarak bildirilen talimatları yerine getirmekle, şüpheli
hayvanları müşahede altına almak amacı ile kullanılacak müşahede yerlerini
önceden hazırlamakla yükümlüdür. Ayrıca aşağıda belirtilen önlemleri
alırlar:
a) Belediyeler gönüllü
kuruluşlar ve muhtarlıklar ile işbirliği içerisinde bakımevleri kurmak,
sahipsiz hayvanları hastalığa karşı korumak ve sahipsiz hayvan sayısını
kontrol altına almakla yükümlüdür.
b) Belediyeler, gönüllü
kuruluşlar ya da şahıslar tarafından kurulmuş olan bakımevlerini hastalığa
karşı alınacak önlemler konusunda desteklemekle yükümlüdür.
Bakımevlerindeki hayvan sağlığı uygulamalarını denetlemek ve gerekli
uyarıları yapmak Bakanlığın yetkisinde olup bakımevi yetkilileri Bakanlığın
yazılı uyarıları doğrultusunda gereken uygulamaları yapmakla yükümlüdür.
c) Bakımevlerine getirilen
hayvanların alındığı yerlerin kayıt altına alınması, diğerleri ile temas
etmeden önce tedavi ve kısırlaştırmalarının yapılıp bireysel olarak
ayrılmış bir alanda on dört gün boyunca karantina ve gözlem altında
tutulması zorunludur.
ç) Karantina süresini
tamamlayan hayvanların tam olarak iyileştikten sonra hastalığa karşı
aşılanması zorunludur. İlk aşı uygulamasından sonra yapılacak rapel aşısı üretici firma aksini belirtmemiş ise yirmi
bir gün sonra yapılır.
d) Kısırlaştırılmayan ve hastalığa
karşı aşılanmayan hayvanlar bakımevlerinden salınamaz, alındıkları ortama
geri bırakılamaz.
(3) Köpek ve kedi gösterileri
ya da içeriğinde köpek ve kedilerin yer aldığı herhangi bir organizasyonu
tertip edenler organizasyonun başlangıç tarihinden en az bir ay önce il ve
ilçe müdürlüklerinden izin almak zorundadır. İl ve ilçe müdürlükleri
hastalık tehdidini dikkate alarak organizasyonların süresini kısıtlama,
tarihini değiştirme, ilave tedbirler aldırma ya da tamamen yasaklama
konusunda yetkilidir.
(4) Bakanlık hastalık taşıma
ihtimalini bertaraf etmek üzere yurt dışından giriş yapacak köpek, kedi ve
kemiricilerin taşıması gereken şartları belirleme konusunda yetkilidir.
Yetkili otorite yurt dışından gelecek köpek, kedi ve kemiricilerde
aşağıdaki hususları dikkate alır:
a) Sahipleri refakatinde yurt
dışından getirilecek köpek, kedi ve kemiricilerin bir mikroçip veya uygun
bir yöntem ile işaretlenmiş olması, geldiği ülke tarafından resmi olarak
düzenlenmiş hastalığa karşı aşılı ve bağışık (0,5 IU/ml veya üzerinde anti
kuduz antikoru taşıyanlar) olduğunu belgeleyen sağlık sertifikasına sahip
olması zorunludur.
b) Yetkili Otorite resmi bir
sağlık sertifikasına sahip olmaları şartı ile doğumlarından itibaren
hastalığa karşı bağışık annelerinin yanından ayrılmamış ve hastalık şüphesi
olan hayvanlarla temas etmemiş olduğu ispatlanan üç aydan küçük aşılanmamış
köpek, kedi ve kemiricilerin girişine izin vermeye yetkilidir.
DÖRDÜNCÜ
BÖLÜM
Hastalığın
Bildirimi, Hastalık Şüphesi Durumunda Alınacak Önlemler
ve Hastalık
Teyit Edildikten Sonra Alınacak Önlemler
Hastalığın bildirimi
MADDE 11 – (1) Hastalık
şüphesi oluşturan sıra dışı davranışlar, ısırma veya ısırılma bulguları,
yabani hayvanlarla temas ve sebebi belli olmayan hayvan ölümlerinden
haberdar olan hayvan sahipleri ve bakıcıları, veteriner hekimler ile
muhtarlar, köy korucuları, celepler, çobanlar, gemi kaptanları, istasyon ya
da gümrük memur veya idarecileri gibi ilgililer durumu aynı gün içerisinde
yetkili otoriteye bildirmek zorundadır. Belediyeler,
muhtarlar ve hayvan sahipleri resmi veteriner hekim gelene kadar il ve ilçe
müdürlüklerinin yazılı ya da sözlü talimatlarını uygulamakla yükümlüdür.
Hastalık şüphesi durumunda alınacak önlemler
MADDE
12 –
(1) Kuduz hastalığı şüphesine dair bildirim alan resmi veteriner hekim
aşağıdaki önlemleri alır:
a) Durumu ilgili sağlık
kuruluşuna bildirir, derhal şüphenin olduğu yere gider, hayvan sağlık
zabıtası komisyonunu toplar, şüphe durumu kesinlik kazanıncaya kadar
alınması gerekli tedbirleri karara yazdırarak imza altına aldırır.
Belediyeler, muhtarlıklar, hayvan sahipleri ve diğer kurumlar hayvan sağlık
zabıtası komisyon kararında belirtilen hususlar ile resmi veteriner hekim
tarafından bildirilen önlemleri uygulamakla yükümlüdür.
b) Belediyeler, muhtarlar ve
hayvan sahipleri hastalık şüphesi bulunan hayvanları diğer hayvanlar ile
insanlarla temas etmeyecek şekilde kapalı bir alanda kontrol altında
tutmakla yükümlüdür.
c) Ölen ya da saldırganlıkları
nedeniyle sahiplerince öldürülen hayvanlar ile saldırı sebebiyle öldürülmüş
olan yabani hayvanlar hava şartlarına maruz kalmayacak, diğer hayvanlar ile
insanlarla temas etmeyecek bir yerde tutulmak zorundadır. Bu hayvanların
resmi veteriner hekimin izni ve gözetimi olmadan bulunduğu yerden
çıkarılmaları yasaktır.
ç) Saldırganlıkları ya da başka
bir hayvan veya insanları ısırmaları nedeniyle öldürülmüş olan hayvanlar
ile müşahede altında ölen hayvanların beyin dokuları veya başı resmi
veteriner hekim tarafından ayrılarak teşhis için biyogüvenlik
kurallarına uyularak laboratuvara gönderilir. Bu
hayvanların derileri ile kadavraları imha edilir.
d) Bir yıldan az bir süre önce
hastalığa karşı aşılandığı ispatlanan şüpheli hayvanlar ve aşısız olup da
teşhis amaçlı öldürülmesine sahibi tarafından rıza gösterilmeyen şüpheli
hayvanlar sorumluluğu hayvan sahibine ait olmak üzere aşağıda belirtilen
hususlar çerçevesinde müşahede altına alınır:
1) Müşahede altındaki hayvanın
güvenliğinin sağlanması, diğer hayvanlar ile insanlarla temasının engellenmesi
ve bakım masrafları hayvan sahibine aittir.
2) Herhangi bir sebep ile
müşahede altındaki hayvanların müşahede yerinden çıkartılması, işe
sürülmesi, verimlerinden yararlanılması, kesilip etlerinin tüketilmesi
yasaktır, sütleri imha edilir. Müşahede altında doğum yapan hayvanların
yavruları hemen annelerinden ayrılır, başka hayvanların sütleri ile
beslenir.
3) Hayvan sahipleri Resmi
veteriner hekimin ziyaretlerinde gerekli kolaylığı sağlamak ve müşahede
süresinin tamamlandığına dair onayı alana kadar verilen talimatlara uymak
zorundadır.
e) Aşılı olsalar dahi başka bir
hayvan ile insanları ısıran hayvanlar on gün süre ile müşahede altına
alınır. Resmi veteriner hekim müşahede altında bulunan hayvanın durumuna
göre gerekli gördüğü kararları almakta ve aşağıda belirtilen hususlarda
yetkilidir:
1) Resmi veteriner hekim ısıran
hayvanın müşahede süresince açık hastalık belirtisi göstermesi halinde, müşahede
sonucunu beklemeden hayvanı öldürerek teşhis için laboratuvara
gönderebilir.
2) Isıran hayvanlar müşahede
süresince hastalık belirtisi göstermemiş ve müşahede sonunda sağlıklı
iseler resmi veteriner hekim tarafından verilen onay ile müşahedeleri
kaldırılır.
f) Isıran hayvanın
yakalanamaması ya da müşahede yerinden kaçması halinde durumun fark
edildiği anda yetkili otoriteye bildirilmesi zorunludur. Bu durumda hayvan
sağlık zabıtası komisyonu toplanarak yeni önlemler getirilir, kuduz şüpheli
bölgede sesli uyarılar yapılır, hayvanların serbestçe dolaşması yasaklanır.
Bu önlemlere ek olarak aşağıdaki önlemler alınır:
1) Hastalık şüphesi bulunan il
veya ilçe müdürlüğünce kuduz şüpheli bölge içindeki diğer il ve ilçe
müdürlükleri, sağlık kuruluşları, belediyeler ve muhtarlıklar
bilgilendirilir, belediyeler ve muhtarlıklar tarafından il ve ilçe müdürlüklerinin
belirlediği sıklıkta sesli uyarı yapılır.
2) Belediyeler ve muhtarlıklara
kaçan hayvanın eşkâli bildirilir. Belediyeler ve muhtarlıklar kaçan
hayvanın yakalanması için ekip kurup il ve ilçe müdürlüklerine yardımcı
olmakla yükümlüdür.
3) Sahipli köpek ve kedilerin
bir araç ile taşınmaları dışında sahipleri nezaretinde dahi olsa dolaşması
yasaklanır. Resmi veteriner hekimin gerekli görmesi halinde kuduz şüpheli
bölgenin tamamı ya da bir kısmında diğer sahipli hayvanların serbestçe
dolaşmasına yasaklama getirilir.
4) Kuduz şüpheli bölgenin
yasaklama getirilmeyen kısımlarında çoban köpekleri sadece sürülerin
yayıldığı yerler ile ağıllar içerisinde serbest bırakılır, diğer zamanlarda
bağlı tutulur ve diğer hayvanlar ile temasları engellenir.
g) Evcil veya yabani bir hayvan
tarafından ısırılan hayvanlar aşılı olup olmadıklarına bakılmaksızın
ısırılan hayvan kedi, köpek, et yiyen, tek tırnaklı ve sığır ise altı ay,
koyun, keçi, domuz ve kanatlı ise üç ay müşahede altına alınır. Müşahede
esnasında aşağıdaki hususlar dikkate alınır:
1) Müşahede altındaki hayvanlar
ile bu hayvanların ait olduğu işletmedeki tüm hayvanların sütleri imha
edilir. Resmi veteriner hekim tarafından yapılacak değerlendirme sonucu
işletmedeki ısırılan ya da diğer hayvanların vakit geçirilmeden kesimine
izin verilebilir. Bu hayvanların ısırılan bölgeleri ve sinir dokularının
imha edilmesi şartı ile etlerinin tüketimine izin verilir.
2) Isıran hayvan müşahede
altına alınır ve müşahede sonucunda sağlıklı olduğu tespit edilirse
ısırılan hayvanın da müşahedesi kaldırılır.
3) Isıran hayvan müşahede
altında ölür ise, ısıran hayvanın laboratuvar
sonucu beklenmeden ısırılan hayvan öldürülür ve imha edilir.
4) Isıran hayvan öldürülmüş ve
teşhis için laboratuvara gönderilmiş ise ısıran
hayvanın hasta olmadığına dair laboratuvar raporu
alındığında ısırılan hayvanların müşahedeleri kaldırılır.
5) Isırılma nedeni ile müşahede
altında bulunan hayvanların açık hastalık belirtisi gösterdiği resmi
veteriner hekim tarafından tespit edilir ise bu hayvanlar öldürülür, başı
ayrılarak laboratuvara gönderilir ve derileri ile
kadavraları imha edilir.
6) Isırılan hayvanın müşahede
yerinden kaçması halinde birinci fıkranın (f) bendinde belirtilen hükümler
uygulanır.
(2) Hastalık şüphesi olan yer
merkez kabul edilmek suretiyle kırk kilometre yarıçapında alan kuduz
şüpheli bölge olarak belirlenir ve ilan edilir. Bölgenin coğrafi durumu ve
hayvan varlığı göz önüne alınarak bölge sınırları değiştirilebilir,
bölgenin birden çok il ve ilçe müdürlüğü görev alanına girmesi durumunda,
her il ve ilçe müdürlüğü kendi görev alanında alınacak tedbirlerden
sorumludur.
(3) Hastalık şüphesinin tespit
edildiği il veya ilçe müdürlüğü yarıçapı kırk kilometre olan kuduz şüpheli
bölge içerisinde kalan il veya ilçe müdürlüklerini bilgilendirir.
(4) Kuduz şüpheli bölgede yeni
bir hastalık şüphesi meydana geldiğinde yeni şüphenin oluştuğu yer merkez
alınarak kırk kilometre yarıçapında bir alan belirlenir ve eski alana ilave
edilir. Aralarında kırk kilometre ve daha az mesafe olan kuduz şüpheli
bölgeler birleştirilerek ortak tedbirler uygulanır.
(5) İl ve ilçe müdürlükleri
hastalık şüphesinin meydana geldiği yeri dikkate alarak kuduz şüpheli bölge
ve çevresindeki meraların bir kısmını ya da tamamını yasaklamakta
yetkilidir.
(6) Kuduz şüpheli bölgeye giden
yollar ve bölgenin uygun yerlerine üzerinde kuduz şüpheli bölge yazan okunaklı
ve dayanıklı tabelalar yerleştirilir. Belediyeler ve muhtarlıklar
tabelaların güvenliğinden, şüphe durumu kaldırılana kadar yerlerinde
durmasından sorumludur.
(7) Aşılı olmaları şartıyla
avda olan av köpekleri, sürüleri koruyan çoban köpekleri, tasma ve kayış
benzeri sınırlayıcı bir önlemle birlikte kendisine eşlik eden bir insan
refakatinde bulunan köpekler istisna olmak üzere köpek ve kedilerin kuduz
şüpheli bölgede dolaşmaları yasaklanır.
(8) Belediyeler ve köy
muhtarlıkları tarafından aşılı olup olmadıklarına bakılmaksızın kuduz
şüpheli bölgedeki tüm sahipsiz ya da başıboş köpek ve kediler toplanır,
bakımevlerine konulur. Bakımevlerine önceden getirilen köpekler ile şüphe
durumundan sonra getirilen köpeklerin teması engellenir. İl veya ilçe
müdürlüğü tarafından şüphe durumu kaldırılana kadar bakımevlerinden
salınamazlar.
(9) Kuduz şüpheli bölgede
bakımevi bulunmaması ya da şüphe durumunda toplanacak hayvanlar için
yeterli yer kalmaması durumunda, sahipsiz ya da başıboş hayvanların kuduz
şüpheli bölge dışındaki bakımevlerine taşınmasına izin verme konusunda
gönderen ve kabul eden yerlerdeki il veya ilçe müdürlükleri yetkilidir.
(10) Sahipsiz ya da başıboş hayvanların
kuduz şüpheli bölge dışındaki bakımevlerine taşınmasına izin verilir ise
gönderen ve kabul eden yerdeki il ve ilçe müdürlükleri taşınma işi ve
sonrasına dair koşulları belirleyip bildirirler. Belediyeler ve bakımevleri
bildirilen koşulları titizlikle uygulamakla yükümlüdür.
(11) Taşınma söz konusu
olduğunda, şüphe durumundan önce bakımevlerine getirilmiş olan hayvanların
kuduz şüpheli bölge dışına taşınmasına öncelik verilir, toplanacak yeni
köpek ve kediler için kuduz şüpheli bölgedeki bakımevlerinde yer açılması
esas alınır.
(12) Bakımevlerinde ya da
hayvan otellerinde hastalık şüphesi meydana geldiğinde, şüpheli hayvan altı
aydan kısa bir süre öncesinde bakımevine getirilmiş ise, hayvanın alındığı
yer ve bakımevi merkez kabul edilerek iki kuduz şüpheli bölge belirlenir ve
bunlar birleştirilir.
(13) Bakımevlerinde ya da
hayvan otellerinde bulunan hayvanların hastalık belirtisi göstermesi
halinde bu hayvanlar öldürülür ve başları laboratuvara
gönderilir. Hastalık belirtisi gösteren hayvanla aynı yerden altı aydan
kısa bir süre öncesinde bakımevine getirilen hayvanlar ile bakımevinde
bunlarla teması olan diğer hayvanlar ayrı bir bölümde altı ay süre ile
karantina altına alınır.
(14) Bakımevinde ya da hayvan
otellerinde on ikinci ve on üçüncü fıkra nedeniyle karantina
uygulandığında, hastalık belirtisi gösteren hayvanın alındığı bölgedeki tüm
sahipsiz ya da başıboş kedi ve köpekler toplanır, bakımevinde diğerlerinden
ayrı bir bölümde altı ay süre ile karantinaya alınır.
(15) Bakımevleri ve hayvan
otellerindeki on üçüncü ve on dördüncü fıkralara tabi olmayan diğer
hayvanların karantina altındaki hayvanlar ile temasına izin verilmez.
(16) On ikinci ve on üçüncü
fıkra nedeniyle karantina uygulanan bakımevleri ya da hayvan otellerinden
karantina süresince herhangi bir şekilde hayvan çıkışına izin verilmez.
(17) On üçüncü fıkra
doğrultusunda uygulanan karantina tedbirleri laboratuvar
sonucunun menfi çıkması halinde resmi veteriner hekim tarafından teklif
edilerek il veya ilçe müdürlükleri tarafından kaldırılır. Karantina tedbirlerinin
kaldırıldığı konusunda kuduz şüpheli bölge içerisinde kalan il veya ilçe
müdürlükleri bilgilendirilir.
Hastalık teyit edildikten sonra alınacak önlemler
MADDE
13 –
(1) Şüpheli bir hastalık durumunun kuduz vakası olduğunun laboratuvar tarafından teyit edilmesinden sonra, durum
sağlık müdürlüğüne bildirilir, resmi veteriner hekim vakanın olduğu yere
gider, hastalık çıkış raporu düzenler, hayvan sağlık zabıtası komisyonunu
yeniden toplar, gerekli tedbirleri karara yazdırarak imza altına aldırır.
Belediyeler, muhtarlıklar, hayvan sahipleri ve diğer kurumlar hayvan sağlık
zabıtası komisyon kararında belirtilen hususlar ile resmi veteriner hekim
tarafından teklif edilen önlemleri uygulamakla yükümlüdür.
(2) Kuduz hastalığı teyit
edildikten sonra resmi veteriner hekim aşağıdaki önlemleri alır:
a) Hastalık şüphesi esnasında
kuduz şüpheli bölge olarak belirlenen alan ya da alanlar aşağıda belirtilen
hususlar dikkate alınarak kuduz risk alanı olarak ilan edilir:
1) Arazi özellikleri, çevre
şartları ve işletmelerin biyogüvenlik koşulları
dikkate alınarak, bazı yer ve işletmelerin kuduz risk alanına dahil edilmesi ya da dışına çıkarılması il ve ilçe
müdürlüklerinin yetkisindedir. Bu yetki dahilinde
resmi veteriner hekim raporu neticesinde hayvan sağlık zabıtası komisyon
kararı ile kuduz risk alanı hastalık teyit edilen işletmeyle
sınırlandırılabilir. Kuduz risk alanı içerisinde birden çok il ve ilçe
müdürlüğü görev alanına girmesi durumunda, her il ve ilçe müdürlüğü kendi
görev alanında alınacak tedbirlerden sorumludur. Hastalık teyit edilen il
veya ilçe müdürlüğü kuduz risk alanı içerisinde kalan il veya ilçe
müdürlüklerini bilgilendirir.
2) İl ve ilçe müdürlükleri
hastalık vakasının tespit edildiği yer ve epidemiyolojik durumu dikkate
alarak gerekli görülmesi durumunda kuduz risk alanında ve dışında bulunan
meraların bir kısmını ya da tamamını yasaklamakta yetkilidir.
3) Kuduz risk alanı dışındaki
meraların yasaklanması ile bazı yer ve işletmelerin kuduz risk alanına dahil edilmesi ya da çıkarılması, bu doğrultudaki resmi
veteriner hekim raporu neticesinde hayvan sağlık zabıtası komisyon kararı
alınmasından sonra il ve ilçe müdürlüklerince gerçekleştirilir.
b) Kuduz risk alanına giden tüm
yollar ve bölgenin uygun yerlerine üzerinde Kuduz Risk Bölgesi yazan okunaklı
ve dayanıklı tabelalar yerleştirilir. Belediyeler ve muhtarlıklar
tabelaların güvenliğinden, hastalık sönüşü yapılana kadar yerlerinde
durmasından sorumludur.
c) Aşılı olmaları şartıyla,
avda olan av köpekleri, sürüleri koruyan çoban köpekleri, tasma ve kayış
benzeri sınırlayıcı bir önlemle birlikte kendisine itaat ettikleri bir
insan refakatinde bulunan köpekler istisna olmak üzere aşılı dahi olsalar
köpek ve kedilerin kuduz risk alanında dolaşmaları yasaklanır.
(3) Hastalık teyidi yapıldıktan
sonra kuduz risk alanı içinde teyit edilen vaka ile teması tespit edilen
işletmelerdeki hayvanlar işletme dışına çıkamaz, bu işletmelere yeni hayvan
getirilemez. Hastalık teyit edilen hayvanlar ile bu hayvanın ait olduğu
işletmedeki hayvanların sütleri imha edilir. Hastalık teyit edilen
işletmenin dışındaki hayvanlardan elde edilen sütler, pastörizasyon veya
sterilizasyon işlemlerinden birine tabi tutularak pastörize süt veya sterilize süt olarak tüketime sunulur.
(4) Teyit edilen vaka ile
teması olmayan kuduz risk alanı içindeki diğer işletmelerde uygulanacak
hareket kısıtlamaları resmi veteriner hekim tarafından teklif edilir ve
hayvan sağlığı zabıtası komisyonu kararında belirtilir.
(5) Hareket kısıtlaması uygulanan
işletmelerde bulunan hayvanlar bir yıl öncesinden aşılanmış ve hastalık
şüphesi durumunda teması takiben aşılama tekrarlanmış ise, 12 nci maddenin
birinci fıkrasının (g) bendi gereğince uygulanan hareket kısıtlaması ikinci
aşılama tarihinden sonraki iki ay sonunda resmi veteriner hekim görüşü
alınarak kaldırılabilir.
(6) 12 nci
maddenin sekizinci fıkrası gereğince toplanarak bakımevlerine konmuş olan
kedi ve köpekler hastalık sönüşü yapılıp il veya ilçe müdürlüğünce resmi
olarak izin verilene kadar bakımevlerinden salınamazlar.
(7) 12 nci
maddenin sekizinci ve dokuzuncu fıkrasında belirtilen hükümlerin yerine
getirilmemesi durumunda, hastalık vakasının teyit edildiği yerdeki sahipsiz
kedi ve köpekler öldürülerek imha edilir.
(8) Teyit edilen vaka ile
doğrudan temasları olmaması koşulu ile 12 nci
maddenin birinci fıkrasının (d) ve (e) bentleri kapsamında müşahede altına
alınmış olan hayvanların müşahedelerine hastalığın resmi olarak teyit
edilmesinden sonra da devam edilir. İlgili madde hükümleri hastalığın resmi
olarak teyidinden sonra da geçerliliğini sürdürür.
(9) Isırılma nedeniyle müşahede
altına alınan hayvanları ısıran hayvanda kuduz hastalığının resmi olarak
teyit edilmesi halinde bu hayvanın ısırdığı hayvanlar müşahede sonucu
beklenilmeden öldürülür ve imha edilir.
(10) Hastalık belirtisi
göstermeyen ısırılan hayvanlar resmi veteriner hekimin uygun görüş vermesi
ile üçüncü ve dokuzuncu fıkra hükümlerine istisna olarak vakit geçirilmeden
kesilebilir. Bu hayvanların ısırılan bölgeleri ve sinir dokuları imha
edilir, kesimin yapıldığı kombinada kavurma yapılması şartı ile etleri
tüketime sunulabilir.
(11) Resmi olarak hastalık
teyidinin yapıldığı yerlerde ısırılan hayvanların müşahede yerinden kaçması
halinde 12 nci maddenin birinci fıkrasının (f)
bendinde belirtilen hükümler uygulanır, kaçan hayvanlar yakalanarak
öldürülür ve imha edilir.
(12) Bakımevlerinde ya da
hayvan otellerinde hastalığın resmi olarak teyit edilmesi halinde şüphe
durumunda belirlenmiş olan alanlar kuduz risk alanı olarak ilan edilir.
Kuduz risk alanında değişiklik yapılması gerektiğinde ikinci fıkranın (a)
bendinde belirtilen hükümler uygulanır.
(13) Bakımevlerinde ya da
hayvan otellerinde hastalığın resmi olarak teyit edilmesi durumunda,
hastalık teşhis edilen hayvanla temasta bulunan hayvanlar öldürülür ve imha
edilir. Diğer hayvanlar için 12 nci maddenin onüçüncü ve ondördüncü
fıkralarında belirtilen karantina tedbirleri altı ay süreyle
uygulanır.
(14) Yabani memeli hayvanlarda
bir kuduz vakası tespit edildiğinde resmi veteriner hekim aşağıdaki
önlemleri alır:
a) Vaka merkez kabul edilerek
kırk kilometre yarıçaplı alan kuduz risk alanı ilan edilir. Bu alanda
bulunan köpeklerin aşılanması en kısa sürede tamamlanır.
b) Yabani hayvan vakaları
sebebiyle ilan edilen kuduz risk alanında meraların yasaklanması, köpekler
için hareket kısıtlamaları ile kısıtlanacak yerler ve çiftlik hayvanlarında
aşılama yapılacak yerler resmi veteriner hekim raporu doğrultusunda il ve
ilçe müdürlüklerince ilan edilir.
c) Yarasalarda kuduz vakası
tespit edildiğinde, Ulusal Referans Laboratuvarı
görüşü alınarak kuduz risk alanı ilan edilebilir. Bu durumda uygulanacak
aşılama ve kısıtlama tedbirleri Ulusal Referans Laboratuvarı
görüşü alınarak belirlenir.
(15) 12 nci
maddenin birinci fıkrasının (g) bendi ve bu maddenin dokuzuncu, onuncu, onbirinci fıkraları ile hareket ve kesim konularına
getirilen istisnalar bu madde hükümleri için de geçerlidir.
BEŞİNCİ
BÖLÜM
Çeşitli ve
Son Hükümler
Tedbirlerin kaldırılması
MADDE
14 –
(1) Hastalık teyidinden sonra, kuduz risk alanında yeni bir vaka
görülmemesi ve karantina altındaki hayvanların tamamının hasta olmadıkları
anlaşıldığında hastalık sönüşü yapılır ve yürürlükte olan tedbirler
kaldırılır.
(2) Karantina altına alınan
hayvanların kedi, köpek, et yiyen, sığır, manda ve tek tırnaklı olması
durumunda, yeni bir vaka görülmemesi şartı ile karantina başlangıcından
altı ay sonra hastalık sönüşü yapılarak tedbirler kaldırılır.
(3) Karantina altına alınan
hayvanların koyun, keçi, domuz ve kanatlı olması durumunda, yeni bir vaka
görülmemesi şartı ile karantina başlangıcından üç ay sonra hastalık sönüşü
yapılarak tedbirler kaldırılır.
(4) Karantina tedbirlerinin
yabani hayvan saldırıları nedeniyle uygulandığı durumlarda, yeni bir vaka görülmemesi
şartı ile karantina başlangıcından altı ay sonra hastalık sönüşü yapılarak
tedbirler kaldırılır.
(5) Hastalık vakasının diğer
hayvanlar ile teması olmadığı ya da sınırlı bir teması olduğu kesin olarak
tespit edilir ve temas ettiği hayvanlar öldürülerek veya kesilerek bertaraf
edilirse, resmi veteriner hekim tarafından teklif edilerek bu maddede
belirtilen süreler beklenilmeden hastalık sönüşü yapılabilir ve tedbirler
kaldırılabilir.
(6) Karantina esnasında yeni
bir vaka görülmesi halinde, yeni vakanın görülme tarihinden itibaren hayvan
türüne göre tedbirler üç ya da altı ay uzatılır.
(7) Karantina tedbirlerinin
kaldırıldığı konusunda kuduz risk alanı içerisinde kalan il veya ilçe
müdürlükleri bilgilendirilir.
Temizlik ve dezenfeksiyon
MADDE
15 –
(1) Yetkili otorite tarafından, temizlik, dezenfeksiyon ve kuduz virüsünün
elimine edilmesi için aşağıdaki önlemler alınır:
a) Dezenfeksiyonda kullanılacak
dezenfektanlar ve konsantrasyonları yetkili
otorite tarafından belirlenir.
b) Temizleme, dezenfeksiyon ve
arındırma işlemleri, resmi gözetim altında hastalık etkeninin yayılma ve
hayatta kalma riskini yok edecek şekilde yürütülür.
c) Dezenfeksiyon işleminden
önce, işletme ve çevresinin mekanik temizliği tam olarak yapılır.
ç) Kuduz virüsü ile kontamine veya olması muhtemel olan ve temizlenip dezenfekte edilmesi etkin bir şekilde yapılamayacak
alet, ekipman ve materyal imha edilir.
İdari yaptırımlar
MADDE
16 – (1)
Bu Yönetmelik hükümlerine aykırı davrananlar hakkında 5996 sayılı Veteriner
Hizmetleri, Bitki Sağlığı, Gıda ve Yem Kanununun 36 ncı
maddesinin ilgili hükümlerine göre idari yaptırımlar uygulanır.
Yürürlük
MADDE
17 – (1)
Bu Yönetmelik yayımı tarihinde yürürlüğe girer.
Yürütme
MADDE
18 –
(1) Bu Yönetmelik hükümlerini Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanı yürütür.
|