|
Gıda,
Tarım ve Hayvancılık Bakanlığından:
TÜRK GIDA KODEKSİ ETİKETLEME
YÖNETMELİĞİ
BİRİNCİ BÖLÜM
Amaç, Kapsam, Dayanak ve Tanımlar
Amaç
MADDE 1 – (1) Bu Yönetmeliğin amacı; son
tüketiciye ve toplu tüketim yerlerine arz edilen gıdaların genel ve belirli
özel etiketleme kurallarını, beslenme yönünden etiketleme kurallarını,
tanıtımı ve reklâmına ilişkin belirli kuralları ve gıdalardaki beslenme ve
sağlık beyanlarına ilişkin kuralları belirlemektir.
Kapsam
MADDE 2 – (1) Bu Yönetmelik; son tüketiciye
ve toplu tüketim yerlerine arz edilen gıdaların genel ve belirli özel
etiketleme kurallarını, beslenme yönünden etiketleme kurallarını, tanıtımı
ve reklâmına ilişkin belirli kuralları ve gıdalardaki beslenme ve sağlık
beyanlarına ilişkin kuralları kapsar.
Dayanak
MADDE 3 – (1) Bu Yönetmelik;
a)
11/6/2010 tarihli ve 5996 sayılı Veteriner Hizmetleri, Bitki Sağlığı, Gıda
ve Yem Kanununun 23 ve 24 üncü maddelerine dayanılarak,
b)
Avrupa Birliğinin 2000/13/EEC sayılı Gıda Maddelerinin Etiketlenmesi,
Tanıtımı ve Reklâmına İlişkin Üye Devletlerin Kanunlarının Yaklaştırılması
Hakkında Direktife paralel olarak,
c)
Avrupa Birliğinin 2000/13/EEC sayılı Belirli Gıda Maddelerinin Etiketinde
Avrupa Parlamentosu ve Konsey Direktifinde Belirtilenler Dışında Bildirimi
Zorunlu Olan Bilgiler Hakkında 2008/5/EC sayılı Direktife paralel olarak,
ç)
Avrupa Birliğinin 79/112/EEC sayılı Gıda Maddelerinin Etiketlenmesi
Hakkında Konsey Direktifinin 7 nci Maddesinin Hükümlerine İstisna
Getirilmesine Yönelik 1999/10/EC sayılı Direktife paralel olarak,
d)
Avrupa Birliğinin 2002/67/EC sayılı Kinin İçeren Gıda Maddelerinin ve
Kafein İçeren Gıda Maddelerinin Etiketlenmesi Hakkında Direktife paralel
olarak,
e)
Avrupa Birliğinin 608/2004/EC sayılı Bitkisel Sterol, Bitkisel Sterol
Esteri, Bitkisel Stanol ve/veya Bitkisel Stanol Esteri İlave Edilmiş
Gıdaların ve Gıda Bileşenlerinin Etiketlenmesi Hakkında Tüzüğe paralel
olarak,
f)
Avrupa Birliğinin 90/496/EEC sayılı Gıda Maddelerinin Beslenme Yönünden
Etiketlenmesi Hakkında Direktife paralel olarak,
g)
Avrupa Birliğinin 87/250/EEC sayılı Son Tüketiciye Arz Edilen Alkollü
İçeceklerin Etiketlenmesinde Hacmen Alkol Miktarının Bildirimi Hakkında
Direktife paralel olarak,
ğ)
Avrupa Birliğinin 1924/2006/EC sayılı Gıdalarda Yapılan Beslenme ve Sağlık
Beyanları Hakkında Tüzüğe paralel olarak,
hazırlanmıştır.
Tanımlar
MADDE 4 – (1) Bu Yönetmeliğin
uygulanmasında;
a)
Alışılagelmiş ad: Açıklamaya ihtiyaç duyulmaksızın tüketiciler tarafından
gıdanın adı olarak kabul
edilen adı,
b)
Ana bileşen: Gıdanın % 50’sinden fazlasını oluşturan veya tüketici
tarafından genellikle gıdanın adı ile ilişkilendirilen ve çoğu zaman 22 nci
maddeye göre miktarının belirtilmesi gereken bileşeni veya bileşenleri,
c)
Aroma verici: Olduğu haliyle tüketilmesi amaçlanmayan, tat ve/veya koku
vermek veya değiştirmek amacıyla gıdalara eklenen aroma verici maddeler,
aroma verici preparatlar, ısıl işlem aroma vericileri, tütsü aroma
vericileri, aroma öncülleri veya diğer aroma vericiler ya da bunların
karışımlarından yapılan veya oluşan ürünü,
ç)
Bakanlık: Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığını,
d)
Besin öğesi: Protein, karbonhidrat, yağ, lif, tuz/sodyum ve Ek-9 Bölüm
1’inde yer alan vitaminler ve mineraller ile bu gruplara ait olan veya bu
gruplardan birine giren maddeleri,
e)
Bileşen: Aroma vericiler, gıda katkı maddeleri, gıda enzimleri ve bileşik
bileşenin herhangi bir bileşeni de dâhil olmak üzere, bir gıdanın
üretiminde veya hazırlanmasında kullanılan ve değişmiş bir formda da olsa
son üründe bulunan herhangi bir maddeyi veya ürünü,
f)
Bileşik bileşen: Kendisi birden fazla bileşenin ürünü olan bileşeni,
g)
Dış ambalaj: Hazır ambalajlı gıdaların piyasaya arzı sırasında içine
konulduğu koruma veya taşıma ambalajını,
ğ)
Doğrudan satış için hazır ambalajlı hale getirilmiş olan gıda: Son
tüketiciye veya toplu tüketim yerlerine satılmak üzere, aşağıda tanımlanan
şekilde ambalajlanan gıdayı;
1)
Fırıncılık ve pastacılık ürünleri dışındaki gıdalar ile ilgili olarak;
perakendeci tarafından ambalajlandığı tesiste veya bu perakendeci
tarafından kullanılan mobil bir araçta ya da hareketli bir tezgâhta
satılmak üzere, aynı perakendeci tarafından hazır ambalajlı hale getirilmiş
olan gıdayı,
2)
Fırıncılık ve pastacılık ürünleri ile ilgili olarak;
-
(1) numaralı alt bentte belirtildiği şekilde satılmak üzere, perakendeci
tarafından hazır ambalajlı hale getirilmiş olan gıdayı,
-
Üreticisi tarafından üretildiği tesiste satılmak üzere, yine üreticisi
tarafından hazır ambalajlı hale getirilmiş olan gıdayı,
h)
Et: Büyük ve küçük yaban av hayvanları, çiftlik av hayvanları, evcil
tırnaklı hayvanlar ve kanatlı hayvanların kan dâhil yenilebilen kısımlarını,
ı)
Etiket: Gıdanın ambalajının veya kabının üzerine yazılmış, basılmış, şablon
ile basılmış, işaretlenmiş, kabartma ile işlenmiş, soğuk baskı ile basılmış
veya yapıştırılmış olan herhangi bir işareti, markayı, damgayı, resimli
veya diğer tanımlayıcı unsurları,
i)
Etiketleme: Gıda ile birlikte sunulan veya gıdayı tanıtan ambalaj, paket,
doküman, bildirim, etiket gibi materyallerin üzerinde yer alan gıda ile
ilgili her türlü yazı, bilgi, ticari marka, marka adı, resimli unsur veya
işaretleri,
j)
Gıda: Doğrudan insan tüketimine sunulmayan canlı hayvanlar, yem, hasat
edilmemiş bitkiler, tedavi amaçlı kullanılan tıbbî ürünler, kozmetikler,
tütün ve tütün mamulleri, narkotik veya psikotropik maddeler ile kalıntı ve
bulaşanlar hariç, insanlar tarafından yenilen, içilen veya yenilmesi,
içilmesi beklenen işlenmiş, kısmen işlenmiş veya işlenmemiş her türlü madde
veya ürün, içki, sakız ile gıdanın üretimi, hazırlanması veya muameleye
tâbi tutulması sırasında kullanılan su veya herhangi bir maddeyi,
k)
Gıda işletmecisi: Kâr amaçlı olsun veya olmasın kamu kurum ve kuruluşları
ile gerçek veya tüzel kişiler tarafından gıdanın üretimi, işlenmesi ve
dağıtımının herhangi bir aşamasında kontrolü altında yürütülen
faaliyetlerin, mevzuat hükümlerine uygunluğundan sorumlu olan gerçek veya
tüzel kişiyi,
l)
Gıda katkı maddesi: Tek başına gıda olarak tüketilmeyen veya gıdanın
karakteristik bileşeni olarak kullanılmayan, besleyici değeri olan veya
olmayan, teknolojik bir amaç doğrultusunda üretim, muamele, işleme, hazırlama,
ambalajlama, taşıma veya depolama aşamalarında gıdaya ilave edilmesi sonucu
kendisi ya da yan ürünleri, doğrudan ya da dolaylı olarak o gıdanın
bileşeni olması beklenen maddeyi,
m)
Görüş alanı: Bir ambalajın, tek bir bakış noktasından okunabilen
yüzeylerini,
n)
Hazır ambalajlı gıda: Satış yapılan işletmede tüketicinin talebi
doğrultusunda paketlenen gıdalar veya doğrudan satış için hazır ambalajlı
hale getirilmiş olan gıdalar hariç olmak üzere; son tüketiciye ve toplu
tüketim yerlerine sunulmak üzere hazırlanan, ambalajı gıdayı tamamen veya
sadece kısmen kaplayacak şekilde ambalajlanan, ambalajı açılmadan veya
değiştirilmeden içeriği hiçbir biçimde değiştirilemeyecek olan ve satışa
sunulmadan önce konulduğu ambalajın içinde bulunan gıdayı,
o)
İşlem yardımcısı: Tek başına gıda olarak tüketilmeyen; belirli bir
teknolojik amaca yönelik olarak hammaddenin, gıda veya gıda bileşenlerinin
işlenmesi sırasında kullanılan; son üründe kendisinin veya türevlerinin
kalıntılarının bulunması istenmediği halde, teknik olarak kaçınılmaz olan;
ancak kalıntısı sağlık açısından risk oluşturmayan ve son üründe teknolojik
bir etkisi olmayan maddeyi,
ö)
İşleme: Isıl işlem, tütsüleme, kürleme, olgunlaştırma, kurutma, marinasyon,
ekstraksiyon, ekstrüzyon ya da bunların bir veya birkaçının birlikte uygulanmasını
da kapsayan ve başlangıçtaki ürünü temel olarak değiştiren herhangi bir
işlemi,
p)
Mekanik olarak ayrılmış et: Kemikler ayrıldıktan sonra etli kemiklerdeki
veya kanatlı hayvanların karkaslarındaki etlerin, bu etleri meydana getiren
kas liflerinin yapısının kaybolmasına veya değişmesine sebep olan mekanik
yöntemler kullanılarak alınması ile elde edilen ürünü,
r)
Menşe ülke: Gıdanın, 27/10/1999 tarihli ve 4458 sayılı Gümrük Kanununun 17
ilâ 22 nci madde hükümleri çerçevesinde belirlenen menşe ülkesini,
s)
Net miktar: Ambalaj içindeki gıdanın, ambalaj malzemesi ve gıda ile
birlikte ambalajlanan diğer malzemeler hariç miktarını,
ş)
Özel beslenme amaçlı gıda: İlgili gıda kodeksinde tanımlanan gıdaları,
t)
Parti: Aynı koşullarda üretilen, imal edilen veya ambalajlanan bir gıdanın
satış birimleri topluluğunu,
u)
Resmî ad: Gıdanın ilgili mevzuatta belirlenen adını,
ü) Son tüketici: Gıdayı herhangi bir ticari
iş veya faaliyet amacıyla kullanmayacak olan en son tüketiciyi,
v)
Son tüketim tarihi: Mikrobiyolojik açıdan kolay bozulabilen ve bu yüzden
kısa bir süre sonra insan sağlığı açısından tehlike teşkil etmesi muhtemel
olan gıdaların tüketilebileceği son tarihi,
y)
Süzme ağırlık: Sıvı ortam içinde satışa sunulan katı gıdanın, sıvı kısmı
uygun yöntemlerle ayrıldıktan sonraki net miktarını,
z)
Tanımlayıcı ad: Gıdanın ve gerektiğinde kullanım amacının tanımlanmasını
sağlayacak, tüketicilerin gıdanın gerçek doğasını anlamalarına ve bu gıdayı
karıştırılabileceği diğer ürünlerden ayırt etmelerine imkân verecek şekilde
yeteri kadar açık olan adı,
aa)
Taşıyıcı: Gıdalara besinsel veya fizyolojik amaçlarla ilave edilen gıda
katkı maddelerini veya aroma vericileri, gıda enzimlerini, besin
maddelerini ve/veya diğer maddeleri; bu maddelerin teknolojik
fonksiyonlarını değiştirmeden ve birbirleri ile herhangi bir teknolojik
etki göstermeden çözmek, seyreltmek, disperse etmek veya fiziksel yollarla
modifiye ederek, bu maddelerin işleme, uygulama ve kullanımını
kolaylaştıran maddeyi,
bb)
Tavsiye edilen tüketim tarihi: Uygun şekilde muhafaza edildiğinde, gıdanın
kendine has özelliklerini koruduğu süreyi gösteren tarihi,
cc)
Toplu tüketim yeri: Gıdanın tüketime hazır hale getirildiği ve tüketilmek
üzere son tüketiciye sunulduğu; mobil araçlar veya sabit ya da hareketli
tezgâhlar da dâhil olmak üzere, hazır yemek hizmeti veren işletmeler ile
restoranlar, kantinler, okullar ve hastaneler gibi işletmeleri,
çç)
Zorunlu etiket bilgileri: Mevzuat gereğince son tüketiciye sunulması
gereken bilgileri,
ifade
eder.
(2)
Bu Yönetmeliğin, beslenme yönünden etiketleme kuralları ve beslenme ve
sağlık beyanları ile ilgili hükümlerinin uygulanmasında;
a)
Beslenme beyanı: Bir gıdanın içerdiği enerji, besin öğeleri veya diğer
öğeleri nedeniyle beslenme yönünden aşağıda belirtilen yararlı özelliklere
sahip olduğunu belirten, ileri süren veya ima eden herhangi bir mesajı,
1)
Enerji için;
-
Sağlar
-
Azalan veya artan oranda sağlar
-
Sağlamaz
2)
Besin öğeleri ve/veya diğer öğeler için;
-
İçerir
-
Azalan veya artan oranlarda içerir
-
İçermez
b)
Beslenme yönünden etiketleme: Etiket üzerinde yer alan ve aşağıdaki
bilgileri içeren bildirimi,
1)
Enerji değeri,
2)
Besin öğeleri;
-
Yağ,
-
Karbonhidrat,
-
Tuz/sodyum,
-
Lif,
-
Protein,
-
Ek-9 Bölüm 1’de yer alan ve gıdada bu ekte tanımlanan belirgin miktarlarda
bulunan vitamin ve mineraller
c)
Beyan: Mevzuat gereğince zorunlu olmayan, herhangi bir formdaki resimli,
grafik veya sembolik gösterimler de dâhil olmak üzere, bir gıdanın kendine
özgü özellikleri olduğunu belirten, ileri süren veya ima eden herhangi bir mesaj veya gösterimi,
ç)
Çoklu doymamış yağ: Cis, cis-metilen kesintili iki veya daha fazla çift bağ
içeren yağ asitlerini,
d)
Diğer öğe: Besinsel veya fizyolojik etkiye sahip, besin öğesi dışındaki
öğeleri,
e)
Doymuş yağ: Çift bağ içermeyen yağ asitlerini,
f)
Günlük karşılama miktarı (GKM): Tüketime hazır haldeki gıdanın bir
porsiyonunun, Ek-9 Bölüm 2’deki enerji ve besin öğeleri için verilen
referans alım düzeylerinin % olarak ne kadarını karşıladığını,
g)
Karbonhidrat: Şeker alkolleri de dâhil olmak üzere, insan vücudunda
metabolize olan herhangi bir karbonhidratı,
ğ)
Lif: İnsan ince bağırsağında sindirilemeyen, emilemeyen ve üç veya daha
fazla monomerden oluşan;
1)
Tüketilen gıdada doğal olarak bulunan yenilebilir karbonhidrat
polimerlerini,
2)
Gıda hammaddelerinden fiziksel, enzimatik veya kimyasal yolla elde edilen
ve faydalı fizyolojik etkiye sahip olduğu genel kabul görmüş bilimsel kanıtlarla
doğrulanmış olan yenilebilir karbonhidrat polimerlerini,
3)
Faydalı fizyolojik etkiye sahip olduğu genel kabul görmüş bilimsel kanıtlarla
doğrulanmış olan yenilebilir sentetik karbonhidrat polimerlerini,
h)
Ortalama değer: Belli bir gıdanın içerdiği besin öğesi miktarını, gerçek
değerin değişmesine neden olabilecek mevsimsel değişkenlik, tüketim
eğilimleri ve diğer faktörler ile ilgili kabulleri de yansıtacak şekilde en
iyi temsil eden
değeri,
ı)
Porsiyon büyüklüğü: Bir gıdanın, bir defada tüketilmesi beklenen ortalama
miktarını,
i)
Prebiyotik bileşen: Bağırsaklarda bir tür veya sınırlı sayıda birkaç tür probiyotik
mikroorganizmanın çoğalma ve/veya aktivitesini seçici olarak destekleyerek,
insan sağlığını olumlu yönde etkileyebilen ve sindirilemeyen gıda
bileşenlerini,
j)
Probiyotik mikroorganizma: Gıdalarla belirli miktarlarda alındığında insan
sağlığını olumlu yönde etkilediği kanıtlanmış olan canlı mikroorganizma
suşlarını,
k)
Protein: Gıdadaki toplam Kjeldahl azotunun o gıdaya özgü protein faktörü
ile çarpımı sonucu hesaplanan protein içeriğini,
l)
Sağlık beyanı: Herhangi bir gıda grubunun, gıdanın veya gıdanın bileşiminde
bulunan öğelerin büyüme, gelişme ve vücudun normal işlevleriyle ilişkili
fizyolojik etkisini tanımlayan veya vücut fonksiyonlarını geliştirmeye veya
sağlığı korumaya yardımcı etkisini belirten, ileri süren veya ima eden beyanı,
m)
Şeker: Şeker alkolleri hariç olmak üzere, gıdada bulunan tüm
monosakkaritler ve disakkaritleri,
n)
Şeker alkolü (poliol): İkiden fazla hidroksil grubu içeren alkolleri,
o)
Tekli doymamış yağ: Cis formunda bir adet çift bağ içeren yağ asitlerini,
ö)
Trans yağ: Trans formunda en az bir adet konjuge olmayan (en az bir metilen
grubu kesintili) karbon-karbon çift bağı içeren yağ asitlerini,
p)
Tuz: “Tuz = Sodyum x 2,5” formülü kullanılarak hesaplanan tuz eşdeğeri
içeriğini,
r)
Yağ: Fosfolipitler de dâhil olmak üzere, tüm lipitleri,
ifade
eder.
İKİNCİ BÖLÜM
Gıdaların Etiketlenmesine İlişkin
Genel Gereklilikler
ve Gıda İşletmecilerinin
Sorumlulukları
Temel gereklilik
MADDE 5 – (1) Son tüketiciye veya toplu
tüketim yerlerine arz edilen tüm gıdaların beraberinde, bu Yönetmeliğe
uygun olarak gerekli bilgiler bulundurulur.
Doğru bilgilendirmeye ilişkin
kurallar
MADDE 6 – (1) Gıdanın etiketlenmesi;
a)
Gıdanın nitelikleri; özellikle de doğası, kimliği, özellikleri, bileşimi,
miktarı, dayanıklılığı, menşe ülkesi, imalat veya üretim metodu açısından,
b)
Gıdanın sahip olmadığı etkilere veya özelliklere atıfta bulunarak,
c)
Tüm benzer gıdalar aynı niteliklere sahip olduğu halde, belli bir gıdanın
özel niteliklere sahip olduğunu ileri sürerek ve özellikle belirli
bileşenler ve/veya besin öğelerinin varlığını veya yokluğunu özel olarak
vurgulayarak,
ç)
Gıdanın bileşiminde doğal olarak bulunan bir öğe veya gıdada normal olarak
kullanılan bir bileşen farklı bir öğe veya farklı bir bileşen ile ikame
edildiği halde, görünüş, tanımlama veya resimli gösterimler vasıtasıyla söz
konusu gıdada o öğenin veya o bileşenin varlığını ima ederek,
yanıltıcı
biçimde olamaz.
(2)
Gıdanın etiketlenmesinde, verilen bilgilerin doğru, açık ve tüketici için
kolay anlaşılabilir olması sağlanır.
(3)
Gıdanın etiketlenmesinde, özel beslenme amaçlı gıdalar ile ilgili mevzuat
hükümleri saklı kalmak kaydıyla, o gıdanın bir hastalığı önleme, tedavi
etme veya iyileştirme özelliğine sahip olduğunu bildiren veya böyle
özelliklere atıfta bulunan ifadeler yer alamaz.
(4)
Birinci, ikinci ve üçüncü fıkralarda yer alan hükümler;
a)
Gıdanın reklâmı,
b)
Gıdanın tanıtımı; özellikle de şekli, görünüşü veya ambalajı, kullanılan
ambalaj malzemesi, düzenlendiği biçim ve sergilenme şekli,
için
de uygulanır.
Sorumluluklar
MADDE 7 – (1) Gıdayı kendi adı veya ticari
unvanı altında pazarlayan gıda işletmecisi, gıdanın etiketlenmesinden
sorumludur. İthal edilen gıdanın etiketlenmesinden ise ithalatçı
sorumludur.
(2)
Gıdanın etiketlenmesinden sorumlu olan gıda işletmecisi, zorunlu etiket bilgilerinin
gıdada bulunmasını ve doğruluğunu sağlar.
(3)
Gıda işletmecileri, son tüketiciye yönelik olan veya toplu tüketim
yerlerine arz edilecek olan hazır ambalajlı olmayan gıdalar ile ilgili
olarak, gerektiğinde zorunlu etiket bilgilerinin son tüketiciye sunulmasını
sağlamak amacıyla gıdayı alan gıda işletmecisine aktarılması gereken
bilgileri sağlar.
(4)
Gıda işletmecileri aşağıdaki durumlarda; 8 inci ve 9 uncu maddelere göre
zorunlu olan bilgilerin hazır ambalajlı gıdanın ambalajının üzerinde veya bu
ambalaja yapıştırılmış bir etiket üzerinde veya gıda ile ilgili ticari belgelerin
gıdanın beraberinde bulunması ya da bu belgelerin teslimattan önce veya
teslimat sırasında gönderilmesi garanti edilebildiğinde bu ticari belgeler
üzerinde bulunmasını sağlar. Bu durumlarda, 8 inci maddenin birinci
fıkrasının (a), (e), (f) ve (g) bentlerinde belirtilen bilgiler, gıdaların
pazara sunulduğu dış ambalaj üzerinde de yer alır.
a)
Son tüketiciye yönelik olarak üretilen, ancak son tüketiciye satılmadan
önceki ve toplu tüketim yerlerinin dâhil olmadığı bir aşamada pazara arz
edilen hazır ambalajlı gıdalarda,
b)
Hazırlama, işleme, parçalama, bölme veya doğrama işlemleri için toplu
tüketim yerlerine arz edilen hazır ambalajlı gıdalarda.
(5)
Son tüketiciye veya toplu tüketim yerlerine yönelik olmayan bir gıdayı
diğer gıda işletmecilerine arz eden
gıda işletmecileri, bu işletmecilere, gerektiğinde bu Yönetmelik ve gıda
kodeksi kapsamında yer alan diğer etiketleme hükümleri ile ilgili
sorumluluklarını yerine getirmeleri için yeterli bilgiyi sağlar.
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
Gıdaların Etiketinde Bulunması
Gereken
Zorunlu Bilgilerin İçeriği ve
Bildirimi
Zorunlu etiket bilgileri
MADDE 8 – (1) Bu Yönetmeliğin ilgili
maddelerindeki istisnalar saklı kalmak kaydıyla, aşağıdaki bilgilerin gıdaların
etiketinde yer alması zorunludur:
a)
Gıdanın adı,
b)
Bileşenler listesi,
c)
21 inci maddede belirtilen alerjen bileşenler veya alerjen işlem
yardımcıları,
ç)
22 nci maddede belirtilen bileşenler veya bileşen gruplarının miktarı,
d)
Gıdanın net miktarı,
e)
Tavsiye edilen tüketim tarihi veya mikrobiyolojik açıdan kolay bozulabilen
gıdalarda son tüketim tarihi,
f)
Özel muhafaza koşulları ve/veya kullanım koşulları,
g)
Üreticinin veya ambalajlayıcının veya ithalatçının veya dağıtıcının adı
veya ticari unvanı ve adresi,
ğ)
Kayıt işlemine tabi olan üreticinin veya ambalajlayıcının işletme kayıt
numarası,
h)
Menşe ülke,
ı)
Kullanım bilgisi olmadığında gıdanın uygun şekilde tüketimi mümkün değilse,
gıdanın kullanım talimatı,
i)
Hacmen % 1,2’den fazla alkol içeren içeceklerde hacmen gerçek alkol
miktarı.
İlave zorunlu etiket bilgileri
MADDE 9 – (1) Ek-2’de yer alan gıdalar veya
gıda gruplarının etiketinde, 8 inci maddede belirtilen bilgilere ilave
olarak Ek-2’de yer alan bilgilerin de bulunması zorunludur.
Gıdanın parti işareti veya
numarası
MADDE 10 – (1) 8 inci ve 9 uncu maddelerde
bahsedilen zorunlu bilgilere ilave olarak, gıdanın ait olduğu partinin
tanımlanmasını sağlayan parti işareti veya numarası da ilgili gıda
kodeksine uygun olarak belirtilir.
Tanımlama işareti
MADDE 11 – (1) 17/12/2011 tarihli ve 28145
sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Gıda İşletmelerinin Kayıt ve Onay
İşlemlerine Dair Yönetmeliğe göre onay işlemine tabi olan gıda
işletmelerinde üretilen veya ambalajlanan gıdalar için, 27/12/2011 tarihli
ve 28155 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Hayvansal Gıdalar İçin Özel
Hijyen Kuralları Yönetmeliğinde yer alan tanımlama işareti ile ilgili
hükümler de uygulanır.
Ağırlıklar ve ölçüler
MADDE 12 – (1) 8 inci madde, ağırlıklar ve
ölçülere ilişkin daha ayrıntılı mevzuat hükümlerinin uygulanmasını
engellemez.
(2)
Hazır ambalajlı gıdaların nominal dolum miktarlarına ilişkin özel hususlar,
10/4/2002 tarihli ve 24722 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Hazır
Ambalajlı Mamullerin Ağırlık ve Hacim Esasına Göre Net Miktar Tespitine
Dair Yönetmelik (76/211/AT) ve 4/8/2010 tarihli ve 27662 sayılı Resmî
Gazete’de yayımlanan Hazır Ambalajlı Mamullerin Nominal Dolum Miktarı ile
İlgili Kuralların Belirlenmesine Dair Yönetmelik (2007/45/AT) kapsamında
Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı tarafından belirlenir.
Zorunlu etiket bilgilerinin
kullanılabilirliği ve yerleşimi
MADDE 13 – (1) Zorunlu etiket bilgilerinin,
bu Yönetmelik hükümlerine uygun olarak gıdalarda bulunması ve kolayca
erişilebilir olması sağlanır.
(2)
Zorunlu etiket bilgileri, hazır ambalajlı gıdalarda doğrudan ambalajın
üzerinde veya bu ambalaja yapıştırılmış bir etiket üzerinde bulunur.
(3)
Son tüketiciye veya toplu tüketim yerlerine; hazır ambalajlı hale
getirilmeksizin satılan gıdalar veya satış yapılan işletmede tüketicinin
talebi doğrultusunda paketlenerek satılan gıdalar ile ilgili olarak
aşağıdaki kurallar uygulanır:
a)
Zorunlu etiket bilgilerinin tümü gıdanın satış yerlerine sevk edilmesi
sırasında beraberinde yer alır.
b)
Gıdanın satışı sırasında, 8 inci maddenin birinci fıkrasının (a), (b), (c),
(e), (g) ve (h) bentlerinde yer alan bilgiler satın alan kişinin
görebileceği yerlerde bulundurulur veya gıda ile birlikte satın alan kişiye
sunulur.
c)
Talep edilmesi halinde, satın alan kişi zorunlu etiket bilgilerinin tümü
hakkında bilgilendirilir.
(4)
Doğrudan satış için hazır ambalajlı hale getirilmiş olan gıdalar ile ilgili
olarak aşağıdaki kurallar uygulanır:
a)
Gıdanın satışı sırasında, 8 inci maddenin birinci fıkrasının (a), (b), (c),
(e) ve (h) bentlerinde yer alan bilgiler satın alan kişinin görebileceği
yerlerde bulundurulur veya gıda ile birlikte satın alan kişiye sunulur.
b)
Talep edilmesi halinde, satın alan kişi zorunlu etiket bilgilerinin tümü
hakkında bilgilendirilir.
(5)
Üçüncü ve dördüncü fıkralar, diğer bazı zorunlu bilgilerin belirlendiği
mevzuat hükümleri saklı kalmak kaydıyla uygulanır.
Zorunlu etiket bilgilerinin
bildirim şekli
MADDE 14 – (1) Zorunlu etiket bilgileri;
kolayca görülebilecek, açıkça okunabilecek ve silinmeyecek şekilde dikkat
çekici bir yere yerleştirilir. Bu bilgiler, diğer yazılı veya resimli
unsurlar vasıtasıyla herhangi bir şekilde saklanamaz, kapatılamaz veya
kesilemez. Bu bilgilere ilişkin yazılar ile zemin arasında belirgin bir
kontrast olması sağlanır.
(2)
Belirli gıdalar için uygulamada olan mevzuat hükümleri saklı kalmak
kaydıyla, 8 inci maddede yer alan zorunlu etiket bilgileri ambalaj üzerinde
veya ambalaja yapıştırılmış bir etiket üzerinde bulunduğunda, bu bilgiler
açıkça okunabilir olması sağlanacak şekilde, Ek-3’te tanımlanan
x-yüksekliğinin en az 1,2 mm olduğu punto büyüklüğündeki karakterler
kullanılarak yazılır.
(3)
En geniş yüzeyi 80 cm2 den daha küçük olan
ambalajlarda veya kaplarda, ikinci fıkrada bahsedilen x-yüksekliği en az
0,9 mm olarak uygulanır.
(4)
8 inci maddenin birinci fıkrasının (a), (d) ve (i) bentlerinde belirtilen
zorunlu etiket bilgileri, aynı görüş alanı içinde yer alır.
(5)
Dördüncü fıkra, 16 ncı maddede bahsedilen durumlarda uygulanmaz.
Dil gereklilikleri
MADDE 15 – (1) Zorunlu etiket bilgileri
Türkçe olarak verilir. Bu bilgiler, Türkçeye ilave olarak diğer ülkelerin
resmi dillerinde de verilebilir.
Belirli zorunlu etiket bilgilerine
ilişkin istisnalar
MADDE 16 – (1) Silinmeyecek şekilde
işaretlenmiş olan ve bu nedenle herhangi bir etiket taşımayan tekrar
kullanılabilen cam şişelerde, sadece 8 inci maddenin birinci fıkrasının
(a), (c), (d) ve (e) bentlerinde yer alan bilgilerin verilmesi zorunludur.
(2)
En geniş yüzeyi 10 cm2 den daha küçük olan
ambalajlarda veya kaplarda, sadece 8 inci maddenin birinci fıkrasının (a),
(c), (d) ve (e) bentlerinde yer alan bilgilerin ambalaj veya etiket
üzerinde verilmesi zorunludur. Bu durumda, 8 inci maddenin birinci
fıkrasının (b) bendinde belirtilen bilgiler de başka yöntemler kullanılarak
veya tüketicinin talep etmesi durumunda sunulur.
DÖRDÜNCÜ BÖLÜM
Gıdaların Etiketinde Bulunması
Gereken Zorunlu
Bilgilere İlişkin Ayrıntılı
Hükümler
Gıdanın adı
MADDE 17 – (1) Gıdanın adı olarak, o gıda
için geçerli olan mevzuat hükümlerinde belirtilen resmî ad kullanılır.
Böyle bir adın olmaması durumunda, gıdanın alışılagelmiş adı kullanılır. Eğer gıdanın
alışılagelmiş bir adı da yoksa veya bu ad kullanılmayacaksa, tanımlayıcı
bir ad belirlenir.
(2)
Hiçbir ticari marka, marka adı veya ürünün içeriğini yansıtmayan özel ad
gıdanın adı yerine geçemez.
(3)
Gıdanın fiziksel durumuna veya geçirdiği özel işleme ilişkin bilgilerin
(örneğin; toz haline getirilmiş, dondurularak kurutulmuş, derin
dondurulmuş, konsantre, tütsülenmiş, gibi) bulunmamasının satın alan kişiyi
yanıltabileceği durumlarda, bu bilgiler gıdanın adında yer alır veya
gıdanın adının yanında belirtilir.
(4)
Işınlanmış gıdaların üzerinde, “ışınlanmıştır” veya “ışınlama işlemi
yapılmıştır” ifadesi ve 6/11/1999 tarihli ve 23868 sayılı Resmî Gazete’de
yayımlanan Gıda Işınlama Yönetmeliğinde belirtilen diğer bildirimler
bulunur.
Bileşenler listesi
MADDE 18 – (1) Bileşenler listesi,
“bileşenler” veya “içindekiler” başlığıyla ya da bu kelimeleri içeren uygun
bir başlıkla verilir. Gıdanın bütün bileşenleri, üretim sırasında
kullanıldıkları miktara göre ağırlıkça azalan sırayla bu listede yer alır.
(2)
Bileşenler kendi özel adları ile belirtilir ve gerektiğinde 17 nci maddenin
hükümleri uygulanır.
(3)
Birinci ve ikinci fıkraların uygulanmasına ilişkin kurallar, Ek-4’te yer
almaktadır.
Bileşenler listesine ilişkin
istisnalar
MADDE 19 – (1) Aşağıdaki gıdalarda
bileşenler listesinin bulunması zorunlu değildir:
a)
Soyulmamış, doğranmamış veya benzeri bir işlemden geçirilmemiş, patates de
dâhil olmak üzere, taze meyve ve sebzeler,
b)
Tanımından karbonatlı olduğu anlaşılan karbonatlı sular,
c)
Başka bir bileşen ilave edilmemiş olması koşulu ile sadece tek bir temel
üründen elde edilen fermentasyon sirkeleri,
ç)
Üretimleri için elzem olan laktik ürünler, gıda enzimleri ve mikroorganizma
kültürleri dışında bir bileşen ilave edilmemiş olan peynir, tereyağı,
fermente süt ürünleri ve kremalar veya taze peynirler ve işlenmiş peynirler
hariç olmak üzere, üretiminde tuz kullanılması gereken peynirler,
d)
Aşağıdaki koşullardan herhangi birine uymak kaydıyla, tek bir bileşenden
oluşan gıdalar;
1)
Gıdanın adı ile bileşenin adının aynı olması durumunda,
2)
Gıdanın adının, bileşenin doğasını açıkça tanımlaması durumunda.
Gıda bileşenlerinin bileşenler
listesinde belirtilmesine ilişkin istisnalar
MADDE 20 – (1) 21 inci maddenin hükümleri
saklı kalmak kaydıyla, aşağıdaki gıda bileşenlerinin bileşenler listesinde
yer alması zorunlu değildir:
a)
Bir bileşenin, üretim işlemi sırasında geçici olarak ortamdan
uzaklaştırılan ve daha sonra orijinal miktarını aşmayacak şekilde yeniden
ortama dâhil edilen bileşenleri,
b)
Gıdadaki varlığı, Türk Gıda Kodeksi Gıda Katkı Maddeleri Yönetmeliğinin 15
inci maddesinin birinci ve ikinci fıkralarında bahsedilen taşıma prensibi
çerçevesinde, yalnızca bu gıdanın içerdiği bir ya da daha fazla bileşenden
kaynaklanan ve son üründe teknolojik fonksiyonu bulunmayan gıda katkı
maddeleri ve gıda enzimleri,
c)
İşlem yardımcısı olarak kullanılan gıda katkı maddeleri ve gıda enzimleri,
ç)
Gerekli miktarlarda kullanılan; taşıyıcılar ve gıda katkı maddesi olmayan
ancak taşıyıcılar gibi aynı şekilde ve aynı amaçla kullanılan maddeler,
d)
Gıda katkı maddesi olmayan ancak işlem yardımcıları gibi aynı şekilde ve
aynı amaçla kullanılan ve değişmiş bir formda da olsa son üründe bulunan
maddeler,
e)
Konsantre veya kurutulmuş formda kullanılan bir bileşenin yeniden eski
haline getirilmesi amacı ile üretim işlemi sırasında kullanılan su,
f)
Sıvı ortam içinde sunulan gıdalarda sıvı ortam olarak kullanılan, ancak
normal olarak gıda ile birlikte tüketilmeyen su.
Alerjen bileşenlerin ya da alerjen
işlem yardımcılarının bildirimi
MADDE 21 – (1) Gıdanın üretiminde veya
hazırlanmasında kullanılan ve değişmiş bir formda da olsa son üründe
bulunan ve Ek-1’de yer alan herhangi bir alerjen bileşen ya da alerjen
işlem yardımcısı veya bu ekte yer alan alerjen bir maddeden ya da üründen
elde edilen herhangi bir bileşen ya da işlem yardımcısı ile ilgili bilgiler
aşağıdaki kurallara göre belirtilir:
a)
Bu bilgiler, Ek-1’de yer alan alerjen madde veya ürün adları açık bir
şekilde kullanılarak ve 18 inci maddenin birinci fıkrasına uygun olarak
bileşenler listesinde belirtilir.
b)
Bileşenler listesinde Ek-1’de belirtildiği şekilde yer alan alerjen madde
veya ürün adları, bu bilgiyi listenin geri kalan bölümünden açıkça ayıran
bir yazı dizgisi vasıtasıyla (örneğin, punto, stil veya arka plan rengi
aracılığıyla) vurgulanır.
c)
Eğer
gıdanın bileşenler listesi yok ise alerjen bileşenler veya alerjen işlem
yardımcılarına ilişkin bilgiler, Ek-1’de yer alan alerjen madde veya ürün
adlarını takiben “içerir” kelimesi kullanılarak belirtilir.
ç)
Eğer
gıdanın içinde bulunan birkaç bileşen veya işlem yardımcısı Ek-1’de yer
alan tek bir maddeden veya üründen geliyor ise ilgili bileşen veya işlem
yardımcısının her biri için açık bir şekilde etiketleme yapılır.
d) Eğer
gıdanın adı ilgili alerjen madde veya ürüne açık bir şekilde atıfta
bulunuyorsa, söz konusu alerjen bileşenin veya alerjen işlem yardımcısının
bildirimine gerek yoktur.
Bileşenlerin miktarının bildirimi
MADDE 22 – (1) Bir gıdanın üretiminde veya
hazırlanmasında kullanılan bileşenin veya bileşen grubunun miktarı
aşağıdaki durumlarda belirtilir:
a)
İlgili bileşen veya bileşen grubu, gıdanın adında yer alıyorsa veya
tüketici tarafından genellikle gıdanın adı ile ilişkilendiriliyorsa,
b)
İlgili bileşen veya bileşen grubu, etiket üzerinde kelimeler, resimler veya
grafikler ile vurgulanıyorsa,
c)
İlgili bileşen veya bileşen grubu, gıdanın tanımlanması için ve adından
veya görünüşünden dolayı karıştırılabileceği ürünlerden ayırt edilmesi için
elzem ise.
(2)
Birinci fıkranın uygulanmasında dikkate alınması gereken kurallar ve
bileşen miktarının belirtilmesinin zorunlu olmadığı özel durumlar, Ek-5’te
yer almaktadır.
Gıdanın net miktarı
MADDE 23 – (1) Gıdanın net miktarı, litre,
santilitre, mililitre, kilogram veya gram birimlerinden uygun olanı
kullanılarak sıvı ürünlerde hacim birimleriyle, diğer ürünlerde kütle
birimleriyle belirtilir.
(2)
Birinci fıkranın uygulanmasında dikkate alınması gereken kurallar ve net
miktarın belirtilmesinin zorunlu olmadığı özel durumlar, Ek-6’da yer
almaktadır.
Tavsiye edilen tüketim tarihi ve
son tüketim tarihi
MADDE 24 – (1) Mikrobiyolojik açıdan kolay
bozulabilen ve bu yüzden kısa bir süre sonra insan sağlığı açısından
tehlike teşkil etmesi muhtemel olan gıdalarda ‘son tüketim tarihi’, diğer
gıdalarda ‘tavsiye edilen tüketim tarihi’ belirtilir. ‘Son tüketim tarihi’
geçmiş olan gıdalar, 5996 sayılı Kanunun 21 inci maddesinin birinci
fıkrasının (a), (b), (c) ve (ç) bentlerine göre güvenilir olmayan gıda
olarak kabul edilir.
(2)
‘Tavsiye edilen tüketim tarihi’ veya ‘son tüketim tarihi’ bilgilerinden
uygun olanı, Ek-7’de yer alan kurallara göre belirtilir.
(3)
‘Son tüketim tarihi’ bilgisinin verilmesini gerektiren gıdalarda, ‘tavsiye
edilen tüketim tarihi’ bilgisine yer verilemez.
Özel muhafaza koşulları ve/veya
kullanım koşulları
MADDE 25 – (1) Gıdanın özel muhafaza
koşullarını ve/veya kullanım koşullarını gerektirdiği durumlarda, bu
koşullar belirtilir.
(2)
Gerektiğinde, gıdanın ambalajı açıldıktan sonra uygun şekilde muhafazasını
veya kullanımını sağlamak için muhafaza koşulları ve/veya tüketimi için
zaman sınırı belirtilir.
Ticari unvan ve adres
MADDE 26 – (1) Gıdanın etiketlenmesinde duruma
göre aşağıdaki bilgilerden uygun olanı belirtilir;
a)
Üreticinin adı veya ticari unvanı ve adresi,
b)
Ambalajlayıcının adı veya ticari unvanı ve adresi,
c)
Eğer
gıdanın üretildiği veya ambalajlandığı yer ülke içinde değilse, gıdanın
ülke içine satışını yapan ithalatçı veya dağıtıcı firmanın adı veya ticari
unvanı ve adresi.
(2)
Birinci fıkrada bahsedilen bilgiler verilirken, bilginin önünde “Üretici”,
“Ambalajlayıcı”, “İthalatçı”, “Dağıtıcı” gibi açıklayıcı ifadelere yer
verilir.
İşletme kayıt numarası
MADDE 27 – (1) Gıda İşletmelerinin Kayıt ve
Onay İşlemlerine Dair Yönetmeliğe uygun olarak; kayıt işlemine tabi olan
üreticinin veya ambalajlayıcının işletme kayıt numarası, ‘İşletme kayıt
no:….’ ifadesi kullanılarak belirtilir.
(2)
Kayıt işlemine tabi olan üreticinin veya ambalajlayıcının birden fazla
işletmesi var ise; üretimin veya ambalajlamanın yapıldığı işletmenin kayıt
numarası açık bir şekilde işaretlenmek şartıyla, etikette diğer işletmelere
ait kayıt numaraları da yer alabilir.
Menşe ülke
MADDE 28 – (1) Gıdanın menşe ülkesi, uygun
ifadeler kullanılarak kısaltma yapılmadan açık olarak belirtilir.
(2)
Gıdanın menşe ülkesi ile ana bileşeninin menşe ülkesi aynı değilse;
a)
Gıdanın ana bileşeninin menşe ülkesi de belirtilir veya
b)
Gıdanın ana bileşeninin menşe ülkesinin gıdanın menşe ülkesinden farklı
olduğu belirtilir.
Kullanım talimatı
MADDE 29 – (1) Kullanım talimatı, gıdanın
uygun şekilde tüketilmesini sağlayacak biçimde belirtilir. Kullanım
talimatı verilirken, “kullanım bilgisi”, “hazırlama talimatı”, “hazırlama
bilgisi”, “tüketim talimatı” ve benzeri başlıklar kullanılabilir.
Alkol miktarı
MADDE 30 – (1) Türk Gümrük Tarife Cetvelinde
2204 tarife pozisyonunda yer alan ürünlerde alkol miktarı, bu ürünlerle
ilgili gıda kodeksine uygun olarak belirtilir.
(2)
Birinci fıkrada bahsedilen ürünler hariç olmak üzere, hacmen % 1,2’den
fazla alkol içeren içeceklerde gerçek alkol miktarı, Ek-8’de yer alan
kurallara göre belirtilir.
BEŞİNCİ BÖLÜM
Beslenme Yönünden Etiketleme
Kuralları
Beslenme yönünden etiketleme
kurallarına ilişkin istisnalar
MADDE 31 – (1) Bu bölümde yer alan hükümler
takviye edici gıdalara uygulanmaz.
(2)
Bu bölümde yer alan hükümler, özel beslenme amaçlı gıdalar için geçerli
olan mevzuat hükümleri saklı kalmak kaydı ile uygulanır.
Beslenme yönünden etiketlemenin
zorunlu olduğu durumlar
MADDE 32 – (1) Beslenme yönünden etiketleme;
jenerik reklâmlar hariç olmak üzere, etiketinde, tanıtımında veya
reklâmında beslenme ve/veya sağlık beyanı yer alan gıdalarda zorunludur.
(2)
Beslenme yönünden etiketleme, birinci fıkrada belirtilen durumlar dışında
zorunlu değildir.
Beslenme yönünden etiketlemenin
içeriği
MADDE 33 – (1) Beslenme yönünden etiketleme;
Grup 1 veya Grup 2’ye göre aşağıdaki bilgilerden oluşur:
a)
Grup 1
1)
Enerji değeri,
2)
Yağ, karbonhidrat ve protein miktarları.
b)
Grup 2
1)
Enerji değeri,
2)
Yağ, doymuş yağ, karbonhidrat, şeker, protein, lif ve tuz/sodyum
miktarları.
(2)
Şeker, doymuş yağ, lif veya tuz/sodyum ile ilgili bir beslenme beyanı
yapıldığında, bilgiler birinci fıkranın (b) bendindeki Grup 2’ye göre
verilir.
(3)
Beslenme yönünden etiketleme, birinci fıkrada verilen bilgilere ilave
olarak, aşağıdakilerden birinin veya birkaçının miktarını da içerebilir:
a)
Tekli doymamış yağ,
b)
Çoklu doymamış yağ,
c)
Şeker alkolü,
ç)
Nişasta,
d)
Trans yağ,
e)
Kolesterol,
f)
Ek-9 Bölüm 1’de yer alan ve gıdada bu ekte tanımlanmış olan belirgin
miktarda bulunan vitamin ve mineraller.
(4)
Birinci ve üçüncü fıkralarda bahsedilen besin öğesi gruplarına ait olan
veya bu gruplardan birinin parçası olan öğelerin bildirimi, bu öğelere
ilişkin bir beslenme beyanı yapıldığında zorunludur. Ayrıca, çoklu doymamış
yağ ve/veya tekli doymamış yağ ve/veya trans yağ ve/veya kolesterol miktarı
verildiğinde, doymuş yağ miktarı da verilir. Bu durumda, doymuş yağ
miktarının bildirimi ikinci fıkra kapsamında bir beslenme beyanı olarak kabul edilmez.
(5)
Beslenme beyanı ile ilgili olarak dördüncü fıkrada belirtilen hükümler,
sağlık beyanı yapıldığında da uygulanır. Ancak sağlık beyanı yapıldığında,
beslenme yönünden etiketleme bilgileri birinci fıkranın (b) bendindeki Grup
2’ye göre verilir. Ayrıca beslenme yönünden etiketlemede yer almayan, ancak
söz konusu sağlık beyanı ile ilişkili öğeler veya maddeler varsa, bunların
miktarı da aynı görüş alanı içinde beslenme yönünden etiketleme gibi 34, 35
ve 36 ncı maddelere göre belirtilir.
Enerji değeri ve besin öğesi
miktarlarının hesaplanması
MADDE 34 – (1) Enerji değeri, Ek-10’da yer
alan çevrim faktörleri kullanılarak hesaplanır.
(2)
Bildirilen enerji değeri ve besin öğesi miktarları gıdanın satışa sunulduğu
haline göre verilir. Ancak uygun durumlarda bu bilgiler, gerekli hazırlama
talimatının ayrıntılı olarak verilmesi koşuluyla, gıdanın tüketime hazır
haline göre verilebilir.
(3)
Bildirilen değerler, duruma göre aşağıdaki bilgilere dayanan ortalama
değerler olarak verilir:
a)
Üreticinin gıda analizleri,
b)
Kullanılan bileşenlerin bilinen veya gerçek ortalama değerleri kullanılarak
yapılan hesaplama,
c)
Genel olarak saptanmış ve kabul
görmüş veriler kullanılarak yapılan hesaplama.
Ürünün 100 gramı veya 100 mL’si
üzerinden bildirim
MADDE 35 – (1) Enerji değeri ve besin öğesi
miktarları, Ek-11’de yer alan birimler kullanılarak sayısal olarak verilir.
(2)
Enerji değeri ve besin öğesi miktarları, 100 g veya 100 mL üzerinden
verilir.
(3)
Vitaminler ve mineraller ile ilgili bilgiler verildiğinde, ikinci fıkrada
belirtilen miktarlar için Ek-9 Bölüm 1’de yer alan beslenme referans
değerlerinin yüzdesi olarak da belirtilir.
Ürünün bir porsiyonu veya net
miktarı üzerinden bildirim
MADDE 36 – (1) Enerji değeri ve besin öğesi
miktarları, 35 inci maddenin ikinci fıkrasına ilave olarak, porsiyon
büyüklüğünün ve ambalajın içerdiği porsiyon adedinin belirtilmesi koşuluyla,
bir porsiyon üzerinden veya etikette belirtilen net miktar üzerinden de
verilebilir.
(2)
Porsiyon büyüklüğü ve adedi, beslenme yönünden etiketleme bilgilerine çok
yakın bir yerde ve 37 nci maddeye uygun olarak belirtilir.
Porsiyon büyüklüğü ve adedi
MADDE 37 – (1) Porsiyon büyüklüğü olarak
Ek-12’de yer alan miktarlar dikkate alınır. Bu ekte yer almayan ürünler
için porsiyon büyüklükleri Bakanlıkça belirlenir.
(2)
Ambalajdaki porsiyon adedi belirtilirken tam sayılar ile (1; 2;...; 5;…
gibi) ifade edilir.
(3)
Ambalajdaki porsiyon adedini hesaplamak için gıdanın ambalajı üzerinde
belirtilen net miktarı veya hazırlama talimatı doğrultusunda tüketime hazır
hale getirilmiş olan ürünün net miktarı, Ek-12’de verilen porsiyon büyüklüğüne
bölünür. Elde edilen değer tam sayı değilse, matematiksel olarak tam sayıya
yuvarlanır ve bu durumda porsiyon adedi “yaklaşık …. porsiyon” şeklinde
ifade edilir.
Gösterim şekli
MADDE 38 – (1) Beslenme yönünden etiketleme
bilgileri; hepsi aynı görüş alanında olacak şekilde, açık bir format
kullanılarak ve Ek-11’de yer alan gösterim biçimine ve sıralamaya göre
verilir.
(2)
Beslenme yönünden etiketleme bilgileri; tablo formunda hizalanmış sayılarla
verilir. Eğer
etiket yüzeyi müsait değilse, bilgiler lineer formda da verilebilir.
(3)
Beslenme yönünden etiketleme bilgileri, okunaklı ve silinmeyecek şekilde
dikkat çekici bir yere yerleştirilir.
(4)
35 inci maddenin üçüncü fıkrasında bahsedilen, vitaminler ve minerallere
ait beslenme referans değerlerinin yüzdesi grafik formunda da verilebilir.
(5)
Beslenme yönünden etiketleme kapsamına giren farklı gösterim şekilleri,
enerji değeri ve besin öğesi miktarlarının farklı renklerle
ilişkilendirilerek verilmesi de dâhil olmak üzere, kuralları bu
Yönetmelikte belirlenmediği sürece kullanılamaz.
Günlük karşılama miktarı (GKM)
bildirimi
MADDE 39 – (1) GKM bilgileri, bu maddenin
hükümlerine uygun olmak şartıyla, isteğe bağlı olarak gıdaların etiketinde
yer alabilir.
(2)
GKM bilgileri verilirken, Ek-13’te yer alan kurallar uygulanır.
(3)
GKM bilgilerine yer verildiğinde, bu bilgiler ‘enerji, şeker, toplam yağ, doymuş yağ,
tuz/sodyum’ öğelerini mutlaka içerir.
(4)
GKM bilgileri, tüketime hazır haldeki gıdanın bir porsiyonu için verilir ve
ürünün net miktarı porsiyon büyüklüğünden fazla ise porsiyon adedi
belirtilir. Ancak, ürünün net miktarı porsiyon büyüklüğünden daha az ise
veya porsiyon büyüklüğünün %150’sinden fazla değilse, bilgiler net miktar
üzerinden verilir.
(5)
Porsiyon büyüklüğü olarak Ek-12’de yer alan miktarlar dikkate alınır.
Porsiyon adedi belirtilirken, 37 nci maddenin hükümleri uygulanır.
(6)
GKM bilgilerinin hemen altında, “Değerler 2000 kcal/gün üzerinden
hesaplanmış olup, cinsiyete, yaşa, fiziksel aktiviteye ve diğer faktörlere
göre değişebilir.” uyarısına yer verilir.
ALTINCI BÖLÜM
Gıdalardaki Beslenme ve Sağlık
Beyanları
Genel hükümler
MADDE 40 – (1) Beslenme ve sağlık beyanları,
bu Yönetmelik hükümlerine uymak kaydıyla, piyasaya arz edilen gıdaların
etiketi, tanıtımı ve reklâmında kullanılabilir. Beslenme ve sağlık
beyanlarının kullanımı;
a)
Belirsiz, yanlış veya yanıltıcı olamaz.
b)
Diğer gıdaların beslenme yönünden yeterliliği ve/veya güvenilirliği
konusunda şüpheye neden olacak şekilde olamaz.
c)
Belirli bir gıdanın aşırı tüketimini teşvik edecek şekilde olamaz.
ç)
Yeterli ve dengeli beslenmenin, genelde besin öğelerini uygun miktarlarda
sağlayamayacağını belirtecek, ileri sürecek veya ima edecek şekilde olamaz.
d)
Tüketicide endişeye neden olabilecek biçimde; yazılı, resimli, grafik veya
sembolik gösterimler vasıtasıyla vücut fonksiyonlarındaki değişiklere
atıfta bulunacak şekilde olamaz.
(2)
Beslenme ve sağlık beyanları, kullanım talimatına göre tüketime hazır hale
getirilen gıdayı temel alacak şekilde kullanılır.
Beslenme beyanları
MADDE 41 – (1) Gıdaların etiketi, tanıtımı
veya reklâmında, sadece Ek-14’te yer alan beslenme beyanları, bu ekte
verilen koşullara uygun olmak kaydı ile yer alabilir. Ancak bileşimindeki
alkol miktarı hacmen % 1,2’den fazla olan içeceklerde, yalnızca enerji
miktarlarının azaltılmasına ilişkin beslenme beyanı yapılabilir.
(2)
Bir gıda, beslenme beyanı yapabilme koşullarını doğal bileşiminde bulunan
bir besin öğesi veya diğer öğe ile karşılıyorsa, beslenme beyanının önüne
“doğal olarak/doğal” ibaresi eklenebilir.
(3) Ek-14’te yer alan ve beyan koşulu
porsiyona göre verilen beslenme beyanları ile ilgili
değerlendirmelerde, Ek-12’de yer
alan porsiyon büyüklükleri esas alınır. Ürünün net miktarının porsiyon
büyüklüğünden daha az olması durumunda, bir porsiyon için belirlenen beyan
koşulu ürünün net miktarında sağlanır.
Sağlık beyanları
MADDE 42 – (1) Gıdanın etiketi, tanıtımı
veya reklâmında sağlık beyanı yapılabilmesi için bu gıdanın aşağıdaki
özelliklere bir arada sahip olması zorunludur:
a)
Gıda olarak tüketilmeli veya takviye edici gıda olarak alınabilmelidir.
b)
Beyan edilen etkiyi normal olarak tüketilmesi beklenen miktarlarda
göstermelidir.
c)
Bileşimindeki alkol miktarı hacmen % 1,2’den fazla olmamalıdır.
ç)
(d) bendinde yer alan hüküm saklı kalmak kaydıyla, aşağıdaki özelliklerden
en az üçünü bir arada taşımalıdır.
1)
Bileşiminde en fazla 120 mg/100 kcal sodyum bulunan,
2)
İçerdiği enerjinin en fazla %8’i doymuş yağ asitlerinden gelen,
3)
İçerdiği enerjinin en fazla %10’u ilave şekerden gelen,
4)
Doğal olarak bileşiminde en az 55 mg/100 kcal kalsiyum bulunan.
d)
(ç) bendinde belirlenen koşula uymayan gıdalara ilişkin istisnalar, sağlık
ve beslenme beyanlarına yönelik olarak hazırlanacak özel mevzuat ile
belirlenir. Bakanlık uygun gördüğü durumlarda, özel mevzuat yayımlanana kadar,
(ç) bendinde belirlenen koşula uymayan gıdalarda istisnai olarak sağlık
beyanı yapılıp yapılamayacağını değerlendirebilir. Bu değerlendirmenin
yapılabilmesi için söz konusu gıdanın aşağıda tanımlanan gıda gruplarından
herhangi birine girmesi zorunludur.
1)
Genel nüfusun beslenmesinde belirgin bir yeri veya önemi bulunan gıdalar,
2)
Genel nüfusun beslenmesinde belirli besin öğeleri açısından önemli bir
kaynak durumunda olan ve ürün formülasyonunun (ç) bendinde belirlenen
koşulu sağlamak için yeniden düzenlemesi mümkün olmayan gıdalar,
3)
Özel bileşimi veya özel bir üretim işlemine sahip olan ve diğer gıdalardan
açık bir şekilde ayırt edilebilen özel beslenme amaçlı gıdalar.
(2)
Birinci fıkrada belirtilen özelliklere sahip olan gıdaların etiketi,
tanıtımı veya reklâmında, sadece Ek-15’te yer alan sağlık beyanları, bu
ekte verilen koşullara uygun olmak kaydı ile yer alabilir.
(3)
Sağlık beyanı yapılan gıdanın porsiyonunun büyüklüğü ve beyana esas olan
bileşenin bir porsiyondaki miktarı etiket üzerinde belirtilir.
(4) Ek-15’te yer alan ve beyan koşulu
porsiyona göre verilen sağlık beyanları ile ilgili değerlendirmelerde,
Ek-12’de yer alan porsiyon büyüklükleri esas alınır. Ürünün net miktarının
porsiyon büyüklüğünden daha az olması durumunda, bir porsiyon için belirlenen
beyan koşulu ürünün net miktarında sağlanır.
(5)
Aşağıdaki sağlık beyanlarına kesinlikle izin verilmez:
a)
Gıdanın tüketilmemesi durumunda sağlığın olumsuz etkilenebileceğini ileri
süren beyanlar;
b)
Kilo kaybının miktarına veya oranına atıfta bulunan beyanlar;
c)
Doktorların veya sağlıkla ilgili meslek mensuplarının tavsiyelerine atıfta
bulunan beyanlar;
ç)
Bakanlıkça izin verilen durumlar hariç olmak üzere; tıp, beslenme veya
diyetetik ile ilgili meslek örgütleri ve sağlıkla ilişkili hayır
kurumlarının tavsiyeleri veya bu örgütler ve kurumlar tarafından verilen
desteklere atıfta bulunan beyanlar.
YEDİNCİ BÖLÜM
Çeşitli ve Son Hükümler
Özel etiketleme kuralları
MADDE 43 – (1) Bu Yönetmelik hükümleri saklı
kalmak kaydıyla, belirli gıda veya gıda gruplarına yönelik hazırlanan gıda
kodeksi kapsamında bu gıdalara özel ilave etiketleme kuralları
belirlenebilir.
Uygulamaya ilişkin düzenlemeler
MADDE 44 – (1) Gerek görüldüğünde bu
Yönetmelik hükümlerinin uygulamasına yönelik hazırlanacak talimat veya
kılavuzlar, Bakanlık internet sitesinde yayımlanır.
Ürün takip sistemi
MADDE 45 – (1) Bakanlık gerekli gördüğü
durumlarda, belirli gıda veya gıda gruplarına yönelik olarak ürünün
izlenebilirliğini temin etmek amacıyla, etiketlerde ürün takip sisteminin
uygulanmasına ilişkin özel uygulamalar yapabilir veya yaptırabilir.
İdari yaptırım
MADDE 46 – (1) Bu Yönetmeliğe aykırı
davrananlar hakkında 5996 sayılı Kanunun ilgili maddelerine göre idari
yaptırım uygulanır.
Atıflar
MADDE 47 – (1) Mevzuatta, bu Yönetmeliğin
yayımından önce yürürlükte olan gıdaların etiketlenmesine ilişkin gıda
kodeksine yapılan atıflar bu Yönetmeliğin ilgili hükümlerine yapılmış
sayılır.
Uyum zorunluluğu
GEÇİCİ MADDE 1 – (1) İkinci, üçüncü ve dördüncü
fıkralar saklı kalmak kaydıyla; bu
Yönetmeliğin yayımı tarihinden önce faaliyet göstermekte olan gıda
işletmecileri, 8 inci maddenin birinci fıkrasının (ğ) bendinde, 11 inci ve
27 nci maddelerde yer alan hükümlere 1/7/2012 tarihine kadar; diğer
hükümlere 31/12/2013 tarihine kadar uymak zorundadır. 8 inci maddenin
birinci fıkrasının (ğ) bendine, 11 inci ve 27 nci maddelere uyulmaksızın
1/7/2012 tarihinden önce piyasaya arz edilen veya etiketlenen gıdalar ile
diğer hükümlerine uyulmaksızın 31/12/2013 tarihinden önce piyasaya arz
edilen veya etiketlenen gıdalar, 31/12/2014 tarihine kadar piyasada
bulunabilir.
(2)
Gıda İşletmelerinin Kayıt ve Onay İşlemlerine Dair Yönetmeliğe göre kayıt
işlemine tabi olan gıda işletmecilerine, birinci fıkraya ilave olarak aşağıdaki
hükümler uygulanır:
a)
5996 sayılı Kanunun yürürlüğe girdiği 13/12/2010 tarihinden önce faaliyet
gösteren ve halen işletmesinin faaliyeti devam eden gıda işletmecileri, üretim izni
belgesi bulunan gıdalar için, “Tarım ve Köyişleri Bakanlığının …. tarih ve
… sayılı izni ile üretilmiştir.” ifadesinin yer aldığı etiketleri, bu
bilginin yer aldığı bölümün uygun şekilde kapatılması ve bunun yerine
işletme kayıt numarasının belirtilmesi suretiyle 31/12/2013 tarihine kadar
kullanabilir. Gıda İşletmelerinin Kayıt ve Onay İşlemlerine Dair
Yönetmeliğe uygun olarak işletme kayıt numarasını henüz almamış olan gıda
işletmecileri, “işletme kayıt numarası” yerine (b) bendine göre uygun olan
bilgiye yer verir.
b)
13/12/2010 tarihinden önce faaliyet gösteren ve halen işletmesinin
faaliyeti devam eden gıda işletmecileri ve 13/12/2010 tarihinden sonra
işletme kayıt belgesi alan gıda işletmecileri; Gıda İşletmelerinin Kayıt ve
Onay İşlemlerine Dair Yönetmeliğe uygun olarak işletme kayıt numarası
alıncaya kadar, ürettikleri veya ambalajladıkları gıdaların etiketlerinde
işletme kayıt numarası yerine gıda sicil numarasını/çalışma izin
numarasını/işletme kayıt belgesi numarasını belirtirler. Bu bilgi
verilirken “Gıda sicil numarası/çalışma izin numarası/işletme kayıt belgesi
numarası:…” şeklinde ifade edilir.
c)
(a) ve (b) bentlerine göre 31/12/2013 tarihinden önce piyasaya arz edilen
veya etiketlenen gıdalar, 31/12/2014 tarihine kadar piyasada bulunabilir.
(3)
Gıda İşletmelerinin Kayıt ve Onay İşlemlerine Dair Yönetmeliğe göre onay
işlemine tabi olan gıda işletmecilerine, birinci fıkraya ilave olarak
aşağıdaki hükümler uygulanır:
a)
5996 sayılı Kanunun yürürlüğe girdiği 13/12/2010 tarihinden önce faaliyet
gösteren ve halen işletmesinin faaliyeti devam eden gıda işletmecileri, üretim izni
belgesi bulunan gıdalar için, “Tarım ve Köyişleri Bakanlığının …. tarih ve
… sayılı izni ile üretilmiştir.” ifadesinin yer aldığı etiketleri, bu
bilginin yer aldığı bölümün uygun şekilde kapatılması ve bunun yerine
tanımlama işaretine yer verilmesi suretiyle 31/12/2013 tarihine kadar
kullanabilir. Gıda İşletmelerinin Kayıt ve Onay İşlemlerine Dair
Yönetmeliğe uygun olarak işletme onay numarasını henüz almamış olan gıda
işletmecileri, “tanımlama işareti” yerine (b) bendine göre uygun olan
bilgiye yer verir.
b)
13/12/2010 tarihinden önce faaliyet gösteren ve halen işletmesinin
faaliyeti devam eden
gıda işletmecileri; Gıda İşletmelerinin Kayıt ve Onay İşlemlerine Dair
Yönetmeliğe uygun olarak işletme onay numarası alıncaya kadar, ürettikleri
veya ambalajladıkları gıdaların etiketlerinde tanımlama işareti yerine gıda
sicil numarasını/çalışma izin numarasını belirtirler. Bu bilgi verilirken
“Gıda sicil numarası/çalışma izin numarası:…” şeklinde ifade edilir.
c)
(a) ve (b) bentlerine göre 31/12/2013 tarihinden önce piyasaya arz edilen
veya etiketlenen gıdalar, 31/12/2014 tarihine kadar piyasada bulunabilir.
(4)
İthal edilen gıdaları piyasaya arz eden
gıda işletmecilerine, birinci fıkraya ilave olarak aşağıdaki hükümler
uygulanır:
a)
Bu gıda işletmecileri, üzerinde ithalat kontrol belgesi tarihi ve sayısı
veya ithal izin tarihi ve numarası bulunan etiketleri mevcut hali ile
1/7/2012 tarihine kadar kullanabilirler.
b)
Bu gıda işletmecileri, üzerinde ithalat kontrol belgesi tarihi ve sayısı veya
ithal izin tarihi ve numarası bulunan etiketleri, üzerindeki ‘Tarım ve
Köyişleri Bakanlığının …. tarih ve … sayılı izni ile ithal edilmiştir.’
ifadesinin yer aldığı bölümün uygun şekilde kapatılması suretiyle
31/12/2013 tarihine kadar kullanabilir.
c)
(a) bendine göre 1/7/2012 tarihinden önce ve (b) bendine göre 31/12/2013
tarihinden önce piyasaya arz edilen veya etiketlenen gıdalar, 31/12/2014
tarihine kadar piyasada bulunabilir.
Geçiş hükümleri
GEÇİCİ MADDE 2 – (1) Bu Yönetmeliğin yayımı
tarihinden önce faaliyet göstermekte olan gıda işletmecileri, geçici 1 inci
maddede belirtilen süreler içinde bu Yönetmelik hükümlerine uyum
sağlayıncaya kadar, gıdaların etiketlenmesine ilişkin olarak bu
Yönetmeliğin yayımından önce yürürlükte olan gıda kodeksi hükümlerine
uyarlar.
Yürürlük
MADDE 48 – (1) Bu Yönetmelik yayımı
tarihinde yürürlüğe girer.
Yürütme
MADDE 49 – (1) Bu Yönetmelik hükümlerini
Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanı yürütür.
Ekleri için tıklayınız.
|