Tarım
ve Köyişleri Bakanlığından:
ŞAP
HASTALIĞININ KONTROLÜNE İLİŞKİN YÖNETMELİK
BİRİNCİ
BÖLÜM
Amaç,
Kapsam, Dayanak ve Tanımlar
Amaç
MADDE
1 – (1) Bu Yönetmeliğin
amacı, şap hastalığına karşı hazırlıklı olmak, hastalıktan korunmak ve
hastalıkla mücadele etmek için alınması gereken tedbirlere ilişkin usul ve
esasları düzenlemektir.
Kapsam
MADDE
2 – (1) Bu
Yönetmelik; virüsün tipi ne olursa olsun şap hastalığı salgını durumunda
uygulanacak asgari kontrol önlemleri ile şap hastalığı konusunda
çiftçilerin bilinç düzeylerinin, yetkili birimlerin ve tarım sektörünün
hazırlık durumunun artırılmasını amaçlayan belirli koruyucu önlemleri
kapsar.
Dayanak
MADDE 3 – (1) Bu Yönetmelik; 11/6/2010
tarihli ve 5996 sayılı Veteriner Hizmetleri, Bitki Sağlığı, Gıda ve Yem
Kanununun 4 üncü maddesine dayanılarak ve şap hastalığının kontrolüne
ilişkin 2003/85/EEC sayılı Konsey Direktifine paralel olarak
hazırlanmıştır.
Tanımlar
MADDE
4 – (1) Bu
Yönetmelikte geçen;
a) Acil aşılama: 49 uncu maddeye uygun olarak yapılan
aşılamayı,
b) Acil kesim: Hayvan refahı gerekçeleri için kesim de dahil, acil durumlarda epidemiyolojik veriler, klinik tanı
veya laboratuvar test sonuçlarına dayanarak şap virüsü ile enfekte veya
kontamine olmadığı farz edilen hayvanların kan akıtmak suretiyle kesimi,
c) Bakan: Tarım ve Köyişleri Bakanını,
ç) Bakanlık: Tarım ve Köyişleri Bakanlığını,
d) Baskılayıcı aşılama: Bir işletme veya bir alanda dolaşan
şap virüsü miktarının ve virüsün bu yerlerin çevresinin dışına yayılma
riskinin azaltılmasına acil ihtiyaç duyulan durumlarda uygulanan ve aşılama
sonrasında hayvanların imha edileceği işletme veya alanlarda, itlaf
politikası ile birlikte yürütülen acil aşılamayı,
e) Birincil salgın: Aynı bölgede daha önce görülmüş ilk
salgın ile epidemiyolojik bağlantısı olmayan ya da ülkenin başka bir
bölgesinde ilk olarak ortaya çıkan salgını,
f) Bölge: Ülkenin en az 2000 km2 alana sahip
ve yetkili birimin denetimine tabi ve içerisinde en az bir ilin bulunduğu
bir bölümü,
g) Bölgeselleşme: Bu Yönetmelik kısıtlamalarının
uygulanmadığı ari bölgelere, şap hastalığının
bulaşmasını engellemek amacıyla, 44 üncü maddeye uygun olarak oluşturulan
kısıtlanmış bölgenin sınırlarının çizilmesi,
ğ) Duyarlı türlerden olan hayvan: Çift tırnaklılar
takımının geviş getirenler, domuzumsular ve topuk tabanlılardan deve, lama
alt takımında olan evcil ve yaban hayvanları; özel önlemler için, özellikle
17 nci madde ile 66 ncı maddenin ikinci fıkrasının uygulanmasında yer alan,
kemiriciler veya hortumlular takımında yer alan şap hastalığına duyarlı
hayvanları,
h) Hayvan sahibi: Duyarlı türlerden olan bir hayvanın
sahibi veya mali karşılığı ödenerek veya ödenmeden hayvanın bakımı ile
görevlendirilen doğal veya yasal kişileri,
ı) HTST (Yüksek Sıcaklık Kısa Zaman): Sütün en az onbeş
saniye süre ile 72 °C’de kısa süreli yüksek sıcaklıkta pastörizasyonu veya
alkali fosfataz testine negatif reaksiyon verilmesini sağlayan eşdeğer bir
pastörizasyon etkisini,
i) İşleme tabi tutma: Şap virüsünün yayılması riskini
önlemeye yönelik olarak bu Yönetmeliğe bağlı Ek-6, Ek-7 ve Ek-8’de yer alan
uygulayıcı mevzuat ile ortaya konan yüksek riskli materyalin işlenmesi
yöntemlerinden birini,
j) İşletme:
1) Ülke sınırları içerisinde yerleşik ve duyarlı
türlerden olan hayvanların; sirkler de dahil olmak
üzere geçici veya devamlı olarak beslendiği veya barındırıldığı herhangi
bir tarımsal tesis veya diğer tesisleri,
2) Ancak 12 nci madde dahilinde,
bu tanım; 66 ncı maddenin ikinci fıkrasında yer alanları da kapsayan
duyarlı türden hayvanlar daimi veya geçici olarak barındırılmıyorlarsa,
insanların yaşama alanlarını, kesimevleri, nakil araçları, sınır kontrol
noktaları veya duyarlı türden hayvanların barındırıldığı veya avlanabildiği
12 nci maddede öngörülen önlemlerin uygulanmasını engellemeyecek
büyüklükteki çevresi çitle kapalı alanları kapsamaz,
k) İzin: Yetkili birimler tarafından verilen ve ilgili
mevzuat uyarınca, ülkenin ileri denetimleri için nüshalarının saklanmasının
gerekli olduğu yazılı izini,
l) Koruyucu aşılama: Belirlenmiş bir alanda duyarlı
türlerden olan ve aşılandıktan sonra canlı kalması istenen hayvanları, şap
virüsünün hava ile veya diğer şekillerde yayılmasına karşı korumak için o
alandaki işletmelerde yürütülen acil aşılamayı,
m) Kuluçka dönemi: Bu Yönetmelik amaçları uyarınca,
büyükbaş hayvanlar ve domuzlar için ondört gün, koyun, keçi ve diğer
duyarlı hayvan türleri için yirmibir günü içeren, enfeksiyon
ile klinik semptomların oluşması arasında geçen zamanı,
n) Müdürlük: Tarım ve Köyişleri Bakanlığı Şap Enstitüsü
Müdürlüğünü,
o) İtlaf: Hayvanların ölümüne neden olan herhangi bir
işlemi,
ö) Resmi veteriner hekim: Tarım ve Köyişleri Bakanlığı
merkez ve taşra teşkilatında görevli veteriner hekimi,
p) Sürü: Epidemiyolojik birim olarak bir işletmede
bulundurulan bir hayvan ya da hayvan grubunu; eğer bir işletmede birden
fazla sürü bulunuyorsa, aynı sağlık statüsüne sahip her bir ayrı sürüyü,
r) Şap hastalığı salgını: Ek-1’de belirlenen kriterlerden birini veya daha fazlasını karşılayan
duyarlı hayvan türlerinin barındırıldığı işletmeyi,
s) Şap hastalığı vakası veya şap hastalığı ile enfekte
olmuş hayvan: Ek-1’deki tanımlamalar dikkate alınarak; şap hastalığı ile
tutarlı klinik semptomlara veya post-mortem
(ölümden sonra) lezyonlara bağlı olarak ya da Ek-11 uyarınca yürütülen
laboratuvar testlerinin neticesinde resmi olarak şap hastalığının teşhis
edildiği herhangi bir duyarlı türden olan hayvan veya ondan elde edilen
karkası,
ş) Şüpheli enfekte havyan: Şap hastalığına benzer klinik
semptomları veya post-mortem (ölümden sonra) lezyonları gösteren, laboratuvar
testlerine verilen reaksiyonlar nedeniyle şap hastalığından şüphelenilmesi
makul olan duyarlı türden hayvanı,
t) Şüpheli kontamine hayvan: Toplanan epidemiyolojik
bilgilere göre, doğrudan veya dolaylı olarak şap virüsüne maruz kalmış
duyarlı türden olan hayvanı,
u) UHT (Ultra Yüksek Sıcaklık): Süte en az bir saniye
süre ile 132 °C’ de yüksek sıcaklık uygulamasını,
ü) Yaban hayvanı: 4 üncü maddenin birinci fıkrasının (j)
bendinde tanımlanan işletmelerin veya 17 ve 18 inci maddelerde yer alan
tesislerin dışında yaşayan duyarlı türden olan bir hayvanı,
v) Yaban hayvanlarında birincil şap hastalığı vakası: 66
ncı maddenin ikinci ve üçüncü fıkralarına uygun önlemlerin olmadığı bir
alandaki yaban hayvanda tespit edilen herhangi bir şap hastalığı vakasını,
y) Yetkilendirilmiş veteriner hekim: Tarım ve Köyişleri
Bakanlığı tarafından yetkilendirilen ve resmi bir veteriner hekimin yetki
ve sorumluluğu altında çalışan veteriner hekimi,
z) Yetkili birim: Bakanlık il ve ilçe müdürlüğünü,
ifade eder.
İKİNCİ
BÖLÜM
Şap Hastalığı Salgınının Bildirimi, Önlemler ve Kontrolü
Şap
hastalığının bildirimi
MADDE 5 – (1)
Ülkede;
a) Şap hastalığının bildirimi zorunludur.
b) Hayvanlarla ilgilenen,
nakil esnasında hayvana eşlik eden veya hayvanlara bakan herhangi biri veya
hayvan sahibi, yetkili birimine veya resmi veteriner hekimine
gecikmeksizin, şap hastalığının mevcut olduğunu veya şap hastalığı
şüphesini bildirmek ve şap hastalığı ile enfekte olan veya enfekte
olduğundan şüphelenilen hayvanları, şap hastalığı virüsü ile enfekte olma
veya bulaşma riski altında olan duyarlı türlerden olan diğer hayvanlardan
uzak olan yerlerde tutmakla yükümlüdür.
c) Yetkilendirilmiş
veteriner hekimler, veteriner hekimler, veteriner laboratuvarları veya
diğer resmi veya özel laboratuvarların üst düzey yetkilileri ile duyarlı
türlere ait hayvanlar veya bu gibi hayvanlardan elde edilen ürünler ile
mesleki nedenlerden dolayı ilişkisi olan herhangi biri, bu Yönetmelik
çerçevesinde resmi müdahaleden önce, şap hastalığı varlığını veya şüphesi
ile ilgili temin ettikleri bilgiyi, gecikme olmadan yetkili birime veya
resmi veteriner hekimine bildirmekle yükümlüdür.
Şap hastalığı
salgını şüphesi durumunda alınacak önlemler
MADDE 6 – (1)
Yetkili birim, bir işletmede bir veya daha fazla hayvanın şap hastalığı ile
enfekte veya kontamine olmasından şüphelendiği durumlarda aşağıdaki
önlemleri alır.
a) Yetkili birim en kısa zamanda şap hastalığının
varlığını ya da yokluğunu doğrulamak üzere resmi incelemeleri başlatır.
b) Yetkili birim kendi gözetimi altında, başta Ek-1’de
tanımı yapılan salgının doğrulanması için gerekli laboratuvar
incelemelerinde kullanılmak üzere örneklerin alınmasını sağlar.
(2) Resmi veteriner hekim, şüpheli enfeksiyon
bildirildiği anda, şüpheli hayvan ya da hayvanların bulunduğu işletmeyi
resmi olarak takip altına alır ve özellikle aşağıdaki hususların temin
edilmesini;
a) İşletmedeki duyarlı türden olan her hayvan grubunda
bulunan tüm hayvanların sayımının yapılmasını, hali hazırda ölmüş, enfekte
veya kontamine olmasından şüphelenilen hayvanların sayısının kayıt altına
alınmasını,
b) Hastalıktan şüphe duyulan dönem içerisinde yetkili
birimin talebi üzerine ya da her ziyarette yetkili birim tarafından kontrol
edilmek üzere (a) bendinde yer alan hayvan sayılarının güncel tutulması
için doğan veya ölen duyarlı türden hayvan sayılarının hayvan sahibi
tarafından kayıt altına alınmasını,
c) İşletmedeki süt ve süt ürünleri, et ve et ürünleri,
karkaslar, post ve deriler, yün, sperma, embriyo, ova, sıvı ahır gübresi ve
dışkı ile beraber işletmedeki hayvan yemi ve altlık stoklarının kayıt
altına alınmasını ve bu kayıtların saklanmasını,
ç) 19 uncu maddede yer alan farklı epidemiyolojik
birimlerden oluşan işletmeler hariç, duyarlı türlerden olan herhangi bir
hayvanın işletmeye girmemesini veya işletmeden çıkmamasının temin edilmesi
ve işletmedeki duyarlı türden olan tüm hayvanların kendi yerleşimlerinde
veya izole edilebilecekleri farklı bir yerde barındırılmasını,
d) Duyarlı türlerden olan hayvanların barındığı bina ve
yerlerin girişleri ile çıkışlarında ve işletmenin kendisinde uygun
dezenfeksiyon yöntemlerinin kullanılmasını,
e) 15 inci maddeye uygun olarak epidemiyolojik bir
araştırmanın yürütülmesini,
f) Epidemiyolojik araştırmayı kolaylaştırmak için,
Ek-2’nin beşinci fıkrasının (a) bendinin (1) numaralı alt bendi uyarınca
laboratuvar testleri için gerekli örneklerin alınmasını,
sağlar.
Şap
hastalığı salgını şüphesi durumlarında işletmeye giriş ve çıkışlar
MADDE 7 – (1) Şap
hastalığı salgınından şüphelenildiğinde, 6 ncı maddedeki şart koşulan
önlemlere ilaveten, işletmeye tüm giriş ve işletmeden tüm çıkışlar
yasaktır. Yasak özellikle aşağıdaki hususlar için geçerlidir:
a) Duyarlı türlerden olan
hayvanların et veya karkasları, et ürünleri, süt veya süt ürünleri, sperma,
ova veya embriyoları veya hayvan yemi, kapları, nesneler veya yün, post ve
deri, kıllar veya hayvan atıkları, sıvı ahır gübresi ve dışkı gibi diğer
maddeler veya şap virüsünü bulaştırması muhtemel herhangi bir maddenin
işletme dışına hareketi,
b) Şap hastalığına duyarlı olmayan türlerden olan
hayvanların hareketi,
c) Kişilerin işletmeye giriş veya çıkışları,
ç) Araçların işletmeye giriş veya çıkışları.
(2) Birinci fıkranın (a)
bendindeki yasağın istisnası olarak, işletmedeki sütün depolanmasında
zorluklarla karşılaşılması durumunda yetkili birim, işletmede sütün imha
edilmesi emrini veya veteriner gözetimi altında ve şap virüsünün
saçılmasını önleyecek donanıma sahip bir araçla imha edilmek veya şap
virüsünü tahrip edecek bir işleme tabi tutulmak üzere mümkün olan en yakın
yere nakledilmesine izin verir.
(3) Birinci
fıkranın (b), (c) ve (ç) bentlerinde sayılan yasakların istisnası olarak,
şap virüsünün yayılmasını önleyecek her türlü tedbirin alınması şartı ile
yetkili birim tarafından işletmeye giriş ve çıkışlara izin verilir.
Önlemlerin
diğer işletmelere genişletilmesi
MADDE 8 – (1)
Yetkili birim, işletmelerin yerleşim yerleri ve yapıları nedeniyle veya 6
ncı maddede yer alan hayvanlarla temasları bir kontaminasyon şüphesi
yaratıyorsa, 6 ncı ve 7 nci maddelerde öngörülen önlemler, diğer
işletmelere genişletilir.
(2) Yetkili birim, duyarlı türden hayvanların bulunması
nedeniyle şap hastalığı enfeksiyonu veya
kontaminasyonu şüphesi yaratıyorsa 18 inci maddede yer alan tesislere veya
nakil araçlarına, 6 ncı maddede ve 7 nci maddenin birinci fıkrasında
öngörülen önlemleri uygular.
Geçici
kontrol bölgesi
MADDE
9 –
(1) Hastalığın epidemiyolojik durumunun gerektirmesi halinde ve özellikle
bu durum duyarlı türden hayvanların yoğunluğunun yüksek olması, geniş çaplı
hayvan hareketleri veya duyarlı türden hayvanlar ile irtibatta olan
kişilerin olması, şüpheli durum bildiriminde gecikme olması veya şap virüsünün
bulaşma yolları veya muhtemel kökeni ile ilgili bilginin yetersiz olmasını
kapsıyor ise yetkili birim geçici kontrol bölgesi oluşturabilir.
(2) Geçici kontrol bölgesinde mevcut duyarlı hayvan
türlerinin barındırıldığı işletmelerde, 6 ncı maddesinin birinci fıkrası ve
ikinci fıkrasının (a), (b) ve (d)
bentleri ile 7 nci maddenin birinci fıkrasında öngörülen önlemler
uygulanır.
(3) Geçici kontrol bölgesinde alınan önlemler, daha
geniş bir alanda veya tüm ülke sınırları içerisinde tüm hayvan hareketlerinin,
geçici olarak Bakanlık tarafından yasaklanması ile desteklenebilir. Ancak
şap hastalığına duyarlı olmayan türlerden olan hayvanların hareketinin
yasaklanması, gerekliliği istisnai olarak ispatlanmadıkça yetmişiki saati
aşamaz.
Koruyucu eradikasyon
programı
MADDE 10 – (1)
Yetkili birim, epidemiyolojik bilgiler veya diğer bulgular gerektirdiğinde,
kontamine olma ihtimali olan duyarlı türden hayvanların ve epidemiyolojik
olarak bağlı üretim birimlerindeki veya bitişik işletmelerdeki hayvanların,
koruyucu amaçlı öldürülmesi de dahil olmak üzere,
bir koruyucu eradikasyon programı uygulayabilir.
(2) Böyle bir durumda, örneklerin alınması ve duyarlı
türden olan hayvanların klinik açıdan muayene edilmesi, en azından Ek-2’nin
birinci, ikinci, üçüncü ve dördüncü fıkraları ile beşinci fıkrasının (a)
bendinin (1) numaralı alt bendine uygun olarak yürütülür.
Önlemlerin
devam ettirilmesi
MADDE 11 – (1) Şap
hastalığı şüphesi resmi olarak kaldırılana kadar, yetkili birim 6 ncı, 7
nci, 8 inci ve 9 uncu maddelerde belirtilen önlemleri geri çekemez.
ÜÇÜNCÜ
BÖLÜM
Şap Hastalığı Salgınının Doğrulanması ve Alınacak
Önlemler
Alınacak
önlemler
MADDE 12 – (1) Şap
hastalığı salgını doğrulandığı anda yetkili birim gecikmeksizin, işletmede
6 ncı, 7 nci ve 8 inci maddelerde öngörülen önlemlere ilaveten, aşağıdaki
önlemleri de uygular.
a) Duyarlı türden olan tüm hayvanlar yerinde itlaf
edilir. İstisnai durumlarda duyarlı türlerden olan hayvanlar, nakil ve
itlaf etme esnasında şap virüsünün yayılması riskini önleyecek şekilde ve
resmi gözetim altında, bu amaca uygun olan en yakın bir yerde öldürülür.
b) Duyarlı türlerden olan hayvanların itlaf edilmesinden
önce veya itlaf edilmesi esnasında resmi yetkili birim, 15 inci maddede yer
alan epidemiyolojik araştırmalar için gerekli tüm uygun örneklerin Ek-2’nin
beşinci fıkrasının (a) bendinin (1) numaralı alt bendine uygun olarak
gereken miktarlarda alınmasını sağlar. Yetkili birim, epidemiyolojik olarak
birincil kaynağa bağlı ikincil bir kaynak görülmesi durumunda ve birincil kaynaktan
15 inci maddede yer alan epidemiyolojik araştırmalar için ihtiyaç duyulan
yeterli miktarda örnek, 6 ncı maddenin ikinci fıkrasına uygun olarak alındı
ise aynı maddenin uygulanmaması kararını alabilirler.
c) İşletmede ölen veya birinci fıkranın (a) bendine
uygun olarak itlaf edilen duyarlı türden olan hayvanların karkasları, şap
virüsünün yayılma riskinin olmayacağı bir şekilde, resmi gözetim altında,
vakit kaybetmeden işleme tabi tutulur. Özel durumlar, karkasların yerinde
veya işletme dışında gömülmesini veya yakılmasını gerektiriyor ise, benzeri
işlemler 57
nci maddede yer alan acil eylem planları çerçevesinde, önceden hazırlanmış
olan talimatlara uygun olarak yürütülür.
ç) Kontaminasyon şüphesi ortadan kaldırılana kadar, 6
ncı maddenin ikinci fıkrasının (c) bendinde yer alan tüm ürün ve maddeler
izole edilir veya resmi veteriner hekimin talimatları doğrultusunda şap
virüsünün imha edilmesini sağlayacak şekilde bir işleme tabi tutulur.
(2) Yetkili birim, duyarlı türden hayvanların
öldürülmesinden, işlenmesinden ve birinci fıkranın (ç) bendinde öngörülen
önlemlerin alınmasının tamamlanmasından sonra;
a) Duyarlı türden hayvanların barındırıldığı binalar,
çevreleri ve nakil için kullanılan araçlar ile kontamine olması muhtemel
diğer binalar ve ekipmanların 13 üncü maddeye uygun olarak temizlenmesini
ve dezenfekte edilmesini,
b) Buna ilaveten insanların yaşama alanlarının veya
işletmedeki ofis alanların şap virüsü ile kontamine olduğuna dair makul bir
şüphe varsa bu alanların da uygun yöntemlerle dezenfekte
edilmesini,
c) İşletmeye yeni hayvan girişinin Ek-4’e uygun olarak
yürütülmesini,
sağlar.
Temizlik ve
dezenfeksiyon
MADDE 13 – (1)
Yetkili birim tarafından, bu Yönetmelik ile öngörülen önlemlerin ayrılmaz
bir parçası olarak, temizlik ve dezenfeksiyon işlemleri belgelendirilir.
Dezenfeksiyon işlemi şap virüsünün imha edilmesini temin etmek için, resmi
veteriner hekim talimatları doğrultusunda ve resmi gözetim altında ve
Bakanlık tarafından veteriner hijyenik ürünler
mevzuatına uygun olarak resmi olarak izin verilmiş dezenfektanlar ve bu
dezenfektanların uygun çalışma konsantrasyonları kullanılarak yürütülür.
(2) Yetkili birim, uygun zararlı kontrolü de dahil olmak üzere, temizlik ve dezenfeksiyon
işlemlerinin çevre üzerine olumsuz etkilerini mümkün olduğunca azaltacak
şekilde uygulanmasını temin eder.
(3) Yetkili birim, kullanılan herhangi bir
dezenfektanın, etkin bir şekilde dezenfekte
edebilmesinin yanı sıra mevcut en iyi teknolojiye uygun olarak, çevre ve
halk sağlığı üzerindeki olumsuz etkilerinin asgari düzeyde olmasını temin
etmek için çaba sarf eder.
(4) Yetkili birim, temizlik ve dezenfeksiyon işlemlerini
Ek-3’e uygun olarak yürütür.
Şap
hastalığı salgını olan hayvanlardan veya bu hayvanlarla temas eden
hayvanlardan elde edilen ürünlerin veya maddelerin işlenmesi ve takibi
MADDE
14 –
(1) Şap hastalığı salgınının
doğrulandığı bir işletmedeki duyarlı türden olan hayvanlardan elde edilen,
6 ncı maddenin ikinci fıkrasının (c) bendinde yer alan ürünler ve maddeler
ile o işletmede bulunan duyarlı türden olan hayvanlardan, işletmeye
hastalığın olası giriş tarihi ile resmi önlemlerin uygulandığı tarih
arasında geçen sürede alınan sperma, ova ve embriyolar takip edilir ve
işlenir veya sperma, ova ve embriyo dışındaki maddeler şap virüsünün imha
edilmesi ve hastalığın yayılmasını engelleyecek şekilde, resmi gözetim
altında muameleye tabi tutulur.
Epidemiyolojik
araştırma
MADDE 15 – (1) Şap
hastalığı salgınları ile ilgili epidemiyolojik araştırmaların, standartlaştırılmış,
hızlı ve hedefe yönelik araştırmalar olmasını sağlamak için, epidemiyoloji
eğitimi almış resmi veteriner hekimler tarafından, 57 nci maddede öngörülen
acil eylem planları çerçevesinde hazırlanan anketler temelinde yürütülür.
Bu araştırmalar;
a) Şap hastalığından şüphelenilmesinden veya
bildiriminin yapılmasından önce, hastalığın işletmede muhtemel bulunma
süresinin uzunluğu,
b) İşletmedeki şap virüsünün muhtemel kaynağı ve aynı
kaynaktan enfekte veya kontamine olmasından şüphe duyulan hayvanların
bulunduğu diğer işletmelerin belirlenmesi,
c) Büyükbaş hayvanlar ve domuzlar dışında, diğer duyarlı
türden hayvanlarda muhtemel enfeksiyon veya
kontaminasyon ihtimali,
ç) Söz konusu işletmelerden şap virüsünü taşıyabilecek
olan hayvanların, kişilerin, araçların ve 6 ncı maddenin ikinci fıkrasının
(c) bendinde yer alan maddelerin giriş ve çıkışları,
ile ilgili
hususları kapsamalıdır.
(2) Yetkili birimler, hastalığın epidemiyolojisi ve
yayılımı konusunda Bakanlığa sürekli ve düzenli olarak bilgi verir.
Şap
hastalığı salgınlarının doğrulanması durumunda alınacak ek önlemler
MADDE 16 – (1)
Yetkili birim şap hastalığı salgınının doğrulandığı bir işletmede, duyarlı
türden olan hayvanların yanı sıra, işletmedeki şap hastalığına duyarlı
olmayan türden hayvanların da itlaf edilmeleri ve şap virüsünün yayılma
riskini önleyecek şekilde işleme tabi tutulmaları emrini verebilir. Ancak,
izole edilebilen, etkili bir şekilde temizlenebilen ve dezenfekte
edilebilen, şap hastalığına duyarlı olmayan türlerden olan hayvanlar için,
bireysel olarak tanımlanmaları koşuluyla, bu hüküm uygulanmaz.
(2) Yetkili birim, 12 nci maddenin birinci fıkrasının
(a) bendinde belirtilen önlemleri, epidemiyolojik bilgiler veya diğer
bulgular olası bir bulaşmadan şüphelenilmesine neden oluyor ise,
epidemiyolojik olarak bağlı üretim ünitelerine veya bitişik işletmelere
uygulayabilir. Bu yönde bir uygulama yapılmadan önce Bakanlığa bildirilir.
Bu durumda, örneklerin alınması ve hayvanların klinik muayenesine ilişkin
işlemler, Ek 2 nin birinci, ikinci, üçüncü ve dördüncü fıkraları ile
beşinci fıkrasının, (a) bendinin (1) numaralı alt bendinde belirlenen
şekilde yürütülür.
(3) Yetkili birim, ilk şap hastalığının salgınının
doğrulanmasından sonra, derhal 21 inci maddeye uygun olarak oluşturulan
gözetim bölgesi kadar büyüklükteki bir alanda, acil aşılama yapılması için
gerekli olan düzenlemelere yönelik hazırlıkları yapar.
(4) Yetkili birim, 9 uncu ve 10 uncu maddelerde
öngörülen önlemleri uygulayabilir.
DÖRDÜNCÜ
BÖLÜM
Özel Durumlarda Uygulanacak Önlemler
Şap hastalığı salgını durumunda, duyarlı türden
hayvanları barındıran özel işletmelerde
veya çevresinde geçici veya sürekli uygulanacak önlemler
MADDE 17 – (1) Şap
hastalığı salgını, laboratuvar, hayvanat bahçesi, yaban yaşam parkı ve
çevresi çitle kapalı alanlar veya 5996 sayılı Kanuna uygun olarak onaylanan
kurum, enstitü veya merkezler ve bilimsel amaçlı türlerin veya çiftlik
hayvanı gen kaynaklarının korunması amacıyla hayvan barındırılan yerlerdeki
duyarlı türden hayvanların enfekte olması için bir tehdit oluşturuyor ise
yetkili birim, bu hayvanların enfeksiyondan
korunması için tüm biyo-güvenlik önlemlerini alır. Bu önlemler, bu yerlere
girişin yasaklanması veya girişin özel koşullara bağlanmasını içerebilir.
(2) Birinci fıkrada yer alan tesislerden birinde şap
hastalığı salgını doğrulandığında, yetkili birim ülkenin hayvan sağlığı
statüsünün tehlikeye atılmaması ve şap virüsünün yayılması riskinin
önlenmesi için gerekli tüm önlemlerin alınması koşuluyla, 12 nci maddenin
birinci fıkrasının (a) bendini uygulamayabilir.
(3) Yetkili birim bu maddenin ikinci fıkrası uyarınca
aldığı, 12 nci maddenin birinci fıkrasının (a) bendini uygulamama yönündeki
kararı derhal Bakanlığa bildirilir. Kararın çiftlik hayvanı gen kaynakları
ile ilgili olması durumunda bildirim kapsamında, 62 nci maddenin ikinci
fıkrasının (e) bendi uyarınca oluşturulan ve önceden hastalığa duyarlı
hayvan türlerinin ırkının devamı için zaruri olarak belirlenen üretim
tesisleri listesine atıf da bulunacaktır.
(4) Bu maddede belirtilen özel durumlar Bakanlık
tarafından değerlendirilir ve şap virüsünün yayılımının önlenmesi
açısından, başta 44 üncü madde uyarınca bölgeselleşme ile 49 uncu, 50 nci
ve 51 inci maddeleri uyarınca acil durum aşılaması ile ilgili olanlar olmak
üzere gerekli tedbirlere karar verir ve bu kararların uygulanmasını sağlar.
Kesimevlerinde,
sınır kontrol noktalarında ve nakil araçlarında uygulanacak önlemler
MADDE 18 – (1) Bir
kesimevinde, bir sınır kontrol noktasında veya bir nakil aracında şap
hastalığı vakası doğrulandığında, yetkili birim etkilenen kesimevleri,
sınır kontrol noktaları ve nakil araçları ile ilgili olarak aşağıdaki
önlemlerin uygulanmasını sağlar.
a) Bu tesislerdeki veya nakil araçlarındaki tüm duyarlı
türden olan hayvanlar derhal itlaf edilir.
b) (a) bendinde yer alan hayvanların karkasları, şap
virüsünün yayılması riskini önleyecek şekilde, resmi gözetim altında işleme
tabi tutulur.
c) Enfekte olan veya enfekte olduğundan şüphelenilen
hayvanların ve kontamine hayvanların, sakatat da dahil
olmak üzere, diğer hayvansal atıkları, şap virüsünün yayılması riskini
önleyecek şekilde, resmi gözetim altında işleme tabi tutulur.
ç) Bu tesislerdeki veya nakil araçlarında gübre, dışkı ve
sıvı ahır gübresi resmi gözetim altında dezenfeksiyona tabi tutulur. Bu
yerlerden sadece Bakanlık tarafından insan tüketimine yönelik olmayan
çıkarılacak hayvansal yan ürünlere ilişkin mevzuat hükümlerine göre işleme
tabi tutulmak üzere uzaklaştırılır.
d) Vasıtalar veya nakil araçları da dahil
olmak üzere, binaların ve ekipmanın temizliği ve dezenfeksiyonu, yetkili
birim tarafından ortaya konan talimatlar doğrultusunda, 13 üncü maddeye
uygun olarak, resmi veteriner hekiminin gözetimi altında gerçekleştirilir.
e) Epidemiyolojik araştırmalar 15 inci maddeye uygun
olarak yürütülür.
(2) 20 nci maddede öngörülen önlemler, yetkili birim
tarafından temas halinde olan işletmelerde de uygulanır.
(3) Yetkili birim tarafından, birinci fıkrada yer alan
tesislere veya nakil araçlarına, birinci fıkranın (d) bendinde yer alan
temizlik ve dezenfeksiyon işlemlerinin tamamlanmasından en az yirmidört
saat sonrasına kadar kesim, muayene veya nakil için yeniden hayvan girişine
izin verilmez.
(4) Epidemiyolojik olarak
gerek duyulduğu, özellikle birinci fıkrada yer alan tesislere veya nakil
araçlarına bitişik olan işletmelerdeki duyarlı türden olan hayvanların
kontamine olduğundan şüphelenildiği durumlarda, yetkili birim tarafından 4
üncü maddenin birinci fıkrasının (j) bendinin (2) numaralı alt bendinin
istisnası olarak, birinci fıkrada yer alan tesislerde ve nakil araçlarında,
salgın bildirimi yapılması, 12 nci ve 21 inci maddelerde öngörülen önlemlerin
uygulanması sağlanır.
BEŞİNCİ
BÖLÜM
Farklı
Epidemiyolojik Üretim Birimlerinden Oluşan
İşletmeler
ve Temastaki İşletmeler
İşletmeler
MADDE 19 – (1) İki
veya daha fazla ayrı üretim birimleri olan işletmeler söz konusu ise,
yetkili birim istisnai durumlarda ve riskleri de dikkate aldıktan sonra, bu
gibi işletmelerin şap hastalığından etkilenmeyen üretim birimlerinde, 12
nci maddenin birinci fıkrasının (a) bendini uygulamayabilir.
(2) Birinci fıkrada yer alan istisna, sadece 6 ncı
maddenin ikinci fıkrasında belirtilen resmi araştırmalar sırasında resmi
veteriner hekim tarafından şap virüsünün yayılmasının engellenmesi için
birinci fıkrada yer alan üretim birimleri arasında işletmede şap virüsünün
tespit edilmesinden en az iki kuluçka dönemi öncesinden başlamak kaydıyla
a) İdari kısım dahil olmak
üzere tesisin yapısı ve büyüklüğü; ayrı bir hava boşluğu da dahil olmak
üzere duyarlı türden farklı hayvan sürülerinin tamamıyla ayrılabilir
ortamlarda bakım ve barındırılmasına imkan veriyorsa,
b) Farklı üretim birimlerindeki işlemlerin, özellikle
ahır ve mera yönetimi, besleme, gübre ve dışkının temizlenmesi tamamen
birbirinden ayrılmış ve farklı personel tarafından gerçekleştiriliyorsa,
c) Üretim birimlerinde kullanılan makineler, şap
hastalığına duyarlı olmayan türden çalıştırılan hayvanlar, ekipman, tertibat, araçlar ve dezenfeksiyon donanımları
tamamen ayrı ise
uygulanabilir.
(3) Yetkili birim süt ile ilgili olarak, aşağıdaki
koşulların sağlanması durumunda, süt üreten bir işletmeye 12 nci maddenin
birinci fıkrasının (ç) bendinden muafiyet tanıyabilir.
a) Bu işletmeler ikinci fıkrada belirlenen koşulları
sağlıyorsa.
b) Her birimdeki sağım işlemi tamamen ayrı olarak
yürütülüyorsa.
c) Amaçlanan kullanıma bağlı olarak, süt Ek 8’ in Bölüm
(A) veya Bölüm (B) de anlatılan işlemlerden en azından birine tabi
tutuluyorsa.
(4) Birinci fıkraya uygun olarak bir muafiyet verilmesi
durumunda böyle bir muafiyet; bu konuda Bakanlık tarafından verilecek
talimatta öngörülen kurallar çerçevesinde uygulanır.
(5) Bakanlık bu maddede sözü edilen işletmelerle ilgili
durumu gözden geçirir ve gerekmesi durumunda bu maddedeki tedbirlerin
uygulanmasının koordinasyonu için gerekli talimatları yetkili birime
bildirir.
Temas
işletmeleri
MADDE
20 –
(1) Resmi veteriner hekim, şap virüsünün kişilerin, hayvanların, hayvansal
kökenli ürünlerin veya vasıtaların hareketiyle veya herhangi başka bir
yolla diğer işletmelerden 6 ncı veya 12 nci maddelerde yer alan işletmelere
veya bu işletmelerden diğer işletmelere bulaşmış olabileceğini tespit eder
veya doğrulanan verilere dayanarak bu kanıya varırsa, söz konusu işletmeler temas işletmeleri
kabul edilir.
(2) Temas işletmeleri, 6 ncı maddenin ikinci fıkrası ve
7 nci maddede
öngörülen önlemlere tabidir. Bu önlemler, söz konusu temas işletmelerinde
şap virüsü varlığı şüphesi, Ek-1’deki tanıma uygun olarak ve Ek-2 nin
beşinci fıkrasının (a) bendinin (1) numaralı alt bendinde öngörülen tetkik
şartlarına uygun bir şekilde, resmi olarak kaldırılana kadar devam
ettirilir.
(3) Temas işletmelerinden tüm hayvanların
uzaklaştırılması, 4 üncü maddenin birinci fıkrasının (m) bendinde ilgili
olan türler için belirlenmiş kuluçka süresine denk gelen bir dönem için
yasaktır. Ancak yetkili birim 6 ncı maddenin ikinci fıkrasının (ç)
bendinden istisna olarak, duyarlı türden olan hayvanların acil kesimi için,
resmi gözetim altında doğrudan en yakındaki seçilmiş bir kesimevine nakline
izin verebilir. Böyle bir istisnaya karar vermeden önce resmi veteriner
hekim, en azından Ek 2’nin birinci, ikinci, üçüncü ve dördüncü fıkralarında
öngörülen klinik muayeneyi yapmak zorundadır.
(4) Resmi veteriner hekim, epidemiyolojik durumun izin
verdiği kanaatinde ise, epidemiyolojik üretim biriminin 19 uncu maddeye
uyması koşulu ile, birinci fıkrada öngörülen temas
işletme tanımını, tek bir epidemiyolojik üretim birimi ve bu birimdeki
hayvanlarla sınırlandırabilir.
(5) Bir şap hastalığı salgınında 17 nci ve 18 inci
maddelerde yer alan tesisler ve nakil araçları arasındaki epidemiyolojik
bağ bertaraf edilemiyorsa, 6 ncı maddenin birinci ve ikinci fıkraları ile 7
nci maddede öngörülen önlemler, yetkili birim tarafından bu tesislere ve
nakil araçlarına da uygulanır. Yetkili birim 10 uncu maddede öngörülen
önlemlerin uygulanmasına karar verebilir.
(6) Bakanlık bu maddede sözü edilen işletmelerle ilgili
durumu gözden geçirir ve gerekmesi durumunda bu maddedeki tedbirlerin
uygulanmasının koordinasyonu için gerekli talimatları yetkili birime
bildirir.
ALTINCI
BÖLÜM
Koruma ve Gözetim Bölgeleri
Koruma ve
gözetim bölgelerinin kurulması
MADDE 21 – (1) Resmi
veteriner hekim, 9 uncu maddede öngörülen önlemlere dokunmaksızın, bir şap
hastalığı salgınının doğrulanmasından hemen sonra, ikinci, üçüncü ve
dördüncü fıkralarda belirtilen önlemleri alır.
(2) Resmi veteriner hekim, birinci fıkrada yer alan şap
hastalığı salgınını merkez alarak, yarıçapı asgari 3 km. olacak şekilde bir
koruma bölgesi ve koruma bölgesini de kapsayacak ve yarıçapı asgari 10 km
olan bir gözetim bölgesi oluşturur. Bu bölgelerin coğrafi sınırları
oluşturulurken; idari sınırlar, doğal engeller, gözetim imkanları,
hava veya diğer yollarla şap virüsünün muhtemel yayılmasının tahmin
edilmesini mümkün kılan teknolojik ilerleme dikkate alınır. Bölgelerin
sınırları, eğer gerekli ise bu gibi unsurlar ışığında yeniden gözden
geçirilir.
(3) Resmi veteriner hekim, koruma ve gözetim
bölgelerinin girişlerindeki yolların yeterli büyüklükteki levhalarla
işaretlenmesini temin eder.
(4) Şap hastalığının mümkün olan en kısa zamanda eradike
edilmesi için gerekli olan önlemlerin tam koordinasyonunu sağlayabilmek
üzere, yetkili birim 59 uncu ve 61 inci maddelerde yer alan ulusal ve yerel
hastalık kontrol merkezlerini kurar veya kurdurur. 15 inci maddede yer alan
epidemiyolojik araştırmanın yürütülebilmesi amacıyla, bu merkezler 63 üncü
maddede öngörülen bir uzman grubu tarafından desteklenir.
(5) Resmi veteriner hekim vakit kaybetmeden, koruma
bölgesindeki bir işletmede tahmini olarak enfeksiyonun
görüldüğü ilk tarihten, en az yirmibir gün öncesinden başlayarak bu
bölgelerden çıkan hayvanları takip etmeye başlar.
(6) Resmi veteriner hekim, şap virüsünün tahmini giriş
tarihi ile ikinci fıkrada öngörülen önlemlerin yürürlüğe girdiği tarihler
arasında koruma bölgesindeki duyarlı türden olan hayvanlardan elde edilen
ve üretilen taze et, et ürünleri, çiğ süt ve çiğ süt ürünlerinin takibini
yapar. Yetkili birim bunun gibi taze et, et ürünleri, çiğ süt ve çiğ süt
ürünlerinin sırasıyla 25 inci, 26 ncı ve 27 nci maddelere uygun olarak
işleme tabi tutulmasını veya şap virüsü kontaminasyon riski resmi olarak
kaldırılana kadar el konulmasını sağlar.
Koruma
bölgesindeki işletmelerde alınacak önlemler
MADDE 22 – (1) Resmi
veteriner hekim gecikmeksizin koruma bölgelerinde aşağıdaki önlemleri alır.
a) Duyarlı türden olan hayvanları barındıran tüm
işletmelerin kayıt altına alınmasını, bu işletmelerde bir an evvel mevcut
bulunan tüm hayvanlar için bir sayım yapılmasını ve sayımın sürekli
güncellenmesini sağlar.
b) Duyarlı türden olan hayvanların bulunduğu tüm
işletmelerin, (a) bendinde yer alan kayıtlar ile şap virüsünün giriş veya
çıkışını önlemek açısından uygulanan tüm önlemlere ilişkin belgelerin
incelenmesini de içerecek biçimde, düzenli aralıklarla veteriner hekim
denetimine tabi tutulmasını sağlar. Bu resmi veteriner hekim denetimi,
EK-2’nin birinci, ikinci, üçüncü ve dördüncü fıkralarında tanımlanan klinik
muayene veya söz konusu ekin beşinci fıkrasının (a) bendinin (1) numaralı
alt bendi uyarınca duyarlı türden olan hayvanlardan örnek alınmasını da
içerebilir.
c) Duyarlı türden olan hayvanların bulundukları
işletmeden çıkarılmamasını sağlar.
(2) Birinci fıkranın (c) bendinin istisnası olarak,
duyarlı türden olan hayvanlar acil kesim amacıyla, aynı koruma bölgesi
içindeki bir kesimevine veya eğer koruma bölgesi içerisinde bir kesimevi
yok ise, yetkili birim tarafından koruma bölgesi dışında belirlenen bir
kesimevine resmi veteriner hekiminin gözetiminde doğrudan nakledilebilir.
Bu nakillerde kullanılan araçlar her defasında resmi gözetim altında
temizlenir ve dezenfekte edilir.
(3) İkinci fıkrada yer alan
hayvan hareketleri için izin verilmesi sadece işletmede bulunan duyarlı
türden olan hayvanların resmi veteriner hekimi tarafından Ek 2’nin birinci,
ikinci, üçüncü ve dördüncü fıkralarına uygun klinik muayenesine dayanarak
ve epidemiyolojik koşulların değerlendirilmesinden sonra, enfekte veya kontamine
olduğundan şüphelenilmesine gerek olmadığına, yetkili birimin kani olması
durumunda söz konusudur. Bu hayvanların eti 25 inci maddede
belirtilen önlemlere tabidir.
Koruma
bölgesinde hayvan ve hayvansal ürün hareketleri ile nakilleri
MADDE 23 – (1) Koruma
bölgesi içerisinde;
a) Duyarlı türden olan hayvanların işletmeler arasındaki
hareketi ve nakli,
b) Fuarlar, pazarlar, gösteriler gibi duyarlı türden
hayvanların toplanması ve dağılmasını içeren faaliyetler,
c) Duyarlı türden olan hayvan yetiştiriciliği için
seyyar hizmetler,
ç) Duyarlı türden olan hayvanlarda suni tohumlama veya
bu hayvanlardan ova ve embriyo toplanması,
gibi tüm
faaliyetler yasaktır.
İlave
önlemler ve muafiyetler
MADDE 24 – (1) Resmi
veteriner hekim 23 üncü maddedeki yasakları;
a) Duyarlı türden olmayan hayvanların koruma bölgesi
içinde yerleşik işletmeler arasında hareketi ve nakli veya koruma bölgesi
içine bu tür hayvanların girişi veya bu bölgeden çıkışını,
b) Koruma bölgesinden tüm hayvan türlerinin transit
geçişini,
c) Şap virüsü yayılması riskinin olduğu durumlarda,
duyarlı türden olan hayvanlarla temasta olabilecek kişilerin bir araya
geldiği toplantıları,
ç) Şap hastalığına duyarlı olmayan türden olan
hayvanlarda suni tohumlama veya bu hayvanlardan ova ve embriyo toplanmasını,
d) Hayvan nakilleri için tasarlanmış olan taşıtların
hareketini,
e) Duyarlı türden olan hayvanların işletmede özel
tüketim amaçlı kesimini,
f) 33 üncü maddede yer alan malların, duyarlı türden
olan hayvanları barındıran işletmelere nakledilmesini,
engelleyecek şekilde
genişletebilir.
(2) Yetkili birim;
a) Bütün türlere ait hayvanlar için sadece ana yollar
veya tren yolları kanalıyla koruma bölgesi üzerinden transit geçişine,
b) Koruma bölgesi dışındaki bir işletmeden geldiği resmi
veteriner hekim tarafından belgelendirilmiş ve acil kesim için belirli bir
kesimevine belli bir güzergah kullanılarak yönlendirilmiş duyarlı
hayvanların nakline, nakil sonrası araçların kesimevinde resmi gözetim
altında temizlenmesi ve dezenfekte edilmesi ve
aracın seyir defterine kayıt edilmesi şartı ile,
c) İşletmedeki hayvanlara, işletmenin personeli
tarafından aynı işletmedeki hayvanlardan toplanan veya işletmede depolanan
sperma veya bir sperma merkezinden getirilerek işletme dışında teslim
edilen sperma kullanılarak suni tohumlama yapılmasına,
ç) Ek-5’te belirlenen koşulları göz önünde bulundurarak
tek tırnaklıların hareket ve nakline,
d) Duyarlı türden olan hayvanları barındıran işletmelere
33 üncü maddede yer alan yem, saman, kuru ot ve sapların belirli koşullar
altında nakledilmesine,
izin verebilir.
Koruma
bölgesinde üretilmiş taze ete ilişkin önlemler
MADDE 25 – (1) Menşei
koruma bölgesi olan duyarlı türden olan hayvanlardan elde edilen taze et,
kıyma ve hazır et ürünlerinin pazara sürülmesi yasaktır.
(2) Koruma bölgesinde yerleşik olan tesislerde duyarlı
türden olan hayvanlardan elde edilen taze et, kıyma ve hazır et ürünlerinin
pazara sürülmesi yasaktır.
(3) Birinci fıkrada yer alan taze et, kıyma ve hazır et
ürünleri resmi veteriner hekim tarafından ilgili mevzuat uyarınca
damgalanır. Bunu takiben, kapalı konteynırlarda Ek
6’nın (A) bölümüne uygun olarak işleme tabi tutulan et ürünlerine
dönüştürülmesi için, yetkili birim tarafından belirlenen bir tesise
nakledilir.
(4) Koruma bölgesindeki bir işletmede enfeksiyonun
tahmini başlangıç tarihinden en az yirmibir gün öncesinde üretilen ve bu
tarihten sonra üretilen benzeri etlerden ayrı bir şekilde depolanıp
nakledilmiş taze et, kıyma ve hazır et ürünlerine birinci fıkra hükümleri
uygulanmaz.
(5) İkinci fıkrada sözü edilen yasak, aşağıda belirtilen
koşulların karşılanması halinde, koruma bölgesinde yerleşik bir tesisten
elde edilen taze et, kıyma ve hazır et ürünlerine uygulanmaz.
a) Tesis sıkı bir veteriner hekim kontrolü altında
faaliyet göstermelidir.
b) Tesiste sadece dördüncü fıkrada anlatılan taze et,
kıyma veya hazır et ürünleri veya koruma alanı dışında beslenen ve kesilen
hayvanlardan veya tesise 24 üncü maddenin ikinci fıkrasının (b) bendindeki
hükümlere uygun olarak nakledilen ve orada kesilen hayvanlardan elde edilen
taze et, kıyma veya hazır et ürünleri işlenmelidir.
c) Bu şekilde elde edilen taze et, kıyma ve hazır et
ürünleri resmi veteriner hekim tarafından ilgili mevzuat uyarınca damgalanır.
ç) Tüm üretim sürecinde, bu şekilde elde edilen tüm taze
et, kıyma veya hazır et ürünleri açıkça tanımlanmalı ve bu Yönetmeliğe
uygun olarak koruma bölgesinin dışına dağıtımı uygun olmayan taze et, kıyma
veya et karışımlarından ayrı tutularak nakledilmeli ve depolanmalıdır.
(6) Beşinci fıkra kapsamındaki taze et, kıyma ve hazır
et ürünlerinin dış ticarete sunulacak olması durumunda, beşinci fıkrada yer
alan koşullara uygun olduğu resmi veteriner hekim tarafından
belgelendirilir. Bakanlık ya da yetkili birim, resmi veteriner hekim
tarafından yürütülen uygunluk kontrolünü denetler ve bu tür belgelendirme
amacıyla onaylanan tesislerin bir listesini tutar.
(7) Bakanlık birinci fıkrada öngörülen yasaklamaya
belirli koşullarda muafiyet getirebilir. Bu muafiyet özellikle koruma bölgesinde
otuz günden daha uzun süre ile kalmış hayvanlardan elde edilen etleri
kapsar.
Koruma
bölgesinde üretilmiş et ürünlerine ilişkin önlemler
MADDE 26 – (1) Menşei
koruma bölgesi olan duyarlı türden olan hayvanlardan elde edilen etlerden
üretilen et ürünlerinin pazara sürülmesi yasaktır.
(2) Birinci fıkrada sözü edilen yasaklama, Ek-7’nin (A)
bölümünde belirlenen işlemlerden birinden geçen veya 25 inci maddenin
dördüncü fıkrasında yer alan etlerden üretilmiş olan et ürünlerine
uygulanmaz.
Koruma bölgesinde
üretilmiş süt ve süt ürünlerine ilişkin önlemler
MADDE 27 – (1) Menşei
koruma bölgesi olan duyarlı türden olan hayvanlardan elde edilen sütün ve
bu sütten üretilen ürünlerin pazara sürülmesi yasaktır.
(2) Koruma bölgesinde yerleşik olan tesislerde duyarlı
türden olan hayvanlardan elde edilerek üretilen süt ve süt ürünlerinin
pazara sürülmesi yasaktır.
(3) Birinci
fıkrada belirtilen yasak, istisna olarak, koruma bölgesindeki bir işletmede
enfeksiyonun tahmini başlangıç tarihinden en az
yirmibir gün öncesinde üretilen süt ve süt ürünleri için, söz konusu süt ve
süt ürünleri bu tarihten sonra üretilen süt ve süt ürünlerinden ayrı bir
şekilde depolanıp, nakledilmiş ise uygulanmaz.
(4) İstisna olarak, koruma bölgesi menşeli duyarlı
türden olan hayvanlardan elde edilen süt ile bu sütten elde edilen süt
ürünleri kullanım amaçlarına bağlı olarak Ek- 8’in (A) veya (B)
bölümlerinde ortaya konan işlemlerden birine tabi tutuldu ise, birinci
fıkrada öngörülen yasak uygulanmaz. Sütün ve süt ürünlerinin işlenmesi beşinci
fıkrada belirtilen tesislerde altıncı fıkrada belirlenen koşullarda
yapılmalıdır. Ancak eğer koruma bölgesinde yerleşik bir işleme tesisi yok
ise sekizinci fıkrada belirtilen koşullara uyularak koruma bölgesi
dışındaki tesislerde kullanılır.
(5) İkinci fıkranın istisnası olarak, altıncı fıkrada
belirtilen koşulların karşılanması durumunda, koruma bölgesinde yerleşik
tesislerde hazırlanan süt ve süt ürünleri için ikinci fıkradaki yasaklama
uygulanmaz.
(6) Dördüncü ve beşinci fıkralarda yer alan tesisler
aşağıdaki koşullara uyum sağlar.
a) Tesis sürekli bir resmi veteriner hekim kontrolü
altında faaliyet göstermelidir.
b) Tesiste kullanılan tüm sütler, üçüncü ve dördüncü
fıkralar ile uyumlu olmalı veya çiğ süt, koruma alanı dışındaki
hayvanlardan elde edilmelidir.
c) Tüm üretim süreci boyunca süt açıkça tanımlanmalı ve
koruma alanı dışına gönderilmeyecek olan çiğ sütten ve çiğ süt ürünlerinden
ayrı olarak nakledilmeli ve depolanmalıdır.
ç) Tesislere koruma bölgesi dışındaki yerleşik
işletmelerden çiğ süt nakli, nakil işleminden önce temizlenmiş ve dezenfekte edilmiş ve daha sonra koruma bölgesi
içerisinde duyarlı türden hayvanları barındıran işletmelerle temasta
bulunmayan vasıtalar ile gerçekleştirilmelidir.
(7) Altıncı fıkra kapsamındaki sütün dış ticarete
sunulacak olması durumunda, sütün altıncı fıkrada yer alan koşullara uygun
olduğu resmi veteriner hekim tarafından belgelendirilir. Bakanlık ya da
yetkili birim, resmi veteriner hekim tarafından yürütülen uygunluk
kontrolünü denetler ve bu tür belgelendirme amacıyla onaylanan tesislerin
bir listesini tutar.
(8) Koruma bölgesi içinde yerleşik olan işletmelerden,
koruma bölgesi dışında yerleşik olan tesislere çiğ sütün nakledilmesi ve bu
sütün işlenmesi aşağıdaki koşullara tabidir.
a) Koruma bölgesi içinde barındırılan duyarlı türden
olan hayvanlardan elde edilen çiğ sütün, koruma bölgesi dışında yerleşik
tesislerde işlenmesine, yetkili birimler tarafından izin verilmiş
olmalıdır.
b) İzin, nakil esnasında uyulacak kurallar ve nakil
rotasını da içermelidir.
c) Nakil, nakil işlemi başlamadan önce temizlenen ve dezenfekte edilen ve nakil esnasında süt sızıntısına müsaade
etmeyecek şekilde yapılmış ve bu özelliğini devam ettiren ve sütün
yüklenmesi ile boşaltılması sırasında hava yoluyla bulaşmayı engelleyecek
şekilde donatılmış olan vasıtalarla gerçekleştirilmiş olmalıdır.
ç) Duyarlı türden olan hayvanların sütünün toplandığı
işletmeden ayrılmadan önce vasıtanın bağlantı boruları, araba lastikleri,
tekerlek muhafazaları ve alt kısımları ile süt döküntüleri temizlenmiş ve dezenfekte edilmiş olmalı ve son dezenfeksiyondan sonra
ve koruma bölgesini terk etmeden önce vasıta, duyarlı türden hayvan
barındıran diğer işletmelerle temasta bulunmamış olmalıdır.
d) Nakil araçları bir coğrafi veya idari alana tahsis
edilmiş ve buna göre işaretlenmiş olmalı ve bir başka alana sadece resmi
gözetim altında temizlendikten ve dezenfekte
edildikten sonra hareket edebilmelidir.
(9) Koruma bölgesinde yerleşik olan işletmelerdeki
duyarlı türden olan hayvanlardan çiğ süt örneklerinin alınması ve şap
hastalığı tanısı için onaylanmış olan veteriner tanı laboratuvarları
dışında, başka bir laboratuvara nakledilmesi ve söz konusu sütün buralarda
işleme tabi tutulması yasaktır.
Koruma
bölgesinde duyarlı türden olan hayvanlardan toplanmış sperma, ova ve
embriyolara ilişkin önlemler
MADDE 28 – (1) Menşei
koruma bölgesi olan, duyarlı türden olan hayvanlardan elde edilen sperma,
ova ve embriyoların pazara sürülmesi yasaktır.
(2) Koruma bölgesindeki bir işletmede enfeksiyonun
tahmini başlangıç tarihinden en az yirmibir gün öncesinde toplanan ve
dondurulmuş olarak depolanan sperma, ova ve embriyolar için, birinci
fıkrada öngörülen yasak uygulanmaz.
(3) İkinci fıkrada yer alan enfeksiyon
tarihinden sonra toplanan dondurulmuş sperma ayrı bir şekilde depolanır ve
sadece aşağıdaki hususlar gerçekleştiğinde serbest bırakılır.
a) 35 inci maddeye uygun olarak şap hastalığı salgınına
ilişkin tüm önlemlerin kaldırılmış olması,
b) Sperma toplama merkezindeki tüm hayvanların klinik muayeneden
geçirilmiş olması ve Ek-2’nin altıncı fıkrasına uygun olarak alınan
örneklerin toplama merkezinde enfeksiyonun
olmadığının doğrulanması için serolojik teste tabi tutulmuş olması,
c) Sperma toplanan hayvanın sperma toplama tarihinden en
az yirmisekiz gün sonra serolojik teste tabi tutularak şap virüsü
antikorları yönünden negatif olarak bulunması,
gereklidir.
Koruma
bölgesinde duyarlı türden olan hayvanlar tarafından üretilen gübre ve
dışkıların nakledilmesi ve dağıtılması
MADDE 29 – (1) Duyarlı
türden olan hayvanların barındırıldığı koruma bölgesinde yerleşik olan ve
18 inci maddede yer alan işletme, tesis ve nakil araçlarından dışkı veya
gübrenin koruma bölgesi içinde nakli ve dağıtımı yasaktır.
(2) Birinci fıkradaki yasağın istisnası olarak, yetkili
birim, koruma bölgesinde yerleşik olan bir işletmedeki duyarlı türden olan
hayvanların gübrelerinin, Bakanlık tarafından çıkarılacak insan tüketimine
yönelik olmayan hayvansal yan ürünlere ilişkin mevzuat hükümlerine göre bu
amaç için belirlenmiş bir tesise işleme tabi tutulmak üzere nakledilmesine
veya ara depolanmasına izin verebilir.
(3) Birinci fıkradaki yasağa karşın, yetkili birim,
koruma bölgesinde yerleşik olan ve 6 ncı veya 12 nci maddelere tabi olmayan
işletmelerdeki duyarlı türden olan hayvanların gübrelerinin belirlenen
alanlara dağıtılması için sadece aşağıdaki koşullar altında muafiyet
verebilir.
a) Gübrenin tümü, enfeksiyonun
tahmini başlangıç tarihinden en az yirmibir gün önce, koruma bölgesindeki
bir işletmede üretilmiş olmalı ve dışkı veya gübre duyarlı türden olan
hayvanların barındırıldığı işletmelerden yeterli uzaklıkta bir araziye
alçaktan serpilmeli ve bir an evvel toprakla karıştırılmalıdır.
b) Büyükbaş hayvanlara veya domuzlara ait gübreler söz
konusu ise;
1) İşletmedeki tüm hayvanların, resmi veteriner hekimi
tarafından muayenesi şap virüsü ile enfekte hayvan şüphesini ortadan
kaldırmış olmalıdır.
2) Gübrenin tümü üçüncü fıkranın (b) bendinin (1)
numaralı alt bendinde yer alan muayeneden en az dört gün önce üretilmiş olmalıdır.
3) Koruma bölgesinde duyarlı türden hayvan barındıran
diğer işletmelerden yeterli uzaklıkta, menşe işletmeye yakın olarak
seçilmiş arazilere serpilerek toprağa karıştırılmalıdır.
(4) Resmi veteriner hekim duyarlı türden hayvanların
barındırıldığı işletmelerden dışkı ve gübrelerin çıkarılmasına, sızıntı yapmayan nakil araçlarına yükleme
yapıldıktan sonra ve işletmeyi terk etmeden önce temizlenmesi ve
dezenfeksiyonu başta olmak üzere, şap virüsünün yayılmasını engelleyen sıkı
önlemler alınmasına bağlı olarak izin verir.
Koruma
bölgesindeki duyarlı türden olan hayvanlara ait post ve derilerine ilişkin
önlemler
MADDE 30 – (1) Menşei
koruma bölgesi olan, duyarlı türden olan hayvanlardan elde edilen post ve
derilerin pazara sürülmesi yasaktır.
(2) Aşağıdaki koşullardan birini yerine getiren post ve
deriler için birinci fıkrada sözü edilen yasaklama uygulanmaz.
a) 12 nci maddenin birinci fıkrasında yer alan işletmede
enfeksiyonun tahmini başlangıç tarihinden en az
yirmibir gün öncesinde çıkartılan ve bu tarihten sonra çıkartılan post ve
derilerden ayrı olarak saklanması.
b) Ek-6’nın (A) bölümünde ortaya konan şartlara uyması.
Koruma
bölgesinde üretilen koyun yünü, geviş getiren
hayvanların kılı ve domuz kılına ilişkin önlemler
MADDE 31– (1) Menşei
koruma bölgesi olan, koyun yünü, geviş getiren
hayvanların kılı ve domuz kılının pazara sürülmesi yasaktır.
(2) Aşağıdaki koşullardan birini yerine getiren
işlenmemiş yün, kıl ve domuz kılı için, birinci fıkrada öngörülen yasaklama
uygulanmaz.
a) 12 nci maddenin birinci fıkrasında yer alan işletmede
enfeksiyonun tahmini başlangıç tarihinden en az
yirmibir gün öncesinde elde edilen ve bu tarihten sonra elde edilen yün,
kıl ve domuz kılından ayrı olarak saklanması.
b) Ek-6’nın (A) bölümüne uygun olarak işleme tabi
tutulması.
Koruma
bölgesinde üretilen diğer hayvansal ürünlere ilişkin önlemler
MADDE 32 – (1) 25
inci ile 31 inci maddeler arasında bahsi geçmeyen duyarlı türden olan
hayvanlardan elde edilen hayvansal ürünlerin pazara sürülmesi yasaktır.
(2) Birinci fıkranın istisnası olarak, aşağıdaki
koşullardan birini yerine getiren ürünler için, söz konusu fıkrada
öngörülen yasak uygulanmaz.
a) İşletmede 12 nci maddenin birinci fıkrasında yer alan
işletmede enfeksiyonun tahmini başlangıç
tarihinden en az yirmibir gün öncesinde üretilen ve bu tarihten sonra
üretilen ürünlerden ayrı olarak saklanması ve nakledilmesi.
b) Ek-6’nın (A) bölümüne uygun olarak işleme tabi
tutulması.
c) Özel ürünlerin Ek-6’nın (A) bölümünde yer alan
şartlarla uyumlu olması.
ç) Bulunması muhtemel şap virüsünün imha edilmesini
sağlamak için bir işleme tabi tutulan hayvansal orijinli ürünleri içeren
veya bu Yönetmelik hükümleri kapsamında kısıtlamaya tabi tutulmayan
hayvanlardan elde edilmiş olan ve ileri bir işleme tabi tutulmayan bileşik
ürünler olmaları.
d) In vitro tanı için veya laboratuvar kimyasalı olarak
kullanılmak üzere, paketlenmiş ürünler olması.
Koruma
bölgesinde üretilen yem, saman, kuru ot ve saplara ilişkin önlemler
MADDE 33 – (1) Menşei
koruma bölgesi olan yem, saman, kuru ot ve sapların pazara sürülmesi
yasaktır.
(2) Birinci fıkranın istisnası olarak, aşağıdaki
durumlarda yem, saman, kuru ot ve saplar için, söz konusu fıkrada öngörülen
yasak uygulanmaz.
a) İşletmede 12 nci maddenin birinci fıkrasında yer alan
enfeksiyonun tahmini başlangıç tarihinden en az
yirmibir gün öncesinde üretilen ve bu tarihten sonra üretilen ürünlerden
ayrı olarak saklanması ve nakledilmesi.
b) Yetkili birimlerin iznine tabi olarak koruma bölgesi dahilinde kullanımı amaçlanıyorsa.
c) Duyarlı türden olan hayvanları barındırmayan
tesislerde üretilmişler ise.
ç) Ham maddesini ikinci fıkranın (c) bendinde yer alan
tesislerden veya koruma bölgesi dışında yerleşik olan tesislerden alarak ve
duyarlı türden olan hayvanları barındırmayan tesislerde üretilmiş ise.
(d) Duyarlı türden olan hayvanları barındıran
işletmelerde üretilen ve Ek-6’nın (B) bölümünde yer alan şartlara uyan
saman ve sap ise.
İstisnaların
tanınması ve ek sertifikasyon
MADDE 34 – (1) 24
üncü ile 33 üncü maddeler arasında öngörülen yasaklarla ilgili istisnalar
sadece, yetkili birim tarafından ürünler koruma bölgesini terk etmeden önce
yeterli bir süre zarfında bütün gerekliliklerin yerine getirilmiş olmasına
ve şap virüsünün yayılması riskinin olmadığı kanaatine varması sonucu alacağı
özel bir kararla verilebilir.
Koruma
bölgesinde önlemlerin kaldırılması
MADDE 35 – (1) Koruma
bölgesinde uygulanan önlemler, aşağıdaki koşullar sağlanana kadar geçen
süre içinde devam ettirilir.
a) 12 nci maddenin birinci fıkrasında yer alan işletmedeki
duyarlı türden olan hayvanların öldürülmesi ve güvenli olarak imha
edilmesinin ve 13 üncü maddeye uygun olarak yürütülen ön temizlik ve
dezenfeksiyonun tamamlanmasının üstünden en az onbeş gün geçmesi.
b) Koruma alanı içerisinde yerleşik olan ve duyarlı
türden olan hayvanları barındıran tüm işletmelerde tetkiklerin tamamlanması ve negatif sonuçların
elde edilmesi.
(2) Koruma bölgesi için özel olan önlemlerin
kaldırılmasından sonra, 36 ncı ve 41 inci maddeler arası öngörülen gözetim
bölgesinde uygulanan önlemler, 43 üncü maddeye uygun olarak kaldırılana
kadar, en az onbeş gün süre ile daha devam ettirilir.
(3) Birinci fıkranın (b) bendinde yer alan tetkik,
Ek-2’nin birinci, ikinci, üçüncü ve dördüncü fıkralarında yer alan kriterlere uygun olarak, enfeksiyonun olmadığını
doğrulamak üzere gerçekleştirilir ve söz konusu Ek-2’nin beşinci fıkrasının
(a) ve (c) bentlerinde belirlenen kriterleri esas alarak, aynı Ek-2’nin
yedinci fıkrasında öngörülen önlemleri içerir.
Gözetim
bölgesindeki işletmelere uygulanacak önlemler
MADDE 36 – (1) Gözetim
bölgesinde 22 nci maddenin birinci fıkrasında hükme bağlanan önlemler
uygulanır.
(2) 22 nci maddenin birinci fıkrasının (c) bendindeki
yasağın istisnası olarak, gözetim bölgesi dahilinde
yetersiz kesim kapasitesi olması veya kesim kapasitesinin olmaması
durumunda, yetkili birimler, resmi gözetim altında, gözetim bölgesinde
yerleşik işletmelerden duyarlı türden olan hayvanların kesim için doğrudan
gözetim bölgesi dışında yerleşik olan bir kesimevine, aşağıdaki koşullara tabi
olmak kaydıyla nakli için izin verebilirler.
a) 22 nci maddenin birinci fıkrasında yer alan
kayıtların resmi olarak kontrole tabi tutulması ve işletmenin epidemiyolojik
durumunun şap virüsü ile bulaşık veya enfekte olması şüphesi göstermemesi.
b) İşletmedeki duyarlı türden olan tüm hayvanların resmi
veteriner hekimi tarafından yapılan muayenelerinde sonuçların negatif
olması.
c) Ek-2’nin altıncı fıkrasında belirtilen istatistiki parametreleri dikkate alarak temsili sayıda
hayvanın klinik olarak enfekte hayvan varlığının veya enfekte hayvan
şüphesinin kaldırılması için klinik muayeneye tabi tutulması.
ç) Kesimevinin yetkili birim tarafından seçilmiş olması
ve gözetim bölgesine mümkün olan en yakın yerde bulunması.
d) Bu hayvanlardan elde edilen etlerin 38 inci maddede
belirtilen işleme tabi tutulması.
Gözetim
bölgesindeki duyarlı türden olan hayvanların hareketi
MADDE 37 – (1)
Gözetim bölgesi dahilindeki işletmelerden duyarlı
türlere ait hayvanlar nakledilmez.
(2) Birinci fıkranın istisnası olarak, aşağıda
belirtilen amaçlardan herhangi biri söz konusu ise birinci fıkrada hükme
bağlanan yasak uygulanmaz.
a) Koruma bölgesinde en son kaydedilen şap hastalığı
salgınından en az onbeş gün geçtikten sonra, hayvanların diğer işletmelerin
duyarlı türden olan hayvanları ile temasta bulunmadan, gözetim bölgesinde
yerleşik meraya götürülmesi.
b) Hayvanların doğrudan aynı bölge içerisinde yerleşik
bir kesimevinde kesilmek amacıyla resmi gözetim altında nakledilmeleri.
c) Hayvanları 36 ncı maddenin ikinci fıkrasına uygun
olarak nakletmek.
ç) Hayvanları 24 üncü maddenin ikinci fıkrasının (a) ve
(b) bentlerine uygun olarak nakletmek.
(3) İkinci fıkranın (a) bendinde öngörülen hayvan
hareketlerine, yetkili birim tarafından sadece, işletmedeki duyarlı türden
olan hayvanların Ek-2’nin altıncı fıkrasına uygun olarak alınan örneklerde
test yapılması da dahil resmi veteriner hekimi
tarafından muayene edilmesi sonucunda, hayvanların enfekte olduğu
şüphesinin veya hayvanların kontamine olduğu şüphesinin kalkmasından sonra
izin verilebilir.
(4) İkinci fıkranın (b) bendinde öngörülen hayvan
hareketleri için izin, yetkili birim tarafından sadece, 36 ncı maddenin
ikinci fıkrasının (a) ve (b) bentlerinde öngörülen önlemlerin tatmin edici
sonuçlarla tamamlanmasından sonra verilir.
(5) Resmi veteriner hekim vakit kaybetmeden, gözetim
bölgesindeki bir işletmede tahmini olarak enfeksiyonun
görüldüğü ilk tarihten en az yirmibir gün öncesinden başlayarak, bu
bölgeden çıkan duyarlı türden olan hayvanları takip etmeye başlar ve takip
sonuçları ile ilgili olarak, yetkili birimleri bilgilendirir.
Gözetim
bölgeleri menşeli duyarlı türden olan hayvanların taze eti ve bu etlerden
üretilen et ürünleri için uygulanacak önlemler
MADDE 38 – (1) Menşei
gözetim bölgesi olan duyarlı türden olan hayvanlardan elde edilen taze et,
kıyma ve hazır etler ile bu etlerden üretilen et ürünlerinin pazara
sürülmesi yasaktır.
(2) Menşei gözetim bölgesi içinde yerleşik olan
tesislerde duyarlı türden olan hayvanlardan üretilen taze et, kıyma, hazır
etler ve et ürünlerinin pazara sürülmesi yasaktır.
(3) Birinci fıkranın istisnası olarak, gözetim
bölgesindeki bir işletmede enfeksiyonun tahmini
başlangıç tarihinden en az yirmibir gün öncesinde üretilen taze et, kıyma
ve hazır etler için, söz konusu etler, bu tarihten sonra üretilen benzeri
etlerden ayrı bir şekilde depolanıp, nakledilmiş ise söz konusu fıkrada
öngörülen yasak uygulanmaz.
(4) Birinci fıkranın istisnası olarak, etin beşinci
fıkrada öngörülen önlemlere tabi olması koşuluyla, en azından 36 ncı
maddenin ikinci fıkrasının (a) ile (d) bentleri arasında öngörülen koşullar
kadar sıkı koşullar altında nakledilen hayvanlardan elde edilen taze et,
kıyma ve hazır etler için birinci fıkrada öngörülen yasak uygulanmaz.
(5) İkinci fıkranın istisnası olarak, gözetim bölgesinde
yerleşik bir tesislerden elde edilen taze et, kıyma ve et karışımları için
öngörülen yasak, aşağıda belirtilen koşullar altında uygulanmaz.
a) Tesis sıkı bir veteriner hekim kontrolü altında
faaliyet göstermelidir.
b) Tesiste sadece, dördüncü
fıkrada belirtilen ve Ek-7’nin (B) bölümünde öngörülen ek koşullara tabi
olan taze et, kıyma ve hazır etler veya gözetim alanı dışında beslenen ve
kesilen hayvanlardan veya tesise 24 üncü maddenin ikinci fıkrasının (b)
bendinde yer alan hükümlere uygun olarak nakledilen ve orada kesilen
hayvanlardan elde edilen taze et, kıyma ve hazır etler işlenmelidir.
c) Bu şekilde elde edilen taze et, kıyma ve hazır et
ürünleri resmi veteriner hekim tarafından ilgili mevzuat uyarınca damgalanmalıdır.
ç) Bu şekilde elde edilen tüm taze et, kıyma veya hazır
etler tüm üretim süreci boyunca açıkça tanımlanmalı ve bu Yönetmeliğe uygun
olarak gözetim bölgesinin dışına dağıtımı uygun olmayan taze et, kıyma veya
hazır etlerden ayrı tutularak nakledilmesi ve depolanması sağlanmalıdır.
(6) Birinci fıkranın istisnası olarak, gözetim bölgesi
menşeli duyarlı türden olan hayvanlardan üretilen ve Ek-6’nın (A) bölümüne
uygun olarak işleme tabi tutulmak üzere resmi gözetim altında seçilmiş bir
tesise nakledilen et ürünleri için, birinci fıkrada öngörülen yasak
uygulanmaz.
(7) İkinci fıkranın istisnası olarak, gözetim bölgesinde
yerleşik tesislerde üretilen ve altıncı fıkradaki hükümler ile uyumlu olan
et ürünleri için veya beşinci fıkra ile uyumlu olan etlerden üretilen et
ürünleri için, ikinci fıkrada öngörülen yasak uygulanmaz.
(8) İç ve dış ticarete sunulacak olan taze et, kıyma ve
hazır etlerin, beşinci ve yedinci fıkralarda yer alan koşullara uygun
oldukları yetkili birim tarafından sertifikalandırılmalıdır. Bakanlık ya da
yetkili birim, resmi veteriner hekimi tarafından yürütülen uygunluk
kontrolünü denetler ve bu tür belgelendirme amacıyla onaylanan tesislerin
bir listesini tutar.
(9) Bakanlık birinci fıkrada öngörülen yasaklamaya ve
özellikle gözetim bölgesinde otuz günden daha uzun süre ile bulunan
hayvanlardan elde edilen etlerin sağlık işareti ile işaretlenmesine belirli
koşullara tabi tutulmak kaydıyla muafiyet getirebilir.
Gözetim
bölgesindeki duyarlı türden olan hayvanlardan üretilen süt ve süt
ürünlerine uygulanacak önlemler
MADDE 39 – (1) Menşei
gözetim bölgesi olan duyarlı türden olan hayvanlardan elde edilen sütün ve
bu sütten üretilen ürünlerin pazara sürülmesi yasaktır.
(2) Gözetim bölgesinde duyarlı türden olan hayvanlardan
elde edilerek üretilen süt ve süt ürünlerinin pazara sürülmesi yasaktır.
(3) Birinci fıkranın istisnası olarak, gözetim
bölgesinde bir işletmede enfeksiyonun tahmini
başlangıç tarihinden en az yirmibir gün öncesinde üretilen süt ve süt
ürünleri için, söz konusu süt ve süt ürünleri bu tarihten sonra üretilen
süt ve süt ürünlerinden ayrı bir şekilde depolanıp, nakledildi ise söz
konusu fıkrada öngörülen yasak uygulanmaz.
(4) Birinci fıkranın istisnası olarak, gözetim bölgesi
menşeli duyarlı türden olan hayvanlardan elde edilen süt ile bu sütün
kullanım amacına bağlı olarak Ek-8’in (A) ve (B) bölümlerinde ortaya konan
işlemlerden birine tabi tutulması ile üretilen süt ürünleri için, birinci
fıkrada öngörülen yasak uygulanmaz. Beşinci fıkrada yer alan tesislerde
sütün işleme tabi tutulması, altıncı fıkrada belirlenen koşullar altında
yürütülür ve eğer gözetim bölgesinde yerleşik bir tesis yok ise, yetkili
birimler tarafından belirlenen koruma ve gözetim bölgesi dışında yerleşik
tesislerde süt işleme tabi tutulur.
(5) İkinci fıkranın istisnası olarak, gözetim bölgesinde
yerleşik tesislerde hazırlanan süt ve süt ürünleri için öngörülen yasak
altıncı fıkrada zikredilen şartlarda uygulanmaz.
(6) Dört ve beşinci fıkralarda yer alan tesisler
aşağıdaki koşulları sağlamalıdır.
a) Tesis sıkı bir veteriner hekim kontrolü altında
faaliyet göstermelidir.
b) Tesiste kullanılan tüm sütler ya dördüncü fıkra ile
uyumlu olmalı ya da gözetim ve koruma bölgesi dışındaki hayvanlardan elde
edilmiş olmalıdır.
c) Tüm üretim süreci boyunca, süt açıkça tanımlanmalı ve
gözetim alanı dışına gönderilmeyecek olan süt ve süt ürünlerinden ayrı
olarak nakledilmeli ve depolanmalıdır.
ç) Tesislere, koruma ve gözetim bölgesi dışında yerleşik
işletmelerden çiğ süt nakli, nakil işleminden önce temizlenmiş ve dezenfekte edilmiş ve daha sonra, koruma ve gözetim
bölgesi içerisinde duyarlı türden hayvanları barındıran işletmelerle
temasta bulunmayan vasıtalar ile gerçekleştirilmelidir.
(7) Ticareti amaçlanan süt için sütün, altıncı fıkrada
yer alan koşullara uygun olduğu resmi veteriner hekim tarafından kontrol
edilmelidir. Bakanlık ya da yetkili birim, resmi veteriner hekim tarafından
yürütülen uygunluk kontrolünü denetler ve bu tür belgelendirme amacıyla
onaylanan tesislerin bir listesini tutar.
(8) Gözetim bölgesi içinde yerleşik olan işletmelerden,
koruma ve gözetim bölgeleri dışında yerleşik olan tesislere çiğ sütün
nakledilmesi ve bu sütün işlenmesi aşağıdaki koşullara bağlıdır.
a) Gözetim bölgesi içinde barındırılan duyarlı türden
olan hayvanlardan elde edilen çiğ sütün, koruma ve gözetim bölgeleri
dışında yerleşik tesislerde işlenmesine yetkili birimler tarafından izin
verilmiş olmalıdır.
b) İzin, seçilen tesiste uygulanacak talimatlarla
beraber bu tesis, giden nakil rotasının belirlenmesini de içermelidir.
c) Nakil işlemi başlamadan önce temizlenen ve dezenfekte edilen ve nakil esnasında süt sızıntısına
müsaade etmeyecek şekilde yapılmış ve bu özelliğini devam ettiren ve sütün
yüklenmesi ile boşaltılması sırasında hava yoluyla bulaşmayı engelleyecek
şekilde donatılmış olan vasıtalarla gerçekleştirilmelidir.
ç) Duyarlı türden olan hayvanların sütünün toplandığı
işletmeden ayrılmadan önce, vasıtanın bağlantı boruları, araba lastikleri,
tekerlek muhafazaları ve alt kısımları ile süt döküntüleri temizlenmiş ve dezenfekte edilmiş olmalı ve son dezenfeksiyondan sonra
ve koruma ve gözetim bölgelerini terk etmeden önce vasıta, duyarlı türden
hayvan barındıran diğer işletmelerle temasta bulunmamış olmalıdır.
d) Nakil araçları tanımlanmış bir coğrafi veya idari alana
tahsis edilmiş ve buna göre işaretlenmiş olmalı ve bir başka alana sadece
resmi gözetim altında temizlendikten ve dezenfekte
edildikten sonra hareket edebilirler.
(9) Gözetim bölgesinde yerleşik olan işletmelerdeki
duyarlı türden olan hayvanlardan çiğ süt örneklerinin alınması ve şap
hastalığı tanısı için onaylanmış olan veteriner tanı laboratuvarları
dışında başka bir laboratuvara nakledilmesi ve buralarda söz konusu sütün
işleme tabi tutulması resmi izne ve şap virüsünün bulaşma ihtimalini önleyecek
önlemlere tabidir.
Gözetim
bölgesinde duyarlı türden olan hayvanlar tarafından üretilen gübre ve
dışkıların nakledilmesi ve dağıtılması
MADDE 40 – (1)
Duyarlı türden olan hayvanların barındırıldığı gözetim bölgesinde yerleşik
olan ve 18 inci maddede yer alan işletme ve diğer tesislerden dışkı veya
gübrenin gözetim bölgesi içine ve dışına nakledilmesi ve dağıtılması
yasaktır.
(2) Birinci fıkrada öngörülen yasağın istisnası olarak,
resmi veteriner hekimi istisnai durumlarda, dışkı ve gübrelerin, kullanımdan
önce ve sonra iyice temizlenen ve dezenfekte
edilen nakil araçları ile gözetim bölgesi dahilinde, duyarlı türden olan
hayvanların barındırıldığı işletmelere yeterli uzaklıkta olan, belirlenen
alanlara dağıtılması için nakline aşağıdaki koşullar altında izin
verebilir.
a) İşletmedeki tüm hayvanlarda, resmi veteriner hekim
tarafından yapılan muayene sonunda şap virüsü ile enfekte hayvan şüphesi
bulunmuyorsa, gübre ve dışkı, aerosollerin oluşumunun engellenmesi için
zemine yakın olarak dağıtılacak ve hemen ardından toprakla
karıştırılacaksa.
b) İşletmedeki duyarlı türden olan hayvanların, resmi
veteriner hekimi tarafından klinik muayenesinin yapılması sonucunda negatif
sonuç elde edilmiş ve gübre toprağa enjekte edilecekse.
c) Gübre, 29 uncu maddenin ikinci fıkrasındaki hükme
tabi ise.
Gözetim
bölgesinde üretilen diğer hayvansal ürünlere ilişkin önlemler
MADDE 41 – (1) 38 inci
ile 40 ıncı maddeler arasında yer alanlar dışındaki hayvansal kökenli
ürünlerin piyasaya sürülmesi, 28
inci, 30 uncu, 31 inci ve 32 nci maddelerinde öngörülen koşullara tabidir.
Gözetim
bölgesinde uygulanan ek önlemler
MADDE 42 – (1) 36 ncı
ile 41 inci maddeler arasında öngörülen önlemlere ilaveten, yetkili birim
özellikle etkilenen epidemiyolojik alanda hakim
olan, hayvan yetiştiriciliği, ticari ve sosyal koşulları dikkate alarak,
şap virüsünü sınırlamak için gerekli olduğu düşünülen ek özel önlemleri
alabilir. Tek tırnaklı hayvanların hareketlerini kısıtlamak gerekli ise,
alınacak önlemler Ek-5’te yer alan hükümler göz önünde bulundurularak
alınır.
Gözetim
bölgesinde önlemlerin kaldırılması
MADDE 43 – (1)
Gözetim bölgesinde uygulanan önlemler, aşağıdaki koşullar sağlanana kadar
devam ettirilir.
a) 12 nci maddenin birinci fıkrasında yer alan
işletmedeki duyarlı türden olan hayvanların öldürülmesi ve güvenli olarak
imha edilmesi ve 13 üncü maddeye uygun olarak yürütülen ön temizlik ve
dezenfeksiyonun tamamlanmasının üstünden en az otuz gün geçmesi.
b) 35 inci maddede öngörülen şartların koruma bölgesinde
yerine getirilmesi.
c) Tetkiklerin tamamlanması ve negatif sonuçların elde
edilmesi.
(2) Birinci fıkranın (c) bendinde yer alan tetkik, enfeksiyonun kaybolduğunu doğrulamak üzere, Ek-2’nin birinci,
ikinci, üçüncü ve dördüncü fıkralarında öngörülen kriterlere uygun olarak
gerçekleştirilir ve Ek-2’nin beşinci fıkrasında belirlenen kriterlere
dayanır ve Ek-2’nin sekizinci fıkrasında öngörülen önlemleri içerir.
YEDİNCİ
BÖLÜM
Bölgeselleşme, Hareketlerin Kontrolü ve Tanımlama
Bölgeselleşme
MADDE 44 – (1) Bu
Yönetmeliğe uygun olarak alınan önlemlere rağmen şap virüsünün yayılması
devam ediyorsa ve salgın yaygınlaşıyorsa ve acil aşılama uygulandığı
durumlarda, ülke bir veya daha fazla kısıtlanmış bölge ve ari bölgelere ayrılır.
(2) Kısıtlanmış bölgenin sınırları belirlenmeden önce, Bakanlık
tarafından özellikle şap virüsünün girdiği olası zaman, muhtemel giriş yeri
ve muhtemel yayılması ile şap virüsünü eradike etmek için gerekli olan
muhtemel süre ile ilgili olmak üzere, durumla ilgili epidemiyolojik bir ön
değerlendirme yapılır.
(3) Kısıtlanmış bölgenin sınırları mümkün olduğunca
idari sınırlar veya coğrafi engeller esas alınarak belirlenir.
Bölgeselleşme, 4 üncü maddenin birinci fıkrasının (f) bendinde tanımlanan
bölgeler yerine daha büyük idari birimleri esas alır. Kısıtlanmış bölge 15
inci maddede öngörülen epidemiyolojik araştırmanın sonuçları doğrultusunda,
alanı bir ilden az olmamak ve gerekli görüldüğü takdirde çevredeki illeri
de kapsayacak şekilde ilan edilebilir. Şap virüsünün yayılması durumunda
kısıtlanmış bölge, çevredeki ek illeri kapsayacak şekilde genişletilir.
Bölgeselleşmede
uygulanacak önlemler
MADDE 45 – (1)
Bölgeselleşme uygulanırken, aşağıdaki önlemler alınır.
a) Kısıtlanmış bölgede şap virüsünün potansiyel
taşıyıcıları olarak, duyarlı türden olan hayvanların, hayvansal ürünlerin
ve malların hareketi ve nakli ile nakil araçlarının hareketi kontrole tabi
tutulur.
b) Taze et ve çiğ süt ile depolardaki kısıtlanmış bölge
dışına gönderilmek için uygun olmayan diğer ürünler işaretlenir ve izlenir.
c) Duyarlı türden olan hayvanların ve bu hayvanlardan
elde edilen ürünlerin sertifikalandırılması, insan tüketimine sunulmak
üzere kısıtlanmış bölge dışına çıkarılması, resmi veteriner hekim
tarafından uygun görülen ürünler için izin belgesi düzenlenir.
(2) Bölgeselleşmenin uygulandığı yerlerde, şap virüsünün
muhtemel giriş tarihi ile bölgeselleşmenin uygulandığı tarihe kadar olan
süre içerisinde, kısıtlanmış bölgeden yurt içi veya dışındaki diğer
bölgelere giden duyarlı türden olan hayvanlar takip edilir, bu hayvanlar
olası enfeksiyon yada kontaminasyon riski resmi
olarak ortadan kalkana kadar, resmi veteriner hekiminin kontrolü altında
izole edilir.
(3) Yetkili birimler şap virüsünün muhtemel giriş tarihi
ile bölgeselleşmenin uygulandığı tarihe kadar olan süre içerisinde, kısıtlanmış
bölgede üretilen, duyarlı türden olan hayvanlardan elde edilmiş taze et,
çiğ süt ve çiğ süt ürünlerini takip eder. Bu taze et, Ek-6’nın (A) bölümüne
uygun olarak işleme tabi tutulur, çiğ süt ve süt ürünlerinin de kullanımına
bağlı olarak Ek-8’in (A) veya (B) bölümüne uygun olarak işleme tabi tutulur
veya şap virüsü ile olası kontaminasyon riski resmi olarak kaldırılana
kadar alıkonulur.
Duyarlı
türden olan hayvanların tanımlanması
MADDE 46 – (1)
Hayvanların tanımlanması, tescili ve izlenmesine ilişkin diğer mevzuat
hükümleri saklı kalmak kaydıyla, şap hastalığı salgınının görülmesi
durumunda, duyarlı türden hayvanların barındırıldıkları işletmeyi, sadece
yetkili birimlerin bu hayvanların hareketlerini, menşe işletmelerin veya
hangi işletmeden geldiklerini, hızlı olarak takip etmelerine imkan tanıyacak şekilde, tanımlanmaları koşuluyla, terk
etmelerine izin verilir. Ancak 17 nci ve 18 inci maddelerde yer alan özel
durumlar için, yetkili birim, belirli koşullar altında, sağlık durumunu
dikkate alarak, söz konusu hayvanların hareketlerini, menşe işletmelerini
veya hangi işletmeden geldiklerini hızlı bir şekilde takip etmelerine imkan tanıyacak farklı yöntemlere izin verebilir. Söz
konusu hayvanların tanımlanması veya menşe işletmelerinin takip edilmesi
ile ilgili düzenlemeler Bakanlık tarafından kararlaştırılır.
(2) Bakanlık, 50 nci ve 51 inci maddeler uyarınca
gerçekleştirilen aşılamalar söz konusu olduğunda, şap hastalığının kontrolü
amacıyla hayvanların ilave olarak, daimi ve silinmez şekilde işaretlenmesine
yönelik olarak yetkili birim tarafından alınan tedbirleri gözden geçirir ve
gerekli hallerde değişiklik talep eder.
Şap
hastalığı salgını durumunda hareketlerin kontrolü
MADDE 47 – (1) Şap
hastalığı salgını görülmesi durumunda, 44 üncü maddeye uygun olarak
oluşturulmuş kısıtlanmış bölgelerde, duyarlı türden olan hayvanların
hareketlerinin kontrol edilebilmesi için aşağıdaki önlemler uygulanır.
a) Resmi veteriner hekiminin talebi üzerine, hayvan
sahipleri işletmelerine giren ve çıkan hayvanlarla ilgili bilgiyi vermekle
yükümlüdür. Duyarlı türden hayvanlarla ilgili olan söz konusu bilgi
Bakanlık tarafından ayrıca belirlenecek olan ve hayvanın doğum tarihi,
cinsiyeti, rengi, annesinin kimlik bilgileri gibi gerekli tüm ayrıntıları
içerir.
b) Duyarlı türden olan hayvanların nakli ve pazarlanması
ile meşgul olan kişiler, yetkili birimin talebi üzerine, naklettikleri veya
pazarladıkları söz konusu hayvanların hareketi ile ilgili bilgiyi yetkili
birime vermekle yükümlüdür. Söz konusu bilgi, Bakanlık tarafından ayrıca
belirlenecek olan ve hayvanların alındığı ve teslim edildiği işletmenin
veya toplama merkezinin adı, adresi, hayvanların alınma ve teslim tarihi ve
yeri, nakledilen hayvanların türü ve sayısı, dezenfeksiyon tarihi ve yeri,
nakliyecinin kayıt numarası, sağlık sertifikasının seri numarası dahil gerekli diğer tüm ayrıntıları içerir.
(2) Bakanlık birinci fıkrada öngörülen önlemleri, ari bölgelerin bir kısmı için veya tamamı için
genişletebilir.
SEKİZİNCİ
BÖLÜM
Aşılama
Şap
hastalığı aşılarının kullanımı, üretimi, satışı ve kontrolleri
MADDE 48 – (1) Şap
hastalığı aşılarının üretimi, depolanması, tedariki, dağıtımı ve satışı
Bakanlığın resmi kontrolüne tabidir.
(2) Şap hastalığı aşılarının pazarlanması Bakanlığın
denetimi altında gerçekleştirilir.
(3) Şap hastalığı aşılarının, duyarlı türden olan
hayvanlarda aktif immüniteyi tetiklemenin dışında, özellikle laboratuvar
araştırmaları, bilimsel araştırma veya aşıların denenmesi amacıyla
kullanımı Bakanlık tarafından verilecek izne tabi olup söz konusu
işlemlerin uygun biyo-güvenlik koşulları altında yürütülmesi esastır.
Acil
aşılamanın başlatılması kararı
MADDE 49 – (1)
Aşağıdaki koşullardan birisinin gerçekleşmesi durumunda, acil aşılama
başlatılması kararı alınır.
a) Şap hastalığı salgını tespit edilmiş ve salgının
ülkenin tümüne yayılma ihtimali olması,
b) Şap hastalığı salgını nedeniyle, coğrafi yerleşime
veya hüküm süren meteorolojik şartlara bağlı olarak diğer komşu ülkelerin
de risk altında olması,
c) Şap hastalığı salgını olan duyarlı türden hayvanları
barındıran işletmeler ile salgın olmayan diğer ülkelerin topraklarındaki
işletmeler arasındaki epidemiyolojik irtibata bağlı olarak diğer ülkenin
risk altında olması,
ç) Türkiyenin coğrafi konum veya hüküm süren
meteorolojik şartlara bağlı olarak, komşu bir ülkedeki şap hastalığı
salgını nedeniyle risk altında olması.
(2) Acil aşılama başlatılması kararı verilirken, 17 nci
maddede öngörülen önlemler ile Ek-9’da belirtilen kriterler
dikkate alınır.
(3) Acil aşılama kararı Bakanlık tarafından alınır.
Acil
aşılama koşulları
MADDE 50 – (1) 49
uncu maddenin üçüncü fıkrasına uygun olarak acil aşılama başlatma
kararında, aşılamanın hangi koşullar altında yürütüleceği belirlenir. Bu
koşullar aşağıda belirtilmiştir.
a) 44 üncü maddeye uygun olarak acil aşılamanın
yürütüleceği coğrafi alanın sınırları,
b) Aşılanacak hayvanların türleri ve yaşları,
c) Aşılama kampanyasının süresi,
ç) Aşılanmış ve aşılanmamış duyarlı türden olan
hayvanların ve ürünlerinin hareketlerine özel bir yasak,
d) Aşılanmış hayvanların özel olarak, 46 ncı maddenin
ikinci fıkrası uyarınca hayvanların silinmez şekilde işaretlenmesini ve
daimi tanımlanması ve özel kayıt altına alınması,
e) Acil durum için uygun olan diğer önlemler.
(2) Birinci fıkrada öngörülen acil aşılama koşulları,
hayvanın aşılandıktan sonra hayatta kalması veya kesilmesinden bağımsız
olarak, aşılamanın 51 inci maddeye
uygun olarak yürütülmesini içerir.
(3) Bakanlık insan tüketimi için aşılanmış hayvanlardan
elde edilen, et, süt ve süt ürünlerinin güvenliği ile ilgili olarak, halkın
bilgilendirilmesi için bir bilgilendirme kampanyası yürütür.
Koruyucu
aşılama
MADDE 51 – (1)
Koruyucu aşılama uygulayan yetkili birim aşağıdaki hususların sağlanmasını
temin eder.
a) Aşılama bölgesinin, 44 üncü madde uyarınca, gerekli
görüldüğü durumlarda komşu ülkelerle yakın işbirliği içerisinde,
bölgeselleştirilmesi.
b) Aşılamanın, şap virüsünün yayılmasını engellemek için
hızlı olarak ve hijyen ve biyo-güvenlik kuralları
ile uyumlu bir şekilde yürütülmesi.
c) Aşılama bölgesinde uygulanan tüm önlemlerin, 44 üncü,
45 inci, 46 ncı ve 47 nci maddelerde öngörülen önlemlere halel getirmeden
yürütülmesi.
ç) Aşılama bölgesinin koruma bölgesinin veya gözetim
bölgesinin kısımlarını veya tamamını içermesi durumunda;
1) Bu Yönetmelik uyarınca koruma veya gözetim bölgesinde
uygulanabilecek önlemlerin, aşılama bölgesinin o kısmında, söz konusu
önlemler 35 inci veya 43 üncü maddelere uygun olarak kaldırılana kadar
devam ettirilir.
2) Koruma ve gözetim bölgesinde uygulanan önlemlerin
kaldırılmasından sonra, aşılama bölgesinde uygulanabilecek, 52 nci maddeye
öngörülen önlemlerin uygulanmasına devam edilir.
(2) Koruyucu aşılamanın uygulandığı, aşılama bölgesinin
çevresinden en az 10 km. yarıçaplı bir gözetim alanı çevrilmiş olmalı ve bu
gözetim alanında,
a) Kapsamlı bir gözetim yürütülmeli.
b) Duyarlı türden olan hayvanların hareketleri yetkili
birim tarafından yürütülen kontrollere tabi olmalı.
c) Bu Yönetmelik uyarınca şap hastalığı bitirilene ve
enfeksiyondan arilik statüsüne geçilmesine kadar
gözetime devam edilir.
Aşılama
bölgesinde klinik ve serolojik tetkikler
MADDE 52 – (1)
Yetkili birim, aşılama bölgesinde, acil aşılamanın tamamlanmasının
üzerinden en az otuz gün geçtikten sonra başlayan ve klinik ve serolojik
tetkiklerin tamamlanması ile sonlanan dönem içerisinde ikinci ve üçüncü
fıkralarda öngörülen önlemleri uygular.
(2) Belirgin bir klinik semptom
göstermeden, şap virüsü ile temasta olan, duyarlı türden hayvan sürülerinin
tespit edilebilmesi amacıyla bir tetkik yürütür. Söz konusu tetkik, aşılama
bölgesindeki tüm sürülerde, duyarlı türden olan tüm hayvanlarda klinik
muayene ile üçüncü fıkraya uygun olarak yapılan laboratuvar testlerini
kapsar.
(3) Laboratuvar testleri, Ek-11’de tanı testleri için
ortaya konan kriterlere uygun olan testlerin
kullanılmasıyla gerçekleştirilmeli ve aşağıdaki koşullarından en az
birisini karşılamalıdır.
a) Şap virüsü enfeksiyonunun
tespit edilmesine yönelik olarak ya şap virüsünün yapısal olmayan
proteinlerine karşı oluşan antikorların tespitine yönelik bir test veya
diğer bir onaylanmış metot uygulanmalıdır. Testlerin uygulanacağı
işletmelerde yapılacak örneklemelerde Ek-2’nin altıncı fıkrasında
belirtilen kriterlere uyulmalıdır.
b) Yetkili birimlerin ilaveten gözlem hayvanı kullanması
durumunda, Ek-4’te belirtilen, enfekte işletmelere yeniden hayvan girişi
için gerekli olan, koşullar da dikkate alınır.
DOKUZUNCU
BÖLÜM
Şap Virüsü ile Çalışan Laboratuvarlar ve Kuruluşlar
Laboratuvarlar
ve kuruluşlar
MADDE 53 – (1)
Araştırma tanı veya üretim amacıyla, canlı şap virüsü, virüsün genomu,
antijenleri veya söz konusu antijenler kullanılarak hazırlanmış aşılar
üzerinde çalışan laboratuvarlar ve kuruluşlar, Bakanlığın denetimine
tabidir.
(2) Sadece Bakanlık tarafından onaylanmış ve denetim altında
olan laboratuvarlar ve kuruluşlar aşı için inaktif antijen veya aşı üretimi
veya bununla ilgili araştırmalarda canlı şap virüsü ile çalışabilir.
(3) Canlı şap virüsü ile ilgili olarak araştırma ve
teşhis faaliyetleri sadece Müdürlük tarafından yapılır.
(4) İkinci ve üçüncü fıkralarda sözü edilen ve canlı şap
virüsü ile çalışan ve çalışacak onaylı tüm kurum ve laboratuvarların
Ek-10’da belirtilen biyo-güvenlik standartları doğrultusunda işletilmesi
esastır.
Laboratuvarlar
ve kuruluşların denetimi
MADDE 54 – (1)
Bakanlıkça belirlenen biyo-güvenlik uzmanları, canlı şap virüsü üzerinde
çalışan laboratuvarlar ve kuruluşları, Ek-10’da belirtilen biyo-güvenlik
standartlarına uygunluğu açısından kontrol eder.
(2) Bakanlık bu kontrollerin sonuçları çerçevesinde, 53
üncü maddede sözü edilen kurum ve laboratuvarların onayını geri alabilir.
Şap
enstitüsü müdürlüğü
MADDE 55 – (1) Şap
hastalığına yönelik laboratuvar testleri, yetkili birimlerce söz konusu testleri
yapmakla yetkilendirilmiş laboratuvarlarda yürütülür.
(2) Şap virüsü veya diğer veziküler hastalık
virüslerinin varlığını saptamaya yönelik laboratuvar testleri, Müdürlük
tarafından 56 ncı madde hükümlerine göre yürütülür.
(3) Şap hastalığı konusunda ulusal referans laboratuvarı
Müdürlüktür. Müdürlük Ek-12’de bildirilen işlevleri ve görevleri yerine
getirmekle yükümlüdür.
(4) Bu Yönetmelikte yer alan laboratuvar araştırmaları,
öncelikle şap hastalığının varlığının saptanması ve ortadan kaldırılması,
ayrıca diğer veziküler hastalıkların bertaraf edilmesi amacıyla yürütülür.
(5) Müdürlük tarafından şap hastalığının ortaya
çıktığının doğrulandığı ve virüs serotipinin tanımlandığı bir bölgede,
virüs, referans aşı suşları esas alınmak suretiyle antijenik olarak
sınıflandırılır.
(6) Müdürlük gerekli hallerde şap hastalığının teşhisi
amacıyla uluslararası veya bölgesel nitelikli referans laboratuvarlar ile
ortak çalışmalar yürütür.
ONUNCU
BÖLÜM
Şap
Hastalığının Tanısı, Acil Eylem Planları ve
Gerçek Zaman Uyarı Uygulamaları
Şap
hastalığını tanısı
MADDE 56 – (1) Şap
hastalığının tanısı ile diğer veziküler hastalıkların ayırıcı tanısında,
Ek-11’de belirtilen standartlar ve testler kullanılır.
Acil eylem
planları
MADDE 57 – (1)
Bakanlık, şap hastalığına yönelik yüksek düzeyde bir bilinç oluşturmak ve
çevreyi korumak için alınması gerekli ulusal önlemleri belirleyen ve şap
hastalığı salgını ortaya çıktığında uygulanacak bir acil eylem planı
hazırlar.
(2) Acil eylem planı, ortaya çıkan şap hastalığı
salgınının hızlı ve etkin eradikasyonu için gerekli tüm olanaklara, ekipman, personel ve diğer uygun malzemelere erişimi
belirtir. Uygun hallerde, diğer ülkelerle yapılacak işbirliğinin
koordinasyonunu temin eden eylemleri ortaya koyar.
(3) Acil eylem planında, Ek-13’ün onüçüncü fıkrasında
sözü edilen ve yaşanabileceği tahmin edilen en kötü durumda alınması
öngörülen önlemlerin nasıl uygulanacağını belirtir ve bu acil eylem
planında aşağıdaki hususlara ilişkin bilgiler bulunur.
a) Acil aşılama durumunda öngörülen aşı gereksinimi.
b) Ek-9’da bildirilen kriterler dikkate alınmak
suretiyle, Popülasyonu Yoğun Olan Hayvancılık
Alanları.
(4) Acil eylem planı en üst düzeyde hastalık kontrolünü
garanti eder. Çevreye verilebilecek önlenebilir zararlar için gerekli
düzenlemeleri de içerir. Bu düzenlemeler özellikle yerinde ölen veya
öldürülen hayvan karkaslarının gömülmesi veya yakılmasının gerekli olduğu
durumlarda uygulanacak metotları kapsar.
(5) Acil eylem planının hazırlanmasında, Ek-13’te
belirtilen ölçütler ve gereksinimler dikkate alınır.
(6) Gerçek zamanlı uyarı uygulamalarının ışığında,
Bakanlık her beş yılda bir acil eylem planlarını güncelleştirir.
Gerçek
zamanlı uyarı uygulamaları
MADDE 58 – (1) Gerçek
zamanlı uyarı uygulamaları, acil eylem planlarına ve Ek-13’e uygun şekilde
yürütülür. Uygun hallerde, bu uygulamaların yürütülmesinde, diğer komşu
ülkelerin yetkili birimleri ile de işbirliği yapılır.
ONBİRİNCİ
BÖLÜM
Kontrol Merkezleri ve Uzman Grubu
Ulusal/merkezi
hastalık kontrol merkezlerinin kuruluş, işlev ve görevleri
MADDE 59 – (1)
Bakanlık şap hastalığı salgını ortaya çıktığında derhal işlevsel bir
ulusal/merkezi hastalık kontrol merkezi kurar.
(2) Ulusal/merkezi hastalık kontrol merkezi, öncelikle,
61 inci maddede öngörülen, yerel hastalık kontrol merkezlerinin
çalışmalarının yönlendirilmesi ve izlenmesinden sorumludur. Başlangıçta
ulusal/merkezi hastalık kontrol merkezinin sorumluluğu altındaki belirli
işlevler, daha sonra yerel hastalık kontrol merkezine devredilebilir.
(3) Ulusal/merkezi hastalık kontrol merkezinin asgari
sorumlulukları aşağıda belirtilmiştir.
a) Gerekli kontrol önlemlerinin belirlenmesi,
b) Söz konusu önlemlerin, yerel hastalık kontrol
merkezleri tarafından zamanında ve etkin uygulanmasının temin edilmesi,
c) Yerel hastalık kontrol merkezlerine personel ve diğer
kaynakların aktarımının sağlanması,
ç) Acil aşılama kampanyası düzenlenmesi ve aşılama
bölgelerinin sınırlarının belirlenmesi,
d) Müdürlük ve diğer laboratuvarlar ile koordinasyonun sağlanması,
e) Veteriner ve çevre güvenliği uygulamalarının
koordinasyonu amacıyla yetkili çevre makamları ile işbirliğinin sağlanması,
f) Basın ile işbirliğinin sağlanması,
g) Belirli yasal önlemlerin yeterli düzeyde
uygulanmasını teminen, yürütme organları ile işbirliğinin sağlanması,
ğ) Uluslararası kuruluşlar ve diğer ülkelere bilgi
akışının temin edilmesi.
Ulusal/merkezi
hastalık kontrol merkezinin teknik gereksinimleri
MADDE 60 – (1)
Bakanlık ulusal/merkezi hastalık kontrol merkezinin etkin bir eradikasyon
kampanyası yürütülmesi için, personel, tesisler ve ekipman
dahil olmak üzere, tüm gerekli araçlara sahip olmasına yönelik tüm tedbirleri
alır.
(2) Birinci fıkrada öngörülen araçların asgari kapsamı
aşağıda sıralanmıştır.
a) Tercihen bilgisayar destekli bir sürü saptayıcısı ve
hayvan yerleşim sistemi,
b) Telefon ve faks da dahil
olmak üzere, tüm uygun iletişim araçları ve mümkün olduğu takdirde, basın
ile iletişim kurmak için gerekli olanaklar,
c) Tercihen bilgisayar destekli ve yerel hastalık kontrol
merkezleri, laboratuvarlar ve diğer ilgili kurumlar ile bilgi alışverişine
olanak tanıyan bir iletişim sistemi,
ç) Kontrol önlemlerinin yönlendirilmesinde
kullanılabilecek haritalar ve diğer bilgi kaynakları,
d) Şap hastalığı salgını ile ilişkili gelişen tüm
olayların kronolojik sırayla kayıt edileceği ve farklı etkinliklerin
ilişkilendirilmesi ve koordinasyonuna olanak tanıyan, ilgili kişilerin
paylaşımına açık günlük dergi,
e) Şap hastalığı salgını ile ilgili olabilecek ve bu tür
bir vakanın ortaya çıkması durumunda temasa geçilebilecek ulusal ve
uluslararası kurum ve laboratuvarların sıralandığı listeler,
f) Şap hastalığı salgınının ortaya çıkması durumunda,
yerel hastalık kontrol merkezinde veya 63 üncü maddede öngörülen uzman
gruplarında derhal görevlendirilmek üzere, bağlantıya geçilebilecek
personelin ve diğer kişilerin listeleri,
g) Şap hastalığı salgınının ortaya çıkması durumunda
bağlantı kurulacak yetkili çevre koruma kurumlarının ve birimlerinin
listeleri,
ğ) İşleme tesislerinin bulunduğu yerleri gösteren
haritalar,
h) Şap hastalığı salgınının ortaya çıkması durumunda
görevlendirilebilecek ve hayvan karkasları ile hayvan atıklarının muamele
edilmesi veya işlenmesi yetkisi verilen muamele ve işleme tesislerinin
sıralandığı ve kapasite, adres ile temas kurulmasına yarayan diğer
ayrıntıların yer aldığı listeler,
ı) Karkas çürümesi sonucunda, başta yerüstü ve yeraltı
suları olmak üzere yakın çevreye,
vücut dokusu ile sıvı ve dezenfektan akışının takibine ve kontrol edilmesine
yönelik önlemlerin sıralandığı listeler.
Yerel
hastalık kontrol merkezlerinin kuruluş, işlev ve görevleri
MADDE 61 – (1)
Yetkili birim şap hastalığı salgınının ortaya çıkması durumunda Hayvan
Sağlık Zabıtası Komisyonunun alacağı kararları uygulamak üzere derhal,
tümüyle işlevsel yerel hastalık kontrol merkezleri kurar.
(2) Bakanlık acil eylem planları kapsamında, yerel
hastalık kontrol merkezlerinin olası yerleşimi, kurumsal yapısı, personeli,
konumu, tesisleri ve ekipmanı, yönetim sistemleri,
iletişim araçları ve bilgilendirme yöntemlerine ilişkin hükümlere yer
verir.
(3) Yerel hastalık kontrol merkezleri, özellikle, 59
uncu maddenin üçüncü fıkrasının (b)
bendinde öngörülen önlemlere ilişkin olarak, ulusal/merkezi hastalık
kontrol merkezi ile koordinasyon ve yakın işbirliği içerisinde çalışır.
(4) Şap hastalığı salgınının ortaya çıkması durumunda,
yerel hastalık kontrol merkezlerinin, bu Yönetmelikte yer verilen
önlemlerin zamanında uygulanmasını temin edecek gerekli kurumsal yapıya
sahip olmasını sağlar.
Yerel
hastalık kontrol merkezlerinin teknik gereksinimleri
MADDE 62 – (1)
Yetkili birim yerel hastalık kontrol merkezlerinin, gereksinim duyulan
personel, tesisler ve ekipmana sahip olmasını ve epidemiyolojik araştırma
çevre koruma, enfekte sürülere ait karkasların işlenmesi, bölgelerin resmi
gözetimi, izleme, hayvan refahı ve acil kesimler temizlik ve dezenfeksiyon
ile diğer hijyen önlemleri, acil aşılama ve
politikaya ilişkin tüm diğer kararlar ile ilgili önlemlerin zamanında
uygulanmasını temin edecek açık bir yönetsel yapıya ve etkin yönetime sahip
olacak biçimde gerekli tedbirleri alır.
(2) Yerel hastalık kontrol merkezlerinde, en azından
aşağıda belirtilenler bulunur.
a) Ulusal hastalık kontrol merkezi ile iletişim kurmak
için ayrılmış bir telefon hattı ve yetiştiriciler ile diğer bölge
vatandaşlarının, alınan önlemlere ilişkin güncel ve doğru bilgi
edinebilecekleri erişilebilir telefon hatları,
b) Gerekli iletişim araçları ve verilerin etkin yönetimi
için gerekli araçlar ile donatılmış saha personeli,
c) Tercihen bilgisayar destekli ve ulusal hastalık
kontrol merkezi ile tüm gerekli veritabanları, laboratuvarlar ve diğer
kurumlar ile bağlantılı bir kayıt sistemi,
ç) Şap hastalığı salgınının ortaya çıkması durumunda
gelişen tüm olayların kronolojik sırayla kayıt edilmesi için tutulan ve
farklı etkinliklerin ilişkilendirilmesi ve koordinasyonuna olanak tanıyan,
ilgili kişilerin paylaşımına açık günlük dergi,
d) Her bölgede bulunan özel veteriner hekimler ve yerel
kurumlar da dahil olmak üzere, şap hastalığı
salgınının ortaya çıkması durumunda bağlantı kurulacak ve görev alabilecek
kişilerin güncel listesi,
e) Şap hastalığı salgınının ortaya çıkması durumunda, 17
nci ve 19
uncu maddelerde yer alan hükümlerin uygulanabileceği işletmelerin güncel
listeleri,
f) Bu Yönetmeliğe uygun şekilde itlaf edilen ve çevrenin
korunmasına yönelik ulusal mevzuata uygun şekilde işlenecek hayvanların
olası yakılma veya gömülme yerlerinin güncel envanterleri,
g) Şap hastalığı salgınının ortaya çıkması durumunda her
bir bölgede bağlantı kurulması zorunlu olan ve görev alacak yetkili çevre
kurumları ile diğer çevre birimlerinin güncel listesi,
ğ) Karkasların, başta yerüstü ve yeraltı suları olmak
üzere çevreye zarar vermeden gömülebileceği uygun atık depolama yerlerini
gösteren haritalar,
h) Hayvan karkasları ve hayvan atıklarının işlenmesi ve
imha edilmesi yetkisi verilen işletmelerin listesi,
ı) Karkas çürümesi sonucunda, başta yerüstü ve yeraltı
suları olmak üzere, yakın çevreye vücut dokusu ile sıvı ve dezenfektan
akışının karışmasının takibine ve kontrol edilmesine yönelik önlemlerin
sıralandığı listeler.
Uzman grubu
MADDE 63 – (1)
Bakanlık, dengeli sayıda epidemiyolog, veteriner hekim araştırıcı ve
virologdan oluşan ve şap hastalığı salgınının ortaya çıkması olasılığına
karşı hazırlıklı olmayı teminen, yetkili birime uzmanlık bağlamında
yardımcı olacak ve kalıcı olarak iş gören bir uzman grubu oluşturur.
(2) Şap hastalığı salgınının ortaya çıkmasından
kuşkulanıldığı durumda, uzman grubun asgari sorumlulukları aşağıdaki
gibidir.
a) Klinik tablo ve epidemiyolojik durumu değerlendirmek,
b) Şap hastalığı tanısı için gereksinim duyulan
örnekleme ve analizler ile yerine getirilmesi gereken ek uygulamalar ve
alınması gereken önlemler ile ilgili olarak önerilerde bulunmak,
(3) Şap hastalığı salgınının ortaya çıkması durumunda
uzman grubunun asgari sorumlulukları şunlardır.
a) Aşağıda belirtilen konularda gerekli verilerin
toplanmasını teminen, en azından ilk vaka üzerinde ve gerektiği takdirde,
yerinde, klinik tablonun değerlendirilmesi ve epidemiyolojik araştırmanın
analizinin yapılması;
1) Enfeksiyon kaynağı,
2) Enfeksiyon etkeninin giriş tarihi,
3) Hastalığın olası yayılışı.
b) Gerekli raporların Bakanlık yetkililerine ve ulusal/merkezi
hastalık kontrol merkezine iletilmesi,
c) İşletmeler ve 18 inci maddede öngörülen yerlerde
alınması gereken biyo-güvenlik önlemleri dahil
tarama, örnekleme, test prosedürleri, kontrol ve alınması gereken diğer
önlemler ile uygulanacak strateji ve acil aşılama ile ilgili önerilerde
bulunulması,
ç) Epidemiyolojik araştırmanın izlenmesi ve
yönlendirilmesi,
d) Epidemiyolojik verilerin, coğrafi, meteorolojik ve
diğer gerekli bilgiler ile desteklenmesi,
e) Düzenli aralıklarla, epidemiyolojik verilerin analiz
edilmesi ve risk değerlendirmesi çalışmalarının yapılması,
f) Hayvan karkasları ve hayvan atıklarının işlenmesi
uygulamalarının, çevre üzerindeki olumsuz etkilerini en aza indirgenerek
yapılmasını temin etmek için yardımda bulunulması.
ONİKİNCİ
BÖLÜM
Antijen ve
Aşı Bankaları
Ulusal
antijen ve aşı bankaları
MADDE 64 – (1)
Bakanlık acil eylem planı çerçevesinde kullanımı onaylanmış antijenler veya
aşılar ile acil aşılama durumlarında değerlendirilecek rezervlerin
saklanacağı ulusal antijen ve aşı bankaları kurar ve bunların sürekliliğini
sağlar.
(2) Acil aşılamaya gerek duyulması halinde kullanılacak
aşıların paketlenmesi ve saklanması için, ücreti karşılığında, kurumların
hizmetinden yararlanabilir.
(3) Bu madde uyarınca, antijen ve aşı bankalarındaki
antijen ve aşıların özellikleri Bakanlık tarafından belirlenir.
Şap
hastalığı aşılarının test edilmesi
MADDE 65 – (1)
Bakanlık aşıların etkinlik ve zararsızlık yönünden gerekli testlerin
yapılmasını düzenler.
ONÜÇÜNCÜ
BÖLÜM
Diğer Hayvan Türlerinde Şap Hastalığı
Şap
hastalığının önlenmesi ve kontrolüne yönelik ek önlemler
MADDE 66 – (1)
Yiyecek artıklarının hayvanların beslenmesi için kullanılması, söz konusu
hayvanların kullanımı ve barındığı yer neresi olursa olsun, tüm hayvanlar
için yasaktır.
(2) Resmi veteriner hekim duyarlı türlerden olan çift
tırnaklılar takımının geviş getirenler, domuzumsular ve topuk tabanlılardan
deve, lama alttakımında olan evcil ve yaban hayvanlar, kemiriciler veya
hortumlular takımında yer alan şap hastalığına duyarlı hayvanların şap
hastalığı ile enfekte olduklarına dair bilgi alır almaz, vurulan ya da ölü
bulunan tüm yaban hayvanlarının laboratuvar testlerinin yapılması da dahil olmak üzere incelenerek hastalığın varlığını ya da
yokluğunu teyit edecek tüm uygun önlemleri alır. Hastalığa karşı hassas
hayvan türlerinin sahiplerini ve avcıları bu hastalık konusunda
bilgilendirir.
(3) Resmi veteriner hekim yabani hayvanların şap
hastalığı ile enfekte olduğundan kuşkulanıldığına dair bilgilendirildiği
anda, hastalığın yayılmasını sınırlandırmak için Ek-14’te yer alan konuları
derhal uygular ve şap hastalığını, Ek-14’ün (B) bölümüne uygun şekilde
eradike edebilmek için bir plan hazırlar. Yetkili kurum, duyarlı hayvan
türleri yetiştiren çiftçileri ve avcıları, doğrulanan hastalık olgusu ile
ilgili olarak bilgilendirir.
ONDÖRDÜNCÜ
BÖLÜM
Çeşitli ve Son Hükümler
Düzenleme
yetkisi
MADDE 67 – (1) Bu
Yönetmelikteki şap hastalığına yakalanmış ya da şap hastalığından şüpheli hayvanların
itlaf edilmelerine dair hükümler, Bakanlıkça belirlenen yerlerde uygulanır.
Yürürlük
MADDE
68 –
(1) Bu Yönetmelik yayımı tarihinde yürürlüğe girer.
Yürütme
MADDE
69 –
(1) Bu Yönetmelik hükümlerini Tarım ve Köyişleri Bakanı yürütür.
EK-1
MİHRAK TANIMI
(1) Bir
işletme, aşağıda sıralanan kriterlerden bir veya
daha fazlasını karşıladığında, Şap Hastalığı mihrakı ortaya çıktığı ilan
edilir.
a) Şap
virüsünün, bir hayvandan, söz konusu hayvana
ait herhangi bir üründen veya hayvanın bulunduğu çevreden izole
edilmesi,
b) Şap hastalığına özgü klinik bulguların, duyarlı
türlere ait bir hayvanda gözlenmesi ve şap virüsünün bir veya daha fazla
serotiplerine özgü viral antijen veya viral ribonukleik asitin (RNA) bu
hayvandan veya aynı epidemiyolojik gruba dahil
hayvanlardan alınan örneklerde saptanması ve tanımlanması,
c) Şap
hastalığına özgü klinik bulguların duyarlı türlerden birine ait bir
hayvanda gözlenmesi ve olası seropozitiflik nedenleri olarak, geçmişte
yapılmış aşılama, kalıntı niteliğindeki maternal antikorlar veya spesifik
olmayan reaksiyonların dışlanması koşuluyla, söz konusu hayvan veya aynı
gruptaki diğer hayvanların, şap virüsünün yapısal veya yapısal olmayan
proteinlerine özgü antikorlar bakımından pozitif olması,
ç) Şap virüsünün bir veya daha fazla sayıdaki serotipine
özgü viral antijen veya viral RNA’nın, duyarlı türlerden bir hayvana ait
örneklerde saptanması ve tanımlanması ve yapısal proteinlere özgü antikor
saptanması durumunda olası seropozitiflik nedenleri olarak geçmişte yapılmış
aşılama, kalıntı niteliğindeki maternal antikorlar veya spesifik
olmayan reaksiyonların dışlanması koşuluyla, hayvanların şap virüsünün yapısal
veya yapısal olmayan proteinlerine özgü antikorlar bakımından pozitif
olması,
d) Doğrulanmış
bir şap hastalığı vakası ile epidemiyolojik bağlantı saptanması ve aşağıda
sıralanan durumlardan en az birinin geçerli olması,
1) Bir
veya daha fazla sayıda hayvanın, olası seropozitiflik nedenleri olarak
geçmişte yapılmış aşılama, kalıntı niteliğindeki maternal antikorlar veya spesifik olmayan reaksiyonların dışlanması koşuluyla,
şap virüsünün yapısal veya yapısal olmayan proteinlerine özgü antikorlar
bakımından pozitif olması,
2)
Duyarlı türlere ait bir veya daha fazla sayıda hayvandan alınan örneklerde,
şap virüsüne ait bir veya daha fazla sayıda
serotipe özgü viral antijen veya viral RNA’nın saptanması ve tanımlanması,
3)
Duyarlı türlerden bir veya daha fazla sayıda hayvanda olası seropozitiflik
nedenleri olarak geçmişte yapılmış aşılama, kalıntı niteliğindeki maternal
antikorlar veya spesifik olmayan reaksiyonların
dışlanması koşuluyla, şap virüsünün yapısal veya yapısal olmayan
proteinlerine karşı öncesinde negatif olan serumların pozitif olarak saptanması
ile aktif enfeksiyonun varlığının serolojik olarak kanıtlanması. (Geçmişe
yönelik seronegatifliğin mantıksal olarak beklenemeyeceği durumda,
serolojik değişim üzerindeki inceleme, aynı hayvanlardan, iki veya daha
fazla defa, yapısal proteinler söz konusu olduğunda en az beş gün arayla,
yapısal olmayan proteinler söz konusu olduğunda ise, en az yirmibir gün
arayla alınan çift örnekler üzerinde yürütülür.),
4) Şap
hastalığına özgü klinik bulguların, duyarlı türlerden bir hayvanda
gözlenmesi.
EK-2
İNCELEME
Klinik
Muayene,
(1) İşletmelerde,
tüm duyarlı türlere ait hayvanların, şap hastalığına özgü klinik bulgular
yönünden klinik muayenesi zorunludur.
(2) Özellikle
risk altındaki işletmelerden nakledilmeleri veya risk altındaki işletmeler
ile yakın teması bulunan kişiler veya ekipman ile
yakın teması olması dolayısıyla şap virüsüne maruz kalmış olma olasılığı
yüksek olan hayvanlara önem verilmesi zorunludur.
(3) Klinik
muayenede, 4 üncü maddenin birinci fıkrasının (m) bendinde öngörülen
kuluçka süresi ve duyarlı hayvan türlerinin barındırılma şekli de dahil olmak üzere, şap hastalığının bulaşma şeklinin
dikkate alınması zorunludur.
(4) İşletmede
hayvan sağlığına ilişkin amaçlara yönelik olarak tutulmuş kayıtlar detaylı
olarak incelenmelidir. Bu kayıtlar, arasında mortalite, morbidite ve yavru
atma olguları, klinik gözlemler, verim ve yem tüketimindeki değişiklikler,
hayvan alımı ve satımı, kontamine olma olasılığı bulunan kişilerin
ziyaretleri ve anamnez bakımından önem taşıyan diğer bilgilerdir.
Örnekleme Usulleri
(5)
Genel hükümler,
a) Serolojik
örnekleme,
1) 63 üncü maddede öngörülen uzman
grubu bünyesinde oluşturulan epidemiyoloji ekibinin önerileri doğrultusunda
ve
2) İzleme ve
kanıt teminini desteklemek üzere ve geçmişte enfeksiyon
geçirilmemiş olması durumunda, Ek-1’de yer alan tanım da dikkate alınarak
yapılır.
b) Hastalık
sonrası yürütülecek hastalık gözetimi (surveillance) çerçevesinde yapılacak
örneklemelere bu Ekte aksi belirtilmediği takdirde, enfekte işletmelerde
duyarlı hayvanların öldürülmesi ve ön temizlik ile dezenfeksiyon uygulanmasının
ardından en az yirmibir gün geçmeden
başlatılamaz.
c) Duyarlı
türlere ait hayvanlarda örnekleme bu Ekte belirtilen hükümlere uygun olarak
yürütülür. Şap hastalığı mihrakında açık klinik belirtiler göstermeyen
koyun, keçi veya diğer hayvan türlerinin mevcut olduğu durumlarda ve
özellikle bu hayvanların sığır ve domuzlar arasından görülmesi durumunda
örnekleme mutlaka yapılır.
(6) İşletmelerde
örnekleme, şap hastalığı varlığından kuşkulanılan, fakat,
klinik bulgu gözlenmeyen işletmelerde, koyunlar ve keçiler ile
epidemiyoloji ekibinin önerisi üzerine, diğer duyarlı hayvan türleri, en az
% 95 güvenilirlikle, % 5 oranında prevalans saptamaya uygun bir örnekleme
protokolü ile incelenmelidir.
(7) Koruma
bölgelerinde örnekleme,
a) 21 inci maddeden 34 üncü madde sonuna kadar yer
alan önlemlerin 35 inci madde uyarınca kaldırılması için, koruma bölgesi sınırları içerisinde
bulunan ve örneklerin alınmasından en az yirmibir gün öncesini kapsayan bir
dönemde koyun ve keçilerin, sığırlar ile doğrudan ve yakın temasının
bulunmadığı tüm işletmeler, en az % 95 güvenilirlikle, % 5 oranında
prevalans saptamaya uygun bir örnekleme protokolü ile incelenir.
b)
Ancak, yetkili kurumlar, bu Ek’in yedinci fıkrasının (a) bendine uygun şekilde,
sürü içerisindeki hastalığa yönelik, en az % 95 oranında güvenilirlikle % 2
oranında prevalans saptamaya uygun istatistik parametreler kullanılması koşuluyla,
epidemiyolojik koşullar izin verdiği takdirde, özellikle 35 inci maddenin
birinci fıkrasının (b) bendinde yer verilen önlemlerin uygulanması
çerçevesinde, örneklerin, enfekte çiftlik(ler)deki duyarlı hayvanların
elden çıkartılması ve ön temizlik ve dezenfeksiyonun uygulanmasından
sonraki en az ondört günlük süreden önce
alınamayacağına dair karar alabilir.
(8) Gözetim bölgelerinde örnekleme,
a) 36 ncı maddeden 42 nci madde sonuna kadar yer alan önlemlerin, 43
üncü madde uyarınca kaldırılması için,
özellikle koyunların ve keçilerin barındırıldığı ve klinik bulguların
yokluğunda şap hastalığı varlığından kuşkulanılması gereken gözetim alanı
sınırları içerisindeki tüm işletmeler incelenmelidir. Bu inceleme için örneklerin, aşağıda sıralanan
hususlar yerine getirilerek, çok aşamalı örnek alma metodu ile alınması
yeterlidir.
1) Örnekler,
alınmalarından en az otuz gün öncesini kapsayan bir dönemde sığırlar ile
doğrudan ve yakın temasta bulunmayan koyun ve keçilerin barındırıldığı ve
gözetim alanı dış çevresine yakın bulunan tüm idari birimlerden seçilen
işletmelerden alınmalıdır.
2) Örnekler, gözetim
bölgelerinde eşit dağıldığı varsayılan hastalığın tahmini prevalansının % 2
olması durumunda, en az % 95 güvenilirlik ile en az bir enfekte işletmenin
saptanabilmesi için gerekli sayıdaki işletmeden alınmalıdır.
3) Örneklenecek
her işletmeden sürü içerisinde % 5 oranında prevalans gösteren hastalığın %
95 güvenilirlikle saptanabilmesi için gerekli sayıda koyun ve keçiden ve
eğer işletmede 15’ten az sayıda koyun ve keçi bulunması durumunda ise
hayvanların tümünden örnek alınmalıdır.
(9) İzleme için örnekleme, 21 inci maddede belirlenen
alanlar dışındaki bölgelerde takip çalışmalarının yürütülebilmesi ve
aşılanmamış sığırlar veya domuzlar ile yakın ve doğrudan teması olmayan
koyun ve keçi populasyonunda, enfeksiyon
yokluğunun doğrulanabilmesi için Dünya Hayvan Sağlık Örgütü (OIE)
tarafından izleme için önerilmiş olan protokol veya bu ekin sekizinci
fıkrasının (a) bendinin ikinci alt bendinde verilen sürü prevalansı %1 olarak kabul
edilerek uygulanır.
(10) Bu Ek in
altıncı ve yedinci fıkraları ile sekizinci fıkranın (a) bendinin üçüncü alt
bendinde öngörülen gereksinimler doğrultusunda hesaplanan örnek sayıları,
uygulanan testin tanıdaki duyarlılığının dikkate alınabilmesi için
arttırılır.
EK-3
TEMİZLİK VE DEZENFEKSİYON İLKELERİ VE USULLERİ
(1) Genel ilkeler ve usuller,
a) 13 üncü maddede yer alan temizlik
ve dezenfeksiyon işlemleri, resmi gözetim altında ve hükümet veteriner
hekimi tarafından verilen talimatlara uygun şekilde yapılır.
b) Kullanılan dezenfektanların ve
dezenfektan yoğunluklarının, şap virüsünü tahrip ettiği, Bakanlık
tarafından resmi olarak onaylanmış olmalıdır.
c) Dezenfektanların etkisi, uzun süreli saklandıklarında olumsuz
etkilenmemelidir.
ç) Dezenfektanların ve
dezenfeksiyonda kullanılacak usullerin seçiminde, bina, araç ve cisimlerin
yapısı dikkate alınmalıdır.
d) Yağ giderici maddeler ve
dezenfektanların kullanıldığı koşullar, etkinliklerini olumsuz
etkilememelidir. Özellikle, üretici tarafından bildirilen, basınç, en düşük
sıcaklık derecesi ve gereken temas süresi gibi teknik parametrelere
uyulmalıdır
e) Dezenfektanın etkisi, yağ giderici maddeler gibi diğer
maddeler ile etkileşim sonucu ortadan kalkmamalıdır.
f) Kullanılan dezenfektandan
bağımsız olarak dezenfeksiyonda aşağıda sıralanan genel kurallara
uyulmalıdır.
1) Dışkının yanı sıra yataklık ve
altlıklar dezenfektan ile iyice emdirilerek muamele edilmelidir.
2) Temizlik ve dezenfeksiyon
işlemlerinin etkinliğini azaltacak ekipman veya
kurulu araç ve gereçlerin, mümkün olduğu takdirde, uzaklaştırılması veya
sökülmesinin ardından, özellikle, kontamine olma olasılığı bulunan zemin,
yerler, rampalar ve duvarlar dahil olmak üzere, tüm yüzeyler dikkatlice
fırçalanarak ve ovularak yıkanmalı ve temizlenmelidir.
3) Bu bendin birinci ve ikinci alt
bentlerinin gerçekleştirilmesinden sonra üretici talimatlarında bildirilen
asgari temas süresince yeniden dezenfektan uygulanmalıdır.
4) Temizlik işlemleri için
kullanılan su, şap virüsünün yayılması riskini ortadan kaldıracak şekilde
ve hükümet veteriner hekiminin talimatlarına uygun şekilde uzaklaştırılmalıdır.
5) Yıkamanın, basınç ile uygulanan
sıvılar kullanılarak ve dezenfeksiyon ardından yapılması halinde, önceden
temizlenen veya dezenfekte edilen bölümlerin
yeniden kontaminasyonu önlenmelidir.
6) Kontamine olma olasılığı bulunan ekipman, kurulu araç ve gereçler, cisimler veya
bölmelerin yıkanması, dezenfeksiyonu veya imhası göz önünde
bulundurulmalıdır.
7) Bu Yönetmelik çerçevesinde
gerekli görülen temizlik ve dezenfeksiyon işlemleri, işletme kayıt
defterine veya araçların söz konusu olması durumunda araç seyir defterine
kaydedilmeli ve resmi onay gerekli olması halinde, denetleyici konumundaki
hükümet veteriner hekimi tarafından tasdik edilmelidir.
(2) Enfekte olan işletmelerin
temizliğine ve dezenfeksiyonuna ilişkin özel hükümler:
a) Ön temizlik ve dezenfeksiyon,
1) Hayvanların itlaf edilmesi
sırasında, şap virüsünün yayılmasını önlemek veya en aza indirgemek için
gerekli tüm önlemler alınır. Diğer önlemlerin yanı sıra bu önlemler, geçici dezenfeksiyon ekipmanının
kurulması, koruyucu giysiler ve duş alma olanağının sunulması, kullanılmış
olan ekipman, araç ve gereçler ile binaların
dekontamine edilmesi ve havalandırma sisteminin kapatılmasını içermelidir.
2) İtlaf edilen hayvanların
karkasları üzerine dezenfektan püskürtülmeli ve karkaslar işletmeden,
işlenmek ve imha edilmek üzere, kapalı ve sızıntı yapmayan araçlar
içerisinde uzaklaştırılmalıdır.
3) Duyarlı hayvan türlerinin
karkasları, işlenmek ve imha edilmek için uzaklaştırılır uzaklaştırılmaz,
söz konusu hayvanların içinde barındırıldığı bina bölümleri ve itlaf, kesim
veya post-mortem muayene sırasında kontamine olan diğer bina bölümlerine,
bahçeye, vs. bu amaçla kullanımı onaylanmış dezenfektanlar
püskürtülmelidir.
4) Kesim veya post-mortem muayene
sırasında dökülmüş olan doku parçaları veya kan ile binaların, bahçelerin
ve gereçlerin, vs. gözle görülür kontaminasyonu dikkatlice toplanmalı ve
karkaslarla birlikte uzaklaştırılmalıdır.
5) Kullanılan dezenfektan,
uygulandığı yüzeyde en az 24 saat süreyle kalmalıdır.
b) Nihai temizlik ve dezenfeksiyon,
1) Tüm yüzeylerdeki
yağ ve kir, yağ giderici bir madde ile uzaklaştırılmalı ve soğuk su ile
yıkanmalıdır.
2) Soğuk su ile
yıkamanın ardından, dezenfektan yeniden püskürtülmelidir.
3) Yedi gün sonra,
binalar tekrar yağ giderici madde ile muamele edilerek, soğuk su ile
yıkanmalı ve dezenfektan püskürtülmesinin ardından yeniden soğuk su ile
yıkanmalıdır.
(3) Kontamine altlık,
gübre ve sıvı ahır gübresinin dezenfeksiyonu,
a) Gübrenin katı
kısmı ile kullanılmış altlık kızışma sağlanması için istiflenir, bu işlem
için tercihen 1 m3 gübreye, granül halinde 100 kg. sönmemiş kireç
eklenir ve yığının tamamında sıcaklığın en az 70°C olması temin
edilerek üzerine dezenfektan püskürtülerek en az kırkiki gün beklenir. Bu
süre zarfında yığın ya üzeri örtülerek veya aktarılarak ısıl işlemin tüm
katmanlara ulaşması sağlanır.
b) Gübre ve sıvı
ahır gübresinin sıvı kısmı, en son enfekte materyal ilavesinden sonra en az
kırkiki gün saklanmış olmalıdır. Sıvı ahır gübresinin ağır kontaminasyonu
veya olumsuz iklim koşullarının mevcut olması durumunda, söz konusu süre
uzatılabilir. Şap virüsünün öldürülmesi amacıyla madde içerisindeki pH
değerinin yeterli düzeyde değiştirilebilmesi için dezenfektan eklenmiş
olması durumunda ise, söz konusu süre kısaltılabilir.
(4) Özel Durumlar
a) Teknik
nedenler veya güvenlik dolayısıyla, temizlik ve dezenfeksiyon işlemlerinin,
bu yönetmeliğe uygun şekilde tamamlanamaması halinde, şap virüsünün olası
yayılmasını önlemek amacıyla, binalar ve tesisler olabildiğince temizlenmeli
ve dezenfekte edilmeli ve içerisinde en az bir yıl
süreyle duyarlı hayvan türleri barındırılmamalıdır.
b) Bu Ek’in ikinci fıkrasının (a) ve
(b) bentlerinin istisnası olarak, açık ahır işletmeleri söz konusu
olduğunda, çiftlik tipini ve iklim koşullarını göz önünde bulundurarak,
yetkili birim, temizlik ve dezenfeksiyon için özel usuller belirleyebilir.
c) Yetkili kurum,
bu Ek’in üçüncü fıkrasının istisnası olarak, dışkı ve gübrenin
dezenfeksiyonu için şap virüsünü etkin bir şekilde yok ettiği bilimsel
kanıtlarla ortaya konan özel usuller belirleyebilir.
EK-4
İŞLETMELERE YENİDEN HAYVAN GİRİŞİ
Genel
Prensipler
(1) İşletmeye yeniden hayvan girişi,
işletmenin en son dezenfeksiyonunun tamamlanmasından en az yirmibir gün
sonra başlamalıdır.
(2) İşletmeye yeniden hayvan girişi
ancak aşağıdaki koşullar yerine getirildiğinde başlayabilir.
a) Hayvanlar şap hastalığına ilişkin
hayvan sağlığı kısıtlaması bulunan alanlardan gelmemelidir.
b) Yetkili birim, işletmeye girmesi
planlanan büyükbaş hayvan ve domuzlarda,
klinik belirtiler esas alınarak veya şap hastalığına duyarlı diğer
türler söz konusu olduğunda ise bu Ek’in üçüncü fıkrasında belirtilen
gözlem süresinin sonunda yapılacak laboratuvar incelemesi ile kalmış olması
muhtemel şap virüsünün tespit edilebileceği hususunda emin olunmalıdır.
c) Bu Ek’in ikinci
fıkrasının (b) bendinde belirtilen bağışıklık tepkisinin yeterli olmasını
sağlamak için hayvanların; Ya en az otuz gündür şap hastalığı vakası görülmemiş
olan işletmeyi merkez alan en az on km yarıçaplı bir alanda yer alan
işletme menşeli olmak veya bu işletmeden geliyor olmaları ya da İşletmeye
getirilmeden önce alınan numuneleri, Ek-11’de tanımlanan şap virüsüne karşı antikorların belirlenmesi için yapılan
testlerde negatif olarak bulunan hayvanlar olmaları zorunludur.
(3) İşletmeye yeniden giriş,
işletmedeki tarım uygulamalarına bağlı olmaksızın aşağıdaki prosedürlere uygun olmalıdır.
a) Söz konusu işletmedeki tüm birim
ve binalara hayvan girişi yapılmalıdır.
b) Birden fazla birim veya binadan
oluşan işletmelerde, her birim veya bina için aynı anda yeniden giriş
yapılması gerekli değildir, ancak, şap hastalığına duyarlı türlere ait
hiçbir hayvan, tüm birim ve binalara yeniden giriş yapan hayvanlar,
işletmeye yeniden hayvan girişi prosedürlerinin
tamamı yerine getirilmeden işletmeyi terk edemez.
c) Hayvanlar,
işletmeye giriş yapılmasını takip eden ilk ondört gün içinde her üç günde
bir klinik muayeneye tabi tutulur.
ç) Yeniden girişi
takip eden onbeş-yirmisekiz günlük dönemde hayvanlar her hafta bir kez
klinik muayeneye tabi tutulur.
d) En son girişten
en az yirmisekiz gün sonra hayvanlar klinik olarak incelenmelidir ve
Ek-2’nin altıncı fıkrasında belirtilen gereklilikler uyarınca şap
hastalığına karşı antikor varlığının tespiti için numune alınmalıdır.
(4) Bu Ek’in
üçüncü fıkrasının (d) alt bendinde belirtilen muayene ve testler negatif
olarak sonuçlandığında işletmeye yeniden hayvan girişi işlemi tamamlanmış
kabul edilir.
Önlemlerin
Uzatılması ve Muafiyetler,
(5) Yetkili birim aşağıdakileri
uygulayabilir.
a)Temizlenmesi ve dezenfekte
edilmesi zor olan işletmelerde ve özellikle açık hava işletmelerinde gözlem
hayvanlarının kullanımı,
b)İşletmeye yeniden hayvan girişi
çerçevesindeki ek koruma ve kontrol önlemleri.
(6) Yetkili birim, yeniden hayvan
girişi yapılan işletmeyi merkez alan on km yarıçaplı alanda en son vakanın
sona ermesinden üç ay sonra hayvan girişi yapıldığı durumlarda, bu Ek’in
üçüncü fıkrasının (b), (c) ve (ç) alt
bentlerinde belirtilen önlemlere istisna getirebilir.
Acil Aşılama ile Bağlantılı Yeniden Hayvan Girişi,
(7) 51 inci madde uyarınca
oluşturulan aşılama bölgesinde işletmeye yeniden hayvan girişi bu Ek’in
birinci ve ikinci fıkraları uyarınca
yapılır.
(8) Yetkili birim, aşılama bölgesi
dışında yerleşik işletmelere aşılanmış hayvan girişine aşağıda koşullarda
izin verebilir.
a)
İşletmeye giren aşılanmış hayvan oranı, işletmeye giren hayvanların
%75’inden fazla ise; duyarlı türlere
ait hayvanların işletmeye yeniden girişinden sonraki yirmisekiz günden önce olmamak kaydıyla, Ek-2’nin altıncı
fıkrasında belirtilen istatistiksel parametreler kullanılarak yapılan
rasgele örnekleme ile aşılanmış hayvanlar yapısal olmayan proteinlere karşı
antikor tespiti için test edilmiş olmalı ve aşılanmamış hayvanlar için bu
Ek’in Genel Prensipler bölümünde yer alan hükümler karşılanmış olmalı veya
b)
İşletmeye giren aşılanmış hayvan oranı, işletmeye giren hayvanların
%75’inden az ise; aşılanmamış hayvanlar gözlem hayvanı olarak kabul
edilmeli ve bu Ek’in Genel Prensipler bölümünde yer alan hükümler
karşılanmış olmalıdır.
EK-5
TEK TIRNAKLI HAYVAN HAREKETLERİNE
GETİRİLEN SINIRLAMALAR
Asgari Önlemler
1) İthalatçı ülke tarafından istenen
belgeler düzenlenmeden, 12 nci maddeye uygun olarak en az bir şap vakasının
varlığının teyit edildiği yerlerden tek tırnaklı hayvanların ihracat
amacıyla sevkine izin verilmez.
Tavsiye Edilen Önlemler;
(1) 9
uncu maddenin üçüncü fıkrası uyarınca yetkili birimlerce tüm hayvanların
hareketlerine yönelik bir yasaklamanın getirildiği hallerde, 6 ncı ve 12
nci maddelerinde belirtilen kısıtlamalar kapsamındaki işletmelerde bulunup
da, duyarlı türlerin bulunmadığı yerlerde özel veteriner tedavisine ihtiyaç
duyan tek tırnaklıların, aşağıdaki koşullar sağlandığı sürece bulundukları
işletmeden nakillerine izin
verilebilir.
a) Acil
durumların kaydı veteriner hekim tarafından haftada yedi gün, yirmidört
saat tutulmalıdır.
b) Varış noktasındaki
kliniğin mutabakatı alınmalıdır.
c) Nakil işlemine, haftada
yedi gün, günde yirmidört saat ulaşılabilir olan yetkili birimler
tarafından izin verilmesi gerekmektedir.
ç) Nakledilen tek
tırnaklılara, bir tanımlama belgesi eşlik etmelidir.
d) Hayvanlar yola
çıkmadan önce, hazır bulunan hükümet veteriner hekimi gidiş güzergahı hakkında bilgilendirilecektir.
e) Tek tırnaklılar
mutlaka tımar edilmeli ve etkili bir dezenfektan ile silinmelidir.
f) Tek tırnaklılar,
kullanımdan önce ve kullanım sonrası temizlenen ve dezenfekte
edilen tek tırnaklıları taşımaya tahsis edilmiş ve bu şekilde kullanıldığı
anlaşılabilir araçlarla nakledilmelidir.
(2) Koruma ve gözetim
bölgelerine ilişkin tek tırnaklı hayvan kontrolleri,
a) Tek tırnaklıların
21 inci madde uyarınca oluşturulan koruma ve gözetim bölgeleri dahilinde hareketi, aşağıdaki koşullara tabidir.
1)
Duyarlı hayvanlar grubundan hayvanların bulunmadığı koruma ve gözetim
bölgelerindeki işletmelerde bulunan tek tırnaklıların; koruma alanlarında
kullanımına, uygun temizleme ve dezenfeksiyon önlemlerine tabi tutulması
kaydıyla izin verilebilir ve gözetim bölgesi dahilindeki
yerlerde bu tür hayvanların kullanımına kısıtlama getirilmeyebilir.
2) Tek tırnaklılar,
tek tırnaklı taşımaya tahsis edilmiş araçlar ile duyarlı türlerin
bulunmadığı işletmelere bir sınırlama getirilmeksizin nakledilebilir.
3) Yetkili birimler,
istisnai durumlarda, tek tırnaklıların nakline tahsis edilmiş veya kayıtlı
tek tırnaklı taşıma araçları ile duyarlı türlerin bulunmadığı bir
işletmeden, koruma bölgesinde kurulmuş ve duyarlı türlerin bulunduğu başka
bir işletmeye nakledilmesine, nakliye aracının hayvanların yüklemesi
yapılmadan önce ve varış noktasındaki işletmenin terk edilmesinden önce
temizlenmesi ve dezenfekte edilmesi koşuluyla izin
verebilir.
4) Tek tırnaklıların umumi yollarda,
duyarlı türde hayvan bulundurmayan işletmelerin otlaklarında ve antrenman
yapılan yerlerde hareketlerine izin verilebilir.
b) Koruma ve gözetim
bölgelerindeki duyarlı türden hayvan barındırmayan işletmelerdeki donör
hayvanlardan tek tırnaklı sperma, ova ve embriyosu toplanması ve duyarlı
türlere ait hayvan barındırmayan işletmelerdeki alıcı tek tırnaklılarda
kullanılmak üzere nakliyesi kısıtlanmaz.
c)
Gözetim bölgelerinde, duyarlı türlere ait hayvan bulunduran ancak 6 ncı ve
12 nci maddelerde belirtilen kısıtlamalara tabi olmayan işletmelere tek
tırnaklının sahibi, veteriner hekim, tohumlamacı ve nalbantların yaptıkları
ziyaretler, aşağıdaki koşullara tabi olacaktır
1) Tek tırnaklılar
duyarlı türlere ait hayvanlardan ayrı tutulur ve yukarıda belirtilen
kişilerin duyarlı hayvanların bulunduğu alanlara girişi etkin bir şekilde
engellenir.
2) Tüm ziyaretçiler
kayıt edilmelidir.
3) Nakliye araçlarının
ve ziyaretçi botlarının temizlenmesi ve dezenfeksiyonu yapılmalıdır.
EK-6
ŞAP VİRÜSÜNÜN İMHA EDİLMESİ İÇİN
ÜRÜNLERİN İŞLEME TABİ TUTULMASI
BÖLÜM A
Hayvansal Kökenli Ürünler
(1) Duyarlı türlere ait hayvanların
et ürünleri, deri ve postlar, koyun yünü, sığır kılı, domuz kılı, ilaçlar,
in vitro tanı ve laboratuvar kimyasalları da dahil
olmak üzere teknik amaçlarla kullanılan kan ve kan ürünleri, ısıl işleme
tabi tutulmuş domuz yağı veya işlenmiş yağlar, evcil hayvan maması ve köpek
dişlikleri, tırnaklı av hayvanları, temizlenmiş, kazınmış, otuz gün boyunca
sodyum klorür ile tuzlanmış veya kazınma sonrasında ağartılmış veya
kurutulmuş ve işleme tabi tutulması sonrasında yeniden kontamine olması
engellenmiş hayvan bumbarları ve diğer ürünler şap virüsünün tamamen yok
olmasını sağlayacak şekilde işlem görmüş olmalıdır. Bunlarla ilgili özel
işlem metotları Bakanlık tarafından talimat haline getirilir.
BÖLÜM B
Hayvansal
Kökenli Olmayan Ürünler
(1) Sap ve saman aşağıdaki işlemlere
tabi tutulmuş olmalıdır.
a) Asgari 80o C
sıcaklık ve en az on dakika süre ile kapalı bir haznede buhar uygulaması
veya
b) %35-40 konsantrasyonda ticari tip
solüsyonlar kullanılarak, en az sekiz saat süre ile asgari 19o C’de
kapalı tutulan haznede üretilen formalin dumanı (formaldehid gazı) uygulaması, veya
c) En yakın şap hastalığı vakasına
iki km’den yakın olmayan binalarda, koruma altında paket veya balyalarda
depolanan ve Madde 13’te belirtilen temizleme ve dezenfeksiyon önlemlerinin
tamamlanmasını takip eden üç ayın tamamlanmasından önce ve her halükarda
koruma bölgesinde sınırlamanın sona ermesinden önce binadan çıkarılmaması,
EK-7
TAZE ET İLE İLGİLİ İŞLEMLER
BÖLÜM A
Taze Et
İle İlgili İşlemler
(1) Kemiksiz taze et: sakatatlar hariç
olmak üzere, diyaframlarla birlikte ve kemik ve ulaşılabilir ana lenf
bezlerinden ayrılmış et,
(2) Ayıklanmış Sakatat,
a) Lenf bezleri, bağ doku ve bu
dokuya yapışık olan yağları ayrılmış kalp,
b) Lenf bezleri, yapışık bağdoku ve
yağları tamamen ayrılmış karaciğer,
c) Lenf bezleri, bağdoku, bunlara
yapışık yağları tamamen ayrılmış bütün masseter kasları
ç) Kemik, kıkırdak ve bademcikler
hariç, epitelli diller,
d) Soluk borusu ve ana bronş ile
mediastinal ve bronşial lenf bezleri ayrılmış akciğerler
e) Lenf bezleri, bağ doku, yapışık
yağlar ve mukoza zarı tamamen ayrılmış, kemik veya kıkırdaksız diğer
sakatatlar,
(3) Olgunlaşma,
a) Karkasların minimum +2o C
sıcaklıkta en az yirmidört saat süreyle olgunlaştırılması,
b) Longissimus dorsi kasının
ortasında 6,0’dan daha düşük olarak kaydedilen pH değeri,
(4) Ürünler arası kontaminasyonun
engellenmesi için etkin önlemler uygulanmalıdır.
BÖLÜM B
Gözetim Bölgesi Orijinli Duyarlı Türlere Ait Hayvanlardan Üretilen
Taze Etler İçin Geçerli Olan Ek Önlemler
(1) Koruma ve gözetim bölgesi
dışında piyasaya sürülmesi amaçlanan, baş, iç organlar ve sakatatlar hariç
taze et, aşağıda yer alan ek önlemlerden en az birine uygun olarak
üretilmelidir.
a) Geviş getirenler için,
1) Hayvanlar 24 üncü maddenin ikinci
fıkrasında belirtilen kontrollere tabi tutulmalıdır.
2) Et, bu Ek in Bölüm A sının
birinci, üçüncü ve dördüncü fıkralarında
belirtilen işlemlere tabi tutulacaktır.
b) Duyarlı türlere ait hayvanlar
için,
1) Hayvanlar en az yirmibir gün
işletmede kalmıştır ve menşe işletmesinin geriye dönük izlenebilmesinin
sağlanması için tanımlıdırlar.
2) Hayvanlar 24 üncü maddenin ikinci
fıkrasında belirtilen kontrollere tabi tutulmalıdır.
3) Et açıkça tanımlanır ve en az
yedi gün boyunca resmi denetim altında tutulur ve alıkoyma dönemi sonunda
menşe işletmesinde şap virüsü enfeksiyonuna
ilişkin her tür şüphenin ortadan kalktığı resmi olarak açıklanana kadar
serbest bırakılmaz.
c) Duyarlı türlere ait hayvanlar
için,
1) Hayvanlar, şap hastalığına
duyarlı türlere ait hiçbir hayvanın işletmeye sokulmadığı menşe
işletmesinde yirmibir günlük bir durgunluk dönemini tamamladığında,
2) Hayvanlar, yüklemeden sonra
yirmidört saat içinde 24 üncü maddenin ikinci fıkrasında belirtilen
kontrollere tabi tutulmalı,
3) Yüklemeden sonraki kırksekiz saat
içinde Ek-2’nin altıncı fıkrasında belirtilen istatistiksel gereklilikler
uyarınca alınan numunelerde şap virüsüne karşı antikorların belirlenmesi
için yapılan testlerde negatif sonuçlar elde edilmeli,
4) Et, yirmidört saat resmi kontrol
altında tutulur ve hayvanların menşe işletmesinde tekrar yapılan denetim
ile enfekte veya enfeksiyondan şüpheli hayvan olma
ihtimali klinik muayene ile ortadan kalkana kadar serbest bırakılmaz.
(2) Ayıklanmış sakatat damgalanır ve
Ek-6’nın A bölümünde belirtilen işlemlerden birine tabi tutulur.
(3) Diğer ürünler 32 nci maddede
belirtilen işlemlere tabi tutulur.
EK-8
ŞAP VİRÜSÜNÜN İMHASI İÇİN SÜTÜN İŞLEME TABİ
TUTULMASI
BÖLÜM A
İnsan Tüketimine Yönelik Süt ve Süt Ürünleri
(1) Aşağıdaki işlemlerin insan
tüketimine yönelik süt ve süt ürünlerindeki şap virüsünün imha edilmesine
yönelik yeterli güvenceyi sağladığı kabul edilmektedir. Süt ve süt
ürünlerinin işlendikten sonra muhtemel bir şap virüsü kaynağı ile temasının
önlenmesi için gerekli önlemler alınmalıdır.
İnsan tüketimine yönelik süt
aşağıdaki işlemlerden en az birine tabi tutulmalıdır.
a) En az F 3 seviyesinde
sterilizasyon:
b) UHT
uygulaması,
c) pH’sı 7 veya
üzerinde olan sütlere iki kez HTST uygulanması,
ç) pH’sı 7’nin
altında olan sütlerde HTST uygulanması,
d)Aşağıdaki diğer
fiziksel uygulamalarla birlikte HTST uygulanması,
1) En az bir saat
süreyle pH’nın 6’nın aşağısına düşürülmesi veya
2) 72 °C veya
üzerinde bir sıcaklığa kadar ek ısıtma ile sonrasında desikatörde kurutma
uygulaması,
(2) Süt ürünleri
yukarıda belirtilen işlemlerden birine tabi tutulmalı veya bu maddenin
birinci fıkrası uyarınca işleme tabi tutulan sütlerden üretilmelidir.
BÖLÜM B
İnsan
tüketimine yönelik olmayan süt ve süt ürünleri ve hayvan tüketimine yönelik
süt ve süt ürünleri
(1) Aşağıdaki işlemlerin insan
tüketimine yönelik olmayan ve hayvan tüketimine yönelik olan süt ve süt
ürünlerindeki şap virüsünün imha edilmesine yönelik yeterli güvenceyi
sağladığı kabul edilmektedir. Süt ve süt ürünlerinin işlendikten sonra
muhtemel bir şap virüsü kaynağı ile temasının önlenmesi için gerekli
önlemler alınmalıdır.
a) İnsan tüketimine yönelik olmayan
ve hayvan tüketimine yönelik olan süt ve süt ürünleri aşağıdaki işlemlerden
en az birine tabi tutulmalıdır.
1) En az F 3 seviyesinde
sterilizasyon:
2) b bendinde belirtilen fiziksel
uygulamalarla birlikte UHT uygulanması,
3) İki kez HTST uygulanması,
b) Aşağıdaki diğer fiziksel uygulamalarla
birlikte HTST uygulanması,
1) En az bir saat süreyle pH’nın
6’nın aşağısına düşürülmesi,
2) 72 °C veya
üzerinde bir sıcaklığa kadar ek ısıtma ile sonrasında desikatörde kurutma
uygulanması,
(2) Süt ürünleri yukarıda belirtilen
işlemlerden birine tabi tutulmalı ya da bu bölümün birinci fıkrası uyarınca
işleme tabi tutulan sütlerden üretilmelidir.
EK-9
KORUYUCU AŞI UYGULANMASI İÇİN KARAR KRİTERLERİ VE
ACİL
AŞILAMA PROGRAMLARI İÇİN YÖNERGELER
(1) Koruyucu aşı uygulanması için karar kriterleri
Kriterler
|
Karar
|
Aşılama
için
|
Aşılamaya
karşı
|
Duyarlı hayvanların popülasyon yoğunluğu
|
Yüksek
|
Düşük
|
Klinik olarak
etkilenen baskın türler
|
Domuzlar
|
Geviş getirenler
|
Muhtemelen enfekte olmuş
olan hayvan ve ürünlerin koruma alanı dışına hareketi
|
Kanıt
|
Kanıt yok
|
|
Yüksek
|
Düşük veya Yok
|
Uygun aşı
|
Mevcut
|
Mevcut Değil
|
Vakaların kaynağı
(izlenebilirlik)
|
Bilinmiyor
|
Biliniyor
|
Vakaların oluşma
eğimi
|
Hızla yükseliyor
|
Yüzeysel veya yavaş
artış
|
Vakaların dağılımı
|
Geniş
|
Sınırlı
|
Toplu itlaf
politikasına halkın tepkisi
|
Güçlü
|
Zayıf
|
Aşılama sonrası
bölgeselleştirmenin kabul edilmesi
|
Evet
|
Hayır
|
(2) Acil Aşılamayı Başlatmak kararı için ilave kriterler
Kriterler
|
Karar
|
Aşılama için
|
Aşılamaya karşı
|
Bölgeselleştirmenin diğer ülkeler tarafından kabul edildiği
|
Biliniyor
|
Bilinmiyor
|
Kontrol stratejilerinin ekonomik etkileri
|
Eğer acil aşılamayı kapsamayan bir kontrol stratejisinin tarımsal
ve tarım dışı sektörlerde önemli ölçüde daha fazla ekonomik kayba yol
açacağı öngörülebiliyorsa
|
Eğer acil aşılamayı kapsayan bir kontrol stratejisinin tarımsal ve
tarım dışı sektörlerde önemli ölçüde daha yüksek ekonomik kayıplara yol
açacağı öngörülebiliyorsa
|
24/48 saat kuralının ardışık iki gün boyunca etkin bir şekilde
uygulanamayacağı öngörülebiliyorsa(1)
|
Evet
|
Hayır
|
Toplu itlaf politikasının
önemli sosyal ve psikolojik etkisi
|
Var
|
Yok
|
Popülasyonu yoğun olmayan hayvancılık alanlarında, entansif hayvansal üretim
yapan büyük işletmelerin mevcudiyeti
|
Var
|
Yok
|
(1) 24/48
saat kuralı aşağıdaki anlama gelmektedir.
a) 12 nci maddede belirtilen işletmelerdeki enfekte
olan sürüler hastalığın doğrulanmasından sonraki yirmidört saat içinde
itlaf edilemez.
b) Enfekte veya kontamine olmuş, ya
da olması muhtemel hayvanlar, hastalık doğrulanmadan, kırksekiz saatten
önce öldürülemez.
(3) Popülasyonu Yoğun Olan Hayvancılık Alanlarının Tanımı
(PYOHA)
a)
Bu
Yönetmeliğin uygulanmasına yönelik ve özellikle 51 inci maddenin ikinci
fıkrasında belirtilen önlemlere ilişkin karar verilirken, yetkili birim,
dikkatli bir epidemiyolojik incelemeye ek olarak (b) bendinde belirtilen Popülasyonu Yoğun Olan Hayvancılık Alanlarını (PYOHA)
dikkate almalıdır.
b)
Duyarlı
türlere ait hayvanlar; duyarlı türlere ait hayvanlar için (PYOHA), şap hastalığı
ile enfekte olmuş veya olduğundan şüphelenilen hayvanları barındıran ve
duyarlı türlere ait hayvan yoğunluğu domuzlar için 800, diğer türler için
1000 baş/km2’den yüksek olan bir işletmenin etrafındaki 10 km yarıçaplı coğrafi
alandır. Söz konusu işletmenin, 4 üncü maddenin birinci fıkrasının (p)
bendinde tanımlanan ve duyarlı türlere ait hayvan yoğunluğu domuzlar için
300, diğer türler için 450 baş/km2’den yüksek olan alt
bölgelerden birinde veya bu tür bir alt bölgeye 20 km’den az mesafede
kurulmuş olması gerekmektedir.
EK-10
CANLI ŞAP VİRÜSÜ İLE ÇALIŞILAN LABORATUVARLAR VE
KURULUŞLAR
İÇİN BİYOGÜVENLİK STANDARTLARI
(1) Canlı şap
virüsü üzerinde çalışan laboratuvarlar ve kuruluşlar, Nisan 1985’te Roma’da
gerçekleştirilen şap hastalığının kontrolüne ilişkin Avrupa Komisyonu’nun
26 ncı oturumunda belirlenen ve 1993 yılında değiştirilen “in vitro veya in
vivo şap virüsü üzerinde çalışan Laboratuvarlar için asgari standartlar”
ile ortaya konulan asgari gereklilikleri sağlamak veya bunların üzerine çıkmak
zorundadır.
(2) Canlı şap virüsü bulunduran
laboratuvar ve kuruluşlar, denetimlerden biri haber vermeksizin
gerçekleştirilmek üzere, beş yıl içinde en az iki kez denetime tabi
tutulur.
(3) Denetim
ekibi aşağıdaki kişilerden oluşur.
a) Bakanlıktan
en az bir uzman,
b) Şap hastalığı
ile ilgili en az bir uzman,
c) Biyolojik
tehlikelerle çalışan laboratuvarlarda biyo güvenliğe ilişkin sorunlar ile
ilgili en az bir bağımsız uzman.
(4) Denetim
ekibi, Bakanlığa ve yetkili birime bir rapor sunmalıdır.
EK-11
ŞAP HASTALIĞI VE DİĞER VEZİKÜLER VİRÜS
HASTALIKLARININ AYIRT
EDİCİ TANISI İÇİN TANI TESTLERİ VE STANDARTLAR
Bu Ek kapsamında, “Test” bir Laboratuvar Tanı Prosedürüne ve
“Standart” pek çok farklı laboratuvarda gerçekleştirilen karşılaştırmalı
test prosedürünü takiben uluslararası kabul görmüş
standart haline gelen referans kimyasal anlamına gelmektedir
BÖLÜM A
Teşhis
Testleri
(1) Tavsiye edilen prosedürler; OIE
el kitabında, uluslararası ticaret için “Tavsiye edilen Testler” olarak
tanımlanan tanı testleri, bundan böyle “OIE El Kitabı” olarak anılacak olup
veziküler hastalık tanısı için referans testlerini oluşturmaktadır. Şap
Enstitüsü, en az OIE El Kitabında tanımlananlar kadar sıkı standart ve
testleri kabul etmek zorundadır.
(2) Alternatif prosedürler; OIE El Kitabında “Alternatif
Testler” olarak tanımlanan testlerin veya OIE El Kitabı kapsamında yer
almayan diğer testlerin kullanımına, testin uygulanması ile OIE El
Kitabında belirlenen veya daha katı olan hassasiyet ve özgülük
parametrelerinin sağlandığı veya bunların üzerine çıkıldığını göstermesi
şartıyla izin verilebilir. Ulusal veya uluslararası ticaret için sonuçlar
üreten Şap Enstitüsü, test prosedürlerinin ilgili
OIE gereklilikleri ile uyumlu olduğunu gösteren gerekli kayıtları
oluşturmak ve saklamak zorundadır.
(3) Standartlar ve kalite kontrol;
a) Şap
Enstitüsü Dünya Referans Laboratuvarı veya uygun hallerde bölgesel
örgütlerin referans laboratuvarları tarafından organize edilen periyodik
standardizasyon ve dış kalite güvencesi uygulamalarında yer alacaktır.
b) Şap Enstitüsü kalite güvencenin
bir parçası olarak, rutin olarak kullanılan testlerin OIE El Kitabında
tanımlanan hassasiyet ve özgüllük gerekliliklerine uygun olduğunu
göstermelidir.
(4) Numune seçimi
ve nakliyesi;
a) Saha
materyalinin belirli bir kısmı 53 üncü maddenin ikinci fıkrası uyarınca
onaylanmış laboratuvarlardan birine gönderilmelidir. Ancak bu tür
materyallerin mevcut veya nakliyeye uygun olmaması halinde, aynı konakçı
türden elde edilen hayvan pasaj materyali veya düşük pasajlı hücre kültürü
materyali de kabul edilebilir.
b) Bu amaçla
kullanılan hayvan veya hücre kültürü materyaline ait geçmiş bilgisi de
sunulmalıdır.
c) Eğer alıcı
laboratuvara ulaştırma süresinin yirmidört saatten az olması bekleniyorsa,
veziküler virüs tanısı numuneleri 4 °C’de nakledilebilir.
ç)
Özefagus-farenks (probang) numuneleri için, özellikle havaalanındaki
gecikmeler dikkate alındığında, katı karbondioksit veya likit
nitrojen içinde nakliye tavsiye edilir.
d) Numunenin
ülke içinde ve ülkeler arasında şap hastalığı şüpheli durumlarından
koruması için numunenin güvenli paketlenmesine ilişkin özel önlemler
gerekmektedir. Bu düzenlemeler esas olarak konteynırların
kırılması veya sızdırmasını ve kontaminasyon riskini önlemek için
tasarlanmıştır, ancak numunelerin istenen durumda ulaşmasını sağlamak için
de önemlidir. Pakette su sızmasının önlenmesi için yaş buzdan ziyade buz
paketleri tercih edilir.
e) Numune
gönderilmeden önce alıcı laboratuvara bildirimde bulunulması ve alıcının
kabul etmesi ile ilgili ayarlamalar yapılmalıdır.
f) Bakanlığın,
ithalat ve ihracat düzenlemelerine uygun hareket edilmesi sağlanmalıdır.
BÖLÜM B
Standartlar
(1) OIE El
Kitabında belirtilen protokoller, virüs izolasyonu,
antijen tespiti ve veziküler hastalıklar için antikor tespitine yönelik
referans prosedürleri ortaya koymaktadır.
(2) Şap Hastalığı:
a) Antijen tespiti
1) Şap hastalığı virüsü antijeninin
belirlenmesi için standartlar, OIE Teşhis ve Aşı Testi Standartlar El
kitabı uyarınca oluşturulacaktır.
2) Yedi serotipin tümünün
standardize inaktive edilmiş antijenleri, şap hastalığı için OIE/FAO Dünya
Referans Laboratuvarı’ndan (DRL) temin edilebilir.
3) Şap Enstitüsü, antijen tespiti
sistemlerinin bu asgari standartlara uygun olmasını sağlamalıdır. Şap
Enstitüsü gerekli hallerde, güçlü ve zayıf pozitif kontrollerde
kullanılacak bu antijenlerin seyretilmesine ilişkin olarak OIE/FAO Dünya
Referans Laboratuvarı’ndan tavsiye alabilir.
b) Virüs izolasyonu
1) Şap virüsü izolasyonu için
standartlar OIE El Kitabına uygun olarak ve Ulusal Referans Laboratuvarı
olan Şap Enstitüsü ile
istişare edildikten sonra oluşturulmalıdır.
2) Şap virüsü izolatları OIE/FAO
Dünya Referans Laboratuvarı’ndan temin edilebilir.
3) Şap Enstitüsü, şap virüsü izolasyonunda kullanılan doku kültürü sistemlerinin
laboratuvarın tanı kapasitesine uygun tüm serotip ve suşlara duyarlı
olmasını sağlamalıdır.
c) Nükleik asit tespiti; şap virüsü RNA’sının tespit edilme
standartları OIE El Kitabında belirtilen prosedürlerle
uyumlu bir şekilde oluşturulmalıdır.
ç) Antikor tespiti (yapısal proteinler), Şap virüsüne karşı
oluşan antikorların tespit edilme standartları OIE El Kitabında belirtilen prosedürlerle uyumlu bir şekilde oluşturulmalıdır.
d) Antikor tespiti (yapısal olmayan proteinler), Şap virüsü
yapısal olmayan proteinlerine karşı oluşan antikorların tespit edilme
standartları OIE El Kitabında belirtilen prosedürlerle uyumlu bir şekilde
oluşturulmalıdır.
(3) Diğer veziküler hastalıklar;
Bakanlık gerekli gördüğü hallerde domuz veziküler hastalığı (SVD) ,
veziküler somatitis (VS) ve domuzlarda veziküler ekzantemin (VE)
laboratuvar tanısı için OIE El Kitabında belirtilen prosedürlere göre
kapasite ve laboratuvar oluşturma cihetine gidebilir.
EK-12
ŞAP ENSTİTÜSÜ’NÜN GÖREV VE SORUMLULUKLARI
(1) Şap Enstitüsü;
a) Avrupa Şap
Hastalığı ile Mücadele Komisyonunca belirlenen “Şap virüsü ile in vitro
veya in vivo olarak çalışan laboratuvarlar için asgari standartlar” da belirtilen
koşullara uygun olarak çalışmalıdır.
b) Şap Enstitüsü veziküler viral
hastalıkların teşhisinde kesintisiz bir hizmet sağlamalı, hızlı bir teşhis
için gerekli alet ve tecrübeyle donatılmış olmalıdır.
c) Şap Enstitüsü, şap hastalığının
hızlı bir şekilde tanısını yapabilmek için tanıda kullanılan virüs ve/veya
inaktif antijenler, standart serum, hücre hatları ve diğer gerekli tüm
maddelerin sağlanması ve stoklanması ile yükümlüdür.
ç) Büyük çaplı serolojik taramalar
için gerekli donanım ve tecrübeye sahip olmalıdır.
d) Tüm şüpheli birincil mihraklardan
alınan uygun örnekler bir protokole uygun olarak hızlı bir şekilde Şap
Enstitüsü’ne ulaştırılmalıdır. Yetkili birim şap hastalığı şüpheli durumlar
için, Şap Enstitüsüne örnek göndermede gereken tüm ekipman
ve materyali yerel düzeyde bulundurmak ve depolamakla sorumludur.
e) Şap Enstitüsü en kısa sürede ilk
vakadan elde edilen şap virüsü örneğininden teşhis, daha ileri
karakterizasyon ve mevcut aşı suşları ile antijenik ilişkisi hakkında bilgi
sağlamakla yükümlüdür. Ayrıca gerekli durumlarda OIE/FAO Dünya Referans
Laboratuvarına da virüs numunelerini ve/veya elde ettiği sonuçları
göndermekle yükümlüdür.
f) Şap Enstitüsü, OIE/FAO Dünya
Referans Laboratuvarı tarafından düzenlenen standardizasyon ve kalite güvence
çalışmalarına katılmalıdır.
g) Şap Enstitüsü, yetkili birimler
tarafından uygulamaya konulacak kontrol tedbirlerinde ve teşhiste gecikme
olmaması için tüm veziküler hastalıklar ve encephalomyelocarditis virüsünün
saptanması için yetkinliğe sahip olmalıdır.
EK-13
ACİL EYLEM PLANLARI İÇİN KRİTERLER VE GEREKLİLİKLER
(1) Bakanlık tarafından 57 inci
madde uyarınca hazırlanacak Acil
eylem planlarında en az aşağıda belirtilen hususlar yer alacaktır
(2) Acil eylem planlarının
uygulanması ve hızlı ve başarılı bir eradikasyon kampanyasının yürütülmesi
için merkez, il ve ilçe müdürlüklerinin, polis, jandarma, çevre il
müdürlüğü, muhtarlık gibi tüm görevli kuruluşların yetki ve sorumlulukları.
(3) Şap hastalığı salgınına karşı
mücadelenin tüm unsurlarını kapsamak için acil durum fonları, bütçesel
araçlar ve mali kaynaklar ile bunlara ulaşım yöntemleri.
(4) Şap hastalığı salgını ile baş
edebilmek için hızlı ve etkin bir karar alma sürecini sağlayacak bir emir
komuta zinciri, Genel kontrol stratejisinin yönetiminden Koruma ve Kontrol
Genel Müdürünün başkanlığında ve konu uzmanı veteriner hekimlerden oluşan
bir merkezi karar alma birimi sorumlu olacaktır.
(5) Bakanlık, bir şap hastalığı
vakası ortaya çıkması halinde, merkezi karar alma biriminde alınan tüm
kararların uygulanması için işlevsel bir ulusal hastalık kontrol merkezinin
derhal kurulması için işlevsel tüm hazırlıklar. Bu amaçla Koruma ve Kontrol
Genel Müdürü Merkezin derhal kurulabilmesini sağlamak için daimi olarak
görev yapan bir koordinatör (Genel Müdür Yardımcısı ya da Hayvan Sağlığı
Daire Başkanı) atar.
(6) Şap hastalığı vakaları ortaya
çıktığında, yerel seviyede hastalık kontrol ve çevresel koruma önlemlerinin
uygulanması için yerel hastalık kontrol merkezlerinin derhal kurulmasına
hazırlıklı olunmasını sağlamak için detaylı planlar.
(7) Bakanlığın, veterinerlik ve
çevresel güvenlik konularını gerektiği şekilde koordine edebilmesini
sağlamak için, ulusal hastalık kontrol merkezi, yerel hastalık kontrol
merkezleri ve çevresel yetkili birimler ve kurumlar arasında işbirliğinin
sağlanmasına ilişkin usul ve esaslar
(8) Gerekli hallerde tecrübe
kazanmak ve hastalığa iyi bir şekilde hazırlıklı olmak için ilgili makama
yardımcı olacak ve daimi olarak çalışacak biçimde oluşturulan uzman grupları.
(9) Personel, ekipman
ve laboratuvar kapasitesi dahil olmak üzere hızlı ve etkin kampanyaları
sağlayacak yeterli kaynağın nasıl sağlanacağına ilişkin düzenlemeler.
(10) Güncel bir faaliyetler el
kitabı. Bu el kitabı, tüm faaliyet prosedürlerini,
talimatları, şap hastalığı vakası durumunda uygulanacak kontrol önlemlerini
detaylı olarak ve kapsamlı ve pratik bir şekilde tarif etmelidir.
(11) Acil aşılamaya ilişkin detaylı planlar.
(12) Personelin düzenli olarak aşağıda
belirtilenlere katılımının sağlanmasına yönelik program ve tedbirler,
a) Klinik belirtiler, epidemiolojik
araştırma ve salgın hastalıkların kontrolüne ilişkin eğitimler
b) Gerçek zamanlı alarm
uygulamaları. Bu uygulamalar, birincisi acil eylem planının kabulünden üç
yıl sonra olmak üzere beş yıllık bir dönemde iki kez veya önemli bir salgın
hastalık vakasının etkin kontrolü ve eradikasyonundan sonraki beş yıllık
dönemde gerçekleştirilecek biçimde programlanır. Acil eylem planının
kabulünden sonra gerçekleştirilecek uygulamalardan bir tanesi karasal
hayvanları etkileyen diğer önemli epidemik hastalıklara ilişkin acil eylem
planları çerçevesinde gerekli görülen bir gerçek zamanlı uygulama ile
değiştirilebilir,
c) Yetkililer, çiftçiler ve
veteriner hekimler için devam eden hastalık bilincini desteklemek için
iletişim becerilerine ilişkin eğitim,
(13) Acil eylem planları, kısa bir
sürede çok fazla sayıda ortaya çıkan ve antijenik olarak farklı serotipler
veya suşların sebep olduğu vakaların kontrolü için gereken kaynakları
dikkate alarak hazırlanmalıdır.
(14) Acil eylem planları, kısa bir
sürede çok fazla sayıda ortaya çıkan ve antijenik olarak farklı serotipler
veya suşların sebep olduğu vakaların kontrolü için gereken kaynakları
dikkate alarak hazırlanmalıdır.
Özellikle;
a) Toprak, hava, yüzey ve yer altı
suyu ile bitki ve hayvanlara asgari risk teşkil ederek,
b) Gürültü ve koku açısından minimum
rahatsızlığı verecek şekilde,
c) Kırsal hayata veya ilgi çekici
özel alanlara asgari kötü etkiyi sağlayacak şekilde,
(15) Bu tür planlar, bir vaka ortaya
çıktığında hayvan karkasları ve hayvan atıklarının işleme tabi tutulması
veya imhası için uygun yerler ve işletmeler belirlenmesini de
kapsayacaktır.
(16) Bakanlık; çiftçiler, kırsal
halk ve nüfusun genelinin bilgilendirilmesini sağlayacaktır. Etkilenen
bölge halkı için doğrudan ve ulaşılabilir temas noktaları (bunun yanında
yardım hatları yoluyla) ve ulusal ve bölgesel medya yoluyla sağlanan
bilgiler sunulmalıdır.
EK-14
BÖLÜM A
Vahşi
Hayvanlarda Şap Hastalığı Mevcudiyetinin Doğrulanması Durumunda Alınacak
Önlemler
(1) Duyarlı türlere ait yaban
hayvanlarında şap hastalığına ilişkin ilk vaka doğrulanır doğrulanmaz,
hastalığın yayılmasını önlemek için yetkili birim derhal aşağıdakileri
yapar.
a) Birincil vakayı bildirir.
b) Epidemiyologlar ve Uzman grubu
yetkili birime aşağıdaki konularda yardım edecektir.
1) Epidemiyolojik araştırmanın
yapılması ve enfekte bölgenin tanımlanması,
2) Bu Ek in 1 inci maddesinin (c) ve
(d) bentlerinde belirtilenlere ek olarak enfekte bölgede uygulanacak uygun
önlemlerin oluşturulması; bu önlemler avlanma yasağı ve yaban hayvanların
beslenmesinin yasaklanmasını kapsayabilir,
3) Bakanlığa sunulmak üzere
eradikasyon planının oluşturulması
4) Enfekte bölgede şap hastalığının
eradikasyonu için kabul edilen önlemlerinin etkinliğinin doğrulanması için
denetimlerin yürütülmesi,
c) Tanımlanan enfekte alanda duyarlı
türlere ait hayvanları bulunduran işletmeleri derhal resmi gözetim altına
almak ve özellikle aşağıdakileri geçekleştirmek,
1) Tüm işletmelerdeki duyarlı
türlere ait hayvanların tüm tür ve kategorilerine ilişkin resmi bir sayım
gerçekleştirilmesi, sayım hayvan sahibi tarafından güncellenecektir. Sayıma
ilişkin bilgi talep edildiğinde çoğaltılabilir ve her denetimde kontrol
edilebilir. Ancak açık alan işletmeler söz konusu olduğunda, ilk sayım
tahminler esas alınarak yapılabilir,
2) Enfekte alanda kurulu olan
işletmelerdeki duyarlı türlere ait tüm hayvanlar kendi yaşam alanlarında veya
yaban hayvanlarından izole edilebilecekleri başka bir yerde tutulurlar.
Yaban hayvanları, daha sonra işletmedeki duyarlı türlere ait hayvanlar ile
temas edebilecek herhangi bir maddeye ulaşamamalıdır,
3) Epidemiyolojik durum açısında,
yetkili birim tarafından izin verilmedikçe duyarlı türlere ait hayvanlardan
hiçbiri işletmeye giremez veya işletmeden çıkış yapamaz,
4) Duyarlı türlere ait hayvanların
bulunduğu barınakların ve işletmenin kendisinin giriş ve çıkışlarında uygun
dezenfeksiyon araçlarının kullanılması,
5) Şap hastalığı virüsünün
yayılmasını azaltmak için, yaban hayvanlarla temas eden tüm kişiler
tarafından uygulanması gereken, yaban hayvanlarla temas etmiş kişilerin
işletmeye girerek duyarlı türlere ait hayvanların bakımını yapmasına
getirilen geçici yasağı da kapsayabilecek hijyen
önlemleri,
6) Şap hastalığı semptomları
gösteren duyarlı türlere ait ölü ya da hastalıklı hayvanların şap hastalığı
varlığına ilişkin olarak test edilmesi,
7) Vurulan veya ölü olarak bulunan
yaban hayvanların hiçbir parçası ve şap virüsü ile kontamine olmuş hiçbir
materyal veya ekipman duyarlı türlere ait
hayvanların bulunduğu işletmelere sokulmamalıdır,
8) Duyarlı türlere ait hayvanlar,
bunların sperma, ova ve embriyoları ticaret amaçlı olarak enfekte bölge
dışına çıkartılamaz,
ç) Enfekte alanda vurulan ya da ölü
bulunan tüm yaban hayvanların hükümet veteriner hekimi tarafından
denetlenmesi ve Ek-1’deki vaka tanımı uyarınca şap hastalığının ortadan
kalktığının resmi olarak doğrulanması için incelenmesini sağlamak. Şap
hastalığı açısından pozitif bulunan yaban hayvanların karkasları resmi
denetim altında işleme tabi tutulmalıdır. Bu tür bir test sonucu şap
hastalığı açısından negatif çıktığında, hastalıklı olarak tanımlanan
bölgeden köken alan yaban hayvanların etlerinin ticaretten men edilmesini
sağlamak
d) Şap virüsü izolatının virüsün
genetik tipini ve mevcut aşı suşlarına ilişkin antijenik özelliklerini
belirlemek için gerekli laboratuvar prosedürlerine
tabi tutulmasını sağlamak,
(2) Bir komşu ülkenin başka bir komşu
ülkeye yakın olan bir bölgesinde yaban hayvanlarında şap hastalığı vakası
ortaya çıkması durumunda, Bakanlık gerektiğinde hastalık kontrol
önlemlerinin oluşturulmasında işbirliği yapacaktır.
BÖLÜM B
Yaban hayvanlarında şap
hastalığının eradikasyonu için planlar
(1)Yetkili Birim, Bölüm A’da
sayılan önlemlere dokunmadan, yaban hayvanlarında şap hastalığının
doğrulanmasından sonraki üç ay içinde enfekte olarak ilan edilen bölgeden
hastalığın eradikasyonu ve bu bölge içinde yer alan işletmelerde
uygulanacak önlemleri içeren yazılı bir plan hazırlar ve Bakanlığa sunar.
(2) Bakanlık bu planı
inceleyerek hastalığın eradikasyonu için uygun olup olmadığını belirler.
Plan üzerinde gerekli değişiklikleri yaparak onaylar. Hastalığın gelişimine
bağlı olarak planda gerekli değişiklikler ve ilaveler yapılabilir.
(3) Birinci fıkrada belirtilen
plan onaylandıktan sonra bu planda belirtilen önlemler Bölüm A’da
belirtilen ilk önlemlerin yerini alır.
(4) Bu plan aşağıda belirtilen bilgileri içermelidir:
a) Bölüm A’ya uygun olarak yürütülen epidemiyolojik incelemeler ve
kontrolların sonuçları ile hastalığın coğrafi dağılımı;
b) enfekte bölgenin tanımı.
Enfekte bölgeyi tanımlarken, Yetkili Birim aşağıdakileri dikkate
almalıdır:
1) yürütülen epidemiyolojik incelemelerin sonuçları ve hastalığın
coğrafi dağılımı,
2) bölgedeki yaban hayvanı sayıları,
3) yaban hayvanı hareketleri için engel teşkil eden doğal ve yapay
engeller;
c) yaban hayat biyologları, avcılar, avcı organizasyonları, yaban
hayatı koruma servisi ve veteriner servisi arasındaki işbirliğinin
organizasyonu
ç) eradikasyon planı çerçevesinde avcıların uyması gerekli
kuralları kapsayan bilinçlendirme kampanyası;
d)enfekte bölgede mevcut yaban hayvanları gruplarının sayıları ve
yerlerini, enfekte bölge içinde ve çevresinde mevcut diğer gruplarla
minimum temasla tespit etmeye yönelik planlar;
e) d fıkrasında bahsedilen yaban hayvan gruplarının tahmini
sayıları ve bunların enfekte bölge içindeki ve çevresindeki büyüklükleri;
f) yaban hayvanlarında hastalığın yaygınlığının tespitine yönelik
planlar, bu kapsamda avlanan veya ölü bulunan hayvanlarda hastalığın
araştırılması ve yaş gruplarına göre gruplandırılmış epidemiyolojik
çalışmalar da dahil laboratuvar çalışmaları;
g) yaban hayvanlarının hareketlerine ve/veya yaban hayvan
gruplarının birbirleri ile temasları sonucu hastalığın yayılmasını
azaltacak önlemler, bu önlemler avlanmanın yasaklanmasını da içerebilir;
ğ) şap hastalığına hassas hayvan mevcudunun ve özellikle genç hayvan
sayısının azaltılmasına yönelik tedbirler;
h) hastalığın yayılmasını önlemek için avcıların uyması gerekli
kurallar;
ı) ölü bulunan veya avcılar tarafından öldürülen hayvanların
uzaklaştırılmasına yönelik planlar:
1) resmi gözetim altında işlenmesi, veya
2) resmi veteriner muayenesi ve Ek-11’de belirtilen laboratuvar
testlerinin uygulanması. Şap hastalığı yönünden pozitif olarak tespit
edilen hayvanların karkasları resmi gözetim altında imha edilmelidir.
i) avlanan veya ölü bulunan şap hastalığına hassas her hayvana
uygulanacak epidemiyolojik araştırma. Bu araştırma kapsamında aşağıdaki
bilgileri toplamaya yönelik soru tetkik yapılmalıdır:
1) hayvanın avlandığı veya ölü bulunduğu coğrafi bölge,
2) hayvanın avlandığı veya ölü bulunduğu tarih,
3) hayvanı avlayan veya ölü bulan kişi,
4) hayvanın yaşı ve cinsiyeti,
5) eğer avlanmışsa: vurulmadan önceki hastalık belirtileri,
6)eğer ölü bulunmuşsa: karkasın durumu,
7) laboratuvar sonuçları;
j) ilan edilen enfekte bölge ve çevresinde yerleşik hassas hayvan
bulunduran işletmelerde uygulanacak tetkik programı ve koruma önlemleri, ve
eğer gerekli ise hayvan nakli ve hareketlerine getirilecek kısıtlamalar;
k) hastalığı eradike etmek için enfekte bölge ve bu bölgedeki
işletmelerde uygulanan önlemlerin kaldırılması için gerekli kriterler;
l) planın uygulanmasından sorumlu kuruluşlar arasında
koordinasyonu sağlayacak ve gözetleyecek otorite;
m) A bölümünün birinci fıkrasının (b) bendine göre oluşturulacak
uzman grubun eradikasyon planını düzenli olarak gözden geçirmesini mümkün
kılacak bir sistem oluşturulması.
n) enfekte bölgede doğrulanan en son şap hastalığı vakasından en
az oniki ay sonrasına kadar yürürlükte olacak hastalık gözetim önlemleri,
bu önlemler en azından g, k ve l fıkralarındaki önlemleri içermelidir.
(5) Yetkili Birim her altı ayda bir enfekte bölgedeki
epidemiyolojik durum ve eradikasyon planının sonuçları ile ilgili bir rapor
hazırlayarak Bakanlığa sunar.
|