Maliye Bakanlığından: HARÇLAR KANUNU GENEL TEBLİĞİ (SERİ NO: 59) Kapsam Bu
Tebliğde, 28/2/2009 tarihli ve 27155 (Mükerrer) sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan
5838 sayılı Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun ile 492
sayılı Harçlar Kanununda1 yapılan düzenlemelere
yönelik açıklamalara yer verilmiştir. I. YASAL DÜZENLEMELER 5838
sayılı Kanunun 16, 17, 32 ve geçici 6 ncı maddelerinde 492 sayılı Harçlar
Kanunu ile ilgili yapılan düzenlemeler aşağıdaki gibidir. “MADDE 16 – 2/7/1964 tarihli ve 492 sayılı Harçlar Kanununun 63
üncü maddesinin ikinci fıkrasından sonra gelmek üzere aşağıdaki fıkra
eklenmiştir. “Kat
irtifaklı gayrimenkul devir ve iktisaplarında harç, devir ve iktisap
bedelinin tamamı üzerinden hesaplanır.” MADDE 17 – 492 sayılı Harçlar
Kanununun (4) sayılı tarifesinin “I-Tapu işlemleri” başlıklı bölümünün 12 numaralı
fıkrası, 13 numaralı fıkrasının (a) ve (c) bentleri ile 20 numaralı
fıkrasının (e) bendi aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir. “12. Satış vaadi sözleşmeleri ile
irtifak hakkı tesisi vaadi sözleşmelerinin tapu siciline şerhinde, sözleşmede
yazılı bedel üzerinden (Bu bedel, sözleşmeye konu gayrimenkulün emlak vergisi
değerinden az, emlak vergisi değerinin iki katından çok olamaz) bedelsiz
olanlarında emlak vergisi değeri üzerinden (Binde
5,4)” “a) Arsa ve arazi üzerine inşa
olunacak bina vesair tesislerin tescilinde (Her bir bağımsız bölüm vesair
tesis için) 100 TL Bayındırlık ve İskan Bakanlığının
görüşü alınarak Maliye Bakanlığınca tespit ve ilan edilmiş bulunan sosyal mesken,
işçi evleri ve bunlardan daha düşük nitelikteki meskenlerin tescilinde (Her
bir bağımsız bölüm için) 50
TL Tapu siciline tescil yapılmaması
halinde de bu harcın tahsili aynı esaslar dahilinde yürütülür.” “c) (a) fıkrası dışında kalan her
nevi cins ve kayıt tashihinde (her bir işlem için) 50 TL” “e) Gayrimenkul üzerine irtifak hakkı
tesis ve devrinde (634 sayılı Kat Mülkiyeti Kanununa göre yapılan kat irtifakları
hariç olmak üzere) tesis ve devir için ödenen bedel (Bu bedel, üzerinde hak
tesis edilen gayrimenkulün emlak vergisi değerinin iki katından çok olamaz)
üzerinden devir alan için (Binde 15)” MADDE
32 – … (9)
492 sayılı Harçlar Kanununun mükerrer 138 inci maddesinin dördüncü fıkrasında
yer alan “maktu harçları yarısına kadar, nispi harçları ise bu fıkra ile
artırılmadan önceki seviyelerine indirmeye,” ibaresi “maktu harçları
yarısına, nispi harçları ise Kanunla belirlenen oranların onda birine kadar
indirmeye,” şeklinde değiştirilmiştir. … (18)
492 sayılı Harçlar Kanununun (4)
sayılı tarifesinin sonunda yer alan “Bu tarifenin 13 numaralı bendinin (a) ve
(c) fıkralarında belirtilen işlemlerden emlâk vergisi bildirimi verilmesini
gerektirenlerin 1319 sayılı Emlâk Vergisi Kanununda yazılı bildirim verme
süresi sonuna kadar tapuda gösterilmemesi halinde harç % 50 fazlasıyla
alınır.” hükmü yürürlükten kaldırılmıştır. … GEÇİCİ MADDE 6 – Bu Kanunla 492 sayılı Harçlar Kanununun (4) sayılı
tarifesinin “I-Tapu İşlemleri” başlıklı bölümünün (13) numaralı fıkrasının
(a) ve (c) bentlerinde yapılan değişiklik ile aynı tarifenin sonunda yer alan
hükmün kaldırılmasına yönelik düzenleme, bu Kanunun yayımlandığı tarihten
önce; cins tashihi yapılmamış arsa ve arazi üzerine inşa olunan bina vesair
tesislerin tescili ile Bayındırlık ve İskan Bakanlığının görüşü alınarak
Maliye Bakanlığınca tespit ve ilan edilmiş bulunan sosyal mesken, işçi evleri
ve bunlardan daha düşük nitelikteki meskenlerin tescilinde ve bunların
dışında kalan her nevi cins ve kayıt tashihinde de uygulanır ve ayrıca vergi
cezası ve gecikme faizi aranmaz. Ancak, bu Kanunun yayımı tarihinden önce
tahsil edilmiş tutarlar iade edilmez, tarh ve tahakkuk ettirilmiş olan
harçların takip ve tahsiline devam edilir.” II - 492 SAYILI HARÇLAR KANUNUNDA YAPILAN
DEĞİŞİKLİKLER 1- 63 üncü Maddede Yapılan
Değişiklik Bilindiği
gibi, 5766 sayılı Kanunla2 492
sayılı Kanunun 63 üncü maddesinde yapılan değişiklikle gayrimenkul devir ve
iktisaplarında gerçek alım-satım bedeli üzerinden tapu harcı tahsil edilmesi
esasına geçilmiş ve 56 Seri No.lu Harçlar Kanunu Genel Tebliğinde konuya
ilişkin ayrıntılı açıklamalara yer verilmişti. Ancak, kat irtifaklı
gayrimenkullerin alım-satımına ilişkin tapu harcı uygulamasında tereddütler
yaşanması üzerine, 5838 sayılı Kanunla yapılan düzenleme ile kat irtifakı
tesis edilmiş gayrimenkullerin devir ve iktisabında tapu harcının,
gayrimenkulün emlak vergisi değerinden az olmamak üzere devir ve iktisap
bedelinin tamamı üzerinden hesaplanmasına yönelik uygulamaya açıklık
kazandırılmıştır. Örnek: (A) şahsı, üzerinde kat irtifakı kurulmuş
gayrimenkulün 3 No’lu bağımsız bölümünü (B) şahsından 90.000 TL bedelle satın
almıştır. Söz konusu bağımsız bölüme isabet eden arsa payının emlak vergisi
değeri 20.000 TL’dir. Burada
tapu harcı, alım-satıma konu gayrimenkulün emlak vergisi değeri üzerinden
değil, devir ve iktisap edilen gayrimenkul için ödenen 90.000 TL üzerinden
tahsil edilecektir. 2 - Mükerrer 138 inci Maddede
Yapılan Değişiklik Yapılan
düzenleme ile, Bakanlar Kurulunun 492 sayılı Kanunda yer alan maktu ve nispi
harçların miktar ve oranlarının tespitine ilişkin yetkisinin sınırları
yeniden belirlenmiştir. III- 492 SAYILI HARÇLAR KANUNUNA BAĞLI
(4) SAYILI TARİFEDE YAPILAN DEĞİŞİKLİKLER 1) 5838 sayılı Kanunla Harçlar Kanununa bağlı (4) sayılı
tarifenin 12 nci fıkrasında yapılan düzenleme ile, gayrimenkullere ilişkin satış
vaadi sözleşmeleri ve irtifak hakkı tesisi vaadi sözleşmelerinin tapu
siciline şerhinde harca esas bedelin asgari ve azami miktarı belirlenmiştir.
Buna göre, söz konusu sözleşmelerin tapuya şerhi sırasında harcın matrahı
sözleşmeye konu gayrimenkulün emlak vergisi değerinden az, emlak vergisi
değerinin iki katından fazla olamayacaktır. 2)
5838 sayılı Kanunla Harçlar Kanununa bağlı (4) sayılı tarifenin 20/e bendinde
yapılan düzenleme ile, gayrimenkul üzerine irtifak hakkı tesis ve devrine
yönelik işlemlerde harca esas bedelin azami miktarı belirlenmiş olup söz
konusu bedelin asgari miktarına ilişkin bir tespite yer verilmemiştir. Buna
göre, irtifak hakkı tesis ve devirlerinde harcın matrahı tesis ve devir için
ödenen bedel olup bu bedel, üzerinde hak tesis edilen gayrimenkulün emlak
vergisi değerinin iki katından fazla olamayacaktır. Ancak, 634 sayılı Kat
Mülkiyeti Kanununa göre yapılan kat irtifakı tesisleri, önceden olduğu gibi
tapu harcına tabi tutulmayacaktır. 3)
5838 sayılı Kanunun 17 ve 32 nci maddelerinde yapılan düzenlemelerle, 492
sayılı Kanuna bağlı (4) sayılı tarifenin 13/a ve 13/c fıkralarına göre nispi
esasa göre alınan harçların maktu esasa göre tahsili uygulamasına geçilmekte,
13/a fıkrası kapsamındaki cins tashihi harçlarının beyanname verilmesi
suretiyle tahsili uygulamasına son verilmekte ve gayrimenkullerin Kanunda
öngörülen süre içinde tapuda tashih ve tescillerinin gerçekleştirilmemesi
halinde tatbik edilen %50 ilave harç aranılmasına ilişkin uygulama
kaldırılmaktadır. Diğer
taraftan, 5838 sayılı Kanunun geçici 6 ncı maddesi ile, bu Kanunun yayımı
tarihinden önce yapılmamış cins değişikliği ve kayıt tashihi işlemlerinde
harcın ne şekilde tahsil edileceğine ilişkin usul ve esaslar
belirlenmektedir. Buna göre, 5838 sayılı Kanunun yayımlandığı 28/2/2009
tarihinden önce tarh ve tahakkuk ettirilmemiş olan her nevi cins ve kayıt
tashihi harçları 5838 sayılı Kanunla değiştirilen tarife hükümlerine göre
tahsil edilecektir. 5838 sayılı Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten önce,
beyana dayalı işlemlerde beyanname üzerine tahakkuk ettirilmiş; ihbarname
kuralına dayalı işlemlerde ihbarname düzenlenmek suretiyle tarh edilmiş cins
değişikliği harçlarının ise (%50 ilave harç dahil) takip ve tahsiline devam
edilecektir. Uygulamaya İlişkin Esaslar : a)
5838 sayılı Kanunun yayımı tarihi itibarıyla 492 sayılı Kanuna bağlı (4)
sayılı tarifenin; 1 -
13/a fıkrası kapsamındaki cins değişikliği işlemlerinde beyanname
verilmeyecektir. 2 -
13/a ve 13/c fıkraları kapsamındaki işlemlerde harç maktu olarak tahsil
edilecektir. 3 -
13/a fıkrası kapsamındaki işlemlerde harç, cins değişikliği yapılacak her bir
bağımsız bölüm ve sair tesis için ayrı ayrı tahsil edilecektir. 4 -
13/c fıkrası kapsamındaki işlemlerde harç, her bir tashih ve tescil işlemi
için ayrı ayrı tahsil edilecektir. b)
5838 sayılı Kanunun geçici 6 ncı maddesi uyarınca bu Kanunun; 1-
Yayımı tarihi itibarıyla, beyana dayalı tarhiyatlarda tahakkuk ettirilmemiş;
ihbarname kuralına göre yapılan tarhiyatlarda ihbarname düzenlenmemiş olan cins
değişikliği harçları, beyanname alınmaksızın maktu olarak tahsil edilecektir.
Bu harçlar için ayrıca herhangi bir vergi cezası ve gecikme faizi
hesaplanmayacak, %50 ilave harç aranılmayacaktır. 2-
Yayımı tarihinden önce beyana dayalı tarhiyatlarda tahakkuk ettirilmiş cins
değişikliği harçlarının (%50 ilave harç dahil) takip ve tahsiline devam
edilecektir. 28/2/2009 tarihinden önce ihbarname kuralına göre yapılan
tarhiyatlarda ise ihbarname düzenlenmek suretiyle tarh edilmiş cins
değişikliği harçlarına (%50 ilave harç dahil) ilişkin işlemlere devam
edilecek ve tarh edilen harç, kesilen cezalar ve hesaplanan gecikme faizleri
ile gecikme zamlarının tahsil edilebilir aşamaya gelmesini müteakip takip ve
tahsiline devam edilecektir. 3-
Yayımı tarihinden önce cins değişikliği işlemleri ile ilgili olarak tahsil
edilmiş olan tutarlar (%50 ilave harç dahil) iade edilmeyecektir. - Belediye/Valilik Tarafından
Yapılacak İşlemler: Bilindiği
gibi, 3194 sayılı İmar Kanununun3 30 uncu
maddesinde, yapı kullanma izninin belediye veya valiliklerce verileceği
belirtilmiş, 492 sayılı Harçlar Kanununun mükerrer 69 uncu maddesinin son
fıkrasında da, “Belediyeler ve Bayındırlık ve İskân Bakanlığının ilgili
memurları arsa, arazi veya bina üzerine yeniden inşa edilen binalarla ilgili
yapı kullanma izni (iskân belgesini) vermeden önce, vergi dairesine gerekli
harcın ödendiğini gösterir belgeleri talep etmeye mecburdurlar.” hükmüne yer
verilmiştir. Buna
göre, belediyeler veya valilikler, yapı kullanma izni verilmeden önce EK-1’de
yer alan belgeyi düzenleyerek, harcın tahsilini sağlamak üzere mükellefi
ilgili vergi dairesine/malmüdürlüğüne yönlendirecektir. EK-1’deki
belgeye dayalı olarak vergi dairesi/malmüdürlüğünce tahsil edilen harca
ilişkin olarak düzenlenen EK-2’deki belge olmaksızın, yalnızca vergi dairesi
alındısının ibraz edilmesi halinde yapı kullanma izni verilmeyecektir. - Vergi Dairesi
Müdürlüğü/Malmüdürlüğü Tarafından Yapılacak İşlemler: İlgili
belediye/valilikten alınan EK-1’deki belge ile yapılan başvuru üzerine, her
bir bağımsız bölüm vesair tesis için harç tahsil edildikten sonra EK-2’de yer
alan belge imza ve mühür tatbik edilmek suretiyle düzenlenerek mükellefe
verilecektir. Ayrıca, mükellefe verilmek üzere ilgili tapu sicil/kadastro
müdürlüğüne hitaben harcın ödendiğini ve cins değişikliğinin
gerçekleştirilebileceğini belirten EK-3’teki yazı düzenlenecektir. - Tapu Sicil/Kadastro Müdürlüğü
Tarafından Yapılacak İşlemler: 492
sayılı Kanunun 127 nci maddesinde, bu Kanunda aksine hüküm bulunmadıkça,
harçların tamamı peşin olarak ödenmeden harca mevzu olan işlemin
yapılamayacağı, 128 inci maddesinde de gerekli harçları tamamen almadan işlem
yapan memurların, harcın ödenmesinden mükellefler ile birlikte müteselsilen
sorumlu olacakları hükme bağlanmıştır. Buna
göre, Tapu Sicil/Kadastro müdürlükleri 492 sayılı Kanuna bağlı (4) sayılı
tarifenin 13/a bendi kapsamındaki cins değişikliği işlemleri sırasında harcın
ödenmiş olduğunun belgelenmesini talep edecek ve ilgili vergi dairesi/mal müdürlüğü
tarafından düzenlenen EK-3’teki belge ibraz edilmeksizin tapuda cins
değişikliği işlemini gerçekleştirmeyecektir. Öte
yandan, (4) sayılı tarifenin 13/c bendi kapsamındaki işlemlerde harç, her bir
tashih ve tescil işlemi için ayrı ayrı maktu olarak tahsil edilecektir.
Harcın tahakkuk ve tahsil usulünde herhangi bir değişiklik yapılmamış olup
işlemin yapılması için EK-3’teki belge aranılmayacaktır. Tebliğ olunur. ——————————— 1 17/7/1964 tarihli ve 11756 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanmıştır. 2 6/6/2008 tarihli ve 26898 (Mükerrer) sayılı Resmî Gazete’de yayımlanmıştır. 3 9/5/1985 tarihli ve 18749 sayılı Resmî
Gazete’de yayımlanmıştır. |
||||||