Çevre ve Orman
Bakanlığından: ÇEVRE
DENETİMİ YÖNETMELİĞİ BİRİNCİ
BÖLÜM Amaç,
Kapsam, Dayanak ve Tanımlar Amaç MADDE 1 – (1) Bu Yönetmeliğin amacı, çevrenin korunması için
tesis veya faaliyetin çalışmaya başlamasından sona erdirilmesine kadar olan
süreçte çevre denetiminin usul ve esaslarını; denetim yapacak personelin,
çevre yönetim birimi/çevre görevlisinin, çevre hizmeti konusunda
yetkilendirilmiş firmaların nitelikleri ile yükümlülüklerini düzenlemektir. Kapsam MADDE 2 – (1) Bu Yönetmelik; a)
Çevre denetimiyle ilgili iş ve işlemleri, çevre denetim görevlisi
niteliklerini, faaliyet veya tesis sahiplerinin yükümlülükleri ile denetimle
ilgili birimlerin görev ve yetkilerini, b)
Çevre yönetimi hizmeti konusunda çalışacak çevre danışmanlık firmalarının
yetkilendirilme, hizmet verme usul ve esaslarını, c)
Çevre yönetim biriminin, çevre görevlisinin ve çevre yönetim hizmeti verecek
yetkilendirilmiş çevre danışmanlık firmalarının görev, sorumluluk ve
yetkilerini, ç)
Çevre gönüllüsünün nitelik ve görevlerini kapsar. (2)
Bu Yönetmelik, askeri işyerleri, askeri bölgelerin ve tatbikatların, 9/7/1982 tarihli ve 2690 sayılı Türkiye Atom Enerjisi
Kurumu Kanunu uyarınca Atom Enerjisi Kurumunun yetki alanına giren kurum,
kuruluş ve işletmelerin denetimi ile 11/1/1974 tarihli ve 14765 sayılı Resmî
Gazete’de yayımlanan İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü kapsamına giren
konuların denetiminde uygulanmaz. (3)
Atom Enerjisi Kurumunun yetki alanına giren kurum, kuruluş ve işletmelerin
denetiminde ve İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü kapsamına giren konularda
Bakanlık ve ilgili kuruluş arasında bir protokol yapılması durumunda bu maddenin
ikinci fıkrasında belirtilen konularda bu Yönetmelik hükümleri uyarınca
ilgili kuruluşla ortak denetim yapılabilir. Dayanak MADDE 3 – (1) Bu Yönetmelik, 9/8/1983
tarihli ve 2872 sayılı Çevre Kanununun 12 ve 15 inci maddeleri ile Ek Madde 2
ve Ek Madde 3 ile 1/5/2003 tarihli ve 4856 sayılı Çevre ve Orman Bakanlığının
Kuruluş ve Görevleri Hakkında Kanunun 2 nci ve 9
uncu maddelerine dayanılarak hazırlanmıştır. Tanımlar MADDE 4 – (1) Bu Yönetmelikte geçen; a)
Bakan: Çevre ve Orman Bakanını, b)
Bakanlık: Çevre ve Orman Bakanlığını, c)
Birleşik denetim: Tesis veya faaliyetlerin, çalışmalarının Çevre Kanunu ve bu
Kanuna dayanılarak yürürlüğe giren hava, su, toprak, atık, kimyasallar, deniz
ve gürültüye ilişkin tüm yönetmeliklere uygunluğunun bir arada ele alındığı
denetimleri, ç)
Çevre baş denetim görevlisi: Çevreyle ilgili denetimleri yapabilecek,
yönetebilecek özelliklere sahip olup 35 inci maddede yer alan eğitim
programını tamamlayarak eğitim belgesi alanlardan 80 ve üzeri puana sahip
bakanlıkça görevlendirilen kişiyi, d)
Çevre denetim görevlisi: Çevre ile ilgili denetim yapabilecek ve 35 inci
maddede yer alan eğitim programını tamamlayarak eğitim belgesi alanlardan 70
ve üzeri puana sahip bakanlıkça görevlendirilen kişiyi, e)
Çevre denetim görevlisi adayı: Bakanlık merkez veya taşra teşkilatında
çalışmakta olup 35 inci maddede yer alan eğitim programına katılan kişiyi, f) Çevre denetimi: Tesis veya faaliyetlerin çalışmasının Çevre
Kanunu ve bu Kanuna dayanılarak yürürlüğe giren yönetmeliklere uygunluğunu
kontrol etmek için, bu mevzuatın yetkili kıldığı kurum ve kuruluşlarla
işbirliği ve koordinasyon sağlanarak, faaliyetlere ilişkin bilgilerin
tarafsız bir şekilde toplanmasını, değerlendirilmesini, rapor haline
getirilmesini ve idari yaptırım kararı ile yetkilendirilmiş makama
bildirilmesini, g)
Çevre gönüllüsü: Bakanlıkça, uygun niteliklere sahip kişiler arasından
seçilen ve Çevre Kanunu ve bu Kanuna göre yürürlüğe konulan düzenlemelere
aykırı faaliyetleri Bakanlığa iletmekle görevli ve yetkili kişiyi, ğ) Çevre görevlisi: Faaliyetleri sonucu çevre kirliliğine neden
olan ve/veya neden olabilecek ve Çevre Kanununa göre yürürlüğe konulan
düzenlemeler uyarınca denetime tâbi kurum, kuruluş veya işletmelerin
faaliyetlerinin mevzuata uygunluğunu, alınan tedbirlerin etkili olarak
uygulanıp uygulanmadığını değerlendiren, tesis içi yıllık iç tetkik
programları düzenleyen tesiste veya çevre yönetim hizmeti veren firmada
çalışan görevliyi, h)
Çevre yönetim birimi: Faaliyetleri sonucu çevre kirliliğine neden olan
ve/veya neden olabilecek ve Çevre Kanununa göre yürürlüğe konulan
düzenlemeler uyarınca denetime tâbi kurum, kuruluş veya işletmelerin
faaliyetlerinin mevzuata uygunluğunu, alınan tedbirlerin etkili olarak
uygulanıp uygulanmadığını değerlendiren, tesis içi yıllık iç tetkik programları
düzenleyen birimi, ı)
Denetim planı: Denetim otoritesinin önceliklerini ve hedeflerini belirleyen
stratejik ve halka açık dokümanı, i)
Denetim programı: Denetim planı çerçevesinde gerçekleştirilecek operasyonel faaliyetleri içeren içsel dokümanı, j)
İç tetkik: Tesis veya faaliyetlerin, Çevre Kanunu ve bu Kanuna dayanılarak
yürürlüğe giren yönetmeliklere uygunluğunun, alınan tedbirlerin etkili olarak
uygulanıp uygulanmadığının çevre yönetim birimi, çevre görevlisi veya yetkilendirilmiş
çevre danışmanlık firmaları aracılığı ile değerlendirilmesini ve rapor haline
getirilmesini, k)
İzleme: Havaya, suya, toprağa verilen kirletici unsur taşıyan her türlü proses çıktısının ölçüm ve analizlerinin
yapılmasını/yaptırılmasını, l)
Kanun: 2872 sayılı Çevre Kanununu, m)
Ortam bazlı denetim: Tesis veya faaliyetlerin Çevre
Kanunu ve bu Kanuna dayanılarak yürürlüğe giren hava, su, toprak ortamları
ile atıklara, kimyasallara ve gürültüye ilişkin mevzuattan birinin
uygunluğunun ele alındığı denetimleri, n)
Sertifika: Çevre görevlisi eğitimi sonrasındaki sınavda başarılı olanlara
verilecek belgeyi, o)
Uygunsuzluk: Çevre mevzuatında belirtilen yükümlülüklerin yerine
getirilmemesini ifade eder. İKİNCİ
BÖLÜM Denetime
Tabi Tesis veya Faaliyetler ve Yükümlülükleri Denetime tabi tesisler veya
faaliyetler MADDE 5 – (1) Ek-1 ve Ek-2 listesinde yer alan tesis veya
faaliyetler çevre denetimi kapsamındadır. Denetime tabi tesislerin veya
faaliyetlerin yükümlülükleri MADDE 6 – (1) Denetime tabi tesis veya faaliyetler; a)
Geçici 1 inci maddede belirtilen süreler içinde tesis veya faaliyetler, en az
üç çevre görevlisinden oluşan çevre yönetim birimi kurmak ve/veya çevre
görevlisi çalıştırmak veya Bakanlıkça yetkilendirilmiş firmalardan bu amaçla
çevre yönetim hizmeti satın almakla, b)
İlgili mevzuat kapsamında gerekli ölçüm ve analizleri, Bakanlığa ya da
Bakanlıkça yetkilendirilmiş özel veya kamu kurum ve kuruluşların laboratuvarlarına yaptırmakla, c)
Denetim sırasında çevre denetim görevlisinin tesis veya faaliyetlerin
alanlarına girmesini, güvenliğini ve denetim için gerekli görülen personel ve
her türlü ekipmanı sağlamakla, ç)
Çevre denetim görevlisinin gerekli gördüğü hallerde ve/veya itiraz durumunda
ölçüm ve analizlerin giderlerini karşılamakla, d)
Denetim sırasında çevre mevzuatı kapsamında istenilen bilgi ve belgeleri
öngörülen sürede ve eksiksiz olarak sağlamakla, e) Yıllık iç tetkik programları düzenlemekle ve kendi faaliyet
alanına uygun niteliklere sahip bir çevre görevlisi veya çevre yönetim birimi
aracılığı ile tesis içi tetkikin faaliyet veya tesisin çalışma ömrü süresince
en az yılda bir defa yapılmasını sağlamak, iç tetkik ve analizlerin
sonuçlarını dosyalamak ve beş yıl süre ile muhafaza etmekle, f)
Çevre yönetimi hizmeti konusunda yetkilendirilmiş çevre danışmanlık
firmalarından çevre danışmanlığı hizmet satın alımı sözleşmesi yapılması
durumunda en geç bir ay içerisinde ilgili valiliğe bildirmekle, g)
Çevre yönetimi hizmeti konusunda yetkilendirilmiş çevre danışmanlık
firmalarıyla yapılmış olan çevre danışmanlığı hizmet satın alım
sözleşmelerinin iptal edilmesi durumunda en geç bir ay içerisinde ilgili
valiliğe bildirmekle, ğ)
Çevre yönetimi hizmeti konusunda yetkilendirilmiş çevre danışmanlık
firmalarıyla yapılmış olan çevre danışmanlığı hizmet alım sözleşmelerinin
iptal edildiği tarihten itibaren en geç iki ay içerisinde diğer bir
yetkilendirilmiş firma ile yeni bir anlaşma yapmakla veya çevre yönetim
birimi kurmak ya da çevre görevlisi istihdam etmekle, yükümlüdür. Tesis veya faaliyetlerin kendini
izlemesi ve iç tetkik MADDE 7 – (1) Tesis veya faaliyetlerin kendini izlemesi ve iç
tetkikin gerçekleştirilmesi çevre yönetim birimi veya çevre görevlisi
tarafından yapılır. Çevre yönetim birimi kurmayan ya da çevre görevlisi
istihdam etmeyen tesis veya faaliyetler bu amaçla Bakanlık tarafından
yetkilendirilmiş firmalardan hizmet satın alır. ÜÇÜNCÜ
BÖLÜM Çevre
Yönetim Birimi ve Çevre Görevlisinin Nitelikleri ve Görevleri Tesis veya faaliyetlerde, tesis
veya faaliyetlerin çevre yönetim birimlerinde veya yetkilendirilmiş çevre danışmanlık
firmalarında çalışacak çevre görevlisinde aranacak nitelikler MADDE 8 – (1) Tesis veya faaliyetlerde, tesis veya
faaliyetlerin çevre yönetim birimlerinde veya yetkilendirilmiş çevre
danışmanlık firmalarında çalışacak çevre görevlisinin en az dört yıllık
yükseköğretim kurumlarının mühendislik, fizik, kimya veya biyoloji
bölümlerinden mezun olması zorunludur. (2)
Yetkilendirilmiş çevre danışmanlık firmalarında çalışacak çevre
görevlilerinin Bakanlıkça düzenlenecek çevre görevlisi eğitimine katılıp,
sonunda yapılacak sınavda başarılı olması zorunludur. (3)
Tesis veya faaliyetlerde çalışacak çevre görevlilerinin eğitime katılmadan
Bakanlıkça açılacak sınavda başarılı olması zorunludur. (4)
Sınavda başarılı olanlara Çevre Görevlisi Sertifikası verilir. (5) Üniversitelerin Çevre Mühendisliği
bölümlerinden mezun olanlar veya çevre mühendisliği alanında yüksek lisans
ve/veya doktora eğitimi almış olanlar sınav şartı aranmaksızın Çevre
Görevlisi Sertifikası alırlar. (6)
Çevre Görevlisi Sertifikası olmayanlar, faaliyet veya tesislerde, çevre
yönetim biriminde veya yetkilendirilmiş çevre danışmanlık firmalarında çevre
görevlisi olarak çalışamazlar. (7)
Çevre yönetim biriminde en az bir tane çevre mühendisi veya çevre
mühendisliği alanında yüksek lisans ve/veya doktora eğitimi almış personel
çalıştırılması zorunludur. Çevre yönetim birimi ya da tesis
veya faaliyette çalışan çevre görevlisinin görevleri MADDE 9 – (1) Çevre yönetim birimi ya da tesis veya faaliyette
çalışan çevre görevlisi; a)
Tesis veya faaliyeti düzenli aralıklarla kontrol ederek Kanun ve bu Kanuna
dayanılarak yürürlüğe giren mevzuatta belirtilen yükümlülüklerin yerine
getirilip getirilmediğini tespit etmekle, b)
Sorumlusu olduğu tesis veya faaliyetin yılda bir defadan az olmamak üzere
ilgili mevzuat hükümlerine göre iç tetkikini gerçekleştirmekle ve iç tetkikin
sonucunda bir İç Tetkik Raporu hazırlamakla, bu raporu tesis veya faaliyet sahibine/sorumlusuna
sunmakla ve bir örneğini yönetim biriminde bulundurmakla, c)
Uygunsuzluk tespit edildiğinde tesis veya faaliyetin sahibine/sorumlusuna
uygunsuzluğun giderilmesi için önerilerde bulunmakla ve uygunsuzlukların
giderilip giderilmediğinin takibini yapmakla, ç)
Bakanlıkça yapılacak denetimler sırasında tesis veya faaliyette hazır
bulunmakla, d)
Bakanlıkça yapılacak denetimler sırasında istenen bilgi ve belgeleri
sağlamakla, e)
Öğrendikleri ticari sır mahiyetindeki bilgileri açıklamamakla yükümlüdür. DÖRDÜNCÜ
BÖLÜM Çevre
Yönetim Birimi Kurma veya Çevre Görevlisi Çalıştırma Kriterleri Tesis veya faaliyetlerin çevre
yönetim birimi kurma veya çevre görevlisi çalıştırma kriterleri MADDE 10 – (1) Tesis veya faaliyetlerden; a)
Ek-1’de yer alan tesis veya faaliyetler, özellikleri 8 inci maddede
belirtilmiş olan en az iki çevre görevlisini çalıştırmak veya en az üç çevre
görevlisinden oluşan Çevre Yönetim Birimlerini kurmak ya da yetkilendirilmiş
çevre danışmanlık firmalarından çevre yönetimi hizmeti almak zorundadır. b)
Ek-2’de yer alan tesis veya faaliyetler öncelikle çevre görevlisi istihdam
etmek veya en az
üç çevre görevlisinden oluşan çevre yönetim birimini kurmak ya da
yetkilendirilmiş çevre danışmanlık firmalarından çevre yönetimi hizmeti almak
zorundadır. (2)
Organize Sanayi Bölgeleri yönetimleri bünyesinde en az üç çevre görevlisinden
oluşan Çevre Yönetim Biriminin kurulması veya en az iki çevre görevlisinin
çalıştırılması ya da yetkilendirilmiş çevre danışmanlık firmalarından çevresel
faaliyetlerin yürütülmesi hususunda çevre yönetimi hizmetinin alınması
zorunludur. (3)
Belediyeler, mahalli idare birlikleri, sağlık kuruluşları veya hastanelerde
çevre yönetim birimleri en az bir çevre görevlisinden oluşabilir. Belediyelerin ve mahalli idare
birliklerinin çevre yönetim birimi kurma ve çevre görevlisi çalıştırma kriterleri MADDE 11 – (1) Belediyeler, atıksu
arıtma, katı atık bertaraf, asfalt
üretimi gibi çevreye etkisi olan tesislerini ve Bakanlar Kurulu kararıyla
kurulan mahalli idare birlikleri, kendi bünyelerinde işlettikleri çevresel
etkiye sahip tesislerini çevresel açıdan yönetmek üzere; çevre yönetim birimi
kurmak veya çevre görevlisi çalıştırmakla ya da yetkilendirilmiş çevre
danışmanlık firmalarından çevresel faaliyetlerin yürütülmesi hususunda çevre
yönetimi hizmeti almakla yükümlüdürler. (2)
Çalıştırılacak çevre görevlisi sayısı, 5393 sayılı Belediyeler Kanununun 49
uncu maddesi ve 22/2/2007 tarihli Resmî Gazete’de
yayımlanan Belediye ve Bağlı Kuruluşları ile Mahalli İdare Birlikleri Norm
kadro İlke ve Standartlarına Dair Yönetmelik hükümleri göz önünde
bulundurularak bu kurum ve kuruluşlar tarafından belirlenir. Sağlık kuruluşları ve
hastanelerde çevre yönetim birimi kurma ve çevre görevlisi çalıştırma kriterleri MADDE 12 – (1) Hastane ve sağlık kuruluşlarından yatak
kapasitesi 20 ve üzerinde olanlar, çevre yönetim birimi kurmak veya çevre
görevlisi çalıştırmak ya da yetkilendirilmiş çevre danışmanlık firmalarından
işletmesindeki çevresel faaliyetlerin yürütülmesi hususunda çevre yönetimi
hizmeti almakla yükümlüdür. (2)
Çalıştırılacak çevre görevlisi sayısı, ihtiyaç ve kadro standartları göz
önünde bulundurularak bu kurum ve kuruluşlar tarafından belirlenir. BEŞİNCİ
BÖLÜM Çevre Yönetim
Hizmeti Verecek Yetkilendirilmiş Çevre Danışmanlık Firmalarının
Yükümlülükleri ve Yeterlik Belgesi Çevre yönetim hizmeti verecek
yetkilendirilmiş çevre danışmanlık firmalarının nitelikleri MADDE 13 – (1) Çevre yönetim hizmeti verecek yetkilendirilmiş
çevre danışmanlık firmaları; a)
Kamu veya özel sektörde mesleği ile ilgili olarak en az iki yıl çalışmış
çevre mühendisi veya çevre mühendisliği alanında yüksek lisans ve/veya
doktora eğitimi almış bir çevre görevlisini sürekli ve koordinatör olarak
istihdam etmekle, b)
Ayrıca kamu veya özel sektörde çevre ile ilgili olarak en az iki yıl çalışmış
olan en az üç çevre görevlisini istihdam etmekle yükümlüdür. Çevre yönetim hizmeti verecek
yetkilendirilmiş çevre danışmanlık firmalarının yükümlülükleri MADDE 14 – (1) Çevre yönetim hizmeti verecek yetkilendirilmiş
çevre danışmanlık firmaları; a)
Sorumlusu olduğu tesis veya faaliyetin yılda bir defadan az olmamak
üzere, ilgili mevzuat hükümleri de
dikkate alınarak iç tetkikini gerçekleştirmekle, b)
Uygunsuzluk tespit edildiğinde tesis veya faaliyet sahibine uygunsuzluğun
giderilmesi için yazılı önerilerde bulunmak, uygunsuzlukların giderilip
giderilmediğinin takibini yapmak ve uygunsuzluğun giderilmediği durumda en
geç onbeş gün içerisinde yetkili makama
bildirmekle, c)
Sorumlusu olduğu tesis veya faaliyetin ya da belediyenin, çevre yönetimi
faaliyetlerini koordine etmekle, ç)
Sorumlusu olduğu tesis veya faaliyetin çevresel konularda alması gerekli
izin, lisans ve belgeleri alma ve/veya yenileme çalışmalarını yürütmekle, d)
Bakanlıkça ve il çevre ve orman müdürlüğünce istenecek bilgi ve belgeleri
zamanında ve eksiksiz olarak iletmekle, e)
Sorumlusu olduğu tesis veya faaliyet ya da belediye adına belediyeler ve il
çevre ve orman müdürlüğü ve Bakanlık ile gerektiğinde çevresel konular
hakkında yazışmalar ve görüşmeler yapmakla, f)
Firma, tesis ve faaliyet çalışanlarına çevresel konularda bilgilendirici
eğitim çalışmaları yapmak ve özendirici faaliyetler düzenlemekle, g)
Bakanlıkça veya il çevre ve orman müdürlüklerince yapılacak denetimler
sırasında tesiste en az bir çevre görevlisini hazır bulundurmakla, ğ)
Hizmet verdiği tesis ve faaliyetlerde ilgili çevre görevlisinin ayda en az
iki tam gün çalışmasını sağlamakla, h)
Hizmet verdiği tesis veya faaliyetlerin çalışmaları esnasında öğrenilen
ticari sır niteliğindeki bilgileri saklı tutmakla, ı)
Hizmet alımı sözleşmesi yapılması durumunda, hizmet verdiği tesis veya
faaliyeti en geç bir ay içerisinde ilgili valiliğe bildirmekle, i)
İhtiyaç duyulan bilgi ve verileri öngörülen formatta ve zamanında Bakanlığa
bildirmekle görevlidir. (2)
Bu maddenin birinci fıkrasının (ç), (d) ve (e) bentlerinde belirtilen
görevlerin yetkilendirilmiş çevre danışmanlık firması tarafından yerine
getirilmemesi, çevre yönetimi hizmet alan tesisi, faaliyeti, belediyeyi ve
hastaneyi sorumluluktan muaf tutmaz. Çevre danışmanlık firmaları için
yeterlik belgesi yükümlülüğü MADDE 15 – (1) Çevresel konularda tesis ve faaliyetlere çevre
yönetimi hizmeti verecek olan çevre danışmanlık firmaları Bakanlıktan
Yeterlik Belgesi almakla yükümlüdürler. Yeterlik Belgesinin verilmesi ve
iptali ile ilgili hususlar bir tebliğ ile belirlenir. Eğitim MADDE 16 – (1) Yetkilendirilmiş çevre danışmanlık firmalarında çevre
görevlisi olarak hizmet verecek kişiler Bakanlık tarafından ya da Bakanlıkça
yetki verilmiş kurum ve kuruluşlarca açılacak eğitime katılırlar. (2)
Eğitim sonrasında bir sınav düzenlenerek sınavda başarılı olanlara “Çevre
Görevlisi” Sertifikası verilir. (3)
Çevre görevlisi eğitimi programı, çevre görevlisi adaylarına eğitim vermeye
ve sınav yapmaya yetkili kurum ve kuruluşların ve bu kurum ve kuruluşlarda
eğitim verecek personelin nitelikleri ile sertifikalandırma işlemleri bir
tebliğ ile belirlenir. ALTINCI
BÖLÜM Çevre
Gönüllüsünün Nitelikleri ve Görevleri Çevre gönüllüsünde aranacak
nitelikler MADDE 17 – (1) Çevre gönüllüsünün: a)
Türkiye Cumhuriyeti vatandaşı olması, b)
Kamu hizmetlerinden yasaklı olmaması, c)
En az dört yıllık yükseköğretim kurumlarından mezun olması, ç)
Kurum, kuruluş ve işletmelerde en az beş yıl süreyle çevre konularında
çalışmış olması, d)
Bakanlık tarafından düzenlenecek çevre mevzuatı eğitimine katılmış olması, e)
Bakanlık tarafından açılacak sınavda başarılı olması gerekmektedir. (2)
Bu maddenin birinci fıkrasına ek olarak, Çevre ve Orman Bakanlığında Müsteşar
ve Müsteşar Yardımcısı olarak görev yapmış olan kişiler çevre mevzuatı
eğitimi ve sınav koşulu aranmaksızın Bakanlığa başvurdukları takdirde çevre
gönüllüsü olurlar. (3) Çevre ve Orman Bakanlığının Teftiş Kurulu Başkanlığı, Hukuk
Müşavirliği, Çevre Yönetimi Genel Müdürlüğü, Çevresel Etki Değerlendirmesi ve
Planlama Genel Müdürlüğü, Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğünde ve
Özel Çevre Koruma Kurumu Başkanlığında, kamu kurum ve kuruluşların çevre
birimi bünyesinde en az beş yıl süre ile çalışmış ve üniversitelerin dört
yıllık fakülte ve yüksek okullarından mezun olan personel çevre mevzuatı
eğitimi ve sınav koşulu aranmaksızın Bakanlığa başvurdukları takdirde çevre
gönüllüsü olurlar. (4)
Çevre Mühendisliği bölümlerinden doktor ve üzeri akademik unvan almış kişiler
de Bakanlığa başvurdukları takdirde çevre mevzuatı eğitimi ve sınav koşulu
aranmaksızın çevre gönüllüsü olurlar. Çevre gönüllüsünün görevleri MADDE 18 – (1) Çevre gönüllüsü, Kanuna ve ilgili mevzuata aykırı
faaliyetleri Bakanlığın merkez veya taşra teşkilatına iletmekle yükümlüdür. (2)
Görevini kötüye kullandığı tespit edilen çevre gönüllülerinin bu görevleri
sona erdirilir; bu kişiler yeniden çevre gönüllüsü olarak başvuruda
bulunamazlar. Çevre gönüllüsünün bildirimde
bulunma yetkisi MADDE 19 – (1) Çevre gönüllülerinin tesis veya faaliyetlere
giderek denetleme yapma yetkisi olmayıp bildirim yapma yetkisi bulunmaktadır. YEDİNCİ
BÖLÜM Çevre
Denetiminin Usul ve Esasları Yetkili birimler MADDE 20 – (1) Bakanlığın tesis veya faaliyetleri denetlemekle
yetkili birimleri, Çevre Yönetimi Genel Müdürlüğü, Çevresel Etki
Değerlendirmesi ve Planlama Genel Müdürlüğü, İl Çevre ve Orman
Müdürlükleridir. (2)
3/3/2005 tarihli ve 5312 sayılı Deniz Çevresinin
Petrol ve Diğer Zararlı Maddelerle Kirlenmesinde Acil Durumlarda Müdahale ve
Zararların Tazmini Esaslarına Dair Kanuna dayanılarak hazırlanmış olan ve
21/10/2006 tarihli ve 26326 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Deniz
Çevresinin Petrol ve Diğer Zararlı Maddelerle Kirlenmesinde Acil Durumlarda
Müdahale ve Zararların Tazmini Esaslarına Dair Kanunun Uygulama
Yönetmeliğinin 23 üncü maddesinin üçüncü fıkrasında belirtilen hususlarda
Bakanlık denetim yapmaya yetkilidir. (3)
Çevre Kanunu ve bu Kanun uyarınca yürürlüğe konulan yönetmeliklerin yetkili
kıldığı kurum ve kuruluşların denetim yetkileri saklıdır. (4)
Kanun uyarınca yetki devri yapılacak kurum ve kuruluşlarda aranacak
nitelikler tebliğ ile belirlenir. Denetim planı MADDE 21 – (1) Ülkenin çevre politikası ve stratejisi
çerçevesinde Bakanlığın çevre denetimi konusundaki önceliklerini, genel amaç
ve hedeflerini belirlemek üzere Bakanlık Denetim Birimi tarafından Denetim
Planı hazırlanır. Bu plan veya planlar ulusal, bölgesel ve yerel ölçekte
oluşturulabilir. Denetim planı
hazırlanırken, önceki denetim faaliyetlerinden elde edilen verilerlerden
yararlanılır. (2)
Her çevre denetimi planı en azından: a)
Kapsadığı coğrafi alanı tanımlar, b)
Belli bir süreyi kapsar, c)
Gerektiğinde değiştirilebilir, ç)
Kapsanan sahaların ve kontrol edilecek tesislerin türünü tanımlar, d)
Çevresel riskleri dikkate alarak rutin çevre denetimleri için bir program
belirlenir, bu programlar, farklı tür tesisler veya belirlenmiş tesisler için
saha ziyaretlerinin sıklığını içerir, e) Şikayet, kaza, uygunsuzluk ve izin verme amacı gibi
durumlarda yapılan, rutin olmayan denetimlerin usulünü de içerir. Yıllık denetim programı MADDE 22 – (1) Birleşik denetimler için yıllık denetim
programı, Çevre Yönetimi Genel Müdürlüğü ve il çevre ve orman müdürlüklerinin
işbirliği ile bir önceki yılın Aralık ayında hazırlanır ve Bakan tarafından
onaylanarak yürürlüğe girer. (2)
Bu programla, yıl içinde Bakanlığın merkez ve taşra teşkilatınca birleşik
denetim gerçekleştirilecek tesis veya faaliyetler belirlenir. (3)
Ortam bazlı denetimler konusunda Bakanlık ve
Bakanlığın yetki verdiği kurum ve kuruluşlar, denetimleri kendilerinin
belirlediği programlar çerçevesinde gerçekleştirir. (4)
Kaza, ihbar, şikâyet gibi durumlarda veya Bakanlıkça gerek görüldüğü hallerde
denetim programına bağlı olmaksızın birleşik ve/veya ortam bazlı
denetim yapılır. Bildirim MADDE 23 – (1) Yıllık denetim programına alınan tesis veya
faaliyetlere, denetimlerin haberli yapılacak olması durumunda en az bir hafta
önce yıllık denetim programına alındıkları bildirilir. (2)
Kaza, ihbar, şikâyet gibi durumlarda, ortam bazlı
denetimlerde veya Bakanlığın program dışı denetime gerek gördüğü hallerde
denetimin haberli yapılması zorunlu değildir. Görevlendirme onayı MADDE 24 – (1) Bakanlık çevre denetim görevlilerini, bağlı
bulundukları denetimle yetkili birimin en üst amiri görevlendirir. (2)
Bakanlıkça, belirli bir denetim görevinin yapılması için en az iki çevre
denetim görevlisi görevlendirilir. (3)
Birleşik denetimlerde, denetim ekibinde bir çevre baş denetim görevlisi
bulunması zorunludur. Denetim ekibinde bulunan çevre denetim görevlilerinin
puanı çevre baş denetim görevlisi olmaya yetmediği durumda denetim ekibi kendi
içinde bir çevre denetim görevlisini, çevre baş denetim görevlisi olarak
belirler. (4)
Gerekli durumlarda denetim ekibine çevre denetim görevlisi adayları da dâhil
edilebilir. Denetim ekibinde yer alan çevre denetim görevlisi adayları
gözlemci konumundadır. Çevre baş denetim görevlilerinin
görev ve sorumlulukları MADDE 25 – (1) Çevre baş denetim görevlisinin görev ve
sorumlulukları şunlardır; a)
Denetim öncesinde denetlenecek tesis veya faaliyet ile ilgili denetim ekibi
içinde koordinasyonu ve işbölümünü sağlamak, b)
Denetlenecek tesis veya faaliyetin prosesi,
ürünleri, hizmetleri, daha önce yapılan denetim varsa bulguları toplamak,
toplatmak ve değerlendirmek, c)
Denetim esnasında ve sonrasında denetim ekibiyle gerekli koordinasyonu
sağlamak ve belgeleri istemek, ç)
Denetimin bitiminde, yerinde denetim tutanağının düzenlenmesini sağlamak, d)
Denetim sonunda her çevre denetim görevlisinden kendi göreviyle ilgili
denetim sonuçlarını toplamak ve denetim raporunu hazırlamak, e)
Denetimin sonucuna göre İdari Yaptırım Karar Tutanağını hazırlamak ve
onaylanmak üzere ilgili makama sunmak, f)
Denetim raporunu, 32 nci maddenin üçüncü fıkrasında
belirtilen yerlere göndermek, g)
Gerektiğinde mahalli mülki amirinden kolluk kuvveti görevlendirilmesini talep
etmek, h)
Denetimini gerçekleştireceği kamu, özel sektör kurumları veya tüzel kişilik
ile kişisel ilişkisi bulunmamak. Çevre denetim görevlisinin görev
ve sorumlulukları MADDE 26 – (1) Çevre denetçisinin görev ve sorumlulukları
şunlardır; a)
Denetim öncesinde çevre baş denetim görevlisinin koordinasyon çalışmalarına
destek olmak, b)
Denetlenecek tesis veya faaliyetin prosesini
incelemek, daha önce yapılan denetim varsa bulguları toplamak, değerlendirmek
ve sonucunu çevre baş denetim görevlisine sunmak, c)
Denetim esnasında yapılan işbölümü kapsamında kendisine verilen görevi
tarafsız, etkin ve verimli bir şekilde planlayıp gerçekleştirmek, ç)
Denetim sırasında etkin görüşme, gözlem ve kayıtlar da dahil
olmak üzere dokümanların gözden geçirilmesi yoluyla bilgi toplamak, d)
Denetim sonunda kendi göreviyle ilgili denetim bulgularını çevre baş denetim
görevlisine sunmak ve denetim tutanağının düzenlenmesinde çevre baş denetim
görevlisine yardımcı olmak, e)
Denetim raporunda yer alacak görüşlerini denetim tarihinden sonra on iş günü
içinde çevre baş denetim görevlisine vermek, f)
Denetimini gerçekleştireceği kamu, özel sektör kurumları veya tüzel kişilik
ile kişisel ilişkisi bulunmamak. Tanıtım kartı MADDE 27 – (1) 35 inci maddede yer alan koşulları sağlayan
Bakanlık merkez ve taşra teşkilatı personeli için şekli ve içeriği Bakanlıkça
belirlenecek tanıtım kartı düzenlenir. Çevre denetim görevlileri yaptıkları
denetimler sırasında bu tanıtım kartlarını ve görevlendirme onaylarını tesis
veya faaliyet sahibine göstermek zorundadır. Denetim görevinden herhangi bir
nedenle süresiz ayrılanlar, tanıtım kartlarını, Bakanlığa gönderilmek üzere il çevre ve
orman müdürlüklerine, Bakanlık merkezinde de Çevre Yönetimi Genel Müdürlüğüne
teslim eder. Ölçüm ve analizler MADDE 28 – (1) Bakanlık çevre denetim görevlilerince, ölçüm ve
analiz gerektiren hususlara uyulup uyulmadığı; firma tarafından Bakanlığa
veya Bakanlıkça yetki verilmiş özel veya kamu kurum ve kuruluş
laboratuarlarına yaptırılacak ölçüm ve analiz sonuçlarına göre
değerlendirilir. Denetim tutanağı MADDE 29 – (1) Denetim ekibi, denetimin bitiminde, 3/4/2007 tarihli ve 26482 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan
Çevre Kanununa Göre Verilecek İdarî Para Cezalarında İhlalin Tespiti ve Ceza
Verilmesi ile Tahsili Hakkında Yönetmelikte özellikleri verilen ve Ek-3’te
yer alan çevre denetim tutanağını üç nüsha olarak düzenler. (2)
Düzenlenen bu nüshalardan biri denetimin gerçekleştirildiği tesis veya
faaliyet sahibine verilir. İdari yaptırım kararı MADDE 30 – (1) Yapılan denetim sırasında, Kanunda belirtilen
gerekliliklere uyulmadığının veya yükümlülüklerin yerine getirilmediğinin
saptanması durumunda Kanunun 20 nci maddesinde
belirtilen cezalar uygulanır. (2)
Söz konusu idari yaptırım kararına yol açan uygunsuzluk, 5237 sayılı Türk
Ceza Kanunu ile diğer kanunlara göre suç oluşturuyor ise kovuşturma yapılması
için Cumhuriyet Savcılığına suç duyurusunda bulunulur. Süre verilmesi ve faaliyetin
durdurulması MADDE 31 – (1) Yapılan denetim sırasında, Kanunda belirtilen
yasaklara uyulmadığının veya yükümlülüklerin yerine getirilmediğinin
saptanması durumunda, idari para cezasının yanı sıra, yetkili makamca tesis
veya faaliyetlere, yasaklara aykırı faaliyetin düzeltilmesi ve Kanunda
belirtilen yükümlülüklerin yerine getirilmesi için denetim ekibi tarafından; a)
Kanunun 20 nci maddesinin birinci fıkrasının (b)
bendinde belirtilen yükümlülüklerin yerine getirilmesi için yürürlükteki
mevzuatın hükümleri ve sınır değerleri değerlendirilerek bir yıla kadar, b)
Kanunun 20 nci maddesinin birinci fıkrasının (c)
bendinde belirtilen yükümlülüklerin yerine getirilmesi için yürürlükteki
mevzuatın hükümleri ve sınır değerleri değerlendirilerek bir yıla kadar, c)
Kanunun 20 nci maddesinin birinci fıkrasının (c)
bendinin ikinci alt bendinde belirtilen yükümlülüklerin yerine getirilmesi
için üç aya kadar, ç)
Kanunun 20 nci maddesinin birinci fıkrasının (f)
bendinde belirtilen yükümlülüklerin yerine getirilmesi için lisans almış
tesislere yürürlükteki mevzuatın hükümleri ve sınır değerleri
değerlendirilerek bir yıla kadar, d)
Kanunun 20 nci maddesinin birinci fıkrasının (g)
bendinde belirtilen yükümlülüğün yerine getirilmesi için bir aya kadar, e)
Kanunun 20 nci maddesinin birinci fıkrasının (h)
bendinde belirtilen yükümlülüğün yerine getirilmesi için fabrika, şantiye ve
eğlence yerlerine uygulanacak kontrol tedbirlerine bağlı olarak en fazla bir
yıla kadar, f)
Kanunun 20 nci maddesinin birinci fıkrasının (ı)
bendinin dokuzuncu alt bendinde belirtilen yükümlülüğe uymayan işletmeye
taşıdığı kirlilik yükü ve atık su debisine bağlı olarak iki aya kadar, g)
Kanunun 20 nci maddesinin birinci fıkrasının (j)
bendinin birinci alt bendinde belirtilen yükümlülüklerin yerine getirilmesi
için altı aya kadar, ğ)
Kanunun 20 nci maddesinin birinci fıkrasının (m)
bendinde belirtilen yükümlülüğün yerine getirilmesi için altı aya kadar, h)
Kanunun 20 nci maddesinin birinci fıkrasının (n)
bendinde belirtilen yükümlülüğün yerine getirilmesi için işletmelerin
taşıdığı kirlilik yükü ve atık su debisine göre iki aya kadar, ı)
Kanunun 20 nci maddesinin birinci fıkrasının (r)
bendinde belirtilen yükümlülüğün yerine getirilmesi için lisans almış
işletmeler hakkında yürürlükteki mevzuat hükümleri ve sınır değerler
değerlendirilerek bir yıla kadar, i)
Kanunun 20 nci maddesinin birinci fıkrasının (v)
bendinde belirtilen yükümlülüğün yerine getirilmesi için; 1)
Lisans almış geri kazanım/bertaraf tesislerine aksaklıklarını giderecek termin planı için on iş gününe ve yatırımlarını
tamamlamak için ise altı aya kadar, 2)
Tehlikeli atık üreten tesislerde uygunsuzluk tespit edilirse, bu uygunsuzluğu
gidermek üzere bir aya kadar, uygunsuzluğun giderilmesi için yatırım
gerekmesi halinde termin planı verilmesi için on iş
gününe ve yatırımın tamamlanması için de altı aya kadar, 3)
Kaza durumunda tehlikeli atıkların ve tehlikeli kimyasalların döküldüğü yerde
kirliliğin ortadan kaldırılması için bir aya kadar, süre verilebilir. (2)
Bu süreler sonunda yasaklara uymayan veya yükümlülüğünü yerine getirmeyen
tesis veya faaliyetin çalışması, yasağın veya yerine getirilmeyen
yükümlülüğün çeşit ve niteliğine göre kısmen veya tamamen süreli veya süresiz
olarak durdurulur. (3)
Çevre kirliliğinin toplum sağlığı yönünden tehlike yarattığı hallerde tesis
veya faaliyet, süre verilmeksizin kısmen veya tamamen durdurulur ve Sağlık
Bakanlığına bildirilir. Denetim raporu MADDE 32 – (1) Bakanlık denetim ekibi, denetimin tamamlanmasını
takip eden kırk iş günü içinde denetim raporunu hazırlar. Bu raporda; a)
Denetim sırasında tespit edilen eksiklikler ve uygunsuzluklar, b)
Cezai müeyyide uygulanmasını gerektiren durumlarda önerilen cezalar ile yasal
dayanakları, yer alır. (2)
Bakanlık denetim ekibi, denetim esnasında tespit ettikleri cezai müeyyide
gerektiren durumları ve uygunsuzluğun giderilmesi için önerdikleri süreleri
Kanunda belirtilen idari ceza vermeye yetkili amirlere bildirirler. (3)
Denetim raporlarının bir nüshası tesis veya faaliyetlere gönderilir ve diğer
nüshaları Bakanlık ve/veya il müdürlüğünün ilgili birimince gereği
yapıldıktan sonra muhafaza edilir. Denetim sonuçlarının
değerlendirilmesi MADDE 33 – (1) Denetim sonuçları, Bakanlıkça hazırlanan yıllık
denetim programlarının sona ermesini müteakip denetimle yetkili birim
amirlerince değerlendirilir. Değerlendirme sonuçları ile öneriler Bakanlık
makamına sunulur; denetim planlarının ve yıllık denetim programlarının
hazırlanmasında dikkate alınır. Gizliliğe riayet MADDE 34 – (1) Bakanlık çevre denetim görevlileri, denetim
esnasında öğrendikleri ticari sır mahiyetindeki bilgileri açıklayamazlar. SEKİZİNCİ
BÖLÜM Çevre
Denetim Görevlileri Çevre denetim görevlilerinde
aranacak nitelikler MADDE 35 – (1) En az dört yıllık yükseköğretim kurumu mezunu
Bakanlık merkez ve taşra teşkilatı personelinden aşağıda belirtilen eğitim
programlarına katılarak eğitim belgesi alanlar bu madde uyarınca yapılacak
puanlamaya göre Çevre Denetim Görevlisi olarak görevlendirilirler. a) Kapsamı Bakanlıkça belirlenen çevre
denetimi eğitimi; (35 puan) b) Uluslararası yetkili kılınmış ve
belgelendirilmiş kişi veya kuruluşlarca düzenlenen eğitim programları; (30 puan)
c) Denetim Deneyimi (en fazla 20 puan)
d) Unvan Kadroları (en fazla 5 puan)
e) İş Tecrübesi (en fazla 15 puan)
(2) Çevre Denetim Görevlilerinin en az
70 puan, Çevre Baş Denetim Görevlilerinin ise en az 80 puan almaları zorunludur. DOKUZUNCU
BÖLÜM Çeşitli ve
Son Hükümler Denetim bilgilerinin bildirimi MADDE 36 – (1) Bakanlık merkez birimleri, il çevre ve orman
müdürlükleri ile yetki devri yapılan kurum ve kuruluşlar tarafından Kanuna
göre yapılan tüm çevre denetimlerine dair bilgiler, ceza ile sonuçlanıp
sonuçlanmamasına bakılmaksızın Bakanlıkça belirlenen şekilde Bakanlığa
bildirilir. İdari yaptırım karar defteri MADDE 37 – (1) Bakanlık merkez teşkilatı birimleri, il çevre ve
orman müdürlükleri ile yetki devri yapılan kurum ve kuruluşlar, Kanuna göre
yaptıkları çevre denetimleri sonucunda ceza uygulamışlarsa bu cezalar İdari
Yaptırım Karar Defterine işlenir. (2)
İdari Yaptırım Karar Defteri Bakanlık merkez teşkilatında her genel
müdürlükte ve il çevre ve orman müdürlüklerinde bir adet bulunacak şekilde
tutulur. Yürürlükten kaldırılan yönetmelik MADDE 38 – (1) 5/1/2002 tarihli ve
24631 mükerrer sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Çevre Denetimi Yönetmeliği
yürürlükten kaldırılmıştır. Çevre yönetim birimi kurma, çevre
görevlisi istihdam etme veya çevre yönetimi hizmeti alma süresi GEÇİCİ MADDE 1
– (1) Bu Yönetmeliğin yürürlüğe giriş
tarihinden itibaren bu Yönetmeliğin Ek-1 listesinde yer alan tesis veya
faaliyetler en geç 18 ay içerisinde; bu Yönetmeliğin Ek-2 listesinde yer alan
tesis veya faaliyetler ise en geç 24 ay içerisinde Çevre Yönetim Birimlerini
kurar veya çevre görevlisi istihdam eder ya da çevre yönetimi hizmeti
alırlar. Yürürlük MADDE 39 – (1) Bu Yönetmelik 1/1/2009
tarihinde yürürlüğe girer. Yürütme MADDE 40 – (1) Bu Yönetmelik hükümlerini Çevre ve Orman Bakanı
yürütür. EK-1 ÇEVREYE KİRLETİCİ ETKİSİ
YÜKSEK OLAN FAALİYET VEYA TESİSLER
EK-2 ÇEVREYE KİRLETİCİ ETKİSİ
OLAN FAALİYET VEYA TESİSLER
EK-3 ÇEVRE
DENETİM TUTANAĞI (Tüzel
Kişiler İçin)
ÇEVRE
DENETİM TUTANAĞI (Gerçek
Kişiler İçin)
|