|
Devlet Bakanlığı, Milli
Eğitim Bakanlığı ve İçişleri Bakanlığından:
DANIŞMANLIK TEDBİRİ KARARLARININ
UYGULAMA USUL VE
ESASLARI HAKKINDA TEBLİĞ
BİRİNCİ BÖLÜM
Amaç, Kapsam,
Dayanak ve Tanımlar
Amaç
MADDE 1 – (1) Bu Tebliğin amacı, korunma ihtiyacı olan veya
suça sürüklenen çocuklar hakkında verilen danışmanlık tedbirlerinin
uygulanmasına ilişkin usûl ve esasları
düzenlemektir.
Kapsam
MADDE 2 – (1) Bu Tebliğ, korunma ihtiyacı olan çocuklar ile
suça sürüklenen çocuklar hakkında verilen danışmanlık tedbirinin uygulama
usul ve esaslarına, bu kararların yerine getirilmesinde kurumların görev ve
sorumluluklarına, danışmanlık hizmeti verecek uzman kişilerin
uygulayacakları meslekî çalışmalar ve programlara ilişkin standartlar,
uygulama esasları ve değerlendirme ölçütlerine ilişkin hükümleri kapsar.
Dayanak
MADDE 3 – (1) Bu Tebliğ, 3/7/2005
tarihli ve 5395 sayılı Çocuk Koruma Kanununun 5 ve 24/12/2006 tarihli ve
26386 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren Çocuk Koruma
Kanununa Göre Verilen Koruyucu ve Destekleyici Tedbir Kararlarının
Uygulanması Hakkında Yönetmeliğin 12 nci
maddesine dayanılarak hazırlanmıştır.
Tanımlar
MADDE 4 – (1) Bu Tebliğin uygulanmasında;
a)
Çocuk: Daha erken yaşta ergin olsa bile, onsekiz
yaşını doldurmamış kişiyi; bu kapsamda,
1)
Korunma ihtiyacı olan çocuk: Bedensel, zihinsel, ahlâkî, sosyal ve duygusal
gelişimi ile kişisel güvenliği tehlikede olan, ihmal veya istismar edilen
ya da suç mağduru çocuğu,
2)
Suça sürüklenen çocuk: Kanunlarda suç olarak tanımlanan bir fiili işlediği
iddiası ile hakkında soruşturma veya kovuşturma yapılan ya da işlediği
fiilden dolayı hakkında güvenlik tedbirine karar verilen çocuğu,
b)
Çocuk hâkimi: Hakkında kovuşturma başlatılmış olanlar hariç, suça
sürüklenen çocuklarla korunma ihtiyacı olan çocuklar hakkında uygulanacak
tedbir kararlarını veren çocuk mahkemesi hâkimini,
c)
Kanun: 3/7/2005 tarihli ve 5395 sayılı Çocuk
Koruma Kanununu,
ç)
Yönetmelik: 24/12/2006 tarihli ve 26386 sayılı
Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren Çocuk Koruma Kanununa Göre
Verilen Koruyucu ve Destekleyici Tedbir Kararlarının Uygulanması Hakkında
Yönetmeliği,
d)
Kurum: Bu Yönetmelik kapsamındaki çocuğun bakılıp gözetildiği, hakkında
verilen tedbir kararlarının yerine getirildiği resmî veya özel kurumları,
e)
Mahkeme: Çocuk mahkemeleri ile çocuk ağır ceza mahkemelerini, çocuk
mahkemesi bulunmayan yerlerde aile ya da asliye hukuk mahkemeleri ile ceza
mahkemelerini,
f)
Sosyal çalışma görevlisi: Psikolojik danışmanlık ve rehberlik, psikoloji, sosyal
hizmet alanlarında eğitim veren kurumlardan mezun meslek mensuplarını,
g)
Uygulama planı: Çocuk Koruma Kanununa Göre Verilen Koruyucu ve Destekleyici
Tedbir Kararlarının Uygulanması Hakkında Yönetmeliğin 18 inci maddesinde
belirtilen tedbir kararlarını yerine getirmekle görevli kişi, kurum veya
kuruluşlarca, bu tedbir kararlarının nasıl yerine getirileceği konusunda
hazırlanan planı,
ğ)
Danışmanlık tedbiri: Çocuğun bakımından sorumlu olan kimselere çocuk
yetiştirme konusunda; çocuklara da eğitim ve gelişimleri ile ilgili
sorunlarının çözümünde yol göstermeye yönelik rehberlik tedbirleridir.
(Yönetmelik 12/1.madde)
h) Yerel yönetim: İl Özel
İdaresi ve Belediyeleri ifade eder.
İKİNCİ BÖLÜM
Genel
Esaslar
Danışmanlık tedbirlerinin amacı ve
kapsamı
MADDE 5 – (1) Danışmanlık tedbirleri;
a)
Çocuğun ailesi yanında korunmasını sağlamak veya çocuk hakkında verilen
tedbir kararlarının uygulanması sırasında onu ve bakımından sorumlu olan
kimseleri desteklemek ya da uygulanması muhtemel tedbirler hakkında bilgilendirmek
amacıyla uygulanır.
b)
Bazı sorun alanlarında tek başına riski azaltıcı bir müdahale olarak
bazılarında ise, diğer tedbirlerin uygulanmasından önce veya diğer
tedbirlerle birlikte, o tedbirlere destek vermek amacıyla uygulanır.
c) Danışmanlık tedbirlerinin kapsamı, çocukların bedensel,
zihinsel, psiko-sosyal, duygusal gelişimini desteklemek,
okul, aile ve sosyal çevresi ile uyumunu güçlendirmek ve yeteneklerine
uygun bir meslek sahibi olarak hayata hazırlanmalarını sağlamak amacıyla
okul başarısızlığı, okuma yazma bilmeme, okul devamsızlığı, gibi eğitim
sorunlarının çözümüne yönelik faaliyetler ve okul başarısını artırma; madde
kullanımı, davranış bozukluğu, cinsel istismar, ergenlik sorunları, öfke
kontrolü, sosyal beceri sorunu, aile içi iletişim problemleri, ailede
parçalanma, ailede çocuğun değeri konusunda yeterli duyarlılığın olmaması,
ailenin göçe bağlı sorunları, gibi konularda korunma ihtiyacı olan veya
suça sürüklenen çocuğu, aileyi ve çocuğun bakımından ve eğitiminden sorumlu
kişileri bir arada sistematik bir şekilde ele alan, suç ve mağduriyetin
tekrarlanmasını engellemek üzere riskleri ve koruyucu önlemleri
değerlendiren ve normal gelişimi destekleyen, müdahale eden, psiko-sosyal ve eğitsel destek hizmetleri olarak
uygulanır.
ç)
İhtiyaç duyulan danışmanlığın içeriği, sosyal inceleme raporunda
belirtilir. Sosyal inceleme raporu, bu tedbire ihtiyacı ortaya koyan sorun
veya durumun gerektirdiği uzmanlığı tarif edici ve bu tedbire ilişkin
önerileri açıklayıcı nitelikte düzenlenmelidir.
Danışmanlık tedbirini uygulayabilecek
görevliler
MADDE 6 – (1) Danışmanlık hizmeti, tedbir kararının içeriği
dikkate alınmak suretiyle, mahkeme tarafından tedbir kararını uygulamakla
görevlendirilen kurumda görevli sosyal çalışma görevlilerince yürütülür.
Ancak Mahkeme tarafından tedbir kararını uygulamakla kurum yerine kişi
görevlendirilmesinin söz konusu olduğu durumlarda Mahkemenin yetki alanı
içerisinde bulunan resmi veya serbest meslek icra eden sosyal çalışma
görevlileri görevlendirilebilir. Sosyal çalışma görevlilerinin bulunmaması
halinde ise ilgili mahkeme tarafından resmi veya serbest meslek icra eden
aile hekimi, psikiyatri, pediatri gibi uzmanlık alanlarının yanı sıra tıp
alanından mezun olan görevliler ile lisans eğitimi almış hemşirelik, çocuk
gelişimi ve eğitimi alanlarında mesleki eğitim almış kişiler de
görevlendirilebilir.
Danışmanlık hizmeti verecek kurumlar
MADDE 7 – (1) Danışmanlık tedbiri, Millî Eğitim Bakanlığı,
Sosyal Hizmetler ve Çocuk Esirgeme Kurumu ve yerel yönetimler tarafından
yerine getirilir.
(2)
Danışmanlık tedbirinin Millî Eğitim Bakanlığınca uygulanmasına karar
verildiğinde; çocuğun eğitimine devam ettiği veya hakkında danışmanlık
tedbirinin yanı sıra eğitim tedbiri kararı verildiği hâllerde, okulda ya da
kurumda bulunan psikolojik danışma ve rehberlik servisince; okulda
psikolojik danışman/rehber öğretmen bulunmadığı veya çocuğun herhangi bir okulla
ilişiği bulunmadığı hâllerde ise rehberlik ve araştırma merkezlerince
yerine getirilir.
(3)
Tedbirin, Sosyal Hizmetler ve Çocuk Esirgeme Kurumunca uygulanmasına karar
verildiği hallerde kurumca bu Tebliğin 6 ncı
maddesinde sayılanlar arasından görevlendirilen kişi ya da kişiler
tarafından yerine getirilir.
(4)
Yerel yönetimlerce uygulanmasına karar verildiği hallerde, bu amaçla
açılmış danışmanlık ya da aile eğitimi hizmeti veren merkezler tarafından
yerine getirilir.
(5)
Danışmanlık tedbirini yerine getirmekle sorumlu Millî Eğitim Bakanlığı,
Sosyal Hizmetler ve Çocuk Esirgeme Kurumu ve yerel yönetimler bu hizmeti
öncelikle kurumsal kapasiteleri kapsamında gerçekleştirirler. Kurumsal kapasitelerinin desteklenmesi gerektiği durumlarda ise
bu hizmeti danışmanlık ve aile eğitimi alanında hizmet veren sağlık
kuruluşları, özel danışmanlık merkezleri, dernek ve vakıflar gibi özel ve
resmî kişi, kurum ve kuruluşlarda bulunan, Tebliğin 6 ncı
maddesinde belirtilen nitelikte görevliler tarafından protokol yaparak ya
da hizmet satın alma suretiyle de yerine getirebilirler. Ancak,
danışmanlık tedbirinin uygulanması amacıyla verilecek bu hizmetler, sorumlu
Bakanlığın taşra biriminin ya da yerel yönetimin denetiminde yürütülür.
Danışmanlık hizmeti kriterleri
MADDE 8 – (1) Danışmanlık hizmeti verecek olan kişilerin
konularında meslekî eğitim almış olmalarının yanı sıra yeterliliklerini sertifikaları
ya da belgeleri ile belirten ve alanlarında çalıştıklarını hizmet belgesi
ile ispat edenler öncelikli olarak tercih edilir.
(2)
Çocuk hakkında danışmanlık tedbirinin yanı sıra diğer tedbirlere ya da
denetim altına alınmasına karar verildiği hallerde, ilgili tedbir kararı ya
da denetimi izleyecek, kişi ile danışmanlık hizmetini verecek kişi aynı
olamaz.
(3)
Danışmanlık tedbiri, ailenin kararlara katılımını sağlamaya elverişli
olacak şekilde, diğer tedbir kararlarını ya da denetim altına alma kararını
izleyen görevliler ile iş birliği içerisinde yerine getirilir.
(4)
Danışmanlık tedbiri kararını yerine getirmekle görevli danışman, kurum veya
kuruluşlarca, bu tedbir kararının yerine getirilmesinde hazırlanacak
uygulama plânına esas olmak üzere; Çocuk Koruma Kanununun Uygulanmasına
İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmeliğin 22 nci
maddesinde belirtilen bilgi edinme ilkelerine uymak şartıyla sosyal
inceleme raporundan yararlanılır.
(5)
Danışmanlık tedbiri, hizmetin niteliğine göre haftalık ya da onbeş günlük periyotlarla
uygulanmalı, asgari sekiz seans yapılmalıdır. Bu süre sonunda tedbirin
devamı konusunda karar verilmelidir.
(6)
Danışmanlık tedbirlerinin uygulanması, çocuk, aile veya çocuğun bakımından
sorumlu kimseler için hazırlanmış psiko-eğitsel
programlar vasıtasıyla yürütülür. Bu programlar, bireysel ve grupla
uygulanabilir nitelikte olmalıdır. Programlar, çocuğun bakımından sorumlu
kimseyi, aileyi, çocuğu tanıma ve değerlendirmeye yönelik olmalı, çocuğun
kurumlarla sağlıklı temasını ve sosyal normlarla uyumunu sağlamayı, çocuğun
bakımından sorumlu kimselerin ve ebeveynlerin ise rehberlik edici ve
eğitici potansiyellerini geliştirmeyi hedeflemelidir.
(7)
Danışmanın, tayin, nakil, hastalık ile aile veya çocukla gerekli çalışmayı
sürdürmesini engelleyecek sorunlar çıkması halinde tedbiri uygulamakla
görevli kurum tarafından yeni bir danışman belirlenerek ilgili mahkemeye
bildirilir. Eğer danışman mahkeme tarafından kurum dışından
görevlendirilmiş ise yerine ilgili mahkeme tarafından yeni danışman atanır.
Danışmanlık tedbiri süreci
MADDE 9 – (1) Danışmanlık tedbiri süreci aşağıdaki hususları
içerecek biçimde yapılır:
a)
Çocuk, aile, bakmakla yükümlü kişi veya kişiler ile ilgili bilgiler ve
dosya bilgileri toplanarak incelenir.
b)
Çocuk, aile, bakmakla yükümlü kişi veya kişiler ile tanışılır.
c)
Danışman, görev ve sorumlulukları hakkında çocuğu, aileyi, bakmakla yükümlü
kişi veya kişileri bilgilendirir.
ç)
Sorunun tarafları olabilecek aile, öğretmen, idareci ve bunun gibi
kimselerle görüşülerek problemin sınırları belirlenir.
d)
Çocuğa ve aileye mahkeme kararı ve yükümlülüklerinin tanıtımı, uymama
halinde ve devamının kesilmesinde sonuçları ile aileye çocuğuyla ilgili
sorumlulukları anlatılır.
e)
Danışmanlık hizmeti ile ilgili bir uygulama planı hazırlanır. Çocuğun
ailesinin yanında yaşadığı durumlarda çocuk ve aile sürece birlikte dahil edilir, ilgili kişilerle de görüşme sağlanır.
Çocuğun ailesinin yanında yaşamadığı ve ailesinden uzak olduğu durumlarda
ailenin sürecin gelişiminden ve üstüne düşen görevlerden haberdar edilmesi
için gerekli önlemler alınarak danışmanlık hizmeti başlatılır. En az,
çocukla haftada bir kez, aileyle iki haftada bir kez gerçekleştirilecek
görüşmeler planlanır ve bu plan doğrultusunda takip edilir. Ayrıca duruma
göre öğretmen ya da ilgili kişilerle de görüşme sağlanır.
f)
Danışmanlık tedbirinin uygulama sürecinin değerlendirilmesinde kullanılacak
izleme kriterleri, bu hizmeti sunacak danışman
tarafından belirlenerek uygulama planında gösterilir.
g)
Uygulama planı doğrultusunda üçer aylık periyotlarla
sürecin değerlendirmesine ve varsa tedbirin değiştirilmesine ilişkin
öneriyi de içeren rapor; Yönetmeliğin 18 inci maddesinde belirtilen usule
göre mahkeme veya çocuk hâkimi tarafından, incelettirilmek üzere mahkemeye
ulaştırılır.
h)
Danışmanlık hizmeti, danışmanın, bu tedbirde istenen amaca ulaşıldığına
dair raporu üzerine mahkeme veya çocuk hâkiminin vereceği kararla sona
erer.
(2)
Danışmanlık tedbirlerini uygulayan görevlilerin; mahkeme veya çocuk
hâkimine sunulan uygulama planı doğrultusunda yaptıkları işlem ya da
görevlerin izlenmesi, tedbirle ulaşılmak istenen amacı gerçekleştirecek
etkinlik ve verimlik için gerekli desteğin sağlanması bu tedbiri yerine
getirmekle yükümlü kurumların sorumluluğundadır.
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
Eğitim
Eğitimin kapsamı
MADDE 10 – (1) Danışmanlık tedbiri kararlarının
uygulanmasında olumlu sonuçların alınması amacıyla bu Tebliğin 6 ncı maddesinde sayılan görevlilere hizmet içi eğitim
programları düzenlenir.
(2)
Uzmanlık alanı ne olursa olsun, danışmanlık hizmeti verecek olan
görevlilerin bu hizmetin amacı ile uygulamaları için hazırlanmış
programları öğrenme ve uygulama becerileri konusunda hizmet içi eğitime
tabi tutulmaları sağlanır.
(3)
Danışmanlık eğitimi, genel ve özel konular olmak üzere iki ana başlık
üzerinden en az yüz saat olmak üzere yapılır;
a)
Genel konular;
1
- Danışmanlık tedbirleri tanımı
2
- Çocuk ve aileyi ilgilendiren ulusal ve uluslararası mevzuat
3
- Çocuk ve aileyi koruma ve adalet sisteminin işleyişi
4
- Bireysel ve toplumsal risk faktörleri
5
- Türk toplumu ve ailesinin milli, manevi değerleri ve etik kuralları
6
- Normal ve patolojik durum ile ilgili temel bilgiler
7
- Danışmanlığın sınırları, sevk ve havale mekanizmaları
8
- Ölçme teknikleri, izleme, değerlendirme ve raporlandırma
9
- Kriz ve krize müdahale
10
- İletişim teknikleri
11
- Bireyi tanıma teknikleri
12
- Karar verme, plan yapma, uygulama teknikleri
b)
Özel konular;
1-
Aile
a)
Ailenin yapısal ve işlevsel değerlendirilmesi
b)
Aile sistemleri
c)
Ana baba tutumları
ç)
Aile ve risk faktörleri
d)
Ailenin gelişim dönemleri/yaşam döngüsü
e)
Aile içi kriz ve krize müdahale yöntemleri
f)
Ana baba rolleri ve olumlu disiplin yöntemleri
g)
Aile dinamikleri
ğ)
Aile kuramları
h)
Aileye müdahale sürecinde danışmanlık
ı)
Aile içi şiddet
i)
Madde kullanımı ve bağımlılığı
j)
Aile bireylerinden birinin hükümlü, yaşlı, özürlü, bağımlı veya süreğen bir
hastalığa sahip olması gibi konular
2
- Çocuk
a)
Çocuk ihmal ve istismarı
b)
Madde kullanımı ve bağımlılığı
c)
Risk grubuna giren çocukların özellikleri
a. Cinsel istismar mağduru çocuklar
b. Şiddet mağduru çocuklar
c. Sokakta yaşayan ve çalışan çocuklar
ç)
Gelişim dönemleri
a. Bedensel ve cinsel
b. Ahlaki
c. Psiko – sosyal
ç. Bilişsel
d)
Ergenlik dönemi sorunları
a. Öfke kontrolü
b. İntihar eğilimi
c. Hayır diyebilme
e)
Eğitim sorunlarını değerlendirme ve eğitim danışmanlığı, okul başarısını
etkileyen faktörler
a. Hobiler, yetenek ve yeterli olduğu alanların
belirlenmesi
b. Mesleğe yöneltme
f)
Kimlik oluşturulması, bireyselleşme sürecinin desteklenmesi
g)
Ergenin eleştirel düşünme ve karar verme becerisini geliştirme
h)
Sosyal beceri kazanma ve toplumsallaşma
ı)
Serbest zaman etkinliklerine yönlendirme
i)
Akran ilişkileri konusunda bilgilendirme
j)
Girişimciliğinin desteklenmesi
k)
Çocuk danışmanlığı uygulama basamakları ve süreçleri
gibi konulardan oluşur.
Danışmanlık eğitiminin verilme usulü
MADDE 11 – (1) Eğitim planı ve programı, Milli Eğitim
Bakanlığı, İçişleri Bakanlığı ve Sosyal Hizmetler ve Çocuk Esirgeme Kurumu
ile üniversite öğretim görevlilerinden oluşturulacak eğitim komisyonu
tarafından yıllık olarak hazırlanır ve uygulamaya konulur. Eğitim, tezsiz yüksek lisans ya da
sertifika veya katılım belgesi programları şeklinde verilebilir. Eğitimin
süresi, içeriği, uygulanacağı yerler, eğitimi verecek uzmanlar eğitim
planında belirlenir.
(2)
Bu Tebliğin 11 inci maddesinde sayılan konularda dört yıllık lisans
eğitimleri dışında en az yüz saat eğitim aldıklarını gösteren sertifika
veya belgeye sahip olanlar eğitime alınmazlar. Bu değerlendirme,
danışmanlık tedbirini yerine getirmekle yükümlü kurumlar tarafından
yapılır.
(3)
Eğitimi başarıyla tamamlayanlara sertifika ya da katılım belgesi verilir.
Sertifika ya da katılım belgesi, danışmanlık tedbirini yerine getirmekle
yükümlü kurumlar tarafından verilir.
(4)
Danışmanlık eğitimlerini tamamlayarak danışmanlık hizmetlerini sürdüren
görevlilerin bu eğitimi izleyen her yıl için üç günden az olmamak, en geç
üçer yıllık aralarla tekrarlanmak üzere danışmanlık eğitimi konularında
hizmet içi eğitime tabi tutulmaları esastır.
DÖRDÜNCÜ BÖLÜM
Çeşitli
ve Son Hükümler
Sekreterya
MADDE 12 – (1) Eğitim komisyonunun oluşumu, eğitim plan ve
programları ile materyalinin hazırlanmasının sekreterya
hizmetleri Milli Eğitim Bakanlığınca yerine getirilir.
Danışmanlık hizmetini verebilecek
kişilerin bildirimi
MADDE 13 – (1) Danışmanlık hizmeti verebilecek kişilerin
listeleri, alanları ve kurumları da belirtilmek suretiyle tedbiri yerine
getirmekle sorumlu kurumların taşra birimleri tarafından, il ve ilçelerdeki
koordinasyon makamlarına, mahkeme veya çocuk hâkimlerine bildirilir.
Yürürlük
MADDE 14 – (1) Bu Tebliğ yayımı tarihinde yürürlüğe girer.
Yürütme
MADDE 15 – (1) Bu Tebliğ hükümlerini Sosyal Hizmetler ve
Çocuk Esirgeme Kurumu Genel Müdürlüğünün bağlı olduğu Devlet Bakanı,
İçişleri Bakanı ve Milli Eğitim Bakanı birlikte yürütür.
|