|
Ulaştırma Bakanlığından:
ULAŞIMDA
ENERJİ VERİMLİLİĞİNİN ARTIRILMASINA İLİŞKİN
USUL VE
ESASLAR HAKKINDA YÖNETMELİK
BİRİNCİ BÖLÜM
Amaç,
Kapsam, Dayanak ve Tanımlar
Amaç
ve kapsam
MADDE
1 – (1) Bu Yönetmelik ulaşımda
enerji verimliliğinin artırılması amacıyla; motorlu araçların birim yakıt
tüketimlerinin düşürülmesine, araçlarda verimlilik standartlarının
yükseltilmesine, toplu taşımacılığın yaygınlaştırılmasına, trafik akımının
arttırılmasına yönelik sistemlerin kurulmasına ilişkin usul ve esasları
kapsar.
Dayanak
MADDE
2 – (1) Bu Yönetmelik, 18/4/2007 tarihli ve 5627 sayılı Enerji Verimliliği
Kanununun 7 nci maddesinin birinci fıkrasının (f)
bendine dayanılarak hazırlanmıştır.
Tanımlar
MADDE 3 – (1) Bu
Yönetmelikte geçen;
a) Araç: Raylı taşıt araçları,
tarım ve orman traktörleri ile bütün müteharrik makineler haricinde en az
dört tekerleği bulunan, azami tasarım hızı 25 km/saat'i aşan
karayollarında kullanılmak için tasarımlanmış motorlu taşıtı,
b) Bakanlık: Ulaştırma
Bakanlığını,
c) Blok tren: Trenin, ilk
teşkil edildiği istasyondan, gideceği son varış istasyonuna kadar,
lokomotif ve vagonları değiştirilmeden, manevraya tabi tutulmadan
kesintisiz bir şekilde giden treni,
ç) Elektronik yol yönlendirme
sistemi: En elverişli yola yönlendirerek, yolculuk süresinin, yakıt
tüketiminin, hava kirliliğinin ve gürültünün azaltılmasını, insan
psikolojisinin desteklenmesini ve araç güvenliğinin sağlanmasını hedef alan
yönlendirme sistemini,
d) EİE: Elektrik İşleri Etüt
İdaresi Genel Müdürlüğünü,
e) Kentsel ulaşım planları:
Kentin, mekansal, demografik, topografik,
işlevsel, toplumsal, iktisadi özellikleri ve ihtiyaçlarına göre ulaşım
talebini en azda tutan, sürdürülebilir
gelişmeyi sağlayan, kentin üst ve alt ölçekli planları ile eşgüdümlü olarak
hazırlanan ulaşım planlarını,
f) KGM: Karayolları Genel
Müdürlüğünü,
g) Kombine taşıma: Tüm ulaşım
türlerinin birbirleriyle bağlantılı olarak etkin ve verimli şekilde kullanılması
suretiyle yapılan taşımacılığı,
ğ) LED: Işık yayan diyotu,
h) M1 sınıfı araç: Yolcu taşıma
amacıyla tasarımlanmış ve imal edilmiş sürücü koltuğuna ilave olarak en
fazla sekiz kişilik oturma yeri olan aracı,
ı) Modlararası
taşımacılık sistemi: Kaynak noktasından varış noktasına kadar taşınacak
yolcunun/yükün ihtiyaç duyacağı; karayolu, raylı sistemler, deniz ulaşım
alternatifleri, havayolu vesaire ulaşım türlerinin ihtiyaç duyulan
noktalarda tesisi ile oluşan ulaşım sistemini,
i) Satıcı: Kamu kurum ve
kuruluşları da dahil olmak üzere nihai kullanıcıya
mal ve hizmet sunan, toptancı/perakendeci veya bu Yönetmelik kapsamına
giren ürünleri satan, kiralayan, taksitli satışa sunan, promosyoncu veya
nihai kullanıcıya tedarik eden gerçek veya tüzel kişiyi,
j) Satış noktası: Potansiyel
müşterilere satış veya kiralamak amacıyla yeni binek otomobillerinin
sergilendiği veya sunulduğu mekan, bina, ticari
sergi, fuar ve panayır gibi yerleri,
k) Seyahat
talep yönetimi: Yolcuların veya yüklerin seyahat taleplerini ve
davranışlarını mevcut ulaşım alt yapı veya sistemini daha etkin ve verimli
kullanabilecek şekilde düzenlemek, birim zamanında başlangıç noktasından
varış noktasına seyahat edecek yolcu ve taşınacak yüklerin yüksek
kapasiteli, ekonomik ve hızlı taşıma türleri ve yüksek doluluk oranları ile
seyahat etmesini sağlayacak şekilde düzenlemeyi,
l) Sinyalizasyon sistemleri:
Trafik akımı içerisindeki sürücü, taşıt, yaya ve bisikletli hareketlerini
düzenleyen ışıklı ve sesli sistemleri,
m) TCDD: Türkiye Cumhuriyeti
Devlet Demir Yolları İşletmesi Genel Müdürlüğünü,
n) Trafik yönetimi: Mühendislik, eğitim,
yasal gereklilik, çevre ve enerji faktörlerinin bir arada ele alındığı
sürdürülebilir ve enerji verimli ulaşım önlemlerini içeren yönetimi,
o) TSE : Türk
Standartları Enstitüsünü,
ö) Üretici:
Bir ürünü üreten, imal eden, tadil
eden veya ürüne adını, ticari markasını veya ayırt edici işaretini koymak
suretiyle kendini üretici olarak tanıtan gerçek veya tüzel kişiliği;
üreticinin Türkiye dışında olması halinde, üretici tarafından
yetkilendirilen temsilciyi veya ithalatçıyı; ayrıca ürünün tedarik
zincirinde yer alan ve faaliyetleri ürün güvenliğine ilişkin özellikleri
etkileyen gerçek veya tüzel kişiliği,
p) Yeşil dalga sistemi: Sinyalize kavşaklar arasında belirlenmiş bir hızla
gidilmesi halinde kırmızı ışığa takılmadan seyahat etme imkanı
veren sistemi,
ifade
eder.
İKİNCİ
BÖLÜM
Uygulamalar
Tedbir
MADDE
4 – (1) Bakanlık; blok tren
uygulaması ve elektrikli işletmecilik uygulaması ile ilgili tedbirleri
alır.
(2) İçişleri Bakanlığı; kent
merkezlerinde araç kullanımını azaltıcı uygulamaları, taksi uygulamalarını
ve otoparkların oluşturulması ile ilgili tedbirleri alır.
(3) Bakanlık ve İçişleri
Bakanlığı; yön levhaları, elektronik yol yönlendirme sistemi, seyahat talep
yönetimi, trafik yönetimi, modlararası
taşımacılık, kentsel ulaşım planları, toplu taşıma, akaryakıt tüketiminin
izlenmesi ve trafik sinyalizasyon sistemleri hakkında ilgili tedbirleri
alır.
Blok
tren uygulaması
MADDE
5 – (1) Yük taşımacılığında yük
trenlerinin blok tren şeklinde çalıştırılmasına öncelik verilir.
Elektrikli
işletmecilik uygulaması
MADDE
6 – (1) Raylı ulaşımda enerji
tüketimini asgari seviyeye düşürmek için elektrikli işletmeciliğe öncelik
verilir.
Yön
levhaları, elektronik yol yönlendirme sistemi, seyahat talep yönetimi,
trafik yönetimi, modlararası taşımacılık
MADDE
7 – (1) Ulaşımda etkinlik,
verimlilik ve sürücülere kolaylık sağlamak için; seyahat talep yönetimi, modlararası taşımacılık sistemi, trafik yönetimi, yön
levhaları ve elektronik yol yönlendirme sistemleri ilgili
kurum/kuruluşlarca uygulanır. Uygulamalarda varolan
ulusal ve uluslararası standardlara uygunluk
aranır.
(2) Kent merkezi girişlerine yapılacak
yönlendirme sistemleri ile yoğun trafik alanlarına girmek yerine araçların
alternatif yollardan ulaşımı sağlanır.
(3) Nüfusu ikiyüzellibin
ve üzerinde olan kentlerde belediyelerce; karayollarında günün koşullarına
uygun merkezi bilgisayar sisteminin kurulması için çalışmalar yapılır. Bu
bilgisayar sistemi ile kavşakların merkezden kumanda edilmesi sağlanır.
Kurulacak olan kamera sistemleri ile yol yoğunluğu izlenir, elektronik yol
yönlendirme sistemleri ve trafik radyosu yoluyla sürücülerin yolun durumuna
göre alternatif güzergahlara yönlendirilmesi
sağlanır.
(4) Elektronik hava tahminleri;
yol güzergâhlarına kurulacak cihazlarla sürücülerin önceden uyarılması ve
değişken mesaj sistemi uygulanarak sürücülerin yol trafik durumuna göre
yönlendirilmesi sağlanır.
Kent
merkezlerinde araç kullanımını azaltıcı uygulamalar
MADDE
8 – (1) Belediyeler;
a) Yerleşim planlamasında ve
kentsel dönüşüm projelerinde motorlu taşıtların şehir girişinde park
edilebilmesi için otopark kurulmasını sağlar. Bu otoparklara park eden
sürücülerin otoparktan şehir merkezine gidiş ve dönüş güzergâhlarında
hizmet veren toplu taşım araçlarından yararlanması için yöntem geliştirir.
b) Kent merkezlerinde araç kullanımını
azaltıcı uygulamalar yapar.
c) Toplu taşım araç duraklarında
modlararası taşımacılık sisteminin
oluşturulmasına öncelik verir.
ç) Doğalgaz dağıtım şebekesi
bulunan şehirlerde toplu taşıma aracı olarak doğalgazlı araçlara öncelik
verir.
Taksi
uygulamaları
MADDE
9 – (1) Belediyeler; taksilerin
trafikte boş dolaşmalarını, durak dışında beklemelerini engelleyecek
telefonlu, telsizli durak ve merkezi alanlarda taksi cepleri gibi
uygulamaları yaygınlaştırır. Bunun için şehir trafiğine uygun bir şekilde,
taksilerin bekletileceği alanları tespit eder.
Kentsel
ulaşım planları
MADDE
10 – (1) Büyükşehir belediyeleri
ve büyükşehir belediyesi sınırları dışındaki
belediyelerden nüfusu yüzbinin üzerinde olanlar
ulaşım ana planı hazırlarlar. Bu planlar onbeş
yıllık süreler için yapılır ve her beş yılda bir yenilenir. Şehir planları
ile sürdürülebilir kentsel ulaşım planları birlikte ele alınır.
(2) Kentsel ulaşım planlaması
sırasında ilgili kurum/kuruluşların görüşleri alınarak, çevre otoyolları ve
raylı sistem çalışmalarına öncelik veren, yerleşim alanlarının yer seçimi
ve bu alanların birbiri ile olan ulaşımlarını sağlayan üst ölçekli planlar
yapılır.
(3) Kent içinde yetersiz kalan
yollarda sıkışan trafiği rahatlatmak üzere; yol genişletmesi, kavşak
düzenlemesi ve otopark kurulması gibi önlemler alınır.
(4) Yeni açılan yolların çevre
otoyollarına bağlantısı KGM'nin uygun görüşü
alınarak yapılır.
(5) Kentsel ulaşım planları
yapılırken toplu taşımayı teşvik etmek amacıyla raylı sistem yatırımı
artırılır.
(6) Kent ulaşımında enerji
verimliliğinin artırılması ve yakıt tüketiminin düşürülmesi için trafiğin
güvenli ve akıcı olması sağlanır.
(7) Belediyeler; kent içi
ulaşım güzergâhlarının belirlenmesinde trafik akışındaki yakıt sarfiyatını
öncelikle göz önünde bulundurur. Topografik
yapısı uygun güzergahlara bisiklet yolları ve
bisiklet park alanları yapar.
Trafik
sinyalizasyon sistemleri
MADDE
11 – (1) Şehir içi ve
şehirlerarası karayolları üzerinde trafik akımını düzenlemek ve trafik
güvenliğini artırmak, mevcut/ planlanan karayolu ve karayolu elemanlarının
kapasitesini maksimum düzeylerde kullanabilmek için oluşturulacak
sinyalizasyon sistemleri KGM tarafından belirlenmiş/belirlenecek kriter, usul ve teknik esaslara uygun olarak
gerçekleştirilir. Trafik sinyalizasyon sistemlerinde sistemlerinin
gerekliliği, faz hesaplamaları ile diğer teknik hususlar, kullanılacak
malzemeler TSE belgesini haiz ve Karayolları Teknik Şartnamesinde
belirlenmiş/belirlenecek şartlara uygun şekilde tesis edilir.
(2) Ulaşımda trafik akışını
düzenlemek ve enerji tüketimini asgari seviyeye düşürmek için kullanılan
sinyalizasyon sistemlerinde LED li sinyalizasyon
sistemlerine öncelik verilir.
(3) Sinyalizasyon Sistemlerinde
kullanılan malzemelerde; Trafik Sinyal Denetleyicileri-Fonksiyonel Güvenlik
Kuralları için TS EN 12675, Trafik Kontrol Donanımı-Sinyal Lambaları için
TS EN 12368 ve Karayolu Trafik Sinyal Sistemleri için TS HD 638 S 1
standartlarında belirtilen şartlar aranır.
(4) Şehir içindeki kavşaklarda
trafik akışını kolaylaştırmak için birbiri ardına gelen sinyalize
kavşaklara Yeşil Dalga Sistemi uygulanır.
Tüketicinin
bilgilendirilmesi
MADDE
12 – (1) Sanayi ve Ticaret
Bakanlığı; tüketicilerin bilinçli seçim yapabilmesine imkan
vermek için, piyasada satışa veya kiraya sunulan yeni binek otomobillerinin
CO2 emisyonu ve yakıt ekonomisi konusunda tüketicilerin bilgi
edinmesini sağlar.
(2) Ml sınıfı yeni binek otomobillerin yakıt
ekonomisi ve CO2 emisyon değerlerini
gösteren etiket, kılavuz, poster/gösterim, promosyon literatürü ve
materyallerin düzenlenmesinde 28/12/2005 tarihli ve 25330 sayılı Resmî
Gazete'de yayımlanan Yeni Binek Otomobillerin Yakıt Ekonomisi ve CO2
Emisyonu Konusunda Tüketicilerin Bilgilendirilmesine İlişkin Yönetmelikte
belirtilen hususlar esas alınır.
Otoparkların
oluşturulması
MADDE
13 – (1) İl ve İlçe Trafik
Komisyonunca kent trafiğine uygun bir şekilde, otopark olabilecek alanlar
tespit edilir, bu alanların verimlilik ilkesi çerçevesinde otopark olarak
işletilmesi sağlanır.
Sürücülerin
bilgilendirilmesi
MADDE
14 – (1) Sürücü belgesi verilmesi
ile ilgili kurslarda ekonomik sürüş tekniği ve çevre konularına yer
verilir.
Tüzel
kişilerce verilecek ekonomik sürüş teknikleri ile ilgili eğitim
MADDE
15 – (1) Taşımacılık
faaliyetlerinde bulunan tüzel kişiler, sürücülerine işe alındıklarında ve her beş yılda bir defa olmak üzere ekonomik
sürüş teknikleri ile ilgili eğitim verilmesini sağlar.
Toplu
taşıma
MADDE
16 – (1) Belediyelerce toplu
taşıma araçlarının talep edilebilirliği ve yolcu kapasitesini artırıcı
gerekli tedbirler alınır. Nüfusu ikiyüzellibin’in
üzerindeki belediyelerce kent içi toplu taşımaya yönelik aşağıdaki
uygulamalar yapılır.
a) Raylı sistemler azami
doluluğu sağlanacak şekilde işletilir. Bu kapsamda; sefer sıklığı yolcu
talebi dikkate alınarak yapılır, tek bilet sistemi yaygınlaştırılır.
b) Toplu taşıma araçları için
ayrılmış şerit ve yol uygulamaları yaygınlaştırılır.
c) Hizmet kalitesi yüksek ve
çevre dostu toplu taşıma araçlarının kullanımına öncelik verilir.
ç) Toplu taşıma araçlarında ve
duraklarda; hareket saatleri, güzergâhlar ve benzeri bilgilendirme panoları
bulundurulur.
Akaryakıt
tüketiminin izlenmesi
MADDE
17 – (1) Karayolu ulaşımı için
Emniyet Genel Müdürlüğü araç tescil belgesi bilgilerinden motor gücü, yakıt
tipi, araç kategorisi ve model yılı verilerini, TCDD araç-km, yolcu-km ve
ton-km bilgilerini, Petrol İşleri Genel Müdürlüğü ise yakıt tiplerine göre
aylık bazda yıllık toplam yakıt satış bilgilerini
her yılın Mart ayında Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığına bildirir.
(2) Belediyeler; taksi, özel halk otobüsü,
belediye otobüsü, dolmuş, metro, hafif raylı
sistem, tramvay ve deniz yolu araç sayılarını, taşınan yıllık yolcu
sayısını, yolcu-km, araç-km verilerini, raylı sistemlerin ve karayolları
sinyalizasyon sistemlerinin işletilmesi için kullanılan yıllık elektrik
miktarını her yılın Mart ayında Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığına
bildirir.
(3) Şehirlerarasında çalışan
otobüs şirketleri; otobüs sayısını,
yıllık yakıt tüketimi bilgilerini, yılda taşınan yolcu sayısını,
yolcu-km bilgilerini, nakliye şirketleri; araç sayısını, yıllık yakıt tüketimi bilgilerini, yılda
taşınan yükü, ton-km bilgilerini toplar ve her yıl Mart ayında Enerji ve
Tabii Kaynaklar Bakanlığına bildirir.
ÜÇÜNCÜ
BÖLÜM
Geçici ve
Son Hükümler
Kentsel
ulaşım planları
GEÇİCİ
MADDE 1 – (1) 10 uncu maddedeki
kentsel ulaşım planları bu Yönetmeliğin yayımından itibaren üç yıl
içerisinde ilgili belediyelerce hazırlanır.
Yürürlük
MADDE
18 – (1) Bu Yönetmelik yayımı
tarihinde yürürlüğe girer.
Yürütme
MADDE
19 – (1) Bu Yönetmelik hükümlerini
Ulaştırma Bakanı yürütür.
|