JEOTERMAL KAYNAKLAR VE DOĞAL MİNERALLİ SULAR KANUNU Kanun No. 5686 Kabul
Tarihi: 3/6/2007 BİRİNCİ
BÖLÜM Genel
Hükümler Amaç MADDE 1 – (1) Bu Kanunun amacı, jeotermal
ve doğal mineralli su kaynaklarının etkin bir şekilde aranması, araştırılması,
geliştirilmesi, üretilmesi, korunması, bu kaynaklar üzerinde hak sahibi
olunması ve hakların devredilmesi, çevre ile uyumlu olarak ekonomik şekilde
değerlendirilmesi ve terk edilmesi ile ilgili usûl ve esasları düzenlemektir. Kapsam MADDE 2 – (1) Bu Kanun, belirlenmiş veya belirlenecek jeotermal ve doğal mineralli su kaynakları ile jeotermal kökenli gazların arama ve işletme dönemlerinde,
kaynaklar üzerinde hak sahibi olunması, devredilmesi, terk edilmesi, kaynak
kullanımının ihale edilmesi, sona erdirilmesi, denetlenmesi, kaynak ve kaptajın korunması ile ilgili usûl ve esaslar ile
yaptırımları kapsar. Tanımlar MADDE 3 – (1) Bu Kanunda geçen; 1)
Bakanlık: Enerji ve Tabiî Kaynaklar Bakanlığını, 2)
MTA: Maden Tetkik ve Arama Genel Müdürlüğünü, 3)
MİGEM: Maden İşleri Genel Müdürlüğünü, 4)
İdare: İl özel idarelerini, 5)
Kaynak: Doğal yolla, sondaj veya kuyularla jeotermal
akışkan veya doğal mineralli su, gaz
veya bunların birlikte elde edildiği yerleri, 6) Jeotermal kaynak: Jeolojik yapıya bağlı olarak yerkabuğu
ısısının etkisiyle sıcaklığı sürekli olarak bölgesel atmosferik yıllık
ortalama sıcaklığın üzerinde olan, çevresindeki sulara göre daha fazla
miktarda erimiş madde ve gaz içerebilen, doğal olarak çıkan veya çıkarılan
su, buhar ve gazlar ile yeraltına insan düzenlemeleri vasıtasıyla
gönderilerek yerkabuğu veya kızgın kuru kayaların ısısı ile ısıtılarak su,
buhar ve gazların elde edildiği yerleri, 7)
Doğal mineralli su: Yerkabuğunun farklı derinliklerinde, uygun jeolojik
şartlarda doğal olarak oluşan bir veya daha fazla kaynaktan yeryüzüne
kendiliğinden çıkan ya da çıkartılan, mineral
içeriği ve diğer bileşenleri ile tanımlanan; tedavi, şifa amaçlarıyla da kullanılan
içmece suyu, şifalı su ve benzeri adlarla anılan soğuk ve sıcak doğal suları, 8) Jeotermal alan: Yapılan bilimsel ve teknik çalışmalarla
sınırları belirlenen ve üzerinde jeotermal kaynak
veya jeotermal kaynakla birlikte doğal mineralli
suların bulunduğu alanı, 9) Jeotermal sistem: Jeotermal
alan oluşumunu sağlayan; beslenme alanı, akışkan, ısı kaynağı, rezervuar ve/veya zonu, örtü
kaya ve boşalım alanının tümünü kapsayan, jeotermal
kaynak ve/veya doğal mineralli suların çıktığı ve/veya üretildiği, kendine
özgü jeolojik yapısı, hidrojeolojik ve kimyasal özellikleri olan sistemi, 10)
Jeotermal rezervuar:
Sıcaklık ve jeokimyasal açıdan doğal bir denge içinde bulunup bir bütünlük
ifade eden, değişik şekillerde dışardan beslenen yarı açık veya kapalı sıcak
su ve/veya buhar üretim ortamını, 11)
Sondaj: Jeotermal akışkanları aramak, üretmek,
kullanım sonrası reenjekte etmek, rezervuarı gözlemlemek veya test etmek için bilimsel
yöntemler ve uygun araçlar kullanılarak, gereken derinlik ve çapta
yeryüzünden kaynağa doğru jeolojik takip ile delik kazma ve açma işlemi ile jeotermal rezervuar oluşturmak
için akışkan enjekte etmek için kuyu açma işlemini, 12)
Akışkan: Kaynaklardan elde edilen su, gaz ve buharı, 13)
Kaptaj: Akışkanın doğal olarak ve/veya bilimsel
yöntemler ve uygun araçlar kullanılarak rezervuardan
yeryüzüne ulaşmasından itibaren kirlenmesinin önlenerek ve korunarak daha
sağlıklı şekilde değerlendirilebilmesi için kullanım öncesi özel teknikle
yapılan toplama havuzlarında, galeri ve/veya kuyularda biriktirilmesi
işlemini, 14)
Koruma alanı: Kaynak ve bunların bağlı olduğu jeotermal
sistemin; bozulmasına, kirlenmesine ve sürdürülebilir özelliğinin
yitirilmesine neden olacak dış etkenlerden korumak amacıyla sahanın jeolojik,
hidrojeolojik yapısı, iklim koşulları, zemin cinsi ve tipleri, drenaj sahası
sınırı, kaynak ve kuyu çevresindeki yerleşim birimleri, endüstri tesisleri,
çevrenin topografik yapısı gibi unsurlara bağlı
olarak belirlenmiş önlemler alınması gereken, içerisinde yapılan
faaliyetlerin kontrol ve denetime tâbi olduğu ve gerektiğinde yapılaşma ve
arazi kullanım faaliyetleri kısıtlanabilir alanları, 15)
Bloke alan: İşletme ruhsatı verilmiş bir jeotermal
kaynaktan yapılan üretim faaliyetlerinin etkilenmemesi için işletme ruhsatı
sahibi dışındaki talep sahiplerine kapatılmış ve işletmeye açılmayacak
alanları, 16)
Enjeksiyon: Akışkanların, yapay yöntemlerle jeolojik formasyonlara
gönderilmesini, 17)
Reenjeksiyon: Üretilen jeotermal
akışkanların yapay yöntemlerle kullanıldıktan sonra tamamının veya kalan
kısmının üretildikleri jeolojik formasyonlara geri gönderilmesini/basılmasını,
18)
Deşarj: Jeotermal akışkanın kullanımından sonra reenjekte edilemeyen kısmının veya tamamının çevre
kirliliğine neden olmayacak şekilde başka alıcı ortamlara gönderilmesini, 19)
Test: Rezervuarın üretimi, yönetimi ve izleme programını
oluşturmak için fiziksel ve kimyasal parametreleri belirlemeye yönelik
yürütülen çalışmaları, 20)
Emniyetli verim: Jeotermal sistemi ve rezervuar dengesini bozmayacak şekilde aynı rezervuardan birim zamanda üretilebilecek azami akışkan
miktarını, 21)
Ruhsat: Sınırları belirlenmiş bir alanda kaynak tespiti ve işletilmesi
faaliyetlerinin yapılabilmesi için verilen izin belgesini, 22)
Proje: Kaynaktan yararlanmak amacıyla yapılacak çalışmaları düzenleyen,
belirlenen usûl ve esaslara göre hazırlanan, arama ve işletme dönemindeki
faaliyetlerin başlaması, gelişimi ve bitirilmesi ile ilgili süreleri içeren,
beyan niteliğindeki metni, 23)
Arama: Jeotermal sistemden akışkan elde etmek
amacıyla jeolojik araştırmalarla başlatılan, jeokimyasal ve jeofizik çalışmalarla
desteklenen, yapılan tüm çalışmalara ait verilerin değerlendirilmesi sonucu
belirlenen lokasyon veya lokasyonlarda
amaç ve tekniğine uygun olarak jeolojik takiple açılan sondaj çalışmaları ile
üretime yönelik test çalışmalarını da içeren projede belirtilen faaliyetler
bütününü, 24)
Arama ruhsatı: Sınırları belirlenmiş bir alanda, kaynak arama faaliyetlerinde
bulunulabilmesi amacıyla projeye dayalı verilen izin belgesini, 25)
İşletme: Arama faaliyetleri sonucunda elde edilen kaynağın üretim, kullanım, reenjeksiyon, enjeksiyon, deşarj ve bu faaliyetlere
yönelik sondaj çalışmalarını içeren projede belirtilen faaliyetler bütününü, 26)
İşletme ruhsatı: Belirli bir alanda akışkanın üretilebilmesi ve
değerlendirilmesi için projeye dayalı verilen izin belgesini, 27)
Faaliyet: Jeotermal kaynakların aranması,
geliştirilmesi, işletilmesi ve terk edilmesi ile jeotermal
ve doğal mineralli suların kullanılması hususundaki işlemleri, 28)
Faaliyet raporu: Ruhsat döneminde yönetmelikle belirlenen kıstaslara göre
yıllık olarak hazırlanan ve faaliyetler ile ilgili gelişmelerin idare ve
MTA’ya bildirilmesini sağlayan raporu, 29)
Kira sözleşmeleri: İşletme ruhsatına dayalı kullanım alanlarıyla ilgili
hakların, başkalarına kiralanmasını
sağlayan sözleşmeleri, 30)
Mücbir sebep: Sel, yangın, deprem, çökme, heyelan, savaş hali ile
yönetmelikte belirtilen diğer halleri, 31)
Beklenmeyen haller: Jeoloji ve kaynak şartlarındaki beklenmeyen fiziksel ve
kimyasal değişiklikler ile ilgili mevzuat gereğince diğer kurumlardan
alınması gereken izinlerin alınamaması durumlarını, 32)
Teminat: Kaynağın değerlendirilmesine yönelik faaliyetlerde, kamu can ve mal
sağlığını etkileyecek durumların oluşması ve ruhsat sahibi tarafından gerekli
tedbirlerin alınmaması halinde kullanılmak üzere arama, işletme ve bloke
alanları için nakdi para, banka ve özel finans teminat mektubu, Devlet bono
ve tahvili olarak idareye verilen güvenceyi, 33)
Gayrisafi hasılat: İşletmenin toplam yıllık cirosu
olup, işletmelere ait tahakkuk eden her türlü mal ve hizmet satış bedelleri,
faizler ile yapılan kiralamaların dahil olduğu miktarı, ifade
eder. Mülkiyet ve ruhsat MADDE 4 – (1) Jeotermal kaynaklar ve
doğal mineralli sular, Devletin hüküm ve tasarrufu altında olup bulundukları
arzın mülkiyetine tâbi değildir. Kaynağa ilişkin faaliyetlerin yapılabilmesi
için bu Kanuna göre Ruhsat alınması zorunludur. (2) Jeotermal
kaynaklar ve doğal mineralli sulara ilişkin haklar, medeni hakları kullanmaya
ehil Türkiye Cumhuriyeti vatandaşlarına, statüsünde jeotermal
kaynaklar ve doğal mineralli sularla ilgili faaliyet yapabileceği hususu yer
alan Türkiye Cumhuriyeti kanunlarına göre kurulmuş tüzel kişiliği haiz
şirketlere, bu hususta yetkisi bulunan kamu iktisadi teşebbüsleri ile
müesseselerine, bağlı ortaklıkları ve iştirakleri ile diğer kamu kurum,
kuruluş ve idarelerine verilir. Jeotermal kaynaklar
ve doğal mineralli sulara ilişkin haklar gerçek veya tüzel tek kişi adına
verilir. (3)
Jeotermal kaynaklar ve doğal mineralli sulara
ilişkin haklar, miras yolu ile intikal eder. Bu haklar, bütün mirasçıların
vekâletini havi bir vekâletname ile ikinci fıkrada belirtilen niteliklere
sahip mirasçılardan birine veya üçüncü bir şahsa devredilir. Mirasçıların
ittifak edememeleri halinde mirasçılardan birinin müracaatı ile mahkeme
mirasçılardan bu hakkın en ehil olana
tahsisine veya bu da mümkün olmazsa ruhsatın satılmasına karar verir. Mahkeme
bu hususu basit muhakeme usûlü ile halleder. Eğer dava söz konusu değil ise
altı ay içerisinde intikal işlemleri tamamlanmayan ruhsatlar feshedilir.
Devir ve intikal işlemlerinin ne şekilde yapılacağı yönetmelikle belirlenir. İKİNCİ
BÖLÜM Ruhsatlar Arama ruhsatı MADDE 5 –
(1) Arama ruhsatı müracaatları, talep sahibi tarafından 1/25000 ölçekli pafta
adı ve koordinatları belirtilerek beş bin hektarı geçmeyecek
şekilde arama projesi ile birlikte idareye yapılır. Müracaatlarda öncelik
hakkı esastır. Aynı yer için aynı anda birden fazla talep olması halinde,
projeler incelenerek en hızlı ve en fazla yatırımı teklif eden proje
sahibinin talebi tercih edilir. (2)
İdare, müracaat alanı hakkında bilgileri MİGEM’e
bildirir. Arama için başvurulan saha, önceki diğer başvurular ile
çakışıyorsa, MİGEM çakışan kısımları çıkararak kalan saha için "arama
ruhsatı" verilebileceğini idareye bildirir. İdare, verilen ruhsatı
koordinatları ile birlikte kayıtlara alınmak üzere MİGEM’e
bildirir. (3)
Arama ruhsat süresi üç yıldır. Faaliyetlerin olumlu gelişmesi ve ilave
etütlere ihtiyaç duyulması halinde revize proje verildikten sonra idarece
uygun bulunması halinde bir yıl uzatılır ve uzatma MİGEM’e
bildirilir. Arama ruhsatı süre uzatım talebi, ruhsat süresi bitiminden önce
idareye yapılır. (4)
Arama ruhsatı döneminde idarenin bilgisi dahilinde, çevrenin kirletilmemesi
kaydı ile sadece test amaçlı üretim yapılabilir. (5)
Birden fazla ili içine alan arama ve işletme faaliyetlerinde başvurular
alanın büyük olduğu il idaresine yapılır ve işlemler alanın küçük olduğu il
idaresine bildirilir. İşletme ruhsatı MADDE 6 – (1) Arama ruhsatı sahibinin, arama ruhsat süresinin
son günü akşamına kadar işletme projesi ile idareye işletme ruhsatı
başvurusunda bulunması halinde "işletme ruhsatı" verilir ve varsa
tespit edilen bloke alanıyla birlikte MİGEM’e
bildirilir. (2) İşletme ruhsatı sahipleri, işletme
faaliyetine geçmek için ilgili kurumlardan gerekli
izinleri almakla yükümlüdür. (3)
İşletme ruhsatı sahibi, projesinde belirtilen süre içinde işletmeye geçmez veya herhangi bir sebeple işletme ruhsatının iptal
edilmesi durumunda teminat irat kaydedilir ve saha idare tarafından ihaleye
çıkarılır. İşletme projeleri ile ihaleye katılan isteklilerden idareye en
fazla geliri teklif eden istekliye işletme ruhsatı verilir ve MİGEM’e bildirilir. (4)
İdareden izin alınmaksızın, projede yer alan herhangi bir kuyunun yenilenmesi,
sayısının ve kapasitesinin artırılması, enjeksiyon, reenjeksiyon,
üretim amaçlı tüm sondaj faaliyetleri ile diğer proje değişiklikleri ve
revizyonları yapılamaz. İdare, gerekli görülen hallerde, bedelini ödemek
kaydıyla, MTA’dan değerlendirme isteyebilir. (5)
İşletme ruhsatı süresi otuz yıldır. Süre sonunda ruhsat sahibinin talep
etmesi durumunda onar yıllık dönemler halinde uzatılır. Süre uzatımları MİGEM’e bildirilir. (6)
Doğal çıkış halindeki jeotermal ve doğal mineralli
sular için, kaptajı yapılarak doğrudan işletme
talepleri de İdarece bu Kanun hükümlerine göre işletme ruhsatına bağlanır ve MİGEM’e bildirilir. Teknik sorumluluk ve faaliyet
raporu MADDE 7 – (1) Arama ve işletme ruhsatı süresince,
faaliyetlerin ilgili mühendislik dallarından bir mühendisin sorumluluğunda
sürdürülmesi zorunludur. Teknik sorumlu olmaksızın faaliyette bulunulması
halinde, ruhsat teminatı irat kaydedilerek, faaliyetler durdurulur. (2)
Teknik sorumlu; kaynağın aranması, araştırılması, geliştirilmesi ve
üretiminde bilimsel ve teknik esasları gözeterek görev ve sorumluluklarını
yerine getirir. Ancak doğal mineralli su işletmelerinde ilgili mühendislik
fakültesi mezunu herhangi bir kişi teknik sorumlu olarak bulunabilir. (3)
Teknik sorumlu veya sorumlularca hazırlanan yıllık arama ve işletme faaliyet
raporlarının ruhsat sahibince iki nüsha olarak takip eden yılın Mart ayı
sonuna kadar idareye verilmesi zorunludur. Faaliyet raporlarının bir nüshası
idare tarafından MTA’ya gönderilir. (4)
Arama ve işletme faaliyet raporlarının süresi içerisinde idareye verilmemesi
halinde, teminatı irat kaydedilerek iki aylık ek süre verilir ve teminat iki
ay içerisinde iki katına tamamlattırılır. Bu süre sonunda da faaliyet
raporunun verilmemesi halinde arama ruhsatı iptal edilir ve MİGEM’e bildirilir. Mücbir sebep ve beklenmeyen hal MADDE 8 – (1) Ruhsat sahibi, mücbir sebep veya beklenmeyen
halin ortaya çıkması durumunda, gerekçe ve süre belirtilmek kaydıyla on gün
içinde idareye müracaat ederek geçen sürenin ruhsat süresine eklenmesini ve
bu sürede yükümlülüklerinin askıya alınmasını talep eder. Ruhsat sahibi
tarafından idareye yapılan müracaat tarihi, mücbir sebebin başlama tarihi
olarak kabul edilir. (2) Ruhsat sahibi, mücbir sebep veya
beklenmeyen hallerin ortadan kalkmasından itibaren en geç üç ay içinde
faaliyete geçmek zorundadır. Bu süre içinde
faaliyete geçilmediği takdirde, teminatı irat
kaydedilerek yeniden teminat vermesi ve faaliyete geçmesi
için ruhsat sahibine üç ay ek süre verilir. Bu süre sonunda da teminat
yatırılmaz ve faaliyete geçilmez ise ruhsat iptal edilir. ÜÇÜNCÜ
BÖLÜM Ortak
Hükümler Faaliyetlerin denetlenmesi MADDE 9 – (1) Faaliyetler her yıl idare tarafından denetlenir.
Gerektiğinde idarece talep edilmesi halinde MTA tarafından da denetim
yapılır. Denetimler, 14 üncü maddede belirtilen hususlar ve diğer maddelerde
belirtilen ilkeler dikkate alınarak yapılır. Denetimler için ruhsat sahibi
tarafından MTA’ya 1000 Türk Lirası ödenir. Bu miktar, MTA tarafından yıllık ÜFE’ye göre artırılır. (2)
Memuriyet mahalli dışında MTA’ca görevlendirilen konuyla ilgili ve yardımcı
personele, 10/2/1954 tarihli ve 6245 sayılı Harcırah Kanununun 50 nci maddesi ile ilişkilendirilmeksizin, her yıl Bütçe
Kanunu ile belirlenen gündelik harcırah miktarının iki katı tutarında 6245
sayılı Harcırah Kanunu genel hükümlerine göre harcırah ödenir. Bu madde
kapsamında ödenen gündelik tutarından herhangi bir ad altında kesinti
yapılmaz. (3)
MTA, yapacağı denetim ve incelemeler için gerekli görmesi halinde, diğer
ilgili bakanlık, kamu kurum ve kuruluşlarının da katılımını isteyebilir. Devir, sicil, ihale, harç,
teminat ve idare payı MADDE 10 – (1) Devir, sicil, ihale, harç, teminat ve idare
payına ilişkin esaslar aşağıdaki şekildedir: a)
Devir: Arama ve işletme ruhsatları devredilebilir. b)
Sicil: İdare, kaynağa ilişkin hakların devir, haciz, rehin ve ipotek veya
sona erme hususlarını içeren bir sicil tutmakla yükümlüdür. Ruhsatın
sınırları, kuyuların koordinatları, akışkanın parametreleri, devir, ihtiyati
haciz, rehin, ihtiyati tedbir, ipoteğe ilişkin bilgiler ve akışkanın
kullanımına ilişkin kira ve benzeri sözleşmeler ile hakların sona ermesi
sicile işlenir. Haklar, ancak sicile işlendiği takdirde hüküm ve sonuç
doğurur. İlgililer, sicil kayıtlarının idarenin sicil memurlarından biri huzurunda
gösterilmesini isteyebilir. Sicil alenidir ve kaynak sicilindeki kayıtların
bilinmediği iddia edilemez. Haklara ilişkin olarak yapılan sözleşmeler,
idarece sicile işlenmedikçe üçüncü kişilere karşı ileri sürülemez. c)
İhale: Herhangi bir sebeple hükümden düşmüş, terk edilmiş veya taksir edilmiş
ruhsatlar, İdarece ihale yoluyla aramalara ve işletmeye açılır. İhale ilanı
Resmî Gazete’de yayımlanır. İhale süresi içinde müracaat olmaması halinde
ruhsat alanları başka bir işleme gerek kalmaksızın idare tarafından MİGEM’e bildirilerek arama ve işletme müracaatlarına açık
hale gelir. ç)
Harç: Jeotermal kaynaklar için 1000 Türk Lirası,
doğal mineralli sular için 500 Türk Lirası arama ruhsat harcı alınır. İşletme
ruhsatları için bu harç miktarları dört kat olarak uygulanır. d)
Teminat: Ruhsat aşamasına bağlı olarak, hektar başına, ruhsat harcının % 1’i
tutarında ruhsat teminatı alınır. Bu oranı, % 50 oranında artırmaya veya
eksiltmeye Bakanlar Kurulu yetkilidir. Ancak teminat 15.000 Türk Lirasından
az olamaz. Teminatın asgarî miktarı ve harçlar, her yıl Maliye Bakanlığınca
belirlenen yeniden değerleme oranlarına göre artırılır. Bu madde uyarınca
önceden alınan işletme ruhsatı teminatları, beş yılda bir Maliye Bakanlığınca
belirlenen yeniden değerleme oranlarına göre artırılarak güncelleştirilir. Bu
Kanuna göre tamamlanması veya yenilenmesi gereken teminatlar güncel teminat
üzerinden alınır. e)
İdare payı: Akışkanın doğrudan ve/veya dolaylı kullanıldığı tesislerin gayrisafi hasılatının % 1’i tutarında idare payı, her yıl
Haziran ayı sonuna kadar idareye ödenir. Tahsil edilen tutarın beşte biri,
idare tarafından, kaynağın bulunduğu belediye veya köy tüzel kişiliğine bir
ay içerisinde ödenir. (2)
Hak sahibi, başvurunun kabul edildiğinin kendisine bildirildiği tarihten
itibaren 15 gün içerisinde harç ve teminatı yatırmadığı takdirde, talebinden
vazgeçmiş sayılır. İdarî yaptırımlar MADDE 11 – (1) Faaliyetlerin, projeye göre yürütülmesi
zorunludur. Ruhsat sahibinin projesinde belirtilmeyen konularda veya izinsiz
olarak faaliyette bulunulduğu tespit edilirse, teminatı irat kaydedilerek
faaliyet durdurulur ve teminat üç katına çıkarılarak bir ay içinde
tamamlattırılır. Aynı fiilin tekrarı halinde teminat irat kaydedilerek ruhsat
iptal edilir. (2)
Ruhsat sahibince, kaynak koruma alanı etüdü yapılmadan işletmeye geçilmesi veya koruma alanı etüdünde öngörülen tedbirlere
uyulmamasının tespiti halinde faaliyetler durdurularak teminat irat
kaydedilir. Altı ay içerisinde gerekli tedbirlerin alınması ve teminatın
tamamlattırılması istenir. Altı ay sonunda teminat verilmez ve tedbirler
alınmaz ise faaliyetler durdurulur. (3)
İdare payının süresi içerisinde ödenmemesi halinde, teminat irat kaydedilerek
iki aylık süre verilir. Bu süre zarfında idare payı yatırılmaz ve teminat
tamamlanmaz ise faaliyetler durdurulur. (4)
Ruhsat olmadan faaliyette bulunulduğunun tespiti halinde, faaliyetler idarece
durdurulur. 22/2/2005 tarihli ve 5302 sayılı İl Özel İdaresi Kanununa göre
50.000 Türk Lirası idare tarafından idarî para cezası tahakkuk ettirilir. (5)
Ruhsat ve/veya gerekli izinler alınmadan yapılan faaliyetler durdurulur.
Kaynağın ve rezervuarın korunması ile çevre
kirliliğinin önlenmesi için acil tedbirlerin gerekli olduğu hallerde
tedbirler idarece alınır. Bu nedenle yapılan her türlü masraf, sorumlusundan
idare tarafından 21/7/1953 tarihli ve 6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil
Usulü Hakkında Kanun hükümlerine göre tahsil edilir. İrtifak ve kamulaştırma MADDE 12 – (1) Arama ruhsatı sahibi, arama faaliyetleri
yapılacak alanda, özel mülkiyete konu taşınmazın sahibi ile anlaşamaması
halinde, idareye müracaat ederek irtifak hakkı talebinde bulunabilir. (2)
İşletme ruhsatı süresince sadece sondaj yerleri ve isale
hattı, kaptaj gibi gerekli olan yerler için
taşınmazın sahibi ile anlaşma sağlanamaz ise ruhsat sahibi, idareye müracaat
ederek kamulaştırma veya irtifak hakkı talebinde bulunabilir. Talep, idarece
incelenip değerlendirildikten sonra uygun bulunması halinde kamu yararı
kararı alınır. (3)
İrtifak ve kamulaştırma işlemleri, 4/11/1983 tarihli ve 2942 sayılı
Kamulaştırma Kanunu hükümlerine göre yürütülür. İrtifak ve kamulaştırma
bedelleri ve masrafları ruhsat sahibince ödenir. (4)
Kamulaştırılan taşınmaz, tapuya idare adına tescil edilip, faaliyetler devam
ettiği sürece ruhsat sahibi adına tahsis edilir. (5)
Kamulaştırılan taşınmazın, faaliyetler için lüzum kalmadığının idarece
tespiti halinde, Kamulaştırma Kanununda öngörülen usûl ve esaslara göre
belirlenecek rayiç bedeli ödenmek kaydıyla kamulaştırılan yerin eski sahibine
iade edileceği hususu, ruhsat sahibi ve taşınmazın eski sahibine tebliğ
edilir. Eski sahibinin taşınmazı altı ay içerisinde almak istememesi
durumunda taşınmaz idareye kalır. (6)
Tapu siciline konulan şerhler idarenin müracaatı üzerine ayrıca mahkeme
kararına gerek kalmadan silinir. (7)
Hazinenin özel mülkiyetinde veya Devletin hüküm ve tasarrufundaki yerlerde
yapılan faaliyetler için bu Kanunun yürürlük tarihinden sonra kira, ecri
misil alınmaz. (8)
Jeotermal kaynak dağıtımı ve üretimini yapan şirketler
sanayi kuruluşu ve atık arıtma kuruluşu olarak değerlendirilirler. Bu
değerlendirilmeye göre başta elektrik tarifeleri olmak üzere sanayi
kuruluşları ve atık arıtma kuruluşlarına tanınan tüm teşvik ve haklardan
yararlanırlar. Rehin, haciz, ihtiyati tedbir ve
ipotek tesisi MADDE 13 – (1) Ruhsat alanının işletilmesinde gerekli olan
kuyular, her türlü tesisler, ekipman, su taşıma hat ve sistemleri, aletleri
ile bir yıllık diğer işletme malzemesi gibi kaynağın üretimine yönelik
ayrılmaz parçalar, münferiden haczedilemez veya üzerlerine ihtiyati tedbir
konulamaz ancak bir kül halinde haczi ve ihtiyati tedbir konulması mümkündür.
Bunların tamamı üzerine ihtiyati tedbir konulması veya icraen
satışlarına karar verilmesi halinde, işletmenin faaliyetlerine müdahale
edilemez. (2)
İşletme ruhsatı üzerine 22/11/2001 tarihli ve 4721 sayılı Türk Medeni Kanunu
ilgili hükümleri uyarınca, ruhsat süresini geçmemek
kaydıyla, ipotek tesisi mümkündür. Üzerine ipotek tesis edilmiş işletme
ruhsatının alanlarında değişiklik olduğu takdirde, mevcut ipotek, hiçbir
işleme gerek kalmaksızın yeniden verilen ruhsat üzerinde de aynı şartlarla
devam eder. (3)
İşletme ruhsatının sona ermesi halinde ipotek, kuyular ve bunların korunması
için yapılmış tesisler dışında kalan ruhsat sahibine ait tesis, vasıta, alet
ve malzeme üzerinde devam eder. Kaynak rezervuarının
korunması MADDE 14 – (1) Bu Kanuna tâbi faaliyetlerde kaynağı oluşturan jeotermal sistemin korunması, kaynağın israf edilmemesi
ve çevrenin korunması esas olup işletme faaliyeti öncesinde kaynağın koruma
alanları etüdünün ruhsat sahibi tarafından yaptırılması zorunludur. Aksi
takdirde faaliyetler durdurularak koruma alanlarının belirlenmesi için ruhsat
sahibine uygun süre verilir. Bu süre sonunda da koruma alanının belirlenmemesi
halinde 11 inci madde hükümleri uygulanır. (2)
Koruma alanı etüt raporları, MTA’nın görüşü alınarak, idare tarafından
onaylanır. Arazi kullanımı ve yapılaşma ile ilgili kaynak koruma alanları
etüdünde öngörülen kısıtlama ve koşullar, imar planlarında esas alınır.
Kaynak koruma alanlarında alınacak tedbirlere ilişkin genel ilkeler
yönetmelikle belirlenir. (3)
MTA tarafından yapılan denetlemelerde faaliyetlerin öngörülen tedbirlere
uygun yürütülmediğinin tespiti halinde, faaliyetler idarece durdurulur.
Alınacak tedbirler, MTA tarafından belirlenir ve idareye bildirilir. Gerekli
tedbirleri almak ve/veya aldırmakla idare yükümlüdür. Gerekli tedbirlerin
alınması için en fazla bir yıl süre verilir. Öngörülen tedbirlerin yerine
getirilmemesi halinde ruhsat iptal edilir. (4)
Ruhsat sahibi, kullanım sonrası açığa çıkacak akışkanı çevre limitlerini
dikkate alarak deşarj edebilir. Akışkan içeriği çevre limitlerine göre
deşarja izin vermiyorsa reenjekte etmekle
yükümlüdür. Ancak formasyonun fiziksel ve kimyasal özellikleri nedeniyle reenjeksiyonun gerçekleşmediğinin MTA tarafından
onaylanması halinde, çevre kirlenmesini önleyecek tedbirler alınarak deşarj
yapılır. (5)
Entegre jeotermal kaynak kullanım alanı dışındaki
müstakil kaplıca ve doğal mineralli su işletmelerinde reenjeksiyon
ve enjeksiyon şartı aranmayabilir. Çevre ve Orman Bakanlığının görüşü
doğrultusunda idarece karar verilir. Terk ve tesislerin intikali MADDE 15 – (1) Arama veya işletme ruhsatı sahibi, ruhsat
alanının tamamını veya bir kısmını terk talebinde bulunabilir. İdare,
faaliyetle ilgili gerekli emniyet tedbirlerinin yerine getirilmiş ve çevre
düzenlenmesi yapıldığının tespitini müteakip terk talebini kabul eder. (2)
Arama ve işletme ruhsatlarının fesih, iptal, terk veya sürenin bitmesi
nedeniyle sona ermesi halinde, hak sahibine tazminat verilmeksizin kuyular ve
bunların korunması için yapılmış tesisler, gerekli kuyu başı emniyet
tedbirleri alınmış olmak kaydıyla idareye intikal eder. Diğer tesis, vasıta,
alet ve malzeme ruhsat sahibine aittir. Bu şekilde idareye intikal eden
varlıklar ihale ile satışı yapılarak gerekli ruhsatlandırma yapılır. DÖRDÜNCÜ
BÖLÜM Çeşitli
Hükümler Maden Tetkik ve Arama Genel
Müdürlüğü hizmetleri ile ilgili haklar MADDE 16 – (1) MTA, jeotermal ve
doğal mineralli su kaynak aramalarını ruhsat harcından ve teminatından muaf
olarak bu Kanun hükümlerine göre ruhsat alarak yapar. MTA’nın arama ruhsatı
aldığı sahalarda kaynak varlığı tespit etmesi halinde, bu alan MTA tarafından
ihale edilir ve ihale üzerinde kalan istekliye bu alanda idarece işletme
ruhsatı verilir. MTA’nın yaptığı masraflar ihale bedeli üzerinden alındıktan
sonra kalan miktar MTA ve idarece eşit paylaşılır. (2)
MTA, yürüyen ruhsat alanları dahil her yerde ruhsat şartı olmaksızın her
türlü bilimsel ve teknik çalışmayı yapabilir. Kültür ve turizm koruma ve gelişim bölgeleri ile turizm merkezlerine
ilişkin hususlar MADDE 17 – (1) 12/3/1982 tarihli ve 2634 sayılı Turizmi Teşvik
Kanunu uyarınca ilan edilen kültür ve turizm koruma ve gelişim bölgeleri ile
turizm merkezlerinde; a)
Bu Kanun kapsamında verilecek termal turizm amaçlı işletme faaliyet
izinlerinde, imar planları ile belirlenen yatırım alanları ve işletmelerin
kapasitelerinin gerektirdiği kaynak miktarı sağlandıktan sonra diğer
kullanımlara yönelik talepler karşılanabilir. Termal turizme yönelik kullanım
alanlarında imar planı olmadan faaliyet izni verilemez. b)
Turizm belgeli tesislerin jeotermal su kullanım
bedeli, kullanılan jeotermal su miktarına göre
belirlenir. c)
Faaliyetler için idarece önceden Kültür ve Turizm Bakanlığının görüşü alınır.
(2)
Enerji üretimi ve ısıtma uygulamalarına uygun olan akışkanlar hariç diğer
akışkanların bulunduğu alanlarda termal turizm amaçlı kullanıma öncelik
tanınır. (3)
Bu madde kapsamında belediyelerce kurulacak şirketler için 4046 sayılı
Özelleştirme Uygulamaları Hakkında Kanunun 27 nci
maddesi uygulanmaz, İçişleri Bakanlığının görüşü alınır. (4)
Bu maddenin uygulanması ile ilgili tüm usûl ve esaslar, Kültür ve Turizm
Bakanlığının uygun görüşü alınarak Bakanlıkça çıkarılacak yönetmelikle
belirlenir. MADDE 18 – (1) 4/6/1985
tarihli ve 3213 sayılı Maden Kanununun 47 nci
maddesinin üçüncü fıkrası aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir. "Maden
Tetkik ve Arama Genel Müdürlüğü bu Kanun hükümlerine göre arama ruhsatı
alarak bulduğu madenler için 15 inci maddeye göre buluculuk hakkını kazanır.
Arama ruhsat süresi sonuna kadar Genel Müdürlüğe devredilen bu ruhsatlar 30
uncu madde hükümlerine göre ihale edilir. İhale sonucu elde edilen gelirin
%50’si MTA’ya kaynak geliri olarak aktarılır." MADDE 19 – (1) MTA yurtiçi ve yurt dışında yerli ve yabancı
kamu veya özel tüzel kişilerle jeotermal kaynak ve
doğal mineralli sulara yönelik olarak arama, araştırma, geliştirme ve
bilimsel ve teknik çalışma yapabilir. Asgarî %20 olmak kaydıyla, ilgili
şirket ile varılan anlaşma çerçevesinde belirlenecek oranda işletme
gelirinden pay alır. Bu maddenin uygulama usûl ve esasları Bakanlıkça
çıkarılacak yönetmelikle belirlenir. Yönetmelik MADDE 20 – (1) Bu Kanunun uygulanmasına dair usûl ve esaslar,
bu Kanunun yürürlük tarihinden itibaren altı ay içerisinde, Bakanlık
tarafından çıkarılacak yönetmelikler ile düzenlenir. Yürürlükten kaldırılan hükümler MADDE 21 – (1) Bu Kanunla, 10/6/1926 tarihli ve 927 sayılı
Sıcak ve Soğuk Maden Sularının İstismarı ile Kaplıcalar Tesisatı Hakkında
Kanun, 12/3/1982 tarihli ve 2634 sayılı Turizmi Teşvik Kanununun ek 1 inci
maddesi ile birlikte 26 Mart 1322 tarihli Mülga Maadin
Nizamnamesinin, 26/3/1931 tarihli ve
1794 sayılı 26 Mart 1322 tarihli Maadin
Nizamnamesinin 50 nci Maddesinin Tadiline Dair
Kanunun ve 17/6/1942 tarihli ve 4268 sayılı Mülga Madenlerin Aranma ve
İşletilmesi Hakkında Kanunun içmeye ve yıkanmaya mahsus şifalı sıcak ve soğuk
maden sularıyla kaplıcalar hakkındaki hükümleri yürürlükten kaldırılmıştır. BEŞİNCİ
BÖLÜM Geçici ve
Son Hükümler GEÇİCİ MADDE 1 – (1) Bu Kanunun yürürlük tarihinden önce, 26/3/1322
tarihli Mülga Maadin Nizamnamesi, 17/6/1942 tarihli
ve 4268 sayılı Mülga Madenlerin Aranma ve İşletilmesi
Hakkında Kanun, 19/2/1985 tarihli ve 3154 sayılı Enerji ve Tabiî Kaynaklar
Bakanlığının Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun, 26/5/2004 tarihli ve 5177
sayılı Maden Kanununda ve Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına İlişkin
Kanun, 927 ve 2634 sayılı kanunlar ile 83/6568 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı
uyarınca 3/3/1954 tarihli ve 6309 sayılı Mülga Maden Kanunu kapsamında
verilmiş ruhsat ve haklar aşağıdaki şekilde intibak ettirilir. a) İl Özel İdarelerinin işlettiği veya kiraya
verdiği kaynaklar il özel idarelerine, b) İl Özel İdarelerinin işletme ruhsatı
verdiği kaynaklar ruhsat sahiplerine, c) Vilayetçe rüsum ve temettü hisseleri
devredilen kaynaklar devir alan belediye veya köy tüzel kişiliği adına, d) Belediyelerin işlettiği ve/veya kiraya
verdiği kaynaklar belediye tüzel kişiliği adına, e) Belediye ve il özel idarelerinin ortağı
olduğu şirketlerin işlettiği kaynaklar şirket adına, f) MTA tarafından bu Kanunun yayımı tarihinden
önce kamu veya özel tüzel kişiler, belediye ve özel idare ile yapılan
sözleşme ve protokollerle verilen işletme hakları, alanı MTA tarafından
belirlenerek ilgili hak sahibi adına, g) 5177 sayılı Kanunun geçici 5 inci maddesine göre temdit
talebinde bulunulan ve süresi uzatılan içmece, maden suları, ılıca ve
kaplıcalar ilgili hak sahibi adına, h) Elektrik Üretim A.Ş. tarafından işletilen
kaynak, alanı MTA tarafından belirlenerek Elektrik Üretim A.Ş. adına, idare
tarafından alan bazında intibak ettirilir. Elektrik Üretim A.Ş. veya
Özelleştirme İdaresi Başkanlığı tarafından bu sahanın üçüncü kişilere ihale
edilmesi halinde, ihale bedelinin %50’si MTA’ya öz kaynak olarak aktarılır.
İntibaklarda sözleşme ve işletme şartları ile üçüncü kişilerin müktesep
hakları sicile işlenir. (2)
İşletme imtiyazlı ruhsatlarda ise hak sahibinin geçmişte kullandığı süre
dikkate alınarak toplam süre doksandokuz yılı geçemez. (3)
İntibakı yapılan ruhsatlar MİGEM’e bildirilir. (4)
Bu Kanunun yürürlüğe girdiği tarih itibariyle 927 sayılı Kanuna göre süresi
içinde temdit talebinde bulunulmuş ruhsatlar ile 5177 sayılı Kanunun geçici 4
üncü maddesine göre ruhsat almak üzere yapılan yeni müracaatlar, il özel
idarelerince müracaat tarihinde yürürlükte olan 5177 sayılı Kanunun geçici 4
üncü maddesi ve 927 sayılı Kanuna göre sonuçlandırılarak uygun görülenler ruhsatlandırılarak
bu Kanuna intibakı yapılır. GEÇİCİ MADDE 2 – (1) Bu Kanunun yürürlüğe girmesinden önce kazanılmış
hakların sahipleri, bu haklarına konu olan kaynağa ait mevcut bilgi ve
belgeler ile sahadaki mevcut tesislere ait bilgi ve projeleri, hak sahibi
olduğunu gösterir ruhsat, izin, imtiyaz, sözleşme, sicil ve benzeri belgeleri
varsa işletme projesi ve teminat makbuzları ile birlikte altı ay içerisinde
idareye müracaat ederek intibak yaptırmakla yükümlüdür. (2)
Altı ay içinde intibak talebinde bulunulmayan haklar için teminat iki katına
çıkarılarak altı ay ek süre verilir. Bu süre içerisinde de intibak talebinde
bulunulmayan haklara ilişkin faaliyetler durdurulur. (3)
Kanunun yürürlük tarihi itibariyle bir yıl boyunca müracaat kabul edilmez. Bu
süre sonunda ilk hafta yapılan müracaatlar aynı anda yapılmış kabul edilir ve
öncelik sırası kura ile belirlenir. İlk hafta içinde yapılan müracaatlardan
asgarî teminat miktarı kadar müracaat bedeli alınır. (4)
İdare, il sınırları içerisindeki kaynak ruhsatlarını ve ruhsat verilmesi MİGEM’ce uygun bulunan müracaatları, bu Kanunun yürürlüğe
girdiği tarihten itibaren üç ay içerisinde; hak sahibi, kaynak ve alan sınır
koordinatları, kaynağın cinsi, süresi, mülkiyet durumu ve diğer gerekli olan
tüm bilgileri MİGEM’e bildirmek zorundadır. GEÇİCİ MADDE 3 – (1) Bu Kanunun
yürürlük tarihinden önce MTA tarafından, kamu veya özel tüzel kişilere,
belediyelere, özel idarelere sözleşme ile devredilen, kiraya verilen veya
kullanım hakkı verilen ve bu Kanunun yürürlük tarihi itibarı ile sona eren
kaynak veya kaynak alanları ile MTA’nın yaptığı çalışmalarla belirlediği ve
MTA adına tescil edilen ve tescil edilecek kaynak ve/veya kaynak alanları
için MTA’ya idare tarafından arama ruhsatı verilerek MİGEM’e
bildirilir. Bu ruhsat alanları, MTA tarafından ihale edilir. İhale gelirinden
MTA’nın yaptığı arama masrafları düşüldükten sonra kalan miktar MTA ile İdare
arasında eşit olarak paylaşılır. (2)
MTA adına tescil edilen ve tescil edilecek bu sahalardan herhangi bir nedenle
ihale edilemeyenlerden idare payının yarısı MTA’ya ödenir. GEÇİCİ MADDE 4 – (1) Bu Kanunda geçen Türk Lirası ibaresi
karşılığında, uygulamada 28/1/2004 tarihli ve 5083 sayılı Türkiye Cumhuriyeti
Devletinin Para Birimi Hakkında Kanun hükümlerine göre ülkede tedavülde
bulunan para "Yeni Türk Lirası" olarak adlandırıldığı sürece bu
ibare kullanılır. GEÇİCİ MADDE 5 – (1) Elektrik Üretim Anonim Şirketi tarafından
yapılan kömür tahsis (rödövans) ihalesi sonucunda
kömür kullanım hakkı elde edecek şirketler tarafından yapılacak 1000 MW üzeri
güçte yerli kömür yakıtlı elektrik santrallarından
2014 yılı sonuna kadar işletmeye girenlerin ürettiği elektrik, perakende ve
toptan satış lisansı sahibi şirketler tarafından onbeş
yıl süreli ikili anlaşmalar ile satın alınır ve üstlenilecek elektrik
enerjisi alımına ilişkin hükümler bu şirketlerin lisanslarına dercedilir. (2)
Toptan ve perakende satış şirketlerine satışı yapılacak miktarla santralın
üreteceği yıllık elektrik miktarı arasında ikili anlaşmaya bağlanamayan bir üretim
bakiyesi oluşursa, bu miktar için Türkiye Elektrik Ticaret ve Taahhüt Anonim
Şirketi alım anlaşması yapar. (3)
Elektrik Üretim Anonim Şirketi tarafından 1000 MW üzeri güçte yerli kömür
yakıtlı elektrik santralı yapılması amacıyla yapılacak kömür tahsis (rödövans) ihalelerinde isteklilerce; yıllara sâri olarak rödövans bedeli, onbeş yıllık
süre için yıllara sarî olarak elektrik enerjisi üretim miktarları ve yıllık
birim elektrik enerjisi satış fiyatları teklif edilecektir. Bu ihalede seçim,
şartnamede belirlenecek esaslar dahilinde, teklif edilecek yıllık üretim
miktarları ile yıllık birim elektrik enerjisi satış fiyatlarının çarpımı
sonucu oluşacak elektrik alım bedellerinin önceden saptanmış belirli bir iskonto haddi üzerinden ihalenin yapıldığı tarihe
indirgenmiş değerleri toplamı ile rödövans
bedelinin değerlendirilmesi sonucunda yapılır. Yürürlük MADDE 22 – (1) Bu Kanun yayımı tarihinde yürürlüğe girer. Yürütme MADDE 23 – (1) Bu Kanun hükümlerini Bakanlar Kurulu yürütür. 12/6/2007 |
||||||