Bankacılık Düzenleme
ve Denetleme Kurumundan: BANKALARIN KREDİ
İŞLEMLERİNE İLİŞKİN YÖNETMELİK BİRİNCİ
BÖLÜM Amaç ve
Kapsam, Dayanak ve Tanımlar Amaç ve kapsam MADDE 1 – (1) Bu Yönetmeliğin amacı, bankalarca verilen
kredilere ilişkin usul ve esasları düzenlemektir. (2)
Bu Yönetmelik hükümleri; a) Risk
grubunun belirlenmesinde banka ve ortaklıklarda yönetim kurulu üyesi ve genel
müdür olarak görev yapanlar ve velâyet altında olmayan çocuklar bakımından
aynı risk grubuna dahil edilecek gerçek ve tüzel kişilerin tespiti, b)
Kredi açma yetkisinin devri ile kredi komitesinin oluşumu, çalışma ve karar
alma esasları, c)
Kredilerin izlenmesi ve hesap durum belgesi alınması, ç)
Kredilerin kredi sınırlamalarında dikkate alınma oranları, d)
Kredi sınırlamalarına tabi olmayan işlemler, e)
Kredi sınırlarının izlenmesi, f)
Aşımların giderilmesi, g)
Katılım bankalarınca finansman sağlama yöntemleri, ile
ilgili usul ve esasları kapsar. Dayanak MADDE 2 – (1) Bu Yönetmelik, 19/10/2005 tarihli ve 5411 sayılı
Bankacılık Kanununun 47, 48, 49, 51, 52, 54, 55 ve 93 üncü maddelerine
dayanılarak hazırlanmıştır. Tanımlar MADDE 3 – (1) Bu Yönetmelikte yer alan; a)
Ana ortaklık: Kanunun 3 üncü maddesinde tanımlanan ana ortaklığı, b)
Banka: Kanunun 3 üncü maddesinde tanımlanan bankaları, c) Finansal kuruluş: Kanunun 3 üncü maddesinde tanımlanan finansal kuruluşu, ç)
Kanun: 19/10/2005 tarihli ve 5411 sayılı Bankacılık Kanununu, d)
Konsolide özkaynak: Bankaların Özkaynaklarına
İlişkin Yönetmelik uyarınca hesaplanacak konsolide özkaynağı, e) Kontrol:
Kanunun 3 üncü maddesinde tanımlanan kontrolü, f)
Kredi: Kanunun 48 inci maddesi uyarınca kredi sayılan işlemleri, g)
Kurum: Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumunu, ğ)
Nitelikli pay: Kanunun 3 üncü maddesinde tanımlanan nitelikli payı, h) Özkaynak: Bankaların Özkaynaklarına
İlişkin Yönetmelik uyarınca hesaplanacak özkaynağı, ı)
Risk grubu: Kanunun 49 uncu maddesinde tanımlanan risk grubunu, i)
3568 sayılı Kanun: 1/6/1989 tarihli ve 3568 sayılı Serbest Muhasebecilik,
Serbest Muhasebeci Mali Müşavirlik ve Yeminli Mali Müşavirlik Kanununu ifade
eder. İKİNCİ
BÖLÜM Aynı Risk
Grubuna Dahil Edilecek Gerçek ve Tüzel Kişiler, Kredi Açma
Yetkisinin Devri ve Kredi Komitesi Aynı risk grubuna dahil edilecek
gerçek ve tüzel kişiler MADDE 4 – (1) Birden fazla ortaklıkta genel müdür, yönetim
kurulu üyesi veya yönetim kurulu başkanı olarak görev yapanlar bakımından
aynı risk grubuna dahil edilecek gerçek ve tüzel kişilerin bankalarca
tespitinde; a)
Bu kişilerin görev aldıkları ortaklıklarda, ilgili mevzuat uyarınca
edinmeleri gerekenden fazla miktarda hisseye sahip olmaları, b)
Bu kişilerin görev aldıkları ortaklıklar arasında kontrol ilişkisinin
bulunması veya birinin ödeme güçlüğüne düşmesinin diğer bir veya birkaçının
ödeme güçlüğüne düşmesi sonucunu doğuracak boyutta kefalet, garanti veya
benzeri ilişkinin varlığı, c)
Görev alınan ortaklıklarda kontrolü elinde bulunduran gerçek kişi ortaklar
ile üçüncü dereceye kadar kan veya ikinci dereceye kadar sıhri
hısım derecesinde akrabalık ilişkisi bulunması, ç)
Bu kişilere, vasıf ve tecrübeleriyle mütenasip özlük hakları üzerinde bir
hakkın tanınması hususları
dikkate alınır. Bu hususların birinin ya da
birkaçının varlığı halinde yönetim kurulu başkan veya üyesi olarak görev
yapanlarla bahse konu ortaklıklar aynı risk grubuna dahil edilir. (2)
Banka yönetim kurulu üyelerinden yalnızca bu sıfatları dolayısıyla Kanunun 49
uncu maddesinin ikinci fıkrası uyarınca bankanın dahil olduğu risk grubu
içinde yer alanlar hakkında bankanın dahil olduğu risk grubuna
kullandırılacak kredilere ilişkin olarak 5 inci maddenin dördüncü fıkrası
uygulanmaz. Kredi açma yetkisinin devri MADDE 5 – (1) Bankalarda kredi açma yetkisi esas itibariyle
yönetim kuruluna aittir. Yönetim kurulu; kredi açma, onay verme ve diğer idarî
esaslara ilişkin politikaları oluşturmak,
bunların uygulanmasını ve izlenmesini sağlamak ve gerekli tedbirleri
almakla yükümlüdür. Yönetim kurulu kredi açma yetkisini teşkil edeceği kredi
komitesine veya genel müdürlüğe devredebilir. Yönetim kurulunca kredi
açılmasında veya yetki devrinde genel müdürlüğün yazılı önerisi aranır. Hesap
durumu belgesi alınması zorunluluğu bulunan krediler için, genel müdürlüğün
kredi açılmasına ilişkin önerilerinde, kredi talebinde bulunanların mali
tahlil ve istihbarat raporlarının ekli olması zorunludur. (2)
Bir gerçek veya tüzel kişiye açılacak kredi sınırının tespitinde, yönetim
kurulu, en fazla, kredi komitesine özkaynakların
yüzde onu, genel müdürlüğe yüzde biri tutarındaki kredi açma yetkisini
devredebilir. Genel müdürlük kendisine devredilen kredi açma yetkisini diğer
birimleri, bölge müdürlükleri veya şubeler aracılığıyla da kullanabilir. (3)
Yönetim kurulunca yetkinin, kredinin tutarı, cinsi, alınacak teminat başta
olmak üzere kredi açılmasında mutaden tespiti gereken
hususları içerecek şekilde kapsam ve sınırlarının açık ve ayrıntılı olarak
belirlenmiş ve yazılı biçimde, kredi açılmadan önce devredilmiş olması
gerekir. (4)
Kredi açma yetkisini haiz olanlar, kendileri ile eş ve velâyeti altındaki çocuklarının
veya bunlarla risk grubu oluşturan diğer gerçek ve tüzel kişilerin taraf
olduğu kredi işlemlerine ilişkin değerlendirme ve karar verme aşamalarında
yer alamaz ve bu hususu yazılı olarak denetim komitesine bildirir. Kredi komitesinin oluşumu MADDE 6 – (1) Banka yönetim kurulunun, kredilerle ilgili
olarak vereceği görevleri yapmak üzere, Kanunun 25 inci maddesine göre süre
hariç genel müdürde aranan şartları taşıyan üyeleri arasından seçeceği en az
iki üye ile banka genel müdürü veya vekilinden oluşan bir kredi komitesi
kurulabilir. Herhangi bir toplantıya katılamayacak kredi komitesi üyesi
yerine görev yapmak üzere süre hariç genel müdürde aranan şartları taşıyan
yönetim kurulu üyeleri arasından iki yedek üye seçilir. Kredi komitesi üye ve
yedeklerinin seçiminde yönetim kurulu üyelerinin en az dörtte üçünün olumlu
oyu aranır. (2)
Türkiye’de şube açmak suretiyle faaliyet gösteren yabancı bankalarda kredi
komitesi kurulması halinde, müdürler kurulu aynı zamanda kredi komitesi
görevini yürütür. Kredi komitesinin çalışma
esasları MADDE 7 – (1) Kredi komitesi tüm üyelerin katılımı ile
toplanır. (2)
Kredi komitesinin oybirliği ile verdiği kararlar doğrudan, oyçokluğu ile
verdiği kararlar yönetim kurulunun onayından sonra uygulanır. (3)
Komite gündemi genel müdür veya genel müdürün bulunmaması halinde vekili tarafından tespit edilir ve diğer üyelere
duyurulur. Kredi komitesince kredi açılmasında genel müdürlüğün yazılı
önerisi aranır. Hesap durumu belgesi alınması zorunluluğu bulunan kredilere ilişkin
yapılacak önerilerde, kredi talebinde bulunanların mali tahlil ve istihbarat
raporlarının ekli olması zorunludur. (4)
Yönetim kurulu, kredi komitesinin faaliyetlerini denetlemekle yükümlüdür.
Yönetim kurulu üyelerinden her biri, kredi komitesinden, komitenin
faaliyetleri hakkında her türlü bilgiyi istemeye ve gerekli göreceği her
türlü kontrolü yapmaya yetkilidir. (5)
Kredi komitesi kararları karar defterine kaydedilir. Kredi komitesi karar
defteri, yönetim kurulu karar defterinin tabi olduğu usul ve esasa göre tutulur. ÜÇÜNCÜ
BÖLÜM Hesap
Durumu Belgesi Hesap durumu belgesi alınması MADDE 8 – (1) Bankaların kullandıracakları krediler için,
aşağıda sayılan işlemler hariç, hesap durumu belgesi almaları zorunludur. a) Yüz bin Yeni Türk Lirasını geçmeyen işlemler, b)
Kamu İktisadi Teşebbüsleri ve bunların müessese, bağlı ortaklık ve
iştirakleri hariç olmak üzere, merkezi yönetim kapsamındaki kamu idareleri,
bunlara bağlı kuruluşlar ve mahalli idareler ile yapılan işlemler, c)
Yabancı ülkelerin merkezi idareleri, merkez bankaları ile veya bunlarca
çıkarılan veya ödemesi garanti edilen bono ve tahviller karşılığı yapılan
işlemler, ç)
Karşılığı nakit, nakit benzeri kıymet ve hesaplar ile kıymetli maden olan
işlemler, d)
Hazine, Özelleştirme İdaresi Başkanlığı veya Toplu Konut İdaresi
Başkanlığınca çıkarılan ya da ödenmesi garanti
edilen bono ve tahviller karşılığı yapılan işlemler, e)
Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası ile ya da bu
banka nezdindeki piyasalarda yapılan işlemler, f)
Menkul kıymet borsalarından veya ikinci el piyasadan çok kısa vadeli fon
fazlalarını değerlendirmek gayesiyle edinilen alım-satım amaçlı menkul
kıymetler, g)
Teşkilatlanmış borsalardan alınan veya alacaklardan dolayı elde edilen hisse
senetleri, ğ)
Yurt içi bankaların kendi aralarındaki vadesiz veya vadesi üç ayı aşmayan işlemler ile bu bankaların
mukabil kefaletine dayanılarak verilecek teminat ve garantiler, h)
Kanunun 54 üncü maddesinin kredilerin dikkate alınma oranlarına ilişkin
altıncı fıkrası nazara alınarak yapılacak hesaplamalara göre banka nezdindeki toplam kredi riski beş milyon ABD Dolarını
aşmayan ve ek-1’de asgari ikinci sınıf olarak tasnif edilen derecelendirme
notlarını haiz banka ya da finansal
kuruluşlarla yapılan işlemler ile bunların kefaletine dayanılarak verilecek gayrinakdi krediler. (2) Kredi ilişkisinin devam ettiği süre boyunca
her yıl hesap dönemini izleyen altı ay içinde hesap durumu belgesi alınır. Hesap durumu olarak kabul
edilecek belgeler MADDE 9 – (1) Bankalar 8 inci maddenin birinci fıkrası
uyarınca hesap durumu belgesi olarak, a)
Banka ve finansal kuruluş ile kamu kuruluşlarının
tabi oldukları özel mevzuat veya muhasebe sistemleri uyarınca
düzenleyecekleri dipnotlarını da içeren bilanço ile kâr ve zarar cetvelleri
ile bunlara ek mali tabloları, b)
Menkul kıymetleri halka arz olunmuş ortaklıklar ile sermaye piyasası aracı
kurumlarının sermaye piyasası mevzuatı uyarınca düzenleyecekleri dipnotlarını
da içeren bilanço ile kâr ve zarar cetvelleri ile bunlara ek mali tabloları, c)
(a) ve (b) bentleri dışında kalanlardan Türkiye’de yerleşik kişilerin Maliye
Bakanlığının 4/1/1961 tarihli ve 213 sayılı Vergi Usul Kanununa istinaden
çıkardığı Muhasebe Sistemi Uygulama Tebliği uyarınca, yurtdışında yerleşik
kişilerin ise tabi oldukları yabancı mevzuat uyarınca düzenleyecekleri
uluslararası standartlara uygun dipnotlarını da içeren bilanço ile kâr ve
zarar cetvelleri ile bunlara ek mali tabloları Ek-2’
de yer alan örneğe uygun düzenlenecek tanıtıcı bilgiler formu ile birlikte
hesap durum belgesi olarak kabul ederler. Bu form ortaklık payları için
alınmaz. Halka arz yoluyla ihraç olunacak menkul kıymetlere yapılacak
yatırımlarda bu belgeler yerine tasarruf sahipleri için yayımlanan sirkülerin
muhafazası yeterlidir. (2)
Bilanço esasına göre defter tutmayan gerçek kişilere verilecek ihtisas
kredileri için, Kurumdan izin almak kaydıyla, bu kişilerin faaliyetlerinin
niteliğine uygun olarak düzenlenecek hesap durumu belgeleri alınabilir. (3)
Ticari kredi niteliği taşımayan işlemler için gerçek kişilerden ek-3’te yer
alan örneğe uygun olarak alınacak hesap durumu belgesinin ekinde kişinin
kimliği ve gelirini gösterir belgeler alınır. (4)
Türkiye’de yerleşiklerden alınacak hesap durumu belgelerinin yetkili ve sorumlu
şahıslarca imza edilmiş olması, ayrıca Kanunun 54 üncü maddesinin kredilerin
dikkate alınma oranlarına ilişkin altıncı fıkrası nazara alınarak yapılacak
hesaplamalara göre banka nezdindeki toplam kredi
riskleri beşyüz bin ABD Dolarını aşan yurt dışında
yerleşik kişilerden, kredi notları
ek-1’de asgari ikinci sınıf olarak tasnif edilenlerden daha düşük olanlardan
alınacak mali tabloların ilgili ülkelerin mevzuatına göre yetkilendirilen
veya uluslararası düzeyde faaliyet gösteren bağımsız denetim firmalarınca
onaylanmış olması şarttır. Bağımsız denetim raporlarının kredi ilişkisinin
devam ettiği sürece her yıl hesap dönemini izleyen altı ay içinde alınmasına
devam olunur. Hesap durumu belgelerinin
denetlenmesi MADDE 10 – (1) Sermayesinin yarısından fazlasına merkezi
yönetim kapsamındaki kamu idarelerinin, kamu iktisadi teşebbüslerinin,
28/5/1986 tarihli ve 3291 sayılı Kanun kapsamına alınan kuruluşların sahip
olduğu kurum ve ortaklıklar ile bankalar dışında kalan müşterilere
kullandıracakları kredilerin iki milyon Yeni Türk Lirasını geçmesi halinde, alınacak hesap durumu belgesi ile ekli
bilanço ve kâr ve zarar cetvellerinin mevzuat hükümlerine, Türkiye’de
uygulanan muhasebe ilkeleri ile muhasebe standartlarına uygunluğunun 3568
sayılı Kanuna göre ruhsat almış denetim yetkisine sahip meslek mensupları
tarafından denetlenmesi şarttır. (2)
Denetimde uyulacak esaslar ve kapsam hakkında, 3568 sayılı Kanun gereği
uygulanan çalışma usul ve esaslarındaki denetim ile ilgili hükümler
uygulanır. Hesap durumu belgelerinin
denetimi, denetim raporu ve diğer hususlar MADDE 11 – (1) Denetim işlemi ek-4’te yer alan esaslara uygun
raporun düzenlenmesinin ardından hesap durumu belgesi ile eki bilanço ve kâr
ve zarar cetveline bu belgenin mevzuata, Türkiye’de uygulanan muhasebe
ilkelerine ve muhasebe standartlarına uygun olarak düzenlendiğine dair şerh
verilmek suretiyle yapılır. Söz konusu şerhin altı meslek mensubu tarafından
isim ve unvanı yazılarak imzalanır. (2)
Bilanço ve kâr ve zarar cetveli Türkiye’de uygulanan muhasebe ilkelerine ve
muhasebe standartlarına uygun olarak düzenlenmediği takdirde, denetim raporu
3568 sayılı Kanunun uygulama hükümlerine göre şartlı olabilir. (3)
Denetim yapacak meslek mensuplarının Türkiye Serbest Muhasebeci Mali
Müşavirler ve Yeminli Mali Müşavirler Odaları Birliği tarafından yayımlanacak
çalışanlar listesinde yer almaları gerekir. (4)
Bu Yönetmelikte düzenlenmeyen denetime ilişkin diğer hususlarda 3568 sayılı
Kanun ve bu Kanuna ilişkin mevzuat hükümleri uygulanır. DÖRDÜNCÜ
BÖLÜM Kredi
Sınırlarında Dikkate Alınma Oranları, Kredi Sınırlarının Konsolide Esasa Göre
Hesaplanması, Kredi Sınırlamalarına Tabi Olmayan İşlemler Gayrinakdi
krediler, vadeli işlem ve opsiyon sözleşmeleri ve benzeri diğer sözleşmeler
ile ortaklık paylarının dikkate alınması MADDE 12 – (1) Kanunun 48 inci maddesinde sayılan işlemler ve
bu işlemlere ilişkin olarak bankalar tarafından kabul edilen aval, garanti ve
kefaletler kredi sınırlamalarına dahil edilir. (2)
Kredi sınırlarının uygulamasında; a)
Nakit temini amacıyla verilen teminat mektupları, kabul kredileri, menkul
kıymet ihracında satın alma garantileri, kredi kartları harcama limiti ile
çekler için ödeme taahhütleri yüzde yüz oranında, b) Yurt
dışı müteahhitlik hizmetlerine yönelik olarak verilen teminat mektupları ile
Türkiye İhracat Kredi Bankası A.Ş.’nin katıldığı
konsorsiyumlar şeklinde yurt dışı kuruluşlara verilecek teminat mektupları ve
yurt dışı müteahhitlik hizmetleri kapsamında Türkiye İhracat Kredi Bankası
A.Ş. tarafından düzenlenecek avans ve kesin teminat mektuplarına ilişkin
olarak bankaların verecekleri kontrgarantiler
yüzde kırk oranında, c)
Türkiye’de faaliyette bulunan bankalarca ihraç olunan veya ödemesi garanti
edilen menkul kıymetler karşılığında veya bu bankaların mukabil kefaletlerine
dayanılarak verilen gayrinakdi krediler yüzde yirmibeş oranında, ç)
Diğer gayrinakdi krediler yüzde elli oranında, d) Birinci fıkra kapsamındaki
aval, garanti ve kefaletler Kanunun 54 üncü maddesinin dördüncü fıkrası
hükmünde yer alan sekiz kat sınırının hesabı hariç olmak üzere, aval veya
garanti verilen ya da kefil olunan kredinin dikkate
alınma oranı ile aynı oranda dikkate
alınır. (3)
Kanunun 54 üncü maddesinde belirlenen kredi sınırlarının uygulamasında; a)
Döviz, faiz oranı ve altına dayalı vadeli, futures
ve swap alım satım sözleşmeleri ile satın alınan
alım ve satım opsiyonlarının nominal değerlerinin, sözleşmelerin başlangıç
vadelerine göre, aşağıda yer alan tabloda belirtilen oranlarla çarpılması,
b)
Hisse senedine, altın dışındaki kıymetli madenlere ve diğer ürünlere dayalı vadeli,
futures, swap alım satım
sözleşmeleri ile satın alınan alım satım opsiyonlarına ilişkin sözleşmelerin
pozitif rayiç değerleri ile, nominal değerlerinin kalan vadelerine göre
aşağıda yer alan tabloda belirtilen oranlarla çarpılmasından elde edilen tutarların
toplanması
suretiyle
dikkate alınır. (4)
Kanunun 54 üncü ve 56 ncı maddesi uyarınca
belirlenen sınırlamalarda ortaklık payları maliyet bedelleri üzerinden
dikkate alınır. Alım satım amacıyla elde tutulan ve elde tutma süresi beş iş
gününü aşmayan hisse senetleri dikkate alınmaz. (5)
Türkiye’de faaliyette bulunan bankalarca, bu bankaların yabancı ülkelerde
bankacılık faaliyetlerinde bulunan bağlı ortaklık ve iştiraklerinin
yükümlülüklerine karşılık, yabancı
ülkelerin yetkili mercilerine ilgili ülke mevzuatı gereğince verilen sınırsız
garanti niteliğini taşıyan taahhütler ikinci fıkranın (a) bendinde belirtilen
oranda dikkate alınır ve kredi sınırlarının hesaplanmasında esas alınacak
tutar, bağlı ortaklık veya iştirakin yükümlülüklerinden, bağlı ortaklık veya
iştirak tarafından bankaya verilen krediler ile bağlı ortaklık veya iştirakin
ilgili ülke mevzuatına göre hesapladığı ana sermayenin indirilmesiyle
bulunur. (6)
Yabancı ülkelerin merkezi yönetimleri, merkez bankaları ve kredi kurumları
ile ilgili işlemlerin dikkate alınma oranları hakkında 14 üncü madde
hükümleri saklıdır. Kredi sınırlarının konsolide
esasa göre hesaplanması MADDE 13 – (1) Kanun uyarınca yürürlüğe konulan düzenlemelere
göre ana ortaklıklarca Kanunun 54 üncü maddesinde yer alan kredi sınırları bu
maddede yer alan usule göre konsolide esasa göre hesaplanır ve uygulanır. (2)
Konsolide kredi sınırları, ana ortaklık ile konsolidasyona
tabi tutulan finansal kuruluşlar topluluğuna dahil
her ortaklığın bilanço ve bilanço dışı hesaplarında yer alan krediler ve
Bankaların Özkaynaklarına İlişkin Yönetmelik
uyarınca hesaplanan konsolide özkaynak tutarı
dikkate alınarak, konsolide mali tabloların hazırlandığı dönemler itibariyle
hesaplanır. Konsolidasyona tabi tutulan finansal kuruluşların faktoring
alacakları ile çeşitli ikrazlarına ve vermiş oldukları ödünçlere ilişkin
kalemler nakdi kredi niteliğindedir. (3)
Bir risk grubuna kullandırılabilecek kredi sınırının konsolide esasa göre
hesaplanmasında, risk grubu tanımı kapsamındaki gerçek ve tüzel kişilerin, konsolidasyona tabi tutulan finansal
kuruluşlar topluluğuna dahil tüm ortaklıklara olan ve ikinci fıkrada
belirtilen nitelikteki tüm borç ve yükümlülükleri dikkate alınır. (4)
Bir risk grubuna kullandırılabilecek kredi sınırının konsolide esasa göre
hesaplanmasında, risk grubu tanımı, ana ortaklık ve konsolidasyona
tabi tutulan finansal kuruluşlar topluluğuna dahil
her bir ortaklık dikkate alınmak suretiyle, "finansal
kuruluşlar topluluğunun da dahil olduğu risk grubu" şeklinde uygulanır. (5)
Kanunun 54 üncü maddesinde yer alan kredi sınırları, konsolide olmayan esasa
göre de hesaplanır ve uygulanır. (6)
Kanun hükümlerinin uygulanmasında aşım tutarı olarak, konsolide ve konsolide
olmayan esasa göre hesaplanan sınırlardan hangisinde aşım varsa o tutar, her
ikisinde birden aşım varsa yüksek olan tutar dikkate alınır. (7)
12 nci ve 14 üncü maddelerde belirlenen dikkate
alınma oranları ile sınırlamalara tabi olmayacak işlemlere ilişkin hükümler
saklıdır. Yabancı ülkelerin merkezi yönetimleri,
merkez bankaları ve kredi kurumları ile ilgili işlemlerin dikkate alınma
oranları MADDE 14 – (1) Kanunun kredi sınırlarının uygulanmasında; 1)
Yüzde sıfır oranında dikkate alınacak işlemler; a)
Ek-1’de birinci sınıf olarak tasnif edilen ülke notlarını haiz yabancı
ülkelerin merkezi yönetimleri ve merkez bankalarına açılacak krediler ile
bunlarca ihraç edilen menkul kıymetler veya verilen diğer garantiler
karşılığında kullandırılacak krediler, b)
Avrupa Merkez Bankasına açılacak krediler ile bu bankaca ihraç edilecek
menkul kıymetler veya verilecek garantiler karşılığında kullandırılacak
krediler. 2)
Yüzde yirmi oranında dikkate alınacak işlemler; a)
"Çok Taraflı Banka ve Mali Kurumlar"ın
menkul kıymet ihracı veya diğer formlardaki borçlanmalarından ek-1’de birinci
sınıf olarak tasnif edilen kredi notlarını haiz olanlara yapılacak katılımlar
ile bunlarca verilecek garantiler karşılığında kullandırılacak krediler, b)
Ek-1’de birinci sınıf olarak tasnif edilen ülke notlarını haiz yabancı ülkelerde
bulunan kredi kurumlarından, ek-1’de birinci sınıf olarak tasnif edilen kredi
notlarını haiz olanlara kullandırılacak krediler ile bunlarca verilecek
garantiler karşılığında kullandırılacak krediler, c)
Ek-1’de birinci sınıf olarak tasnif edilen ülke notlarını haiz yabancı
ülkelerde bulunan kredi kurumlarının kefaletiyle ihraç olunan menkul
kıymetlerden, ek-1’de birinci sınıf olarak tasnif edilen kredi notlarını haiz
olanlar karşılığında kullandırılacak krediler. 3)
Yüzde elli oranında dikkate alınacak işlemler; a)
Ek-1’de ikinci sınıf olarak tasnif edilen ülke notlarını haiz yabancı
ülkelerin merkezi yönetimleri ve merkez bankalarına açılacak krediler ile
bunlarca ihraç edilen menkul kıymetler veya verilen diğer garantiler
karşılığında kullandırılacak krediler, b)
Merkezleri yabancı ülkelerde bulunan kredi kurumlarından, ek-1’de birinci
sınıf olarak tasnif edilen kredi notlarını haiz olanlara kullandırılacak
krediler ile bunlarca verilecek garantiler karşılığında kullandırılacak
krediler, c) Ek-1’de birinci sınıf olarak tasnif edilen
ülke notlarını haiz yabancı ülkelerde bulunan kredi kurumlarından, ek-1’de
ikinci sınıf olarak tasnif edilen kredi notlarını haiz olanlara
kullandırılacak krediler ile bunlarca verilecek garantiler karşılığında
kullandırılacak krediler, ç)
Ek-1’de birinci sınıf olarak tasnif edilen ülke notlarını haiz yabancı
ülkelerde bulunan kredi kurumlarının kefaletiyle ihraç olunan menkul
kıymetlerden, ek-1’de ikinci sınıf olarak tasnif edilen kredi notlarını haiz
olanlar karşılığında kullandırılacak krediler. 4)
Yüzde seksen oranında dikkate alınacak işlemler; a)
Ek-1’de üçüncü sınıf olarak tasnif edilen ülke notlarını haiz yabancı
ülkelerin merkezi yönetimleri ve merkez bankalarına açılacak krediler ile
bunlarca ihraç edilen menkul kıymetler veya verilen diğer garantiler
karşılığında kullandırılacak krediler, b)
Merkezleri yabancı ülkelerde bulunan kredi kurumlarının kefaletiyle ihraç
olunan menkul kıymetlerden, ek-1’de birinci sınıf olarak tasnif edilen kredi
notlarını haiz olanlar karşılığında kullandırılacak krediler, c)
Merkezleri yabancı ülkelerde bulunan kredi kurumlarından, ek-1’de ikinci
sınıf olarak tasnif edilen kredi notlarını haiz olanlara kullandırılacak
krediler ile bunlarca verilecek garantiler karşılığında kullandırılacak
krediler, ç)
Ek-1’de birinci sınıf olarak tasnif edilen ülke notlarını haiz yabancı
ülkelerde bulunan kredi kurumlarından, ek-1’de üçüncü sınıf olarak tasnif
edilen kredi notlarını haiz olanlara kullandırılacak krediler ile bunlarca
verilecek garantiler karşılığında kullandırılacak krediler. 5)
Yüzde yüzelli oranında dikkate alınacak işlemler; a)
Mali tabloları kredi kullandıran banka ile tam konsolidasyon
yöntemine göre konsolide edilenler hariç olmak üzere, merkezleri kıyı
bankacılığı bölgelerinde bulunan her türlü banka kredi kurumu ve finansal kuruluşa kullandırılacak krediler ile bu kurum
ve kuruluşlar tarafından ihraç olunan menkul kıymetler, verilecek garantiler
veya bunların kefaletiyle ihraç olunan menkul kıymetler karşılığında kullandırılacak
krediler, b)
Yabancı banka, kredi kurumu ve finansal kuruluşlara
kullandırılan nakdi kredilerden geri ödenmeleri vade dışında şartlara
bağlanmış olanlar ile belirli gerçek ya da tüzel
kişiye veya risk grubuna kullandırılmak veya kullandırılacak kredilerin
teminatını teşkil etmek üzere verilenler, c)
Karşılıklı işlemler. (2)
İlk fıkrada belirtilenler dışında kalan işlemler yüzde yüz oranında dikkate
alınır. (3)
Bu madde kapsamındaki gayrinakdi krediler ile
vadeli işlem ve opsiyon sözleşmeleri ile benzeri diğer sözleşmeler, 12 nci maddede belirtilen dikkate alınma oranları
uygulandıktan sonra bu maddede yer alan oranlara göre ayrıca ağırlıklandırılır. (4)
Uluslararası kredi derecelendirme kuruluşlarınca verilen notların düşürülmesi
veya geri çekilmesi nedeniyle kredi sınırlarında aşım ortaya çıkması ve
aşımın vadesiz kredi kullandırımlarının geri
çekilmesi ile giderilememesi halinde, vadeli krediler, ilave hiç bir kullandırımda veya vade yenilemesinde bulunulmaması
kaydıyla, menkul kıymet, mevduat ve diğer kredi hesaplarının vadeleri sonuna
kadar idame ettirilebilir. (5)
Aynı ülke, borçlu, borçlanma, menkul kıymet veya banka hakkında bir veya
birden fazla uluslararası kredi derecelendirme kuruluşu tarafından verilen
notlar arasında ek-1’de yer alan tasnifler bakımından sınıf farkı doğması
halinde notlardan düşük olanı esas alınır. (6)
Bankalar bu madde hükümlerinden yararlanan işlemleri ile ilgili sıhhatleri
hususunda şüphe bulunmayan her türlü bilgiyi ve belgeyi temin, takip ve muhafaza
ile yükümlüdürler. İşlemlerinin bu maddede belirlenen imtiyazlı oranlardan
yararlanmaya ehil olduğunu ispatlama mükellefiyeti bankalara aittir. Merkezi yurt dışında kurulu
bankaların Türkiye’deki şubelerinin merkezleri ve yurt dışında kurulu diğer
şubeler ile yaptıkları işlemler MADDE 15 – (1) Merkezi yurt dışında kurulu bankaların
Türkiye’deki şubelerinin, merkezlerine ve yurt dışında kurulu diğer şubelere
yaptıkları tevdiat Kanunun 48 inci maddesinin birinci fıkrası kapsamında
kredi olarak sayılır ve Kanunun 54 üncü maddesinin birinci fıkrasında yer
alan "bankanın dahil olduğu risk grubu" hesaplamasına dahil edilir.
(2)
Bu madde uygulamasında, yapılan tevdiatın vadesinden kısa olmamak kaydıyla,
merkez ve yurt dışında kurulu diğer şubelerden sağlanan fonlar, Kanunun 55
inci maddesi kapsamında nakit karşılık olarak değerlendirilir. Kredi sınırlamalarına tabi
olmayan işlemler MADDE 16 – (1) Kanunun 55 inci maddesinin birinci fıkrasının
(i) bendi uyarınca aşağıdaki işlemler de Kanunun 54 üncü maddesinde yer alan
kredi sınırlamalarına tabi tutulmaz: a)
Teminat ya da rehin olarak veya belirli bir gerçek ya da tüzel kişiye veya risk grubuna kullandırılmak
amacıyla verilenler hariç olmak üzere, bankaların birbirlerine verdikleri,
vadesiz ve temdite konu olmamış üç aya kadar vadeli
krediler, b)
Türkiye Bankalar Birliğince Türk Lirası Referans Faiz Oranının (TRLIBOR)
tespit edilmesine yönelik olarak oluşturulan piyasalarda yapılan işlemlerden
vadesiz ve temdide konu olmamış altı aya kadar vadeli olanlar, c)
Türkiye İhracat Kredi Bankası A.Ş.’ ye kullandırılan krediler, ç)
15 inci maddenin birinci fıkrası kapsamında merkezi yurt dışında kurulu
bankaların Türkiye’deki şubelerinin, merkezleri ve yurt dışında kurulu diğer
şubeleri ile borç-alacak kayıtlarının mutabakatsızlığından kaynaklanan günlük
farklar. Kredi sınırlarının izlenmesi MADDE 17 – (1) Bankalarca kredi sınırlarının hesabında, banka
bakımından nihai riskin kimden doğduğu ve yükümlülüğünün kime ait olduğu
dikkate alınarak krediyi fiilen kullanan kişiler ile kredi açılan kişilerin
farklı olabileceği ya da birden fazla kişiye kredi
açılmış sayılabileceği hususlarının göz önünde bulundurulması ve bireysel
kredi sınırlarının her bir gerçek veya
tüzel kişi bazında ayrı ayrı izlenmesi
gerekir. Aşımların giderilmesi MADDE 18 – (1) Kredi sınırlarının hesaplamasında, Bankaların Özkaynaklarına İlişkin Yönetmelik uyarınca hesaplanan son
dönem özkaynaklar ile konsolide özkaynakları
dikkate alınır. Özkaynak ve konsolide özkaynaklarda olabilecek düşüşler nedeniyle Kanunun 54 ve
56 ncı maddelerinde yer alan sınırlamaların
hesabında aşım oluşması halinde, sözkonusu
aşımların, özkaynak veya konsolide özkaynakların oluşan aşımları giderecek tutarda
artırılması veya aşıma neden olan işlemlerin azaltılması suretiyle, özkaynak veya konsolide özkaynak
hesaplama dönemini izleyen yedi aylık süre içinde giderilmesi zorunludur. Özkaynak veya konsolide özkaynak
artışının sermaye artırımı yoluyla sağlanması halinde, artırılan bedelden özkaynak veya konsolide özkaynağın
eksik kısmına eşit olan tutarın bu
yedi aylık sürede nakden tahsil edilmesi şarttır. Oluşan aşımın, özkaynak ve konsolide özkaynak
artışı gerektirmesi halinde, artırım, en yüksek artış tutarını gerektiren özkaynak dikkate alınarak gerçekleştirilir. BEŞİNCİ
BÖLÜM Çeşitli ve
Son Hükümler Katılım bankalarınca finansman
sağlama yöntemleri MADDE 19 – (1) Kanunun 48 inci maddesinin ikinci fıkrasında
kredi sayılacağı belirtilen finansman yöntemlerine ilişkin usul ve esaslar
aşağıda belirtilmiştir. a) Kurumsal
Finansman Desteği: Katılım bankası ile fonu kullanacak işletme arasında
akdedilecek sözleşme dahilinde, işletmenin ihtiyaç duyduğu her türlü emtia,
menkul kıymet, gayrimenkul, hak ve
hizmet bedelinin satıcıya ödenmesi koşuluyla işletmenin borçlandırılması
işlemidir. Bu yöntemle kullandırılacak fonlarla ilgili alım satıma ilişkin
belgenin bir suretinin katılım bankasınca muhafazası zorunludur. b)
Bireysel Finansman Desteği: Bireysel ihtiyaçlar için, gerçek kişi alıcıların
doğrudan satıcılardan aldıkları mal veya hizmet bedelinin, katılım bankası
tarafından satıcıya ödenmesi koşuluyla alıcının borçlandırılması işlemidir.
Bu yöntemle kullandırılacak fonlarla ilgili alım satıma ilişkin belgenin bir
suretinin muhafazası zorunludur. c)
Kâr-Zarar Ortaklığı Yatırımı: Katılım bankalarınca gerçek ve tüzel kişilerin
tüm faaliyetlerinden veya belirli bir faaliyetinden veya belirli bir parti
malın alım satımından doğacak kâr ve zarara katılmak üzere bu kişilere fon
kullandırılması işlemidir. Bu yöntem ile fon kullandırmak için, fonu
kullanacak olan gerçek ve tüzel kişilerle ek-5’te yer alan örneğe uygun
"Kar-Zarar Ortaklığı Yatırım Sözleşmesi" düzenlenir. Bankalar, fon
kullandırdığı gerçek ve tüzel kişilerin kâr ve zararına, sözleşmede
belirlenen oranlarda katılır."Kâr-Zarar Ortaklığı Yatırım
Sözleşmesi"nde, bankaların kâr ve zarardan alacağı pay ve varsa alacağı
teminatlar açıkça gösterilir. Bu sözleşmede, projenin kârlılığından bağımsız
olarak önceden belirlenmiş tutarda kâr garanti edilmesine dair hükümler yer
alamaz. ç) Finansal Kiralama: Taşınır ve taşınmaz malların 10/6/1985
tarihli ve 3226 sayılı Finansal Kiralama Kanununun
ilgili hükümleri çerçevesinde, katılım bankası ile kalkınma ve yatırım
bankası tarafından temin edilerek kiraya verilmesidir. d)
Mal Karşılığı Vesaikin Finansmanı: Katılım bankası ile fon kullanan arasında
düzenlenecek yazılı bir sözleşme dahilinde, mal karşılığı vesaik mukabilinde
fon kullandırılması işlemidir. e)
Ortak Yatırımlar: Kanunun 56 ncı maddesinin birinci
fıkrasındaki sınırlamalar dikkate
alınmak kaydıyla, gelişme potansiyeli taşıyan ve kaynak ihtiyacı olan
şirketlerin sermayelerine, taraflar
arasında düzenlenecek sözleşme hükümleri çerçevesinde edinilecek ortaklık
paylarının en fazla yedi yıl içinde halka arz yoluyla elden çıkarılması
şartıyla, katılım bankalarınca iştirak edilmesi veya belirli bir yatırımın
finansmanı amacıyla oluşturulacak fonlara katılınmasıdır.
Sermayeye iştirak şeklindeki yatırımlar için düzenlenecek sözleşmelerde,
sermayesine iştirak edilen şirketin yönetimi hususu başta olmak üzere tarafların
hak ve yükümlülükleri ile
sermayenin halka arz edilmesi sürecine ilişkin hükümlere yer verilmesi zorunludur. Yürürlükten kaldırılan yönetmelik MADDE 20 – (1) 27/6/2001 tarihli ve 24445 sayılı Resmî Gazete’de
yayımlanan Bankaların Kuruluş ve Faaliyetleri Hakkında Yönetmelik ile
20/9/2001 tarihli ve 24529 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Özel Finans
Kurumlarının Kuruluş ve Faaliyet Hakkındaki Yönetmelik yürürlükten
kaldırılmıştır. İntibak GEÇİCİ MADDE 1 – (1) 12 nci madde ile
getirilen dikkate alınma oranlarına ilişkin yeni hükümler nedeniyle bir
gerçek ya da tüzel kişiye veya risk grubuna
kullandırdıkları krediler toplamı Kanunda yer alan sınırlamaları aşan
bankalar, bu gerçek ya da tüzel kişiye veya risk
grubuna hiç bir şekil ve surette yeni kredi kullandıramazlar. Bankalar, bu
Yönetmelik hükümlerinin yürürlüğe girdiği tarihi izleyen takvim yılından
başlamak üzere, bir gerçek ya da tüzel kişiye veya
risk grubuna kullandırdıkları kredilerin toplamında her yıl için oluşan aşım
tutarlarını, bu tutarların birinci yıl sonuna kadar yüzde otuzunu, ikinci yıl
sonuna kadar yüzde altmışını, üçüncü yıl sonuna kadar yüzde yüzünü itfa etmek
suretiyle 31/12/2009 tarihine kadar giderirler. Yürürlük MADDE 21 – (1) Bu Yönetmelik hükümleri yayımı tarihinde
yürürlüğe girer. Yürütme MADDE 22 – (1) Bu Yönetmelik hükümlerini Bankacılık Düzenleme
ve Denetleme Kurumu Başkanı yürütür. |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||