Tebliğ Kamu İhale Kurumundan: Kamu İhale Genel Tebliği İÇİNDEKİLER BİRİNCİ BÖLÜM 4734 SAYILI KAMU İHALE KANUNU I- 4734 sayılı Kanunun Kapsamına İlişkin Hususlar II-
Kanun Kapsamında Yer Almayan Tüzel Kişilikler A. 4734 sayılı
Kanunun 2 nci Maddesinin İkinci Fıkrasında Belirtilen İdareler B. Diğer
Tüzel Kişilikler C.
İdarelerin Kamu Kaynağı Kullanımını Gerektirmeyen İşleri D.
İdareler
Arası Kaynak Aktarımları E.
İdarelerin Kendilerine Bağlı Döner Sermayelerden Yapacakları Alımlar F. İdarelerin Bankalar Aracılığı ile Yapacakları Fatura Tahsilat
İşleri G.
Elektrik, Su, Doğalgaz Gibi Mevzuatın Verdiği Yetki Çerçevesinde Sunulan ve
Tekel Niteliği Bulunan Mal ve
Hizmetlerin Temini H. Diğer Hususlar III- İstisnalara İlişkin Düzenlemeler: IV- 4734 sayılı Kanunun 3 üncü Maddesinin (g) Bendine
İlişkin Açıklamalar V- Tanımlar A.
Ağaçlandırma, Erozyon Kontrolü ve Fidan Dikim İşlerinin Niteliği B. İhale Yetkilisi ve İhale Komisyonu C. Bakım ve Onarıma İlişkin İhaleler D. Zorunlu
Mali Sorumluluk Sigortası VI- Vergiler ve Yeni Türk Lirası A.
Vergiler B. Yeni Türk Lirası Uygulaması VII- Eşik Değerler A. Döner
Sermayeli Kuruluşların Tabi Oldukları Eşik Değerler B. Yerli
İstekli C. Yerli
Malı Belgesi D. Serbest
Bölgede Yerli İstekli ve Yerli Malı E. Eşik
Değerlere Göre İhalelerin Yabancı İsteklilere Açılması ve Fiyat Avantajı
Uygulaması VIII- Ekonomik ve Mali Yeterlik ile Mesleki ve Teknik
Yeterliğe İlişkin Açıklamalar A.
İhalelerde İstenecek Yeterlik Belgelerinin ve Yeterlik Kriterlerinin İhale ve
Ön Yeterlik Dokümanları ile İhale İlan ve Davet Belgelerinde Belirtilmesi B. İş
Deneyimi Belgeleri C. Belli
İstekliler Arasında İhale Usulü veya Pazarlık Usulü ile Yapılan İhalelerde
Yeterlik Kriterlerinin Belirlenmesi D.
İhaleden Önce Aslı İdareye Sunulan Belgelerin İdarelerce Onaylanması E.
Belgelerin Sunuluş Şekli F. İş
Deneyim Belgesinin Başka Bir Tüzel Kişiye Kullandırılmayacağına İlişkin
Taahhütname ile İsteklilerin Ortaklık ve/veya Hisseleri İçin Verecekleri Beyanname G. Koruma
ve Güvenlik Hizmet Alımlarında Yeterlik H. Mal
Alımı İhaleleri Uygulama Yönetmeliğinin 29 Uncu Maddesinin (B) Bendi ile
33 Üncü Maddelerine Göre Sunulacak Belgelerin Tespiti I.
Deneyime İlişkin Referans J. Bilanço
ve İş Hacmine İlişkin Belgeler K. Mal ve Hizmet Alımlarında Aynı Fiyatın Teklif
Edilmesi L. Hizmet
Alım İhalelerinde Kalite Belgelerine İlişkin Hususlar M. Hizmet
Alım İhalelerinde Yeterliğe İlişkin Diğer Hususlar N. Yurt Dışında
Yapılan Eğitime İlişkin Diplomaların İhalelerde Kullanımı O. Yapım
İşleri İhalelerinde İsteklinin Organizasyon Yapısına ve Personel Durumuna
İlişkin Belgeler P. Mal
Alımı İhalelerinde İlgili Mevzuatı Çerçevesinde İstenilecek Belgeler R.
Akaryakıt Alım İhalelerinde Dikkat Edilecek Hususlar IX- İsteklilerden 10 uncu Maddenin Son Fıkrasına Göre
İstenecek Belgeler X- Yapım İşleri İhalelerinde Teklif ve Sözleşme
Türünün Tespitinde Uyulması Gereken Hususlar XI-
Mal Alım İhalelerinde Teknik Şartnameler
XII- İhale İlanı ve İhale Dokümanına İlişkin
Açıklamalar A. İhale
İlanının Yapılış Şekline İlişkin Hususlar B. İhale
İlanlarındaki Hatalı Hususların Düzeltilmesi C.
Zeyilname İle İhale Dokümanında Değişiklik Yapılması D. CD Ortamında Hazırlanan İhale Dokümanının Güvenliğinin Sağlanması ve
Buna İlişkin Esaslar E. Yapım
İşlerinde Çalışılmayacak Günler F.
İşyerinin Görülmesi G.
Danışmanlık Hizmet Alımlarının Pazarlık Usulü veya Doğrudan Teminle
Karşılanabilmesi H. Kit
Karşılığı Cihaz Alımı XIII- Tekliflerin Alınması ve Değerlendirilmesi A. Kanunun 36 ncı Maddesine Göre İhalenin Birinci
Oturumunda Yapılacak İş ve İşlemler Hakkında Açıklamalar B. Belgelerin İdarelerce Teyit Ettirilmesi C. Yaklaşık Maliyetin Üzerindeki Teklifler D.
Alternatif Teklifler E. Teklif
Zarflarının Yapıştırılan Yerinin Mühürlenmesi F.
Tekliflerin Son Verilme Tarih ve Saati G.
Personel Çalıştırılmasına Dayalı Hizmet Alımlarında Teklif Fiyata Dahil
Olacak Masraflar H. Aşırı
Düşük Teklif Değerlendirmesi I. Kısmi
Teklif J. Yapım İşlerinde
Karma Teklif K.
Aritmetik Hata L. İdarelerce, Eksik Belge ve Bilgilerin
Tamamlatılması M. Teklif
Geçerlilik Süresinin Dolmasından Sonra Sözleşme Yapılması XIV- Teminatlar A. Teminat
Mektuplarının Şekli B. Geçici
Teminat Mektuplarının Süresi C. Teminat Olarak Alınacak Değerler XV- İhalelere Katılmaktan Yasaklamaya İlişkin
Açıklamalar A. İhalelere Katılmaktan
Yasaklama Kararı Verilirken Uyulacak Hususlar B.
Doğrudan Temin Usulünde Yasaklama Kararı C. Yasaklama
Kararının Verilmesi Gereken Sürenin Başlangıcı D.
Yasaklamaya İlişkin Sürenin Hukuki Niteliği E. Yasaklı
Firmanın Ürününün Yetkili Bayi Ya Da Başka Bir Satıcı Tarafından Teklif
Edilmesi F. İş
Ortaklığını Oluşturan Ortaklardan Birinin Yasak Fiil ve Davranışlarda
Bulunduğunun Ortaya Çıkması Halinde İzlenecek Yöntem G. Teminatların Gelir Kaydedilmesi H.
Haklarında Yasaklama Kararı Verilen Şirket Ortak veya Ortaklarının Durumu I.
Haklarında Kamu Davası Açılmasına Karar Verilenler J. Haklarında Kamu Davası Açılanlara İlişkin Gerçekleştirilen Teyit
İşlemleri XVI- Birden Fazla Yılı Kapsayan ve Yatırım
Niteliğinde Olan İşlere Ait İhalelerin Yapılma Zamanı XVII- Süreklilik Arz Eden Mal ve Hizmet Alımlarının
Kesintiye Uğratılmadan Temini XVIII- 4734 sayılı Kanunun 62 nci Maddesinin (ı)
Bendinin Uygulanmasına İlişkin Açıklamalar XIX- Doğrudan Temine İlişkin Açıklamalar A. Genel Olarak B. İhtiyacın Gerçek veya Tüzel Tek
Kişiden Temini C. İhtiyacın Özel Bir Hakka Sahip
Gerçek veya Tüzel Tek Kişiden Temini D. 4734 sayılı Kanunun 22 nci
Maddesinin (c) bendi Uyarınca Mal ve Hizmetlerin İlk Alım Yapılan Gerçek veya
Tüzel Kişiden Temini E. 4734 sayılı Kanunun 22 nci
Maddesinin (d) Bendi Gereğince İhtiyaçların Temini F. Taşınmaz Mal Alımı ve Kiralanması G. İlaç, Tıbbi Sarf Malzemeleri ile
Test ve Tetkik Sarf Malzemesi Alımları H. Milletlerarası Tahkim Davaları İçin
Alınacak Hizmetler İKİNCİ BÖLÜM 4735 SAYILI KAMU İHALE SÖZLEŞMELERİ
KANUNU I- Mutad Sözleşme II- Yapım İşleri ile Mal veya Hizmet Alımlarının
Denetim ve Kontrollük İş ve İşlemleri III- İhale Usullerine Tabi Olmadan İhtiyaçların Kamu
Kuruluşlarından Karşılanması Yöntemiyle 1/1/2003 Tarihinden Önce Protokole
Bağlanmış veya Protokol Çalışmalarına Başlanmış Olan İşler IV- Süreklilik Arz Eden Hizmet Alımlarında İşe
Başlama Tarihi V- Mücbir Sebep Halleri VI-
Sözleşme Konusu Hazır Halde Alınıp Satılan Bir Mal Olan İhalelerde Kesin
Teminat ve Ek Kesin Teminatın Geri Verilmesi VII-
Sözleşmenin Uygulanmasına İlişkin Hususlar A. İdare
İle Yüklenici Arasında Sözleşmenin Karşılıklı Olarak Feshedilmesi ve Kesin Teminatın İade Edilmesi B. İhalenin Kurul Kararı ile İptalinin
Hukuki Sonuçları VIII- Mal ve Hizmet Alımlarında İş Artışı IX- 1/1/2003 Tarihinden Önce İhale Edilmiş ve Devam
Etmekte Olan Yapım İşlerinde Meydana Gelen İş Artışlarının Durumu X- Sözleşmenin Devrine İlişkin Açıklamalar XI- 1/1/2003 Tarihi İtibarıyla Yürürlüğü Devam Eden
Sözleşmeler XII-
Hizmet Alımlarında Fiyat Farkı A. Hakediş Düzenleme Tarihi B. Personel
Ücretleri ile İlgili Fiyat Farkı Hesabı C. Fiyat
İndeksleri D. Fiyat Farkı Hesabına İlişkin
Örnekler XIII-Mal Alımlarına İlişkin Fiyat Farkı Hesabında
Uygulanacak Esaslara İlişkin Hususlar ÜÇÜNCÜ BÖLÜM İHALE KONTROL SİSTEMİNE İLİŞKİN AÇIKLAMALAR I- İhale Kayıt Numarası (İKN) II-
Kamu İhale Bültenine İlişkin Genel Esaslar III- İhale Üzerinde Kalan İsteklinin İhalelere
Katılmaktan Yasaklı Olup Olmadığının Teyit Ettirilmesi IV- Doğrudan Temin Kayıt Formu V- İhale Sonuç Formu VI- İhale Kontrol Sisteminden Yararlanırken Dikkat
Edilmesi Gereken Hususlar DÖRDÜNCÜ BÖLÜM DİĞER HUSUSLAR KAMU İHALE GENEL TEBLİĞİ GİRİŞ Bu Tebliğ,
4734 sayılı Kamu İhale Kanunu ve 4735 sayılı Kamu İhale Sözleşmeleri
Kanununun uygulanmasında karşılaşılan tereddütlere açıklık getirilmesi ve bu
hususlarda taraflarca uyulması gerekli esasların belirlenmesi amacıyla 4734
sayılı Kanunun 53 üncü maddesine dayanılarak hazırlanmıştır. İhale
öncesi işlemler, ihale dokümanının hazırlanması, ihale işlemlerinin
yürütülmesi ve sonuçlandırılması ile sözleşmenin uygulanmasında idarelerce bu
Tebliğde belirtilen hususlara uyulması gerekmektedir. BİRİNCİ BÖLÜM 4734 SAYILI KAMU İHALE KANUNU I- 4734 sayılı Kanunun Kapsamına İlişkin Hususlar 4734
sayılı Kanunun 2 nci maddesinin birinci fıkrasında yer alan idareler Kanunun
yürürlüğe girdiği 1/1/2003 tarihinden itibaren bu Kanun kapsamında olup, Kamu
İhale Kurulunun kapsama ilişkin almış olduğu kararlar tereddütleri gidermek
ve durumu tespit etmekten ibarettir. Bu çerçevede, Kurulun hakkında karar almış
olduğu idareler karar tarihi itibarıyla değil, Kanunun yürürlük tarihi
itibarıyla kapsamda olup, hakkında karar alınmamış idarelerin de kapsama
ilişkin hukuki durumları değişmemiştir. II-
Kanun Kapsamında Yer Almayan Tüzel Kişilikler A.
4734 sayılı Kanunun 2 nci Maddesinin İkinci Fıkrasında Belirtilen İdareler 4734
sayılı Kanunun 2 nci maddesinin ikinci fıkrasında 4964 sayılı Kanunun 1 inci
maddesi ile yapılan değişiklikle enerji, su, ulaştırma ve telekomünikasyon
sektörlerinde faaliyet gösteren teşebbüs, işletme ve şirketlerin 4734 sayılı
Kanun kapsamı dışında olduğu hükme bağlanmıştır. 4734
sayılı Kanunun, 4964 sayılı Kanunla değişik 2 nci maddesinin 1 inci
fıkrasında; a) Genel
bütçeye dahil daireler, katma bütçeli idareler, özel idareler ve belediyeler
ile bunlara bağlı; döner sermayeli kuruluşlar, birlikler, tüzel kişiler, b) Kamu
iktisadi kuruluşları ile iktisadi devlet teşekküllerinden oluşan kamu
iktisadi teşebbüsleri, c) Sosyal
güvenlik kuruluşları, fonlar, özel kanunlarla kurulmuş ve kendilerine kamu
görevi verilmiş tüzel kişiliğe sahip kuruluşlar (mesleki kuruluşlar ve vakıf
yükseköğretim kurumları hariç) ile bağımsız bütçeli kuruluşlar, d) (a),
(b) ve (c) bentlerinde belirtilenlerin doğrudan veya dolaylı olarak birlikte
ya da ayrı ayrı sermayesinin yarısından fazlasına sahip bulundukları her
çeşit kuruluş, müessese, birlik, işletme ve şirketlerin, her türlü
kaynaktan karşılanan mal ve hizmet alımları ile yapım ihalelerinin, e) 4603
sayılı Kanun kapsamındaki bankaların yapım ihalelerinin, 4734
sayılı Kanun hükümlerine göre yürütüleceği hükmüne yer verilmek suretiyle,
4734 sayılı Kanuna tabi kurum ve kuruluşlar
belirlendikten sonra, 2 nci fıkrasında, enerji, su, ulaştırma ve
telekomünikasyon sektörlerinde faaliyet gösteren teşebbüs, işletme ve
şirketlerin 4734 sayılı Kanun kapsamı dışında olduğu hüküm altına alınmış,
ancak 4734 sayılı Kanunun Geçici 4 üncü maddesine 4964 sayılı Kanun ile
eklenen 5 inci fıkrasında ise enerji, su, ulaştırma ve telekomünikasyon
sektöründe faaliyet gösteren teşebbüs, işletme ve şirketlerin özel kanunları
yürürlüğe konuluncaya kadar bu Kanunun 3 üncü maddesinin (g) bendi hükmüne,
bu bent kapsamında yer almayan mal ve hizmet alımları ile yapım işlerinde ise
Kanunun diğer hükümlerine tabi oldukları hükme bağlanmıştır. 4734
sayılı Kanunun 4964 sayılı Kanunla değişik “İstisnalar” başlıklı 3 üncü
maddesinde ise, Kanun kapsamındaki kamu kurum ve kuruluşlarının 4734 sayılı
Kanundan istisna edilen mal ve hizmet alımları düzenlenmiş olup, maddenin (g)
bendinde, 2 nci maddenin birinci fıkrasının (b) ve (d) bentlerinde sayılan
kuruluşların sınai ve ticari faaliyetleri çerçevesinde; doğrudan mal ve
hizmet üretimine veya ana faaliyetlerine yönelik ihtiyaçlarının temini için
yapacakları, Hazine garantisi veya doğrudan bütçenin transfer tertibinden
aktarma yapmak suretiyle finanse edilenler dışındaki yaklaşık maliyeti ve
sözleşme bedeli 3.796.571,00-YTL.’yi aşmayan mal veya hizmet alımlarının,
4734 sayılı Kanun hükümlerinden istisna edildiği hükmüne yer verilmiş, aynı Kanunun
geçici 4 üncü maddesinin 4964 sayılı Kanunla değişik 3 üncü fıkrasında, bu
Kanunun 3 üncü maddesinin (g) bendi kapsamındaki mal ve hizmetlerin, ilgili
kuruluşların talebi üzerine, Kamu
İhale Kurumu tarafından belirleneceği kurala bağlanmıştır. Buna göre; enerji, su, ulaştırma ve
telekomünikasyon sektöründe faaliyet gösteren teşebbüs, işletme ve şirketler
de dahil olmak üzere 2 nci maddenin (b) ve (d) bendinde belirtilen kurum ve
kuruluşlar; anılan Kanunun geçici 4 üncü maddesinin 5 inci fıkrası uyarınca
mal ve hizmet alımları ile yapım işi ihalelerini 4734 sayılı Kanun
hükümlerine göre yürütecekler, ancak ticari ve sınai faaliyetleri
çerçevesinde; doğrudan mal ve hizmet üretimine veya ana faaliyetlerine
yönelik ihtiyaçlarının temini için yapacakları, Hazine garantisi veya
doğrudan bütçenin transfer tertibinden aktarma yapmak suretiyle finanse
edilenler dışındaki yaklaşık maliyeti ve sözleşme bedeli 3.796.571,00-YTL.’yi
aşmayan mal veya hizmet alımlarını istisna hükmünden yararlanarak
sağlayabileceklerdir. Öte yandan
Mevzuatımızda, teşebbüs ve işletme tanımlarına 233 sayılı Kamu İktisadi
Teşebbüsleri Hakkındaki Kanun Hükmünde Kararnamede yer verilmiştir. Buna göre:
Teşebbüs:
İktisadi devlet teşekkülü ile kamu iktisadi kuruluşunun ortak adıdır. İktisadi
Devlet Teşekkülü: Sermayesinin tamamı Devlete ait, iktisadi alanda ticari
esaslara göre faaliyet göstermek amacıyla kurulan kamu iktisadi teşebbüsüdür. Kamu
İktisadi Kuruluşu: Sermayesinin tamamı Devlete ait olan ve tekel
niteliğindeki mallar ile temel mal ve hizmet üretmek ve pazarlamak üzere
kurulan kamu hizmeti niteliği ağır basan kamu iktisadi teşebbüsüdür. Müessese:
Sermayesinin tamamı bir iktisadi devlet teşekkülüne veya kamu iktisadi
kuruluşuna ait olup, ona bağlı işletme veya işletmeler topluluğudur. İşletme:
Müesseselerin ve bağlı ortaklıkların mal ve hizmet üreten fabrika ve diğer
birimleri olarak tanımlanmıştır. Şirket ise
Borçlar Kanununun 520 inci maddesinde iki veya daha çok kimsenin emeklerini
ve mallarını ortak bir amaca erişmek için birleştirmeleri olarak
tanımlanmıştır. Yukarıda
belirtilen hükümler birlikte değerlendirildiğinde; 4734 sayılı Kanunun 2 nci
maddesinin 1 inci fıkrasının (b) bendi uyarınca, kamu iktisadi kuruluşları
ile iktisadi devlet teşekküllerinden oluşan kamu iktisadi teşebbüsleri ve
aynı maddenin (d) bendi uyarınca 2 nci maddenin (a), (b), ve (c) bentlerinde
belirtilen kuruluşların doğrudan veya dolaylı olarak, birlikte ya da ayrı
ayrı sermayesinin yarısından fazlasına sahip bulundukları her çeşit kuruluş,
müessese, birlik, işletme ve şirketler ile sermayesinin yarısından fazlasının
2 nci maddenin (a), (b) ve (c) bentlerinde sayılan kuruluşlara ait olması
koşulu ile enerji, su, ulaştırma ve telekomünikasyon sektörlerinde faaliyet
gösteren teşebbüs, işletme ve şirketler, 4734 sayılı Kanunun 3 üncü
maddesinin (g) bendinde yer alan istisna hükmünden yararlanabileceklerdir. 4734
sayılı Kanunun 3 üncü maddesinin (g) bendi ve geçici 4 üncü maddesinin 3 üncü
ve 5 inci fıkrası uyarınca ticari ve sınai faaliyetleri çerçevesinde doğrudan
mal ve hizmet üretimine veya ana faaliyetlerine yönelik mal ve hizmetlerin
belirlenmesi amacıyla Kamu İhale Kurumu’na başvuracakların belirtilen
koşulları taşımaları gerekmektedir. B. Diğer Tüzel Kişilikler 1163 sayılı
Kooperatifler Kanununa göre kurulan Organize Sanayi Bölgeleri ile Küçük
Sanayi Siteleri ile uluslararası anlaşma ile kurulan ve 4734 sayılı Kanunun 2
nci maddesinde belirtilen idareler niteliğinde hukuki statüye sahip olmayan
Türk Kültür ve Sanatları Ortak Yönetimi (TÜRKSOY)’un, organı konumunda
bulunan ve Daimi Konseyin aldığı kararlar doğrultusunda Sekreterya görevini
yürüten TÜRKSOY Genel Müdürlüğü, 4734 sayılı Kanun kapsamında
bulunmamaktadır. C. İdarelerin Kamu Kaynağı Kullanımını Gerektirmeyen İşleri 1- Kamuya ait taşınmaz malların kamu
harcaması yapılmasını gerektirmeyen ve bütçeden ödenek kullanımı söz konusu
olmayan kat ve/veya arsa karşılığı inşaat yapım işleri 4734 sayılı Kanun
kapsamında yer almamaktadır 2- Kamu
kaynağı kullanılmayan ve bedeli öğrenci velileri tarafından ödenen, hizmet
sunucusunun idare tarafından belirlenmediği ve sadece talep edenlerin
faydalandığı ilköğretim ve ortaöğretim öğrenci taşıma hizmeti alımları, 4734
sayılı Kanun kapsamında yer almamaktadır. 3-
İdarelere Kanun kapsamı dışındaki kişilerin tasarrufunda bulunan kaynaklardan
yapılacak şartlı bağışlarda, bağış şartlarının 4734 sayılı Kanunun
uygulanmasını olanaksız hale getirmesi halinde, şartlı olarak yapılacak
bağışlarla sınırlı alımlar, Kanun kapsamında bulunmamaktadır. D. İdareler Arası Kaynak
Aktarımları 4734 sayılı Kanunun 2 nci maddesine göre kapsamdaki idarelerin
kullanımında bulunan her türlü kaynaktan karşılanan mal ve hizmet alımları ile
yapım işleri bu Kanun hükümlerine göre yürütülür. Dolayısıyla Kanun kapsamındaki
bir idare tarafından
yine Kanun kapsamındaki başka bir idareye aktarılacak kaynaklar da 4734 sayılı Kanun
hükümlerine göre kullanılacaktır. Öte yandan bakanlıklar, kamu kurum ve kuruluşları, vakıflar, dernekler
veya özel kuruluşların tanıtım projeleri için Başbakanlık Tanıtma Fonundan
tahsis edilen kaynakların anılan kuruluşlarca kullanılmasında aktarılan
kaynağı kullanacak olan kurum ve kuruluşların 4734 sayılı Kanun kapsamında
olup olmadığına göre değerlendirilmesi gerekmektedir. Başbakanlık Tanıtma
Fonu Kurulu Başkanlığı tarafından 4734 sayılı Kanun kapsamında olan kurum ve
kuruluşlara aktarılan kaynaktan karşılanacak mal veya hizmet alımları ile
yapım işleri ihaleleri 4734 sayılı Kanun hükümlerine göre yürütülecek olup, Başbakanlık Tanıtma Fonu Kurulu Başkanlığı
tarafından 4734 sayılı Kanun kapsamında bulunmayan bir kuruluşa aktarılan ve
ilgili kamu kuruluşu veya Tanıtma Fonu Genel sekreterliği sorumluluğunda
yürütülecek projelere ilişkin kaynağın ise 4734 sayılı Kanun hükümlerine göre
harcanması zorunluluğu bulunmamaktadır. E. İdarelerin Kendilerine Bağlı Döner Sermayelerden
Yapacakları Alımlar Genel bütçeye dahil dairelerle katma bütçeli idarelerin yürütmekle
yükümlü oldukları bazı kamu hizmetlerinin finansmanında ilgili bütçeden
ayrılacak sermayenin işletilmesiyle elde edilecek gelirin kullanılmasının
hizmet gereklerine daha uygun görülmesi halinde, kanunla veya kanunun
belirlediği esaslar çerçevesinde ve kanunun verdiği yetkiye dayanılarak
kurulan döner sermaye işletmelerine ilişkin olarak mevzuatımızda genel
hükümleri içeren bir yasal düzenleme bulunmamaktadır. Bununla birlikte, döner sermaye işletmelerinin konuları, ilgili
bütçeden ayrılacak sermaye veya bu sermayenin tespitindeki usul, elde
edilecek gelire ilişkin işlem ve kuralları kuruluş kanunlarında veya idareye
döner sermaye işletmesi kurma yetkisi tanıyan kanunlarda belirlenmektedir. Genellikle ayrı bir tüzel kişiliği bulunmayan ve idareler bünyesinde
yer alan döner sermaye işletmelerinin yürüttüğü faaliyetler; idarelerin görev
alanındaki kamu hizmetlerinden, nitelikleri gereği farklı bir finansman
modeli çerçevesinde örgütlenmesi kamu yararına daha uygun görülen
hizmetlerdir. İdarelerin bu ihtiyaçları karşılamak için kendi bünyelerinde
kurdukları döner sermaye işletmelerinden 4734 sayılı Kanunda öngörülen
usuller ile mal veya hizmet satın alması söz konusu olmayacak; kendi görev
alanlarına giren faaliyetlerin daha hızlı ve sağlıklı yürütülebilmesi için
bünyelerinde kurmuş oldukları döner sermaye işletmelerinden ihale usulü ile
alım yapmaları döner sermaye işletmelerinin varlık sebebine aykırılık teşkil
edecektir. Bu nedenlerle; idareler kendi bünyelerinde kurulmuş birimleri
niteliğinde bulunan ve kanunla ayrı bir tüzel kişilik kazandırılmayan döner
sermaye işletmelerinden, bu işletmelerin faaliyet konuları ile sınırlı olmak
kaydıyla, ürettikleri mal ve hizmetler 4734 sayılı Kanunla öngörülen ihale
usullerine tabi olmadan temin edebileceklerdir. Öte yandan tüzel kişiliği olup olmadığına bakılmaksızın döner
sermayeli kuruluşlar da 4734 sayılı Kanun kapsamında bulunmaktadır. F. İdarelerin Bankalar
Aracılığı ile Yapacakları Fatura Tahsilat İşleri 4734 sayılı Kanun kapsamında bulunan ve mevzuatları uyarınca mal ve
hizmet sunan idareler tarafından düzenlenen faturaların bankalar aracılığıyla
tahsil edilebilmesini teminen idareler ve bankalar arasında yapılan
protokollere ilişkin sürelerin sona ermesi nedeniyle bankalar tarafından
sunulan otomatik ödeme veya vezneden yapılacak fatura tahsilatı hizmetinin
4734 sayılı Kanun hükümleri çerçevesinde ihale edilip edilemeyeceği hususunda
uygulamada tereddütler bulunduğu anlaşılmaktadır. Mevzuatları uyarınca kamu kurum ve kuruluşlarınca sunulan mal ve
hizmetlere karşılık düzenlenen faturaların bankalar aracılığıyla tahsil
edilmesinde, idare bütçesinden harcama yapılmasını gerektirmeyen hallerde, bu
aracılığın 4734 sayılı Kanun kapsamında ihale edilmesi mümkün
bulunmamaktadır. Bu
itibarla; mevzuatları uyarınca kamu kurum ve kuruluşlarınca sunulan elektrik,
su, doğalgaz, telefon ve benzeri hizmetler karşılığında aboneler adına
düzenlenen faturaların idare adına bankalar tarafından tahsil edilmesi işi,
söz konusu kaynağın kamu kaynağı olması nedeniyle kamu yararı ve menfaatleri
korunmak ve yürürlükteki mevzuat çerçevesinde protokol/sözleşme düzenlenmek suretiyle
4734 sayılı Kanun hükümleri dışında temin edilebilecektir. G. Elektrik, Su, Doğalgaz Gibi Mevzuatın Verdiği
Yetki Çerçevesinde Sunulan ve Tekel
Niteliği Bulunan Mal ve Hizmetlerin Temini Mevzuatın
verdiği yetki çerçevesinde kamu kurum ve kuruluşlarınca veya kamu kurum ve
kuruluşlarının denetim ve gözetimi altında bir imtiyaz hakkı dahilinde özel
hukuk tüzel kişilerince sunulan ve tekel niteliği bulunan elektrik, şebeke
suyu, doğalgaz, telefon hattı, resmi posta, resmi gazete gibi mal ve
hizmetlerin 4734 sayılı Kanun hükümleri karşısındaki durumu incelendiğinde,
bu tür mal ve hizmetlerin mahiyetleri gereği anılan Kanunda yer alan ihale
usulleri ile temininin mümkün olmadığı sonucuna ulaşılmaktadır. Zira söz
konusu mal veya hizmetlerin üretim ve sunumu bunları üreten kurum ve
kuruluşlara mevzuatın vermiş olduğu bir görev ve/veya yetkiye dayanmakta, bu
mal veya hizmet tekel niteliğinde sunulmakta, sunum kuralları ilgili
mevzuatlarında veya mevzuata dayalı bir yetki çerçevesinde ilgili kurum veya
kuruluşlarca belirlenmektedir. Söz konusu
mal veya hizmetler bu nitelikleri dolayısıyladır ki piyasada alınır satılır
durumda olmayıp, tarife fiyatları üzerinden, talep eden herkese sunulacak
şekilde arz edilmektedir. Açıklanan
nedenlerle, mevzuatın verdiği yetki çerçevesinde kamu kurum ve kuruluşlarınca
veya kamu kurum ve kuruluşlarının denetim ve gözetimi altında bir imtiyaz
hakkı dahilinde özel hukuk tüzel kişilerince sunulan tekel niteliğindeki
elektrik, su, doğalgaz, telefon hattı, resmi posta, resmi gazete gibi mal ve
hizmetlerin, bu nitelikleri devam ettiği sürece, 4734 sayılı Kanunda yer alan
ihale usulleri uygulanmaksızın ait oldukları mevzuat çerçevesinde temin
edilmesi mümkün bulunmaktadır. Söz konusu
mal ve hizmetlerin temini ile ilgili olarak daha önce tesis edilmiş abonelik
sözleşmeleri uyarınca yapılan alımlar, gerek bu mal ve hizmetleri sunan kurum
ve kuruluşların ve gerekse alımı yapan idarelerin kendi mevzuatları
doğrultusunda abonelik sözleşmelerinin uygulanması ile ilgili periyodik
ödemeler niteliğinde değerlendirilmelidir. Ancak her
durumda, anılan mal veya hizmetlerin belirtilen niteliklerinin değişmesi, bu
çerçevede; mevzuatın veya imtiyaz hakkının verdiği üretim ve sunum yetkisinin
kalkması, tekel niteliklerinin kalmaması gibi değişiklikler sonucu ihale
edilebilir nitelik kazanmaları halinde 4734 sayılı Kanun hükümlerine göre
temin edilmelerinin zorunlu olacağı hususu açıktır. H.
Diğer Hususlar 1-
Tarımsal Amaçlı Kooperatiflerin kamu kaynaklarından kredi kullandırılmak suretiyle
desteklenen projeleri için gerekli olan alımları 4734 sayılı Kanun kapsamında
bulunmamaktadır. 2-
Karayolu üzerinde başka kurum ve kuruluşlar tarafından çalışma yapılması
halinde, yasal olarak Karayolları Genel Müdürlüğünden alınacak izin ve verilecek
teknik yardım ile sonraki bakım onarım hizmetleri, 4734 sayılı Kanuna tabi
olmaksızın bu kurum veya kuruluşlar ile Karayolları Genel Müdürlüğü arasında
doğrudan sözleşme yapılmak suretiyle temin edilebilecektir. 3- 4911
sayılı Sivil Hava Araçları Üçüncü Şahıs Mali Mesuliyet Sigortasının Ticari
Olarak Temin Edilemeyen Kısmının Devlet Garantisi İle Karşılanması Hakkında
Kanun hükümlerine göre Sivil Hava Araçları Üçüncü Şahıs Mali Mesuliyet Devlet
Garantisi Hesabından risk transferi yapılmasına yönelik ve diğer alımlara
ilişkin gerçekleştirilecek ihaleler 4734 sayılı Kanun kapsamında yer
almaktadır. III- İstisnalara İlişkin Düzenlemeler: 1- Kanun
kapsamına giren kuruluşlar, kuruluş amacı veya mevzuatı gereği işlemek,
değerlendirmek, iyileştirmek veya satmak üzere, tarım ve hayvancılıkla ilgili
ürün alımlarını; müstahsil, ilk işleme niteliğindeki işletme ve tesisleri
işleten üreticiler ve bunların ortağı bulundukları tarımsal amaçlı
kooperatifler ile üretici birliklerinden, ayrıca Tarım İşletmeleri Genel Müdürlüğünden,
Atatürk Orman Çiftliğinden ve fidan alımlarını Çevre ve Orman Bakanlığından;
kendi belirleyecekleri esas ve usuller çerçevesinde 4734 sayılı Kanunun 3
üncü maddesinin (a) bendi kapsamında yapabilecektir. Kurumun bu hususa
ilişkin esas ve usulleri belirleme görevi bulunmamaktadır. 2- Millî
Savunma Bakanlığı Akaryakıt İkmal ve Nato Pol Tesisleri İşletme Başkanlığı
tarafından yapılacak alımların 4734 sayılı Kanunun 3 üncü maddesinin (b)
bendi ve 24/12/2002 tarihli ve 2002/5143 sayılı Bakanlar Kurulu Kararnamesi
Eki Esaslar kapsamında olup olmadığı ve dolayısıyla tedarik faaliyetlerinin
bu Kararname Eki çerçevesinde Bakanlığa bağlı birimlerin hangileri tarafından
yürütüleceğinin anılan Kararnamenin kapsam maddesi içerisinde
değerlendirilmesi gerekmektedir. 3- 4734
sayılı Kanunun 2 nci maddesinin (b) bendi uyarınca Kanun kapsamında bulunan
Türkiye Petrolleri Anonim Ortaklığının sermayesinin yarısından fazlasına
sahip olduğu ve bağlı ortaklığı statüsündeki TPIC (Turkish Petroleum
International Company) ve TPOC (Turkish Petroleum Overseas Company) adlı
şirketler, 4734 sayılı Kanunun 2 nci maddesinin (d) bendi uyarınca Kanun
kapsamında bulunmakta; ancak, sermayesinin yarısından fazlası Türkiye
Petrolleri Anonim Ortaklığına ait TPOC ve TPIC adlı şirketlerin yurtdışındaki
faaliyetlerine ilişkin mal veya hizmet alımları ile yapım işlerinin 4734
sayılı Kanunun 3 üncü maddesinin (d) bendi gereği “istisna” kapsamında
değerlendirilmesi gerekmektedir. 4- Tarım
Bakanlığına bağlı enstitü ve üretme istasyonları niteliği taşımayan Tarım
İşletmeleri Genel Müdürlüğünün ürettiği mal ve hizmetlerin 4734 sayılı Kanun
kapsamındaki idarelerce alınması işi, 4734 sayılı Kanunun 3 üncü maddesinin
(e) bendi kapsamında yer almamaktadır. 5- 4734
sayılı Kanun kapsamına giren kuruluşların, Tarım ve Köyişleri Bakanlığına
bağlı olmakla birlikte, enstitü ve üretme istasyonlarından olmaması
nedeniyle, Atatürk Orman Çiftliği Müdürlüğünden yapacakları mal ve hizmet
alımları Kanunun 3 üncü maddesinin (e) bendi kapsamında yer almamaktadır. 6- 4734
sayılı Kanunun 3 üncü maddesinin (f) bendinde sözü edilen ulusal araştırma ve
geliştirme kurumlarının; (a) Ulusal
alanda ve münhasıran araştırma geliştirme faaliyetleri yürütmek amacı ile
kanunla kurulan kurumlar veya, (b)
Bilimsel özerkliğe ve kamu tüzel kişiliğine sahip yüksek düzeyde
eğitim-öğretim, bilimsel araştırma, yayın ve danışmanlık yapan yükseköğretim
kurumları, Olarak
değerlendirilmesi gerekmektedir. Bu
belirlemeler çerçevesinde ulusal alanda ve münhasıran araştırma geliştirme
faaliyetleri yürütmek amacı ile kanunla kurulan kurum niteliğindeki Türkiye
Bilimsel ve Teknik Araştırmalar Kurumu, Yüksek Öğretim Kurumu, Türkiye Atom
Enerjisi Kurumu, Atatürk Kültür Dil ve Tarih Yüksek Kurumu, Türk Tarih
Kurumu, Atatürk Araştırma Merkezi, Türk Dil Kurumu ve Atatürk Kültür Merkezi
ile Küçük ve Orta Sanayi Geliştirme Başkanlığının yürüttüğü ve desteklediği
araştırma geliştirme projeleri için gerekli olan mal ve hizmet alımları 4734
sayılı Kanunun 3 üncü maddesinin (f) bendi gereği istisna kapsamında yer
almaktadır. Aile ve
Sosyal Araştırmalar Genel Müdürlüğü, ayrı bir tüzel kişilik olarak ülke
çapında ve münhasıran araştırma ve geliştirme faaliyetlerini yürütmek üzere
Kanunla kurulmuş olup, araştırma ve geliştirme projeleriyle ilgili mal ve
hizmet alımları, 4734 sayılı Kanunun Geçici 4 üncü maddesi uyarınca anılan
kurum tarafından hazırlanıp Kurulun uygun görüşü üzerine Bakanlar Kurulu
Kararı ile yürürlüğe konulacak esas ve usuller çerçevesinde
gerçekleştirileceğinden, Aile ve Sosyal Araştırmalar Genel Müdürlüğü anılan
Kanunun 3 üncü maddesinin (f) bendi gereği istisna kapsamında yer almaktadır.
Türkiye’de
yer altı kaynaklarının aranması, bulunması, değerlendirilmesi ve bu alanda
gerekli eğitimin, bilimsel araştırmaların yapılması amacıyla kanunla kurulan
Maden Tetkik ve Arama Genel Müdürlüğü, münhasıran araştırma geliştirme
faaliyetleri yürütmek amacı ile kurulan kurumlardan olduğundan, Maden Tetkik
ve Arama Genel Müdürlüğü tarafından yürütülen araştırma-geliştirme projeleri
için gerekli mal ve hizmet alımları, 4734 sayılı Kamu İhale Kanununun 3 üncü
maddesinin (f) bendinde belirtilen
istisna kapsamındadır. Ülkenin
iktisadi, sosyal ve kültürel faaliyetleriyle ilgili istatistikleri derlemek,
değerlendirmek ve yayımlamak amacıyla kanunla kurulan Devlet İstatistik
Enstitüsünün, münhasıran araştırma geliştirme faaliyetleri yürütmek amacı ile
kurulan kurumlardan olmadığı ve bu nedenle Devlet İstatistik Enstitüsü
Başkanlığı tarafından yürütülen araştırma projeleri için gerekli mal ve
hizmet alımları ile 219 sayılı Kanun Hükmünde Kararnamenin 35/B maddesi
hükmündeki işlerle ilgili mal ve hizmet alımları 4734 sayılı Kamu İhale
Kanununun 3 üncü maddesinin (f) bendinde
belirtilen istisna kapsamında bulunmamaktadır. Başbakanlık
Kadının Statüsü Genel Müdürlüğü’nün yapısı ve faaliyetleri incelendiğinde bu
faaliyetlerin, araştırma-geliştirme faaliyetleri kapsamında olmadığı ve
anılan Genel Müdürlüğün tüzel kişiliğinin bulunmadığı gibi, münhasıran
araştırma-geliştirme kurumu olarak kurulmadığı da anlaşılmaktadır. Bu nedenle
4734 sayılı Kanunun 3 ncü maddesinin (f) bendindeki istisna hükmü Başbakanlık
Kadının Statüsü Genel Müdürlüğü’nü kapsamamakta ve 5251 Sayılı Kadının
Statüsü Genel Müdürlüğünün Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanunun 24 üncü
maddesinde belirtilen hizmetlerle ilgili mal ve hizmet alımları 4734 sayılı
Kanunun 3 üncü maddesinin (f) bendinde
belirtilen istisna kapsamında bulunmamaktadır. Tarım ve Köyişleri Bakanlığına bağlı bulunan
ve Bakan oluru ile kurulan, Araştırma Enstitüsü niteliğindeki Narenciye ve
Seracılık Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü 4734 sayılı Kanunun 3 üncü maddesinin
(f) bendinde öngörüldüğü üzere ulusal araştırma geliştirme kurumu niteliğinde
bulunmadığından, bu Enstitünün yürüttüğü projeler için ihtiyaç duyulacak mal
ve hizmet alımları 4734 sayılı Kanunun 3 üncü maddesinin (f) bendi kapsamında
yer almamaktadır. Ulusal
alanda ve münhasıran araştırma geliştirme faaliyetleri yürütmek amacı ile
kanunla kurulan kurum niteliği taşımayan Tarım ve Köyişleri Bakanlığı
Tarımsal Araştırmalar Genel Müdürlüğünün yürüttüğü ve desteklediği araştırma
geliştirme projeleri için gerekli olan mal ve hizmet alımları 4734 sayılı
Kanunun 3 üncü maddesinin (f) bendi gereği istisna kapsamında yer
almamaktadır. Münhasıran
araştırma geliştirme faaliyetlerini yürütmek amacıyla kurulmayan, idarelerin
bünyesinde yer alan araştırma geliştirme birimlerinin faaliyetleri Kanunun 3
üncü maddesinin (f) bendi kapsamında bulunmamaktadır. Bu çerçevede; Deprem Araştırma Dairesi Başkanlığının tek başına bir
tüzel kişiliği bulunmadığı, Bayındırlık ve İskan Bakanlığı içinde bir birim
olarak faaliyet gösterdiği ve kendi görev alanı ile ilgili araştırmalar
yürüttüğü için Kanunun 3 üncü maddesinin (f) bendi bakımından kurum olarak
Bayındırlık ve İskan Bakanlığının dikkate alınması zorunlu olup, söz konusu
Bakanlık münhasıran araştırma geliştirme faaliyetleri yürütmek amacı ile
kurulmadığından Bayındırlık ve İskan
Bakanlığı Afet İşleri Genel Müdürlüğü Deprem Araştırma Dairesi Başkanlığı Kanunun
3 üncü maddesinin (f) bendi kapsamında bulunmamaktadır. IV- 4734 sayılı Kanunun 3 üncü Maddesinin (g) Bendine
İlişkin Açıklamalar Kanunda
belirtilen idarelerce, anılan maddeye ilişkin olarak, Kuruma yapılacak
istisna tekliflerinin değerlendirmeye alınabilmesi için taleplerin aşağıda
belirtilen şekilde yapılması gerekmektedir: a) Sadece
4734 sayılı Kanunun 2 nci maddesinin birinci fıkrasının (b) ve (d) bendinde
belirtilen kuruluşlar ile enerji,su ulaştırma ve telekomünikasyon sektöründe faaliyet
gösteren teşebbüs işletme ve şirketler istisna talebinde
bulunabileceklerinden, başvuruda bulunacak idarelerin anılan madde kapsamında
olduğunu tevsik eden belgeleri taleplerinin ekinde sunmaları gerekmektedir. b) Anılan
idarelerin kuruluşlarına ilişkin mevzuatlarına (ana statü, ana sözleşme v.b.)
dayalı olarak görevleri ve faaliyet alanları da belirtilmek suretiyle ticari
ve sınai faaliyetleri açık şekilde
belirtilecektir. c)
İdarelerin söz konusu ticari ve sınai faaliyetleri çerçevesinde doğrudan mal
ve hizmet üretimine veya ana faaliyetlerine yönelik ihtiyaçlarının temini
için yapacakları mal veya hizmet alımları ana başlıklar altında toplanmak
suretiyle, ekli örneğe (EK: 1) uygun olarak hazırlanacak formlarda
belirtilecek, bu formların her sayfası idarelerin yetkili kişileri tarafından
imzalanarak onaylanacaktır. Söz konusu talep formları ayrıca Word veya Excel
dosyası halinde disketle birlikte
gönderilecektir. d) Ayrıca,
yıllık işletme bütçesi, kapasite raporu gibi
yukarıda belirtilen hususlar tevsik edici belgelerin de taleplerle
birlikte gönderilmesi gerekmektedir. e) Söz
konusu taleplerde yer verilecek mal ve
hizmetlerin, bu idarelerin ticari ve sınai faaliyetleri çerçevesinde doğrudan
mal ve hizmet üretimine veya ana faaliyetlerine yönelik ihtiyaçlarının temini
kapsamında, makine-teçhizat, ilk madde ve malzeme (ilk madde, yardımcı madde,
ana malzeme, diğer işletme malzemesi ve bunlara ilişkin yedekler) ve dışardan
sağlanan fayda ve hizmetler gibi doğrudan üretim süreci ile ilgili mal alımları
ve hizmet alımları ile sınırlı tutulması, üretim süreci ile ilgili olmayan ve
bu idarelerin dışındaki diğer idarelerce de ihtiyaç duyulan üretimle dolaylı
ilişkilendirilebilecek ve /veya genel nitelikteki mal ve hizmet alımlarına
taleplerde yer verilmemesi gerekmektedir. f) Kanunun 3 üncü maddesinin (g) bendinde sadece ticari ve sınai
faaliyetler çerçevesinde doğrudan mal ve hizmet üretimine veya ana
faaliyetlere yönelik ihtiyaçların temini için yapılacak mal veya hizmet
alımlarına ilişkin istisna hükümleri düzenlendiğinden, Kuruma yapılacak
başvurularda yapım işlerine yer verilmemesi gerekmektedir. Bazı başvurularda
doğrudan yapım işi için istisna talep edilmemekle birlikte, yapım işi kapsamında kullanılacak mal kalemleri ile
yapım işi için gerekli işçilik/taşeron
vb. hizmetlere istisna talep edildiği görülmektedir.Ancak, bu tür mal ve
hizmet kalemleri birlikte değerlendirildiğinde istisna kapsamında yapım
niteliğindeki işlerin gerçekleştirebileceği anlaşıldığından ve Kanunun amir
hükmüne aykırı olan bu tür taleplerin kabul edilmesi mümkün bulunmadığından,
Kuruma yapılacak başvurularda bu nitelikteki taleplere yer verilmemesi
gerekmektedir. g)
Yaklaşık maliyeti 4734 sayılı Kanunun 3 üncü maddesinin (g) bendindeki
parasal limitin altında olduğu için anılan Kanuna tabi olmadan yapılan bir
mal ve hizmet temininde sözleşme
bedeli bu limiti aşarsa işlem iptal edilecek ve yaklaşık maliyet yeniden
değerlendirilerek bu değerlendirme sonucunda hesaplanan yeni yaklaşık maliyet
tutarına göre istisna kapsamında veya anılan Kanun kapsamında işlem
yapılacaktır. Yeniden hesaplanan yaklaşık maliyete göre tekrar istisna
kapsamında işlem yapılmış ve yine sözleşme bedeli Kanunun 3 üncü maddesinin
(g) bendindeki parasal limiti aşmışsa işlem tekrar iptal edilecektir. h) 4734 sayılı Kanunun 3 üncü maddesinin (g)
bendine göre; aynı Kanunun 2 nci maddesinin birinci fıkrasının (b) ve (d)
bentlerinde sayılan kuruluşların, ticari ve sınai faaliyetleri çerçevesinde;
doğrudan mal ve hizmet üretimine veya ana faaliyetlerine yönelik
ihtiyaçlarının temini için yapacakları, Hazine garantisi veya doğrudan
bütçenin transfer tertibinden aktarma yapmak suretiyle finanse edilenler
dışındaki yaklaşık maliyeti ve sözleşme bedeli iki trilyon üçyüz milyar Türk
Lirasını (üçmilyon yediyüzdoksanaltıbin beşyüzyetmişbir Yeni Türk Lirasını)
aşmayan mal veya hizmet alımları, ceza ve ihalelerden yasaklama hükümleri
hariç bu Kanuna tâbi değildir. Diğer taraftan 4964 sayılı Kanunun, 4734 sayılı Kanuna eklenemeyen
Geçici 1 inci maddesinin ikinci fıkrasında ise; “4734 sayılı Kanunun 3 üncü ve geçici 4 üncü maddelerinde bu Kanunla
yapılan değişikliklerden dolayı hazırlanması ve yürürlüğe konulması gereken
esas ve usuller, bu Kanunun yayımlandığı tarihten itibaren otuz gün içinde
hazırlanır ve yürürlüğe konulur. Bu düzenlemelerin yayımlanmasına kadar
idareler, 4734 sayılı Kanunun bu Kanunla değiştirilmeden önce yürürlükte
bulunan 3 üncü ve geçici 4 üncü maddeleri gereği hazırlanan ve yürürlüğe
konulan esas ve usulleri uygulamaya devam ederler. 4734 sayılı Kanunun 3 üncü
maddesinin (g) bendindeki istisna hükmünden yararlanan kuruluşların sözleşme
altında yüklenici oldukları yapım işi alımları da on yıl süreyle aynı bentte
öngörülen istisna hükümlerine tabidir.”, Hükmü bulunmaktadır. Yukarıda belirtilen Kanun hükümleri çerçevesinde yapılan değerlendirme
sonucunda aşağıdaki hususların belirtilmesine gerek görülmüştür: 1- 4734 sayılı Kanunun 3 üncü maddesinin (g) bendindeki istisna
hükmünden yararlanan kuruluşlar, sözleşme altında yüklenicisi oldukları yapım
işini gerçekleştirmek için ihtiyaç duydukları yapım işi alımlarıyla sınırlı
olarak 4964 sayılı Kanunun Geçici 1 inci maddesindeki hükümden
yararlanabileceklerdir. 2- 4734 sayılı Kanun kapsamında bulunan ve anılan maddede belirtilen
bazı kuruluşların yüklenici sıfatıyla üstlendikleri yapım işlerine ilişkin
yapım işi alımlarından, sadece üstlenilen işin yapılması için gerekli olan
her türlü mal ve hizmet alımları ile söz konusu işin bir kısmının alt
yükleniciye yaptırılmasının anlaşılması gerekmektedir. Anılan kuruluşların; sözleşme altında yüklenici oldukları yapım
işlerinin tutarı 3 üncü maddenin (g) bendinde belirtilen parasal limitin
altında olsa bile, işin tamamını alt yüklenicilere yaptırmaları sözleşmenin
devri anlamına geleceğinden, esas sözleşmenin 4734 sayılı Kanuna tabi olması
durumunda bunun mümkün olmadığı, bunun dışındaki durumlarda ise ilgili
mevzuata göre hareket edilmesi gerekmektedir. 3- Söz konusu kuruluşların sözleşme altında yüklenici oldukları yapım
işinin gerçekleştirilmesi için ihtiyaç duydukları yapım işi alımlarının on
yıl süreyle aynı bentte öngörülen istisna hükümlerine tabi olduğu dikkate
alındığında, bu sürenin, 4964 sayılı Kanunun yürürlük tarihi olan 15/8/2003
tarihinden itibaren hesaplanması gerekmekte olup, bu çerçevede söz konusu hükme
tabi kuruluşlar bakımından; a) Anılan Kanunun yürürlük tarihinden önce yüklenici olarak
üstlendikleri yapım işleri için de bu hükmün 15/8/2003 tarihinden itibaren
uygulanması gerekmektedir. b) Kanunda öngörülen on yıllık sürenin 15/8/2013 tarihinde sona ereceği
dikkate alındığında, bu tarihten önce yüklenici olarak üstlenilen işler
bakımından bu hükmün uygulaması belirtilen tarihte sona erecek olup, madde
kapsamında yapılacak yapım işi alımlarının, bu tarihten sonrasına da taşacak
şekilde gerçekleştirilmesi mümkün bulunmamaktadır. 4- Bu kapsamda gerçekleştirilecek yapım işi alımları, 3 üncü maddenin
(g) bendinde belirtilen limite tabi olduğundan, iş artışı yoluyla bu limitin
aşılması mümkün bulunmamaktadır. 5- Söz konusu alımların, esas sözleşmede bulunan alt yüklenici ile
ilgili hükümlerin uygulanmasını engellemeyecek şekilde, söz konusu kuruluşun
ilgili mevzuatında öngörülen alım yöntemleri çerçevesinde gerçekleştirilmesi
gerekmektedir. 6- Söz konusu idarelerce, anılan istisna hükmü çerçevesinde gerçekleştirilecek
yapım işi alımlarına ilişkin olarak uygun görüş için Kuruma başvurulmasına
gerek bulunmamakta olup, anılan istisna kapsamında yapılacak yapım işi
alımlarının sözleşme altında yüklenici oldukları yapım işi alımları ile
sınırlı tutulmasındaki sorumluluk idarelerde bulunmaktadır. V- Tanımlar A. Ağaçlandırma, Erozyon Kontrolü ve Fidan Dikim
İşlerinin Niteliği 4734
sayılı Kanunun “Tanımlar” başlıklı 4 üncü maddesinde, “Hizmet: Bakım ve onarım,
taşıma, haberleşme, sigorta, araştırma ve geliştirme, muhasebe, piyasa
araştırması ve anket, danışmanlık, mimarlık ve mühendislik, tanıtım, basım ve
yayım, temizlik, yemek hazırlama ve dağıtım, toplantı, organizasyon,
sergileme, koruma ve güvenlik, mesleki eğitim, fotoğraf, film, fikri ve güzel
sanat, bilgisayar sistemlerine yönelik hizmetler ile yazılım hizmetlerini,
taşınır ve taşınmaz mal ve hakların kiralanmasını ve benzeri diğer
hizmetleri,” “Yapım:
bina, karayolu, demiryolu, otoyol, havalimanı, rıhtım, liman, tersane, köprü,
tünel, metro, viyadük, spor tesisi, alt yapı, boru iletim hattı, haberleşme
ve enerji nakil hattı, baraj, enerji santrali, rafineri tesisi, sulama
tesisi, toprak ıslahı, taşkın koruma ve dekapaj gibi her türlü inşaat işleri
ve bu işlerle ilgili tesisat, imalat, ihzarat, nakliye, tamamlama, büyük
onarım, restorasyon, çevre düzenlemesi, sondaj, yıkma, güçlendirme ve montaj
işleri ile benzeri yapım işleri,” şeklinde tanımlanmıştır. 4734
sayılı Kanun, hizmet alımı ve yapım işlerini tanımlarken işleri sayma
yöntemiyle belirlemiş ve sayılan işlere benzer işleri de söz konusu iş
kapsamında kabul etmiştir. Yapım işleri arasında sayılmayan bir işin yapım
işi sayılabilmesi için, bu işin yapılma tekniğinin ismen sayılan işlere
benzerliği yanında, uygulama projesini ya da kesin projeyi de kapsayan teknik
şartname gerektirmesi, yapım müteahhidinin uzmanlık alanına giren işlerden
olması, vasıfsız işgücünden ziyade malzeme, makine ve ekipman girdisinin
ağırlıklı olduğu işlerden olması ve istisnalar dışında, fen ve sanat
kurallarına uygun olarak bir eserin meydana getirilmesi gereğinin bulunması
gerekmektedir. Bu
çerçevede, gerek hizmet alımı gerekse yapım işleri arasında ismen sayılmayan
ağaçlandırma, erozyon kontrolü ve fidan dikim işlerinin, yapım işinin
gerektirdiği uygulama projesi veya kesin proje gerektirmeyen, yaptırılacak
işin uzman tarafı olan yapım müteahhidine ihtiyaç bulunmayan, malzeme, makine
ve ekipmandan ziyade vasıfsız işgücü girdisinin ağırlıklı olduğu ve
yaptırılacak işin uygulama projesini veya kesin projesini de kapsayan teknik
şartnamesine göre fen ve sanat kurallarına uygun olarak bir eserin meydana
getirilmesi gereği bulunmayan işler olduğundan, ağaçlandırma, erozyon
kontrolü ve fidan dikim işinin “hizmet” tanımı kapsamında değerlendirilmesi
gerekmektedir. B. İhale Yetkilisi ve İhale Komisyonu 4734 sayılı Kanun kapsamındaki bazı idarelerce, ihale
yetkilisinin kim olacağı hususunda Kurumdan görüş talep edilmektedir. 4734
sayılı Kanunun “Tanımlar” başlıklı 4 üncü maddesinde “ihale yetkilisi”;
idarenin, ihale ve harcama yapma yetki ve sorumluluğuna sahip kişi veya
kurulları ile usulüne uygun olarak yetki devri yapılmış görevlileri olarak
belirlenmiştir. İdarelerin bu yetkilerine sahip kişi, kurul veya görevlileri
ise, kendi mevzuatlarında belirlenmektedir. Bu nedenle, idarenin tabi olduğu
mevzuat çerçevesinde, ihale yetkilisinin idarelerce belirlenmesi
gerekmektedir. İhale
yetkilisi, ihaleyi gerçekleştirmek üzere 4734 sayılı Kanunun 6 ncı maddesi
gereğince, ihale ilk ilan veya davet tarihini izleyen en geç üç gün içinde
ihale komisyonunu oluşturur. İhale komisyonu; biri başkan olmak üzere,
ikisinin ihale konusu işin uzmanı olması şartıyla, idare personelinden en az
dört kişinin, genel ve katma bütçeli kuruluşlarda maliye memurunun,
diğerlerinde ise muhasebe veya mali işlerden sorumlu bir personelin
katılımıyla, tek sayı olmak üzere en az beş kişiden oluşacak şekilde ve
komisyonun eksiksiz toplanacağı dikkate alınarak, asıl üyeler ile bu üyelerin
yerine geçecek aynı niteliklere sahip yedek üyelerin isimleri belirtilmek
suretiyle oluşturulur. İhale komisyonunun eksiksiz olarak ihaleyi
sonuçlandırabilmesi için yedek üyeler tespit edilirken ihale konusu işin
uzmanı ile maliye memuru/muhasebe veya mali işlerden sorumlu personel yerine
geçecek en az birer yedek üye belirlenmelidir. Yedek
üyelerin asıl üyelerin taşıması gereken özellikleri haiz olması gerekir. Bir
makamdaki görevi nedeniyle ihale komisyonunda görevlendirilen kişinin o
görevinden herhangi bir şekilde ayrılması sonucu komisyon üyeliğinden de
ayrılmak zorunda kalması halinde ayrılan personelin yerine atanan kişi değil,
o asıl üyenin yedeği ile ihaleye devam edilmesi ve herhangi bir nedenle asıl
üyenin yerine geçen yedek üyenin ihale sonuçlanıncaya kadar komisyon üyeliğine
devam etmesi gerekmektedir. İhaleyi yapan idarede yeterli sayı veya nitelikte
personel bulunmaması halinde, bu Kanun kapsamındaki idarelerden komisyona üye
alınabilir. İhaleyi
gerçekleştiren ihale komisyonu üyeleri söz konusu ihaleye ilişkin olarak yapılan sözleşme sonucunda teslim edilecek
mal ve hizmet alımları ile yapım işleriyle ilgili muayene ve kabul
komisyonunda veya kontrol teşkilatında görev alabilir. Ancak yapılan bir
sözleşme ile ilgili olarak kontrol teşkilatında yer alan görevliler, sözleşme
sonucunda hizmet alımları ve yapım işleriyle ilgili muayene ve kabul
komisyonunda görev alamazlar. İhale
yetkilisi ihale komisyonunda görev alamaz. Kurulların ihale yetkilisi olduğu
durumlarda da kurul üyeleri ihale komisyon üyesi olamazlar. İhale
komisyonu başkan ve üyeleri çekimser oy kullanamazlar ve verdikleri oy ve
kararlardan sorumludurlar. Bu nedenle, çoğunluk görüşüne katılmayanların
karşı oylarını ve gerekçesini komisyon kararına yazarak imzalamaları
gerekmektedir. İhale komisyonunun eksiksiz toplanıp karar vereceği dikkate
alınarak eksik üyeli ihale komisyon kararı alınmamalıdır. Ayrıca ihale komisyonları teklif veya başvuru kapsamında yer alan
belgelerin doğruluğunu teyit için gerekli gördükleri belge ve bilgileri gerek
isteklilerden gerekse ilgili mercilerden isteyebileceklerdir. C. Bakım ve Onarıma İlişkin İhaleler 4734 sayılı Kanunun 4 üncü maddesinde büyük onarım
yapım tanımı içinde, bakım ve onarım ise hizmet tanımı içinde sayılmıştır.
Bütçe tertiplerine bakılmaksızın makine ve ekipmanın bakım ve onarımının
hizmet alımı, küçük onarımlar da dahil olmak üzere yapıma ilişkin onarımların
ise yapım işi olarak ihale edilmesi gerekmektedir. D. Zorunlu Mali Sorumluluk Sigortası Sigorta
hizmetleri, 4734 sayılı Kanunun 4 üncü maddesindeki hizmetler kapsamında yer
aldığından anılan Kanuna göre ihale edilmesi gerekmektedir. 2918 sayılı
Karayolları Trafik Kanunu uyarınca yaptırılması zorunlu olan mali sorumluluk
sigortası ihalelerinde, idareler araç sayısı ve plaka numarasını
belirteceklerdir. İstekliler idari şartnamede yer alan araç sayısı, aracın
kayıtlı olduğu il ve aracın hasarsızlık oranını dikkate alarak teklif
verecektir. İdarelerce,
2918 sayılı Karayolları Trafik Kanunu
uyarınca yaptırılması zorunlu mali sorumluluk sigortası ihalelerinde; yaklaşık
maliyetin hesaplanması, ihale dokümanının hazırlanması ve tekliflerin
değerlendirilmesinde, Hazine Müsteşarlığınca hazırlanan ve Müsteşarlığın
bağlı bulunduğu Devlet Bakanlığınca onaylanarak yayımlanan Karayolları Motorlu Araçlar Zorunlu Mali Sorumluluk
Sigortası Tarife ve Talimatının esas alınması
gerekmektedir. VI- Vergiler ve Yeni Türk Lirası A. Vergiler a) 4734 sayılı Kanunun 9 uncu maddesine göre Katma
Değer Vergisi yaklaşık maliyet hesabına dahil edilmeyeceğinden; Kanunun 8
inci maddesinde yer alan eşik değerler ile muhtelif maddelerde yer alan
parasal sınırların uygulanmasında Katma Değer Vergisi (KDV) dikkate
alınmayacaktır. b) 5281 sayılı Kanunun 1 inci maddesi ile, 488 sayılı Damga Vergisi
Kanununun 15 inci maddesinde yapılan değişiklik sonucunda, pul yapıştırma
suretiyle damga vergisi ödemesi uygulaması kaldırılmış; aynı Kanunun 7 nci
maddesi ile de, 488 sayılı Kanuna ekli (1) sayılı Tablo değiştirilmiştir.
Böylece daha önce damga vergisine tabi kimi kağıtlar damga vergisine tabi
olmaktan çıkarıldığından, teklif nameler ile belli parayı ihtiva etmeyen
taahhütnameler ve mukavelenameler damga vergisine tabi olmayacaktır. Yapılan bu
değişikliklere göre, ihale uygulamalarında teklif mektubu ile ihaleye katılım
belgeleri arasında isteklilerce sunulması gereken taahhütnameler ve
beyannamelere damga pulu yapıştırılmasına gerek bulunmamaktadır. B. Yeni
Türk Lirası Uygulaması 5083 Sayılı Türkiye Cumhuriyeti Devletinin Para
Birimi Hakkında Kanunun 1/1/2005 tarihinde yürürlüğe girmiş olması sebebiyle 4734 sayılı Kanunda teminat olarak kabul
edilecek değerler arasında sayılan ve bankalarca düzenlenecek teminat
mektupları ile isteklilerce verilecek teklif mektupları, yine 4734 sayılı
Kanunun 10 uncu maddesinde sayılan ve ihale konusu işle bağlantılı olarak
istenilen ekonomik ve mali yeterlik ile mesleki ve teknik yeterliğe ilişkin
belgeler ile benzeri belgelerin Türk Parası üzerinden düzenlendiği hallerde
bunlardan 1/1/2005 tarihinden sonrasına ilişkin olanların, Yeni Türk Lirası
üzerinden düzenlenmesi ve ihaleyi yapan idareler tarafından da bu belgelerin
Yeni Türk Lirası üzerinden düzenlenmiş olması esastır. Anılan Kanunun “Türk Lirasına yapılan
atıflarda değişiklik” başlıklı 3 üncü maddesinde; Kanunlarda ve diğer
mevzuatta, idari işlemlerde, yargı kararlarında, her türlü hukuki
muamelelerde, kıymetli evrak ve hukuki sonuç doğuran diğer belgeler ile ödeme
ve değişim araçlarında Türk Lirasına veya liraya yapılan atıfların, bir
milyon Türk Lirası (1.000.000 TL) eşittir bir Yeni Türk Lirası (1 YTL) değişim
oranında Yeni Türk Lirasına yapılmış sayılacağı ve Geçici 3 üncü Maddesinde;
1/1/2005-31/12/2005 tarihleri arasında, bütün mal ve hizmet bedellerinin,
etiket ve tarife listelerinde Türk Lirası ve Yeni Türk Lirası üzerinden ayrı
ayrı gösterilmesinin zorunlu olduğu hükme bağlanmıştır. Bu kapsamda 4734
sayılı Kanun ve ikincil mevzuatta Türk Lirasına yapılan atıflar; bir milyon
Türk Lirası (1.000.000 TL) eşittir bir Yeni Türk Lirası (1 YTL) değişim
oranında Yeni Türk Lirasına yapılmış sayılacaktır. Bu çerçevede, TL üzerinden düzenlenmiş
teklif mektubu da dahil olmak üzere istekliler tarafından sunulan her türlü
belge idarelerce kabul edilecektir. Bu belgelerin değerlendirilmesi ise
anılan Kanunun 3 üncü maddesi uyarınca yapılacak değişim üzerine bulunan miktarlar
dikkate alınarak gerçekleştirilecektir. Bununla birlikte idarelerce ihalelere
ilişkin olarak yapılan her türlü işlem YTL üzerinden kaydedilecektir. VII-
Eşik Değerler A.
Döner Sermayeli Kuruluşların Tabi Oldukları Eşik Değerler Genel bütçeye dahil daireler ile katma
bütçeli idarelere bağlı döner sermayeli kuruluşların mal ve hizmet
alımlarında, 4734 sayılı Kanunun 8 inci maddesinde belirtilen hangi eşik
değere tabi oldukları konusunun tereddüt oluşturduğu görülmektedir. Anılan Kanun maddesinin (a) bendi,
genel bütçeye dahil daireler ile katma bütçeli idarelerin mal ve hizmet
alımlarında kullanılacak eşik değeri, (b) bendi Kanun kapsamındaki diğer
idarelerin mal ve hizmet alımlarında kullanılacak eşik değeri belirlemektedir. Bu çerçevede, genel bütçeye dahil
daireler ile katma bütçeli idarelere bağlı döner sermayeli kuruluşların mal ve hizmet alımlarında, tüzel
kişilikleri olmamakla beraber Kanunda ayrı bir idare olarak sayılması ve bütçesinin
farklı olması nedeniyle 4734 sayılı Kanunun 8 inci maddesinin (b) bendinde
belirtilen eşik değere tabi olunacaktır. B. Yerli İstekli Yerli
istekli; Türkiye Cumhuriyeti vatandaşı gerçek kişiler ile Türkiye Cumhuriyeti
kanunlarına göre kurulmuş tüzel kişiliklerdir. Yerli istekli sayılabilmek için; gerçek kişiler,
Türkiye Cumhuriyeti vatandaşı olduklarına dair nüfus cüzdanı suretini, tüzel
kişiler ise Türkiye Cumhuriyeti kanunlarına göre kurulduklarını gösteren
belgeleri, ihaleye başvuru belgeleri ile birlikte sunarlar. Tüzel kişi
isteklilerin Türkiye Cumhuriyeti kanunlarına göre kuruldukları; a)
Şirketlerde; şirket merkezinin bulunduğu yeri gösterir ticaret sicil gazetesi
veya ilgili ticaret sicil memurluğunca verilen belge, b)
Derneklerde; ilgili mülki amirlikçe verilen alındı belgesi, c)
Vakıflarda; Vakıflar Genel Müdürlüğünce tutulan merkezi sicile kayıtlı
olduklarına dair sicil kaydının örneği veya yayımlandığı Resmi Gazete, d)
Kooperatiflerde; ilgili bakanlıkça düzenlenen belge, e) Diğer
tüzel kişiliklerde; ilgili mercilerce düzenlenecek belge, İle tevsik
edilir. Ortak
girişim isteklilerde bu şartlar, ortak girişimi oluşturan her ortak için ayrı
ayrı aranır. C. Yerli Malı Belgesi 4734
sayılı Kanunun 63 üncü maddesinde “…..yaklaşık maliyeti eşik değerlerin üzerindeki
ihalelerde; hizmet alımları ve yapım işlerinde bütün yerli istekliler lehine,
mal alımlarında ise Sanayi ve Ticaret Bakanlığı ile diğer ilgili kurum ve
kuruluşların görüşleri alınarak Kurum tarafından yerli malı olarak belirlenen
malları teklif eden yerli istekliler lehine, %15 oranına kadar fiyat avantajı
sağlanması hususlarında idarelerce ihale dokümanına hükümler
konulabilir.…...” hükmü yer aldığından; yerli istekliler lehine fiyat
avantajı uygulanacak mal alım ihalelerinde ihale konusu malın yerli malı
olarak değerlendirilebilmesinde aşağıdaki belirlemeler dikkate alınacaktır: Tamamen
Türkiye’de üretilen veya elde edilen ürünler ile üretim sürecinin önemli bir
aşaması ve ekonomik yönden gerekli görülen en son esaslı işçilik ve
eylemi Türkiye’de yapılan ürünler, yerli malı olarak kabul edilir. Bir malın
yerli malı olarak değerlendirilebilmesi için Türkiye Ticaret, Sanayi, Deniz
Ticaret Odaları ve Ticaret Borsaları Birliğine bağlı ilgili Oda tarafından
“Yerli Malı Belgesi” ile belgelendirilmesi şarttır. Belgelendirme işlemi
ilgili oda tarafından aşağıda belirtilen kriterler çerçevesinde yerine
getirilir: 1-
Sanayi ürünlerinin yerli malı kabul edilebilmesi için; a) Sanayi
ve Ticaret Bakanlığı tarafından düzenlenen Sanayi Sicil Belgesine sahip firmalar
tarafından üretilmesi, b)Üretim
sürecinin önemli bir aşamasının ve ekonomik yönden gerekli görülen en son
esaslı işçilik ve eylemin Türkiye’de yapılmış olması, şartları
aranır. Bu iki
şartın bulunması halinde “Yerli Malı Belgesi”, sanayi ürününün üretildiği yer
Sanayi Odası veya Sanayi ve Ticaret Odası tarafından düzenlenir. 2-
Gıda ve tarımsal ürünlerin Yerli Malı olarak kabul edilebilmesi için; a)Tarım ve
Köyişleri Bakanlığınca düzenlenen Gıda Sicil Belgesi ile Gıda Üretim
Sertifikasına sahip üretici tarafından üretilmesi, b) Üretim
sürecinin önemli bir aşamasının ve ekonomik yönden gerekli görülen en son
esaslı işçilik ve eylemin Türkiye’de yapılmış olması, şartları
aranır. Bu iki
şartın bulunması halinde “Yerli Malı Belgesi”, gıda ve tarımsal ürünü üreten
üreticinin bulunduğu yer Sanayi Odası veya Sanayi ve Ticaret Odası
tarafından düzenlenir. 3-
Türkiye’de toplanan bitkisel ürünler, Türkiye’de doğan ve yetiştirilen canlı
hayvanlar ve bunlardan elde edilen ürünler, Türkiye’de yetiştirilen ve avlanan
su ürünleri yerli malı kabul edilir. Bunların dışındaki ham tarım ve
hayvancılık ürünleri tümüyle Türkiye’de üretilmesi veya üretim sürecinin
önemli bir aşamasının ve ekonomik yönden gerekli görülen en son esaslı
işçilik ve eylemin Türkiye’de yapılmış olması şartıyla yerli malı kabul
edilir. Tarım ve
hayvancılık ürünlerine ilişkin “Yerli Malı Belgesi”, ürünün elde edildiği
yerin Ticaret Borsası tarafından Ticaret Borsasının bulunmadığı yerlerde ise
Ticaret Odası veya Ticaret ve Sanayi Odaları tarafından düzenlenir. 4- Esnaf
ve sanatkarlarca üretilen ürünler, Türkiye’de çıkarılan madenler ve
madencilik ürünleri ile yukarıda belirtilen ürünler dışında kalan ve bu
kategorilerin hiçbirine girmeyen diğer ürünler; tümüyle Türkiye’de üretilmesi
veya üretim sürecinin önemli bir aşamasının ve ekonomik yönden gerekli
görülen en son esaslı işçilik ve eylemin Türkiye’de yapılmış olması şartıyla
yerli malı kabul edilir. Bu
ürünlere ilişkin “Yerli Malı Belgesi”, üretildiği yerin Sanayi Odası veya
Ticaret ve Sanayi Odası tarafından düzenlenir. Yukarıdaki
esaslar dikkate alınarak TOBB tarafından da “Yerli Malı Belgesi Düzenleme
Esasları” yayımlanmıştır. Bu Esaslara göre Yerli Malı Belgesi talep eden
firmalar/isteklilerin Oda/Borsa’ya yazılı olarak başvurarak gerekli belgelerini
ibraz etmeleri gerekmektedir. D. Serbest Bölgede Yerli İstekli ve Yerli Malı Serbest
bölgede faaliyet gösteren gerçek ve tüzel kişilerin “yerli istekli” olarak
değerlendirilip değerlendirilemeyeceği ile ürettikleri malların “yerli malı”
kabul edilip edilemeyeceği konusunda Kuruma yapılan müracaatlar sonucunda
aşağıdaki hususların açıklanmasına gerek duyulmuştur. a) Serbest bölgelerde faaliyet gösteren
isteklilerin/adayların 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu kapsamında yapılan
ihalelere yerli istekli olarak katılıp katılamayacaklarının belirlenmesi ile
bu kullanıcılardan yerli istekli
olarak belirlenenlerin Uygulama Yönetmeliklerinin “Yerli istekli”
başlıklı maddeleri çerçevesinde “yerli istekli” olduklarının tevsik edilmesi: 4734 sayılı Kamu İhale Kanununun “Yerli İstekliler
ile İlgili Düzenlemeler” başlıklı 63 üncü maddesinde;“Yaklaşık maliyeti eşik değerlerin altında kalan ihalelere sadece
yerli isteklilerin katılması, yaklaşık maliyeti eşik değerlerin üzerindeki
ihalelerde; hizmet alımları ve yapım işlerinde bütün yerli istekliler lehine,
mal alımlarında ise Sanayi ve Ticaret Bakanlığı ile diğer ilgili kurum ve
kuruluşların görüşleri alınarak Kurum tarafından yerli malı olarak belirlenen
malları teklif eden yerli istekliler lehine, % 15 oranına kadar fiyat
avantajı sağlanması hususlarında idarelerce ihale dokümanına hükümler
konulabilir.” düzenlemesine yer
verilmiştir. 4734 sayılı Kanunun 4 üncü maddesinde, Türkiye
Cumhuriyeti vatandaşı gerçek kişiler ile Türkiye Cumhuriyeti kanunlarına göre
kurulmuş tüzel kişilikler yerli istekli olarak tanımlanmıştır. Uygulama Yönetmeliklerinde ise gerçek kişilerin yerli istekli olduklarını,
ihaleye başvuru belgeleri ile birlikte
sunacakları Türkiye Cumhuriyeti vatandaşı olduklarına dair “nüfus
cüzdanı sureti” ile tevsik edecekleri hükmüne yer verilmiştir. Bu çerçevede
serbest bölgelerdeki Türkiye Cumhuriyeti vatandaşı “gerçek kişi”
kullanıcıların Uygulama Yönetmelikleri çerçevesinde “nüfus cüzdanı suretleri” ile yerli istekli olduklarını
belgelendirmeleri mümkündür. Şirket
merkezi Türkiye’de bulunan ve halen
Türkiye’de ticari faaliyetine devam eden tüzel kişilikler, serbest
bölgelerdeki faaliyetlerini oluşturacakları “serbest bölge şubesi”
aracılığıyla yapmak zorundadır.
Serbest bölgede şube oluşturarak faaliyette bulunmak amacıyla yapılan
müracaatlarda; şube oluşturulmasına ilişkin yetkili organın aldığı kararın
yayımlandığı Türkiye Ticaret Sicili Gazetesi
ve Faaliyet Ruhsatı Müracaat Formu’nda belirtilen diğer belgeler yer
almaktadır. Bu kullanıcıların da “yerli istekli” olduklarını, Uygulama
Yönetmeliklerinin “Yerli istekli” başlıklı
maddelerinin, “Tüzel kişi
isteklilerin Türkiye Cumhuriyeti kanunlarına göre kuruldukları; Şirketlerde
şirket merkezinin bulunduğu yeri gösterir ticaret sicil gazetesi veya ilgili
ticaret sicil memurluğunca verilen belge ile tevsik edilir,” düzenlemesi çerçevesinde belgelendirmeleri mümkündür. Diğer
taraftan halen serbest bölgede faaliyette bulunan ve merkezini de serbest
bölgeye taşıyarak, serbest bölge
dışındaki bütün faaliyetlerine son veren tüzel kişiliklerin de “yerli
istekli” olduklarını Uygulama Yönetmeliklerinin “Tüzel kişi isteklilerin Türkiye Cumhuriyeti kanunlarına göre
kuruldukları; Şirketlerde şirket merkezinin bulunduğu yeri gösterir ticaret
sicil gazetesi veya ilgili ticaret sicil memurluğunca verilen belge ile
tevsik edilir,” düzenlemesi çerçevesinde belgelendirmeleri mümkündür.” Yerli veya
yabancı gerçek ya da tüzel kişilerce sadece serbest bölgede faaliyette
bulunmak üzere serbest bölge merkezli kurulan tüzel kişiliklerin ticaret
sicili kayıtlarının bulunması ve kuruluşlarını Ticaret Sicil Gazetesi’nde
yayımlamaları zorunludur. Bu çerçevede bu şirketler Türkiye Cumhuriyeti kanunlarına göre
kurulduğu için yerli istekli olarak kabul edilmesi gerekmektedir. Bu tüzel
kişiliklerin de “yerli istekli”
olduklarını Uygulama Yönetmeliklerinin yukarıda anılan “Tüzel kişi isteklilerin Türkiye Cumhuriyeti kanunlarına göre
kuruldukları; Şirketlerde şirket merkezinin bulunduğu yeri gösterir ticaret
sicil gazetesi veya ilgili ticaret sicil memurluğunca verilen belge ile
tevsik edilir,” düzenlemesi çerçevesinde ticaret sicil gazetesi veya
ilgili ticaret sicil memurluğunca verilen belge ile belgelendirmeleri mümkündür. Yabancı
ülkelerde kurulmuş tüzel kişilikler, bulundukları ülkedeki Türkiye
Cumhuriyeti temsilciliklerine kendi ülkelerinde geçerli olan kuruluş
belgesini onaylatmak suretiyle serbest bölgelerde faaliyette bulunabilmektedirler. Ancak bunlar Türkiye
Cumhuriyeti kanunlarına göre kurulmuş tüzel kişilik niteliğinde
olmadıklarından, 4734 sayılı Kanun kapsamında yerli istekli olarak
değerlendirilmeleri mümkün bulunmamaktadır. Serbest
bölgelerde faaliyet gösteren“Türkiye
Cumhuriyeti vatandaşı gerçek kişiler ile Türkiye Cumhuriyeti kanunlarına göre
kurulmuş tüzel kişilik” niteliğine haiz kullanıcıların ise, 4734 sayılı
Kamu İhale Kanunu hükümleri çerçevesinde yerli istekli olduklarından, yerli
istekli olduklarını Uygulama Yönetmeliklerinin “Yerli istekli” başlıklı
maddeleri çerçevesinde; gerçek kişilerin, Türkiye Cumhuriyeti
vatandaşı olduklarına dair nüfus cüzdanı sureti, tüzel kişilerin ise Türkiye
Cumhuriyeti kanunlarına göre kurulduklarını şirket merkezinin bulunduğu yeri
gösterir Ticaret Sicil Gazetesi veya ilgili ticaret sicil memurluğunca verilen
belge ile tevsik etmeleri mümkündür. Süreç
içerisinde şirketlerin yanında diğer
tüzel kişiliklerin de serbest bölgelerde kullanıcı olarak faaliyette
bulunmalarına yönelik ilgili mevzuatında düzenlemeler yapılması durumunda
diğer tüzel kişiliklerin de “yerli istekli” olduklarını Uygulama
Yönetmeliklerinin “Yerli istekli” başlıklı maddelerinde hüküm altına alınan düzenlemeler
çerçevesinde belgelendirmeleri mümkündür. b) Serbest bölgelerde faaliyet
gösteren kullanıcıların ürettikleri mallara “Yerli Malı Belgesi” düzenlenip
düzenlenemeyeceği: Yerli malı konusu 4734 sayılı Kanunun 63 üncü maddesi
uyarınca Kamu İhale Kurulu’nca değerlendirilmiş olup, bu Tebliğin “VII-C
Yerli Malı Belgesi” bölümünde düzenlenmiştir. Buna göre; “tamamen Türkiye’de üretilen veya elde edilen ürünler ile üretim
sürecinin önemli bir aşaması ve ekonomik yönden gerekli görülen en son esaslı
işçilik ve eylemi Türkiye’de yapılan ürünler yerli malı olarak”
kabul edilmiştir. Bir malın yerli malı olarak değerlendirilebilmesi için
Kurumca belirlenen ilkeler çerçevesinde Türkiye Ticaret, Sanayi, Deniz
Ticaret Odaları ve Ticaret Borsaları Birliğine bağlı ilgili Oda tarafından
“Yerli Malı Belgesi” ile belgelendirilmesi gerekmektedir. Serbest
bölgede faaliyet gösteren yerli istekli niteliğine haiz kullanıcıların bir
ihalede “yerli malı teklif eden yerli istekliler lehine fiyat avantajından”
yararlanabildiği iki durum söz konusu olabilir. Bunlardan ilki
serbest bölgelerde imalatçı durumunda bulunan kullanıcının ürettiği mala
ilişkin “yerli malı belgesi” verilmesi durumu; diğeri ise kullanıcıların başka bir üretici tarafından
üretilen ve yerli malı kabul edilen malı teklif etmesi durumudur. Serbest bölgelerde üretilen mallara “Yerli Malı
Belgesi” düzenlenip düzenlenmeyeceği konusunun değerlendirilebilmesi
için bölgede üretilen malların
menşeini düzenleyen hukuki düzenlemeler son derece önemlidir. Serbest
Bölgeler Uygulama Yönetmeliğinin 30 uncu maddesinde; “Serbest
Bölgelerdeki malların menşei ve bu mallar için A.TR Dolaşım Belgeleri ve EUR.1
Sertifikası düzenlenmesiyle ilgili olarak; Serbest Bölgeler, Gümrük
Kanunu'nun 15'nci maddesi uyarınca, Türkiye siyasi sınırları içinde yer
almakla beraber, vergi ödeme mükellefiyeti açısından gümrük hattı dışındadır.
Bölgelerde üretilen mallar, Gümrük Kanunu'nda belirtilen menşe kriterleri;
Türkiye'de elde edilen Türkiye menşeli ürünler -tümüyle üretilme kriteri-
veya tümüyle Türkiye'de elde edilmemiş yabancı menşeli veya menşei belirsiz
girdiler ihtiva eden eşyanın, Türkiye'de gördüğü değişiklik ve işlem
dolayısıyla Türkiye menşeli sayılması -Esaslı değişim kriteri- çerçevesinde,
"Türkiye Menşeli" hüviyetine haizdir.” düzenlemesine yer verilmiştir. TOBB’a bağlı odalar
tarafından Kamu İhale Kurulu Kararı çerçevesinde serbest bölgeler ve
gümrük mevzuatlarının göz önünde bulundurulması ve gerekli şartların sağlanması kaydıyla,
serbest bölgede faaliyet gösteren yerli istekli niteliğine haiz
kullanıcıların ürettikleri mallara “Yerli Malı Belgesi” düzenlenmesinde bir
sakınca bulunmamaktadır. Bu kullanıcıların 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu
kapsamında yapılan ihalelerde kendi imalatları olmayan Yerli Malı Belgesine
sahip malları teklif etmesi durumunda
ise yine gümrük ve serbest bölge mevzuatlarının göz önünde bulundurulması ve
gerekli şartların taşınması gerekmektedir. E. Eşik Değerlere Göre İhalelerin Yabancı İsteklilere
Açılması ve Fiyat Avantajı Uygulaması Bilindiği
üzere, 4734 sayılı Kanunun “Eşik Değerler” başlıklı 8 inci maddesinde, 4734 sayılı
Kanunun 13 ve 63 üncü maddelerinde yer alan hükümlerin uygulanmasına esas
olmak üzere, yaklaşık maliyet dikkate alınarak kullanılacak eşik değerler
belirtilmiştir. 4734
sayılı Kanunun “Yerli İstekliler İle İlgili Düzenlemeler” başlıklı 63 üncü
maddesi hükmü uyarınca, idarelere, 1)
Yaklaşık maliyeti eşik değerlerin altında kalan ihalelerde, ihaleye sadece
yerli isteklilerin katılması hususunda ihale dokümanlarına hüküm
konulabilmesine, 2)
Yaklaşık maliyeti eşik değerlerin üzerindeki ihalelerde ise; hizmet alımları
ve yapım işlerinde bütün yerli istekliler lehine, mal alımlarında ise Sanayi
ve Ticaret Bakanlığı ile diğer ilgili kurum ve kuruluşların görüşleri
alınarak Kurum tarafından yerli malı olarak belirlenen ve bu Tebliğin “VII-C
Yerli Malı Belgesi” başlığı altında yer alan belgeye haiz malları teklif eden
yerli istekliler lehine, % 15 oranına kadar fiyat avantajı sağlanması
hususunda ihale dokümanlarına hüküm konulabilmesine, imkan
tanınmıştır. Bu
itibarla, idareler, yaklaşık maliyeti eşik değerlerin altında kalan
ihalelerde, ihale dokümanına sadece yerli isteklilerin katılması yönünde
hüküm koyabilirler. Yine, yaklaşık maliyeti eşik değerlerin üzerindeki
ihalelerde ise, idareler, ihale dokümanına hizmet alımları ve yapım işlerinde
bütün yerli istekliler lehine, mal alımlarında ise Sanayi ve Ticaret
Bakanlığı ile diğer ilgili kurum ve kuruluşların görüşleri alınarak Kurum
tarafından yerli malı olarak belirlenen malları teklif eden yerli istekliler
lehine, % 15 oranına kadar fiyat avantajı sağlanması yönünde hükümler
koyarak, ihaleye katılacak yerli isteklilere fiyat avantajı tanıyabilirler. Daha açık
bir ifade ile, genel bütçeye dahil dairelerle katma bütçeli idareler,
1/2/2005 tarihi itibarıyla Kurum tarafından güncellenen parasal limitler
çerçevesinde yaklaşık maliyeti 453.863,00-YTL.’nin altında olan mal ve hizmet
alımları ile yaklaşık maliyeti 16.641.656,00-YTL.’nin altında olan yapım
işleri ihalelerinde; Kanun kapsamındaki diğer idareler ise, yaklaşık maliyeti
756.438,00-YTL.’nin altında olan mal ve hizmet alımları ile yaklaşık maliyeti
16.641.656,00-YTL.’sının altında olan yapım işleri ihalelerinde, ihale
dokümanlarına ihaleye sadece yerli isteklilerin katılmasını öngören hükümler
koyabileceklerdir. Yine,
genel bütçeye dahil dairelerle katma bütçeli idareler, yaklaşık maliyeti
453.863,00-YTL.’nin üzerinde olan mal ve hizmet alımları ile yaklaşık
maliyeti 16.641.656,00-YTL.’nin üzerinde olan yapım işleri ihalelerinde;
Kanun kapsamındaki diğer idareler ise, yaklaşık maliyeti 756.438,00-YTL.’nin
üzerinde olan mal ve hizmet alımları ile yaklaşık maliyeti
16.641.656,00-YTL.’sının üzerinde olan yapım işleri ihalelerinde, ihale
dokümanlarına hizmet alımları ve yapım işlerinde bütün yerli istekliler
lehine, mal alımlarında ise Sanayi ve Ticaret Bakanlığı ile diğer ilgili
kurum ve kuruluşların görüşleri alınarak Kurum tarafından yerli malı olarak
belirlenen ve bu Tebliğin “VII-C Yerli Malı Belgesi” başlığı altında yer alan
belgeye haiz malları teklif eden yerli istekliler lehine, % 15 oranına kadar
fiyat avantajı sağlanmasını öngören hükümler koymak suretiyle, ihaleye
katılacak yerli isteklilere fiyat avantajı tanıyabileceklerdir. İdarelere
tanınan her iki düzenleme imkanı da sınırsız olmayıp, ihalenin yaklaşık
maliyetinin yukarıda verilen eşik değerlerin altında veya üzerinde olmasına
bağlıdır. İdarelerin, ihale dokümanlarına sadece yerli isteklilerin katılması
hususunda hüküm koyma imkanı, ancak yaklaşık maliyeti eşik değerin altında
olan ihaleler için söz konusu olup, yaklaşık maliyeti eşik değerin üzerinde
olan ihalelerde, ihale dokümanlarına aynı şekilde hüküm koymak suretiyle,
ihalenin sadece yerli isteklilerin katılımına açılması mümkün değildir. Yaklaşık
maliyeti eşik değerin üzerinde olan hizmet alımları ve yapım işlerinde,
isteklilerin fiyat avantajından yararlanabilmesi için “yerli istekli” olması
yeterli iken, yaklaşık maliyeti eşik değerin üzerinde olan mal alımları
ihalelerinde, isteklilerin fiyat avantajından yararlanabilmesi için “yerli
istekli” olması yeterli değildir. Yaklaşık maliyeti eşik değerin üzerinde
olan mal alımları ihalelerinde, isteklilerin fiyat avantajından
yararlanabilmesi için, “yerli istekli” olması yanında ayrıca “yerli malı”
sayılan malları da teklif etmesi gerekir.
Yaklaşık
maliyeti eşik değerin üzerinde olan mal ve hizmet alımları ile yapım işleri
ihalelerinde yerli istekliler lehine öngörülecek fiyat avantajı en fazla
%15’le sınırlıdır. Bu oran her ihalede uygulanması zorunlu tek oran olmayıp,
idareler ihalelerinin özelliklerine göre, Kanunla belirlenen üst limit olan
%15 oranının aşılmaması kaydıyla, farklı oranlar belirleyebilirler. Yaklaşık
maliyeti eşik değerin üzerinde olan mal ve hizmet alımları ile yapım işleri
ihalelerinde, yerli istekliler lehine öngörülecek fiyat avantajı
uygulamasının ne şekilde yapılacağı, ilgili Uygulama Yönetmeliklerinin eki
olan ve ihale usullerine göre hazırlanan “Tip İdari Şartnameler”de
düzenlenmiştir. Bu
şartnamelerin “Ekonomik Açıdan En Avantajlı Teklifin Belirlenmesi” başlıklı
maddelerinde yer alan “yerli istekliler lehine fiyat avantajı uygulanması”
konu başlığının dipnotunda yapılan açıklamada, idarelerin, yaklaşık maliyeti
yürürlükteki eşik değerin üzerinde olan ihalelerinde tekliflerin
değerlendirilmesinde yerli istekliler lehine fiyat avantajı uygulayacakları
durumlarda, işin idari şartnamesindeki ilgili madde metninin, dipnotta yer
alan hükmün esas alınması suretiyle düzenlenmesi gerektiği ifade edilmiştir. Buna göre
idari şartnamede öngörülmek ve şartları gerçekleşmek kaydıyla, yerli
istekliler lehine fiyat avantajı uygulanırken, işin idari şartnamesinde
idarece öngörülen fiyat avantaj oranına karşılık gelecek tutarın; hizmet
alımı ve yapım işleri ihalelerinde “yabancı isteklilerin”, mal alım
ihalelerinde ise “yerli malını teklif eden yerli isteklilerin dışındaki
isteklilerin” teklif bedellerine eklenmek suretiyle değerlendirmeye esas
alınacak teklif bedelleri bulunacaktır. İdarelerce, yerli istekliler lehine
fiyat avantajı uygulanmasında, bu hesap yönteminden farklı yöntemlerle
hesaplama yapılarak teklifler değerlendirilemez. Öte yandan,
yerli istekliler lehine fiyat avantajı uygulanacağı belirtilen ihalelerde,
4734 sayılı Kanunun 63 üncü maddesi gereğince, yabancı isteklilerle iş
ortaklığı veya konsorsiyum şeklinde, ortak girişim oluşturmak suretiyle
ihaleye katılan yerli isteklilerin anılan
fiyat avantajından yararlanması mümkün görülmemektedir. Bu
arada, yerli istekliler lehine fiyat avantajı uygulanacağı belirtilen
ihalelerde, fiyat avantajından yararlanmak isteyen yerli isteklilerin, “yerli
istekli” olunduğuna ilişkin ilgili Uygulama
Yönetmeliğinde belirtilen belgeleri de teklifleri kapsamında idareye
sunmaları gerekir. Söz konusu avantajın uygulanacağı belirtilen mal alım
ihalelerinde ise, yerli isteklilerin “yerli istekli” olunduğuna ilişkin
belgelerin yanı sıra, teklif ettikleri malların “yerli malı” olduğunu tevsik
eden ve bu Tebliğ’de belirtilen
şekilde alacakları “yerli malı belgesi” ni de sunmaları gerekmektedir. Bu konuda
bir diğer husus, yaklaşık maliyeti eşik değerin altında olan ihalelere sadece
yerli isteklilerin katılmasına ilişkin düzenleme ile yaklaşık maliyeti eşik
değerin üzerinde olan ihalelerde yerli istekliler (mal alımlarında ise yerli
malını teklif eden yerli istekliler) lehine tanınacak fiyat avantajına
ilişkin düzenlemelere, ihale dokümanı ile ihale ilanı veya davet belgesinde
yer verme zorunluluğudur. 4734
sayılı Kanunun “İhale İlânlarında Bulunması Zorunlu Hususlar”ı düzenleyen 24
üncü maddesinin (g) bendinde; İhalenin
sadece yerli isteklilere açık olup olmadığı ve yerli istekliler lehine fiyat avantajı
uygulanıp uygulanmayacağının ihale ilanlarında belirtilmesinin zorunlu
olduğu, “İhale ve
Ön Yeterlik Dokümanının İçeriği ve İdari Şartnamede Yer Alması Zorunlu
Hususlar”ı düzenleyen 27 nci maddesinin (l) bendinde; İhalenin
sadece yerli isteklilere açık olup olmadığı ve yerli istekliler lehine fiyat
avantajı uygulanıp uygulanmayacağı hususunun idari şartnamede belirtilmesinin
zorunlu olduğu, Hüküm
altına alınmıştır. Bu
itibarla, yaklaşık maliyeti eşik değerlerin altında olan ihalelerin sadece
yerli isteklilere açık olup olmadığı hususu ile yaklaşık maliyeti eşik
değerlerin üzerindeki ihalelerde yerli istekliler (mal alımlarında ise yerli
malını teklif eden yerli istekliler) lehine fiyat avantajı uygulanıp
uygulanmayacağı hususunun mutlaka belirtilmesi gerekmektedir. VIII- Ekonomik ve Mali Yeterlik ile Mesleki ve Teknik
Yeterliğe İlişkin Açıklamalar A. İhalelerde İstenecek Yeterlik Belgelerinin ve
Yeterlik Kriterlerinin İhale ve Ön Yeterlik Dokümanları ile İhale İlan ve
Davet Belgelerinde Belirtilmesi 4734
sayılı Kanunun “İhaleye Katılımda Yeterlik Kuralları” başlıklı 10 uncu
maddesinde, isteklinin ekonomik ve malî yeterliği ile mesleki ve teknik
yeterliğin belirlenmesi için istenecek belgeler saymak suretiyle
belirlenmiştir. 4734
sayılı Kanunun “İhale ve Ön Yeterlik Dokümanının İçeriği ve İdari Şartnamede
Yer Alması Zorunlu Hususlar”ı düzenleyen 27 nci maddesinde; ihale
dokümanında, isteklilere talimatları da içeren idari şartnameler ile
yaptırılacak işin projesini de kapsayan teknik şartnameler, sözleşme tasarısı
ve gerekli diğer belge ve bilgilerin bulunacağı, ön yeterlik dokümanında ise,
adaylarda aranılan şartlara, ön yeterlik kriterlerine ve gerekli diğer belge
ve bilgilere yer verileceği, Aynı
maddenin (e) bendinde; isteklilerde aranılan şartlar, belgeler ve yeterlik
kriterlerinin, işin idari şartnamelerinde belirtilmesinin zorunlu olduğu, Düzenlenmiştir. Ayrıca,
“İhale İlânlarında Bulunması Zorunlu Hususlar” başlıklı 24 üncü maddesinde; İhaleye
katılabilme şartları ve istenilen belgeler ile yeterlik değerlendirmesinde
uygulanacak kriterlerin, ihale ilânlarında belirtilmesinin zorunlu olduğu, “Ön
Yeterlik İlânlarında Bulunması Zorunlu Hususlar” başlıklı 25 inci maddesinde; Ön
yeterliğe katılabilme şartları ve istenilen belgeler ile ön yeterlik
değerlendirmesinde uygulanacak kriterlerin, ön yeterlik ilânlarında
belirtilmesinin zorunlu olduğu, Hüküm
altına alınmıştır. Uygulama
Yönetmeliklerinin ilgili maddelerinde
ise; idare tarafından hazırlanacak olan ihale
dokümanında; isteklilere talimatları da içeren idari şartname ile sözleşme
tasarısı, işin projesini de kapsayan teknik şartname ve gerekli diğer belge
ve bilgilerin bulunacağı, ön
yeterlik dokümanında adaylarda aranılan şartlara, ön yeterlik kriterlerine ve
gerekli diğer belge ve bilgilere yer verileceği, pazarlık usulü ile ihale
edilecek yapım işlerinde ise, ihale dokümanında isteklilerin yeterliğinin
tespiti için belirlenen değerlendirme kriterlerine yer verileceği ve ihale
konusu işin niteliğine göre, bu Yönetmelikte düzenlenen bilgi ve/veya
belgelerden yeterlik değerlendirmesi için isteneceklerin, ihale veya ön
yeterlik dokümanında ve ihale veya ön yeterliğe ilişkin ilan veya davet
belgelerinde belirtilmesinin zorunlu olduğu, hükümleri yer almaktadır. Anılan
hükümler uyarınca, isteklinin ekonomik ve mali yeterliği ile mesleki ve
teknik yeterliğinin belirlenmesi amacıyla istenecek yeterlik belgelerinin ve
yeterlik belgelerinde idarece aranacak olan yeterlik kriterlerinin ihale veya
ön yeterlik dokümanı ile ihale ilan veya davet belgelerinde belirtilmesi
zorunludur. Bu belirlemenin ihale ilan veya davet belgelerinde yapılmadığı
durumlarda 4734 sayılı Kanunun 26 ncı maddesi uyarınca ihale ilanı geçersiz
olacağından düzeltme ilanı yapılmadan ihaleye devam edilmesi mümkün değildir.
Aynı şekilde bu belirlemenin ihale veya ön yeterlik dokümanında
belirtilmemesi durumunda da istenilen yeterlik belgeleri ve belgelerin
taşıması gereken kriterler belli olmadığından ihalede yeterlik
değerlendirmesi yapılması mümkün olamayacaktır. Ayrıca
ihalede istenecek yeterlik belgeleri ile bu belgelerin taşıması gereken
asgari kriterler, ilgili Uygulama Yönetmeliklerinde bu hususlara ilişkin
yapılan düzenlemeler dikkate alınarak belirlenmelidir. B. İş Deneyimi Belgeleri a) Mal Alımları: Mal Alımı
İhaleleri Uygulama Yönetmeliğinin 29 uncu maddesi uyarınca iş deneyim
belgesinin; özel bir imalat süreci gerektiren mal alım ihalelerinden yaklaşık
maliyeti eşik değerin on katına eşit veya bu değeri aşanlarda istenilmesi
zorunludur. Bu zorunluluk dışında idarelerce ihale konusu alımın niteliğine
göre ihtiyaç duyulması halinde de söz konusu belgenin istenilmesi imkan
dahilindedir. Ancak idarenin takdirinde olan diğer belgeler gibi iş
deneyimine ilişkin belgelerin de, ihaleye katılımı ve rekabeti engellemeyecek
şekilde istenmesine dikkat edilmesi gerekmektedir. İş deneyim belgesi
istenilen mal alım ihalelerinde, son beş yıl içinde yurt içinde veya yurt
dışında kamu veya özel sektörde gerçekleştirilen ve idarece noksansız ve
ayıpsız kabul edilen ihale konusu alım veya ihale dokümanında belirlenecek
benzer nitelikteki alımlarla ilgili deneyimi gösteren belgelerin isteklilerce
verilmesi zorunludur. Bu durumda, iş deneyimi olarak ihale konusu işin
özelliği dikkate alınarak istekli tarafından teklif edilen bedelin % 25 inden
az ve % 50’sinden fazla olmamak üzere idarelerce belirlenecek ve idari
şartnamede de belirtilecek bir oranda ihale konusu alım veya ihale
dokümanında belirlenecek benzer nitelikteki alımlara ait tek sözleşmeye
ilişkin iş deneyim belgesinin ibrazı istenecektir. İş deneyim belgeleri, bir taahhüt kapsamında 4734
sayılı Kanun kapsamındaki idarelere, diğer kamu kurum ve kuruluşlarına ve
kamu kurumu niteliğindeki kuruluşlara yönelik gerçekleştirilen mal
tedariklerinde isteklinin başvurusu üzerine, taahhüdün gerçekleştirildiği
idare tarafından düzenlenerek sözleşmeyi yapan idarenin yetkili makamı
tarafından onaylanacaktır. İş deneyim belgesi; yazılı bir sözleşmeye bağlı
olarak 4734 sayılı Kanun kapsamındaki idarelere, diğer kamu kurum ve
kuruluşlarına ve kamu kurumu niteliğindeki kuruluşlara taahhüt edilen
işlerde, tek sözleşme esas alınarak; 1)
Gerçekleştirilmiş işlerin yüklenicilerine iş bitirme belgesi (standart form
KİK032.0/M), 2)
İhale dokümanında kısmi kabul yapılmasına ilişkin hüküm bulunan hallerde,
sözleşme bedelinin asgari % 70’i gerçekleştirilmiş işlerin yüklenicilerine iş
durum belgesi (standart form KİK032.1/M), şeklinde, ilgilinin mesleki tecrübesini tevsik
amacıyla düzenlenmektedir. 4734 sayılı Kanun kapsamındaki idarelere, diğer kamu
kurum ve kuruluşlarına ve kamu kurumu niteliğindeki kuruluşlara yönelik
gerçekleştirilen taahhütlerin yüklenicileri, iş deneyim belgesi için;
sözleşme, kabul tutanağı, ödeme belgeleri, faturalar ile varsa tasfiye
tutanağı, iş artış olurları ve devir sözleşmesini ekleyerek, ilgili kurum
veya kuruluşa başvuracaklardır. Öte
yandan, özel sektöre bir taahhüt kapsamında yerine getirilen işlerin
yüklenicileri için ayrıca iş deneyim belgesi düzenlenmesi söz konusu
değildir. Buna göre, bir taahhüt kapsamında özel sektörde yerine getirilen
mal tedariklerinde iş deneyimini tevsik için yükleniciler, işe ait
sözleşmenin yanı sıra, bu sözleşmenin uygulanmasına ilişkin olarak 213 sayılı
Vergi Usul Kanununun ilgili hükümleri çerçevesinde düzenlenen; fatura
asılları veya örnekleri veya bu örneklerin noter onaylı suretleri ile serbest
meslek makbuzu nüshaları veya bu nüshaların noter onaylı suretlerini, ihale
veya ön yeterliğe başvuru belgelerine ekleyerek ihale komisyonuna
sunacaklardır. Bu kapsamda yapılan mal tedarikleri için iş deneyim belgesi
düzenlenmiş olsa bile, sadece bu belgenin ibraz edilmesi halinde anılan belge
iş deneyimini tevsik için kullanılamayacak ve ihale komisyonlarınca dikkate
alınmayacaktır. İş deneyim belgeleriyle ilgili diğer hususlar
ayrıntılarıyla Mal Alımı İhaleleri Uygulama Yönetmeliğinde yer almakta olup
taraflarca anılan düzenlemelerin dikkate alınması büyük önem taşımaktadır. b) Hizmet
Alımları: Hizmet Alımı İhaleleri Uygulama Yönetmeliğinin 53
üncü maddesinde; bir sözleşme kapsamında 4734 sayılı Kanun kapsamındaki idarelere,
diğer kamu kurum ve kuruluşları ile kamu kurumu niteliğindeki kuruluşlara
gerçekleştirilen veya yapımla ilgili hizmet işleri ile sınırlı olmak üzere
denetlenen veya yönetilen işler için
iş deneyim belgelerinin iş sahibi tarafından düzenleneceği belirtilmiş, özel
sektöre taahhüt edilen hizmetlerin yüklenicileri ile kamu veya özel sektöre
taahhüt edilen hizmetlerin alt yüklenicileri için iş deneyim belgesi
düzenlenmeyeceği, bu hizmetlere ait iş deneyiminin sözleşme ve bu sözleşmenin
uygulanmasına ilişkin belgeler esas alınarak ihale komisyonlarınca
değerlendirileceği belirtilmiştir. Bu
çerçevede 4734 sayılı Kanun kapsamındaki idarelere, diğer kamu kurum ve
kuruluşları ile kamu kurumu niteliğindeki kuruluşlara gerçekleştirilen işler
için bu kuruluşlar tarafından iş deneyim belgesi düzenlenecek, bu kapsama
girmeyenlere gerçekleştirilen işler için deneyim belgesi düzenlenmeyecektir. Diğer
taraftan Anılan Yönetmeliğin 54 üncü maddesi uyarınca 4734 sayılı Kanun
kapsamındaki idarelere, diğer kamu kurum ve kuruluşları ile kamu kurumu
niteliğindeki kuruluşlara gerçekleştirilen yapımla ilgili hizmet işleri ile
sınırlı olmak üzere mühendis veya mimar olmak kaydıyla denetlenen veya
yönetilen işler için iş deneyim belgesi düzenlenecek, yapımla ilgili hizmet
işleri dışındaki hizmetler için veya yapımla ilgili hizmet işlerinde mühendis
veya mimar olmayanlar (özellikle tekniker ve teknisyenler) için denetleme ya
da yönetme faaliyetinde bulunulmuş olsalar dahi iş denetleme veya iş yönetme
belgesi düzenlenmeyecektir. Hizmet alımlarında denetleme ve yönetmeye ilişkin
iş deneyimi sadece yapımla ilgili hizmet işleri için geçerli olduğu dikkate
alınarak, yapımla ilgili hizmet işleri dışındaki işlerin idari
şartnamelerinde iş deneyimi ile ilgili olarak denetleme ve yönetmeye ilişkin
iş deneyimine yer verilmemesi gerekmektedir. Aynı
Yönetmeliğin 56 ncı maddesine göre özel sektöre taahhüt edilen hizmetlerin
yüklenicileri ile kamu veya özel sektöre taahhüt edilen hizmetlerin alt
yüklenicileri iş deneyimini tevsik için; 1- Sözleşme,
bu sözleşme ile ilgili olarak Vergi Usul Kanununa göre düzenlenen fatura
asılları veya örnekleri yada bunların noter onaylı suretleri, serbest meslek
erbabınca gerçekleştirilen işlerde serbest meslek makbuzu asılları veya
nüshaları yada bunların noter onaylı suretlerini, 2- İş
mevzuatının zorunlu tuttuğu hallerde ilgili sigorta müdürlüğünden alınan
işyeri bildirgesini, 3-
Personel çalıştırılan işlerde o işe ait sosyal sigorta prim ödemelerini
gösteren belgeleri, 4- Kamuya
taahhüt edilen işlerin alt yüklenicileri varsa idarenin onay yazısını, Sunacaklardır.Sunulan
fatura veya serbest meslek makbuzu tutarları toplamının; a)
Yükleniciler açısından ait olduğu sözleşme bedelinin en az % 70’ inin, b) Alt yükleniciler
açısından ise sözleşme bedelinin tamamının, Gerçekleştirildiğini
göstermesi ve istenen asgari iş deneyim tutarını karşılaması gerekir. Sunulan
fatura veya serbest meslek makbuzu tutarları toplamının sözleşme bedelini
aşan kısmı dikkate alınmayacaktır. Bu
belgeler, katma değer vergisi ve fiyat farkları hariç olmak üzere,
gerektiğinde güncellenmek suretiyle değerlendirilerek aday veya isteklinin iş
deneyimine sahip olup olmadığı belirlenecektir. Özel
sektöre taahhüt edilen hizmetlerin yüklenicileri ile kamu veya özel sektöre
taahhüt edilen hizmetlerin alt yüklenicileri için iş deneyim belgesi
düzenlenmeyecek, bu kapsamda yapılan işler için iş deneyim belgesi
düzenlenmiş olsa bile bu belgeler iş deneyimini tevsik için kullanılmayacak
ve ihale komisyonlarınca dikkate alınmayacaktır. c) Yapım İşleri : Yapım
İşleri İhaleleri Uygulama Yönetmeliğinin İkinci Kısmının Altıncı Bölümü,
yapım işlerinde iş deneyim belgelerinin düzenlenmesi ve verilmesine ilişkin
hükümler içermektedir. Bu hükümler hangi durumlarda kimlere hangi mercilerce
iş deneyim belgesi düzenlenebileceği ve bu belgelerin nasıl
değerlendirileceği hususlarını düzenlemektedir. Bu bölümdeki maddelerde
yapılan değişiklikler çerçevesinde aşağıdaki hususlarda açıklama yapılmasına
gerek duyulmuştur. İş deneyim
belgesi düzenleyecek merciler şunlardır: a) İş
sahibi olarak, - 4734
sayılı Kanuna tabi idareler, - Diğer
kamu kurum ve kuruluşları (Sadece köy tüzel kişilerinin oluşturduğu yerel
yönetim birlikleri, 4734 sayılı Kanuna tabi olmayan kamu vakıfları), - Kamu
kurumu niteliğindeki kuruluşlar (Vakıf üniversiteleri, TOBB ve ilgili odalar,
barolar, meslek odaları, vb.). b) İş
sahibi olmayanlar, -
Belediyeler, -
Valilikler. c) Kendi
sorumluluk alanları içinde gerçekleştirilen işlerle ilgili olarak serbest
bölgeler, organize sanayi bölgeleri, teknoloji geliştirme bölgeleri. Bu
mercilerce hangi koşullarda iş deneyim belgesi düzenleneceği ve bu belgelerin
taşıması gereken geçerlik şartları Yönetmeliğin anılan bölümünde ve iş
deneyim belgesi standart formlarında belirtilmiş olup, iş deneyim
belgelerinin düzenlenmesi ve verilmesi hususunda, yapılan bu belirlemelere
uygun hareket edilmesi gerekmektedir. Diğer
taraftan, 4734 sayılı Kanunun 10 uncu maddesi uyarınca mühendis ve mimarlara
iş denetleme ve iş yönetme belgesi verilmekte olup, bu belgelerin düzenlenme
ve verilme şartları Yapım İşleri İhaleleri Uygulama Yönetmeliğinin İkinci
Kısmının Altıncı Bölümünde belirlenmiştir. Bu çerçevede Yönetmeliğin 54 üncü
maddesinde, hangi görev unvanları için iş denetleme ve iş yönetme belgesi
düzenlenebileceğini hüküm altına alınmıştır. Uygulamada
bazı idarelerin, anılan maddede belirtilmeyen unvanla görev yapan kişilere
de, bu unvanların söz konusu maddede belirtilenlere denk olup olmadığına
bakmaksızın belge düzenlediği, belge sahiplerinin de bu belgelerle ihalelere
katılması sonucunda ihtilafların ortaya çıktığı görülmektedir. Bu nedenle,
söz konusu hususta sorun yaşanmasını önlemek üzere, bir sözleşmeye bağlı
olarak gerçekleştirilen yapım işlerinde, idare veya yüklenici bünyesinde
görevlendirilecek mühendis ve mimarlar için, Yönetmeliğin 54 üncü maddesinde
yapılan belirlemeler dikkate alınarak unvan belirlenmesi veya belirlenen
unvanın maddede belirtilen unvanlardan hangisine karşılık geldiğinin,
görevlendirmelerde ayrıca belirtilmesi; iş denetleme ve iş yönetme
belgelerinin düzenlenmesinde de anılan maddede sayılan görev unvanları
dikkate alınarak işlem yapılması gerekmektedir. C. Belli İstekliler Arasında İhale Usulü veya
Pazarlık Usulü ile Yapılan İhalelerde Yeterlik Kriterlerinin Belirlenmesi Uygulama
Yönetmeliklerinin “Yeterlik Değerlendirmesi” başlıklı bölümünün “Belli
istekliler arasında ihale usulünde yeterlik” ve “Pazarlık usulünde yeterlik”
başlıklı maddelerinde; bankalardan temin edilecek belgeler ile isteklinin iş
hacmini gösteren belgeler ve iş deneyim belgeleri üzerinden öngörülecek
yeterlik kriterlerinin, idarece işin niteliğine uygun ve yaklaşık maliyetle
uyumlu biçimde, parasal tutar olarak belirleneceği ve yeterlik kriterleri
olarak isteneceği belirtilmektedir. Bu
çerçevede belli istekliler arasında ihale usulünde ön yeterlik ve pazarlık
usulünde yeterlik yapıldıktan sonra, yeterli sayılan başvuru sahiplerinden
teklifleri isteneceği için henüz teklif bedeli söz konusu olmayan bu ihale
usullerinde Uygulama Yönetmeliklerine göre belirlenen yeterlik kriterleri
çerçevesinde istenecek ; -
İsteklilerin bankalardan temin edeceği belgelerin, -
İsteklinin iş hacmini gösteren belgelerin, - İş
deneyim belgelerinin, İşin niteliğine
uygun olarak, yaklaşık maliyetle uyumlu olarak ancak yaklaşık maliyeti belli
etmeyecek şekilde Uygulama Yönetmeliklerinde belirlenen oranlar da dikkate
alınması suretiyle parasal tutar olarak belirlenip yeterlik kriterleri olarak
istenmesi ve bu tutarların idari şartnamede gösterilmesi gerekmektedir. Ayrıca bu
yeterlik kriterlerinin tekliflerin alınması aşamasında ilgili Uygulama
Yönetmelikleri uyarınca idarelerce güncellenmesinin istenmesi halinde, daha
önce ön yeterlik aşamasında belirlenen yeterlik kriterleri değiştirilmeden
güncellenmenin istenmesi ve yeterlik değerlendirmesinin bu kriterler
üzerinden yapılması gerekmektedir. D. İhaleden Önce Aslı İdareye Sunulan Belgelerin
İdarelerce Onaylanması Uygulama
Yönetmeliklerinde idarelerin, belgelerin aslını veya aslına uygunluğu noterce
onaylanmış örneklerini isteyecekleri belirtilmiştir. Adayların veya
isteklilerin istenen belgelerin aslı yerine, ön yeterlik veya ihaleden önce
idare tarafından “aslı idarece görülmüştür” veya bu anlama gelecek şerh
düşülen ve aslı kendilerine iade edilen belgelerin suretlerini teklif veya
başvurularına eklemeleri mümkün olduğundan adaylar ve istekliler tarafından
yapılacak bu yöndeki taleplerin idarenin yetkili personelince karşılanması
zorunludur. Noter
onaylı belgelerin aslına uygun olduğunu belirtir bir şerh taşıması zorunlu
olduğundan sureti veya fotokopisi görülerek onaylanmış olanlar ile “ibraz
edilenin aynıdır” veya bu anlama gelecek bir şerh taşıyanların geçerli kabul
edilmemesi gerekmektedir. Ancak
teklif kapsamında sunulan iş deneyim belgelerinin noter onaylı olanlarının
asıllarının, ihale üzerinde kalan istekli tarafından sözleşme imzalanmadan
önce idareye ibraz edilmesi zorunludur. Bu durumda iş deneyim belgesinin aslı
görüldükten sonra bu belge istekliye iade edilecektir. E. Belgelerin Sunuluş Şekli Uygulama
Yönetmeliklerinde “Belgelerin sunuluş şekli” ile ilgili olarak; “…Yerli
veya yabancı isteklilerce sunulacak yabancı ülkelerden temin edilen
belgelerin, ait olduğu ülke mevzuatına göre düzenlenmesi ve alındığı ülkedeki
Türkiye Cumhuriyeti Konsolosluğunca veya Türk Dışişleri Bakanlığınca onaylı
olması gerekir. Ancak idarelerce ihale dokümanında belirtilen belgeler ile
Yabancı Resmi Belgelerin Tasdiki Mecburiyetinin Kaldırılması Sözleşmesine
taraf ülkelerden sağlanan ve bu sözleşmenin 1 inci maddesi kapsamındaki resmi
belgeler, “apostille” kaşesi taşıması
kaydıyla belgelerin alındığı ülkedeki Türkiye Cumhuriyeti Konsolosluğu
veya Türk Dışişleri Bakanlığı onay işleminden muaftır. Türkiye Cumhuriyeti
ile diğer devlet veya devletler arasında
belgelerdeki imza, mühür veya damganın tasdik işlemini belirli
işlemlere bağlı tutan hükümler içeren bir anlaşma veya sözleşme
bulunduğu takdirde, bu ülkelerden sağlanan belgelerin onayı bu anlaşma veya
sözleşme hükümlerine göre yaptırılabilir. İdarelerce belgelerin Türkçe
tercümelerinin istenildiği hallerde ise, yurt dışından sağlanan resmi
belgeler ile idarece ihale dokümanında
belirlenen belgelerin tercümelerinin
Türkiye Cumhuriyeti
Konsolosluğunca veya Türk Dışişleri Bakanlığınca onaylı olması şarttır.
Apostille kaşesi taşıyan belgelerin tercümeleri ile Türkiye Cumhuriyeti
Konsolosluğunca veya Türk Dışişleri Bakanlığınca onaylı olması şartı aranmayan belgelerden
Türkçe tercümeleri istenenlerin tercümelerinin yeminli mütercimlerce
yapılması ve noter onaylı olması zorunludur. Uluslararası Akreditasyon Forumu Karşılıklı
Tanınma Antlaşmasında yer alan ulusal akreditasyon kurumlarınca akredite
edilmiş belgelendirme kuruluşları tarafından verilen belgeler ve bunların
tercümeleri, bu kuruluşların uluslararası kurallara uygun şekilde akredite
edilmiş olduklarının Türk Akreditasyon Kurumu’ndan alınacak bir yazı ile
teyit edilmesi durumunda belgelerin verildiği ülkedeki Türkiye Cumhuriyeti
Konsolosluğu veya Türkiye’de Dışişleri Bakanlığı onay işleminden muaftır.” Hükümlerine
yer verilmiştir. 27/7/1984
tarih ve 84/8373 sayılı Bakanlar Kurulu Kararıyla onaylanan Yabancı Resmi
Belgelerin Tasdiki Mecburiyetinin Kaldırılması Sözleşmesi, 16/9/1984 tarih ve
18517 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanmış olup,Yabancı Resmi Belgelerin
Tasdiki Mecburiyetinin Kaldırılması Sözleşmesine taraf devletler ile bu
devletlerde tasdik şerhi vermeye yetkili makamların Listesi, Lahey
Uluslararası Özel Hukuk Konferansı’nın internet sayfasında (http://hcch.e-vision.nl/index_en.php?act=states.listing) yer almaktadır. Sözleşmenin
2 nci maddesi, sözleşmeye taraf akit devletlerin, sözleşmenin 1 inci maddesinde
sayılan resmi belgelerden kendi ülkesinde kullanılacak olan belgeleri tasdik
işleminden bağışık tutacağını hüküm altına almıştır. Bu sözleşmenin amaçları
bakımından, tasdik işleminden, yalnız, belgenin kullanıldığı ülkenin
diplomasi veya konsolosluk memurları tarafından belgedeki imzanın
doğruluğunun, belgeyi imzalayan kişinin hangi sıfatla imzaladığının veya gerekirse üzerindeki mühür veya damganın
aslı ile aynı olduğunun teyit işleminin anlaşılacağı öngörülmüştür. Anılan
Sözleşmenin 5 inci maddesinde; tasdik şerhinin (apostille) belgede imzası
bulunan veya belgeyi getiren kişinin isteği üzerine verileceği hüküm altına
alınmıştır. İhaleye katılabilmek için gerekli olan ve yurt dışından temin edilen, anılan
sözleşmenin 1 inci maddesi kapsamında yer alan belgelerin, Türkiye
Cumhuriyeti Konsolosluğuna/Türk Dışişleri Bakanlığına onaylatılması veya tasdik şerhi (apostille) kaşesi taşımasına
ilişkin belirleme isteklilerce yapılacaktır. Tasdik şerhi taşıyan belgeler
ise Türkiye Cumhuriyeti Konsolosluğu/Türk Dışişleri Bakanlığının onay
işleminden muaftır. İdareler,
idari şartnamelerin düzenlenmesi sırasında ihale işlemlerinin etkin bir
şekilde sürdürülebilmesi ve bürokratik işlemlerin azaltılması için
yurtdışından temin edilmiş teknik doküman, kişisel beyan gibi resmi
makamlarca düzenlenmeyen
belgelerin Türkiye Cumhuriyeti
Konsolosluğunca veya Türk Dışişleri Bakanlığınca onaylı olmamasına ilişkin
düzenlemeler yapabilirler. Ancak, idari şartnamelerde apostille kaşesi
taşıyan belgelerin ve Türk Konsolosluğunca veya Türk Dışişleri
Bakanlığınca onaylı olma şartı
aranmayan belgelerin tercümelerinin
istenildiği durumlarda, tercümelerin
yeminli mütercimlerce yapılması ve noter onaylı olması zorunludur. Yerli veya
yabancı isteklilerce, Yabancı Resmi Belgelerin Tasdiki Mecburiyetinin
Kaldırılması Sözleşmesine taraf devletlerden sağlanan ve Sözleşmenin 1 inci
maddesinde sayılan resmi belgeler, bu ülkelerdeki tasdik şerhi (apostil) koymaya yetkili makamlarının tasdik şerhini (apostille) taşıması kaydıyla Türkiye Cumhuriyeti
Konsolosluğu/Türk Dışişleri Bakanlığı onay işleminden muaftır. Uygulamada
yabancı ülkelerden alınan belgelerin, Türkiye’deki tasdik şerhi (apostille)
vermeye yetkili makamlara onaylatılarak ihalelere sunulduğu görülmüş olup,
anılan sözleşme aykırı olarak onaylanan bu belgeler geçerli sayılmayacaktır. İdareler
İdari Şartnamelerin “Tekliflerin dili” başlıklı maddesini ihalenin niteliğini
göz önünde bulundurarak uygun
seçeneği esas alarak düzenleyeceklerdir. Teklifi oluşturan bütün belgeler ve
ekleri ile diğer dokümanların Türkçe olacağı, yabancı dilde düzenlenen
belgelerin Türkçe tercümesi ile birlikte verilmesi halinde geçerli olacağına
ilişkin bir düzenleme yapabilecekleri gibi idareler belirli belgelerin
yabancı dilde sunulmasına izin verebilirler. İhale işlemlerin etkin ve
sağlıklı bir şekilde yürütülebilmesi, hukuki sorunların yaşanmaması için
yabancı dilde sunulmasına izin verilen
belgelerin teknik dokümanlar, kişisel beyanlar gibi belgelerle sınırlı
olmasının uygun olacağı değerlendirilmektedir. Ayrıca
Uygulama Yönetmeliklerindeki “Türkiye Ticaret Sicili Gazetesi Nizamnamesinin
9 uncu maddesinde yer alan hüküm çerçevesinde Gazete idaresince veya Türkiye
Odalar ve Borsalar Birliğine bağlı odalarca “aslının aynıdır” şeklinde
onaylanarak isteklilere verilen Ticaret Sicili Gazetesi suretleri ile
bunların noter onaylı suretleri kabul edilir.” hükmü çerçevesinde verilecek
“aslının aynıdır” veya “aslı gibidir” şeklinde onaylanmış Ticaret Sicili
Gazetesi suretleri ile bunların noter onaylı suretleri kabul edilecektir. Aylık Prim
ve Hizmet Belgesini internet üzerinden Sosyal Sigortalar Kurumuna gönderen
işverenlerle ilgili olarak söz konusu belgenin adli ve idari makamlara verilmesinin gerekli olduğu durumlarda,
Sosyal Sigortalar Kurumunun internet sayfasından alınan yazılı dökümün
(Sigortalı Hizmet Listesi), ünite yetkilileri tarafından onaylanması
gerekmektedir. Bu onayı taşımayan belgeler resmi belge olarak kabul
edilemeyeceğinden, teklif veya başvuru zarfı içinde sunulan ve Sosyal Sigortalar
Kurumu onayı taşımayan personel durumuna ilişkin belgeler sunulmamış
sayılacaktır. F. İş Deneyim Belgesinin Başka Bir Tüzel Kişiye
Kullandırılmayacağına İlişkin Taahhütname ile İsteklilerin Ortaklık ve/veya
Hisseleri İçin Verecekleri Beyanname a) 4734
sayılı Kanunun "İhaleye Katılımda Yeterlik Kuralları" başlıklı 10
uncu maddesinde, iş deneyim belgelerinin, belge sahibi kişi veya kuruluşların
dışındaki istekliler tarafından kullanılamayacağı, bu belgelerin
devredilemeyeceği, kiraya verilemeyeceği ve satılamayacağı hükme
bağlanmıştır. Anılan
madde hükmünde, bu belge sahiplerinin kuracakları veya ortak olacakları tüzel
kişiliklerin ihaleye katılımlarında, belge sahiplerinin tüzel kişiliğin
yarısından fazla hissesine sahip olmaları, her ihalede bu oranın aranması ve
teminat süresince bu oranın muhafaza edilmesi koşulları aranmış, aynı
koşullara uygulama yönetmeliklerinde de yer verilmiştir. Aynı
şekilde uygulama yönetmeliklerinde, bu belge sahiplerinin kuracakları veya
ortak olacakları tüzel kişiliklerin ihaleye girebilmesi hususuna ilişkin
olarak, belge sahibi gerçek veya tüzel kişilerin, birden fazla tüzel
kişiliğin sermayesinin yarısından fazlasına sahip bulunmaları halinde, sahip
oldukları iş deneyim belgelerini bu tüzel kişilerin sadece birine kullandırabilecekleri
ifade edilmiştir. Bu çerçevede 4734 sayılı Kanunun yukarıda açıklanan 10 uncu
maddesindeki amir hükmünün uygulanmasını sağlamak amacıyla, tüzel kişiliğin
yarıdan fazla hissesine sahip gerçek veya tüzel kişi ortak adına düzenlenmiş
iş deneyim belgesini sunmak suretiyle ihaleye katılan tüzel kişiliği haiz
aday veya isteklilerin, teklifleri kapsamında, "İş Deneyim Belgelerinin
Başka Bir Tüzel Kişiye Kullandırılmayacağına İlişkin Taahhütname"yi
sunacakları hükme bağlanmış ve buna ilişkin olarak bir standart form
oluşturulmuştur. (Standart Form — KİK027.2/….) Söz konusu
standart form; ihaleye katılımda, tüzel kişiliğin yarıdan fazla hissesine
sahip ortağın birden fazla tüzel kişiliğin sermayesinin yarısından fazlasına
sahip bulunması ve bu ortağa ait iş deneyim belgesinin tüzel kişilikçe
kullanılması halinde, ortağın hisse oranının teminat süresince (kesin kabule
kadar) muhafaza edileceğinin ve belge sahibinin adına düzenlenmiş bütün iş
deneyim belgelerinin, bu tüzel kişilikte söz konusu hisse oranı muhafaza
edildiği sürece, sadece aynı tüzel kişiye kullandırılacağının, ihalelere
katılabilmelerini sağlamak amacıyla başka tüzel kişilere de ayrıca
kullandırılmayacağının taahhüdüne yöneliktir. Dolayısıyla ihaleye katılan
tüzel kişinin, gerek yarıdan fazla hissesine sahip ortağının gerekse diğer
ortaklarının tüzel kişilikteki hisse oranlarının standart form kapsamında
ayrıca beyan edilmesi gerekmemektedir. Anılan
mevzuat hükümleri dikkate alındığında, "İş Deneyim Belgelerinin Başka
Bir Tüzel Kişiye Kullandırılmayacağına İlişkin Taahhütname"nin sadece,
ihaleye girerken sunulan iş deneyim belgesinin ihaleye katılan tüzel
kişiliğin yarıdan fazla hissesine sahip gerçek veya tüzel kişi ortak
tarafından bu tüzel kişiye ihaleye girmesi amacıyla kullandırılması durumunda
verilmesi gerekmekte olup ihaleye katılan isteklinin gerçek kişi olması veya
sunulan iş deneyim belgesinin bizzat ihaleye giren tüzel kişi adına
düzenlenmiş olması durumunda, aday veya isteklilerin bu taahhütnameyi
sunmalarına gerek bulunmamaktadır. Bu
standart form, ihaleye katılan tüzel kişiye kullandırılan iş deneyim belgesi
bir gerçek kişiye ait ise bu gerçek kişi ile ihaleye katılan tüzel kişi
tarafından, bu iş deneyim belgesinin bir tüzel kişiye ait olması halinde ise
bu tüzel kişinin yetkili temsilcisi ile ihaleye katılan tüzel kişi tarafından
ayrı ayrı imzalanacaktır. Söz konusu
standart formun noterden onaylı olması gerekmekte olup, Türkiye Noterler
Birliği’nin 2004/36 Sayılı Genelgesinde de belirtildiği üzere bu onay
işlemine ilişkin noter harcı olarak maktu harç alınacaktır. b) Uygulama yönetmeliklerinde ve idari şartnamelerde ihaleye
katılanların "gerçek veya tüzel kişi olması durumuna göre, ortağı olduğu
şahıs şirketleri ile sermayesinin yarısından fazlasına sahip olduğu sermaye
şirketlerine ilişkin beyannameyi (standart form KİK027.3/….) vermeleri
zorunlu tutulmuştur. Anılan hüküm gereği söz konusu beyannamenin ihaleye
katılan bütün isteklilerce verilmesi zorunlu olduğundan, isteklilerin
herhangi bir ortaklık ve/veya hissesi bulunmasa dahi beyannamenin 1 numaralı
dipnotu gereği "Beyanı gereken bir ortaklık ve/veya hisse mevcut
bulunmamaktadır. Bu durumda değişiklik olması halinde bildirmeyi kabul ve
taahhüt [ediyorum/ediyoruz]" bölümünü doldurmak suretiyle beyannameyi
düzenlemeleri ve sunmaları gerekmektedir. c) Kuruma
yapılan şikayetlerden ve gönderilen yazılardan, uygulama yönetmeliklerinin
ekinde yer alan İhaleye Katılacak Olanlar Tarafından Tüzel Kişiliklerdeki
Ortaklık ve/veya Hisseleri İçin Verilecek Beyanname doldurulurken bazı
tereddütler yaşandığı anlaşılmaktadır. Bu nedenle Beyanname doldurulurken
aşağıdaki hususlara dikkat edilmesi gerekmektedir: 1- 4734
sayılı Kanunun 58 inci maddesinin 2 nci fıkrası ile 4735 sayılı Kanunun 26
ncı maddesinin 2 nci fıkrasında, haklarında yasaklama kararı verilenlerin
gerçek veya tüzel kişi olması durumuna göre ortağı oldukları başka şahıs veya
sermaye şirketleri hakkında da yasaklama verilmesini gerektiren haller
belirtilmiştir. İdareler tarafından ihale üzerinde kalan istekli hakkında
yasaklama kararı verirken, söz konusu maddelerde belirtilen durumdaki diğer
ortak ve/veya ortaklıkların tespiti önem arz etmektedir. Bu amaçla İhaleye
Katılacak Olanlar Tarafından Tüzel Kişiliklerdeki Ortaklık Ve/Veya Hisseleri
İçin Verilecek Beyanname’nin 4734 sayılı Kanunun 58 inci maddesinin 2 nci
fıkrası ile 4735 sayılı Kanunun 26 ncı maddesinin 2 nci fıkrasında belirtilen
duruma uygun olarak doldurulması gerekmektedir. 2- Buna
göre, ihaleye başvuran veya teklif
veren aday veya istekli gerçek kişi ise
varsa ortağı olduğu başka şahıs şirketleri ile sermayesinin %
50’sinden fazlasına sahip olduğu sermaye şirketlerini; ihaleye başvuran veya
teklif veren aday veya istekli tüzel kişi ise yine aynı şekilde varsa başka
ortaklıkları ile sermayesinin % 50’sinden fazlasına sahip olduğu diğer
sermaye şirketlerini Beyanname’de belirtmesi gerekmektedir. 3-
İhalelere katılmaktan yasaklama kararı
bu beyannamede beyan edilen ortaklıklar veya sermayesinin % 50’sinden
fazlasına sahip olduğu sermaye
şirketleri hakkında da verilecektir. 4- Bu
Beyannamede tüzel kişi istekliler, kendi ortak veya hissedarlarını beyan
etmeyeceklerdir. 5-
Beyannamede beyanı gereken bir husus bulunmadığı takdirde Beyannamenin dip
notunda belirtildiği şekilde ilgili kısım işaretlenecek ve ortaklık/hisse durumuna
ilişkin tablo doldurulmayacaktır. 6-
İdareler, Beyannamede belirtilen ortaklıkların da ihalelere katılmaktan
yasaklı olup olmadığını Kurumun İhale Kontrol Sisteminde yapılan açıklamalara
uygun olarak teyit ettirmeleri gerekmektedir. G. Koruma ve Güvenlik Hizmet Alımlarında Yeterlik Kamu
güvenliğini tamamlayıcı mahiyetteki özel güvenlik hizmetlerinin yerine
getirilmesine ilişkin esas ve usuller, 10/6/2004 tarihli ve 5188 sayılı Özel
Güvenlik Hizmetlerine Dair Kanun ile düzenlenmiştir. Özel Güvenlik Hizmetlerine
Dair Kanunun Uygulanmasına İlişkin Yönetmelik ise 7/10/2004 tarihli ve 25606
sayılı Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir. 5188 sayılı Kanun,
özel güvenlik izninin verilmesine, bu hizmeti yerine getirecek kişi ve
kuruluşların ruhsatlandırılmasına ve denetlenmesine ilişkin hususları
kapsamaktadır. 4734
sayılı Kanun kapsamında yapılacak koruma ve güvenlik hizmeti alımı
ihalelerinde, 5188 sayılı Kanun ve ilgili Yönetmelik hükümleri dikkate
alınarak işlem yapılması zorunlu olduğundan, ilgili mevzuatın öngördüğü
hususlar yerine getirilmeden ihaleye çıkılmaması gerekmektedir. Bu nedenle
idarelerce, 5188 sayılı Kanun ve ilgili Yönetmeliğin koruma ve güvenlik
hizmetleri için öngördüğü özel güvenlik izni, faaliyet izni ve özel güvenlik
görevlisi çalışma izni gibi hususlar ile Hizmet Alımı İhaleleri Uygulama
Yönetmeliğine eklenen Geçici 1 inci madde esas alınarak ihale dokümanı
hazırlanacaktır. Bu çerçevede 1/1/2006 tarihine kadar yapılacak koruma ve
güvenlik hizmet alımı ihalelerinde isteklilerden ekonomik ve mali yeterliğe
ilişkin belgeler, iş deneyim belgesi ve anılan Yönetmeliğin 43 üncü
maddesinin ikinci ve üçüncü fıkralarında belirtilen 4 aya ait prim bordrosu
ile anahtar teknik personele ilişkin belgeler istenmeyecektir. Özel
güvenlik hizmeti niteliği taşımaması kaydıyla, hasta ve/veya ziyaretçilerin
danışma ve yönlendirilmesi gibi hizmet alımlarının, 5188 sayılı Kanun ve
ilgili Yönetmelik , hükümlerine tabi olmadan 4734 sayılı Kanun ve ikincil
mevzuat hükümleri çerçevesinde ihale edilmesi mümkün bulunmaktadır. Bu
durumda söz konusu hizmet alımına ilişkin ihale dokümanında yer alan
hususların, 5188 sayılı Kanun ve ilgili Yönetmelik hükümleri kapsamına
girmeyecek şekilde düzenlenmesi ve uygulanması zorunluluğu bulunmaktadır. H. Mal Alımı İhaleleri Uygulama Yönetmeliğinin 29
uncu Maddesinin (B) Bendi ile 33 üncü Maddesine Göre Sunulacak Belgelerin
Tespiti Mal Alımı
İhaleleri Uygulama Yönetmeliğinin ekinde yer alan Tip İdari Şartnamelerin
“İhaleye katılabilmek için gereken belgeler ve yeterlik kriterleri” başlıklı
maddesinin “Ekonomik ve mali yeterliğe ilişkin aranacak belgeler ve bu
belgelerin taşıması gereken kriterler” alt başlıklı maddelerinde istenecek
belgeler tek tek sayılmak yerine; ilgili dipnotta “İdareler, ihaleye katılmak isteyen isteklilerden,
ekonomik ve malî yeterliği ile mesleki ve teknik yeterliklerinin
belirlenmesine ilişkin olarak 4734 sayılı Kanunun 10 uncu maddesinde
belirtilen, şekli ve içeriği ise Mal Alımı İhaleleri Uygulama Yönetmeliğinde düzenlenen bilgi ve
belgelerden ihale özelliklerine uygun olarak isteyecekleri belgeler ile bu
belgelerin taşıması gereken kriterleri bu maddelerde belirtecektir.”
açıklamasına yer verilerek ihalenin özelliğine göre idarelere bu belgeleri
belirtilen sınırlar içerisinde düzenleme yetkisi verilmiştir. Bu belgelerin şekli ve içeriğine ilişkin
düzenlemelere ise Mal Alımı İhaleleri Uygulama Yönetmeliğinin 28 ila 41 inci
maddelerinde yer verilmiştir. Söz konusu belgelerden Mal Alımı İhaleleri
Uygulama Yönetmeliğinin 29 uncu maddesinin (b) bendi ile
33 üncü maddesine göre sunulacak belgelerin tespitine ilişkin
uygulamaya yön verebilmek amacıyla aşağıdaki açıklamaların yapılması gerekli
görülmüştür: 1- Mal Alımı İhaleleri Uygulama
Yönetmeliğinin 29 uncu maddesinin (b) bendinin (1) no’lu alt bendinde; Özel
imalat süreci gerektiren mal alım ihalelerinden yaklaşık maliyeti eşik değere
eşit veya bu değerin on katına kadar olanlarda, bankalardan temin edilecek
isteklinin mali durumu ile ilgili belgeler veya isteklinin bilançosu veya
bilançosunun gerekli görülen bölümleri, yoksa bunlara eşdeğer belgelerinden
en az birinin idarelerce istenilmesinin zorunlu olduğu düzenlenmektedir. Madde
metninden de görüleceği gibi yaklaşık maliyeti eşik değere eşit veya bu değerin
on katına kadar olan ve özel imalat süreci gerektiren ihalelerde isteklinin
ekonomik ve mali yeterliğinin belirlenmesinde değerlendirilmek üzere
isteklinin mali durumu ile ilgili belgeler veya bilanço değerlerine ilişkin
belgelerden en az birinin istenilmesi zorunluluğu belirlenmiş, ancak idarece
gerekli görülmesi halinde her iki duruma ilişkin belgenin de istenebilmesine
olanak sağlanmıştır. Burada
düzenleniş ve içerik bilgileri itibariyle her iki belge birbirinin yerine
geçebilir nitelikte değil, farklı
nitelikte belgeler olduğundan, ihalelerde eşitlik ve rekabet ilkesinin
sağlanabilmesi amacıyla hangi belgenin sunulması gerektiği hususunda
istekliye değil, ihale dokümanında
belirtilmek kaydıyla idareye takdir hakkı bırakılmıştır. Bu nedenle belirtilen mal alımı ihalelerinde söz konusu belgelerin
hangisinin (veya ikisinin de mi) verileceği hususu Uygulama Yönetmeliğindeki
düzenlemelere uygun olmak ve ihale dokümanında da belirtilmek kaydıyla idare
tarafından belirlenecektir. 2- Mal
Alımı İhaleleri Uygulama Yönetmeliğinin 33 üncü maddesinde “İsteklinin iş hacmini gösteren belgeler” düzenlenmiş ve aynı Yönetmeliğin 29 uncu maddesi uyarınca bu
belgelerin istenildiği mal alım ihalelerinde, isteklilerce ihalenin veya son
başvurunun yapıldığı yıldan önceki yıla ait, isteklinin “toplam cirosunu
gösteren gelir tablosu” veya “ihale konusu iş ile ilgili taahhüdü altındaki
ve bitirdiği iş miktarını gösteren belgelerin” verilmesinin zorunlu olduğu;
bu maddenin üçüncü fıkrasında istenilen yeterlik şartlarını bir önceki yılda
sağlayamayan isteklilerin, bir önceki yılın yanı sıra iki önceki yılın
belgelerini sunabilecekleri, bu takdirde belgeleri sunulan bu iki yılın
ortalaması üzerinden yeterlik şartlarının sağlanıp sağlanmadığına bakılacağı;
ihale veya son başvuru tarihi yılın ilk üç ayında olan ihalelerde ise; bir
önceki yıla ait gelir tablosunu sunamayan isteklilerin iki önceki yıla ait
gelir tablosunu sunabilecekleri, iki önceki yıla ait gelir tablosunun bu
maddenin üçüncü fıkrasında istenilen yeterlik şartını sağlamaması halinde,
iki önceki yılın yanısıra üç önceki yılın gelir tablosunun sunulabileceği, bu
durumda sunulan iki önceki ve üç önceki yıllara ilişkin gelir tablolarının
ortalaması üzerinden yeterlik şartlarının sağlanıp sağlanmadığına bakılacağı;
bu belgelerdeki tutarların, toplam ciro için, isteklinin teklif edeceği
bedelin % 15 inden, toplam satış geliri için ise, isteklinin teklif edeceği
bedelin % 10 undan az olmaması gerektiği ve isteklinin öngörülen bu
kriterlerden birini sağlamasının yeterli kabul edileceği düzenlenmiştir. İsteklilerce
bu iki belge türünden (isteklinin “toplam cirosunu gösteren gelir
tablosundan” veya “ihale konusu iş ile ilgili taahhüdü altındaki ve bitirdiği
iş miktarını gösteren belgelerden”) Uygulama Yönetmeliği’nin 33 üncü
maddesinin üçüncü fıkrasındaki asgari tutarları sağlayan her hangi birinin
verilmesi yeterli olacaktır. Buna göre idareler tarafından anılan iki belge
türünden birinin diğerine üstün tutulması ya da istekliye bu iki belge
türünden sadece birini sunma konusunda zorunluluk getirilmesi mümkün
değildir. I. Deneyime İlişkin Referans Uygulama
yönetmeliklerinde mesleki ve teknik yeterliğe ilişkin belgelerin taşıması gereken kriterler
belirtilmiş olmakla birlikte bazı ihalelerde bu düzenlemelerin aksine
alımlarda özellikle bazı ülke yada
Avrupa Birliği ülkeleri gibi belirlemeler yapılarak bu ülkelerde iş
yapıldığına dair referans getirilmesi zorunluluğu konulduğu görülmektedir. Çeşitli uyuşmazlık
kararlarında da görüleceği üzere Kamu İhale Kurulunca iş deneyim yada benzer
iş belgelerinin yanı sıra referansın istenemeyeceği bu tür koşul koymanın
rekabeti engellediği açıkça karar altına alındığından, idarelerce;
şartnamelerin düzenlenmesi sırasında referansın yeterlik kriteri olarak
düzenlenemeyeceği hususunun dikkate alınması gerekmektedir. J. Bilanço ve İş Hacmine İlişkin Belgeler 1- Bilançoya İlişkin Belgeler İsteklilerin bilanço ile ilgili yeterliklerinin
değerlendirilmesinde birden fazla yıla ait kriterlerin dikkate alınmasının
söz konusu olduğu durumlarda, yılların tutarları toplanmak suretiyle ortalama
tutar bulunarak bu ortalama tutarlar üzerinden bilanço oranları
hesaplanacaktır. Uygulama Yönetmeliklerinde 22/6/2005 tarihinde
yapılan değişiklikle; ihale veya son başvuru tarihi yılın ilk üç ayında olan
ihalelerde, bir önceki yıla ait bilanço belgelerini sunamayan isteklilerle
ilgili olarak getirilen düzenleme çerçevesinde söz konusu belgeler
sunulabilecektir. 213 sayılı
Vergi Usul Kanununun 174 üncü maddesine göre Maliye Bakanlığınca takvim
yılından farklı hesap dönemi belirlenen isteklilerde, yıl sonu bilanço
belgeleri için Maliye Bakanlığınca belirlenen hesap dönemi esas
alınacaktır. Bilançoların
veya bilançoların gerekli görülen bölümlerinin, ilgili mevzuatına göre
düzenlenmiş ve yeminli mali müşavir veya serbest muhasebeci mali müşavir ya
da vergi dairesince onaylanmış olması gereklidir. Diğer taraftan yayımlanması
zorunlu olmayan bilançolarını veya bunların bölümlerini ibraz etmeyen
istekliler yukarıda belirtilen kriterleri sağladıklarını yeminli mali müşavir
veya serbest muhasebeci mali müşavirce onaylı belgelerle tevsik
edebileceklerdir. 2- İş
Hacmini Gösteren Belgeler İstekliler iş hacmine ilişkin yeterliklerini, gelir
tablosu veya taahhüdü altındaki ve bitirdiği işlere ilişkin hakediş gibi
belgeler ile eki belgeleri sunarak tevsik edeceklerdir. İhale konusu iş ile
ilgili taahhüdü altındaki ve bitirdiği işler; mal alımlarında toplam satış
geliri, hizmet alımlarında toplam hizmet geliri, yapım işlerinde ise yapım
işleri geliri olarak alınacaktır. Yeterlik belgeleri arasında sunulan iş bitirme veya
iş durum belgeleri, sunulması gerekecek iş hacmini gösteren belgelerle aynı
dönemi içeriyor olsalar bile, iş hacmini gösteren belgeler olarak kabul
edilmeyecek, iş hacmi için hakediş gibi belgeler ve eki belgeler
sunulacaktır. Taahhüdü
altındaki ve bitirdiği işlere ilişkin iş hacmini tevsik için, hakediş gibi
belgeler ile 213 sayılı Kanunun ilgili hükümleri çerçevesinde düzenlenen;
fatura asılları veya örnekleri ya da bu örneklerin noter onaylı suretlerinin
sunulması gerekmektedir. Bu belgelerin yeminli mali müşavir veya serbest
muhasebeci mali müşavir onaylı örnekleri de sunulabilir. Özel sektöre taahhüt
edilen işlerde hakediş belgeleri düzenlenmemişse fatura vb. belgeler ile iş
hacmi tevsik edilecektir. Uygulama Yönetmeliklerinde 22/6/2005 tarihinde
yapılan değişiklikle; ihale veya son başvuru tarihi yılın ilk üç ayında olan
ihalelerde, bir önceki yılın gelir tablosunu sunamayan isteklilerle ilgili
olarak getirilen düzenlemeler çerçevesinde gelir tablosu sunulabilecektir. Diğer taraftan, toplam cirodan anlaşılması gereken;
gelir tablosundaki brüt satışlar tutarından satıştan iadeler, satış
iskontoları ve diğer indirimlerin tutarları düşülmek suretiyle ulaşılan net
satışlar tutarıdır. 213 sayılı Kanunun 174 üncü maddesine göre Maliye
Bakanlığınca takvim yılından farklı hesap dönemi belirlenen isteklilerde
gelir tablosu için Maliye Bakanlığınca belirlenen hesap dönemi esas
alınacaktır. K. Mal ve Hizmet Alımlarında Aynı Fiyatın Teklif
Edilmesi Mal Alımı
İhaleleri Uygulama Yönetmeliğinin 57 nci maddesinde; “Ekonomik açıdan
en avantajlı teklifin en düşük fiyat esasına göre belirlendiği ihalelerde,
birden fazla istekli tarafından en düşük fiyatın teklif edildiği durumda
değerlendirilecek fiyat dışı unsurlar, idari şartnamede belirtilir ve birden
fazla istekli tarafından aynı fiyatın teklif edildiği ve bunların da ekonomik
açıdan en avantajlı teklif olduğu anlaşıldığı takdirde, fiyat dışındaki
unsurlar dikkate alınmak suretiyle ekonomik açıdan en avantajlı teklif
belirlenerek ihale sonuçlandırılır.” hükmü yer almaktadır. Bu çerçevede, ekonomik açıdan en avantajlı
teklifin en düşük fiyat esasına göre belirlendiği mal alımı ihalelerinde,
birden fazla istekli tarafından aynı fiyatın teklif edilebileceği olasılığı
dikkate alınarak fiyat dışı unsur veya unsurlar idarece belirlenecek ve idari
şartnamede gösterilecektir. Hizmet
Alımı İhaleleri Uygulama Yönetmeliğinin 71 nci maddesinde ise; “Ekonomik
açıdan en avantajlı teklifin en düşük fiyat esasına göre belirlendiği ihalelerde,
birden fazla istekli tarafından aynı fiyatın teklif edildiği ve bunların da
ekonomik açıdan en avantajlı teklif olduğunun anlaşıldığı durumlarda ihale
komisyonu, bu isteklilerce sunulan iş deneyim belgelerinin tutarlarını, iş
ortaklığında ise hisse oranına bakılmaksızın
pilot ortağın iş deneyim tutarını tam olarak dikkate almak suretiyle
değerlendirme yaparak ekonomik açıdan
en avantajlı teklifi belirler ve ihaleyi sonuçlandırır. İş deneyim belgesi
istenmeyen hallerde fiyat dışı unsur idarelerce belirlenir.” denilmektedir.
Bu çerçevede; iş deneyim belgesi istenen hizmet alımı ihalelerinde sunulan iş
deneyim belgelerinden tutarı en yüksek olan dikkate alınacaktır. Anılan
Yönetmeliğin 36 ncı maddesinin birinci fıkrasının (a) bendi ve son fıkrası ile
geçici 1 inci maddesi uyarınca iş deneyim belgesi istenmeyen hizmet alımı
ihalelerinde ise fiyat dışı unsur veya unsurlar idarece belirlenecek ve idari
şartnamede gösterilecektir. Birden
fazla istekli tarafından aynı fiyatın teklif edildiği ve bunların da ekonomik
açıdan en avantajlı teklif olduğunun anlaşıldığı durumda bu fiyat dışı unsur
veya unsurlar değerlendirilerek ekonomik açıdan en avantajlı teklif
belirlenecek ve ihale sonuçlandırılacaktır. Birden
fazla istekli tarafından aynı fiyatın teklif edildiği ve bunların da ekonomik
açıdan en avantajlı teklif olduğunun anlaşıldığı durumda, eşitlik halinde
uygulanmak üzere istenen belge veya belgeleri sunmayan en düşük teklif
sahibi, değerlendirme dışı bırakılmayacak, ancak ekonomik açıdan en avantajlı
teklif sahibi olarak da belirlenmeyecektir. İki veya daha fazla en düşük
teklif sahibinin istenen belge veya belgeleri sunmadığı ihalelerde ekonomik
açıdan en avantajlı ikinci teklif sahibi belirlenmeyecektir. Birden
fazla istekli tarafından en düşük fiyatın teklif edilmesinin söz konusu
olmadığı durumlarda ise eşitlik hali için istenen belge veya belgeleri
sunmamış isteklilerin teklifleri değerlendirme dışı bırakılmayacaktır. L. Hizmet Alım İhalelerinde Kalite Belgelerine
İlişkin Hususlar İdareler,
ihale konusu hizmet alımının niteliğini göz önünde bulundurarak ihale
dokümanında; kalite yönetim sistem belgesi, çevre yönetim sistem belgesi,
tehlike analizi ve kritik kontrol noktaları yönetim sistem (HACCP) belgesi,
iş sağlığı ve güvenliği yönetim sistem (OHSAS) belgesi, bilgi
teknolojisi-bilgi güvenliği yönetim sistem belgesi, hizmet yeri yeterlilik
belgesi, deney-analiz-kalibrasyon laboratuvarlarının kalite yeterliliği ile
personel belgelendirilmesine ilişkin düzenlemeler yapabilirler. İdareler
tarafından isteklilerin ihaleye katılabilmeleri için kalite ve standarda
ilişkin belgeleri teklifleri
kapsamında sunmaları isteniyor ise bu belgeler ve belgelerin taşımaları
gereken kriterlerin, idari şartnamelerin “İhaleye Katılabilmek İçin Gereken
Belgeler ve Yeterlik Kriterleri”
başlıklı maddesinin “Mesleki
ve teknik yeterliğe ilişkin belgeler
ve bu belgelerin taşıması gereken kriterler”
başlıklı alt maddesinde belirtilmesi gerekmektedir. İdareler
bu düzenlemelerini, Hizmet Alımı İhaleleri Uygulama Yönetmeliğinin “Kalite ve
standarda ilişkin belgeler” başlıklı
45 inci maddesini esas alarak yapmalıdırlar. İhale konusu alımla ilgisi
olmayan ve rekabeti engelleyecek şekilde belgelerin istenilmesinin, 4734
sayılı Kanunun temel ilkelerine aykırılık teşkil edeceği açıktır. Kalite
yönetim sistem belgesi, çevre yönetim sistem belgesi ve personel belgelendirilmesine ilişkin belge
ve sertifikaların, Türk Akreditasyon Kurumu tarafından akredite edilen
belgelendirme kuruluşları veya Uluslararası Akreditasyon Forumu Karşılıklı
Tanınma Antlaşmasında yer alan ulusal akreditasyon kurumlarınca akredite
edilmiş belgelendirme kuruluşları tarafından düzenlenmesi zorunludur.
İdarelerce bu belgelere ilişkin düzenleme yapılması durumunda idari
şartnamede bu belgelerin “Türk
Akreditasyon Kurumu tarafından akredite edilen belgelendirme kuruluşları veya
Uluslararası Akreditasyon Forumu Karşılıklı Tanınma Antlaşmasında yer alan
ulusal akreditasyon kurumlarınca akredite edilmiş belgelendirme kuruluşları
tarafından düzenlenmesinin zorunlu” olduğu belirtilmelidir. Bu
belgelendirme ve kalite kontrol kuruluşlarının, Uluslararası Akreditasyon
Forumu Karşılıklı Tanınma Antlaşmasında yer alan ulusal akreditasyon
kurumlarınca akredite edilmiş belgelendirme kuruluşu olduklarının Türk Akreditasyon Kurumundan alınacak bir
yazı ile teyit edilmesi gerekir. Türk
Akreditasyon Kurumu tarafından akredite edildiği duyurulan belgelendirme
kuruluşları tarafından verilen belge ve sertifikalar için Türk Akreditasyon
Kurumundan teyit alınması zorunlu değildir. Bu çerçevede isteklilerce sunulacak kalite yönetim sistem belgesi, çevre
yönetim sistem belgesi ve personel
belgelendirilmesine ilişkin belge ve sertifikaların TÜRKAK Akreditasyon
Markası taşıması durumunda bir teyit alınması zorunlu değildir. İdari Şartnamenin
“Mesleki ve teknik yeterliğe ilişkin
belgeler ve bu belgelerin taşıması gereken kriterler” başlıklı alt maddesinde Hizmet Alımı
İhaleleri Uygulama Yönetmeliğinin 45 inci maddesi çerçevesinde “kalite
yönetim sistem belgesi, çevre yönetim sistem belgesi ile personel
belgelendirilmesine ilişkin” bir düzenleme yapılması durumunda idari
şartnamenin “Belgelerin sunuluş şekli” başlıklı alt maddesinde, şartnamenin
dipnotunda yer alan, “Uluslararası Akreditasyon Forumu
Karşılıklı Tanınma Antlaşmasında yer alan ulusal akreditasyon kurumlarınca
akredite edilmiş belgelendirme kuruluşları tarafından verilen belgeler ve
bunların tercümeleri, bu kuruluşların uluslararası kurallara uygun şekilde
akredite edilmiş olduklarının Türk Akreditasyon Kurumundan alınacak bir yazı
ile teyit edilmesi gerekmektedir. Bu belgeler verildiği ülkedeki Türkiye
Cumhuriyeti Konsolosluğu veya Türkiye’de Dışişleri Bakanlığı onay işleminden
muaftır. Türk Akreditasyon Kurumu tarafından akredite edildiği
duyurulan belgelendirme kuruluşları tarafından verilen belge ve sertifikalar
için Türk Akreditasyon Kurumundan teyit alınmaz.” metnine yer verilecektir. Uygulama
Yönetmeliğinin 45 inci maddesine göre,
tehlike analizi ve kritik kontrol noktaları yönetim sistem (HACCP)
belgesi ve iş sağlığı ve güvenliği yönetim sistem (OHSAS) belgesinin, Türk
Akreditasyon Kurumu tarafından
herhangi bir konuda akredite edilen belgelendirme kuruluşları
tarafından düzenlenmesi zorunludur. İdarelerce idari şartnamelerin ilgili
maddesinde bu belgelere ilişkin bir
düzenleme yapılması durumunda bu belgelerin “Türk Akreditasyon Kurumu tarafından
herhangi bir konuda akredite edilen belgelendirme kuruluşları
tarafından düzenlenmesinin zorunlu” olduğu belirtilmelidir. Ayrıca
istekliler tarafından bu belgeler için Türk Akreditasyon Kurumundan
bir teyit alınmaz. İsteklilerce sunulan HACCP ve OHSAS belgelerini düzenleyen belgelendirme
kuruluşlarının, Türk Akreditasyon
Kurumu tarafından herhangi bir konuda
akredite edilen belgelendirme kuruluşları olup olmadığı konusunda Türk
Akreditasyon Kurumundan bilgi alınabileceği gibi bu Kurumun internet
sayfasında yer alan “akredite
kuruluşlar” listesinden de kontrol yapılması mümkündür. İhale
komisyonları, kalite belgeleri
konusunda ortaya çıkan kuşkuları gidermek için Uygulama Yönetmeliğinin
27 nci maddesi çerçevesinde bu belgeleri düzenleyen ilgili belgelendirme kuruluşlarından bilgi
alabilirler. M. Hizmet Alım İhalelerinde Yeterliğe İlişkin Diğer
Hususlar 1- Hizmet
alımlarında asgari yeterlik kriteri olarak anahtar teknik personel
öngörülmesi halinde, bu personelin ihale konusu hizmetin uzmanı olması, ihale
tarihinden önce işe alınmış ve ihale tarihi itibarıyla isteklinin bünyesinde
çalışıyor bulunması şartlarının aranması zorunludur. Özel sektörde geçen deneyim
süresi ilgili meslek odası üye kayıt belgesiyle, kamuda geçen deneyim süresi
hizmet çizelgesi ve/veya meslek odası üye kayıt belgesiyle; isteklinin
bünyesinde çalışmakta olduğu hususu ise, personel adına prim ödendiğini veya
personelin işe alındığını gösteren sosyal güvenlik kurumu onaylı belgeler ile
tevsik edilecektir. Meslek odası bulunmayan işlerde bunların yerine geçecek
belgeler ile deneyim süresi tevsik edilir. İstenecek anahtar teknik personel,
ihale konusu iş ile ilgili olacak ve rekabeti engellemeyecek şekilde
belirlenecektir. Kat
görevlisi, şef, müdür, koordinatör gibi görevliler anahtar teknik personel
olarak öngörülmeyecek ve bina temizliğine ilişkin işlerde anahtar teknik
personel istenmeyecektir. 2- Bina
temizliğine ilişkin ihalelerde götürü bedel teklif alınması esas olacaktır.
Ancak sözleşmenin uygulanması aşamasında işçi sayısının artacağı ya da
azalacağı öngörülen ihalelerde, işçi başına birim fiyat teklif
alınabilecektir. Birim fiyat üzerinden teklif alınan işlerde birim fiyat teklif
mektubu eki cetvelde; iş kaleminin adı, birimi ve miktarının ayrıntılı olarak
idare tarafından doldurulmak suretiyle, ihale dokümanına eklenmesi
gerekmektedir. Birim fiyat teklif mektubu eki cetvelde yüklenici karı ayrı
bir iş kalemi olarak gösterilmeyecek, teklif edilen birim fiyatların kar
dahil fiyatlar olduğu kabul edilecektir.
3- Özel
güvenlik hizmeti alımlarında 5188 sayılı Kanunun 21 nci maddesi uyarınca özel
güvenlik görevlileri için özel güvenlik mali sorumluluk sigortası
yaptırılması zorunlululuğu bulunduğundan, yaklaşık maliyet hesabına bu gider
de dahil edilecek ve istekliler mali sorumluluk sigortasının kendilerine olan
maliyetini dikkate alarak tekliflerini vereceklerdir. Aşırı düşük teklif
sorgulamasına verilen cevapta, yapılacak sigortanın istekliye olan
maliyetinin belgelendirilmesi
gerekmektedir. N. Yurt Dışında Yapılan Eğitime İlişkin Diplomaların
İhalelerde Kullanımı Yapım
İşleri İhaleleri Uygulama Yönetmeliğinin 55 inci maddesinin (c) bendinde,
“Kendi meslekleri ile ilgili faaliyetlerini sürdürmeleri şartıyla iş deneyim
belgesi yerine mezuniyet belgelerini sunan mühendis ve mimarların, aldıkları
akademik eğitime göre ehliyetli oldukları görev alanı ile sınırlı yapım
işlerinin ihalelerinde, mezuniyetlerinden sonra geçen her yıl 4734 sayılı
Kanunun 62 nci maddesinin birinci fıkrasının (h) bendinde belirtilen tutar
kadar dikkate alınır ve bu kişilerden mezuniyet belgelerinin değerlendirmeye
alınmasını talep etmeleri halinde Kanunun 10 uncu maddesindeki iş deneyimine
ilişkin mesleki ve teknik yeterlik şartı aranmaz.” hükmü bulunmaktadır. Bu
kapsamda, yurt dışında gördüğü eğitime ilişkin diplomaları bulunan ve iş
deneyimini tevsik etmek amacıyla bu diplomalarını teklifleri kapsamında
sunmak suretiyle ihaleye teklif verecek yerli isteklilerin, teklifleri
kapsamında 2547 sayılı Kanunun 7 nci maddesinin (p) bendi uyarınca yurt dışı
yüksek öğretim diplomaları ile ilgili olarak Yüksek Öğretim Kurulunca verilen
denklik belgelerini sunmaları gerekmektedir. O. Yapım İşleri İhalelerinde İsteklinin Organizasyon
Yapısına ve Personel Durumuna İlişkin Belgeler 4734
sayılı Kanunun 10 uncu maddesinin (b) bendinin 4 üncü ve 5 inci alt
bentlerinde, isteklinin organizasyon yapısına ve ihale konusu işi yerine
getirmek için yeterli sayıda ve nitelikte personel çalıştırdığına veya
çalıştıracağına ilişkin bilgi ve/veya belgeler ile ihale konusu işlerde
isteklinin yönetici kadrosu ile işi yürütecek teknik personelinin eğitimi ve
mesleki niteliklerini gösteren belgelerin, ihale dokümanında ve ihale veya ön
yeterliğe ilişkin ilân veya davet belgelerinde belirtilmesi koşulu ile
yeterlik değerlendirilmesinde kullanılabileceği hükme bağlanmıştır. Yapım
İşleri İhaleleri Uygulama Yönetmeliğinin konuyu düzenleyen 41 inci maddesinde
yapılan değişiklik ile , isteklinin organizasyon yapısı ile ihale konusu işi
yerine getirmek için idarece öngörülen sayıda ve nitelikte personel
çalıştırılmasına ilişkin olarak istenecek belgeler ve bunlar üzerinden
belirlenecek asgari yeterlik kriterlerinde değişiklik yapılmıştır. Buna göre,
taahhüt olarak istenen teknik personel bakımından, eğitim ve mesleki
nitelikle ilgili belirlemeler ilan ve idari şartnamede yapılacak olmakla
birlikte, ihaleye katılım aşamasında isteklilerin, sadece bu kapsamda istenen
personele ilişkin olarak “Teknik Personel Taahhütnamesi” vermesi
gerekmektedir (Standart Form KİK040.0/Y). Dolayısıyla, bu personel için
istenen yeterlik koşullarına ilişkin belirlemeler ilan ve idari şartnamede
yapılacak, ancak istenen koşulların sağlandığına ilişkin belgeler istenmeyecek,
bunun yerine sadece “Teknik Personel Taahhütnamesi” (Standart Form
KİK040.0/Y) istenecektir. Bu kapsamda, ihale üzerinde kalan isteklinin,
taahhüt edilen teknik personelin idarece öngörülen nitelik ve sayıda olduğuna
dair belgelerin sözleşmenin imzalandığı tarihten itibaren 5 (Beş) gün içinde
idareye sunulması gerekmektedir. Diğer
taraftan, yurt dışında eğitim görmüş personelin eğitim durumunun tevsiki için
ise, 2547 sayılı Kanunun 7 nci maddesinin (p) bendi uyarınca yurt dışında
yapılan yüksek öğrenime ait diplomalar yerine Yüksek Öğretim Kurulunca
verilen denklik belgelerinin sunulması gerekmektedir. Söz konusu
41 inci maddede; ihale konusu iş için anahtar teknik personel öngörülmesi
durumunda, ilgilinin en az beş yıl deneyimli mimar veya mühendis olmasının
yeterli olacağı düzenlenmiş ve söz
konusu personele ilişkin olarak idarece hangi belgelerin istenmesi gerektiği
hususu hükme bağlanmıştır. Diğer
taraftan, idarelerce, anahtar teknik personele ilişkin olarak deneyim süresi
öngörülürken, ayrıca belli bir süre benzer işte çalışmış olma koşuluna da yer
verildiği, beş yıldan daha fazla deneyimli mimar veya mühendis olma koşulunun
öngörüldüğü ve bazı durumlarda da bu personele ilişkin olarak lisansüstü
eğitim yapmış olma hususunun arandığı görülmüştür. Bu hususlara ilişkin
olarak, Yönetmelikte yapılan değişiklik uyarınca, idarelerce anahtar teknik
personele ilişkin olarak deneyim süresi öngörülürken , belli bir süre benzer
işte çalışma ve lisansüstü eğitim yapmış olma koşulunun aranmaması
gerekmektedir. Ayrıca, bu personelin beş yıl deneyimli olması yeterli olup,
beş yıldan fazla deneyimli olma şartının istenmesi mümkün bulunmamaktadır. P. Mal Alımı İhalelerinde İlgili Mevzuatı
Çerçevesinde İstenilecek Belgeler Mal Alımı
İhaleleri Uygulama Yönetmeliği eki Tip İdari Şartnamelerde, mal alımı
ihaleleriyle ilgili teklifler kapsamında sunulacak bilgi ve/veya belgelere
yönelik olarak düzenlemeler yapılmış bulunmaktadır. Bu çerçevede idareler
idari şartname hazırlarken gerek katılımcılara gerekse ihale konusu mala ilişkin
yürürlükteki çeşitli mevzuat uyarınca aranması gereken zorunlu hususları
tespit etmek ve idari şartnamenin ilgili bölümlerinde belirtmek
durumundadırlar. Nitekim ilgili mevzuatı uyarınca istenilmesi zorunlu kimi bilgi ve belgelerin belirtilmemesi durumunda
çeşitli ihtilaflar ortaya çıkabilecek, öte yandan mevzuatı gereği aranması
zorunlu bilgi ve/veya belgeler olmadan anılan ürünün kabul edilmesi mümkün
olmayacağından muayene-kabul aşamasında da sorun yaratacaktır. İdare
yetkilileri mevzuata aykırı ürünlerle ilgili tespitlerini veya şüphelerini
ilgili mevzuatı uyarınca yetkilendirilen kurum ve kuruluşlara bildirmek
durumundadırlar. Ayrıca isteklilerin de ilgili mevzuatı gereği zorunlu bilgi
ve belgelere sahip olmaları gerekmekte olup sözleşme imzalandıktan sonra zor
duruma düşmemeleri için bu hususları kendilerinin de takip etmesi
gerekmektedir. Sonuç
olarak mal alımı ihalelerine ilişkin idari şartnamelerin ilgili bölümlerinde: - İhale
konusu malın üretimine ve/veya ithaline ve/veya piyasaya arzına ve/veya
satışına ve/veya tüketilmesine ilişkin olarak isteklilerce ilgili mevzuatı
gereği alınması zorunlu olan sicil, izin, ruhsat, sertifika vb. belgelerin ve
ayrıca ilgili mevzuatı gereği mesleki faaliyetin sürdürülmesi için gerekli
belgeler varsa bunların sunulmasına ilişkin hükümlere ve - İlgili
kamu kuruluşlarının düzenlemeleri ile getirilen mecburi standartlara; ilgili
mevzuatı gereği TSE marka zorunluluğu getirilen sanayi malları için TSE
belgesine; ihale konusu mal için ilgili mevzuatı uyarınca yetkili
kuruluşlarca getirilen zorunluluklar çerçevesinde istenen belgelere ve/veya
bilgilere Yer
verilmesi hususlarına idarelerce dikkat edilmelidir. R. Akaryakıt Alım İhalelerinde Dikkat Edilecek
Hususlar 4734
sayılı Kanun kapsamındaki idarelerin yapacakları ihalelerde, ilgili mevzuatı
çerçevesinde öngörülen kurallara ve yetkili kuruluşlarca yapılan
düzenlemelere uymaları gerektiği hususu tabiidir. Buna göre,
Petrol Piyasası Kanununun bazı hükümlerinin etkin ve yaygın uygulanmasını
teminen, 4734 sayılı Kanun kapsamındaki idarelerce yapılacak akaryakıt
ihalelerinde; a)
Şartnamelerde fuel-oil türlerinde ağırlık ölçüsü (ton-kg), diğer
akaryakıtlarda ise hacim ölçüsü birimlerinin (m3, litre)
kullanılması gerekmektedir. b) Motorin,
fuel oil ve kalorifer yakıtı alımlarıyla ilgili olarak, ilgili mevzuatı
uyarınca alım yapılabilecekler yönüyle getirilen kurallara (alım yapacak
idarenin, serbest kullanıma konu olabilecek ürünlerle ilgili olarak serbest
kullanıcı lisansına sahip bulunma veya bulunmama durumlarına göre vb.) uygun
olarak ihaleye çıkılması gerekmektedir. Bu çerçevede idareler alım
yapılabilecekler yönüyle ilgili mevzuatında getirilen sınırlamalara uymak
amacıyla anılan ürünleri ayrı ihale konusu yapabilecekleri gibi, ilgili
mevzuatı uyarınca alım yapılabilecekler yönüyle gerekli açıklamalarda
bulunmak ve bu ayırımı da dikkate alacak grup/kısımlara ayırmak suretiyle
birim fiyat teklif / sözleşme türü üzerinden
kısmi teklife açık bir ihaleye de çıkabileceklerdir. Ayrıca
idarelerin gerek Petrol Piyasası Kanunu, gerekse ilgili diğer mevzuatta
(yukarıda belirtilen hususlar da dahil) değişiklik olması durumunda “şartname
hazırlıklarında” ortaya çıkan yeni düzenlemeleri de dikkate almaları
gerekmektedir. IX- İsteklilerden 10 uncu Maddenin Son Fıkrasına Göre
İstenecek Belgeler A. 4734
sayılı Kanunun 10 uncu maddesinin son fıkrasının, (a)
bendinde; “İflas eden, tasfiye halinde olan, işleri mahkeme tarafından
yürütülen, konkordato ilan eden, işlerini askıya alan veya kendi ülkesindeki
mevzuat hükümlerine göre benzer durumda olan,” (b)
bendinde; “İflası ilan edilen, zorunlu tasfiye kararı verilen, alacaklılara
karşı borçlarından dolayı mahkeme idaresi altında bulunan veya kendi
ülkesindeki mevzuat hükümlerine göre benzer bir durumda olan,” (c)
bendinde: “Türkiye'nin veya kendi ülkesinin mevzuat hükümleri uyarınca
kesinleşmiş sosyal güvenlik prim borcu olan,” (d)
bendinde; “Türkiye'nin veya kendi ülkesinin mevzuat hükümleri uyarınca
kesinleşmiş vergi borcu olan”, (e)
bendinde; “İhale tarihinden önceki beş yıl içinde, mesleki faaliyetlerinden
dolayı yargı kararıyla hüküm giyen” (f)
bendinde; “İhale tarihinden önceki beş yıl içinde, ihaleyi yapan idareye
yaptığı işler sırasında iş veya meslek ahlakına aykırı faaliyetlerde
bulunduğu bu idare tarafından ispat edilen”, (g)
bendinde ise; “İhale tarihi itibariyle, mevzuatı gereği kayıtlı olduğu oda
tarafından mesleki faaliyetten men edilmiş olan” isteklilerin ihale dışı
bırakılacağı hükme bağlanmıştır. B. 4734
sayılı Kanunun 10 uncu maddesinin son fıkrasının; (a) ve (b) bendine ilişkin olarak ticaret
sicil memurlukları, (g) bendine ilişkin olarak ise, gerçek veya tüzel kişinin
kayıtlı olduğu odalar tarafından düzenlenen belgeler, başka bir kurum ya da
kuruluştan teyit alınmadan kabul edilebilecektir. 4734
sayılı Kanun hükümleri çerçevesinde yapılan ihalelerde ihale üzerinde kalan
isteklinin ihale tarihi itibarıyla Kanunun 10 uncu maddesinin (a), (b) ve (g)
bentlerinde belirtilen durumlarda, olmadığına ilişkin belgeleri sunması,
saydamlık, eşitlik ve güvenirlik ilkeleri gereği zorunlu olmakla birlikte,
Türk Mevzuatı çerçevesinde belirlenen bu belgelerin yerli istekliler
tarafından temin edilebileceği, yabancı isteklilerin her birinin kendi
ülkesindeki mevzuatının farklı olduğu düşünüldüğünde, yabancı isteklilerin
uyruğunda bulundukları veya ticari faaliyetini sürdürdüğü şirket merkezinin
kayıtlı olduğu ülke mevzuatı uyarınca bu ülkelerin adli ve idari
makamlarından alacakları belgelerin, 4734 sayılı Kanunun (a), (b), ve (g)
bentlerinde ifade edilen belgelerin kendi ülkeleri mevzuatında paralellik
taşıyan belgeler niteliğinde olması halinde kabul edilebilecektir. Yabancı
isteklilerin uyruğunda bulundukları veya şirket merkezinin kayıtlı olduğu
ülke mevzuatına göre 4734 sayılı Kanunun 10 uncu maddesinin (a), (b) ve (g)
bentlerinde belirtilen belgelerin düzenlenmesinin mümkün olmaması halinde bu
hususun veya ülke mevzuatı uyarınca düzenlenen belgelerin, yabancı gerçek
kişi isteklinin uyruğunda bulunduğu ya da yabancı tüzel kişi isteklinin şirket
merkezinin bulunduğu ülkenin Türkiye’deki misyon şefliklerince veya bu
ülkelerdeki Türkiye Cumhuriyeti misyon şefliklerince teyit edilmesi
zorunludur. C. 4734
sayılı Kanunun 10 uncu maddesinin son fıkrasının (c) bendine ilişkin olarak,
isteklinin; a) İlgili
mevzuatına göre tahakkuk eden prim borçlarının süresi içinde ödenmemesi
halinde kesinleşmiş prim borcu olduğu, b) Prim
borcuna karşı dava açılmışsa bu dava kesin hükme (karar düzeltme aşaması
dahil) bağlanana kadar kesinleşmiş prim borcu olmadığı, c) Vadesi
geçtiği halde ödenmemiş ancak ilgili kurum tarafından belli bir vadeye
bağlanarak tecil edilmiş prim borçlarının, vadesindeki ödemeler aksatılmadığı
sürece, kesinleşmiş prim borcu olmadığı, d) Prim
borcunun 6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanuna göre
tahsili için ilgili kurum tarafından yapılan her türlü işleme karşı dava
açılması halinde açılan dava kesin hükme bağlanana kadar (karar düzeltme
aşaması dahil) kesinleşmiş prim borcu olmadığı, kabul
edilecektir. Sosyal
güvenlik prim borcunun bulunmaması isteklilerin işyeri sicil numarası aldığı
bütün işler için söz konusu olduğundan isteklilerin; bu işlerin tamamı için,
işyeri sicil numarasının kayıtlı olduğu ve işyerinin kurulu olduğu yeri
çevresine alan Kurum ünitesince (Sosyal Sigortalar Kurumu Bölge, İl, İlçe
Müdürlükleri/Başkanlıkları) verilen belgeleri sunmaları gerekli olup, aynı
isteklilerin başka yerlerdeki işyeri sicil kayıtlarına ilişkin sosyal
güvenlik prim borcu bulunduğunun idarelerce tespit edilmesi halinde 4734
sayılı Kanunun 10 uncu maddesi uyarınca işlem yapılması gerekmektedir. 4734
sayılı Kanunun 10 uncu maddesinin son fıkrasının (c) bendinde yer alan
“Türkiye’nin veya kendi ülkesinin mevzuat hükümleri uyarınca kesinleşmiş
sosyal güvenlik prim borcu olan” ifadesinden isteklinin tabi olduğu ülke
kanunları gereğince sosyal güvenlik prim borcuna kanunlarda belirtilen
süreler içinde itiraz edilmemesi veya
dava açılmaması yahut dava açılmışsa da kanun yollarından geçerek kesin hüküm
ile son bulması suretiyle kesinleşmiş olmasının anlaşılması gerekmektedir. Sosyal
güvenlik prim borcu olmadığına ilişkin olarak, gerçek kişi isteklilerin
Bağ-Kur prim borcu olmadığına, tüzel kişi isteklilerin ise Sosyal Sigortalar
Kurumuna borcu olmadığına dair belge vermeleri yeterli olacak, tüzel kişi
isteklilerin ortağı olan gerçek kişilerin Bağ-Kur prim borcuna ilişkin belge
istenmeyecektir. Yabancı
istekliler için Kanunun 10 uncu maddesinin (a), (b) ve (g) bentleri için bu
Tebliğde belirtilen açıklamalar çerçevesinde uygulama yapılacaktır. D. 4734
sayılı Kanunun 10 uncu maddesinin son fıkrasının (d) bendine ilişkin olarak,
isteklinin; a) Beyan
üzerine alınan veya maktu olarak belirlenip ödemesi belirli tarihlerde
yapılan vergilerde ödeme vadesi geçmiş olup ödeme yapılmamış ise kesinleşmiş vergi
borcu olduğu, b) Resen,
ikmalen veya idarece yapılan tarhiyatlara karşı dava açma süresi
geçirilmediği sürece, kesinleşmiş vergi borcu olmadığı, c) Resen,
ikmalen veya idarece yapılan tarhiyatlara karşı vergi yargısında dava
açılmışsa bu dava kesin hükme (karar düzeltme aşaması dahil) bağlanana kadar
kesinleşmiş vergi borcu olmadığı, d) Vadesi
geçtiği halde ödenmemiş ancak vergi idaresi tarafından taksitlendirilmiş
vergi borçlarının, vadesindeki ödemeler aksatılmadığı sürece, kesinleşmiş
vergi borcu olmadığı, e) Vergi
borcunun 6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanuna göre
tahsili için vergi idaresince yapılan her türlü işleme karşı vergi yargısında
dava açılması halinde açılan dava kesin hükme bağlanana kadar (karar düzeltme
aşaması dahil) kesinleşmiş vergi borcu olmadığı, kabul
edilecektir. Buna
ilişkin belgelerin gerçek veya tüzelkişinin ticari faaliyetine ilişkin vergi
mükellefiyetinin kayıtlı bulunduğu vergi idarelerinden alınması
gerekmektedir. Yabancı
istekliler için Kanunun 10 uncu maddesinin (a), (b) ve (g) bentleri için bu
Tebliğde belirtilen açıklamalar çerçevesinde uygulama yapılacaktır. E. 4734
sayılı Kanunun 10 uncu maddesinin son fıkrasının (e) bendine ilişkin olarak, 1/1/2003
tarihinde yürürlüğe giren 4734 sayılı Kanunun 10 uncu maddesinin son
fıkrasının (e) bendinde yer alan ihale tarihinden önceki beş yıl içinde,
mesleki faaliyetlerinden dolayı yargı kararıyla hüküm giyen isteklilerin
ihale dışı bırakılacağı, 11 inci maddesinin birinci fıkrasının (a) bendinde;
bu Kanun ve diğer kanunlardaki hükümler gereğince geçici veya sürekli olarak
kamu ihalelerine katılmaktan yasaklanmış olanlar ile 3713 sayılı Terörle
Mücadele Kanunu kapsamına giren suçlardan ve organize suçlardan dolayı
hükümlü bulunanların doğrudan veya dolaylı veya alt yüklenici olarak,
kendileri veya başkaları adına hiçbir şekilde ihalelere katılamayacakları
hüküm altına alınmıştır. 1- Mesleki
Faaliyete İlişkin Mahkumiyet Kararının Kapsamı: Adalet
Bakanlığı Adli Sicil İstatistik Genel Müdürlüğüne bağlı birimlerden alınacak
adli sicil istatistik bilgilerini içeren belgeden veya gerekçeli mahkumiyet
kararından, asli veya feri ceza olarak, 765 sayılı Türk Ceza Kanununun 11, 25
ve 35 inci maddelerinde tanımlandığı şekliyle “muayyen bir meslek ve sanatın
tatili icrası” na ilişkin ceza ile süreli ya da süresiz mahkumiyet hali, 10 uncu maddenin son
fıkrasının (e) bendi kapsamında değerlendirilecektir. İhale dışı
bırakma, ancak yargı kararıyla “tatili icrasına hükmedilen meslek ve sanat”la
sınırlı olmak üzere uygulanabilir. 1/6/2005
tarihinde yürürlüğe giren 5237 sayılı Türk Ceza Kanunu uyarınca; Adalet
Bakanlığı Adli Sicil İstatistik İstatistik Genel Müdürlüğüne bağlı
birimlerden alınacak adli sicil istatistik bilgilerini içeren belgeden veya
gerekçeli mahkumiyet kararından Türk Ceza Kanununun 50/e veya 53/e maddeleri
gereğince “belli bir meslek ve sanatı yapmaktan yasaklanmaya” yahut “bir kamu
kurumunun veya kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşunun iznine tabi bir
meslek veya sanatı kendi sorumluluğu altında serbest meslek erbabı veya tacir
olarak icra etmekten yoksun bırakılmaya”
ilişkin ceza ile süreli ya da süresiz mahkumiyet hali, 10 uncu
maddenin son fıkrasının (e) bendi kapsamında değerlendirilecektir. 2- Süre: 2886
sayılı Devlet İhale Kanununda 4734 sayılı Kanunun anılan maddesine paralel
veya benzer bir hüküm bulunmadığından, 4734 sayılı Kanunun yürürlüğe girdiği
tarihten önce mesleki faaliyetlerinden dolayı hüküm giyen isteklilerin ihale
dışı bırakılıp bırakılmayacağı hususunda uygulamada tereddütler oluştuğu
görülmüştür. Kanunlar
açıkça bir düzenleme bulunmadığı sürece kural olarak yürürlüğe girdikleri
andan itibaren etkili olurlar. İdarelerce
isteklilerin haklarında mesleki faaliyetlerinden dolayı kesinleşmiş
mahkumiyet kararının bulunduğunun tespit edilmesi halinde, ihale tarihinden
önceki beş yıllık sürenin başlangıcı olarak Mahkemece verilen hükmün
kesinleştiği tarih esas alınacaktır. Buna göre
1/1/2003 tarihinden önce kesinleşmiş olsa dahi 4734 sayılı Kanunda belirtilen
esas ve usullere göre yapılan ihalelerde istekliler hakkında ihale tarihinden
önceki beş yıl içinde mesleki faaliyetlerinden dolayı yargı merciilerince
verilmiş mahkumiyet kararı bulunması halinde bu durumdaki isteklilerin 10
uncu maddenin son fıkrasının (e) bendi uyarınca ihale dışı bırakılmaları
gerekmektedir. 3-
Belgelerin Temin Edileceği Yerler: aa)Yerli
İstekliler Yönünden: İsteklinin
gerçek kişi olması halinde; ihale tarihinden önceki beş yıl içinde mesleki
faaliyetleri ile ilgili mahkumiyet kararına ilişkin belgeler Adalet Bakanlığı,
Adli Sicil ve İstatistik Genel Müdürlüğü’ne bağlı birimlerden alınacaktır. İsteklinin
tüzel kişi olması halinde; Türk Ticaret Kanunu hükümleri uyarınca; anonim
şirket ise yönetim kurulu üyelerinin, limited şirket ise şirket müdürü, yoksa
ortaklarının tamamının, kolektif şirket ise ortakların tamamının, komandit
şirkette komandite ortakların hepsinin, komanditer ortaklardan kendilerine
şirketi temsil yetkisi verilmiş olan ortakların, kooperatiflerde yönetim
kurulu üyelerinin Adalet Bakanlığı, Adli Sicil ve İstatistik Genel
Müdürlüğü’ne bağlı birimlerden alacakları belgeler İdarelerce kabul
edilecektir. Öte
yandan, sermaye şirketinde yönetim kurulu üyesi veya limited şirket müdürü
olmasa dahi şirketin idaresinde hakim etkisi bulunan ortak veya ortakların da
10 uncu maddenin son fıkrasının (e) bendi uyarınca adli sicil kaydını ibraz
etmeleri gerekmektedir. bb)
Yabancı İstekliler Yönünden: İsteklinin
gerçek kişi olması halinde; 4734 sayılı Kanunun 11 inci maddesinin birinci
fıkrasının (a) bendinde belirtilen organize suçlara ve 10 uncu maddesinin son
fıkrasının (e) bendine ilişkin adli sicil kayıtlarını, aaa) T.C.
Adalet Bakanlığı Adli Sicil ve İstatistik Genel Müdürlüğüne bağlı
birimlerden, bbb) Uyruğunda
bulundukları ülke mevzuatı uyarınca bu ülkelerin yetkili makamlarından, Almaları
gerekmektedir. İsteklinin
tüzel kişi olması halinde; tüzel kişiliğin kurulduğu ülke mevzuatı uyarınca
şirket müdürleri ile şirket yönetimi veya denetimine ya da şirketi temsile
yetkili olanların 4734 sayılı Kanunun 10 uncu maddesinin son fıkrasının (e)
bendi ile 11 inci maddesinin birinci fıkrasının (a) bendinde belirtilen
organize suçlara ilişkin adli sicil kayıtlarını, 1) T.C.
Adalet Bakanlığı Adli Sicil ve İstatistik Genel Müdürlüğüne bağlı
birimlerden, 2) Ayrıca
tüzel kişiliğin kurulduğu veya sayılanların uyruğunda bulundukları ülke
yetkili makamlarından, Almaları
gerekmektedir. Söz konusu
belgeler, 4734 sayılı Kanunun 10 uncu maddesi son fıkrası (e) bendinde ve 11
inci maddesinin birinci fıkrasının (a) bendinde belirtilen ceza ve mahkumiyet
kararlarına ilişkin ve ülkeleri mevzuatında paralellik taşıyan belge
niteliğinde olması halinde kabul edilecektir. Diğer
taraftan; adli sicil kaydına ilişkin belgelerin düzenlenmesinin mümkün
olmaması halinde bu hususun veya ülke mevzuatı uyarınca düzenlenen
belgelerin, yabancı gerçek kişi isteklinin uyruğunda bulunduğu ya da yabancı
tüzel kişi isteklinin kurulduğu ülkenin Türkiye’deki misyon şefliklerince
veya bu ülkelerdeki Türkiye Cumhuriyeti misyon şefliklerince teyit edilmesi
zorunludur. 4- Yerli
ve Yabancı İstekliler Adına İhaleye Katılacakların Adli Sicil Belgeleri: 4734
sayılı Kanun hükümleri çerçevesinde yerli veya yabancı istekliler adına veya
nam ve hesabına (temsilci, vekil, vasi veya veli olarak) ihalelere
katılanların da 4734 sayılı Kanunun 11 inci maddesinin birinci fıkrasının (a)
bendi kapsamında bulunmamaları gerekmektedir. Bu bakımdan yabancı firmaların
Türkiye mümessili aracılığıyla 4734 sayılı Kanun hükümleri çerçevesinde
yapılacak bir ihaleye katılmaları halinde de, Türkiye mümessilinin Kanunun 11
inci maddesinin birinci fıkrasının (a) bendinde belirtilen durumda olmaması
gerekir. F. İhale
Üzerinde Kalan İsteklilerin Kanunun 10 uncu Maddesinin Son Fıkrasında Sayılan
Durumlarda Olmadığına Dair Belgeleri Sözleşmeden Önce Sunamaması Uygulama Yönetmeliklerinin “İhale dışı bırakılma”
başlıklı maddelerinde; ihaleye katılan aday veya isteklilerden 10
uncu maddenin son fıkrasının (a), (b), (c), (d), (e), (g) ve (i) bentlerinde
belirtilen durumlarda olmadıklarına dair beyanlarını ortaya koyan yazılı
taahhütnameleri başvuru veya teklifleriyle birlikte sunmaları, ihale üzerinde
kalan istekliden ise bu durumlarda olmadığına dair belgelerin sözleşme
imzalanmadan önce sunmaları zorunlu tutulmuştur. Sözleşme imzalanmadan önce
sunulacak bu belgelerin, ihale tarihi itibarıyla isteklinin (a), (b), (c),
(d), (e) ve (g) bentlerinde belirtilen durumlarda olmadığını göstermesi
gerekir. İhale
üzerinde kalan isteklinin ihale tarihi itibarıyla 4734 sayılı Kanunun 10 uncu
maddesinin son fıkrasının (a), (b), (c), (d), (e) ve (g) bentlerinde sayılan
durumlarda olmadığına dair belgeleri veya kesin teminatı vermemesi ya da
sözleşme imzalamaması durumunda, Kanunun 44 üncü maddesi hükümlerine göre,
ekonomik açıdan en avantajlı ikinci teklif fiyatının, ihale yetkilisince
uygun görülmesi kaydıyla, bu teklif sahibi istekliyle sözleşme
imzalanabilecektir. Mücbir
sebep halleri dışında, ihale üzerinde kalan isteklinin ihale tarihi
itibarıyla 4734 sayılı Kanunun 10 uncu maddesinin son fıkrasının (a), (b),
(c), (d), (e) ve (g) bentlerinde sayılan durumlarda olmadığına dair belgeleri
veya kesin teminatı vermemesi ya da sözleşme imzalamaması durumunda, geçici
teminatı gelir kaydedilerek Kanunun 58 inci maddesi gereğince altı aydan az
olmamak üzere bir yıla kadar ihalelere katılmaktan yasaklama kararı
verilecektir. Bu
çerçevede isteklilerin, ihale üzerlerinde kaldığı takdirde ihale tarihi
itibarıyla Kanunun 10 uncu maddesinin son fıkrasının (a), (b), (c), (d), (e)
ve (g) bentlerinde sayılan durumlarda olmadığına dair belgeleri sunmak
zorunda olduklarını, aksi takdirde yukarıda yer alan müeyyidelerin
uygulanacağına dikkat etmeleri gerekmektedir. Anılan
belgelerin “ihale tarihi itibarıyla” isteklilerin durumunu göstermesi
gerektiğinden, isteklilerin ilgili idarelere (vergi daireleri, sigorta
müdürlükleri vb.) yaptığı başvurularda bu belgeleri ihale tarihi itibarıyla
durumlarını gösterecek şekilde istemeleri, adı geçen idarelerin de
isteklilerin ihale tarihi itibarıyla durumunu gösterecek şekilde belgeleri
düzenleyerek vermeleri gerekmektedir. G. İhaleye Katılamayacak Olanlar 1-
İdarenin Ortağı Olduğu Şirketler: 4964
sayılı Kanunla değişik 4734 sayılı Kanunun 11 inci maddesinin üçüncü
fıkrasında, ihaleyi yapan idare bünyesinde bulunan veya idare ile ilgili her
ne amaçla kurulmuş olursa olsun vakıf, dernek, birlik, sandık gibi kuruluşlar
ile bu kuruluşların ortak oldukları şirketlerin, bu idarelerin ihalelerine
katılamayacakları hüküm altına alınmıştır. Ancak uygulamada anılan maddenin
uygulanmasında tereddütler oluştuğu anlaşıldığından idarelerin kurucusu ve
ortağı olduğu şirketlerin o idarelerin yapacakları ihalelere katılıp
katılamayacakları hususunun açıklığa kavuşturulması gerekmiştir. 4734
sayılı Kanunun 11 inci maddesinin üçüncü fıkrasında, “İhaleyi yapan idare
bünyesinde bulunan veya idare ile ilgili her ne amaçla kurulmuş olursa olsun
vakıf, dernek, birlik, sandık gibi kuruluşlar ile bu kuruluşların ortak
oldukları şirketler bu idarelerin ihalelerine katılamazlar.” hükmü yer
almaktadır. 4964 sayılı Kanunun 8 inci maddesiyle 4734 sayılı Kanunun 11 inci
maddesinin üçüncü fıkrasına getirilen değişikliğin gerekçesinde; bazı
şirketlerin salt kurucusunun statüsünden dolayı sonsuza kadar sürecek bir
yasaklama ile karşı karşıya kalmalarının doğuracağı haksızlığın giderilmesi
açısından “vakıf, dernek, birlik, sandık gibi” kuruluşlar tarafından
kurulduğu halde daha sonra bu kuruluşların bünyesinde bulundukları veya
ilgili oldukları idarelerin ihalelerine katılabilmelerine imkan tanındığı,
katılma yasağının yalnız “ortaklık ilişkisinin” varlığı ile sınırlandığı,
“bunların” sözcüğü yerine “bu kuruluşların” ifadesi konularak, söz konusu
yasaklamanın “vakıf, dernek, birlik ve sandık gibi kuruluşlar” tarafından ortak
olunan şirketleri kapsadığı hususunun açıklığa kavuşturulduğu belirtilmiştir. 4964 sayılı Kanunla getirilen hüküm, idarelerin kurdukları şirketlerin
o idarelerin ihalelerine girebileceği biçimde açık düzenleme içermemekle
birlikte; bu değişiklik daha önceki yasağın kaldırılmasını amaçlamaktadır. 4734 sayılı Kanunda yapılan söz konusu değişikliğe paralel olarak
Uygulama Yönetmeliklerinin ilgili maddeleri, “İhaleyi yapan idare bünyesinde bulunan
veya idare ile ilgili her ne amaçla kurulmuş olursa olsun vakıf, dernek,
birlik, sandık gibi kuruluşlar ile bu kuruluşların ortak oldukları şirketler
bu idarelerin ihalelerine katılamazlar” şeklinde değiştirilmiştir. Buna göre, 4734 sayılı Kanun kapsamındaki idarelerin ortak oldukları
şirketlerin, sermaye paylarına bakılmaksızın idarelerin ihalelerine katılması
mümkündür. Ancak, 4734 sayılı Kanun kapsamındaki idarelerin bünyelerinde bulunan
veya idare ile ilgili her ne amaçla kurulmuş olursa olsun vakıf, dernek,
birlik ve sandık gibi kuruluşlar, bünyelerinde bulundukları veya her ne
amaçla kurulmuş olursa olsun ilgili oldukları idarelerin ihalelerine
katılamayacakları gibi, bu statüdeki vakıf, dernek, birlik ve sandık gibi
kuruluşların ortak oldukları şirketler de söz konusu idarelerin ihalelerine
katılamayacaktır. Sonuç itibariyle, 4734 sayılı Kanunun 4964 sayılı Kanunla değişik 11
inci maddesinin (c), (d), (e), (f) bentlerinde belirtilen haller dışında,
idarelerin kurdukları veya ortak oldukları şirketler o idarelerin ihalelerine
katılabilecektir. 2- İdarede Görev Yapanlar: 4734 sayılı
Kanunun 11 inci maddesinin birinci fıkrası uyarınca ihaleyi yapan idarelerin
ihale yetkilisi kişileri ile bu yetkiye sahip kurullarda görevli kişiler,
ihaleyi yapan idarenin ihale konusu işle ilgili her türlü ihale işlemlerini
hazırlamak, yürütmek, sonuçlandırmak ve onaylamakla görevli olanlar, (c ) ve
(d) bentlerinde belirtilen şahısların eşleri ve üçüncü dereceye kadar kan ve
ikinci dereceye kadar kayın hısımları ile evlatlıkları ve evlat edinenler ve
(c) , (d) ve (e) bentlerinde
belirtilenlerin ortakları ile
şirketlerinin görev yaptıkları idarelerin ihalelerine
katılamayacakları hükme bağlanmıştır. Ancak, (c),
(d) ve (e) bentlerinde belirtilen kişilerin yönetim kurullarında görevli
bulunmadıkları veya sermayesinin % 10’undan fazlasına sahip olmadıkları
anonim şirketler bu idarelerin ihalelerine katılabileceklerdir. 3- 4734
sayılı Kanunun 11 inci maddesinde; “Aşağıda
sayılanlar doğrudan veya dolaylı veya alt yüklenici olarak, kendileri veya
başkaları adına hiçbir şekilde ihalelere katılamazlar: a) Bu Kanun
ve diğer kanunlardaki hükümler gereğince geçici veya sürekli olarak kamu
ihalelerine katılmaktan yasaklanmış olanlar ile 3713 sayılı Terörle Mücadele
Kanunu kapsamına giren suçlardan ve organize suçlardan dolayı hükümlü
bulunanlar. b) İlgili
mercilerce hileli iflas ettiğine karar verilenler. c) İhaleyi
yapan idarenin ihale yetkilisi kişileri ile bu yetkiye sahip kurullarda
görevli kişiler. d) İhaleyi
yapan idarenin ihale konusu işle ilgili her türlü ihale işlemlerini
hazırlamak, yürütmek, sonuçlandırmak ve onaylamakla görevli olanlar. e) (c) ve (d)
bentlerinde belirtilen şahısların eşleri ve üçüncü dereceye kadar kan ve
ikinci dereceye kadar kayın hısımları ile evlatlıkları ve evlat edinenleri. f) (c), (d)
ve (e) bentlerinde belirtilenlerin ortakları ile şirketleri (bu kişilerin
yönetim kurullarında görevli bulunmadıkları veya sermayesinin % 10'undan
fazlasına sahip olmadıkları anonim şirketler hariç). İhale konusu
işin danışmanlık hizmetlerini yapan yükleniciler bu işin ihalesine
katılamazlar. Aynı şekilde, ihale konusu işin yüklenicileri de o işin
danışmanlık hizmeti ihalelerine katılamazlar. Bu yasaklar, bunların ortaklık
ve yönetim ilişkisi olan şirketleri ile bu şirketlerin sermayesinin
yarısından fazlasına sahip oldukları şirketleri için de geçerlidir. ……………..” Hükmü
bulunmaktadır. Bu hükümler uyarınca bu Kanun ve diğer kanunlardaki hükümler
gereğince geçici veya sürekli olarak kamu ihalelerine katılmaktan yasaklanmış
olanlar ihalelere katılamayacaklardır. 2531 sayılı Kamu Görevlerinden
Ayrılanların Yapamayacakları İşler Hakkında Kanunun “Yasak ve Süresi”
başlıklı 2 nci maddesinde; “Birinci madde
kapsamına giren yerlerdeki görevlerinden hangi sebeple olursa olsun
ayrılanlar, ayrıldıkları tarihten önceki iki yıl içinde hizmetinde
bulundukları daire, idare, kurum ve kuruluşlara karşı ayrıldıkları tarihten
başlayarak üç yıl süreyle, o daire, idare, kurum ve kuruluştaki görev ve
faaliyet alanlarıyla ilgili konularda doğrudan doğruya veya dolaylı olarak
görev ve iş alamazlar, taahhüde giremezler, komisyonculuk ve temsilcilik
yapamazlar. Özel kanunlardaki yasaklayıcı hükümler saklıdır.”, hükmü yer
almaktadır. Bu maddede getirilmiş olan yasaklama kapsamında sayılmanın ana koşulu,
alınacak görev ve işin girişilecek taahhüdün ya da yapılacak komisyonculuk
veya temsilciliğin daha önce hizmetinde bulunulan daire, idare, kurum ve
kuruluşa “karşı" doğrudan doğruya veya dolaylı bir görev ve iş, taahhüt,
komisyonculuk veya temsilcilik niteliğinde bulunmasıdır. Ancak bu faaliyetin
ilgilinin daha önceki görev ve faaliyet alanı ile ilgili olması gereklidir.
Dolayısıyla, anılan Kanun kapsamında belirtilen görevlerinden ayrıldıktan
sonra özel sektörde faaliyet gösteren kamu görevlileri, Kanunun 2 nci
maddesinde belirtilen süre boyunca, yine maddede belirtilen faaliyetlerde
bulunamayacaklardır. Ancak bu kişilerin, özel sektörde istekli sıfatını
taşıyabilecek bir işletmede personel olarak istihdam edilmesi ve bu
işletmenin de personelinin ayrıldığı daire, kurum ve kuruluşun ihalesine
girmesi durumunda, anılan personelin, çalışmakta olduğu işletmede bir
ortaklığının ya da sermaye bağının bulunmaması durumunda, söz konusu
faaliyetin 2531 sayılı Kanunun 2 nci
maddesinde belirtilen “doğrudan doğruya veya dolaylı olarak görev ve iş alma,
taahhüde girme, komisyonculuk ve temsilcilik yapma” olarak sayılmaması
gerekmektedir. Diğer
taraftan maddenin (f) bendine göre; ihaleyi yapan idarenin ihale konusu işle
ilgili her türlü ihale işlemlerini hazırlamak, yürütmek, sonuçlandırmak ve
onaylamakla görevli olanların ortakları ile şirketleri (bu kişilerin yönetim
kurullarında görevli bulunmadıkları veya sermayesinin % 10'undan fazlasına
sahip olmadıkları anonim şirketler hariç) o idarenin ihalesine
katılamayacaklardır. Anılan düzenleme, söz konusu kişilerin ihaleye girecek
şirketlerin yönetim kurullarında görevli bulunmalarının ihaleye katılımı
engelleyici bir husus olduğunu öngörmüş ve bu durumu doğrudan şirket ortağı olmak
koşuluyla ilişkilendirmemiştir. Bu nedenle, 4734 sayılı Kamu İhale Kanununun
11 inci maddesinin (c), (d), (e) ve (f) bentlerine göre, ihaleyi yapan
idarelerin ihale yetkilisi kişileri ile bu yetkiye sahip kurullarda görevli
kişilerin ve ihale konusu işle ilgili her türlü ihale işlemlerini hazırlamak,
yürütmek, sonuçlandırmak ve onaylamakla görevli olanların ve bunların (yani
4734 sayılı Kamu İhale Kanununun 11 inci maddesinin (c) ve (d) bentlerinde
belirtilenlerin) eşleri ve üçüncü dereceye kadar kan ve ikinci dereceye kadar
kayın hısımları ile evlatlıkları ve evlat edinenlerin, aynı zamanda ihaleye
katılacak isteklinin yönetim kurullarında görevli olmaları durumunda, bu
tüzel kişiliğin söz konusu idarenin yapacağı ihalelere doğrudan veya dolaylı
veya alt yüklenici olarak, kendileri veya başkaları adına hiçbir şekilde
katılmaları mümkün bulunmamaktadır. X- Yapım İşleri İhalelerinde Teklif ve Sözleşme
Türünün Tespitinde Uyulması Gereken Hususlar Kuruma
yapılan şikayet başvuruları ve görüş isteme yazılarından, bazı idarelerin
4734 sayılı Kanunun 62 nci maddesinin (c) bendine aykırı olarak teklif birim
fiyat esasına göre teklif almak suretiyle ihale yaptıkları anlaşılmıştır. Bilindiği
gibi 4734 sayılı Kanunun 62 nci maddesinin (c) bendinde; “Yapım işlerinde arsa
temin edilmeden, mülkiyet, kamulaştırma ve gerekli hallerde imar işlemleri
tamamlanmadan ve uygulama projeleri yapılmadan ihaleye çıkılamaz. Uygulama
projesi bulunan yapım işlerinde anahtar teslimi götürü bedel teklif alınmak
suretiyle ihale yapılması zorunludur. Ancak, doğal afetler nedeniyle uygulama
projesi yapılması için yeterli süre bulunmayan yapım işlerinde ön veya kesin
proje ile işin yapımı sırasında belli aşamalarda arazi ve zemin etütleri
gerektirmesi nedeniyle ihaleden önce uygulama projesi yapılamayan, bina
işleri hariç, yapım işlerinde ise kesin proje ile ihaleye çıkılabilir. Bu
işlerin uygulama projesi yapılabilen kısımlar için anahtar teslimi götürü
bedel, uygulama projesi yapılamayan kısımlarda ise her bir kalem iş için
birim fiyat teklif almak suretiyle ihale yapılabilir…” hükmüne yer
verilmiştir. Anılan
bent hükmünün gerekçesi; “Yapım
işlerinde arsa temin edilmiş, mülkiyet, kamulaştırma ve imar işlemleri ve
uygulama projeleri tamamlanmış şekilde ihale yapılması gereği öngörülmüştür.
Uygulama projesi yapılan işlerde, işin her türlü ayrıntılı özellikleri
tanımlanmış olacağından, işin miktarı ile toplam bedelin sabit olduğu anahtar
teslimi götürü bedel teklif alınması zorunluluğu getirilmiştir. Ancak, gerçekleşen
doğal afetler nedeniyle uygulama projesi yapılması için yeterli süre
bulunmayan işlerde ön proje ile, işin yapımı sırasında belli aşamalarda arazi
ve zemin etütleri gerektirmesi nedeniyle ihaleden önce uygulama projesi
yapılamayan enerji,su, ulaşım, altyapı ve haberleşme sektörlerindeki yapım
işlerinde ise kesin proje ile ihaleye çıkılmasına imkan tanınmıştır.”
şeklindedir. 4734
sayılı Kamu İhale Kanununun “Genel Gerekçesi”nde ise; “Yapım işlerinde, idarelerce yeterli etüt ve fizibilite çalışmaları
yapılmadan ön proje ile ihaleye çıkılması nedeniyle yatırım maliyetleri
gerçekçi bir şekilde belirlenmediğinden, işler öngörülen bedellerin üzerinde
ve daha uzun sürede tamamlanmaktadır. Bu durumun önlenmesi amacıyla, doğal
afetler veya arazi ve zemin etüdü gerektirmesi nedeniyle ihale öncesinde
uygulama projesi yapılamayanlar hariç, yapım işlerinin uygulama projeleri
yapılarak ihale edilmesi zorunluluğu getirilmiştir.”ifadesi yer
almaktadır. 4734
sayılı Kanunun Tanımlar başlıklı 4
üncü maddesinde; “Ön proje: Belli bir
yapının kesin ihtiyaç programına göre; gerekli arazi ve zemin araştırmaları
yapılmadan, bilgilerin halihazır haritalardan alındığı, çevresel etki
değerlendirme ve fizibilite raporları dahil elde edilen verilere dayanılarak
hazırlanan plân, kesit, görünüş ve profillerin belirtildiği bir veya birkaç
çözümü içeren proje, Kesin proje: Belli bir
yapının onaylanmış ön projesine göre; mümkün olan arazi ve zemin
araştırmaları yapılmış olan, yapı elemanlarının ölçülendirilip
boyutlandırıldığı, inşaat sistem ve gereçleri ile teknik özelliklerinin
belirtildiği proje, Uygulama
projesi: Belli bir yapının onaylanmış kesin projesine göre
yapının her türlü ayrıntısının belirtildiği proje,” olarak
ifade edilmiştir. 4734
sayılı Kanunun 62 nci maddesinin (c) bendinde, yapı türlerine göre gerekli
olan proje seviyeleri belirtilmeden önce, genel kural olarak, “tüm yapım
işlerinde arsa temin edilmeden, mülkiyet, kamulaştırma ve gerekli hallerde
imar işlemleri tamamlanmadan ve uygulama projeleri yapılmadan ihaleye
çıkılamaz” hükmü getirilmiştir. Anılan madde hükmü gerekçeleri ile birlikte
değerlendirildiğinde; yapı türlerine göre hangi proje seviyesinde ihaleye
çıkılması gerektiği ve bu proje seviyesine bağlı olarak ne tür teklif
alınacağının düzenlendiği görülmektedir. Ancak, genel kural, aşağıda istisna olarak belirtilecek haller
haricinde tüm yapım işleri için uygulama projesi üzerinden anahtar teslimi
götürü bedel teklif alınmak suretiyle ihaleye çıkılması yönündedir. Maddenin
devamında ise, genel kuralın istisnaları sayılmıştır. İlk istisna, doğal
afetler nedeniyle uygulama projesi yapılması için yeterli süre bulunmayan
yapım işleri için getirilen istisnadır. Bu tür işlerde ön veya kesin proje
ile ihaleye çıkılabilecektir. İkinci istisna ise, işin yapımı sırasında belli
aşamalarda arazi ve zemin etütleri gerektirmesi nedeniyle ihaleden önce
uygulama projesi yapılamayan işler için getirilmiştir. Bina işleri hariç
olmak üzere, idarelere tanınan bu istisnada, kapsama giren söz konusu işler
kesin proje ile her bir kalem iş için birim fiyat teklif almak suretiyle
ihale edilebilecektir. Yukarıda
belirtilen Kanun hükmü ve gerekçeleri
birlikte değerlendirildiğinde, uygulamada idarelerin teklif birim fiyat üzerinden
ihaleye çıkılmasını öngördükleri durumlarda, yaklaşık maliyet çalışmasından
önce, söz konusu usule göre ihaleye çıkılmasına karar verilmesine ilişkin
objektif gerekçeleri açık ve net olarak ortaya koymaları ve bu hususu teklif
türünün belirlenmesine ilişkin standart formda (Standart Form KİK:0001.2/Y)
belirtmeleri gereklidir. Ayrıca, işin yapımı sırasında belli aşamalarda arazi
ve zemin etüdü gerektirmesi nedeniyle teklif birim fiyat usulüne göre
çıkılmasına karar verilen ihalelerde hangi tür arazi ve zemin etütlerinin
işin yapımı aşamasında yapılması gerektiği konusunda detaylı bilgi de,
standart formun gerekçe bölümünde yazılacaktır. XI-
Mal Alım İhalelerinde Teknik Şartnameler
4734
sayılı Kanunun 12 nci maddesinde; ihale konusu işlerin teknik kriterlerine
ihale dokümanının bir parçası olan teknik şartnamelerde yer verileceği;
belirlenecek teknik kriterlerin verimliliği ve fonksiyonelliği sağlamaya
yönelik olacağı, rekabeti engelleyici hususlar içermeyeceği ve bütün
istekliler için fırsat eşitliği sağlayacağı hüküm altına alınmıştır. İdarelerce
hazırlanacak teknik şartnamelerde, belli bir marka, model, patent, menşei,
kaynak veya ürün belirtilemeyecek ve belirli bir marka veya modele yönelik
özellik ve tanımlamalara yer verilemeyecektir. Ancak, ulusal ve/veya
uluslararası teknik standartların bulunmaması veya teknik özelliklerin
belirlenmesinin mümkün olmaması hallerinde "veya dengi" ifadesine
yer verilmek şartıyla marka veya model belirtilebilecektir. Özellikle
yedek parça alımlarında bu konuda tereddütler yaşandığı anlaşılmakta olup,
yedek parça alımlarında, ihale konusu işin tanımının yapılabilmesi için,
yedek parçasına ihtiyaç duyulan ana malın marka ve modeli belirtilerek teknik
şartname düzenlenebilecektir. Teknik
şartnamelerin hazırlanması sırasında, TSE tarafından Türk Standardı
belirlenmişse bu standartlardan faydalanılabilecektir. Belirlenecek teknik
kriterler, verimliliği ve fonksiyonelliği sağlamaya yönelik olacak, rekabeti
engelleyici hususlar içermeyecek ve bütün istekliler için fırsat eşitliği
sağlayacaktır. Teknik şartnamelerde, varsa ulusal ve/veya uluslararası teknik
standartlara uygunluğu sağlamaya yönelik düzenlemeler de yapılabilecektir. Şartnamelerde
aynı ürüne ilişkin TSE Belgesi ve
Kalite Uygunluk Belgesi (TSEK)
sunulmasına ilişkin düzenlemeler yapılmaktadır. Türk Standartlarına Uygunluk Belgesi, Türk
Standardı bulunan konularda, İmalatta Yeterlilik Belgesi almaya hak kazanmış
firmaların söz konusu ürünlerinin ilgili Türk Standartlarına uygunluğunu
belirten ve akdedilen sözleşme ile TSE markası kullanma hakkı veren, üretici
firma adına düzenlenen ve geçerlilik süresi bir yıl olan belgedir. TSE
markası; üzerine veya ambalajına konulduğu malların ilgili Türk Standardına
uygun olarak imal edilip, piyasaya arz edildiklerini ve mamülle alakalı bir
problem ortaya çıktığında Türk Standardları Enstitüsü’nün garantisi altında
olduğunu ifade eden, TSE ile yapılacak bir sözleşme çerçevesinde
kullanılabilen beş ayrı tipte tescil edilen markadır. Kalite Uygunluk Belgesi
(TSEK) ise Türk Standardı bulunmayan konularda, İmalatta Yeterlilik Belgesi
almaya hak kazanmış firmaların söz konusu ürünlerinin ilgili uluslararası
veya ilgili ülkelerin Standardlarına veya TSE tarafından kabul edilmiş teknik
özelliklere uygunluğunu belirten ve TSEK markası kullanma hakkı verilen firma
adına düzenlenen geçerlilik süresi bir yıl olan belgedir. TSEK markası, henüz
Türk Standardı hazırlanmamış malların üzerine veya ambalajına konulur
ve bunların ilgili milletlerarası veya diğer ülkelerin standartlarına veya
Enstitü tarafından kabul edilen teknik özelliklere uygun olarak imal edilip
piyasaya arz edildiklerini ve mamülle alakalı bir problem ortaya çıktığında
Türk Standardları Enstitüsü’nün garantisi altında olduğunu ifade eder. TSE
ile yapılacak bir sözleşme çerçevesinde kullanılabilen ve dört ayrı tipte
tescil edilen markadır. İdarelerce
hazırlanan idari ve teknik şartnamelerde, ihaleye katılacak isteklilerden
ihale konusu alımla ilgili ulusal ve/veya uluslararası standartlara ve/veya
normlara uygunluk belgesinin istenmesi amacıyla bazı hükümlere yer verildiği
görülmektedir. Ancak, bu standartların/belgelerin statüleri ve kullanılma
yerleri konusunda yeterli bilgiye sahip olunmadan söz konusu hükümlerin
düzenlenmesi nedeniyle, gerek ihaleye katılım aşamasında gerekse tekliflerin
değerlendirilmesi aşamasında idareler ile istekliler arasında sorunlar ortaya
çıkmaktadır. Mevcut
uygulamada ihale dokümanında; amaca uygun herhangi bir ayrım yapmaksızın
birbiri yerine kullanılması mümkün olmayan ürün standardına yönelik belgeler ile üretici firmanın
kalite yönetim sistemine ilişkin belgelerin birlikte istenildiği, herhangi
bir standart belirlemesi veya belgelendirme
yapması söz konusu olmayan yabancı ülke kuruluşları da dahil olmak
üzere, ulusal veya uluslararası standart belirleyen kuruluşlar,
kalite/standarda uygunluk belgesi düzenleyen kuruluşlar ile ihale konusu
ürünle ilgisi bulunmayan standardın/kuruluşun birlikte sayıldığı, bazen de
sadece yabancı bir ülkede geçerli olan ulusal standartların arandığı ve hangi
belgenin diğerinin yerine kabul edileceğinin (eşdeğer belgelerin) veya bir
diğerinin yerine kullanılması öngörülmeyen belge/işaretin hangileri olduğunun
açıkça belirtilmediği görülmektedir. Hangi
belgelerin bulunması halinde teklifin yeterli görüleceği hususundaki
belirsizlik nedeniyle, ihale komisyonunca tekliflerin değerlendirilmesi
aşamasında sunulan tekliflerin değerlendirilerek ihalenin
sonuçlandırılabilmesi de mümkün bulunmamaktadır. Bu
nedenle, idarelerce ihale dokümanının hazırlanması aşamasında ihale konusu
malın piyasaya arzına ilişkin diğer mevzuat hükümleri de dikkate alınarak;
istenilmesi zorunlu belge, işaret ve benzeri isteklerin tespit edilmesi ve
bunlara ihale dokümanında yer verilmesi gerekmektedir. Bunun yanında ihale
dokümanında belirtilmek kaydıyla Uygulama Yönetmeliklerindeki hükümlere uygun
olarak kalite veya kalite sistem belgeleri veya işaretleri istenebilir.
Ancak, öncelikle istenilecek belgenin ne olduğunun ve hangi şartları
taşımasının zorunlu olduğu hususunun gerektiğinde ilgili kuruluşlardan da
görüş almak suretiyle belirlenmesi ve daha sonra ihale dokümanlarında bu
hususa yer verilmesi gerekmektedir. Yine 4734
sayılı Kanunun 10 uncu maddesinde mesleki ve teknik yeterliğin belirlenmesi
için; ihale konusu işin ihale dokümanında belirtilen standartlara uygunluğunu
gösteren, uluslar arası kurallara uygun şekilde akredite edilmiş kalite
kontrol kuruluşları tarafından verilen sertifikaların istenebileceği hüküm
altına alınmıştır. Yönetmelikte
ayrıca; “İdareler,
ihale konusu mallara ilişkin olarak alımın niteliğini göz önünde bulundurarak
imalatta yeterlik belgesi, ürün belgeleri, kalite uygunluk belgesi, kalite
yönetim sistem belgesi, laboratuar yeterlilik belgesi, çevre yönetim sistem
belgesi, personel belgelendirilmesine ilişkin olarak sertifika ve belge
isteyebilir. Bu belge ve sertifikaların, Türk Akreditasyon Kurumu tarafından
akredite edilen belgelendirme kuruluşları veya Uluslararası Akreditasyon
Forumu Karşılıklı Tanınma Antlaşmasında yer alan ulusal akreditasyon
kurumlarınca akredite edilmiş belgelendirme kuruluşları tarafından
düzenlenmesi zorunludur.Bu belgelendirme ve kalite kontrol kuruluşlarının
Uluslararası Akreditasyon Forumu Karşılıklı Tanınma Antlaşmasında yer alan
ulusal akreditasyon kurumlarınca akredite edilmiş belgelendirme kuruluşu olduklarının Türk Akreditasyon Kurumundan alınacak bir
yazı ile teyit edilmesi gerekir. Türk Akreditasyon Kurumu tarafından akredite
edildiği duyurulan belgelendirme kuruluşları tarafından verilen belge ve
sertifikalar için Türk Akreditasyon Kurumundan teyit alınması zorunlu
değildir…” hükmüne yer verilmiştir. Bazı
idarelerce ihale dokümanında Yönetmeliğin ilgili maddelerine aykırı olarak kalite ile ilgili belge ve
sertifikaların belirli bir belgelendirme kuruluşunun ismi belirtilerek istenildiği
görülmektedir. İhale dokümanında kalite belgelerine ilişkin bir düzenleme
yapıldığında herhangi bir belgelendirme kuruluşunun isminin belirtilmemesi
gerekmektedir. İsteklilerce sunulan kalite ile ilgili belge ve sertifikaların
değerlendirilmesi, bu belgelerin Yönetmelikteki düzenlemeye uygun
belgelendirme kuruluşlarınca düzenlenmiş olup olmadığı çerçevesinde
yapılmalıdır. XII- İhale İlanı ve İhale Dokümanına
İlişkin Açıklamalar A. İhale İlanının Yapılış Şekline İlişkin Hususlar 4734
sayılı Kanunun 13 üncü maddesinin birinci fıkrasının (b) bendine göre eşik
değerin altındaki ihaleler için ihale ile işin yapılacağı yerin farklı olduğu
durumlarda ihalenin ve işin yapılacağı yerde çıkan gazetelerin en az ikisinde
en az birer defa ilan yapılma zorunluluğu bulunmaktadır. İhale ile işin
yapılacağı yerin farklı olduğu durumlarda, ihalenin ve işin yapılacağı yerde
çıkan gazetelerde birer defa olmak üzere toplam iki defa ilan yapılması
yeterlidir. İhale ile işin yapılacağı yerin aynı olduğu durumlarda ise farklı
gazetelerde olmak üzere toplam iki defa ilan yapılması yeterli olacaktır. Ayrıca işin yapılacağı yerin birden fazla olduğu durumlarda, işin
yapılacağı her yerde ilan yapılma zorunluluğu bulunmayıp, işin ağırlıklı
olarak yapılacağı bir yerde ilan yapılması yeterli olacaktır. İhale veya işin yapılacağı yerde gazete çıkmaması halinde ilân, aynı
süreler içinde ilgili idare ile hükümet ve belediye binalarının ilân
tahtalarına asılacak yazılar ve belediye yayın araçları ile yapılır. İhale ve
işin yapılacağı yerin aynı olduğu durumlara ilişkin olarak söz konusu yerde
tek bir gazete çıkması halinde ise ikinci gazetede yapılacak ilân, aynı
süreler içinde ilgili idare ile hükümet ve belediye binalarının ilân
tahtalarına asılacak yazılar ve belediye yayın araçları ile yapılacaktır. Bu
işlemler bir tutanakla belgelenir. İşin veya ihalenin yapılacağı yer belirlenirken, büyükşehirlerde
büyükşehir belediye sınırları, diğer yerlerde belediye sınırları, işin veya
ihalenin yapılacağı yerin belediye sınırları dışında olduğu durumlarda ise
mülki sınırlar dikkate alınarak ilan yapılacaktır. Belediye sınırları dışında
kalan yerler için yapılacak ilanlar, mülki sınırlar dikkate alınarak bağlı
olunan ilçe veya il merkezinde yapılır. İhalenin ve işin yapılacağı yerde yapılacak ilanlar Basın İlan Kurumu
aracılığıyla belirlenen gazetelerde yapılacaktır. Bu bağlamda, yaklaşık
maliyeti eşik değerin altında olan ihalelere ilişkin ilanların
yayımlanmasında idarelerce; İlgisine göre, ihale veya işin
yapılacağı yerin bulunduğu belediye sınırları içinde, Basın İlan Kurumunun
güncel listesinde ismi belirtilen gazete bulunup bulunmadığının
araştırılması, Bu nitelikte birden fazla gazete var ise, ilanın Basın İlan Kurumu
Şubesi veya Valilik aracılığıyla, bu makamlarca 195 sayılı Kanun hükümleri
esas alınmak suretiyle belirlenecek gazetede yayımlatılması, İhalenin veya işin yapılacağı yerin bulunduğu belediye sınırları
içinde bu nitelikte sadece bir gazete bulunması halinde, ilanın yine Basın İlan
Kurumu Şubesi veya Valilik aracılığıyla söz konusu gazetede yayımlatılması, Bu nitelikte gazete bulunmaması halinde ise, ilanın, ilgili idare ile
hükümet ve belediye binalarının ilân tahtalarına asılacak yazılar ve belediye
yayın araçları ile yapılması, Gerekmektedir. B. İhale İlanlarındaki Hatalı
Hususların Düzeltilmesi 4734 sayılı Kanunun “İlânın Uygun Olmaması” başlıklı 26 ncı
maddesinde; “13, 24 ve 25 inci maddelerdeki hükümlere uygun olmayan ilânlar
geçersizdir. Bu durumda, ilân bu maddelere uygun bir şekilde yenilenmedikçe
ihale veya ön yeterlik yapılamaz. Ancak, 13 üncü maddede belirtilen ilânın yapılmaması veya ilân
sürelerine uyulmaması halleri hariç, yapılan ilânlarda 24 ve 25 inci madde
hükümlerine uygun olmayan hatalar bulunması durumunda, idarelerce ilânların
yayımlanmasını takibeden on gün içinde hatalı hususlar için düzeltme ilânı
yapılmak suretiyle ihale veya ön yeterlik gerçekleştirilebilir.” Hükmü yer
almaktadır. Anılan hüküm uyarınca, 4734 sayılı Kanunun 13, 24 ve 25 inci
maddelerdeki hükümlere uygun olarak yapılmayan ilanlar geçersizdir. Bu
durumlarda, hatalı olarak yayımlanan ilanlar Kanunun 13, 24 ve 25 inci
maddelerdeki hükümlere uygun olarak yeniden yapılmadıkça, ihale veya ön
yeterlik gerçekleştirilemez. Ancak, bu genel kuralın istisnası olarak, yapılan ilânlarda 4734
sayılı Kanunun 24 ve 25 inci madde hükümlerine uygun olmayan hatalar
bulunması durumunda, ilan yeniden yapılmadan, idarelerce hatalı ilânın
yayımlanmasını takibeden on gün içinde hatalı hususlar için düzeltme ilânı yapılmak
suretiyle ihale veya ön yeterlik gerçekleştirilebilir. İdarelerce, ilanlarda yer alan hatalı hususlar için düzeltme ilanı
yapılmak suretiyle ihale ve ön yeterliğe devam edilmesi konusunda dikkat
edilmesi gereken en önemli husus, 4734 sayılı Kanunun “İhale ilan süreleri ve
kuralları” nı belirleyen 13 üncü maddesinde belirlenen yerlerde ve belirlenen
zamanlarda yapılmayan ilanların düzeltilemeyeceğidir. Hatalı ilanların
düzeltilmesine imkan tanıyan 26 ncı maddenin ikinci fıkrasında, 13 üncü
maddede belirtilen ilânın yapılmaması veya ilân sürelerine uyulmaması halleri
hariç, denilmek suretiyle, Kanunun 13 üncü maddesinde belirlenen yerde ve
belirlenen zamanlarda yapılmayan ilanların, düzeltme ilanı yapılmak suretiyle
düzeltilemeyeceği ve bu ilanlara dayalı olarak ihale ve ön yeterliğim
gerçekleştirilemeyeceği ifade edilmiştir. Bu durumda yapılan ilanlar geçersiz
kılınarak, 4734 sayılı Kanunun13, 24 ve 25 inci maddelerdeki hükümlerine
uygun bir şekilde ilanların yeniden yapıldıktan sonra ihale veya ön yeterliğin
gerçekleştirilmesi gerekmektedir. İlanlarda
yer alan hatalı hususlar için düzeltme ilanı yapılmak suretiyle ihale ve ön
yeterliğe devam edilmesi konusunda bir başka dikkat edilecek husus, hatalı
hususların düzeltilmesi için tanınan azami 10 günlük sürenin aşılmaması
gereğidir. Bununla birlikte 10 günlük sürenin son gününün resmi tatile
gelmesi halinde düzeltme ilanı, takip eden ilk iş günü yayımlanabilecektir.
Kanunun 24 ve 25 inci maddelerine ilişkin olarak yapılan hataların düzeltilme
ilanı yayınlamak suretiyle düzeltilmesi için Kanunun 26 ıncı maddesi ile
tanınan azami süre, hatalı ilânın yayımlanmasını takip eden on gün olarak
sınırlandırılmıştır. Hatalı hususlara ilişkin yapılacak düzeltme ilanını
geçerli olabilmesi için, düzeltme ilanının, hatalı ilânın yayımlandığı yerde,
hatalı ilânın yayımlanmasını takip eden on gün içinde yayımlanması
gerekmektedir. Bu şekilde yapılmayan düzeltme ilanları geçerli olmadığından
ve hatalı hususların bulunduğu ihale ilanları ile de ihale ve ön yeterliğe
devam edilmesi mümkün olmadığında, bu durumda ihale veya ön yeterlik ilanları
yenilenmedikçe ihale veya ön yeterlik yapılamayacaktır. C. Zeyilname İle İhale Dokümanında
Değişiklik Yapılması 4734 sayılı Kanunun “İhale Dokümanında Değişiklik veya Açıklama
Yapılması” başlıklı 29 uncu maddesinde; “İlân yapıldıktan sonra ihale dokümanında değişiklik yapılmaması
esastır. Değişiklik yapılması zorunlu olursa, bunu gerektiren sebep ve
zorunluluklar bir tutanakla tespit edilerek önceki ilânlar geçersiz sayılır
ve iş yeniden aynı şekilde ilân olunur. Ancak, ilân yapıldıktan sonra, tekliflerin hazırlanmasını veya işin
gerçekleştirilmesini etkileyebilecek maddi veya teknik hatalar veya
eksikliklerin idarece tespit edilmesi veya isteklilerce yazılı olarak
bildirilmesi halinde, ihale dokümanında değişiklikler yapılabilir. Yapılan bu
değişikliklere ilişkin ihale dokümanının bağlayıcı bir parçası olan
zeyilname, son teklif verme gününden en az on gün öncesinde bilgi sahibi
olmalarını temin edecek şekilde ihale dokümanı alanların tamamına gönderilir.
Zeyilname ile yapılan değişiklikler nedeniyle tekliflerin hazırlanabilmesi
için ek süreye ihtiyaç duyulması halinde, ihale tarihi bir defaya mahsus
olmak üzere en fazla yirmi gün zeyilname ile ertelenebilir. Zeyilname
düzenlenmesi halinde, teklifini bu düzenlemeden önce vermiş olan isteklilere
tekliflerini geri çekerek, yeniden teklif verme imkanı sağlanır.” Hükmü yer
almaktadır. Anılan hüküm gereğince, ilân yapıldıktan sonra ihale dokümanında
değişiklik yapılmaması esastır. İlan yapıldıktan sonra, ihale dokümanında
ihalenin devamını engelleyecek bir durumun ortaya çıkması sonucu dokümanda
değişiklik yapılması zorunlu olursa, bunu gerektiren sebep ve zorunluluklar
bir tutanakla tespit edilerek önceki ilânlar geçersiz sayılır ve iş yeniden aynı
şekilde ilân olunur. Bu genel ilkenin bir istisnası olarak, ilân yapıldıktan sonra,
tekliflerin hazırlanmasını veya işin gerçekleştirilmesini etkileyebilecek
maddi veya teknik hatalar veya eksikliklerin idarece tespit edilmesi veya
isteklilerce yazılı olarak bildirilmesi halinde, ihale dokümanında
değişiklikler yapılabilmesi mümkündür. Bu durumda, yapılan değişikliklere
ilişkin ihale dokümanının bağlayıcı bir parçası olan zeyilname düzenlenir ve
düzenlenen zeyilnamelerin son teklif verme gününden en az on gün öncesinde
bilgi sahibi olmalarını temin edecek şekilde ihale dokümanı alanların
tamamına gönderilmesi gerekir. Ayrıca zeyilname ile ihale dokümanında değişiklikler yapılması
nedeniyle tekliflerin hazırlanabilmesi için ek süreye ihtiyaç duyulması halinde,
bir defaya mahsus olmak üzere ihale tarihinin de en fazla yirmi gün süreyle
aynı zeyilname ile ertelenebilmesi de mümkündür. Ancak ilanda yapılacak düzeltmeler sadece 4734 sayılı Kanunun 26 ncı
maddesinde belirtilen hallerle sınırlı olarak ve ilanın yayımlanmasını takip
eden 10 gün içinde yapılabileceğinden bu süre geçtikten sonra ihale
dokümanının ilana yansıyan hükümleri ile ilgili olarak zeyilname düzenlenmesi
mümkün bulunmamaktadır. D. CD Ortamında Hazırlanan İhale Dokümanının
Güvenliğinin Sağlanması ve Buna İlişkin Esaslar Uygulama Yönetmeliklerinin ihale ve/veya ön yeterlik dokümanının
hazırlanması ve satılmasına ilişkin hükümleri uyarınca, gerekli güvenlik
önlemlerinin alınması kaydıyla, ihale ve/veya ön yeterlik dokümanlarının
“compact disc (CD)” ortamında hazırlanarak aday ve isteklilere satılması
mümkün bulunmaktadır. Bu hükümler uyarınca, ihale ve/veya ön yeterlik dokümanlarını “compact
disc (CD)” ortamında hazırlayarak aday veya isteklilere satmak isteyen
idarelerin, bu ortamda satılan ihale ve/veya ön yeterlik dokümanlarında
sonradan değişiklik yapılabilmesinin engellenmesi amacıyla, aşağıda
belirtilen güvenlik önlemlerini almaları zorunludur. İhale ve/veya ön yeterlik dokümanını “compact disc (CD)” ortamında
hazırlamak ve satmak isteyen idarelerce hazırlanan CD’ lerin; 1- Kalıcı bir kalemle numaralandırılması, üzerlerine hangi ihaleye ait
olduğunun yazılması ve tarih atılarak idare yetkilisince paraflanması, 2- İçinde yer alan dokümanları ve formatlarını belirten bir
içindekiler listesinin CD içindeki bir dosyaya işlenmesi, 3- Bir
defa yazılabilir nitelikte (CD-R) türünde olması,
yazılabilir-değiştirilebilir nitelikte olan (CD-RW) türünde CD’lerin
kullanılmaması, 4- Yazıldıktan sonra tekrar yazılmasını ve değiştirilmesini engellemek
amacıyla yazma oturumu (session)’ nun kapatılması, 5- 0272-1E6E şeklindeki CD Birim Seri Numarası ve varsa diğer ayırt
edici numaralarının ihale dokümanı satın alma belgesine işlenmesi, Gerekmektedir. Aday ve/veya istekliler tarafından CD ortamında satın alınan ihale
ve/veya ön yeterlik dokümanında yer
alan bilgilerle, idarece hazırlanan asıl dokümanda yer alan bilgiler arasında
maddi veya teknik hatalar ile eksiklikler olması halinde, ihale ve/veya ön
yeterlik şartnamelerinde yer alan, “İstekli, ihale dokümanını oluşturan
belgelerin aslına uygunluğunu ve belgelerin tamam olup olmadığını kontrol
eder. İdare bu incelemeden sonra isteklinin, ihale dokümanını oluşturan
belgelerin tamamını aslına uygun olarak teslim aldığına dair, dizi pusulası üzerine yazılarak imzalanmış beyanını
alır,” hükmü uyarınca işlem yapılacaktır. Bunun yanında, “compact disc (CD)” ortamında hazırlanan ihale ve/veya
ön yeterlik dokümanında değişiklik
veya açıklama yapılmasına ihtiyaç duyulması halinde 4734 sayılı Kanunun 29
uncu maddesi çerçevesinde gerekli değişiklik ve açıklamalar yazılı olarak
veya yukarıdaki esaslar çerçevesinde CD ortamında yapılabilecektir. E. Yapım İşlerinde Çalışılmayacak
Günler Kuruma yapılan başvurulardan, bazı idarelerin yapım işlerine ilişkin
sürelerin hesabında çalışılmayacak günleri hesaba katmadıkları, isteklilerin
de bu durumu dikkate almadan teklif verdikleri, sözleşme imzalandıktan sonra
yüklenici ile idareler arasında bu konuda ihtilaflar yaşandığı görülmüştür.
Bilindiği gibi, 4734 sayılı Kanunun 24 üncü maddesine göre işin başlangıç ve
bitiş tarihinin ilanda belirtilmesi, 4735 sayılı Kanunun 7 inci maddesine
göre de işin süresinin sözleşmede belirtilmiş olması zorunludur. Anılan
hükümler çerçevesinde Kurumca yapım işlerine ilişkin hazırlanan tip idari
şartnamelerde işin başlama ve bitiş tarihine ilişkin düzenleme bulunduğu
gibi, ihale konusu işe ilişkin fen noktasından çalışılmayacak günlerin
belirtilmesine dönük düzenleme de bulunmaktadır. Aynı şekilde yapım işlerine
ilişkin tip sözleşmelerin 10 uncu maddelerinde de işin fen noktasında
çalışılmayacak sürelerin belirtileceği bölümler bulunmakta ve bu maddelerde,
işin süresinin hesabında bu sürelerin hesaba katılmış olduğu ve
çalışılmayacak günler için süre uzatımı verilmeyeceğine ilişkin düzenlemeler
bulunmaktadır. Bu nedenle işin süresinin hesabında bu hususun idarelerce
dikkate alınması, idari şartnamede ve sözleşme tasarısında bu konu ile ilgili
hükümlerin de isteklilerce iyi incelenerek teklif verilmesi gerekmektedir. F. İşyerinin Görülmesi İhalelere ilişkin olarak Kuruma yapılan idari başvurulardan bazı
idarelerin, isteklilerden işyeri görme belgesi alma ve bu belgeyi teklif veya
başvuru zarfları dahilinde sunmalarını istedikleri, bu belgeyi vermeyen
isteklilerin tekliflerini değerlendirmeye almadıkları görülmüştür. Bilindiği
gibi, ihaleye katılım için isteklilerce verilmesi gereken belgeler ilgili
uygulama yönetmeliklerinde düzenlenmiştir. Bu belgeler arasında işyeri görme
belgesi bulunmamaktadır. Ayrıca, tip idari şartnamelerde bulunan “İşin Yapılacağı
Yerin Görülmesi” başlıklı maddelerdeki düzenlemeler, işyerinin görülmesi,
teklif hazırlamak ve taahhüde girmek için gerekli olabilecek tüm bilgileri
temin sorumluluğunun isteklide olduğunu , işyerinin görülmesine ilişkin
olarak istekli veya temsilcilerinden gelen taleplerin idarelerce
karşılanmasının zorunlu olduğunu belirtmektedir. Bu nedenle, işyerinin
görülmesine ilişkin taleplerin karşılanması, ancak idari şartnamelerde,
işyeri görme belgesi alma zorunluluğuna ilişkin düzenlemelere yer verilmemesi
gerekmektedir. G. Danışmanlık Hizmet Alımlarının
Pazarlık Usulü veya Doğrudan Teminle Karşılanabilmesi 4734 sayılı Kanunun 48 inci maddesinde danışmanlık hizmet alımı olarak
ihale edilecek hizmetler düzenlenmiştir. Danışmanlık hizmetlerinin Kanunun 21
ve 22 nci maddelerinde sayılan hallerin gerçekleştiği durumlarda nasıl temin
edileceği konusunda aşağıdaki hususların belirtilmesine gerek duyulmuştur: 4734 sayılı Kanunun 5 inci maddesinde; ihalelerde açık ihale usulü ve
belli istekliler arasında ihale usulünün temel ihale usulü olduğu
belirtilmiş, 48 inci maddesinde ise danışmanlık hizmetlerinin belli
istekliler arasında ihale usulü ile ihale edileceği hüküm altına alınmıştır. Ancak idarelerin danışmanlık hizmet alımlarının belli istekliler
arasında ihale usulü ile karşılanmasının mümkün olmadığı durumlar ortaya
çıkabilmektedir. Kanunda özel durumlarda ihtiyaçların temel ihale usulleri
ile karşılanmasının mümkün olmadığı haller dikkate alınarak, ihtiyaçların
teminindeki gecikmelerin önlenmesi amacıyla idarelerin duruma uygun hareket
edebilme konusunda yetkilendirilmesi anlayışı benimsenmiş, 21 ve 22 nci
maddelerde sayılan hallerin gerçekleştiği durumlarda pazarlık usulü ve
doğrudan temin uygulanarak alım yapılabilme imkanı sağlanmıştır. Belirtilen temel yaklaşıma uygun biçimde, Kanunun 21 ve 22 nci
maddesinde belirtilen hallerin gerçekleştiği durumlarda danışmanlık hizmet
alımları da pazarlık usulüyle veya doğrudan teminle Hizmet Alımı İhaleleri
Uygulama Yönetmeliği hükümleri çerçevesinde yapılabilecektir. Ancak, danışmanlık hizmet alımının Kanunun 21 inci maddesinde
belirtilen hallerin gerçekleştiği durumlarda pazarlık usulü ile ihale
edilmesinde; adayların yeterliklerinin tespiti için Danışmanlık Hizmet Alımı
İhaleleri Uygulama Yönetmeliğinin "ihaleye katılımda yeterlik"
başlıklı İkinci Kısmının birinci bölümünde belirtilen belgelerin istenilmesi,
istenen bu belgelerin taşıması gereken asgari kriterlerin idareler tarafından
aynı Yönetmeliğin İkinci Kısmının 2 nci ve 3 üncü bölümlerinde belirtilen hükümlere
uygun olarak belirlenmesi, adayların sunduğu belgelerin asgari yeterlik
koşulları üzerinden değerlendirilmesi gereklidir. Bu yeterlik
değerlendirmesinde, puanlama yapılması ve kısa liste oluşturulması söz konusu
olmayıp, asgari koşulları sağlayan adaylar yeterli kabul edilecek ve bu
aşamadan sonraki ihale işlemleri, Kanunun 21 inci maddesinin ilgili
hükümlerine göre gerçekleştirilerek ihale sonuçlandırılacaktır. Bu ihalelerde, Danışmanlık Hizmet Alımı İhaleleri Uygulama Yönetmeliği
ekinde yer alan Danışmanlık Hizmet Alımları Tip Sözleşmesi ile 19/12/2002
tarihli ve 24968 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Danışmanlık Hizmet Alımları
Muayene ve Kabul Yönetmeliğinin kullanılması zorunludur. H. Kit Karşılığı Cihaz Alımı Kit alımı ile birlikte cihaz edinme uygulaması, kitlerin teslim programına uygun olarak
idareye teslim edilmesi ile bu
kitlerin tahlil edildiği cihazların kitlerin kullanımı süresi boyunca idarede kurulması ve yüklenicinin
sözleşmede öngörülen diğer yükümlülükleri yerine getirmesi çerçevesinde
yürütülmektedir. Sağlık Bakanlığına bağlı birimler ve üniversitelerin tıp fakülteleri
tarafından “kit alımı ile birlikte cihaz edinme”, gerek 4734 sayılı Kamu
İhale Kanununun yürürlüğe girmesinden
önce gerekse de anılan Kanunun yürürlüğe girmesinden sonra uygulanan bir
tedarik yöntemi olmuştur. Sağlık Bakanlığı, kendisine bağlı birimlerde kit alımı ile birlikte cihaz
edinme uygulamalarını düzenlemek üzere farklı tarihlerde “Kit Alımı İle Birlikte Cihaz Edinme Uygulaması
Hakkında Genelgeler” çıkarmıştır. 4734 sayılı Kanunun temel ilkelerini düzenleyen 5 inci maddesinde;
idarelerin ihtiyaçlarını uygun şartlarla ve zamanında karşılaması ile kamu
kaynaklarının verimli kullanılmasını sağlamakla sorumlu oldukları; mal alımı,
hizmet alımı ve yapım işlerinin ancak aralarında doğal bir bağlantı bulunması
durumunda bir arada ihale edilebileceği
hüküm altına alınmıştır. Kit ile birlikte cihaz edinme uygulamaları incelendiğinde; kitlerin,
ihale dokümanında belirtilen teslim sürelerine uygun olarak idareye teslim
edilmelerine karşın cihazların kitlerin tamamı kullanılıncaya kadar idarede
kaldığı, ihale dokümanlarında cihazların idarede çalıştırılacağı süreye
ilişkin açık bir düzenleme yapılmadığı
“cihazlar, kitlerin bitimine kadar idarede çalışır halde hazır
bulundurulacaktır” gibi ifadelere yer verildiği, bu düzenlemelerin ise hukuki
sorunlar ortaya çıkardığı; cihazların idarede kullanılacağı sürenin
belirsizliği nedeniyle isteklilerce bunun kit fiyatlarına yansıtıldığı; farklı
kitlerden oluşan ihalelerde toplam test sayısı belirtilerek teklif alındığı
ve genellikle fiyatları farklı olan kitlerin sayısının
yıl içerisinde değiştirilerek toplam test sayısında alımın sonuçlandırılması
gibi uygulamaların olduğu saptanmıştır. Kit karşılığı cihaz edinme uygulamalarının 4734 ve 4735 sayılı
Kanunlara uygun olarak gerçekleştirilmesi,
idare ile yüklenici arasında hukuki
sorunların yaşanmaması ve tekliflerin gerçekçi olarak oluşturulması
için; - İhale dokümanında kit ve kit karşılığında kullanılacak
cihazın/cihazların teknik özellikleri, teslim süreleri, cihazların kurulumu
ile cihazların idarece kullanılacağı süreye ve yüklenicinin diğer
yükümlülüklerine ilişkin açık bir düzenleme yapılması, - İdarelerce ihale dokümanında toplam test sayısının yanı sıra her bir
kitin test sayısının gösterilmesi, kitlerin test sayısı belirlenirken 4735
sayılı Kamu İhale Sözleşmeleri Kanununun 24 üncü maddesinin göz önünde
bulundurulması, - Sözleşmenin uygulanmasında ortaya çıkabilecek hukuki sorunların
önlenmesi için tekliflerin birim fiyat olarak alınması; yüklenici ile toplam
bedel üzerinden birim fiyat sözleşme yapılması, - Fiyat dışı unsurlarla alım
gerçekleştirilecekse, 4734 sayılı Kanunun 40 ıncı maddesi ile Mal Alımı
İhaleleri Uygulama Yönetmeliği’nin “Fiyat dışı unsurlar” başlıklı 56 ncı
maddesinin göz önünde bulundurulması, - Teknik şartname ile idari şartname arasında gerekli uyumun
sağlanması; ihale sürecinde tekliflerin değerlendirilmesi aşamasında
isteklilerin teknik ve mesleki yeterliğinin saptanması için istenilen
belgelerin idari şartnamelerin “İhaleye katılabilmek için gereken belgeler ve
yeterlik kriterleri” başlıklı maddesinin
“mesleki ve teknik yeterliğe ilişkin aranacak belgeler ve bu belgelerin
taşıması gereken kriterler” alt bendinde gösterilmesi, Gerekmektedir. İhale dokümanlarının düzenlenmesinde 4734 sayılı Kanunun 5 ve 12 nci
maddeleri göz önünde bulundurulmalı, rekabeti engelleyecek şekilde düzenleme
yapmaktan kaçınılmalıdır. Sağlık Bakanlığından görüş almak suretiyle Kamu
İhale Kurulunca da Teknik şartnamede
kitlerle cihazın aynı marka olması gerektiğine ilişkin yapılan düzenlemenin
4734 sayılı Kanunun “Temel İlkeler” başlıklı 5 inci maddesine aykırı olduğu
ve bu düzenlemenin ihaleye katılımı ve rekabeti engellediğine karar
verilmiştir. Bu sebeple ihale dokümanının düzenlenmesinde bu husus göz önünde bulundurulmalıdır. Yine Kamu İhale Kurulunun 9/8/2004 tarih ve 2004/UK.Z-1005 sayılı Kararı ile de kit karşılığı cihaz
edinme ihaleleri sonucu temin edilen kitlerin tüketildiği veya sayısının
azaldığı hallerde yeni bir ihale yapılmadan ihtiyaçların 4734 sayılı Kanunun
22 nci maddesinin (c) bendi kapsamında temin edilmesinin, 4734 sayılı Kanuna
aykırı olduğuna karar verilmiştir. 4734 sayılı Kanunun 22 nci maddesinin (c)
bendinin uygulamasında bu Tebliğin Birinci Bölümünün XIX. D
maddesindeki düzenleme ve Kurulun
Düzenleyici Kurul Kararları çerçevesinde
hareket edilmesi gerekmektedir. Kit alımı ile birlikte cihaz edinme uygulamalarında yukarıda
belirtilen hususlar ile idarenin tabi olduğu mali mevzuat göz önünde bulundurularak düzenleme
yapılması gerekmektedir. XIII- Tekliflerin Alınması ve Değerlendirilmesi A. Kanunun 36 ncı Maddesine Göre
İhalenin Birinci Oturumunda Yapılacak İş ve İşlemler Hakkında Açıklamalar 4734 sayılı
Kanunun 36 ncı maddesinde; “Teklifler ihale dokümanında belirtilen
ihale saatine kadar idareye verilir. İhale komisyonunca ihale
dokümanında belirtilen saatte kaç teklif verilmiş olduğu bir tutanakla tespit
edilerek, hazır bulunanlara duyurulur ve hemen ihaleye başlanır. İhale
komisyonu teklif zarflarını alınış sırasına göre inceler. 30 uncu maddenin
birinci fıkrasına uygun olmayan zarflar bir tutanak ile belirlenerek
değerlendirmeye alınmaz. Zarflar isteklilerle birlikte hazır bulunanlar
önünde alınış sırasına göre açılır. İsteklilerin
belgelerinin eksik olup olmadığı ve teklif mektubu ile geçici teminatlarının
usulüne uygun olup olmadığı kontrol edilir. Belgeleri eksik veya teklif
mektubu ile geçici teminatı usulüne uygun olmayan istekliler tutanakla tespit
edilir. İstekliler ile teklif fiyatları açıklanır. Bu işlemlere ilişkin
hazırlanan tutanak ihale komisyonunca imzalanır. Bu aşamada; hiçbir teklifin
reddine veya kabulüne karar verilmez, teklifi oluşturan belgeler düzeltilemez
ve tamamlanamaz. Teklifler ihale komisyonunca hemen değerlendirilmek üzere
oturum kapatılır.” Hükmü
bulunmaktadır. Bu hüküm uyarınca isteklilerin belgelerinin eksik olup
olmadığına ilişkin kontrolün her bir belge için ayrı ayrı yapılması
gerekmektedir. Kuruma ulaşan görüş taleplerinden ve şikayet başvurularından,
bazı idarelerin bu tutanağı her bir belgenin durumunu belirtecek şekilde
düzenlemedikleri, gruplandırılmış şekilde düzenlenmiş tutanak üzerinden
yapılan değerlendirmelerde idareler ile istekliler arasından ihtilaflar
ortaya çıktığı görülmüştür. İhaleye
katılan isteklilerin hem kendileri hem de diğer istekliler tarafından idareye
sunulan belgeler ve teklif tutarları ile geçici teminatlarının durumu
konusunda ilk oturumda bilgi sahibi olmaları gerekmekte olup, bu işlemlerin
en sağlıklı şekilde yapılması Kanunun 5 inci maddesinde ifade edilen
saydamlık, güvenirlik, rekabet ve kamuoyu denetimi ilkelerinin gereğidir. Bu
ilkelerin gerçekleşmesini sağlamak üzere uygulama yönetmeliklerinde bazı
değişiklikler yapılmıştır. Bu
değişiklikler uyarınca, ilk oturumda ihale komisyonu tarafından düzenlenerek
imzalanması zorunlu olan Zarf Açma ve Belge Kontrol Tutanağının, ihale
dokümanında istenen belgeler ve bu belgelere ilgili mevzuat uyarınca
eklenmesi zorunlu olan belgelerin her birine bir sütun ayrılmış şekilde
düzenlenmesi zorunludur. Bu bağlamda tutanaklarda “ekonomik ve mali yeterliğe
ilişkin belgeler”, “katılım belgeleri”, “mesleki ve teknik yeterlik
belgeleri” gibi gruplar için değil, istenen her bir belge için ayrı sütunlar
ihdas edilecek, ihale aşamasında da her bir belgenin varlığı ayrı ayrı
değerlendirilmek suretiyle bu tutanağa işlenecektir. Diğer
taraftan Zarf Açma ve Belge Kontrol Tutanağı İle İsteklilerce Teklif Edilen
Fiyatlar Formunun onaylı suretini almak isteyenlere de ihale komisyonu
başkanı tarafından onaylanmış suretleri verilecek, bu işlemler tamamlanmadan
oturum kapatılamayacaktır. B. Belgelerin İdarelerce Teyit
Ettirilmesi İsteklilerce sunulan belgelerin içeriğine ya da
geçerliğine ilişkin herhangi bir tereddüt ortaya çıkması halinde, ihalelerin
sağlıklı bir şekilde sonuçlandırılabilmesi için komisyonların bu konudaki
kararı üzerine idarelerce belgeyi düzenleyen gerçek veya tüzel kişilerle,
ilgili kurum ve kuruluşlardan bu hususlarda teyit alınması mümkün
bulunmaktadır. C. Yaklaşık Maliyetin Üzerindeki
Teklifler İdarelerce
tespit edilen yaklaşık maliyeti aşan tekliflerin kabul edilip edilemeyeceği
hususunda tereddütler olduğu anlaşılmaktadır. İhale
komisyonu; a)
Yaklaşık maliyet tespit edilirken değerlendirilmeyen her hangi bir husus olup
olmadığını, b)
Yaklaşık maliyeti güncellenerek tespit edilmişse, güncellemenin doğru yapılıp
yapılmadığını, c) Verilen
teklif fiyatlarının piyasa rayiç fiyatlarını yansıtıp yansıtmadığını, Sorgulayarak verilen teklifleri yaklaşık maliyete
göre mukayese eder ve bütçe
ödeneklerini de göz önünde
bulundurarak verilen teklif fiyatlarını uygun bulması halinde ekonomik
açıdan en avantajlı teklifi belirleyerek işin ihalesine veya verilen teklif
fiyatlarını uygun bulmaması halinde ihalenin iptaline karar vermek
hususunda takdir hakkına sahiptir. Yaklaşık maliyetin üzerinde olmakla birlikte teklifin
kabul edilebilir nitelikte görülmesi halinde idarenin ek ödeneğinin bulunması
veya ilgili mali mevzuatı gereği ödenek aktarımının mümkün olması
durumlarında teklifler kamu yararı ve hizmet gerekleri de dikkate
alınarak kabul edilebilir. D. Alternatif Teklifler 4734 sayılı Kanunun 27 nci maddesinin (h)
bendinde alternatif teklif verilmesi ve verilebilecekse alternatif tekliflerin
nasıl değerlendirileceği hususu mal
alımları ile ilişkilendirilmiş olduğundan idari şartnamelerde alternatif
tekliflere ilişkin düzenlemeye sadece mal alımlarında yer verilebilecektir.
İhale dokümanında alternatif teklif verilmesine ilişkin hüküm yer almayan mal
alımlarında alternatif teklif verilmesi mümkün bulunmamaktadır. Süre ve
teslim şekli gibi hususlar idarece daha önceden idari şartname ve tip
sözleşme tasarısında yer verilen hususlar olduğundan aynı mal farklı süre ve
farklı teslim şekilleri ile alternatif olarak teklif edilemeyecektir. Alternatif
teklif verilmesi halinde teklif mektupları teklif edilecek her bir ürün için
“asıl teklif” ve “alternatif teklif” şeklinde istekli tarafından belirlenmek
suretiyle düzenlenerek teklif belgeleri içinde verilecektir. Malın
garanti belgesi, standardına ilişkin belge gibi doğrudan malla ilgili
belgeler hariç teminat dahil olmak üzere katılıma ilişkin belgeler, ekonomik
ve mali yeterlik ile mesleki ve teknik yeterliğe ilişkin aranan belgelerin
bedeli yüksek olan teklif esas alınmak
suretiyle hazırlanması ve değerlendirmelerin bu husus dikkate alınmak
suretiyle yapılması gerekmektedir. E. Teklif Zarflarının Yapıştırılan Yerinin
Mühürlenmesi 4734
sayılı Kanunun "Tekliflerin Hazırlanması ve Sunulması" başlıklı 30
uncu maddesinin birinci fıkrasındaki "Teklif mektubu ve geçici teminat
da dahil olmak üzere ihaleye katılabilme şartı olarak istenilen bütün
belgeler bir zarfa konulur. Zarfın üzerine isteklinin adı, soyadı veya
ticaret unvanı, tebligata esas açık adresi, teklifin hangi işe ait olduğu ve
ihaleyi yapan idarenin açık adresi yazılır. Zarfın yapıştırılan yeri istekli
tarafından imzalanır ve mühürlenir." hükmünde yer alan "zarfın
yapıştırılan yeri istekli tarafından mühürlenir" ifadesinden ne anlaşılması
gerektiği konusunda tereddütler olduğu görülmüştür. 4734
sayılı Kanunun 30 uncu maddesinin birinci fıkrasında yer alan "zarfın
yapıştırılan yeri istekli tarafından imzalanır ve mühürlenir" hükmünün,
zarfın yapıştırılan yerinin ihaleye katılan istekli tarafından imzalanıp,
kaşesinin veya mührünün basılması şeklinde uygulanması gerekmektedir. Yine
idarelerin ve isteklilerin önceki uygulamalardan gelen alışkanlıkları
çerçevesinde mali tekliflerini ayrı bir zarf içerisinde ve önceki uygulamada
bilinen adıyla iç zarf- dış zarf
şeklinde sundukları veya bazı şartnamelere bu yönde hüküm konulduğu
görüldüğünden bu konuya da açıklık getirilmesi ihtiyacı doğmuştur. 4734
sayılı Kanun çerçevesinde teklif zarfları hazırlanırken (pazarlık usulü ihale
ile danışmanlık hizmet alım ihalelerindeki özel durumlar dışında) mali
teklifleri de içeren tek bir teklif zarfının sunulması ve idari şartnamelerin
de bu paralelde düzenlenmesi gerekmektedir. F. Tekliflerin Son Verilme Tarih ve Saati 4734
sayılı Kanunun 30 uncu maddesinin üçüncü fıkrasında; “Teklifler ihale
dokümanında belirtilen ihale saatine kadar sıra numaralı alındılar
karşılığında idareye verilir. Bu saatten sonra verilen teklifler kabul
edilmez ve açılmaksızın iade edilir.” hükmü yer almaktadır. Anılan fıkrada tekliflerin
ihale saatine kadar verilebileceği açıkça belirtildiğinden, tekliflerin ihale
saatine kadar idarelerce kabul edilmesi ve bu saatten sonra verilen
tekliflerin kabul edilmemesi ve açılmadan iade edilmesi gerekecektir. Son
teklif verme saati ile ihale saatinin aynı olması yasal bir zorunluluk
olduğundan son teklif verme tarih ve saati ile ihale tarih ve saati farklı
belirlenmemelidir. G. Personel Çalıştırılmasına Dayalı Hizmet
Alımlarında Teklif Fiyata Dahil Olacak Masraflar Hizmet
Alımı İhaleleri Uygulama Yönetmeliğinin 9 uncu maddesi ve Hizmet Alımlarında
Uygulanacak Tip İdari Şartnamelerin
“Teklif Fiyata Dahil Olan Masraflar” başlıklı maddesi çerçevesinde personel
çalıştırılmasına dayalı hizmet alımı ihalelerinde aşağıdaki hususlara
uyulması gerekmektedir: 1-
Personel çalıştırılmasına dayalı hizmet alımları; çalıştırılacak personel
sayısının belirlendiği ve haftalık çalışma saatlerinin tamamının idare için
kullanıldığı işler olarak kabul edilecektir. 2-
Vasıfsız personel için, çalıştırılacak personel sayısı dikkate alınarak brüt
asgari ücret tutarı ile brüt asgari ücret üzerinden hesaplanan işveren payı
dikkate alınarak yaklaşık maliyet hesaplanacak, teklifler verilecek ve
değerlendirme yapılacaktır. İstekliler tarafından yaşlılık aylığı veya emekli
aylığı bağlanmış olan personel çalıştırılacağı belirtilmiş olsa dahi işçilik
hesaplama modülünde yer verilen işveren payları dikkate alınacaktır. 3- Vasıflı
personel için ise yaptırılacak işin niteliği dikkate alınarak brüt asgari
ücret veya brüt asgari ücretin yüzde (%) fazlası olarak belirlenen ücret
üzerinden aynı hesaplamalar yapılacaktır. Brüt asgari ücretin işverene
maliyetinin (%) fazlası olarak belirleme yapılmayacaktır. 4- İhale
konusu işte çalışacak personele ilişkin yemek, yol ve giyecek gibi maliyetlerin
istekli tarafından karşılanmasının öngörüldüğü hallerde, yukarıda yapılan
hesaplamalara; yol ve yemek gibi maliyetlerin brüt tutarları eklenerek
işçilik maliyeti bulunacaktır. 5- Nakdi
olarak ödenecek brüt yemek ve yol bedeli üzerinden işveren sigorta primi
ayrıca hesaplanacaktır. 6-
Uygulanması gerekecek iş kazaları ile meslek hastalıkları sigortası prim
oranları, idari şartnamede yazıldığı şekilde işin niteliği ayrıntılı olarak
belirtilmek suretiyle ilgili sigorta müdürlüğünden alınacak yazı ile tespit
edilerek yaklaşık maliyet hesabı buna
göre yapılacak, yaklaşık maliyet hesabında dikkate alınan iş kazaları ile
meslek hastalıkları sigortası prim oranı idari şartnamenin ilgili maddesinde
belirtilecektir. Ancak idari şartname ve sözleşme tasarısında sadece “genel
temizlik” veya “bina içi temizliği” yazan işlerde Sosyal Sigortalar Kurumu
Başkanlığının 7/4/2005 tarih ve 16-335 Ek sayılı Genelgesine göre bu tür
işler için İş Kazaları İle Meslek Hastalıkları Sigortası Prim tarifesinin 5
inci maddesi gereği (8592) iş kodu ile (II) tehlike sınıfına göre tasnif
edilerek % 2 oranının uygulanması gerekeceğinden, idari şartname ve sözleşme
tasarısında sadece “genel temizlik” veya “bina içi temizliği” yazan işlerde,
ilgili sigorta müdürlüğüne başvurulmadan iş kazaları ve meslek hastalıkları
prim oranı idari şartnameye % 2 olarak yazılabilecektir. İdareler, idari
şartnamede yazan prim oranı üzerinden aylık prim ve hizmet belgelerinin
düzenlenip düzenlemediğini kontrol ederek hakediş ödemelerini yapacaklardır. 7- İdari
şartnamede işin başlangıç ve bitiş tarihlerinin belirtilmesi gerekmektedir.
İşin başlangıç tarihinin ayın ilk gününden farklı bir tarih olarak
belirlendiği işlerde, işin başlangıç ayına ait kişi başına asgari işçilik
maliyeti; başlangıç tarihinden ayın son gününe kadar ki gün sayısı dikkate
alınarak hesaplanacaktır. İşçilik hesaplama modülü üzerinden 1 aylık asgari
işçilik maliyeti bulunduktan sonra bu rakam önce 30’a bölünecek, sonra da
başlangıç tarihinden ayın son gününe kadar ki gün sayısı ile çarpılarak
başlangıç ayına ait 1 kişilik asgari
işçilik maliyeti bulunacaktır. Daha sonra 1 işçinin asgari işçilik maliyeti
ile işçi sayısı çarpıldıktan sonra başlangıç ayına ilişkin toplam asgari
işçilik maliyeti bulunacak ve % 2 oranındaki sözleşme giderleri eklendikten
sonra başlangıç ayına ait teklif edilmesi gereken asgari maliyet hesaplanmış
olacaktır. Kalan aylara ait teklif
edilmesi gereken asgari maliyet toplamı işçilik hesaplama modülü üzerinden
hesaplanacak ve bu iki tutar toplanarak işin tamamına ait teklif edilmesi
gereken asgari maliyet toplamı bulunacaktır. Ancak
başlangıç tarihi, ayın 2 nci günü olmakla birlikte, işin başlangıç ayının gün
sayısı 31 olan işlerde, işin başlangıç tarihi ayın ilk gününden farklı
olmakla birlikte başlangıç ayı ile ayın son günü arasında 30 günlük bir süre
kaldığından, işin başlangıç ayına ait asgari işçilik maliyeti için ayrı bir
hesaplama yapılmayacak, işçilik hesaplama modülünde zaten 30 gün üzerinden
hesaplama yapıldığından başlangıç ayı için ayrı bir işlem gerekmeyecektir. İşin bitiş tarihinin ayın son gününden daha
önceki bir tarih olarak belirlendiği işlerde de aynı yöntem uygulanacak ve
ayın ilk günü ile iş bitim tarihi arasındaki gün sayısı üzerinden son aya ait
1 kişilik asgari işçilik maliyeti
bulunacak ve teklif edilmesi gereken asgari maliyet tutarı
hesaplanacaktır. 8- Yemek
ve yol bedelinin nakdi olarak ödeneceği öngörülen hizmet alımı ihalelerinin
idari şartnamelerinde, yemek ve yol bedelinin günlük brüt tutarları ve ayda
kaç gün ödeneceği yazılacak, bu brüt tutarların nakdi olarak ödeneceği ve
ücret bordrosunda gösterileceği açıkça belirtilecektir. Her ay 30 gün olarak
kabul edilecek ve bazı ayların 30 günden daha fazla ya da eksik günleri
dikkate alınmayacaktır. İdari şartnamede 26 veya 22 olarak belirlenen aylık
gün sayısı üzerinden hesaplama yapılacak ve 31 veya 28 gün olan aylardaki
fiili gün sayısı dikkate alınmayacaktır. Yemek ve yol için aylık gün sayısı
belirlenmemiş ise 26 gün olarak hesaplama yapılacaktır. 9- İdari
şartnamelerde ücret ile nakdi olarak ödenecek yemek ve yol gibi giderlerin
net olarak ödeneceğine dair düzenleme yapılmayacaktır. İdari şartnamede yer
alan bu bedellerin brüt olduğu belirtilmemiş olsa bile bu tutarlar brüt
olarak kabul edilecek ve buna göre işlem yapılacaktır. 10-
Çalışacak personelin yemek ve yol maliyetlerinin isteklilerce ayni olarak
karşılanmasının öngörüldüğü işlerde, bu ihtiyaçların isteklilerce ayni olarak
karşılanacağı idari şartnamelerin ilgili maddesinde belirtilecek ve aylık gün
sayısı gösterilecek, ancak buna ilişkin bir bedel öngörülmeyecek, personelin
bu ihtiyaçlarının karşılanmasına ilişkin kriterler ve asgari standartlar
(yemek çeşidi, kalori vb.) ise ihale dokümanının ilgili bölümünde
belirlenecektir. Bu şekilde verilen tekliflerin değerlendirilmesinde ise
tekliflerin söz konusu ayni ödemeleri de içerdiği kabul edilerek
değerlendirmeler buna göre yapılacaktır. İstekliler, ayni olarak
karşılayacakları yemek ve yol maliyetleri için bir bedel öngörecek ve aşırı
düşük teklif sorgulamasına verdiği cevapta bu bedeli belgelendirecektir. Ancak
idari şartnamede çalışacak personelin yemek veya yol maliyetinin idarenin
yemekhanesinden veya personel servisinden karşılanacağı ve bedelinin
yüklenicinin hakedişinden kesileceğine dair bir düzenleme yapılmışsa, yemek
ve yol bedelinin ayni olarak karşılanacağı kabul edilecektir. Bu durumda her
bir personel için hakedişten kesilecek yemek veya yol bedelinin tutarı idari
şartnamede gösterilecektir. Hakedişten kesilecek bu yemek veya yol bedelinin,
idare personeli için öngörülen yemek veya yol bedelinde bir artış yapılsa
bile değiştirilemeyeceği göz önünde bulundurularak, yemek ve yol bedelinin
yıl içinde meydana gelecek artışları da kapsayacak şekilde tahmini bir bedel
olarak belirlenmesi gerekecektir. 11- Yol
giderine ilişkin olarak personele
mutat taşıt bileti verilmesi öngörülürse, yol bedelinin ayni olarak
karşılanacağı kabul edilecek ve eğer bu maliyet faturalandırılabiliyorsa KDV
hariç hesaplanacaktır. Aylık bilet veya kart ücreti ya da fazla bilet sayısı
nedeniyle günlük bilet fiyatların daha düşük bedelle verildiği hallerde,
günlük bilet fiyat yerine bu fiyatlar dikkate alınarak hesaplama
yapılacaktır. 12- Yemek,
yol ve giyecek gibi ihtiyaçların isteklilerce karşılanmasının öngörülmediği
durumlarda ise idari şartnamelerde bunlara ilişkin herhangi bir düzenleme
yapılmayacak ve sözleşmenin uygulanması sırasında yükleniciden çalışanlara
ait bu tür giderleri karşılaması istenmeyecektir. 13-
Personele ilişkin giyecek giderleri, işin yapılması sırasında personelce
kullanılması istenen kıyafet ile ilgili olduğundan giyecek giderinin işçilere
aylık veya nakdi olarak ödeneceğine dair bir düzenleme yapılmayacaktır. 14- İşin
yürütülmesinde görev alacak ve haftalık çalışma saatlerinin tamamını idarenin
iş yerinde geçirecek şef, müdür, koordinatör gibi personel için ücret
ödenmeyeceğine ve teklif fiyata dahil edilemeyeceğine dair düzenleme
yapılmayacaktır. 15-
Yukarıda sayılan hususlardan teklif fiyatına dahil olacaklar idari şartnamede
düzenlenecek, teknik şartnamede ise
bunların uygulanması ilgili hükümlere yer verilecektir. Teknik şartnamede,
teklife dahil olacak masraflara yer verilmeyecek, idari şartnamede yer alan
hükümlerle çelişecek bir düzenleme yapılmayacaktır. H. Aşırı Düşük Teklif Değerlendirmesi a) Yapım İşleri İhalelerinde: 4734
sayılı Kanunun 38 inci maddesinde, “İhale
komisyonu verilen teklifleri 37 nci maddeye göre değerlendirdikten sonra,
diğer tekliflere veya idarenin tespit ettiği yaklaşık maliyete göre teklif
fiyatı aşırı düşük olanları tespit eder. Bu teklifleri reddetmeden önce,
belirlediği süre içinde teklif sahiplerinden teklifte önemli olduğunu tespit
ettiği bileşenler ile ilgili ayrıntıları yazılı olarak ister. İhale
komisyonu; a) İmalat sürecinin, verilen
hizmetin ve yapım yönteminin ekonomik olması, b) Seçilen teknik çözümler ve
teklif sahibinin mal ve hizmetlerin temini veya yapım işinin yerine
getirilmesinde kullanacağı avantajlı koşullar, c) Teklif edilen mal, hizmet veya
yapım işinin özgünlüğü, Hususlarında
belgelendirilmek suretiyle yapılan yazılı açıklamaları dikkate alarak, aşırı
düşük teklifleri değerlendirir. Bu değerlendirme sonucunda, açıklamaları
yeterli görülmeyen veya yazılı açıklamada bulunmayan isteklilerin teklifleri
reddedilir.” hükmü, 40 ıncı maddesinin birinci fıkrasında ise, “37 ve 38 inci maddelere göre yapılan değerlendirme
sonucunda ihale, ekonomik açıdan en avantajlı teklifi veren isteklinin
üzerinde bırakılır.” hükmü, Yer
almaktadır. Ayrıca
Yapım İşleri İhaleleri Uygulama Yönetmeliğinin 65 inci ve 67 nci maddelerinde
benzer hükümler bulunmaktadır. 4734
sayılı Kanunun 40 ıncı maddesinde, ihalenin ekonomik açıdan en avantajlı
teklifi veren isteklinin üzerinde bırakılacağı, 38 inci maddesinde ise, aşırı
düşük tekliflerin, ihale komisyonlarınca önce tespit edileceği, daha sonra
ise bunlar hakkında yazılı açıklama isteneceği ve değerlendirme yapılacağı
öngörülmüş iken, uygulamada ihale komisyonlarınca Kanunun öngördüğü aşırı
düşük teklif tespit çalışması hiç yapılmayarak ihale doğrudan en düşük teklif
sahibine bırakılmakta veya aşırı düşük teklif tespit ve
değerlendirme çalışmaları komisyonlar tarafından teklifte önemli olduğu
tespit edilen bileşenlerle ilgili ayrıntılar hakkında yazılı açıklama
istenmeden veyahut yazılı açıklama istenmiş olsa dahi, Kanunun öngördüğü,
“Yapım yönteminin ekonomik olması”, “Seçilen teknik çözümler ve teklif
sahibinin yapım işinin yerine getirilmesinde kullanacağı avantajlı koşullar”
ile “Teklif edilen yapım işinin özgünlüğü” hususlarında her hangi bir
değerlendirme yapılmaksızın ihalelerin sonuçlandırıldığı tespit edilmiştir. Bu
şekildeki uygulamaların önüne geçilebilmesi için aşırı düşük teklifin
tespitinde ve değerlendirilmesinde esas alınacak bazı kıstasların
getirilmesine gerek görülmüştür. Yapım
İşleri İhaleleri Uygulama Yönetmeliğinin 34 üncü maddesinin son fıkrasında; “Ayrıca, aşırı düşük tekliflerin değerlendirilmesinde ve sözleşmenin
uygulanması aşamasında kullanılmak üzere, idarelerce isteklilerden
tekliflerinin ekinde; anahtar teslimi götürü bedel işlerde, teklif bedelini
oluşturan iş kalemleri ve/veya iş gruplarına ait miktarlar ve bunlara ait
birim fiyatlar ile bu fiyatlara ilişkin idarenin tanımladığı yapım şartlarına
uygun analizler ve teklif bedelini gösteren hesap cetveli; teklif birim
fiyatlı işlerde ise, teklif edilen fiyatlara ilişkin idarenin tanımladığı
yapım şartlarına uygun analizler, istenebilir.” Düzenlemesi
bulunmaktadır. Bununla birlikte, bazı idarelerin sadece Yönetmeliğin 34 üncü
maddesi uyarınca istenen ve isteklilerce teklifleri kapsamında sunulan belgelerin
değerlendirilmesi yoluyla Kanunun 38 inci maddesine göre aşırı düşük teklif
sorgulaması yaptıkları görülmüştür. Yönetmeliğin
34 üncü maddesi uyarınca idarelerce istenen ve isteklilerce verilen bilgi ve
belgeler, isteklilerin teklif fiyatlarını nasıl hesapladıkları konusunda
ihale komisyonunun bilgi sahibi olmasını temin için ve sözleşmenin
uygulanması aşamasında kullanmak amacıyla istenmektedir. Bu belgeler Kanunun
38 inci maddesine göre isteklilerce ileri sürülebilecek avantajlara ilişkin
açıklamaların tamamını karşılamadığından, ihale komisyonlarının aşırı düşük
teklif sorgulamalarını, sadece bu belgeleri kullanarak gerçekleştirmeleri,
anılan maddenin uygulandığı anlamına gelmeyecek ve bu maddeye aykırı
olacaktır. Bu nedenle, Yönetmeliğin 34 üncü maddesine göre bilgi ve belge
istendiği durumlarda da ayrıca aşırı düşük teklif sorgulaması yapılması ve bu
kapsamda istekliler tarafından yapılan açıklamaların değerlendirilmesi
gerekmektedir. Bu
çerçevede ihale komisyonu; bir yapım işinin ihalesinde geçerli teklifleri
tespit ettikten sonra; a)
Yaklaşık maliyetin % 120’sinin üzerindeki ve % 40’ının altındaki, yani
yaklaşık maliyeti = 100 olan bir ihalede, 120 nin üzerindeki tekliflerle 40
ın altındaki teklifleri dikkate almaksızın, diğer tekliflerin aritmetik
ortalamasını bulur ve bu değeri yaklaşık maliyete bölmek suretiyle (C) değerini elde eder. b) Ekteki
tablodan (C) değerine karşılık
gelen (K) değerini bulur. c) Bu (K) değerini yaklaşık maliyetle çarpmak
suretiyle sınır değeri tespit eder ve bu sınır değerin altındaki (yaklaşık
maliyetin % 40’ının altındakilerde dahil)
tekliflerin sahiplerinden, teklifte önemli olduğunu tespit ettiği
bileşenler ile ilgili ayrıntıları yazılı olarak ister. Bileşenler,
teklifin maliyet bileşenlerini, ayrıntılar ise bunlara ait fiyat analizlerini
ifade ettiğinden, İhale
komisyonu, aşırı düşük teklifin maliyet bileşenlerini ve/veya bunlara ait
fiyat analizlerini; a) Yapım yönteminin ekonomik
olması, b) Seçilen teknik çözümler veya
yapım işinde kullanılacak avantajlı şartlar, c) Teklif edilen yapım işinin
özgünlüğü, Hususlarında
istekliler tarafından belgelere dayalı olarak yapılan yazılı açıklamaları
dikkate almak suretiyle değerlendirir ve ihaleyi sonuçlandırır. A Tort :
Geçerli tekliflerin aritmetik ortalaması YM :
İdarece tespit edilen yaklaşık maliyet C : Tort / YM SD (Sınır değer) : K x YM
Aşırı
düşük teklif sınır değerinin tespitine ilişkin örnek aşağıda yer almaktadır. Diğer
taraftan uygulamada, geçerli teklifler dikkate alınarak aşırı düşük teklif
sınır değeri tespit edilmekle birlikte, ihale süreci devam ederken çeşitli nedenlerle
teklif geçerlik süresinin dolması ve 4734 sayılı Kanunun 32 nci maddesi
uyarınca teklif geçerlik sürelerinin uzatılması yönündeki idare talebini
kabul etmeyen isteklilerin bulunması durumunda artık bu isteklilerin
teklifleri ile bağlı kalmayacağı dikkate alındığında, aşırı düşük teklif
sorgulamasına ilişkin olarak, teklif geçerlik süresini uzatmayı kabul eden
isteklilerin teklifleri dikkate alınarak yeniden aşırı düşük teklif sınır
değerinin tespit edilmesi gerekip gerekmediği hususunda duraksamaya düşüldüğü
görülmektedir. 4734
sayılı Kanunun 38 inci maddesi uyarınca, ihale komisyonunun verilen
teklifleri aynı Kanunun 37 nci maddesine göre değerlendirdikten sonra, diğer
tekliflere ve idarenin tespit ettiği yaklaşık maliyete göre teklifi aşırı
düşük olanları tespit etmesi gerektiği dikkate alındığında, anılan Kanunun 32
nci maddesi uyarınca teklif geçerlik sürelerinin uzatılması yönündeki idare
talebini kabul etmeyen isteklilerin bulunması durumunda artık yeniden bir
sınır değer tespit edilmeyecek ve idarece aşırı düşük teklif sorgulaması,
tespit edilen ilk sınır değer dikkate alınarak gerçekleştirilecektir. Ancak;
gerek idarece gerek Kurumca alınan kararlar çerçevesinde, geçerli tekliflerde
değişiklik olması halinde aşırı düşük teklif sınır değerinin yeniden
belirlenmesi gerekmektedir. Aşırı düşük teklif sınır değerinin
tespitine ilişkin örnek: Yaklaşık
maliyeti 100 milyar TL olan bir ihalede, 17 adet teklifin verildiği,
bunlardan 12 adedinin geçerli teklif olduğu kabul edildiğinde;
1 ) Teklif (
3 ) yaklaşık maliyetin yüzde
yüzyirmisinin (% 120) üzerinde olduğu, teklif (6) ise yaklaşık maliyetin
yüzde kırkının (% 40) altında olduğu için aritmetik ortalamanın hesabında
dikkate alınmayacaktır . 2 ) Tort’nın
hesaplanması: On teklifin aritmetik ortalaması; ( 71 500 000 000 TL + 79 000 000 000 TL +
80 200 000 000 TL + 69 000 000 000 TL + 64 000 000 000 TL + 82 000 000 000 TL
+ 78 000 000 000 TL + 112 800 000 000 TL + 81 200 000 000 TL +81 000 000 000
TL) / 10 = 79
870 000 000 TL’dır. 3 )
Formüldeki C değerinin tespiti: C değeri, 79 870 000 000 TL olarak bulunan
tekliflerin aritmetik ortalaması yaklaşık maliyete bölündüğünde 79 870 000
000 TL / 100 000 000 000 TL = 0,80’dir. 4 ) Bu
Tebliğin “Aşırı Düşük Teklif Değerlendirmesi” bölümündeki yapım işleri
ihalelerine ilişkin kısımda bulunan tabloda C = 0,80 ’e karşılık gelen K
değeri 0,723 olarak alınır. 5 ) Aşırı
düşük teklif sınır değeri, K (0,723) değerini yaklaşık maliyetle çarpmak
suretiyle; 100 000 000 000 TL * 0,723 = 72 300 000 000 TL olarak bulunur. 6 ) Aşırı
düşük teklif sınır değeri olan ( 72 300 000 000 TL) nın altında bulunan
aşağıdaki dört (4) adet teklifin
bileşenleri
ile ilgili ayrıntılarının yazılı olarak isteklilerden istenmesi ve bu
Tebliğin “Aşırı Düşük Teklif Değerlendirmesi” bölümündeki yapım işleri ihalelerine
ilişkin açıklamalar çerçevesinde değerlendirilmesi gerekir. b) Hizmet Alımı İhalelerinde: Personel
çalıştırılmasına dayalı olan (çalışacak personel sayısının belirlendiği ve
haftalık çalışma süresinin tamamının idare için kullanıldığı) hizmet alımı
ihalelerinden; temizlik, koruma ve güvenlik, sayaç okuma ve kesme-açma, hasta
ve ziyaretçi yönlendirme, tıbbi sekreterlik ve otomasyon sisteminin işletimi
hizmetleri ile sınırlı olmak üzere, verilmiş olan tekliflerin
değerlendirilmesinde ihale ve sözleşmeye ilişkin damga vergileri, Kamu İhale
Kurumu payı, noter masrafları gibi maliyetleri karşılamak üzere asgari
işçilik maliyeti üzerinden % 2 sözleşme gideri hesaplanacaktır. Amortismanın
genel giderler içinde yer alacağı kabul edildiği için ayrıca bir bedel
öngörülmeyecektir. İşçilik,
malzeme ve diğer maliyet kalemleri dikkate alınmak suretiyle tekliflerin
değerlendirmesi yapılarak 4734 sayılı Kanunun 38 inci maddesi uyarınca
teklifi aşırı düşük görülen isteklilerden işin niteliğine göre teklif bileşenleri ile ilgili açıklama istenecek,
istekliler tarafından yapılan bu açıklamalara ilişkin belgeler
değerlendirilerek karar verilecektir. Aşırı düşük teklif sorgulaması
yapıldıktan sonra asgari işçilik maliyeti üzerinden % 2 sözleşme giderini
karşılamayan teklifler reddedilecektir. Asgari
işçilik maliyeti ve bu maliyet üzerinden hesaplanan % 2 oranındaki sözleşme
giderini karşılayan teklifler, idari şartnamede belirtilen diğer maliyet
kalemleri de (malzeme vb.) dikkate alınmak suretiyle değerlendirilerek ihale
sonuçlandırılacaktır. Söz konusu
ihalelere ait malzeme ve diğer maliyet kalemlerine ilişkin sözleşme
giderleri, asgari işçilik maliyeti üzerinden hesaplanan % 2 oranındaki
sözleşme giderlerinin içinde yer aldığı kabul edildiğinden, malzeme ve diğer
maliyet kalemleri için ayrıca sözleşme gideri hesaplanmayacaktır. Çevre
temizliğine ilişkin çöp toplama ve nakliye işleri personel çalıştırılmasına
dayalı temizlik hizmeti olarak değerlendirilmeyecektir. Yukarıda
yapılan açıklamalar çerçevesinde Kurumca, ilgililerin faydalanmasına yönelik
olarak hazırlanan "işçilik hesaplama modülü"ne www.kik.gov.tr
adresinden ulaşılabilecektir. I. Kısmi Teklif 1- Mal ve
Hizmet Alımlarında: İhalelerde,
ihale dokümanında belirtilmesi kaydıyla, kısmi teklif verilebilmesi mümkün
bulunmaktadır. Ancak, kısmi teklif verilebilen ihalelerde isteklilerce işin
tamamına teklif verilebileceği gibi, ihale dokümanında belirtilen kısımlara
da teklif verilebilmektedir. Kısmi
teklife açık ihalelerde işin tamamına teklif verilmesi ancak tüm kısımlar
için ayrı ayrı teklif vermek suretiyle yapılacaktır. İşin tamamına teklif
veren isteklinin teklif verdiği kısım veya kısımlardan herhangi biri için
ekonomik açıdan en avantajlı teklif olarak değerlendirilmesi söz konusu
olduğunda işin tamamına teklif verilmiş olsa bile bu kısım veya kısımlar için
sözleşme yapılması zorunluluğu bulunmaktadır. Kısmi tekliflere açık ihalelerde, idarelerce ihale
dokümanı hazırlanması aşamasında yeterlik kriterleri ve diğer ihale
işlemlerinin ihale konusu işin tamamının yaklaşık maliyeti esas alınarak
belirlenmesi gerekmektedir. Tekliflerin değerlendirilmesi aşamasında ise
ihale konusu işin bir kısmına teklif veren isteklilerin yeterlikleri
değerlendirilirken teminat mektubu, iş deneyim belgesi gibi sadece parasal değer
içeren konularda isteklinin teklif mektubunda yer alan her bir mal
kaleminin/kısmının teklif bedellerinin tamamı esas alınmak suretiyle yeterlik
değerlendirmesi yapılması gerekmektedir. Birden fazla kaleme/kısma teklif
veren isteklilerin teklif bedellerinin toplamı esas alınmak suretiyle
yeterlik şartlarını sağlamaları zorunludur. İşin tamamına teklif veren
isteklinin ise işin tamamı üzerinden yeterlik değerlerini sağlaması
gerekir. Birden
fazla kısma, kaleme teklif verilmesi halinde de teklif kaç kalemden ibaret
ise isteklinin bu kalemlerin toplamından oluşan tek bir teklifi mevcuttur.
Dolayısıyla idarece teklif edilen bedel üzerinden verilmesi istenilen
belgelerde, istekli her ne kadar birkaç kalemi teklif ediyor ise de teklif
tek olduğundan, teklif ettiği kalemlerin/kısımların toplam bedeli üzerinden
istenilen belge ve geçici teminatı sunacaktır. İsteklinin teklifi birden
fazla kalem ya da kısımdan oluşsa bile teklif tek olduğundan istekli ile tek
bir sözleşme imzalanacaktır. Bununla birlikte, bir idareye bağlı birimlerin
ihtiyaçlarının bir merkezden yapılan ihale ile karşılanması amacıyla kısmi
teklife imkan verilen ihalelerde aşağıdaki şartları sağlamak kaydıyla birden
fazla sözleşme yapılması mümkün bulunmaktadır. Buna göre;
bir idareye bağlı birimlerin ihtiyaçlarının bir merkezden yapılan ihale ile
karşılanması amacıyla kısmi teklife imkan verilen ihalelere münhasıran ve
ihale dokümanında da yer verilmek şartıyla istekliler üzerinde kalan
kısım/kalemlerin her biri için ayrı ayrı sözleşme imzalanması mümkün
olduğundan, isteklinin teklifinin birden fazla kalem ya da kısımdan oluşması
halinde, istekli ile tek veya birden fazla sözleşmenin imzalanıp
imzalanmayacağı hususunun, öncelikle idari şartnamede belirtilmesi ve her bir
kısım için imzalanacak sözleşme tasarısının ihale dokümanı ekinde verilmesi
gerekmektedir. Belirtilen duruma münhasıran, geçici teminatlar ve teklif mektubu teklif edilen kısımlar
için ayrı ayrı veya tek düzenlenebilecek, ayrı ayrı sözleşmeye bağlanacak her
kısım için ayrı kesin teminat alınacak ve bu hususlar ihale dokümanında
belirtilecektir. 2- Yapım İşlerinde: Yapım
İşleri İhaleleri Uygulama Yönetmeliğinin 34 üncü maddesine eklenen son fıkra
ile, kendi başına proje bütünlüğü olan benzer nitelikli birden fazla yapım
işinin paket halinde bir arada ihale edilmesinin öngörülmesi durumunda, her
bir iş için ayrı teklif alınmasını sağlamak üzere kısmi teklif alma yoluyla
ihale yapılabileceği hükme bağlanmış olup, bu hükmün uygulanmasına ilişkin
bazı hususların açıklanmasına gerek görülmüştür. 4734
sayılı Kanunun 27 nci maddesinde kısmi teklif verilip verilemeyeceğinin işin
idari şartnamesinde belirtilmesinin zorunlu olduğu hükme bağlanmıştır. Bu
hüküm uyarınca kısmi teklif verilmesine izin verip vermemek idarenin
yetkisinde olup söz konusu yetkinin Kanunun temel ilkelerine uygun olarak
kullanılması gerektiği açıktır. Bu çerçevede yapım işleri için, kendi başına
proje bütünlüğü olan her bir yapım işinin ayrı ayrı ihale edilmesi esas olup,
Yönetmeliğin anılan hükmü ve aşağıda yapılan açıklamalar doğrultusunda kısmi
teklif alınması suretiyle ihale yapılması idarelerin yetki ve
sorumluluğundadır. Anılan
hüküm, ancak kendi başına ihale konusu olabilecek nitelikte proje bütünlüğü
olan yapım işlerinin bir arada ihale edilebilmesini sağlamayı amaçlamaktadır.
Bu bağlamda, proje bütünlüğü olan bir yapım işinin parçalara ayrılarak
bütünlüğü bozacak şekilde her bir parçası için ayrı ihale yapılması mümkün
bulunmamaktadır. Örneğin; belli bir projesi olan ve bu kapsamda teknik ve
idari şartnamesi bütünlük arz eden bir bina veya bina kompleksi yapım işi
bütün olarak ihale edilecek olup, söz konusu iş parçalara ayrılarak kısmi
teklif yoluyla parça parça ihale edilemeyecektir. Ancak farklı coğrafi
alanlarda gerçekleştirilmesi gereken benzer nitelikli okul, sağlık ocağı, vb.
yapım işleri bu hükme göre kısmi teklif alma yoluyla bir arada ihale
edilebilecektir. Aynı şekilde, belli bir güzergah üzerinde yapımı planlanan
yol yapım işinde, bu işin altyapısı ile üst yapısı kısmi teklif kapsamında
ayrılamayacak olup, ancak 4734 sayılı Kanunun temel ilkeleri göz önünde
bulundurulmak suretiyle uzunluk olarak belli parçalara ayrılarak Yapım İşleri
İhaleleri Uygulama Yönetmeliğinin 34 üncü maddesinin son fıkrasına göre paket
halinde tek bir ihalenin konusunu oluşturabilecektir. Bu çerçevede yapılacak
ihalelerde Kanundaki eşik değerler ve parasal limitlere ilişkin olarak,
yaklaşık maliyeti en yüksek olan iş kısmı dikkate alınarak işlem yapılması
gerekmektedir. Diğer
taraftan, kısmi teklif alma yoluyla bir arada ihale edilmesi öngörülen
işlerin benzer nitelikli olması ve bu çerçevede ilan ve idari şartnamede
bütün kısımlar için geçerli olacak şekilde ortak bir benzer iş tanımı
yapılması gerekmektedir. Dolayısıyla bu konuda karar verirken Yönetmeliğin
benzer iş tanımı çerçevesinde hareket edilmesi ve nitelik bakımından
birbirinden farklı olan işlerin aynı ihalede toplanmamasına dikkat edilmesi
gerekmektedir. Söz konusu
hüküm çerçevesinde yapılacak ihalelerde, ilanda ve ihale dokümanında işin
teklif verilebilecek her bir kısmı ve bu kısımlar için tespit edilen yeterlik
şartları ayrı ayrı gösterilecek ve isteklilerin ekonomik ve mali yeterlik ile
mesleki ve teknik yeterlik kriterlerini sağlayıp sağlamadıkları teklif
verdikleri kısımlara ilişkin olarak ayrı ayrı değerlendirilecektir. Kendi
başına proje bütünlüğü olan ve benzer nitelikli birden fazla yapım işinin
paket halinde bir arada ihale edilmesinin öngörülmesi durumunda, ihale ilanı
ve idari şartnamenin “Diğer hususlar” başlıklı bölümünde işin kısımlarının
açıkça belirtilmesi gerekmektedir. Söz konusu kısımlara ilişkin olarak
yeterlik kriterlerinin ayrı ayrı belirlenmesi esas olmakla birlikte, bütün
kısımlar için yeterlik kriterlerinin aynı olması durumunda, bütün kısımlar
için geçerli olacak şekilde ortak yeterlik kriterleri de belirlenebilir. Bu
kapsamda yapılacak ihaleye isteklilerce; tek bir teklif zarfı ile
başvurulacak olup, teklif verilen her bir kısım için ayrı teklif mektubu ve
geçici teminat verilecektir.Ayrıca, 1-İhale dokümanında öngörülen mesleki ve teknik yeterlik
kapsamında, a)
Teklif verilen kısımlar için geçerli olmak üzere bir adet iş deneyim belgesi, b)
Teklif verilen her bir kısma ilişkin istenen taahhüt personel için ayrı ayrı
taahhütnameler, c)
Anahtar teknik personele ilişkin olarak teklif verilen kısımlar için geçerli
olmak üzere, kısımlar itibariyle farklı personel istenmesi halinde istenen
her bir personele ilişkin belgelerden bir adet, aynı nitelikte personel
istenmesi halinde ise teklif verilen bütün kısımlar için geçerli olmak üzere
istenen personelin niteliği ve sayısına göre aynı kanıtlayıcı belgeler, d)
Teklif verilen her bir kısma ilişkin taahhüt olarak istenen makine-ekipman
için ayrı ayrı taahhütnameler, e)
Kendi malı olması istenen makine-ekipmana ilişkin olarak teklif verilen bütün
kısımlar için geçerli olmak üzere kısımlar itibariyle farklı makine-ekipman
istenmesi halinde istenen her bir makine-ekipmana ilişkin belgelerden bir
adet, aynı nitelikte makine-ekipman istenmesi halinde ise teklif verilen
bütün kısımlar için geçerli olmak üzere istenen makine-ekipmanın niteliği ve
sayısına göre aynı kanıtlayıcı belgeler, f)
Kaliteyi sağlamaya dönük belge istenmişse istenen belgeden bir adet, Sunulacaktır. 2-
İhale dokümanında öngörülmesi halinde, ekonomik ve mali yeterliğe ilişkin olarak
teklif verilen bütün kısımlar için ayrı ayrı geçerli olmak üzere, istenen
belgelerden bir adet sunulacaktır. 3-
Diğer katılım belgeleri kapsamında, a)
Teklif verilen her bir kısım için ayrı ayrı olmak üzere ilgisine göre iş
ortaklığı beyannamesi veya konsorsiyum beyannamesi, b)
İdari şartnamede istenmesi halinde, teklif verilen her her bir kısım için alt
yükleniciye yaptırılması düşünülen işlere ilişkin liste, c)
İdari şartnamede istenmesi halinde teklif verilen her her bir kısım için,
Yönetmeliğin 34 üncü maddesi çerçevesinde aşırı düşük tekliflerin
sorgulanmasında ve sözleşmenin uygulanmasında kullanılmak üzere ayrı ayrı
verilecek olan belgeler, d)
Yukarıda sayılanlar dışındaki katılım belgelerinden (ticaret. odası belgesi,
imza sirküleri, vb.), teklif verilen bütün kısımlar için geçerli olmak üzere
bir takım, Sunulacaktır. İstekliler,
kısım bazında yeterli olduklarını düşündükleri her bir kısma teklif
verebilecek olup idarelerce, sunulan yeterlik belgeleri itibarıyla o kısım
için istenen yeterlik kriterlerinin sağlanıp sağlanmadığı kontrol
edilecektir. Bu kapsamda, teklif verdiği kısımların her biri için ayrı ayrı
yeterli olan istekli bu kısımlar için yeterli kabul edilecektir. Tekliflerin
değerlendirilmesi sonucunda, her bir kısım, o kısım için ekonomik açıdan en
avantajlı teklifi veren istekli üzerine ihale edilecek ve her bir kısım için
ayrı sözleşme düzenlenecektir. İsteklilerin
yukarıda belirtilen şekilde teklif vermelerini sağlayıcı düzenlemelere, idari
şartnamelerin “Diğer Hususlar” başlıklı bölümünde yer verilecektir. J. Yapım İşlerinde Karma Teklif 4734
sayılı Kanunun 62 nci maddesinin (c) bendinde; “Yapım işlerinde arsa temin edilmeden,
mülkiyet, kamulaştırma ve gerekli hallerde imar işlemleri tamamlanmadan ve
uygulama projeleri yapılmadan ihaleye çıkılamaz. Uygulama projesi bulunan
yapım işlerinde anahtar teslimi götürü bedel teklif alınmak suretiyle ihale
yapılması zorunludur. Ancak, doğal afetler nedeniyle uygulama projesi
yapılması için yeterli süre bulunmayan yapım işlerinde ön veya kesin proje
ile işin yapımı sırasında belli aşamalarda arazi ve zemin etütleri
gerektirmesi nedeniyle ihaleden önce uygulama projesi yapılamayan, bina
işleri hariç, yapım işlerinde ise kesin proje ile ihaleye çıkılabilir. Bu
işlerin uygulama projesi yapılabilen kısımlar için anahtar teslimi götürü
bedel, uygulama projesi yapılamayan kısımlarda ise her bir kalem iş için
birim fiyat teklif almak suretiyle ihale yapılabilir. Arsa temini, mülkiyet
ve kamulaştırma işlemlerinin tamamlanması şartı baraj ve büyük sulama, petrol
ve doğalgaz boru hattı projelerinde aranmaz.” Hükmü
bulunmaktadır. Bu hüküm
uyarınca, doğal afetler nedeniyle uygulama projesi yapılması için yeterli
süre bulunmayan yapım işlerinde ön veya kesin proje ile işin yapımı sırasında
belli aşamalarda arazi ve zemin etütleri gerektirmesi nedeniyle ihaleden önce
uygulama projesi yapılamayan, bina işleri hariç, yapım işlerinde ise kesin
proje ile ihaleye çıkılabilmesi mümkün olup, bu durumda ihale konusu işin
uygulama projesi yapılabilen kısımlar için anahtar teslimi götürü bedel,
uygulama projesi yapılamayan kısımlarda ise her bir kalem iş için birim fiyat
teklif almak suretiyle ihale edilmesi mümkün bulunmaktadır. Söz konusu
hükümden anlaşıldığı üzere, belirtilen koşulları taşıyan bir iş, uygulama
projesi yapılan ve yapılamayan bölümlerden oluşuyorsa, bu işin ihale
edilmesinde aşağıda yer alan açıklamalara uygun hareket edilmesi
gerekecektir: 1-
Yaklaşık maliyetteki ağırlık oranı dikkate alınarak, daha yüksek tutardaki
bölüm esas alınmak suretiyle teklif ve sözleşme türü belirlenecektir. 2-
İdari şartnamenin “Teklif ve sözleşme türü” başlıklı maddesi boş bırakılacak,
“Diğer hususlar” başlıklı bölüme eklenecek bir maddede, işin hangi bölümü
için anahtar teslimi götürü bedel, hangi kısmı için birim fiyat teklif
alınacağı belirtilerek, “Teklif ve sözleşme türü” başlıklı maddenin
dipnotundaki belirlemelere uygun olarak madde metni oluşturulacaktır. 3-
Sözleşme tasarısı oluşturulurken, belirlenen teklif ve sözleşme türüne
ilişkin tip sözleşme esas alınacak ve diğer iş bölümü için ise esas alınması
gereken teklif ve sözleşme türü için öngörülen tip sözleşmenin farklı
hükümleri, söz konusu sözleşme tasarısının “Diğer Hususlar” bölümüne
eklenecektir. 4- Her
iki teklif türü için belirlenen teklif mektubu standart formları ihale
dokümanına eklenecektir. 5-
İsteklilerin, işin anahtar teslimi götürü bedel teklif istenen bölümü ve
birim fiyat teklif istenen bölümü için ayrı ayrı teklif mektubu vermeleri
gerektiği, değerlendirmenin ise bu iki teklifin toplamından oluşan toplam
teklif tutarı üzerinden yapılacağı idari şartnamenin “Diğer Hususlar”
başlıklı bölümünde belirtilecektir. 6-İstekliler toplam teklif tutarı üzerinden teminat
vereceklerdir. 7- Aşırı
düşük teklif değerlendirmesi dahil, tekliflerin değerlendirilmesi ve bu
kapsamda ise, toplam teklif tutarı üzerinden yapılacaktır. 8-
İhaleyi kazanan istekli ile, yukarıda belirtilen hususlara göre düzenlenen
sözleşme imzalanacaktır. Bu sözleşmede, sözleşmenin türü ve bedeline ilişkin
madde boş bırakılacak; sözleşmenin “Diğer Hususlar” başlıklı bölümüne
eklenecek bir maddede, işin anahtar teslimi götürü bedel teklif alınan bölümü
için geçerli olan bedel ile birim fiyat teklif alınan bölümü için geçerli
olan bedel ayrı ayrı belirtilerek toplam sözleşme bedeli yazılacaktır. K. Aritmetik Hata 4734
sayılı Kanun 37 nci maddesinin son fıkrası hükmü ile (36 ncı maddesinde
öngörülmüş olan teklifi oluşturan belgelerin düzeltilemeyeceği kuralına
istisna getirilmiş ve bu istisna ile) teklif edilen fiyatları gösteren teklif
mektubu eki cetvelde çarpım ve toplamlarda aritmetik hata bulunması halinde,
isteklilerce teklif edilen birim fiyatlar esas alınmak kaydıyla, aritmetik
hataların ihale komisyonu tarafından re’sen düzeltilmesi ile, yapılan bu
düzeltme sonucu bulunan teklifin isteklinin esas teklifi olarak kabulü esası
getirilmiştir. İstekliler
tarafından sunulan Birim Fiyat Teklif Mektubunun Kamu İhale Kurumunca
çıkarılan Uygulama Yönetmeliklerinin ekinde yer alan Standart Forma uygun
olarak hazırlanması gerekmektedir. 4734
sayılı Kanuna göre birim fiyat üzerinden teklif alınan ihalelerde, birim
fiyat teklif mektubundaki teklif bedelinin, birim fiyat eki cetvelde toplamı
gösteren rakamla uyumlu olması ve teklif bedelinin hem yazı hem de rakamla
yazılması zorunludur. Kanunun aktarılan hükmüne göre, birim fiyat üzerinden
teklif alınan ihalelerde teklif edilen birim fiyatlar esas alınmak kaydıyla,
teklif mektubu eki cetveldeki çarpım ve toplamdaki hatalar sonucunda, toplam
teklif bedelinin değişip değişmediğine bakılmaksızın hataların düzeltilmesi
gerekmektedir Buna göre; 1- İhale
komisyonları tarafından re’sen düzeltilen teklifin istekli tarafından kabul
edilmesine bağlı olarak isteklinin sunmuş olduğu geçici teminat tutarının
teklif bedelinin % 3’ünün altına düşmesi halinde teminat tutarının,
düzeltilmiş teklif bedeline uygun olarak bu orana tamamlattırılması ve
gerektiği takdirde düzeltilmiş teklife uygun olarak teklif edilen bedele
bağlı belgelerin yenilenmesi halinde teklifin değerlendirilmesi mümkün
bulunmaktadır. 2- Birim fiyat
teklif mektubu eki cetveldeki çarpım ve toplamda bulunan hataların
toplam teklif fiyatını değiştirmemesi halinde dahi cetveldeki aritmetik
hataların düzeltilmesi gerekmektedir. Karma teklif alınan yapım işi ihalelerinde, sadece
birim fiyat teklif mektubu eki birim fiyat cetvelindeki aritmetik hataların
düzeltilmesi mümkün bulunmaktadır. İsteklinin düzeltilmiş teklifi kabul etmediğini
süresinde bildirmesi veya süresi içerisinde herhangi bir cevap vermemesi
halinde, teklifi değerlendirme dışı bırakılır ve geçici teminatı gelir
kaydedilir. L. İdarelerce, Eksik Belge ve Bilgilerin
Tamamlatılması İhale
dokümanında başvuru veya teklif zarfı içinde sunulması istenilen belgeler ve
bu belgelere ilgili mevzuat gereğince eklenmesi zorunlu olan eklerinden
herhangi birinin, aday veya isteklilerce sunulmaması halinde, bu eksik
belgeler ve ekleri idarelerce tamamlatılmayacaktır. Ancak, a) Geçici teminat
ve teklif mektuplarının Kanunen taşıması zorunlu hususlar hariç olmak üzere,
sunulan belgelerde ihale sonucu açısından teklifin esasını değiştirecek
nitelikte olmayan bilgi eksikliklerinin bulunması halinde, bu tür bilgi
eksikliklerinin giderilmesine ilişkin belgeler, b) Aday ve
isteklilerce sunulan ve başka kurum, kuruluş ve kişilerce düzenlenen
belgelerde, belgenin taşıması zorunlu asli unsurlar dışında, belgenin
içeriğine ilişkin tereddüt yaratacak nitelikte olan ve belgeyi düzenleyen
kurum, kuruluş veya kişilerden kaynaklanan bilgi eksikliklerinin
giderilmesine ilişkin belgeler, İdarelerce
tamamlatılacaktır. Bu
çerçevede, tamamlatılması istenen bilgi eksikliklerinin giderilmesine ilişkin
belgelerin niteliği dikkate alınarak idarelerce aday veya isteklilere makul
bir tamamlama süresi verilecektir. İdarelerce
bilgi eksikliklerinin tamamlatılmasına ilişkin olarak verilen süre içinde
aday veya isteklilerce sunulan belgelerin, başvuru veya ihale tarihinden
sonraki bir tarihte düzenlenmesi halinde, bu belgeler, aday veya isteklinin
başvuru veya ihale tarihi itibarıyla ihaleye katılım şartlarını sağladığını
tevsik etmesi halinde kabul edilecektir. Bu
hükümler çerçevesinde bilgi eksikliklerinin giderilmesine ilişkin belgelerin
yazılı olarak istenilmesi ve isteklilerce bir dilekçe ekinde sunulması
gerekmektedir. İlgili
mevzuatına göre ihaleye katılma şartı olarak istenmesi gereken belge veya
bilgilerin idarece istenmediği ve bu durumun tekliflerin değerlendirilmesi
aşamasında tespit edildiği hallerde, idarelerce bu tür belge veya bilgiler
tekliflerin değerlendirilmesi aşamasında isteklilerden talep edilemeyecek ve
tamamlatılamayacaktır. M. Teklif Geçerlilik Süresinin Dolmasından Sonra
Sözleşme Yapılması Kesinleşen ihale kararı bildirildikten
sonra şikayet başvurusunda bulunulması veya dava açılması nedeniyle ihale
sürecinin uzaması sonucunda; teklif geçerlilik süresinin ihale dokümanında
öngörülen azami süre kadar uzatıldığı ve bu sürenin de dolduğu, buna rağmen
sözleşmenin imzalanamadığı durumlarda; Uygulama Yönetmeliklerinde yer alan
sözleşmenin imzalanması ile ilgili prosedüre göre, ekonomik açıdan en
avantajlı teklif sahibi veya ekonomik açıdan en avantajlı ikinci teklif
sahibi ile, kabul etmeleri şartıyla sözleşme imzalanabilir. Ancak tekliflerin geçerlilik süresinin
dolmuş olması nedeniyle ekonomik açıdan en avantajlı teklif sahibi veya
ekonomik açıdan en avantajlı ikinci teklif sahibinin sözleşmeyi imzalama
zorunluluğu bulunmadığından, sözleşmeyi imzalamayan istekliler hakkında
geçici teminatın irat kaydedilmesine ve yasaklamaya ilişkin hükümler
uygulanmayacaktır. XIV- Teminatlar A. Teminat Mektuplarının Şekli 4734
sayılı Kanunun 35 inci maddesi çerçevesinde teminat mektuplarının kapsam ve
şekli belirlenerek uygulama yönetmeliklerinin 1 nolu eki olan “standart
formlar” arasında yer almıştır. Teminat mektuplarına ilişkin standart
formlarda limit bilgilerine yer verilmediği halde bazı mektupların “limit
içi” ve limit dışı” ifadelerini taşıması nedeniyle idarelerin bu teminat
mektuplarını değerlendirmeye almakta tereddüt ettikleri görülmüştür. İlgili
kuruluşlarla yapılan değerlendirme ve Kamu İhale Kurulunca karara bağlanan
uyuşmazlıklarda, teminat mektuplarında yer alan “limit içi” ve limit dışı”
ibarelerinin, mektubun geçerliliği ve kapsamı
ile teminat mektuplarında öngörülen riskin gerçekleşmesi halinde
idarenin alacağının tahsiline ilişkin bir etkisinin olmadığı ayrıca 4734 sayılı Kanun ve İhale Uygulama
Yönetmeliklerinin ilgili hükümlerine
de aykırılık teşkil etmediği
anlaşıldığından “limit içi” ve limit dışı”
ibaresi taşıyan teminat mektuplarının kabul edilmesi gerekmektedir. Gerek
görüldüğünde teminat mektuplarının ilgili bankanın veya özel finans kurumunun
genel müdürlüğünden veya şubesinden teyidi idarelerce yapılır. Faks ile
yapılan teyitler, en az iki yetkilinin imzasını taşıması gerekir. Teminat
mektuplarının tazmini halinde geri ödemenin, teminatın verildiği para
biriminden bankaca ödenmesi esas olup yabancı para cinsinden teminat idarece
kabul edilmekle birlikte idarenin mali mevzuatı gereği tahsilatın sadece Türk
Parası üzerinden yapılabildiği durumlarda ise idareler, teminat mektubunun
tazmini halinde tazmin tarihinde geçerli Merkez Bankası döviz satış kuru esas
alınarak Türk Parası cinsinden ödemenin yapılması gerektiği hususunu ihale dokümanı
ekinde yer alan standart teminat mektubu formlarının ödemeye ilişkin
bölümünde belirteceklerdir. Ancak
teminat mektuplarına ilişkin standart formların 2 no’lu notunda yer alan
hususların sadece yabancı para cinsinden verilen teminat mektuplarının Türk
parasına çevrilmek suretiyle tazmininin söz konusu olacağı hallerde veya
yabancı para birimi cinsinden verilmekle birlikte idarenin mali mevzuatı
çerçevesinde yabancı para olarak teminat mektubunun tazmin edilebildiği
durumlarda dikkate alınması ve uygun şekilde doldurulması zorunlu olup, Türk
parası cinsinden teminat sunulan hallerde bu bölümün düzenlenmesi
gerekmemektedir. B. Geçici Teminat Mektuplarının Süresi 4734
sayılı Kanunun 35 inci maddesindeki; "Bu Kanun kapsamında bankalarca
verilecek teminat mektuplarının kapsam ve şeklini tespite Kamu İhale Kurumu
yetkilidir. 32 nci
maddeye göre belirlenen tekliflerin geçerlilik süresinden en az otuz gün
fazla süreli olmak kaydıyla, geçici teminat mektuplarında süre belirtilir.
Teklif geçerlilik süresinin uzatılması halinde, geçici teminat mektuplarının
süresi de aynı süre ile uzatılır." hükmü ile ilgili olarak, geçici
teminat mektuplarındaki sürenin idareler tarafından, teklif geçerlik
süresinden itibaren 30 günden daha uzun süreli olarak belirlenip
belirlenemeyeceği konusunda tereddütler olduğu anlaşılmaktadır. Kanunun 35
inci maddesi incelendiğinde, geçici teminat mektuplarında belirtilmesi
gereken süre hakkında idarelere belirleme yetkisinin verilmediği, bu sürenin
istekliler tarafından, teklif geçerlik süresinden en az otuz (30) gün fazla
olmak üzere belirlenerek geçici teminat mektuplarına yazılması gerektiği
anlaşılmaktadır. Nitekim Kurum tarafından çıkarılan uygulama yönetmelikleri
ile bunların ekindeki tip idari şartnamelerin geçici teminatlara ilişkin
maddelerinde ve Geçici Teminat Mektubu Standart Formlarında, bu sürenin
teklif geçerlik süresinden en az otuz (30) gün fazla olması hususu
belirtilerek, bu konudaki belirleme yetkisi isteklilere tanınmış olduğundan
idareler 30 günden fazla süreli geçici teminat verme zorunluluğu getiren
hükümlere idari şartnamelerinde yer vermeyeceklerdir. Dolayısıyla
teklif geçerlik süresini şartnamede belirleyen idarelerin, geçici teminat
mektuplarında belirtilecek süre ile ilgili ayrı bir belirleme yapmamaları ve
tip idari şartnamelerin geçici teminata ilişkin maddelerindeki "Geçici
teminat olarak sunulacak teklif mektuplarında süre belirtilmelidir. Bu
sürenin, tekliflerin geçerlik süresinden itibaren en az otuz (30) gün fazla
olması gerekir." hükmüne uygun olarak asgari süreyi karşılayan veya
isteklilerce sunulan ve asgari sürelerden daha uzun süreleri içerir geçici
teminat mektuplarını geçerli kabul etmeleri gerekmektedir. Bu bağlamda
süresiz geçici teminat mektupları da kabul edilecektir. Teklif mektuplarının
geçerlilik süresi, ihale dokümanında idarece belirlenen süredir. İsteklinin,
teklif mektubundaki teklif geçerlilik süresini, idari şartnamede öngörülen
süreden daha fazla belirlediği hallerde de geçici teminat mektubunun, idari
şartnamedeki teklif geçerlilik süresinin bitiminden itibaren 30 gün fazla
süreli olup olmadığına bakılacaktır. İsteklinin teklif geçerlilik süresini
idari şartnamedeki süreden daha fazla belirlemiş olması, sunacağı geçici
teminat mektubunun geçerli olacağı süreyi uzatmayacak, idari şartnamede
belirlenen teklif geçerlilik süresinden 30 gün daha fazla süreli olması
yeterli sayılacaktır. C.
Teminat Olarak Alınacak Değerler Kanunun “Teminat Olarak Kabul Edilecek
Değerler” başlığını taşıyan 34 üncü maddesinin (a) bendinde nakit olarak sadece “tedavüldeki Türk Parası” nın
sayılması nedeniyle yabancı para birimi üzerinden teklif alınsa dahi
teminatların teklif bedeli esas alınmak suretiyle verileceğinden yabancı para
birimi cinsinden nakit teminat alınması mümkün değildir. Yine ihalede isteklilerce teklif edilen bedel hangi
para birimi ise teminat olarak sunulacak değerinde o para birimi cinsinden
olması gerektiğinden, teklif edilen bedel ile teminat olarak getirilecek
bedelin farklı para birimi olarak sunulması mümkün değildir.Dolayısıyla,
idari şartnamenin “teklif ve ödemelerde geçerli para birimi” başlıklı
maddesinde yabancı para birimi veya yabancı para birimleri cinsinden teklife
izin verilmesi durumunda; istekliler, teminat mektuplarını tekliflerine esas
para birimi üzerinden
düzenleyeceklerdir. XV- İhalelere Katılmaktan Yasaklamaya İlişkin
Açıklamalar A.
İhalelere Katılmaktan Yasaklama Kararı Verilirken Uyulacak Hususlar 1- Yasaklama Kararı Vermeye Yetkili Makamlar ve
İdarelerce Yapılması Zorunlu Hususlar 4734 sayılı Kanunun 58 inci ve 4735 sayılı
Kanunun 26 ncı maddelerinde, bu Kanunlarda sayılan yasak fiil veya
davranışlarda bulundukları tespit edilen gerçek veya tüzel kişiler ile
birlikte bu maddelerde sayılan ortakları veya ortaklıkları hakkında, ihaleyi
yapan bakanlık veya ilgili veya bağlı bulunulan bakanlık tarafından,
ihalelere katılmaktan yasaklama kararı verileceği hüküm altına alınmıştır.
Yasaklama kararlarının, herhangi bir bakanlığın bağlı veya ilgili kuruluşu
sayılmayan idarelerde bu idarelerin yetkilileri, il özel idareleri ve
belediyeler ile bunlara bağlı birlik, müessese ve işletmelerde ise İçişleri
Bakanlığı tarafından verileceği düzenlenmiştir. İdarelerin ihalelere katılmaktan
yasaklama kararı verilmesi gereken yasak fiil veya davranışları tespit etmeleri
durumunda gereğinin yapılması için ilgili veya bağlı bulunulan bakanlığa veya
herhangi bir bakanlığın bağlı veya ilgili kuruluşu sayılmayan idarelerde bu
idarelerin yetkililerine başvurmaları zorunludur. İlgili veya bağlı bakanlık
veya herhangi bir bakanlığın bağlı veya ilgili kuruluşu sayılmayan idarelerde
bu idarelerin ihale yetkilisi Kanunda öngörülen süre içinde ihalelere
katılmaktan yasaklama kararını vermek zorundadır. Bu nedenle ihalelere katılmaktan
yasaklama kararı verecek bakanlık veya kamu kurum ve kuruluşlarının; a) İhale sürecinde, sözleşmelerin
düzenlenmesi ve uygulanması aşamalarında bu kararları zamanında verebilmek ve
4734 sayılı Kanunun 58 inci ve 4735 sayılı Kanunun 26 ncı madde
hükümlerinin gereğini yerine getirebilmek için gereken özeni göstermeleri
ve tedbirleri almaları, b)
İhalelere katılanlar hakkında
ihalelere katılmaktan yasaklama kararı verilmesi halinde 4734 sayılı
Kanunun 58 ve 4735 sayılı Kanunun 26 ncı maddelerinin 2 nci fıkraları uyarınca; 1-
ihalelere katılmaktan yasaklama kararı verilen tüzel kişilerin şahıs şirketi
olması halinde şirket ortaklarının tamamı hakkında, sermaye şirketi olması
halinde ise sermayesinin yarısından fazlasına sahip olan gerçek veya tüzel
kişi ortaklar hakkında 2-
Haklarında yasaklama kararı verilenlerin gerçek veya tüzel kişi olması
durumuna göre; Ayrıca a) Bir
şahıs şirketinde ortak olmaları halinde bu şahıs şirketi hakkında da b) Sermaye
şirketinde ortak olmaları halinde ise sermayesinin yarısından fazlasına sahip
olmaları kaydıyla bu sermaye şirketi hakkında da 4734
sayılı Kanunun 58 ve 4735 sayılı Kanunun 26 ncı maddelerinde belirtilen
usulde ihalelere katılmaktan yasaklama kararı verilmesi gerekmektedir. İdarece,bu
konuda ayrıca haklarında ihalelere katılmaktan yasaklama kararı verilenlerce
beyan edilenin dışında varsa bunların
ortaklarının ve/veya ortaklıklarının tespit edilmesi amacıyla ilgili kamu
kurum ve kuruluşları ve kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşları ile
gerekli koordinasyonun sağlanıp, araştırmaların yapılması da önem
taşımaktadır. c) 4734 sayılı Kanun ve 4735 sayılı
Kanun uyarınca verilecek ihalelere katılmaktan yasaklama kararlarına karşı
yargı yoluna başvurulması halinde, yargı mercilerince verilecek her türlü
kararın bir örneğinin bilgi için Kamu İhale Kurumuna gönderilmesi, d) 4734 sayılı Kanunun 59 uncu ve 4735
sayılı Kanunun 27 nci maddelerinde, ihalelere katılmaktan yasaklamayı
gerektiren ve suç teşkil eden fiil veya davranışlarda bulunanlar hakkında
Cumhuriyet Savcılıklarına suç duyurusunda bulunmaları, e) Mahkeme kararı uyarınca veya idari
bir işlemle, ihalelere katılmaktan yasaklama kararlarının kaldırılması
halinde karar, Resmi Gazete’de yayımlanması ile geçerlik kazanacağından Resmi
Gazete'de yayımlatılması, f) 4734
sayılı Kanunun 53 üncü maddesinde haklarında ihalelere katılmaktan yasaklama
kararı verilenlerin sicillerini tutma görevi Kamu İhale Kurumuna
verildiğinden, bu görevin etkin olarak yerine getirilebilmesi amacıyla,
ihalelere katılmaktan yasaklamaya ilişkin kararların, ekteki formda (EK:2)
yer alan bilgileri içerecek şekilde düzenlenerek Resmi Gazete’de
yayımlatılması, Gerekmektedir. 2-
Yasaklama Kararlarının Kapsam ve İçeriği 2886
sayılı Devlet İhale Kanununa ve ilgili mevzuata göre verilen ihalelere
katılmaktan yasaklama kararları ve 4734 sayılı Kanunun yürürlüğe gireceği
1/1/2003 tarihinden sonraki uygulama ile ilgili olarak; a) 4734 sayılı Kanunun 58 inci ve 4735
sayılı Kanunun 26 ncı maddelerine göre, haklarında yasaklama kararı verilen
gerçek veya tüzel kişiler, 4734 sayılı Kanun kapsamındaki tüm ihalelere
katılmaktan yasaklanacaktır. b) 2886 sayılı Devlet İhale Kanununun
84 üncü maddesine göre verilen ve Resmi Gazetede yayımlanan ihalelere
katılmaktan geçici olarak yasaklamaya ilişkin kararlar, kararı veren kurum
veya kuruluşun ihalelerine ya da bu Kanuna göre yapılan tüm ihalelere
katılmaktan yasaklama şeklinde olmaktadır. 4734 sayılı Kanunun 68 inci maddesinde
2886 sayılı Kanunun bu Kanuna aykırı hükümlerinin uygulanmayacağı ifade
edilmektedir. 4734 sayılı Kanun 2886 sayılı Kanuna ve diğer mevzuata göre
verilen cezaları kaldırmadığından ve suç ve cezaların kanuniliği ilkesi
gereği daha evvel verilen yasaklama kararları geçerliliğini koruyacaktır. Bu
nedenle, 2886 sayılı Kanunun 84 ve 85 inci maddeleri uyarınca verilen ve
kesinleşen yasaklama kararlarının, 4734 sayılı Kanunun yürürlüğe girmesinden
sonra da uygulanmasına devam edilecektir. c) 2886 sayılı Kanuna göre idarelerce
verilen ve yasaklama süresi 1/1/2003 tarihinden sonra sona erecek olan yasaklama
kararları, Resmi Gazete’de yayımlandığı kapsam ve içeriğe göre
uygulanacaktır. Buna göre: i- İdareler, hangi tür ihalelere
katılmaktan yasaklama kararı vermişler ise, yasaklama sadece bu tür ihaleler
bakımından söz konusu olacaktır. ii- İdareler, kendi bünyelerindeki
ihalelere katılmaktan yasaklama kararı vermişler ise; yasaklama kararı
yalnızca bu idarenin yapacağı ihaleler bakımından geçerli olacaktır. iii- İhalelere katılmaktan yasaklama
kararlarının 2886 sayılı Kanuna göre yapılan tüm ihaleleri kapsaması halinde
ise, bu yasaklama kararı tüm idareler bakımından geçerli olacaktır. d) i- 2886 sayılı Kanuna tâbi olmayan
kamu kurum ve kuruluşları bu Kanun kapsamında verilen ihalelerden yasaklama
kararlarını uyguluyor iseler, 1/1/2003 tarihinden itibaren de uygulamaya
devam edeceklerdir. ii- 2886 sayılı Kanuna tâbi olmayan
ancak 4734 sayılı Kanunla kapsama alınan kamu kurum ve kuruluşlarının
yapacakları ihalelerde, önceki kendi ihale mevzuatlarına göre verilen
yasaklama kararları, kararda belirtilen kapsam, nitelik ve sürelerde devam
edecektir. Bu yasaklama kararları ancak kararı veren idarelerin kendi
ihalelerinde geçerli olacaktır. e) 2886 sayılı Kanunun 85 inci
maddesine göre mahkemelerce verilen yasaklama kararları da yukarıdaki
açıklamalar çerçevesinde değerlendirilecektir. f) 2886 sayılı Devlet İhale Kanuna ve
diğer ilgili Kanun ve diğer mevzuata göre verilen yasaklama kararlarının da
bu Tebliğ ekindeki EK 2 no’lu formda yer alan bilgileri içerecek şekilde
düzenlenerek Resmi Gazete’de yayımlatılması gerekmektedir. 3- İhalelere Katılmaktan Yasaklama Kararı Formunu
Doldururken Dikkat Edilecek Hususlar a) İstisna
kapsamında yapılan ihaleler dahil 4734 ve 4735 sayılı Kanunlar uyarınca
verilen yasaklama kararlarında İhale Kayıt Numarası yazılacak, İhale Kayıt
Numarası almayı gerektirmeyen ihalelerde, bu bölüme “İhale Kayıt Numarası
alınmamıştır” ibaresi konulacaktır. b)
Yasaklama kararı veren bakanlık/kurum bölümüne, yasaklama kararını veren
bakanlık veya 4734 sayılı Kanunun 58
inci ve 4735 sayılı Kanunun 26 ncı maddelerinde belirtilen herhangi bir
bakanlıkla ilgili veya bağlı bulunmayan ve Kanun kapsamında olan kurum ve
kuruluşların adı yazılacaktır. c)
Yasaklanan kişinin gerçek veya tüzel kişi olması durumuna göre, gerçek
kişiyse adı ve soyadı, tüzel kişiyse ticaret sicilinde kayıtlı ticaret unvanı
kısaltma yapılmadan yazılacaktır. d) T.C.
Kimlik Numarası bölümü yasaklanan kişinin gerçek kişi olması halinde
doldurulacaktır. e) Ortak
veya ortaklıklara ilişkin bölüm, 4734 sayılı Kanunun 58 inci maddesinin 2 nci
fıkrası ile 4735 sayılı Kanunun 26 ncı maddesinin 2 nci fıkrasında sayılan
ortak ve/veya ortaklıkların bulunması halinde doldurulacaktır. Bu kapsamda
hakkında yasaklama kararı verilecek ortak ve/veya ortaklıklar tespit
edilirken Uygulama yönetmelikleri ekinde standart formlar arasında yer
alan İhaleye Katılacak Olanlar
Tarafından Tüzel Kişiliklerdeki Ortaklık Ve/Veya Hisseleri İçin Verilecek
Beyannamedeki beyan edilen veya
yapılan araştırma sonucu tespit edilen bilgiler esas alınacaktır. f) Yasaklananın
herhangi bir ticaret ve esnaf odasına kayıtlı olmaması halinde, bu kısımda
kayıtlı olmadığı hususu belirtilecektir. g)
Yasaklama süresi ay ya da yıl olarak yazılacaktır. h)
Yasaklamanın dayanağı ve kapsamı bölümünde, hangi Kanuna göre yasaklama işlemi
gerçekleştirilecekse o kısmın içindeki kutu işaretlenecektir. İstisna
kapsamındaki ihalelerde 4734 sayılı Kanunun 3 üncü maddesi uyarınca
yasaklamalar bu Kanunda belirtilen usullere göre yapılacaktır. İstisna
kapsamında yapılan ihaleler dahil 4734 ve 4735 sayılı Kanunlara göre
yasaklama tüm ihaleler için geçerli olacaktır. 2886 sayılı Kanuna veya diğer
mevzuata göre yasaklamalarda ise yasaklama kapsamı farklı olabileceğinden
ilgili kutular işaretlenecektir. ı) Kurumun
internet sayfasında yer alan yasaklama kararı formunun çıktısı alınıp
doldurularak yayımlanmak üzere Resmi Gazete’ye gönderilecektir. B.
Doğrudan Temin Usulünde Yasaklama Kararı Doğrudan temin, 15/8/2003 tarihli ve
4964 sayılı Kanunla 4734 sayılı Kanunun 18 inci maddesinde yapılan değişiklikle
ihale usulü olmaktan çıkarılmıştır. 4734 sayılı Kanunun 22 nci maddesinde
belirtilen hallerde ihtiyaçların, Kanunun 18 inci maddesinde belirtilen ihale
usulleri için tespit edilen kurallara uyulmaksızın; ilan yapılmadan ve
teminat alınmadan, ihale komisyonu kurma ve anılan Kanunun 10 uncu maddesinde
sayılan yeterlik kriterlerini arama zorunluluğu bulunmadan, ihale
yetkilisince görevlendirilecek kişi veya kişiler tarafından piyasada fiyat
araştırması yapılarak temin edilmesi mümkün bulunmaktadır. Doğrudan teminin ihale usulü olmaktan
çıkarılması sebebiyle 4734 sayılı Kanunun “İhaleye Katılımda Yeterlik
Kuralları” başlıklı 10 uncu maddesi ile “İhaleye Katılamayacak Olanlar”
başlıklı 11 inci maddesinin uygulanması zorunlu olmaktan çıkarılmıştır. 4734 sayılı Kanunun 22 nci maddesi
uyarınca doğrudan temin yoluyla alım yapılması halinde alım yapılacak kişi ya
da firmanın ihalelere katılmaktan yasaklı olup olmadığının teyit ettirilmesi
zorunluluğu bulunmamaktadır. Doğrudan temin yoluyla yapılan
alımlarda 4734 sayılı Kanunun 10 uncu,
11 inci ve 40 ıncı maddelerinin uygulanması zorunlu olmadığından, Kanunun 58
inci maddesine göre ihalelere katılmaktan yasaklama kararı verilebilmesi
mümkün değildir. Doğrudan teminin ihale usulü olmadığı
dikkate alındığında, 4735 sayılı Kanunun 25 inci maddesi ile sözleşmenin
uygulanması sırasında ortaya çıkan yasak fiil veya davranışlar
düzenlendiğinden; aynı Kanunun 26 ncı maddesinde öngörülen müeyyidelerin
doğrudan temin için uygulanması mümkün bulunmamaktadır. Bununla birlikte; doğrudan temin
usulüyle yapılan alımlarda ortaya çıkan 4734 sayılı Kanunun 17 inci ve 4735
sayılı Kanunun 25 inci maddesinde belirtilen yasak fiil veya davranışların
Türk Ceza Kanununa göre suç teşkil etmesi; bu fiil veya davranışlar için ceza
sorumluluğuna ilişkin hükümlerin uygulanmasına engel teşkil etmez. C. Yasaklama Kararının Verilmesi Gereken Sürenin
Başlangıcı 4734
sayılı Kanunun 58 ve 4735 sayılı
Kanunun 26 ncı maddelerinde; yasaklama kararlarının ihaleyi yapan bakanlık
veya ilgili veya bağlı bulunulan bakanlık, herhangi bir bakanlığın ilgili
veya bağlı kuruluşu sayılmayan idarelerde bu idarelerin ihale yetkilileri, il
özel idareleri ve belediyeler ile bunlara bağlı birlik, müessese ve
işletmelerde ise İçişleri Bakanlığı tarafından verileceği, ihaleyi yapan idarelerin, ihalelere
katılmaktan yasaklamayı gerektirir bir durumla karşılaştıkları takdirde,
gereğinin yapılması için bu durumu ilgili veya bağlı bulunulan bakanlığa
bildirmekle yükümlü oldukları, yasaklama kararlarının, yasaklamayı gerektiren
fiil veya davranışın tespit edildiği tarihi izleyen en geç kırkbeş gün içinde
verilmesi gerektiği hükümleri yer almaktadır. Söz konusu
maddelerde geçen kırkbeş günlük sürenin başlangıcı olarak, yasaklamaya esas
bilgi ve belgelerin yasaklama kararını verecek mercie ulaştığı tarihin değil,
yasaklamayı gerektiren fiil veya davranışın idarece tespit edildiği tarihin
esas alınması gerekecektir. D. Yasaklamaya İlişkin Sürenin Hukuki Niteliği 4734 sayılı Kanunun “Yasaklar ve Ceza
Sorumluluğu” başlıklı Dördüncü Bölümünde yer alan “İhalelere katılmaktan
yasaklama” kenar başlıklı 58 inci maddesinin 4 üncü fıkrasında; “Yasaklama
kararları, yasaklamayı gerektiren fiil veya davranışın tespit edildiği tarihi
izleyen en geç kırkbeş gün içinde verilir. Verilen bu karar Resmi Gazetede
yayımlanmak üzere en geç onbeş gün içinde gönderilir ve yayımı tarihinde
yürürlüğe girer” hükmü yer almıştır. Söz konusu madde hükmünde “en geç”
şeklinde ifade edilen sürelerle ilgili olarak uygulamada tereddütler oluştuğu
görüldüğünden aşağıdaki hususların açıklanmasına ihtiyaç duyulmuştur. 4964 sayılı Kanunla değişik 4734 sayılı Kanunun 58
inci maddesinin gerekçesinde ihalelere katılmaktan yasaklama kararlarının
bağlı veya ilgili bulunulan bakanlıklar tarafından verildiği durumlarda, taşradaki
ihalelere ilişkin yazışma ve karar verme sürecinin uzunluğu ve gecikmeler
nedeniyle sürenin dolması halinde ceza verilemeyeceği göz önünde
bulundurularak azami otuz günlük sürenin kırkbeş güne çıkarıldığı
belirtilmiştir. Anayasa ile teminat altına alınan
çalışma ve sözleşme özgürlüğü gibi temel hak ve hürriyetlerin korunmasına
ilişkin düzenlemeler ile 4734 sayılı Kanunun 58 inci maddesinin sözü edilen
gerekçesi birlikte değerlendirildiğinde, 58 inci maddenin 4 üncü fıkrasında
yer alan sürelerin disipliner niteliği aşan ve yetki süresini belirleyen
nitelikte olduğu anlaşılmaktadır. Buna
göre, yasaklamayı gerektiren fiil veya davranışların tespit edildiği tarihi
izleyen en geç 45 günlük süre içinde yasaklama kararı verilmesi zorunlu
olmaktadır. Bu süre geçirildikten sonra yasaklama kararı verilmesi mümkün
bulunmamaktadır. İdarelerin yasaklama kararı verilmesini gerektiren bir fiil
veya davranışı tespit ettikleri tarihten itibaren en geç 45 gün içinde
yetkili merci tarafından yasaklama kararı verilebilmesi için gerekli
düzenleme ve işlemleri yapmaları ve yasaklama kararı almaları gerekmektedir. Yasaklama
işlemlerinin 45 günlük sürede tamamlanamaması ve yürürlüğe girmemesi halinde
ilgili ve görevli kamu görevlileri hakkında disiplin ve ceza sorumluluğuna ilişkin
hükümler uygulanabilecektir. E. Yasaklı Firmanın Ürününün Yetkili Bayi Ya da Başka
Bir Satıcı Tarafından Teklif Edilmesi 4734
sayılı Kanunun “İhaleye katılamayacak olanlar” başlıklı 11 inci maddesi ile “İhalelere katılmaktan yasaklama”
başlıklı 58 inci maddesinde ihaleye katılıma ve ihaleden yasaklamaya ilişkin
düzenlemeler yapılmıştır. Anılan maddelerde, kamu ihalelerine katılmaktan
yasaklı olmayan isteklinin, yetkili
satıcı ya da üretici firmanın kamu ihalelerine katılmaktan yasaklı bulunması
halinde üretici firma garantisinde olan bazı belgeleri ve satışa dair yetki
verilen mal veya malları teklif etmesini yasaklayan bir hüküm
bulunmamaktadır. F. İş Ortaklığını Oluşturan Ortaklardan Birinin Yasak
Fiil ve Davranışlarda Bulunduğunun Ortaya Çıkması Halinde İzlenecek Yöntem İş
ortaklığını oluşturan ortaklardan birinin yasak fiil ve davranışlarda
bulunduğunun ortaya çıkması halinde izlenecek yöntem konusunda ikili bir
ayrım yapmak gerekmektedir: 1- Yasak
fiil veya davranış ihale süreci içinde, sözleşme imzalanmadan önce
gerçekleşmiş ise: iş ortaklarından bir veya birden fazla ortağın yasak fiil
veya davranışına iştirak etmesi halinde yasak fiil veya davranışı işleyen ve
iştirak eden ortaklar hakkında 4734 sayılı Kanunun 58 inci maddesi hükümleri
uygulanacak, yasak fiil veya davranışa iştirakin bulunmaması halinde yalnızca
fiil veya davranışı işleyen ortak veya ortaklar hakkında 58 inci madde
hükümleri uygulanacaktır. 2- Yasak
fiil ve davranış sözleşme imzalandıktan sonra, sözleşmenin uygulanması sırasında
gerçekleşmiş veya tespit edilmiş ise: a) İhale
sürecinde gerçekleştirilen 4734 sayılı Kanunun 17 nci maddesinde sayılan
yasak fiil veya davranışlar nedeniyle bu fiil ve davranışta bulunan veya
iştirak eden ortaklar hakkında yasaklama kararı verilecek ve 4735 sayılı
Kanunun 21 inci maddesi gereğince
sözleşme feshedilecektir. b) Sözleşmenin imzalanmasından sonra 4735 sayılı
Kanunun 25 inci maddesinde sayılan yasak fiil veya davranışlar nedeniyle bu
fiil ve davranışta bulunan veya iştirak eden ortaklar hakkında yasaklama
kararı verilecek ve sözleşmenin 4735 sayılı Kanunun 18 inci maddesinde
yapılan düzenlemeye paralel olarak feshedilmesi gerekecektir. G.
Teminatların Gelir Kaydedilmesi İhale veya
son başvuru tarihi itibarıyla haklarında yasaklama kararı veya haklarında
kamu davası açılmış bulunan aday veya
isteklilerin; 1) İhaleye
katılmaları halinde ihale dışı bırakılmaları ve geçici teminatlarının gelir
kaydedilmesi, 2) Bu
durumlarının tekliflerin değerlendirilmesi aşamasında tespit edilememesi
nedeniyle bunlardan biri üzerinde ihale yapılmış ancak ihale kararı ihale
yetkilisince onaylanmamış olması durumunda, bu isteklilerin tekliflerinin
değerlendirme dışı bırakılması ve geçici teminatlarının gelir kaydedilmesi, 3) Bu
durumlarının ihale kararı onaylandıktan sonra sözleşmenin imzalanmasına kadar
geçen süre içinde anlaşılması durumunda ihale kararının iptali ile duruma
göre kesin teminatın veya geçici teminatın gelir kaydedilmesi, 4) Bu
durumlarının sözleşme yapıldıktan sonra anlaşılması halinde, sözleşmenin 4735
sayılı Kanunun 21 inci maddesi hükmü uyarınca feshedilmesi ve hesabın genel
hükümlere göre tasfiyesi ile kesin teminatın ve varsa ek kesin teminatların
gelir kaydedilmesi, Gerekmektedir. İhale veya
son başvuru tarihi itibarıyla haklarında ihalelere katılmaktan yasaklama
kararı bulunmayan veya haklarında kamu davası açılmamış aday veya istekliler
hakkında, ihale süreci içerisinde herhangi bir idare tarafından yasaklama
kararı verilmesi veya haklarında kamu davası açılması durumunda yasaklama
kararının Resmi Gazete’de yayım tarihinden veya haklarında kamu davası
açıldığı tarihten önce teklif vermiş olan istekliler açısından yukarıdaki
hükümlerin uygulanmasına imkan bulunmamaktadır. Bu durumda olan aday veya
isteklilerin teklifleri değerlendirme dışı bırakılarak geçici teminatları
iade edilecektir. İhale sürecine göre, ihale komisyonu kararı veya ihale
yetkilisinin onayı iptal edilecek ve usulüne uygun olarak verilmiş diğer
teklifler değerlendirilmeye tabi tutularak ihale süreci tamamlanacaktır. Bu
durum hakkında, usulüne uygun şekilde teklif vermiş olan diğer aday veya
isteklilere yazılı olarak bilgi verilecektir. H.
Haklarında Yasaklama Kararı Verilen Şirket Ortak veya Ortaklarının Durumu 4734
sayılı Kanunun 17 nci maddesinde sayılan yasak fiil veya davranışlarda
bulunması sebebiyle aynı Kanunun 58 inci maddesinin 1 inci ve 2 nci fıkraları
gereğince haklarında ihalelere katılmaktan yasaklama kararı verilen şirket
ortak veya ortaklarının ; 1) Ortağı
olduğu şahıs şirketi, 2)
Sermayesinin yarısından fazlasına sahip olması veya sermayesinin yarısından
fazlasına sahip olmamakla birlikte idare ve temsile yetkili yönetim kurulu
üyesi veya müdürü olması koşuluyla ortağı olduğu sermaye şirketi , ortak hakkında
verilmiş olan yasaklılık kararı devam ettiği süre içinde 4734 sayılı Kanunun
11 inci maddesi uyarınca anılan Kanun kapsamındaki idarelerin ihalelerine
katılamayacaktır. Ayrıca,
haklarında ihalelere katılmaktan yasaklama kararı verilen şirket ortak veya
ortaklarının bu şirketlerden ayrılarak başka şirketlere ortak olması halinde,
ortak oldukları şirketler de, ortak hakkında verilmiş olan yasaklılık kararı
devam ettiği süre içinde yukarıda 1 ve 2 nci maddelerde belirtilen esaslar
gereğince anılan Kanun kapsamındaki idarelerin ihalelerine katılamayacaktır. I. Haklarında Kamu Davası Açılmasına Karar Verilenler 4734
sayılı Kanunun 59 uncu maddesi ve 4735 sayılı Kanunun 27 nci maddesinin
uygulanmasıyla ilgili açıklama yapılmasına gerek duyulmuştur. 1- 1/1/2003
tarihinde yürürlüğü giren 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu ile Kanun
kapsamındaki kurum ve kuruluşların
yapacakları ihalelerde uygulanacak esas ve usuller belirlenmiş, Kanunun 59
uncu maddesinin 1 inci fıkrasında; taahhüt tamamlandıktan ve kabul işlemi
yapıldıktan sonra tespit edilmiş olsa dahi, 17 nci maddede belirtilen fiil
veya davranışlardan Türk Ceza Kanununa göre suç teşkil eden fiil veya
davranışlarda bulunan gerçek veya tüzel kişiler ile o işteki ortak veya
vekilleri hakkında Türk Ceza Kanunu hükümlerine göre ceza kovuşturması
yapılmak üzere yetkili Cumhuriyet Savcılığına suç duyurusunda bulunulacağı,
hükmolunacak cezanın yanısıra, idarece 58 inci maddeye göre verilen yasaklama
kararının bitiş tarihini izleyen günden itibaren uygulanmak şartıyla bir
yıldan az olmamak üzere üç yıla kadar bu Kanun kapsamında yer alan bütün kamu
kurum ve kuruluşlarının ihalelerine katılmaktan mahkeme kararıyla 58 inci
maddenin ikinci fıkrasında sayılanlarla birlikte yasaklanacakları, 2 nci
fıkrasında ise; bu Kanun kapsamında yapılan ihalelerden dolayı haklarında
birinci fıkra gereğince ceza kovuşturması yapılarak kamu davası açılmasına
karar verilenler ve 58 inci maddenin ikinci fıkrasında sayılanların yargılama sonuna kadar Kanun kapsamında yer
alan kamu kurum ve kuruluşlarının ihalelerine katılamayacakları, haklarında
kamu davası açılmasına karar verilenlerin, Cumhuriyet Savcılıklarınca
sicillerine işlenmek üzere Kamu İhale Kurumuna bildirileceği hükme
bağlanmıştır. 4734
sayılı Kanunun 59 uncu maddesinin 1 inci fıkrasının göndermede bulunduğu aynı
Kanunun 58 inci maddesinin 2 nci fıkrasında da haklarında yasaklama kararı
verilen tüzel kişilerin şahıs şirketi olması halinde şirket ortaklarının
tamamı hakkında, sermaye şirketi olması halinde ise sermayesinin yarısından
fazlasına sahip olan gerçek veya tüzel kişi ortaklar hakkında birinci fıkra
hükmüne göre yasaklama kararı verileceği, haklarında yasaklama kararı
verilenlerin gerçek veya tüzel kişi olması durumuna göre; ayrıca bir şahıs
şirketinde ortak olmaları halinde bu şahıs şirketi hakkında da, sermaye
şirketinde ortak olmaları halinde ise sermayesinin yarısından fazlasına sahip
olmaları kaydıyla bu sermaye şirketi hakkında da aynı şekilde yasaklama
kararı verileceği hüküm altına alınmıştır. 4734
sayılı Kanunun 17 nci maddesinde belirtilen yasak fiil ve davranışlarda
bulunması sebebi ile aynı kanunun 59 uncu maddesi 2 nci fıkrası gereğince
haklarında kamu davası açılmasına karar verilen; a) Gerçek
kişiler, b) Tüzel
kişiler, c)
Gerçek ve tüzel kişilerin o işteki ortakları,
d) Gerçek
ve tüzel kişilerin o işteki vekilleri, Yargılama
sonuna kadar Kanun kapsamında yer alan kurum ve kuruluşların ihalelerine
katılamayacaktır. 4734
sayılı Kanunun 59 uncu maddesinin 2 nci fıkrasında yapılan gönderme
dolayısıyla; Türk Ceza
Kanununda tüzel kişiler hakkında ceza davası açılmasının öngörüldüğü
durumlarda haklarında kamu davası açılan tüzel kişilik şahıs şirketi ise bu
şirketin ortaklarının tamamı; sermaye şirketi ise, sermayesinin yarısından
fazlasına sahip olan gerçek ve tüzel kişi ortaklar da yargılama sonuna kadar
4734 sayılı Kanun kapsamında yer alan Kurum ve kuruluşların ihalelerine
anılan Kanunun 58 inci maddesinin 2 nci fıkrası uyarınca katılamayacaklardır.
Aynı
nedenle; Yukarıda
belirtilen şekilde yargılama sonuna kadar ihalelere katılamayacak olanların
ortağı olduğu şahıs şirketleri ile sermayesinin yarısından fazlasına sahip
oldukları sermaye şirketleri de yargılama sonuna kadar Kanun kapsamında yer
alan kurum ve kuruluşların ihalelerine katılamayacaklardır. 4734 sayılı
Kanunun 3 üncü maddesinin son fıkrası uyarınca 4734 sayılı Kanunda belirtilen
usul ve esaslardan istisna edilen mal ve hizmet alımları ile yapım işlerinde
de yukarıda açıklanan esasların uygulanması gerekmektedir. 2- 4734
sayılı Kanunla Kamu İhale Kurumuna verilmiş olan ihalelere katılmaktan
yasaklananlara ilişkin “sicil tutma” görevinin Kanuna uygun olarak yerine
getirilebilmesi için; -
Cumhuriyet Savcılarınca 4734 sayılı Kanun uyarınca haklarında kamu davası
açılmış kişiler ile haklarında cezaya veya kamu ihalelerinden yasaklanmaya
hükmolunmuş kişilerin, -
Haklarında 4734 ve 4735 sayılı Kanunlarda belirtilen yasak fiil ve
davranışları nedeniyle mükerrer ceza hükmolunanlar ile bu kişilerin
sermayesinin yarısından fazlasına sahip olduğu sermaye şirketleri veya bu
kişilerin ortağı olduğu şahıs şirketleri hakkında verilen sürekli olarak Kamu
ihalelerine katılmaktan yasaklama kararlarının Kamu İhale Kurumuna
bildirilmesi gereklidir. Kamu İhale
Kurumunca 4734 sayılı Kanunun 40 ıncı maddesinin son fıkrası hükmü gereği
üzerinde ihale bırakılan gerçek veya tüzel kişinin ihalelere katılmaktan
geçici veya sürekli olarak yasaklılığının bulunup bulunmadığının teyidinin
yapılabilmesi için, haklarında kamu davası açılanlar ile mahkemece haklarında
kamu ihalelerine katılmaktan yasaklama kararı verilenlerin Cumhuriyet Savcılıklarınca Kamu İhale
Kurumuna ivedilikle bildirilmesi ve ayrıca
kamu davasına ilişkin iddianame ile mahkeme kararının bir örneğinin de
gönderilmesine ihtiyaç duyulmaktadır. 3- 4734
sayılı Kanunun 59 uncu maddesinin 2 nci fıkrası gereğince bu Kanun kapsamında
yapılan bir ihaleden dolayı haklarında kamu davası açılanlar, kamu davası
açıldığı tarihte 58 inci maddenin 2 nci fıkrasında sayılanlarla birlikte
ihalelere katılamayacaktır. 58 inci maddenin
2 nci fıkrasında sayılan ve ihalelere katılamayacak olan ortak/ortaklıklar
belirlenirken, kamu davası açıldığı tarihteki durum dikkate
alınacaktır. İdareler,
hakkında kamu davası açılan isteklinin 58 inci maddenin 2 nci
fıkrasında sayılan ortak/ortaklıklarını, ihaleye katılım aşamasında sunulan
belgeleri dikkate alarak ve gerektiğinde yapacağı araştırmalar neticesinde
tespit edecektir. J.
Haklarında Kamu Davası Açılanlara İlişkin Gerçekleştirilen Teyit İşlemleri 4734
sayılı Kanunun "İsteklilerin ceza sorumluluğu" başlıklı 59 uncu
maddesinin ikinci fıkrasında; "Bu Kanun kapsamında yapılan ihalelerden
dolayı haklarında birinci fıkra gereğince ceza kovuşturması yapılarak kamu
davası açılmasına karar verilenler ve 58 inci maddenin ikinci fıkrasında
sayılanlar yargılama sonuna kadar Kanun kapsamında yer alan kamu kurum ve
kuruluşlarının ihalelerine katılamaz. Haklarında kamu davası açılmasına karar
verilenler, Cumhuriyet Savcılıklarınca sicillerine işlenmek üzere Kamu İhale
Kurumuna bildirilir" hükmü yer almaktadır. Cumhuriyet
Savcılıklarınca, haklarında kamu davası açılanlara ilişkin olarak Kamu İhale
Kurumuna gönderilen bilgiler doğrultusunda bir liste oluşturulmuştur.
Haklarında kamu davası açılanlar, Cumhuriyet Savcılığının kamu davası
açıldığına dair yazısının Kamu İhale Kurumuna ulaştığı tarih esas alınmak
suretiyle listeye işlenmektedir. Cumhuriyet Savcılıklarınca kamu davası
açılmasına ilişkin kararların Kamu İhale Kurumuna gönderildiği tarihe kadar
geçen süre içinde gerçekleştirilen teyit işlemleri nedeniyle uyuşmazlıklara
sebebiyet vermemek açısından bilgilerin en kısa sürede Kamu İhale Kurumuna
iletilmesi önem taşımaktadır. İhale
üzerinde kalan isteklilerin ihalelere katılmaktan yasaklı olup olmadığının
İhale Kontrol Sisteminden teyit ettirilmesi esasları çerçevesinde, haklarında
kamu davası açılması nedeniyle ihalelere katılamayacak olanlar için de teyit
işlemi gerçekleştirilecektir. XVI- Birden Fazla Yılı Kapsayan ve Yatırım
Niteliğinde Olan İşlere Ait İhalelerin Yapılma Zamanı 4734
sayılı Kanunun “İdarelerce Uyulması Gereken Diğer Kurallar” başlıklı 62 nci
maddesinin (b) bendinde; “Öngörülen ödeneklerin kullanılmasına imkan verecek
süre dikkate alınarak, idarelerce ihalelerin zamanında yapılması, birden
fazla yılı kapsayan ve yatırım niteliği olan işlerde (doğal afetler nedeniyle
yapılması gerekenler hariç) ise yılın ilk dokuz ayında ihalenin
sonuçlandırılması esastır.” hükmü yer almaktadır. Kanunun
anılan maddesinde yer alan düzenlemeyle, ihale konusu işin öngörülen sürede
bitirilmesi ve bu iş için öngörülen ödeneklerin zamanında kullanılması
amaçlanmaktadır. Bu nedenle, birden fazla yılı kapsayan ve yatırım niteliği
olan işlerde (doğal afetler nedeniyle yapılması gerekenler hariç) yılın ilk
dokuz ayında ihalenin sonuçlandırılmasının esas olduğu hükme bağlanmıştır. Bu
itibarla doğal afetler nedeniyle yapılması gereken işler hariç olmak üzere
birden fazla yılı kapsayan ve yatırım niteliğinde olan işlere ait ihalelerin
yılın ilk dokuz ayında sonuçlanması gerekmektedir. Ancak, bu ilke
doğrultusunda hareket edilmesi asıl olmakla birlikte, anılan düzenleme mutlak
olmayıp, hukuken geçerli nedenler bulunması halinde uygulanmayabilecektir. Dolayısıyla,
birden fazla yılı kapsayan ve yatırım niteliği olan işlere ilişkin
ihalelerin, idarelerin hukuken geçerli nedenleri bulunması halinde, yılın ilk
dokuz ayında sonuçlandırılması yasal bir zorunluluk olarak
değerlendirilmemelidir. XVII- Süreklilik Arz Eden Mal ve Hizmet Alımlarının
Kesintiye Uğratılmadan Temini 4734
sayılı Kanunun 62 nci maddesinin (b) bendinde ertesi mali yılda
gerçekleştirilecek süreklilik arz eden mal ve hizmet alımları için bir önceki
mali yıl sona ermeden ihaleye çıkılabileceği düzenlenmiştir. Böylece ihale
ile ilgili ilan süresi ve ihale sürecinin belirli bir zaman alacağı da
dikkate alınarak ertesi yılda gerçekleştirilecek bu tür mal ve hizmet alımı
ihalelerine mali yıl sona ermeden çıkılabilmesine imkan tanınmıştır. Ancak
yılın sonunda ya da ertesi yılın başında çıkılan ihalelerde önceden öngörülemeyen
nedenlerle ihale sürecinin uzadığı durumlarda süreklilik arz eden bu
alımların kesintiye uğratılmamasını teminen, ihale sonuçlandırılıncaya kadar
geçecek süre içindeki ihtiyaçların 4734 sayılı Kanunun 21 inci maddesinin (b)
bendindeki “idare tarafından önceden öngörülemeyen olaylar” kapsamında
değerlendirilerek, anılan madde hükmü ve 62 nci maddenin (ı) bendinde yer
alan esaslar da dikkate alınarak aynı Kanunun 21 inci maddesinin (f) bendi ya
da 22 nci maddesinin (d) bendinde belirtilen tutarlara kadar olanların bu
maddelere göre temin edilebilmesi mümkün bulunmaktadır. XVIII- 4734 sayılı Kanunun 62 nci Maddesinin (ı)
Bendinin Uygulanmasına İlişkin Açıklamalar 4964
sayılı Kanunla değişik 4734 sayılı Kanunun 62 nci maddesinin (ı) bendinde “Bu
Kanunun 21 ve 22 nci maddelerindeki parasal limitler dahilinde yapılacak
harcamaların yıllık toplamı, idarelerin bütçelerine bu amaçla konulacak
ödeneklerin % 10 unu Kamu İhale Kurulunun uygun görüşü olmadıkça aşamaz.”
hükmü yer almaktadır. 4734
sayılı Kanuna göre açık ihale usulü ile belli istekliler arasında ihale
usulü, temel ihale usulleridir. Ancak temel ihale usullerinden biri ile alım
yapılamadığı hallerde diğer usul ve yöntemlerle alım yapılması öngörülmüştür. 4964
sayılı Kanunla 4734 sayılı Kanuna eklenen 62 nci maddenin (ı) bendi ile 21/f
ve 22/d maddelerine göre yapılacak alımlara sınırlama getirilmiştir. Sözkonusu madde
ile, genel ve katma bütçeli idareler
ile bunların dışında kalan ve Kanun kapsamında bulunan diğer kurum ve kuruluşların Kanunun 21 ve 22 nci
maddelerinde belirtilen parasal limitler dahilinde yapacakları harcamaların
yıllık toplamının idarelerin bütçelerine bu amaçla konulacak ödeneklerin % 10
unu aşamayacağı öngörülmüştür. Bu düzenleme ile, Kanun kapsamındaki kurum ve
kuruluşlar tarafından yapılacak mal ve hizmet alımları ile yapım işlerine
ilişkin harcamaların, 4734 sayılı Kanunda belirtilen temel ilkelere ve
usullere uygun bir şekilde yapılması
amaçlanmıştır. Buna göre,
4734 sayılı Kanunun 62 inci maddesinin (ı) bendine göre Kanun kapsamındaki
kurum ve kuruluşlar, gerek 21 inci maddesinin (f) bendi, gerekse temsil ağırlama faaliyetleri
kapsamında yapılacak konaklama, seyahat
ve iaşeye ilişkin alımlar hariç 22 nci maddesinin (d) bendi kapsamında
yapacakları harcamalarda, bütçelerine bu amaçla konulan ödeneklerin % 10 unu
Kamu İhale Kurulunun uygun görüşü olmadan aşamayacaklardır. 4734
sayılı Kanunun 21 inci maddesinin (f) bendi ve 22 nci maddesinin (d) bendine
göre ihtiyaçların temininde kurum ve kuruluşlar, yıllık bütçelerinde
belirlenen toplam ödenek miktarını dikkate alacaklardır. Kurum ve kuruluşlar,
mal alımı, hizmet alımı veya yapım işleri için bütçelerine
konan yıllık toplam ödenekleri üzerinden her biri için ayrı ayrı % 10
oranı hesaplayacaklardır. Burada önemli olan husus, ilgili veya bağlı
birimlerin değil kurum veya kuruluşun toplam ödeneklerinin %10 unun aşılıp
aşılmamasıdır. Kanun
kapsamındaki kurum ve kuruluşlar, ihale ve harcama yapmaya yetkili birimlerinin 4734 sayılı Kanunun 21/f ve
22/d maddeleri kapsamında yaptıkları harcamalarının, toplam ödeneklerinin %
10 oranını aşıp aşmadıklarını takip edeceklerdir. Kurum ve kuruluşlar ilgili veya bağlı
birimlerine mal ve hizmet alımı ile yapım işleri ödeneklerinin aktarılması
ile ilgili işlemleri yaparken veya bunların harcamalarını belirlerken bu
durumu göz önünde bulunduracaklardır. İlgili
veya bağlı birimler % 10 oranının aşılması zorunluluğu doğması durumunda buna
ilişkin başvurularını, ilgili veya bağlı bulundukları kurum ve kuruluşlara
yapacaklardır. Kurum ve kuruluşlarca gelen
taleplerin incelenmesi ve değerlendirilmesi sonucu, 21/f ve 22/d
maddeleri kapsamında yapacakları
harcamaların yıllık bütçelerinde mal ve hizmet alımı ile yapım işleri için
ayrılan ödenekleri toplamının % 10 oranını aşacağının anlaşılması halinde, 62
nci maddenin (ı) bendi uyarınca başvurular, genel ve katma bütçeli kurum ve
kuruluşlarda birinci derece ita amirleri, diğer kurum ve kuruluşlarda ise
harcama yetkisine sahip kişi ya da kurullar tarafından uygun görüş için Kamu İhale Kuruluna
yapılacaktır. Bu konuda yetki devredilmiş olsa bile yetki devredilenlerin
başvuruları kabul edilmeyecektir. Başvurularda,
21 inci maddenin (f) bendi gereğince alınması öngörülen mal veya hizmet
alımları ile 22 nci maddenin (d) bendi gereğince temin edilecek mal ve hizmet alımları ile
yapım işlerinin tanımı, içeriğinin ne olduğu ve Kanunda belirtilen temel
ihale usulleriyle ve 21 inci maddenin (f)
ve 22 nci maddenin (d) bendi dışındaki bu maddelerin diğer bentlerinde
sayılan alım ve temin yöntemlerine
göre temin edilememe gerekçeleri ayrıntılı bir şekilde belirtilerek
ekteki formda (EK:3) istenilen
bilgiler ve konuyla ilgili belgeler gönderilecektir. Kamu İhale
Kurulunca uygun görüş talepleri değerlendirilirken, kurum ve
kuruluşların ihale ve doğrudan temin
yoluyla yaptıkları alım ve işlere ilişkin olarak Kuruma gönderdikleri
bilgiler de dikkate alınacaktır. Kamu kurum
ve kuruluşların bütçelerinde öngörülen
ödenek tutarının, mal ve hizmet alımları için Kanunun 21 inci maddesinin (f)
bendi ile 22 nci maddesinin (d) bendinde yer alan parasal limitlerin
toplamını, yapım işlerinde ise 22 nci maddesinin (d) bendinde yer alan
parasal limiti geçmemesi halinde % 10 oranının aşılması için Kamu İhale
Kurulundan uygun görüş alınması şartı aranmayacaktır. Kamu kurum
ve kuruluşlarının bütçelerinde mal ve hizmet alımları için öngörülen ödenek
tutarının % 10’unun, Kanunun 21 nci maddesinin (f) bendi ve 22 nci maddesinin
(d) bentlerinde yer alan parasal limitlerin toplamının altında kalması
halinde bu maddelerde belirtilen parasal limitlerin toplamı kadar, yapım
işleri için bütçelerinde öngörülen ödenek tutarının % 10’unun 22 nci maddenin
(d) bendinde yer alan parasal limitin altında kalması halinde ise bu parasal
limite kadar olan harcamalar için de
Kamu İhale Kurulundan uygun görüş alma şartı aranmayacaktır. Kanunun 21
inci maddesinin (f) bendi ile 22 nci maddesinin (d) bendinde yer alan parasal
limitlerin toplamı dikkate alınırken mal ve hizmet alımları ile yapım işleri
için ayrılan ödenek tutarları ayrı ayrı değerlendirilecektir. Kamu İhale
Kurulu tarafından verilen uygun görüş, verildiği yıl için geçerli ve talepte
bulunulan hususlar ile sınırlı olacaktır. Yukarıda
öngörülen esaslara ve ekteki forma
(EK:4) uygun olarak yapılmayan başvurular değerlendirmeye alınmayacaktır. XIX- Doğrudan Temine İlişkin Açıklamalar A. Genel Olarak 4734
sayılı Kanunun 22 nci maddesinde; “Aşağıda
belirtilen hallerde ihtiyaçların ilan yapılmaksızın ve teminat alınmaksızın
doğrudan temini usulüne başvurulabilir: a)
İhtiyacın sadece gerçek veya tüzel tek kişi tarafından karşılanabileceğinin
tespit edilmesi, b) Sadece
gerçek veya tüzel tek kişinin ihtiyaç ile ilgili özel bir hakka sahip olması,
c) Mevcut
mal, ekipman, teknoloji veya hizmetlerle uyumun ve standardizasyonun
sağlanması için zorunlu olan mal ve hizmetlerin, asıl sözleşmeye dayalı
olarak düzenlenecek ve toplam süreleri üç yılı geçmeyecek sözleşmelerle ilk
alım yapılan gerçek veya tüzel kişiden alınması, d)
Büyükşehir belediyesi sınırları dahilinde bulunan idarelerin on beş milyar,
diğer idarelerin beş milyar Türk Lirasını aşmayan ihtiyaçları ile temsil
ağırlama faaliyetleri kapsamında yapılacak konaklama, seyahat ve iaşeye
ilişkin alımlar, e)
İdarelerin ihtiyacına uygun taşınmaz mal alımı veya kiralanması, f)
Özelliğinden dolayı stoklama imkanı bulunmayan ve acil durumlarda
kullanılacak olan ilaç, tıbbi sarf malzemeleri ile test ve tetkik sarf
malzemesi alımları, g)
Milletlerarası tahkim yoluyla çözülmesi öngörülen uyuşmazlıklarla ilgili davalarda,
Kanun kapsamındaki idareleri temsil ve savunmak üzere Türk veya yabancı
uyruklu avukatlardan ya da avukatlık ortaklıklarından yapılacak hizmet
alımları. h) 4353
sayılı Kanunun 22 nci ve 36 ncı maddeleri uyarınca Türk veya yabancı uyruklu
avukatlardan hizmet alımları. Bu maddeye
göre yapılacak alımlarda, ihale komisyonu kurma ve 10 uncu maddede sayılan
yeterlik kurallarını arama zorunluluğu bulunmaksızın, ihale yetkilisince
görevlendirilecek kişi veya kişiler tarafından piyasada fiyat araştırması
yapılarak ihtiyaçlar temin edilir.” Hükmü yer almaktadır. İdarelerin
yapacakları bu alımlar için Kanunun uygulanmasına yönelik olmak üzere
aşağıdaki hususların açıklanması gerekli görülmüştür. Yukarıda
belirtilen hükümler uyarınca 4734 sayılı Kanunun 22 nci maddesinde belirtilen
hallerde ihtiyaçların; Kanunun 18 inci maddesinde sayılan ihale usulleri için
tespit edilen kurallara uyulmaksızın; ilan yapılmadan, teminat alınmadan,
ihale komisyonu kurma ve anılan Kanunun 10 uncu maddesinde sayılan yeterlik kriterlerini
arama zorunluluğu bulunmaksızın, ihale yetkilisince görevlendirilecek kişi
veya kişiler tarafından piyasada fiyat araştırması yapılarak temin edilmesi
mümkün bulunmaktadır. Söz konusu
hükümler uyarınca anılan maddede belirtilen nitelikteki ihtiyaçların
karşılanmasında kolaylık sağlanması amaçlanmış olmakla birlikte, ihtiyacın
niteliğine göre, ilan yapılması, teminat alınması, ihale komisyonu kurulması,
isteklilerde belirli yeterlik kriterlerinin aranması ile şartname ve sözleşme
düzenlenmesi gibi hususlar idarelerin takdirindedir. Bu madde
kapsamında alımı yapılacak malın teslimi veya hizmetin ya da yapım
işinin belli bir süreyi gerektirmesi
durumunda, alımın bir sözleşmeye bağlanması zorunlu olup bir defada yapılacak
alımlarda sözleşme yapılması idarelerin takdirindedir. Buna karşılık, 22 nci
maddenin (c) bendi kapsamında yapılan alımlarda ise madde metninde
belirtildiği üzere sözleşme yapılması zorunludur. Diğer taraftan 22 nci maddeye göre
ihtiyaçların karşılanmasında onay belgesi düzenlenmesi, onayı takiben ihale
yetkilisince görevlendirilen kişi veya kişiler tarafından piyasada fiyat
araştırması yapılması ve buna ilişkin belgelerin dayanakları ile birlikte
onay belgesine eklenmesi zorunludur. İdarelerce gerekli görülmesi halinde,
fiyat araştırmaları, ilgili uygulama yönetmeliklerinde yaklaşık maliyetin
belirlenmesine ilişkin esas ve usuller çerçevesinde yapılabilir. Diğer
taraftan 22/06/2005 tarihli ve 25853 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan
yönetmelik değişiklikleriyle 4734 sayılı Kanunun 22 nci Maddesinin (a), (b),
(c) bentleri kapsamında idarece yapılacak alımlarda kullanılmak üzere, “4734
sayılı Kanunun 22 nci Maddesinin (a), (b), (c) Bentleri Kapsamında Tek
Kaynaktan Temin Edilen Mallara/Hizmetlere İlişkin Form” eklenmiştir
(KİK026.0/M-H). Anılan form hazırlanırken formdaki dipnot belirlemelerine
özellikle dikkat edilmesi gerekmektedir. Buna göre alımın gerçek veya tüzel
tek kişiden yapılma sebepleri ayrıntılı, net ve objektif bir biçimde ortaya
konacak, Kanunun 22 nci maddesinin anılan bentlerinde belirtilen hükümlerin
uygulanabilir olmasını sağlayan sebepler detaylı olarak yazılacak, bunlara
ilişkin belgeler de anılan forma eklenecektir. Ayrıca mal alımlarıyla ilgili
olarak; ihtiyacın niteliği, ihtiyaç konusu malın ayrıntılı teknik özellikleri
ve ne amaçla kullanılacağı, anılan amacı en az aynı verimlilik, etkinlik ve
fonksiyonellikle karşılayabilecek diğer ürünlerin-modellerin-markaların vb.
bulunup bulunmadığının tespitinin yapılıp yapılmadığı ve bulunmuyorsa
nedenleri, ihtiyaç konusu malı satan başka firmaların olup olmadığı gibi
hususlara yer verilecektir. B.
İhtiyacın Gerçek veya Tüzel Tek Kişiden Temini İdareler,
4734 sayılı Kanunun 22 nci maddesinin (a) bendinin uygulamasında mal ve
hizmet alımlarında, 4734 Sayılı Kanunun 22 nci Maddesinin (a), (b), (c)
Bentleri Kapsamında Tek Kaynaktan Temin Edilen Mallara/Hizmetlere İlişkin
Formu (KİK026.0/M-H) kullanarak ihtiyacın neden sadece gerçek veya tüzel tek
kişi tarafından karşılanabileceğini detaylı olarak yazacak, fiyat araştırması
yapacak, ihtiyaç konusu malın veya hizmetin niteliklerini tarif edecek ve bu
hususlara ilişkin bütün belgeleri standart forma ekleyeceklerdir. Ayrıca,
bir taahhüt kapsamında; taahhüt konusu sözleşme veya şartnamede yer alan
hükümler nedeniyle belli bir marka veya modelli malın alınmasının zorunlu
olduğu hallerde, 4734 sayılı Kanunun 22 nci maddesinin (a) bendinin
uygulanması mümkün bulunmaktadır. C. İhtiyacın Özel Bir Hakka Sahip Gerçek veya Tüzel
Tek Kişiden Temini 4734
sayılı Kanunun 22 nci maddesinin (b) bendi sadece gerçek veya tüzel tek
kişinin ihtiyaç ile ilgili bilimsel, teknik, fikri veya sanatsal v.b.
nedenlerle özel bir hakka sahip olmasını ifade etmektedir. Bu
nedenle, ihale konusu mal veya hizmet alımı; bilimsel, teknik, fikri veya
sanatsal v.b. nedenlerle ve münhasır hakların korunması nedeniyle sadece
belirli bir mal tedarikçisi veya hizmet sunucusu tarafından
gerçekleştirilebiliyorsa, ilan yapılmaksızın anılan madde hükmüne göre
doğrudan temin yoluyla ihtiyaçların karşılanması mümkün bulunmaktadır. Örneğin
idarelerin diğer usullerle temini mümkün olmayan bilimsel yayın, fikir ve
sanat eseri, belirli bir akademik kişiden eğitim v.b. mal veya hizmet
alımları bu bent kapsamında temin edilebilecektir. İdareler,
4734 sayılı Kanunun 22 nci maddesinin (b) bendinin uygulamasında, Tek
Kaynaktan Temin Edilen İhtiyaçlara İlişkin Standart Form (KİK026.0/M-H)
kullanarak ihtiyacın neden sadece özel bir hakka sahip gerçek veya tüzel tek
kişiden karşılanabileceğini detaylı olarak yazacak, fiyat araştırması
yapacak, ihtiyaç konusu mal veya hizmet alımının niteliklerini tarif edecek
ve bu hususlara ilişkin bütün belgeleri standart forma ekleyeceklerdir. D.
4734 sayılı Kanunun 22 nci Maddesinin (c) bendi Uyarınca Mal ve Hizmetlerin
İlk Alım Yapılan Gerçek veya Tüzel Kişiden Temini 4734
sayılı Kanunun 22 nci maddesinin (c) bendi uyarınca, mevcut mal, ekipman,
teknoloji veya hizmetlerle uyumun ve standardizasyonun sağlanması için
zorunlu olan mal ve hizmetlerin, asıl sözleşmeye dayalı olarak düzenlenecek
ve toplam süreleri üç yılı geçmeyecek sözleşmelerle ilk alım yapılan gerçek
veya tüzel kişiden alınması mümkün bulunmaktadır. Bu
kapsamda yapılacak alımlarda, Kanunun 5 inci maddesindeki rekabet, saydamlık,
ihtiyaçların uygun şartlarla ve zamanında karşılanması ve kaynakların verimli
kullanılması ilkeleri ile Kanunun temel alım usullerinin gereği olarak; daha
önce sözleşmeye bağlanmış asıl işin kapsam ve miktarının, idarenin ihtiyacını
karşılayacak şekilde tespit edilmesi; toplam süreleri üç yılı geçmemek üzere
asıl sözleşmeye dayalı olarak yapılacak alımların ise, ihtiyaca ilişkin asıl
sözleşmeye bağlanan mal ve hizmet alımıyla ilgili olarak önceden
öngörülmemekle birlikte ihtiyacın gereği olarak ortaya çıkmasına ve
tamamlayıcı nitelikte bir alım olmasına dikkat edilmesi gerekmektedir.Temine
konu olacak mal ve hizmet alımları arasında kabul edilebilir doğal bir
bağlantı bulunmalıdır. Bu
saptamaların idarelerin teknik birimlerince yapılması esas olmakla birlikte
konu ile ilgili kuruluşlardan teknik yardım alınması da mümkün bulunmaktadır.
İdareler ihtiyaçlarının temin edilmesinde saydamlığı, kamuoyu denetimini,
ihtiyaçların uygun şartlarla ve zamanında karşılanmasını ve kamu
kaynaklarının verimli kullanılmasını sağlamakla yükümlüdür. Bu
zorunlulukların idarece
saptanması durumunda, yapılacak
alımlarda; ihale komisyonu kurma ve 4734 sayılı Kanunun 10 uncu maddesinde
sayılan yeterlik kurallarını arama zorunluluğu bulunmaksızın, ihale
yetkilisince görevlendirilecek kişi veya kişiler tarafından piyasada fiyat
araştırması yapılarak ihtiyaçlar temin edilebilecektir. İdare ile yüklenici
(ilk alım yapılan gerçek ve tüzel kişi) arasında asıl sözleşmeye dayalı
olarak düzenlenecek sözleşmelerin süreleri 3 yılı geçmeyecektir. İhtiyaçların
uygun şartlarla ve zamanında karşılanması, kamu kaynaklarının verimli şekilde
kullanması için 4734 sayılı Kanun hükümlerine uygun olarak ihale
usulünün belirlenmesine ve ihale
dokümanında yapılacak düzenlemelere ilişkin yetki ve sorumluluk idarelerin
takdirinde bulunduğundan; ihtiyaçların 4734 sayılı Kanunun 22 nci maddesinin
(c) bendi kapsamında temini için, alımı gerçekleştirilecek mal ve hizmetin,
mevcut mal, ekipman, teknoloji veya hizmetlerle uyumun ve standardizasyonun
sağlanmasının zorunlu olduğunun idarelerin teknik birimlerince ya da ilgili
kuruluşlardan teknik yardım alınarak saptanması gerekmektedir. Yukarıdaki
esaslar çerçevesinde; alınacak mal veya hizmetin mevcut ekipman, teknoloji
veya hizmetlerle uyum ve standardizasyonunun sağlanmasının zorunlu olduğu
idarelerin teknik birimlerince ya da ilgili kuruluşlardan teknik yardım
alınarak saptanması halinde, bu mal ve hizmetler ilk alım yapılan gerçek ya
da tüzel kişiden 4734 sayılı Kanunun
22 nci maddesinin (c) bendi kapsamında alınabilir. İdareler
4734 sayılı Kanunun 22 nci maddesinin (c) bendinin uygulamasında, 4734 Sayılı
Kanun’un 22 nci Maddesinin (a), (b), (c) Bentleri Kapsamında Tek Kaynaktan
Temin Edilen Mallara/Hizmetlere İlişkin Formu (KİK026.0/M-H)
kullanacaklardır. E. 4734 sayılı Kanunun 22 nci Maddesinin (d) Bendi
Gereğince İhtiyaçların Temini İdarelerin
4734 sayılı Kanunun 22 nci maddesinin (d) bendinde belirtilen ve Kamu İhale
Kurumunca güncellenen tutarı aşmayan mal ve hizmet alımları ve yapım işleri
ile temsil ağırlama faaliyetleri kapsamında yapılacak konaklama, seyahat ve
iaşeye ilişkin mal ve hizmetlerin temin edilmesi mümkün bulunmaktadır. İşin
niteliğine göre idareler bu bende göre yapacakları günlük ve küçük ölçekli
alımlar için genel bir onay belgesi düzenleyebilecekleri gibi, her bir alım
için de onay belgesi düzenleyebilirler. Ayrıca ilgili mevzuatı çerçevesinde
düzenlenmesi gerekli olan harcama belgeleri onay belgesine eklenir. Ancak bu
bent kapsamında gerçekleştirilecek yapım işlerinde fiyat araştırmasının,
Yapım İşleri İhaleleri Uygulama Yönetmeliğinde belirlenen yaklaşık maliyetin
hesaplanmasına ilişkin esas ve usullere göre yapılması zorunludur. Bu bentte
belirlenen parasal limitlere bağlı olarak yapılacak ihtiyaç teminlerinde,
piyasada yapılan fiyat araştırması sonucunda öngörülen parasal limitin
aşılacağının tespit edilmesi halinde, ihtiyacın Kanunun ilgili hükümlerine
göre ihale yoluyla temin edilmesi gerekmektedir. Ayrıca,
4734 sayılı Kanunun 19 uncu maddesine göre açık ihale usulü ile temini
gereken ihtiyacın, Kanunun 22 nci maddesinin (d) bendi için öngörülen parasal
sınırların altında kalacak şekilde, adet bazında veya aynı ihale konusu
içinde yer alabilecek nitelikteki mal ve hizmet alımları ile yapım işlerinin,
kalemlere veya gruplara bölünmek suretiyle aynı Kanunun 22 nci maddesinin (d)
bendine göre temini, 4734 sayılı Kanunun temel ilkelerine aykırılık teşkil
ettiğinden, bu yönde uygulamaların
sorumluluk doğuracağı hususuna dikkat edilmesi gereklidir. Ayrıca,
anılan bent kapsamında ihtiyaçların karşılanabilmesi için iki ayrı limit
öngörülmüştür. Bu limitler; büyükşehir belediyesi sınırları dahilinde bulunan
idareler için 24.759,00-YTL, diğer idareler için 8.252,00 YTL’dir. İdarelerin
bu bent kapsamında temin edeceği ihtiyaçlarını, söz konusu parasal
limitlerden hangisini esas almak suretiyle karşılayabileceğinin, ihtiyacı
karşılayacak idarenin büyükşehir belediyesi sınırları içerisinde bulunup
bulunmadığına göre belirlenmesi gerekmektedir. Dolayısıyla, ihtiyacı
karşılayacak idare büyükşehir belediyesi sınırları içerisinde ise,
24.759,00-YTL’yi aşmayan ihtiyaçlarını bu bent kapsamında karşılayabilecek,
aksi halde bu kapsamda karşılanacak ihtiyaçların 8.252,00 YTL’yi aşmaması
gerekecektir. F.
Taşınmaz Mal Alımı ve Kiralanması
Genel
bütçeye dahil idareler ile katma bütçeli idarelerin taşınmaz mal
kiralamalarına ilişkin olarak; daha önce kiralanmış bulunan taşınmaz malların
kira artış oranları, bugüne kadar olduğu gibi bütçe harcamalarına ilişkin
yetki ve görevi çerçevesinde Maliye Bakanlığı’nın belirleyeceği esaslar doğrultusunda
yapılacaktır. 4734 sayılı Kanun kapsamındaki diğer idarelerin kira
bedellerinin ise, sözleşmelerinde belirtilen oranlarda artırılması mümkün
görülmektedir. Bundan
böyle yapılacak taşınmaz mal alımı ve kiralanmalarında; alım veya kiralamaya
ihtiyaç duyulmasına ilişkin gerekçenin belirtilmesi, alınması veya
kiralanması düşünülen taşınmazın yeri ve sahip olması gereken özelliklerin
belirlenmesi, alım veya kiralamaya ilişkin rayiçlerin tespit edilmesi, bu
konudaki bilgilerin alıma veya kiralamaya ilişkin onay belgesine eklenmesi,
ayrıca tabi olunan mevzuatının öngördüğü diğer zorunlulukların da yerine
getirilmesi gerekmektedir. Bunun yanında, düzenlenecek sözleşmelerde kira
bedelinde artış yapılmasının öngörülmesi halinde; genel bütçeye dahil idareler
ile katma bütçeli idarelerce artış oranının Maliye Bakanlığının her yıl
yayımladığı kira artış oranlarını geçmeyeceği yönünde hüküm konulması, diğer
idarelerce ise genel uygulamalar dikkate alınmak suretiyle belirlenecek
oranlarda artış yapılacağı yönünde hüküm konulması zorunludur. G. İlaç, Tıbbi Sarf Malzemeleri ile Test ve Tetkik Sarf
Malzemesi Alımları
Kanunun 22
nci maddesine (f) bendi olarak eklenen hüküm çerçevesinde; özelliğinden
dolayı stoklama imkanı bulunmayan ve acil durumlarda kullanılacak olan ilaç,
tıbbi sarf malzemeleri ile test ve tetkik sarf malzemesi alımlarının doğrudan
temin yoluyla karşılanması mümkün bulunmaktadır. Ancak idarelerin ilaç, tıbbi
sarf malzemeleri ile test ve tetkik sarf malzemesi gibi ihtiyaçlarını
“özelliğinden dolayı stoklama imkanı bulunmayan ve acil durumlarda
kullanılacak olanlar” da dahil olmak üzere, önceden planlayarak (geçmiş
yıllardaki ihtiyaç miktarı ile ihaleye konu dönemdeki gelişmelere göre öngörülecek
ihtiyaç miktarları vb. yararlanılarak)
Kanunda sayılan temel ihale usulleri ile temin etmeleri esastır. Ancak
kural olarak açık ihale usulüne göre veya Kanundaki şartları varsa diğer
ihale usullerine göre çıkılmakla birlikte öngörülemeyen durumlar nedeniyle o
an için ihtiyacın karşılanamadığı hallerde hastanın mağduriyetine neden
olmamak için “özelliğinden dolayı stoklama imkanı bulunmayan ve acil
durumlarda kullanılacak olan ilaç, tıbbi sarf malzemeleri ile test ve tetkik
sarf malzemesi alımları” 4734 sayılı Kanun ve bu Tebliğdeki diğer şartları da
sağlamak kaydıyla Kanunun 22 nci maddesinin (f) bendine göre alıma konu
olabilecektir. Bu bende
göre yapılacak alımların, doğası gereği stoklanamayan ve acil durumlar gereği
kullanılması zorunlu olan ilaç, tıbbi sarf malzemeleri ile test ve tetkik
sarf malzemesi alımlarıyla sınırlı tutulması gerekli olup bu durumlar dışında
idarelerin Kanunun genel hükümlerine göre ihtiyaçlarını temin etmeleri
zorunludur. İdareler, bu tür alımlarının acil bir durum sebebiyle
gerçekleştirildiğine ve alım konusu ihtiyacın stoklanmasının mümkün
olmadığına ilişkin tevsik edici belgeleri harcama belgelerine eklerler. H.
Milletlerarası Tahkim Davaları İçin Alınacak Hizmetler
4964
sayılı Kanunun 15 inci maddesi ile 4734 sayılı Kanunun 22 nci maddesine (g)
bendi olarak eklenen hüküm çerçevesinde, milletlerarası tahkim yoluyla
çözülmesi öngörülen uyuşmazlıklarla ilgili davalarda, Kanun kapsamındaki
idareleri temsil etmek ve savunmak üzere Türk veya yabancı uyruklu
avukatlardan ya da avukatlık ortaklıklarından doğrudan temin yoluyla hizmet
alınması mümkün hale gelmiştir. Ancak; bu kapsamda yapılacak hizmet alımları
milletlerarası tahkim yoluyla çözülecek anlaşmazlıklara münhasır olduğundan,
anlaşmazlıkların milletlerarası tahkim dışındaki çözümü yollarında idarelerin
Kanunun genel hükümlerine göre hareket etmeleri gerekmektedir. İKİNCİ BÖLÜM 4735 SAYILI KAMU İHALE SÖZLEŞMELERİ
KANUNU I- Mutad Sözleşme 4735
sayılı Kamu İhale Sözleşmeleri Kanunu’nun 5 inci maddesinin 2 inci fıkrasına
4964 sayılı Kanunla eklenen “Mal ve hizmet alımlarında, Tip Sözleşme
esaslarına aykırı olmamak ve Kurumun uygun görüşü alınmak kaydıyla istekliler
tarafından matbu olarak hazırlanması mutat olan sözleşmeler kullanılabilir”
düzenlemesinde yer alan ‘mutad olan sözleşmeler’ ifadesiyle her idarenin 4734
sayılı Kanunda belirtilen ihale usullerinden uygun olanını seçmek suretiyle
yapmış olduğu ihalelere ilişkin kullanmak zorunda olduğu tip sözleşmelerin yerine geçmek üzere kendi
özel matbu sözleşmelerini hazırlaması değil, finansal kiralama, kiralama,
abonelik, bakım, onarım, danışmanlık gibi alanlarda ilgili mevzuatlar
uyarınca şeklen matbu olarak tarif edilmeyen fakat bu hizmetleri sunan gerek
idarelerce gerekse özel hukuk kişileri tarafından hazırlanan ve uzun süre
boyunca uygulamada yaygın kullanılmaları neticesinde matbu olarak kabul gören
sözleşmeler kastedilmektedir. Yukarıda
benzer örnekleri sayılan türde mutad sözleşmelerin kullanılabilmesi Kanunda
açıkça ifade edildiği üzere Kamu İhale Kurumundan uygun görüş alınması
suretiyle mümkün bulunmaktadır. Bu nedenle ilgili idarelerin bu sözleşmelere
ilişkin olarak ihaleye ilişkin tüm bilgileri ve sözleşmenin bir örneğini de
eklemek suretiyle Kamu İhale Kurumundan uygun görüş almaları ve uygun görülen
mutad sözleşmeleri kullanmaları gerekmektedir. Bu mutad
sözleşmelere ilişkin Kurum’dan alınacak uygun görüşün ihale dokümanı
hazırlanmadan önce alınması ve uygun görüş alınan mutad sözleşme örneğinin de
Tip Sözleşme Tasarısı yerine ihale dokümanı içerisinde isteklilere sunulması
gerekmektedir. Ayrıca
Kamu İhale Kurumu’nun düzenleyici kararları ile duyurulan mutad sözleşme
örneklerinin aynen kullanılması halinde Kurumdan tekrar uygun görüş alınmasına
gerek bulunmamaktadır. II- Yapım İşleri ile Mal veya Hizmet Alımlarının
Denetim ve Kontrollük İş ve İşlemleri 4734
sayılı Kanun kapsamında ihale edilerek 4735 sayılı Kamu İhale Sözleşmeleri
Kanununa göre sözleşmeye bağlanan yapım işlerinin, idarece görevlendirilecek
Yapı Denetim Görevlisi tarafından denetleneceği Yapım İşleri Genel
Şartnamesinin 15 inci maddesinde hükme bağlanmış ve Yapı Denetim Görevlisinin
işin idare adına denetimiyle ilgili görev ve yetkileri kapsamında yüklenici
ile karşılıklı sorumluluk ve yetki münasebetleri bu maddede düzenlenmiştir. 4734
sayılı Kanunun 27 nci maddesinin (y) bendinde “Denetim, muayene ve kabul
işlemlerine ilişkin şartlar” idari şartnamede bulunması zorunlu hususlardan
sayılmış, bu hükme paralel şekilde 4735 sayılı Kanunun 7 nci maddesinin (p)
bendinde de “Denetim, muayene ve kabul işlemlerine ilişkin şartlar”
sözleşmede yer alması zorunlu husus olarak zikredilmiştir. 4734
sayılı Kanunun 53 üncü maddesine dayanılarak Kurumca çıkarılan “Yapım İşleri
İhaleleri Uygulama Yönetmeliği” eki Tip İdari Şartnamede ve Tip Sözleşmede
söz konusu zorunluluk hükümleri Yapım İşleri Genel Şartnamesine atıf yapılmak
suretiyle düzenlenmiştir. Benzer
düzenlemeler Hizmet İşleriyle ilgili “Hizmet Alımı İhaleleri Uygulama
Yönetmeliği” eki olarak Tip İdari Şartnamelerde, Tip Sözleşmelerde ve Genel
Şartnamede de yer almaktadır. Yukarıda
ifade edilen hususlar tümüyle idare adına denetim görevini yürüten denetim görevlisi ile yüklenici arasındaki
işin yürütülmesi ile ilgili yetki ve sorumluluk ilişkisini düzenlemekte,
idarenin denetim görevlisini belirleme şekli, denetim görevlisinin
nitelikleri ve idare ile ilişkisi konusu belirtilen düzenlemelerin dışında
kalmaktadır. Söz konusu
açıklamalar çerçevesinde; a) Yapım
işleri ile mal veya hizmet alımlarının denetim ve kontrol iş ve işlemlerinin
4734 sayılı Kanun, 4735 sayılı Kamu İhale Sözleşmeleri Kanunu ile Kamu İhale
Kurumunca çıkarılan diğer mevzuata uygun yapılması, b)
İdarelerin denetim ve kontrollük iş ve işlemlerini düzenleyen mevcut mevzuatının,
yukarıda belirtilen Kanun ve diğer mevzuat hükümlerine aykırı olmayan
hükümlerinin uygulanmasına devam edilmesi, Gerekmektedir.
III- İhale Usullerine Tabi Olmadan İhtiyaçların Kamu
Kuruluşlarından Karşılanması Yöntemiyle 1/1/2003 Tarihinden Önce Protokole
Bağlanmış veya Protokol Çalışmalarına Başlanmış Olan İşler 4734
sayılı Kanunun geçici 2 nci maddesinde; “Bu
Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten önce ihale edileceği yazılı olarak
duyurulmuş veya ilân edilmiş olan işler ilgili olduğu kanun ve usullere göre
sonuçlandırılır.” hükmü yer
almaktadır. 4734
sayılı Kanun kapsamına dahil kurum ve kuruluşların 1/1/2003 tarihinden
itibaren yapacakları mal veya hizmet alımları ile yapım işlerinin ihalelerinde
anılan Kanun hükümlerinin uygulanması gerektiği, kapsama dahil kurum ve
kuruluşların birbirlerinden 4734 sayılı Kanun hükümleri dışında alım
yapmalarına ilişkin istisna hükmünün sadece Kanunun 3 üncü maddesinin (e)
bendinde sayılanlarla sınırlı olduğu hususu açık olmakla birlikte,
idarelerin, ihale usullerine tabi olmadan ihtiyaçların kamu kuruluşlarından
karşılanması yöntemiyle 1/1/2003 tarihinden önce protokole bağladıkları veya
protokol çalışmalarına başladıkları işlerin geçici 2 nci madde hükmü çerçevesinde
değerlendirilmesinde; a)
1/1/2003 tarihinden önce protokole bağlanan işler, bu protokol ve ait olduğu
mevzuat hükümlerine göre sonuçlandırılacak, b)
1/1/2003 tarihinden önce protokole bağlanmamış, ancak protokol öncesi
hazırlık çalışmaları kapsamında kurumlar arası yazışmaları yapılmış olan
işler ise, 4734 sayılı Kanuna göre ihale edilmek suretiyle
gerçekleştirilecektir. IV- Süreklilik Arz Eden Hizmet Alımlarında İşe
Başlama Tarihi Açık İhale
Usulü İle İhale Edilen Hizmet Alımlarında Uygulanacak Tip İdari Şartnamenin
49 uncu maddesinde sözleşmenin imzalandığı tarihten itibaren kaç gün içinde
işe başlanacağının idari şartnamede gösterileceği ve işin süresinin de takvim
günü olarak belirtileceği öngörülmüştür. Yine
Hizmet Alımları Tip Sözleşmesinin 10 uncu maddesinde; sözleşmenin süresinin
işe başlama tarihinden itibaren kaç gün olacağı ve işin başlama ve bitiş
tarihleri kesin ise bu tarihlerin belirtilebileceği düzenlenmiştir. İdari
şartname ve sözleşme tasarısında sözleşme imzalandıktan itibaren kaç gün
içinde işe başlanacağı belirtilmekle birlikte yeterlik değerlendirmesi,
yeterli tekliflerden aşırı düşük olanların sorgulanması ve açıklama
istenmesi, tekliflerin değerlendirilmesi, isteklilerin 15 gün içerisinde
şikayette bulunma hakkı ve idarenin bu şikayete 30 gün içinde cevap verme
zorunluluğu ile Kurumun 45 günlük inceleme süresi, ihale sürecinin uzamasına
sebep olabilmekte ve bu süreler önceden öngörülemediği için de işe başlama
tarihi öngörülen tarihten daha ileri bir tarihte gerçekleşebilmektedir. Diğer
taraftan yukarıda belirtilen süreçlerin daha kısa sürede gerçekleştiği veya
şikayetin bulunmadığı hallerde idarenin Kanunda öngörülen sürelerde sözleşme
yapma zorunluluğu nedeniyle, sözleşme imzalandığı tarihten belli bir gün
sonra işe başlanacağı belirtildiğinden idarece öngörülen tarihten daha önce
işe başlanması gereği de ortaya çıkabilmektedir. Özellikle
süreklilik arz eden hizmet alımlarında; ihale sürecinin uzaması nedeniyle
başlangıçta öngörülen sürede sözleşmenin imzalanamadığı ve işin bitiş
tarihinin de yılın son günü olması nedeniyle işin süresinin fiilen kısaldığı
dikkate alınarak buna göre işlem yapılması, yine sözleşmenin öngörülen
süreden daha önce imzalandığı durumlarda sözleşmenin imzalandığı tarihten
belli bir süre sonra işe başlanacağı sözleşme tasarısında belirtilmişse de,
işin öngörülen başlangıç tarihinde başlatılması gerekmektedir. V- Mücbir Sebep Halleri 4735 Sayılı Kamu İhale Sözleşmeleri
Kanununun “Mücbir Sebepler” başlıklı 10 uncu maddesinde; “Mücbir sebep olarak
kabul edilebilecek haller aşağıda belirtilmiştir: a) Doğal afetler b) Kanuni grev c) Genel salgın hastalık d) Kısmi veya genel seferberlik ilanı e) Gerektiğinde Kurum tarafından
belirlenecek benzeri diğer haller Süre uzatımı verilmesi, sözleşmenin feshi
gibi durumlar da dahil olmak üzere, idare tarafından yukarıda belirtilen
hallerin mücbir sebep olarak kabul edilebilmesi için; yükleniciden
kaynaklanan bir kusurdan ileri gelmemiş olması, taahhüdün yerine
getirilmesine engel nitelikte olması, yüklenicinin bu engeli ortadan
kaldırmaya gücünün yetmemiş bulunması, mücbir sebebin meydana geldiği tarihi
izleyen yirmi gün içinde yüklenicinin idareye yazılı olarak bildirimde
bulunması ve yetkili merciler tarafından belgelendirilmesi zorunludur.” hükmü
yer almaktadır. Kuruma yapılan başvurulardan 4735
sayılı Kanunun 10 uncu maddesinin (e) bendi uyarınca Kurul tarafından; 1-Yurt
dışından mal veya hizmet getirilmesini gerektiren taahhüdün yerine
getirilebilmesi için ithalatın zorunlu olduğu işlerde tekliflerin
alınmasından sonra mahreç ülkede ihracat rejimi değişikliği yapılması, bu
değişikliğin edimin yerine getirilmesine engel olması ve bu durumun
tekliflerin sunulması aşamasında bilinmesinin mümkün bulunmaması halinde, bu
durumun 4735 sayılı Kanunun 10 uncu maddesinin (e) bendi kapsamında mücbir
sebep hali olarak kabulüne, 2- Olumsuz
hava koşullarının yaygın biçimde seyrettiği durumlarda, işin yapılmasını
etkileyen ve geciktiren sonuçların ortaya çıkabileceği ve bu hallerin mücbir
sebep olarak kabulüne ilişkin kanuni şartları taşıyabileceğinin
değerlendirildiği, bu nedenle; Sismik Ekip Kiralama Yolu İle Hizmet Alımı
işinde olumsuz hava koşullarının meydana geldiği tarihi izleyen yirmi gün içinde yüklenicinin idareye
yazılı olarak bildirimde bulunması ve yetkili merciler tarafından
belgelendirilmesi kaydıyla mücbir sebep hali olarak kabulüne, 3-
Ağaçlandırma, erozyon kontrolü ve fidan dikim işlerinde, işin
gerçekleştirilmesini teknik yönden imkansız kılacak ve toprağın tav halini
bozan aşırı don ve kuraklık ile çalışmayı engelleyecek şiddet ve miktarda
yağmur ve kar yağışı, bu durumun meydana geldiği tarihi izleyen yirmi gün
içinde yüklenicinin idareye yazılı olarak bildirimde bulunması ve yetkili
merciler tarafından belgelendirilmesi kaydıyla mücbir sebep hali olarak kabul
edileceğine, Karar
verilmiştir. Kuruma yapılan başvurulardan 4735
sayılı Kanunun 10 uncu maddesinin (e) bendi uyarınca Kurul tarafından; 1- İthalat
rejimi değişikliğinin, 4735 sayılı Kamu İhaleleri Sözleşmeleri Kanununun 10
uncu maddesinin (e) bendi çerçevesinde değerlendirilebilmesi için; teklifler
verildikten sonra ve önceden belirlenip duyurulamayan bir değişikliğin
yürürlüğe konulması ve bu değişiklik nedeniyle edimin süresinde yerine
getirilememesi gerektiğinden, ithalat rejiminde yürürlüğe konulan değişiklik
önceden belirlenmiş ve kamuoyuna duyurulmuş ise bu tür bir rejim
değişikliğinin mücbir sebep olmasının söz konusu olmadığına, 2- Söz konusu kanalizasyonun fabrikaya
ait olması durumunda, kontrollü boşaltım ve temizliğinin fabrika sahibi
firmaca (yüklenici) mutad sürelerle yaptırılması gerektiğinden olayın
önlenemez bir hal olduğundan bahsetmek mümkün olmayacaktır. 4735 Sayılı
Kanunun 10 uncu maddesinin (a), (b), (c), (d) bentlerinde sayılan mücbir
sebep hallerine bakıldığında durumun
hem öngörülmezlik, hem de önlenemezlik
kriterlerini birlikte taşıması gerektiğinden anılan münhasır
sözleşmelere ilişkin mücbir sebep olarak belirlenmesi istenilen durumun
genelleştirilip objektif haller olarak öngörülebilecek nitelikte olmadığına
ve münhasıran bir sözleşmenin uygulanmasına ilişkin karar niteliğinde
olacağından 4735 sayılı Kanunun 10 uncu maddesinin (e) bendi çerçevesinde
Kurumca belirlenecek “benzer haller” kavramı içinde değerlendirilemeyeceğine, 3- Ayrıca isteklilerce (yüklenici
firmaca), ihale dokümanının satın alındıktan sonra teklif verme aşamasına
kadar incelenip, tetkik edilerek teklif edilecek mallarla dokümanda belirtilen ihtiyaca konu malların
nitelik ve niceliklerinin birbirini karşılayıp karşılamadığı değerlendirmesinin
yapılarak söz konusu malların tedarik edilip edilemeyeceğine karar verilmesi
ve sunulacak teklifin bu çerçevede hazırlanması gerekmekte ve idarelerin veya
yüklenicilerin (en uygun teklif sahibi dahil) öngörülemez ve karşı konulamaz
konular hakkında önceden ve objektif belirlemeler yapma olanakları
bulunmaması durumunda mücbir sebepten bahsedilebileceği için, ihale süreci
tamamlanıp sözleşme imzalandıktan sonra yüklenici tarafından söz konusu
malların tedarik edilemeyeceğinin anlaşılması durumunun genelleştirilip
objektif haller olarak öngörülebilecek nitelikte olmadığına ve münhasıran bir
sözleşmenin uygulanmasına ilişkin karar niteliğinde olacağından 4735 sayılı
Kanunun 10 uncu maddesinin (e) bendi çerçevesinde Kurumca belirlenecek
“benzer haller” kavramı içinde değerlendirilemeyeceğine, 4- TÜPRAŞ’ın Kırıkkale Rafinerisinde
15 Eylül-18 Ekim tarihleri arasında
planlı bakım yapılması sebebiyle asfalt ihtiyacının anılan rafineriden
karşılanamamasının, “Kırıkkale ve Batman Rafinelerinden asfalt bitüm nakliyesinin
gerçekleştirilmesi ihalesi için” 4735 sayılı Kanunun 10 uncu maddesinde
belirtilen şartları taşımaması
sebebiyle mücbir sebep sayılmasının mümkün olmadığına, 5- Doğal hava koşulları nedeniyle
çalışılamayacak olan sürenin ihale dokümanında belirtilmesi gerektiğinden,
idari şartname ve sözleşmede de bu dönemdeki hava koşulları çalışılmayacak
dönem olarak düzenlenmediği hallerde doğal hava koşullarının 4735 sayılı
Kanunun 10 uncu maddesindeki mücbir sebep hallerinden kabul edilemeyeceğine, 6- İşin yapılacağı yerdeki hava
koşulları nedeniyle çalışılamayacak olan sürenin ihale dokümanında
belirtilmesi ve bu çerçevede işin süresinin belirlenmesi gerektiğinden,
mevsim itibariyle işin yapılacağı yerde rutin olarak rastlanan doğal hava
koşullarının 4735 sayılı Kanunun 10 uncu maddesindeki mücbir sebep
hallerinden kabul edilemeyeceğine, Karar verilmiştir. Öte yandan
Kamu İhale Kurumuna, mücbir sebepler ile ilgili olarak yalnızca idareler tarafından
başvurulacaktır. VI-
Sözleşme Konusu Hazır Halde Alınıp Satılan Bir Mal Olan İhalelerde Kesin
Teminat ve Ek Kesin Teminatın Geri Verilmesi 4735 sayılı Kanunun “Kesin Teminat ve Ek Kesin Teminatların Geri Verilmesi” başlığını
taşıyan 13 üncü maddesi ile Mal Alımları Uygulama yönetmeliğinin 5 nolu
ekinde yer alan tip sözleşme tasarısının 12.4 maddesinde, kesin teminat ile
ek kesin teminatların verilmesinde izlenecek yöntem belirlenmiştir. Kanunun 13 üncü maddesi ; “Taahhüdün,
sözleşme ve ihale dokümanı hükümlerine uygun olarak yerine getirildiği ve
yüklenicinin bu işten dolayı idareye herhangi bir borcunun olmadığı tespit
edildikten sonra alınmış olan kesin teminat ve varsa ek kesin teminatların; a) Yapım
işlerinde; varsa eksik ve kusurların giderilerek geçici kabul tutanağının
onaylanmasından sonra yarısı, Sosyal Sigortalar Kurumundan ilişiksiz belgesi
getirilmesi ve kesin kabul tutanağının onaylanmasından sonra kalanı, b) Yapım
işleri dışındaki işlerde Sosyal Sigortalar Kurumundan ilişiksiz belgesinin
getirildiği saptandıktan sonra; alınan mal veya yapılan iş için bir garanti
süresi öngörülmesi halinde yarısı, garanti süresi dolduktan sonra kalanı,
garanti süresi öngörülmeyen hallerde ise tamamı, Yükleniciye
iade edilir. Yüklenicinin
bu iş nedeniyle idareye ve Sosyal Sigortalar Kurumuna olan borçları ile ücret
ve ücret sayılan ödemelerden yapılan kanunî vergi kesintilerinin yapım
işlerinde kesin kabul tarihine, diğer işlerde kabul tarihine veya varsa
garanti süresinin bitimine kadar ödenmemesi halinde, protesto çekmeye ve
hüküm almaya gerek kalmaksızın kesin teminatlar paraya çevrilerek borçlarına
karşılık mahsup edilir, varsa kalanı yükleniciye geri verilir. İşin
konusunun piyasadan hazır halde alınıp satılan mal alımı olması halinde,
Sosyal Sigortalar Kurumundan ilişiksiz belgesi getirilmesi şartı aranmaz.”, Hükmüne
amirdir. Yine tip
sözleşme tasarısının 21 nolu dip notu da tereddüte yer vermeyecek şekilde
açık olmakla birlikte, konusu hazır halde alınıp satılan bir mal olan bazı
ihalelerde yüklenicilerden teminatın iade edilebilmesi için Kanunda “Sosyal
Sigortalar Kurumundan ilişiksiz belgesi getirilmesi şartı aranmaz.”
düzenlemesinin aksine bu belgenin istendiği görülmektedir. Kanun idarelere
bir takdir hakkı tanımadığından idarelerce işin konusunun piyasadan hazır
halde alınıp satılan mal alımı olması halinde, Sosyal Sigortalar Kurumundan
ilişiksiz belgesi getirilmesi şartına sözleşme metinlerde yer verilmeyecek ve
aranmayacaktır. VII-
Sözleşmenin Uygulanmasına İlişkin Hususlar A. İdare İle Yüklenici Arasında Sözleşmenin
Karşılıklı Olarak Feshedilmesi ve Kesin
Teminatın İade Edilmesi Teknik
şartnamede belirtilen nitelikteki mal temininin fiilen imkansız olması
durumunda; sözleşmenin feshi ile bu durumda kesin teminat ve varsa ek kesin
teminatın iadesi hali, sözleşme tatbikatı ile ilgili bir sorun olup, anılan
sorunun, 4735 sayılı Kanun ve genel hükümlere göre çözümlenmesi
gerekmektedir. B. İhalenin Kurul Kararı ile İptalinin Hukuki
Sonuçları 4734
sayılı Kanunun 55 inci maddesinde belirtilen hallerde ve sürede Kuruma
yapılan itirazen şikayet başvuruları üzerine yapılan inceleme sonucunda;
anılan Kanunun 56 ncı maddesinin ikinci fıkrasının (b) bendi gereğince ihale
işlemleri Kurul tarafından iptal edilen ihalelerde, iptal kararı öncesi
imzalanan sözleşmelerin 4735 sayılı Kanun ve genel hükümlere göre tasfiye edilmesi
gerekmektedir. VIII- Mal ve Hizmet Alımlarında İş Artışı 4735
sayılı Kanunun 24 üncü maddesinde birim fiyat teklif almak suretiyle ihale
edilen mal ve hizmet alımları sözleşmelerinde; a)
Sözleşmeye esas proje içinde kalması, b) İdareyi
külfete sokmaksızın asıl işten ayrılmasının teknik veya ekonomik olarak
mümkün olmaması, Şartlarıyla
sözleşme bedelinin % 20'sine kadar oran dahilinde, süre hariç sözleşme ve
ihale dokümanındaki hükümler çerçevesinde aynı yükleniciye yaptırılabileceği
belirtildiğinden; sözleşme bedelinin % 20’sine kadar iş artışı, birim fiyat
üzerinden sözleşmeye bağlanan mal ve hizmet alımları için söz konusu
olabilecektir. Dolayısıyla götürü bedel üzerinden sözleşmeye bağlanan mal ve
hizmet alımlarında iş artışı söz konusu olmayacaktır. Kısmi
teklif verilmesine imkan verilen ve birim fiyat teklif üzerinden sözleşmeye
bağlanan mal alım ihalelerinde; kısmi teklife konu farklı kısımlar/kalemler
ister aynı ister farklı yüklenicilerde kalsın her iki durumda da, (4735
sayılı Kanunun 24 üncü maddesinde yer alan şartların gerçekleşmesi kaydıyla)
iş artışına veya iş eksilişine gidilmişse, her bir kısmi teklife konu
kısım/kalemler bazında ayrı ayrı iş artışı ve/veya iş eksilişi söz konusu
olabilecektir. Buna göre Kanundaki şartları gerçekleşmek kaydıyla; kısmi
teklife konu kısım/kalemlerin birinde sözleşme bedelinin o kısma/kalemlere
ilişkin tutarı üzerinden azami %20 oranında artış yapılabilirken, diğer kısmi
teklife konu kısımda/kalemlerde ise sözleşme bedelinin o kısma/kalemlere
ilişkin tutarı üzerinden iş eksilişine gidilebilecektir. Diğer bir ifadeyle,
iş artışı ve eksilişine ilişkin oranlar ve Kanundaki şartlar gerek kısmi
teklife konu her bir kısım/kalem bazında gerekse toplam sözleşme bedeli
üzerinden dikkate alınacaktır. IX- 1/1/2003 Tarihinden Önce İhale Edilmiş ve Devam
Etmekte Olan Yapım İşlerinde Meydana Gelen İş Artışlarının Durumu 2886
sayılı Devlet İhale Kanununun 63 üncü maddesinin 1 ve 2 nci fıkralarında; “Yapım
işlerine ait bir sözleşmenin uygulanması sırasında keşif ve sözleşmede
öngörülmeyen iş artışı veya eksilişi zorunlu hale gelirse, müteahhit, keşif
bedelinin % 30 oranına kadar olan değişikliği, süre hariç, sözleşme ve
şartnamesindeki hükümler dairesinde yapmakla yükümlüdür. Keşif
bedeli artışının % 30'u geçmesi halinde sözleşme feshedilir. Ancak, bu
durumda müteahhit işin keşif bedeli ve % 30 keşif artışının karşılığı işleri
sözleşme ve şartnamesindeki hükümler çerçevesinde yapmaya zorunludur.
Taahhüdün % 30 keşif artışı ile bitmemesi ve tasfiye edilmesi halinde müteahhit,
idareden hiçbir masraf ve tazminat isteyemez. % 30 oranından fazla artış;
temel, tünel ve benzeri işler ile tabii afetler gibi nedenlerden ileri gelmiş
ise; idarenin isteği, müteahhidin kabulü ve ilgili bakanın onayı ile süre
hariç, aynı sözleşme ve şartname hükümleri içinde % 30'u geçen işler de aynı
müteahhide yaptırılabilir.“ Denilmekte,
2886 sayılı Kanun kapsamında yer
almayan idarelerin 4734 sayılı Kanundan önce tabi oldukları kendi ihale
mevzuatlarında da benzer düzenlemeler bulunmaktadır. Diğer taraftan
4734 sayılı Kanunun geçici 2 nci maddesinde; “Bu
Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten önce ihale edileceği yazılı olarak
duyurulmuş veya ilân edilmiş olan işler ilgili olduğu kanun ve usullere göre
sonuçlandırılır.” hükmü yer
almaktadır. Anılan hükümler
uyarınca, bu nitelikteki işlerin ilgili oldukları mevzuatta, yeniden ihale
yapılmaksızın işin tamamlattırılmasına yönelik düzenlemelerin bulunması
halinde idarelerce bu düzenlemelere göre işlem yapılabilecektir. Yukarıda
belirtilen uygulamanın yapılması halinde, bu işlere ilişkin danışmanlık
hizmet alımı işlerinde de, ilgili mevzuatta yeniden ihale yapılmaksızın işin
tamamlattırılmasına yönelik düzenlemelerin bulunması durumunda idarelerce bu
hükümlere göre işlem yapılması mümkündür. X- Sözleşmenin Devrine İlişkin Açıklamalar 4735
sayılı Kamu İhale Sözleşmeleri Kanununun 16 ncı maddesinde sözleşmenin
devrine ilişkin düzenlemeler yapılmıştır. Buna göre: 1-
Sözleşmenin devrine ilişkin işlemlerde; a)
Sözleşmenin devrini gerektiren zorunlu bir halin bulunması, b) İhale
yetkilisinin yazılı izninin bulunması, c) Devir
alacaklarda ilk ihaledeki şartların bulunması, zorunludur. 2- İsim ve statü değişikliği gereği yapılan devirler, sözleşmenin
devri olarak kabul edilmez. İsim veya statü değişikliğinden; a) Ticarî
işletmenin adı veya unvanındaki değişiklik, b)
İşletmenin nev’inde meydana gelen değişiklik, anlaşılır. 3- Sözleşmenin devredildiği tarihi takip eden üç yıl içinde, aynı
yüklenici tarafından başka bir sözleşme devredilemez veya devir alınamaz.
Devir tarihi, devir sözleşmesinin noterce onaylandığı tarihtir. 4- a) İhale yetkilisinin izni
olmadan sözleşmenin devredilmesi veya devir alınması, b) Sözleşmenin devredildiği tarihi takip eden üç yıl içinde başka bir
sözleşmenin devredilmesi veya devir alınması, hallerinde
sözleşme feshedilir ve devreden ve devir alanlar hakkında 4735 sayılı Kanunun
20, 22 ve 26 ıncı maddeleri uygulanır. 5- Sözleşmenin 4735 sayılı Kanuna aykırı şekilde devredilmesi veya
devir alınması halinde tespit tarihi itibariyle sözleşme feshedilmiş sayılır.
Bu tarihleri izleyen yedi gün içinde idare tarafından fesih kararı alınır. Bu
karar, karar tarihini izleyen beş gün içinde yükleniciye bildirilir. 4735 sayılı Kanunun 20 nci maddesi uyarınca, ayrıca protesto çekmeye
gerek kalmaksızın kesin teminat ve varsa ek kesin teminatlar gelir kaydedilir
ve sözleşme feshedilerek hesabı genel hükümlere göre tasfiye edilir. 6- 4735 sayılı Kanunun 22 nci maddesinde, kesin teminat ve varsa ek
kesin teminatların alındığı tarihten gelir kaydedileceği tarihe kadar Devlet
İstatistik Enstitüsünce yayımlanan aylık toptan eşya fiyat endeksine göre
güncelleneceği, güncellenen tutar ile kesin teminat ve varsa ek kesin
teminatların tutarı arasındaki farkın yükleniciden tahsil edileceği,
hakedişlerden kesinti yapılmak suretiyle teminat alınan hallerde, alıkonulan
tutarın gelir kaydedileceği ve sözleşmenin feshedildiği tarihten sonra
yapılmayan iş miktarına isabet eden teminat tutarının da aynı şekilde
güncellenerek yükleniciden tahsil edileceği belirtilmiştir. 7- İzinsiz devretme veya devir alma ile üç yıllık süre içinde başka
bir sözleşmenin devredilmesi veya devir alınması hallerinde ayrıca bu gerçek
veya tüzel kişiler hakkında 4735 sayılı Kanunun 26 ncı maddesi uyarınca
haklarında ihalelere katılmaktan yasaklama kararı verilir. 8- Kamu İhale Kurumunun görevlerini etkin ve sağlıklı bir şekilde
yerine getirebilmesi ve sözleşme devir hallerinin tespit edilerek, idarelere
bu konuda gerektiğinde bilgi verilebilmesi amacıyla, idarelerce Ek: 4’deki formun
doldurularak bir örneğinin ivedilikle Kamu İhale Kurumuna gönderilmesi
gerekmektedir. 9- 4735 sayılı Kanunun yürürlüğe girdiği 1/1/2003 tarihinden önce
devralınmış veya devredilmiş bir sözleşme, bu Kanuna göre devralınmış veya
devredilmiş bir sözleşme sayılmayacak; 1/1/2003 tarihinde yürürlükte olan
sözleşme, bu tarihten sonra devralınması veya devredilmesi Kanunun 16 ncı
maddesi kapsamında değerlendirilmeyecektir. XI- 1/1/2003 Tarihi İtibarıyla Yürürlüğü Devam Eden
Sözleşmeler 1/1/2003’den
önce yürürlükteki mevzuata uygun olarak yapılmış sözleşmeler; sözleşmede
öngörülen süre sonuna kadar uygulanacak ve bu sözleşmelerde, hukuki bir
zorunluluk olmadıkça süre uzatımına ilişkin hükümler uygulanmayacak ve hiç
bir şekilde süre uzatımına gidilemeyecektir. XII-
Hizmet Alımlarında Fiyat Farkı Fiyat
farkı; ihale tarihi itibarıyla geçerli olan brüt asgari ücret ile işin
gerçekleştirildiği tarihte geçerli olan brüt asgari ücret dikkate alınarak
hesaplanacaktır. İdari
şartname ve sözleşme gereği personele nakdi olarak ödenmesi öngörülen yemek
ve yol bedelleri için, bu bedellerin personele nakdi olarak ödenmesi ve bu
ödemelerin sigorta prim bordrosunda gözükmesi şartıyla, sigorta priminden
istisna edilen yemek bedeli düşüldükten sonra kalan tutar üzerinden işveren
sigorta priminin hesaplanması gerekecektir. Yemek bedeli istisnası günlük
brüt asgari ücretin % 6’sı üzerinden ve gün sayısı dikkate alınarak
hesaplanmaktadır. Fiyat
Farkı Esaslarının 9 uncu maddesinin (ı) bendine göre idari şartname ve
sözleşmelere bu Esasların sadece 8 inci maddesinin uygulanacağına dair hüküm
konulabilecektir. Ancak gelecek yıla ilişkin olarak bir önceki yılın sonunda
yapılan personel çalıştırılmasına dayalı hizmet alımı ihalelerinde, ihale
aşamasında geçerli olan tekliflerin, yılın başında yapılacak asgari ücret
artışı nedeniyle sözleşmenin uygulanması sırasında aşırı düşük hale
gelmesinin önlenebilmesi için söz konusu ihalelerin idari şartname ve
sözleşmelerinde Esasların 8 inci maddesine göre fiyat farkı hesaplanacağının
belirtilmesi gerekmektedir. A.
Hakediş Düzenleme Tarihi: 4734
sayılı Kamu İhale Kanununa Göre İhalesi Yapılacak Olan Hizmet Alımlarına
İlişkin Fiyat Farkı Hesabında Uygulanacak Esasların 6 ncı maddesinin (k)
bendinde uygulama ayı; “idaresince onaylanmış iş programına uygun olarak
işlerin gerçekleştirildiği ay” olarak tanımlanmıştır. Bu çerçevede süreklilik
arz eden hizmetlerde “hakediş düzenleme tarihi” belirlenirken hakedişe
ilişkin işin gerçekleştirildiği ay dikkate alınacak ve bedeli aylık ödenen
işlerde en geç o ayın son günü hakediş düzenleme tarihi olarak yazılacaktır. Hakediş
düzenleme tarihi olarak hakedişin fiilen düzenlendiği tarih değil, iş
programına göre hangi ayda yapılan işin hakedişi düzenlenmekte ise o ayın son
günü, hakediş düzenleme tarihi olarak alınacaktır. İdarece
usulüne uygun süre uzatımı verilmeyen veya revize iş programı yapılmayan
hallerde işin fiilen gerçekleştiği ay yerine iş programına göre işin
gerçekleştirilmesi gereken ay dikkate alınarak hakediş tarihi
düzenlenecektir. İş
programında öngörülen süreden daha sonra gerçekleştirilen işlerde; a) Bu
durum yükleniciden kaynaklanmış ve süre uzatımı verilmediğinden revize
program yapılmamışsa fiili durum yerine iş programı, b)
Yükleniciden kaynaklanmayan ve süre uzatımı verilerek revize program yapılan
işlerde revize programa uygun olarak
gerçekleşen fiili durum, Dikkate
alınarak hakediş düzenleme tarihi belirlenecektir. B. Personel Ücretleri ile İlgili Fiyat Farkı Hesabı: İşçiliğin
a1 olarak belirlenebilmesi ve böylece a1 için Esasların
8 inci maddesine göre fiyat farkı hesaplanabilmesi için; çalışacak personel
sayısının belirlenmiş olması ve haftalık çalışma saatlerinin tamamının ilgili
idare için kullanılması gerekmektedir. Haftalık çalışma saatlerinin tamamının
ilgili idare için kullanılmadığı işlerde ise işçilik a2 olarak
belirlenecektir. Çalışan
personele asgari ücretin üzerinde bir ödeme öngörülmekle birlikte hizmet
alımlarına ilişkin Fiyat Farkı Esaslarının sadece 8 inci maddesinin
uygulanacağı hizmet alımı ihalelerinde, ihale tarihi itibarıyla geçerli brüt
asgari ücretin artması halinde anılan madde gereği sadece asgari ücretteki
artış miktarı ve bu artış miktarından kaynaklanan işveren payı kadar fiyat
farkı hesaplanacaktır. Fiyat
Farkı Esaslarının bütün olarak uygulandığı ve vasıflı işçiliğin a2
olarak belirlendiği hizmet alımı ihalelerinde, Esasların 7 nci maddesi gereği
ihale tarihi itibarıyla geçerli brüt asgari ücretteki artış oranı kadar ücret
farkı hesaplanacaktır. Esaslar bütün olarak uygulanmakla birlikte vasıflı
işçilik a1 olarak belirlenmişse 8 inci madde gereği sadece asgari
ücretteki artış miktarı ve bu artış miktarından kaynaklanan işveren payı
kadar hesaplama yapılacaktır. Asgari
ücretin üzerinde bir ödeme öngörülen vasıflı personelin çalıştırıldığı işlerde
Fiyat Farkı Esaslarının sadece 8 inci maddesi uygulandığında asgari ücretteki
değişiklik sonrasında yüklenici vasıflı personelin ücretini asgari ücretteki
artış miktarı kadar, Esasların tümü uygulanarak işçiliğin a2
olarak belirlendiği hallerde ise asgari ücretteki artış oranı kadar
artırabileceğinden ücret bordrosu da buna göre düzenlenecektir. Yine
Esasların 7 nci maddesine göre fiyat farkı hesaplanmakla birlikte vasıflı
işçilik a1 olarak belirlenmişse a1 için 8 inci madde
gereği yüklenici, vasıflı personelin ücretini asgari ücret artış miktarı
kadar artırmak zorunda olacak, asgari ücretteki artış oranını uygulama
zorunluluğu olmayacaktır. Esasların
7 nci maddesinin uygulandığı işlerde, a1 olarak belirlenen
vasıfsız işçiliğin fiyat farkı 8 inci maddeye göre hesaplanacak, 7 nci
maddeye göre hesaplanan fiyat farkı formülünde a1’e yer verilmekle
birlikte formül gereği a1 için herhangi bir artış katsayısı
uygulanmayacağından fiyat farkı hesabına herhangi bir etkisi olmayacak,
sonuçta 7 nci ve 8 inci maddeler gereği ayrı ayrı hesaplanacak tutarların
toplamı, ödenecek veya kesilecek toplam fiyat farkını oluşturacaktır. İdari
şartnamede hem a1’e hem de a2’ye yer verilmişse bu
durumda toplam fiyat farkı 7 ve 8 inci maddeye göre hesaplanan fiyat
farklarının toplamından oluşacaktır. C. Fiyat İndeksleri Fiyat
Farkı Esaslarına göre yapılan hesaplamalarda TEFE rakamları dikkate alınarak
hesaplama yapılacaktır. Devlet İstatistik Enstitüsü tarafından TEFE rakamları
yayınlanmaya devam ettiği için ÜFE’ye dayanılarak hesaplama yapılmayacak
fiyat farkları, Esaslarda yer aldığı şekilde TEFE üzerinden hesaplanacaktır.
2004 ve 2005 yılı TEFE indeks sayıları ekte yer almaktadır. D.
Fiyat Farkı Hesabına İlişkin Örnekler Örnek
1- İhalenin Konusu: Personel Taşıma
İşi Veriler İdari Şartnamede Yaklaşık Maliyete
Göre Belirlenen Sabit Katsayılar: a2:0,30 b1:0,50
d:0,20= 1 İhale Tarihi: 23.11.2003 Sözleşme Bedeli: 120.000.000.000 TL İşin Süresi: 01.01.2004-
31.12.2004 Temel Asgari Ücret: 306.000.000
(23.11.2003 tarihinde geçerli olan) Temel İndeksler : Yo (23.11.2003 tarihi için Ekim/2003
ayı indeksi)= 11776.9 Mo (23.11.2003 tarihi için
Ekim/2003 ayı indeksi)= 6746.6 Ekim Ayı Hakediş Tutarı (A): 10.000.000.000 TL Hakedişin Düzenlendiği Tarih:
31.10.2004 (Hakediş hangi ayda yapılan işe aitse
o ayın son günü hakediş düzenleme tarihidir, fiili durum dikkate alınmaz.) Güncel İndeksler : Yı (Ekim/2004 için Eylül ayı indeksi)=
13955.5 Mı (Ekim/2004 için Eylül ayı
indeksi)= 6749.3 Güncel Asgari Ücret: 444.150.000
(Ekim/2004’de geçerli olan) F= A x B x (Pn-1) Pn= a2(İn/İo)
+ bı(Yn/Yo) + d(Mn/Mo) Pn= 0.30x(444.150.000/306.000.000) +
0.50x(13955.5/11776.9) + 0.20x(6749.6/6746.6) Pn= 0.30x1.451 + 0.50x1.184 +
0.20x1.000 Pn= 0.435 + 0.592 + 0.20 Pn= 1.227 F= 10.000.000.000 x 0.90 x (1.227-1) F= 2.045.700.000 TL (Ekim ayı hak edişine
eklenecek fiyat farkı tutarı) Örnek 2- İhalenin konusu: işçiliğe hem a1 hem de a2 olarak yer verilen bir hizmet ihalesi Veriler İdari Şartnamede Yaklaşık Maliyete
Göre Belirlenen Sabit Katsayılar: a1:0.10 a2:0,20 b1:0,50
d:0,20=1 a1 için belirlenen işçi
sayısı: 3 İhale Tarihi: 23.11.2003 Sözleşme Bedeli: 120.000.000.000 TL İşin Süresi: 01.01.2004-
31.12.2004 Temel Asgari Ücret: 306.000.000
İşverene Maliyeti: 427.275.774 (23.11.2003 itibarıyla) Temel İndeksler : Yo (23.11.2003 tarihi için Ekim/2003
ayı indeksi)= 11776.9 Mo (23.11.2003 tarihi için
Ekim/2003 ayı indeksi)= 6746.6 Kasım Ayı Hakediş Tutarı (A): 10.000.000.000 TL Hakedişin Düzenlendiği Tarih:
30.11.2004 (Hakediş hangi ayda yapılan işe aitse
o ayın son günü hakediş düzenleme tarihidir, fiili durum dikkate alınmaz.) Güncel İndeksler : Yı (Kasım/2004 için Ekim ayı indeksi)=
14924.3 Mı (Kasım/2004 için Ekim ayı
indeksi)= 6843.5 Güncel Asgari Ücret: 444.150.000
İşverene Maliyeti: 539.642.250 (Kasım/2004 itibarıyla) a) Esasların 7 nci maddesi gereği
hesaplanacak fiyat farkı: F= A x B x (Pn-1) Pn= a1
+ a2(İn/İo) + bı(Yn/Yo) + d(Mn/Mo) Pn= 0.10+
0.20x(444.150.000/306.000.000)+ 0.50x(14924.3/11776.9)+ 0.20x(6843.5/6746.6) Pn= 0.10 + 0.20x1.451 + 0.50x1.267 +
0.20x1.014 Pn= 0.10 + 0.290 + 0.633 + 0.202 Pn= 1.225 F= 10.000.000.000 x 0.90 x (1.225-1) F=
2.025.000.000 TL b) a1 için Esasların 8 inci
maddesi gereği hesaplanacak fiyat farkı: a1 için belirlenen işçi
sayısı: 3 İhale tarihinde geçerli asgari ücret
üzerinden 1 işçinin işverene maliyeti: 427.275.774 Hakedişin düzenlendiği tarihte
(30.11.2004) 1 işçinin işverene maliyeti:
539.642.250 1 işçi için Kasım ayı farkı: 112.366.476 3 işçi için
Kasım ayı farkı 3 işçi x 112.366.476 TL: 337.099.410 Kasım ayı hakedişine eklenecek fiyat
farkı tutarı toplamı (a)+(b): 2.025.000.000+337.099.410 2.362.099.410 TL XIII-Mal Alımlarına İlişkin Fiyat Farkı Hesabında
Uygulanacak Esaslara İlişkin Hususlar 5015
sayılı Petrol Piyasası Kanunu ile petrol ürünlerinin fiyatlandırılmasına
ilişkin getirilen değişiklikler nedeniyle; Kamu İhale Sözleşmeleri Kanununun
8 inci maddesine dayanılarak çıkarılan "4734 Sayılı Kamu İhale Kanununa
Göre İhalesi Yapılacak Olan Mal Alımlarına İlişkin Fiyat Farkı Hesabında
Uygulanacak Esaslar" 2005/8771 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı eki “4734
Sayılı Kamu İhale Kanununa Göre İhalesi Yapılacak Olan Mal Alımlarına İlişkin
Fiyat Farkı Hesabında Uygulanacak Esaslarda Değişiklik Yapılmasına Dair
Esaslar” ile değiştirilmiş ve yapılan değişiklikler 5/5/2005 tarih ve 25806
sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yayımı tarihinde yürürlüğe girmiş olup
yapılan değişikliklerle ilgili olarak aşağıdaki hususların duyurulmasına
gerek duyulmuştur. 1- Genel değerlendirme 4735
sayılı Kamu İhale Sözleşmeleri Kanununun 8 inci maddesinde; "Sözleşme
türlerine göre fiyat farkı verilebilmesine ilişkin esas ve usulleri tespite
Kamu İhale Kurumunun teklifi üzerine Bakanlar Kurulu yetkilidir."
hükmüne yer verilmiştir. 4734
sayılı Kamu İhale Kanununa tabi idarelerin, 4735 sayılı Kamu İhale
Sözleşmeleri Kanunu hükümlerine göre sözleşmeye bağladıkları mal
alımlarına ilişkin fiyat farkı hesabında uygulanacak esas ve usulleri
düzenleyen 2002/5038 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı, 31/12/2002 tarih ve
24980/3. mükerrer sayılı Resmi Gazete’de yayımlanmıştır. 2002/5038
sayılı Bakanlar Kurulu Kararı eki 4734 sayılı Kamu İhale Kanununa Göre
İhalesi Yapılacak Olan Mal Alımlarına İlişkin Fiyat Farkı Hesabında
Uygulanacak Esasların "Kapsam" başlıklı 2 nci maddesinde; Kamu
İhale Kanununa tabi idarelerin, 4735 sayılı Kamu İhale Sözleşmeleri Kanununa
göre sözleşmeye bağladıkları petrol ürünleri ile 507 sayılı Esnaf ve küçük
Sanatkarlar Kanununa tabi esnaf ve sanatkarlarca üretilen malların
alımlarında uygulanacak fiyat farkı hesabının, bu Esaslara göre yürütüleceği
hüküm altına alınmıştır. Kurumumuzca,
petrol ürünlerine ilişkin fiyat farkı hesabında uygulanacak Esaslar, 98/10745
sayılı “Hampetrol ve Petrol Ürünlerinin Alım, Satım, Fiyatlandırma Esasları
Hakkında Karar” ile “Hampetrol ve Petrol Ürünlerinin Alım, Satım,
Fiyatlandırma Esasları Hakkında Karar’ın Uygulanmasına Dair Tebliğ” esas
alınarak hazırlanmıştır. Petrole ilişkin piyasaların sağlıklı ve düzenli
işlemesinin sağlanmasına ve geliştirilmesine yönelik gözetim ve denetim
işlemlerini düzenleyen 5015 sayılı Petrol Piyasası Kanunu, 20/12/2003 tarih
ve 25322 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girmiş ve Kanunun
uygulamasına ilişkin olarak da Petrol Piyasası Tarifeler Yönetmeliği
17/07/2004 tarih ve 25525 sayılı Resmi Gazetede yayımlanmıştır. Diğer taraftan,
bazı petrol ürünleri ile ilgili kararın yürürlüğe konulması hakkındaki
30/12/2004 tarihli ve 2004/8334 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı eki Karar ile
“Sıvılaştırılmış petrol gazı (LPG), madeniyağ, solvent ve bazyağının ithaline
ilişkin hususlara mahsus olmak üzere 10/09/1960 tarihli ve 79 sayılı Kanunun
5 inci maddesi ile 23/02/1998 tarihli ve 98/10745 sayılı Bakanlar Kurulu
Kararı hükümlerinin uygulanma süresinin, 01/06/2005 tarihini geçmemek üzere
Sıvılaştırılmış Petrol Gazları (LPG) Piyasası Kanunu Yürürlüğe girinceye
kadar uzatılması” kararlaştırılmıştır. Bu
durumda; 5015 sayılı Petrol Piyasası Kanunu ile Kurumumuzca hazırlanan
"2002/5038 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı eki 4734 sayılı Kamu İhale
Kanununa Göre İhalesi Yapılacak Olan Mal Alımlarına İlişkin Fiyat Farkı
Hesabında Uygulanacak Esaslar"ın dayanağı olan 98/10745 sayılı "Ham
Petrol ve Petrol Ürünlerinin Alım, Satım, Fiyatlandırma Esasları Hakkında
Karar" ile "Ham Petrol ve Petrol Ürünlerinin Alım, Satım,
Fiyatlandırma Esasları Hakkında Karar’ın Uygulanmasına Dair Tebliğ"
dahil Petrol Piyasası Kanunu kapsamında yer alan petrol ürünlerinin
fiyatlandırılmasına ilişkin düzenlemeler 1/1/2005 tarihinde yürürlükten
kalkmıştır. 5307
sayılı “Sıvılaştırılmış Petrol Gazları (LPG) Piyasası Kanunu ve Elektrik
Piyasası Kanununda Değişiklik yapılmasına Dair Kanun” 13/3/2005 tarih ve
25754 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir. Kanunun “Fiyat
Oluşumu” başlıklı 10 uncu maddesinde LPG alım satımında fiyatların,
erişilebilir dünya serbest piyasa koşullarına göre oluşacağı, rafinerilerin
ve dağıtıcıların, lisansları kapsamında yaptıkları piyasa faaliyetlerine
ilişkin fiyatları, erişilebilir dünya serbest piyasalarındaki fiyat oluşumunu
dikkate alarak, tavan fiyatlar olarak EPDK’ya bildirecekleri belirtilmekte,
Geçici 3 üncü maddesinde ise Kanunun yürürlüğe girdiği tarihte yürürlükte
olan LPG ile ilgili kararname, yönetmelik ve tebliğlerde yer alan hükümlerin
Kurumca düzenleme yapılana kadar saklı olacağı, Kurum tarafından hazırlanacak
yönetmelik ve diğer mevzuat yürürlüğe girene kadar Sanayi ve Ticaret
Bakanlığı, Enerji ve Tabi Kaynaklar Bakanlığı ve/veya Petrol İşleri Genel
Müdürlüğünce yürütülmekte olan işlere ilişkin görevlerin sürdürüleceği
belirtilmektedir. 2002/5038
sayılı Bakanlar Kurulu Kararı eki 4734 sayılı Kamu İhale Kanununa göre
ihalesi yapılacak olan Mal Alımlarına İlişkin Fiyat Farkı Hesabında
Uygulanacak Esaslar bu gelişmeler çerçevesinde değerlendirilerek hazırlanan
2005/8771 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı eki “4734 Sayılı Kamu İhale Kanununa
Göre İhalesi Yapılacak Olan Mal Alımlarına İlişkin Fiyat Farkı Hesabında
Uygulanacak Esaslarda Değişiklik Yapılmasına Dair Esaslar” 5/5/2005 tarih ve
25806 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yayımı tarihinde yürürlüğe
girmiştir. 2005/8771
sayılı Bakanlar Kurulu Kararı eki Esaslar ile 4734 Sayılı Kamu İhale Kanununa
Göre İhalesi Yapılacak Olan Mal Alımlarına İlişkin Fiyat Farkı Hesabında
Uygulanacak Esaslarda yapılan değişikliklerle ; Sıvılaştırılmış
Petrol Gazları (LPG) için 1/1/2005 tarihinden itibaren fiyat farkında esas
alınabilecek fiyat belirlemesi yapılmadığından bu ürün için fiyat belirlemeye
yönelik ilgili kurum ve kuruluşlarca bir düzenleme yapılıncaya kadar fiyat
farkı hesaplanamayacağından Esasların “Tanımlar” başlıklı 5 inci maddesinin
(h) bendinden Sıvılaştırılmış Petrol Gazı (LPG) çıkartılmış ve “petrol
ürünleri” tanımı benzin türleri, gazyağı, motorin türleri, marine diesel,
kalorifer yakıtı ve fuel-oil türlerini ifade edecek şekilde değiştirilmiştir. “Tanımlar”
başlıklı 5 inci maddenin (j) bendinde yapılan değişiklikle “perakende azami
satış fiyatı” tanımı kaldırılmış ve yerine “Bayi satış fiyatı: Petrol
ürünlerinde bir önceki yıl gerçekleşen piyasa büyüklüklerine göre en büyük
işlem hacmine sahip olduğu Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu (EPDK)'nca
belirlenen ilk sekiz akaryakıt dağıtım şirketince, ihalesi yapılan petrol
ürünü için EPDK'ya bildirilen ve EPDK'nın internet sayfasında yayımlanan
İstanbul ili Avrupa yakası için geçerli bayi satış fiyatlarının KDV hariç
aritmetik ortalamasını, ilk sekiz dağıtım şirketinin tamamının ihalesi
yapılan petrol ürünü için fiyat bildirmemesi halinde bunlardan fiyat
bildirenlerin fiyatlarının KDV hariç aritmetik ortalamasını” ifade ettiği
hükmüne yer verilmiş ve (k) bendindeki fiyat farkı katsayısı tanımı
Esaslardan kaldırılmıştır. “Uygulama
Esasları” başlıklı 6 ncı maddesinin (c) bendinde yer alan “gerek miktar
gerekse teknik özellikleri nedeniyle bir defada alımı gerçekleştirilen mallar
için fiyat farkı ödenemez” hükmü ve
(f) bendinin 2 nci alt bendinde yer alan “Fiyat farkı hesaplanan malların
fiyatlarının serbest bırakılması veya fiyat artış oranlarının sözleşmeyi
devam ettirmeyi imkansız hale getirmesi halinde sözleşmelerde fiyat farkı
verilmesine ilişkin düzenlemelerin geçersiz olacağı yönünde hükme yer
verilmesi zorunludur” hükmü kaldırılmış ayrıca (j) bendinde yapılan
değişiklikle; petrol ürünleri fiyat farkı hesaplamasında, ihale tarihinde
ihale konusu petrol ürünü için gerçekleşen sözleşme bedeli ile ihale
tarihinde ve sözleşmenin uygulanma sürecinde geçerli bayi satış fiyatlarının;
507 sayılı Kanuna tabi esnaf ve sanatkarlarca üretilen mallara ilişkin fiyat
farkı hesaplanmasında ise ihale tarihinde ve sözleşmenin uygulanma sürecinde
geçerli olan ücret tarifelerinin esas alınacağı belirtilmiştir. Ayrıca, Esasların “fiyat farkı hesabı” başlıklı 7 nci
maddesinde yapılan değişiklikle; fiyat farkı hesabı sonunda ödenecek veya
kesilecek fiyat farkı için tek bir formül belirlenerek uygulanacak formülün “
F = (MxB) x [(A2/A1)-l]” olacağı , formülde; F: Fiyat farkı tutarını (YTL), A1: İhale tarihinde geçerli bayi satış
fiyatı veya satın alınan malın ücret tarifesindeki fiyatını, B: Sözleşme fiyatını, A2: Mal teslim tarihinde geçerli bayi
satış fiyatı veya satın alınan malın ücret tarifesindeki fiyatını, M: Bayi satış fiyatının veya ücret tarifesinin
değişmesinden sonra idarece teslim alınan mal miktarını, İfade
edeceği kararlaştırılmış ve hesaplama sonucunun eksi çıkması halinde
yükleniciden fiyat farkı kesintisi yapılacağı belirtilmiş olup, hesaplama sonucunun
artı çıkması halinde yükleniciye fiyat farkı ödenecektir. Diğer
taraftan, 2005/8771 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı eki Esaslar ile yapılan
değişiklikler çerçevesinde;“4734 Sayılı Kamu İhale Kanununa Göre İhalesi
Yapılacak Olan Mal Alımlarına İlişkin Fiyat Farkı Hesabında Uygulanacak
Esaslar”ın 6 ncı maddesinin (f) bendinin 1 inci alt bendinde yer alan
“mahalli perakende azami satış fiyatı” ifadesi aynı Esasların “Tanımlar”
başlıklı 5 inci maddesinin (h) bendinde sayılan petrol ürünleri dışında kalan
malları kapsamaktadır. Sonuç
olarak; 2005/8771 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı eki “4734 Sayılı Kamu İhale
Kanununa Göre İhalesi Yapılacak Olan Mal Alımlarına İlişkin Fiyat Farkı
Hesabında Uygulanacak Esaslarda Değişiklik Yapılmasına Dair Esaslar” 5/5/2005
tarihinde yürürlüğe girmiştir. Petrol Piyasası Kanununun fiyatlandırmaya
ilişkin hükümleri doğrultusunda, 1 Ocak 2005 tarihinden itibaren fiyatları
serbest piyasada oluşmaya başlayan petrol ürünlerinden; benzin türleri,
gazyağı, motorin türleri, marine diesel, kalorifer yakıtı ve fuel-oil türleri
için fiyat farkı verilmesi öngörülüyorsa, 2005/8771 sayılı Bakanlar Kurulu
Kararı eki Esaslardaki hükümlere ihale dokümanında yer verilecek ve bu
şekilde hazırlanan ihale dokümanı ile, bu Esasların yürürlüğe girdiği
5/5/2005 tarihinden itibaren ihale yapılabilecektir. 2- Petrol ürünlerine ilişkin fiyat farkı
hesabında sözleşme fiyatı ile bayi satış fiyatları İhale
dokümanındaki şartlara göre verilen teklif fiyatları içerisinden ekonomik açıdan
en avantajlı teklif olarak kararlaştırılan fiyat, sözleşme fiyatı olacak ve
satın alınan malın bedeli bu fiyata göre ödenecektir. Ayrıca, ödenecek veya
kesilecek olan fiyat farkının hesaplanacağı fiyat farkı hesabı formülünde
sözleşme fiyatı, (B) sabit çarpanı olarak işlem görecektir. Bu
nedenle, 4734 sayılı Kanunun temel ilkelerine uygun olarak ihale yapmakla
sorumlu olan idareler açısından, fiyat farkı verilecek şekilde yapılan petrol
ürünü ihalelerinde ekonomik açıdan en avantajlı teklifin belirlenmesi ayrıca
önem arz etmektedir. Ekonomik
açıdan en avantajlı teklif belirlenirken; akaryakıt dağıtım şirketlerince
EPDK’ya bildirilen ve malın teslim alınacağı yer/yerler için ihale tarihinde
geçerli olan mahalli bayi satış fiyatlarının EPDK’nın www.epdk.org.tr adresli
resmi web sayfasındaki akaryakıt işlemleri otomasyon sisteminden
belirlenmesi, belirlenen mahalli bayi satış fiyatlarının ihale dokümanındaki
şartlar ve ihalenin yaklaşık maliyeti de dikkate alınarak verilen tekliflerle
karşılaştırılması sonucu ihale kararının verilmesi gerekmektedir. Fiyat
farkı hesabında uygulanacak formülde; ihale dokümanındaki şartlara göre
mahalli olarak gerçekleşen sözleşme fiyatı (B) dışında; ihale tarihinde
geçerli bayi satış fiyatı (A1) ve mal teslim tarihinde geçerli
bayi satış fiyatı (A2) değerleri; Esasların 5 nci maddesinin (j)
bendinde tanımlandığı üzere “Bayi satış fiyatı: Petrol ürünlerinde bir önceki
yıl gerçekleşen piyasa büyüklüklerine göre en büyük işlem hacmine sahip
olduğu Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu (EPDK)'nca belirlenen ilk sekiz
akaryakıt dağıtım şirketince, ihalesi yapılan petrol ürünü için EPDK'ya
bildirilen ve EPDK'nın internet sayfasında yayımlanan İstanbul ili Avrupa
yakası için geçerli bayi satış fiyatlarının KDV hariç aritmetik ortalamasını,
ilk sekiz dağıtım şirketinin tamamının ihalesi yapılan petrol ürünü için
fiyat bildirmemesi halinde bunlardan fiyat bildirenlerin fiyatlarının KDV
hariç aritmetik ortalamasını” ifade edecek şekilde ihale tarihinde ve mal
teslim tarihlerinde ayrı ayrı hesaplanarak belirlenecek değerler olup,
hesaplamaya esas olacak fiyat bilgilerine EPDK' nın yukarıda belirtilen resmi
web sayfasındaki akaryakıt işlemleri otomasyon sisteminden
ulaşılabilmektedir. 3- Esaslarda petrol ürünleri arasında sayılan marine
diesel’e ilişkin açıklamalar 2005/8771
sayılı Bakanlar Kurulu Kararının yayımlandığı 5/5/2005 tarih ve 25806 sayılı
Resmi Gazetede, Enerji Piyasası Düzenleme Kurumunun "Ham petrol, Akaryakıt,
İhrakiye, Madeni Yağ ve Baz Yağlara İlişkin” 21/4/2005 tarih ve
478 nolu Kurul Kararı da yayımlanarak yayımı tarihinde yürürlüğe girmiştir. Anılan Kararın 1 inci maddesinde; “ Petrol Piyasası Kanununun uygulanmasında ; ………………………………………………… b) Akaryakıtlar kapsamında; ihrakiye amaçlı yakıtlar
dışındaki nafta, benzin türleri, gazyağı, motorin türleri, fuel oil türleri
ve biodizel, c) Akaryakıtlar
(ihrakiye sayılanlar kapsamında); jet yakıtı ile hava ve deniz taşıtlarında
kullanılan benzin, motorin ve fuel oil türleri yer alır.” ; 6 ncı maddesinde ; “Yurt içinde akaryakıt olarak piyasaya; a)
2710.11.15.00.00 GTİP’li madde, Yakıt nafta, b)
2710.11.45.00.00 GTİP’li madde, Kurşunsuz Benzin 95 Oktan, c)
2710.11.49.00.00 GTİP’li madde, Kurşunsuz Benzin 98 Oktan, d)
2710.19.25.00.00 GTİP’li madde, Gazyağı, e)
2710.19.41.00.11 GTİP’li madde, Motorin, f)
2710.19.45.00.11 GTİP’li madde, Kırsal Motorin, g)
2710.19.61.00.00 GTİP’li madde, Fuel Oil 3, h)
2710.19.63.00.00 GTİP’li madde, Fuel Oil 4, ı) 2710.19.65.00.00 GTİP’li madde, Fuel Oil 5, i)
2710.19.69.00.00 GTİP’li madde, Fuel Oil 6, j)
3824.90.99.90.58 GTİP’li madde, Biodizel, sunulabilir.”, 7 nci maddesinde “Bu kararda yer
almayan sıvı maddeler, akaryakıt ve ihrakiye olarak piyasaya sunulamaz.” Geçici 1 inci maddesinde de; “2710.11.51.00.00 GTİP’li madde, “Süper Benzin”
olarak 1/1/2006, 2710.19.49.00.11 GTİP’li madde, “Yüksek Kükürtlü Motorin”
olarak 1/1/2007 tarihine kadar akaryakıt olarak addedilir.” Hükümlerine yer verildiği görülmüştür. 5015 sayılı Petrol Piyasası Kanununa göre EPDK
tarafından yapılan bu düzenlemeler çerçevesinde Kurumlarının henüz yapılanma
aşamasında olan akaryakıt işlemleri otomasyon sisteminde ihrakiye sayılan
akaryakıtların bayi satış fiyatının duyurulmadığı belirlendiğinden, anılan
Esaslarda fiyat farkı verilebilecek petrol ürünleri arasında yeralan ancak
EPDK’nın yukarıda belirtilen Kurul kararı ile ihrakiye sayılan akaryakıtlar
arasında bulunan marine dieselin bayi satış fiyatının duyurulması için
EPDK’nın görüşüne başvurulmuştur. EPDK
tarafından, marine dieselin, deniz araçlarında kullanılan motorin türü
olduğu, deniz araçlarında kullanılan akaryakıtların önemli bir kısmının
transit rejimine tabi olarak işlem görmesi veya ÖTV muafiyet hükümlerinden
yararlanması nedeniyle, piyasaya oldukça farklı fiyatlardan sunulduğu
belirtilerek, bu tür yakıtlarda büyük deniz araçlarının motor tiplerine uygun
olacak şekilde akmazlık (vizkozite) ayarlaması da sıklıkla yapıldığından,
GTİP numarasında yapılan motorin- marine diesel ayırımının vergi uygulamaları
dışında fazlaca işlevsel olmadığı, marine diesel için piyasada oluşan fiyatın
Kurumlarına bildiriminin yapılmasına, bildirimlerin kamuoyuna açıklanmasına
ihtiyaç olmadığı değerlendirildiğinden fiyat farkına ilişkin bir yöntemin de
geliştirilmesinin önemli bir ihtiyaç olmadığının düşünüldüğü, Kurumumuzca
ihtiyaç duyulması halinde; 2710.19.41.00.12, 2710.19.45.00.12, ve
2710.19.49.00.12 Gümrük Tarife İstatistik Pozisyonunda yer alan marine
diesellerin, içeriğindeki kükürtün miktarına göre sırasıyla; 2710.19.41.00.11
GTİP numaralı “Motorin”, 271019.45.00.11
GTİP numaralı “Kırsal motorin” 2710.19.49.00.11
GTİP numaralı “Yüksek kükürtlü motorin” isimli akaryakıtlara endekslenmesinin
mümkün görüldüğü belirtilmiştir. Anılan
Esasların “Tanımlar” başlıklı 5 inci maddesinin (j) bendinde; bayi satış
fiyatının “ihalesi yapılan petrol ürününün fiyatı ”olarak tanımlandığı ve
uygulama esasları başlıklı 6 ıncı maddesinin (j) bendinde de ihale konusu
petrol ürününün ihale tarihinde ve sözleşmenin uygulanma sürecinde geçerli
bayi satış fiyatlarının esas alınacağının belirlendiği göz önünde
bulundurulduğunda, fiyat farkı uygulamasında anılan Esaslarda değişiklik
yapılmadan ihale konusu ürünün benzer bir ürüne endekslenemeyeceği
anlaşılmaktadır. Bu itibarla, marine
diesel için anılan Esaslarda değişiklik yapılması halinde ancak benzer bir
ürüne endekslenebileceği değerlendirildiğinden, marine diesel ihalesi yapacak
idarelerin ihale dokümanı hazırlarken bu hususu da dikkate almaları
gerekmektedir. 4- Petrol ürünlerinin isimlerine
ilişkin açıklamalar Enerji Piyasası Düzenleme Kurumunca 22/6/2005 tarihinde yapılan
duyuruda;"Ham petrol, Akaryakıt, İhrakiye, Madeni Yağ
ve Baz Yağlara İlişkin Karar”ın 05/05/ 2005 tarih ve 25806
sayılı Resmi Gazete'de yayımlanarak aynı gün itibarıyla yürürlüğe girdiği
belirtilerek; “Piyasaya sunulabilecek akaryakıtların GTİP numaraları ile
isimlerinin Kararda sayılmış olduğu, petrol piyasasına ilişkin işlemlerin
düzenlemelere uygun yürütülebilmesine ve ileride oluşabilecek hukuki mülahazaların
önlenmesine yönelik olarak, Kurumlarıyla yapılacak yazışmalarda ve
bildirimlerde, akaryakıt isimlerinin Kurul Kararına uygun olarak
kullanılmasına titizlikle uyulmasının gerekmekte olduğu” hususu kamuoyuna
duyurulmuştur. Ayrıca,
EPDK'nın resmi web sayfasındaki akaryakıt işlemleri otomasyon sisteminde bayi
satış fiyatları anılan kararda sayılan akaryakıt isimleri ile
duyurulmaktadır. Bu
nedenle; idarelerce, 4734 Sayılı Kamu İhale Kanununa Göre İhalesi Yapılacak
Olan Mal Alımlarına İlişkin Fiyat Farkı Hesabında Uygulanacak Esaslarda
petrol ürünleri tanımı içerisinde sayılan benzin türleri, gazyağı, motorin
türleri, marine diesel, kalorifer yakıtı ve fuel-oil türleri için EPDK’nın
yukarıda belirtilen Kararında sayılan akaryakıt isimlerinin kullanılması
gerekmektedir. Anılan Esaslarda sayılan petrol ürünleri türlerinin kendi alt
türleri içerisinde farklı isimleri taşıdığı, bu farklılığın teknik
özellikleri yönüyle de olduğu ve farklı fiyatlardan piyasaya sunulduğu
hususlarının göz önünde bulundurularak ihale dokümanlarının hazırlanması ve
fiyat farkı uygulamalarında anılan petrol ürünlerinin alt tür isimlerine de
dikkat edilmesi gerekmektedir. ÜÇÜNCÜ BÖLÜM İHALE KONTROL SİSTEMİNE İLİŞKİN AÇIKLAMALAR 4734 sayılı
Kanunun 53 üncü maddesinin (a) bendine göre, bu Kanunda belirtilen esas, usul
ve işlemlerin doğru olarak uygulanması konusunda Kamu İhale Kurumu görevli ve
yetkilidir. Ayrıca, yapılan ihaleler ve sözleşmelerle ilgili Kurum tarafından
belirlenen şekilde bilgi toplamak, adet, tutar ve diğer konular itibariyle
istatistikler oluşturmak, yayımlamak ve ihale ilanları ile ilgili esas ve
usulleri düzenlemek, basılı veya elektronik ortamda Kamu İhale Bültenini
yayımlamak Kurumun görevleri arasında sayılmıştır. Bu
nedenle, 4734 sayılı Kanunda belirtilen esas, usul ve işlemlerin doğru olarak
uygulanmasını bilgi teknolojileri desteğiyle sağlamak, kolaylaştırmak,
hızlandırmak, kamu kaynaklarıyla karşılanan mal ve hizmet alımlarıyla yapım
işlerine ilişkin olarak bilgi toplamak, adet, tutar veya diğer konular
itibariyle istatistikler oluşturmak, sonuçlarını raporlamak ve yayımlamak,
teyit taleplerine ilişkin işlemleri hızlı ve etkin bir şekilde yerine
getirmek için İhale Kontrol Sistemi (İKS) oluşturulmuştur. İhale Kontrol
Sistemi ile kamu alımlarına yönelik olarak değerlendirmelerin daha sağlıklı
yapılabilmesi, düzenleme ve uygulamalara yol gösterecek verilerin detaylı
olarak elde edilmesi, kamuoyunun ve diğer ilgililerin hızlı ve etkin olarak
bilgilendirilmesi, idarenin ihale işlemlerine ilişkin bilgi akışının
hızlandırılması, uygulamada yeknesaklığın sağlanması amaçlanmıştır. İhale Kontrol Sistemi üzerinden idarelerin
istisna kapsamına alınmış ihaleleri ile bu Kanunda belirtilen esas ve
usullere göre yapılan ihalelerin her biri için bir İhale Kayıt Numarası (İKN) alınması, ihale
üzerinde kalan isteklinin ihalelere katılmaktan yasaklı olup olmadığının Kurumdan teyit ettirilmesi ve 4734 sayılı
Kanunun 62 nci maddesinin (ı) bendi uyarınca bu Kanun kapsamındaki kamu kurum
ve kuruluşlarınca Kamu İhale Kuruluna yapılacak uygun görüş taleplerinin
Kurul tarafından değerlendirilmesine esas olacak bilgilere ulaşılması ve
değerlendirilmesi, ayrıca Kamu İhale Bülteni ile ilgili uygulamanın
gösterilmesi amacıyla aşağıdaki uygulamaların yapılması gerekli görülmüştür: I- İhale Kayıt Numarası (İKN) Kurum
tarafından yürürlüğe konulan mal ve hizmet alımları ile yapım işlerine
yönelik uygulama yönetmeliklerinde yer alan “idarelerce ihale onayının
alınmasından sonra, ihale ilanı veya davetinden önce Kurumdan İhale Kayıt
Numarası alınır” hükmü uyarınca İhale Kayıt Numarası alınması zorunludur. İstisna
kapsamında yapılan ihaleler için de İhale Kayıt Numarası alınması
zorunludur. Her bir
ihale işlem dosyası için İhale Kayıt Formu doldurularak Kurumdan alınan İhale
Kayıt Numarası, ait olduğu ihale ile ilgili tüm işlemlerde ve Kurumla
internet üzerinden veya yazılı olarak
yapılacak yazışmalarda
kullanılacaktır. İhale
Kayıt Numarası ihale onayı ile bağlantılı olup, ihale onayı değiştirildiğinde
ve/veya iptal edildiğinde idarece İhale Kayıt Numarası da iptal edilecektir.
Aynı işle ilgili olarak yeni bir ihale onayı alındığında ise, idarece yeni
bir İhale Kayıt Numarası alınacaktır. II-
Kamu İhale Bültenine İlişkin Genel Esaslar 4734 sayılı Kanun kapsamındaki idarelerin
gerçekleştirecekleri ihalelerin ilanları, 1/1/2004 tarihinden itibaren anılan
kanunun ek:1’inci maddesi uyarınca Kurum tarafından çıkarılan Kamu İhale
Bülteninde (Bundan sonra Bülten diye anılacaktır.) yayınlanmaktadır. İdarelerin
Bültende yayınlanması gereken ihale ilanlarını, Kurumca belirlenen esas ve
usuller çerçevesinde hazırlamaları ve Bültende yayımlanmak üzere kanuni
süreleri içerisinde Kuruma göndermeleri gerekmektedir. Bültende yayınlanacak
ilanların idarelerce hazırlanması ve yayımlanmak üzere Kuruma gönderilmesine
ilişkin genel esaslar aşağıda
belirtilmektedir. 1–
Bültende; ihalelere ilişkin olarak aşağıda tanımlanan ilanlar yayımlanmakta
olup ilanların, Bültende yayımlanmak üzere idareler tarafından Kuruma gönderilmesi
gerekmektedir. a) İhale
İlanı: İdarelerin, uygulayacakları ihale usulü ve ihalenin yaklaşık
maliyetine göre Kanunun 13 üncü maddesinde belirlenen ilan sürelerini dikkate
alarak mal alımı, hizmet alımı, danışmanlık hizmet alımı ve yapım işleri ihalelerine
ilişkin verecekleri ilanlardır. b) İhale
Düzeltme İlanı: İdareler tarafından yayımlattırılan ihale ilanlarında,
Kanunun 24 ve 25 inci maddelerine uygun olmayan hususlar bulunduğunun tespit
edilmesi durumunda Kanunun 26 ncı maddesi gereğince ilanın yayımlanmasını
takip eden on gün içinde hatalı hususlar için verilecek ilanlardır. c) İhale
İptal İlanı : İdarelerce, gerekli görülen hallerde veya ihale dokümanında yer
alan belgelerde ihalenin yapılmasına engel teşkil edecek ve düzeltilmesi
mümkün olmayacak hususların tespit edildiği hallerde Kanunun 16 ncı maddesi
kapsamında ihale saatinden önce ihalelerin iptaline yönelik verilecek
ilanlardır. 4734
sayılı kanunun 39 uncu maddesi gereğince ihalenin iptal edilmesi halinde bu
madde kapsamında iptal ilanı düzenlenmesi gerekmemekte olup buna yönelik
iptal ilanı gönderilmesi durumunda Bültende yayımlanmak üzere işleme
alınmayacaktır. d) İhale
Sonuç İlanı: İdarelerin, sözleşme bedeli Kanunun 47 nci maddesinde belirtilen
limitler kapsamında gerçekleştirdikleri mal alımı, hizmet alımı, danışmanlık
hizmet alımı ile yapım işleri ihalelerinin sonuçlarına ilişkin olarak yine
aynı madde ile belirlenen süreler içerisinde verecekleri ilanlardır. e) Diğer
İlanlar: Kanun kapsamında olmayan idareler tarafından açılan ihale ilanları
ile Kanun kapsamındaki İdarelerce Kanunun istisna hükümleri uyarınca
gerçekleştirilen ihalelerin ilanları da Kuruma gönderilmesi halinde Bültende
yayımlanmaktadır. Bu durumda, söz konusu ihale ilanlarının İhale İlan
Formu’na (Ek:5) göre hazırlanması, bunlara ilişkin düzeltme, iptal ve sonuç
ilanı verilmesi halinde ise gerek bu kararın gerekse ilgili uygulama
yönetmeliklerinin eki standart formların kullanılması gerekmektedir. 2- Kanunda
belirtilen usul ve esaslara göre yapılan her ihale için ayrı ilan
düzenlenmesi esas olup birden fazla ihalenin bir ilan başlığı altında
birleştirilerek (ilanı ve bu ilanın Bültende) yayınlanması mümkün
bulunmamaktadır. 3- İhale
sürecinin ilk ve önemli bir adımını oluşturan ve bu kararın 1 inci maddesinde
belirtilen ihale ilanlarının, idarelerce Kanun ve uygulama yönetmelikleri
hükümleri doğru uygulanarak hazırlanmasının sağlanması esastır. Bu nedenle,
idarelerin ilan metinlerini Kurumca hazırlanmış olan web tabanlı bilgisayar
uygulaması (İlan hazırlama ve gönderme programı) yardımı ile hazırlamaları ve
Bültende yayımlanmak üzere internet üzerinden Kuruma göndermeleri
gerekmektedir. Böylece, ilanlarda yapılan hataların asgari seviyeye
indirilmesi, ilanın hatalı olması nedeniyle ihale sürecinin bozulması ve
idarelerin ihale konusu işi zamanında karşılayamamalarının önlenmesi
amaçlanmaktadır. Gerek
ihale ilanlarının gerekse 2 nci maddenin (b), (c) ve (d) bentlerinde
belirtilen diğer ilanların idarelerce yukarıdaki paragrafta belirtildiği
şekilde İlan Hazırlama ve Gönderme Programı kullanılarak hazırlanmasında,
ihale kayıt numarası alınma aşamasında doldurulan İhale Kayıt Formu’nda yer
verilen bilgilerin doğru ve eksiksiz olarak girilmesi büyük önem taşımakta olup
bu hususta İdarelerin gereken hassasiyeti göstermeleri gerekmektedir. 4- İlan
metinlerinin, İlan Hazırlama ve Gönderme programı kullanılarak internet
aracılığı ile gönderilmesi zorunludur. İnternet aracılığı ile Kuruma
gönderilen ilanlar Kurum tarafından ön incelemeye tabi tutulmaktadır. Bu ön
inceleme sırasında; idarelerin sisteme girmiş oldukları bilgiler çerçevesinde
açılan ilan metninde idarelere seçmeli olarak bırakılan hususlar ile
idarelerce öngörülen diğer hususların kanun ve uygulama yönetmeliklerine
uygun belirlenmiş olması sağlanmaya çalışılmakta ve bu aşamada mevzuat
hükümlerine uygun olmadığı tespit edilebilen hususlarda internet üzerinden
idarelere bilgi akışı sağlanmaktadır. İlanın söz konusu tespitler dikkate
alınmadan tekrar Kuruma aynen gönderilmesi halinde ise sorumluluk idarelere
ait olmak üzere ilan yayın için kabul edilmektedir. Söz konusu
ön inceleme sonucunda yayımı uygun görülen ilan metinlerinin; Kurumun Ziraat
Bankası nezdindeki Kurumsal Tahsilat Hesabına yatırılan ilan ücretine ilişkin
ödeme dekontunun aslı veya ikinci nüshası ile birlikte Kurumun internet
sitesinde yer alan ve daha önce internet üzerinden Kuruma gönderilen Kamu
İhale Bülteni İhale İlanı Sevk ve İşlem Formu (Ek:6) ile birlikte ihale
yetkilisince imzalanarak Kurumun yazışma adresine gönderilmesi gerekmektedir. Kuruma
internet aracılığı ile gönderilen ilanlar, (6 ncı maddede açıklanan protokol
yönteminin kullanıldığı durumlar hariç olmak üzere) anılan form ekinde posta
yoluyla da Kuruma gönderilmediği sürece dikkate alınmayacak ve bültende
yayımlanmayacaktır. Kuruma
posta yolu ile gönderilen ilan metninin, internet aracılığı ile gönderilmiş
olan ilan metni ile aynı olması zorunludur. Yayın işleri internet aracılığı
ile daha önce gönderilmiş olan ilan metni esas alınarak yürütülecektir. Ancak, olağanüstü durumlar nedeniyle
internet erişiminin kesilmesi sonucunda ilanların internet aracılığı ile
gönderilememesi halinde, Kurumun İlan Hazırlama Programı kullanılarak
düzenlenen ilan metinlerinden bir
çıktı alınarak ve disketiyle birlikte Kamu İhale Bülteni İhale İlanı Sevk ve
İşlem Formu ekinde ödeme dekontu ile birlikte ihale yetkilisince imzalanarak
Kurumunun yazışma adresine gönderilmesi durumunda yayımlanacaktır. 1 inci
maddenin (e) bendi kapsamında yayımlanması istenilen ilanların ise bilgisayar
ortamında (word) hazırlanan ilan metni çıktısı ve disketiyle birlikte Kamu
İhale Bülteni İhale İlanı Sevk
ve İşlem Formu ekinde ödeme dekontu ile birlikte posta yolu ile gönderilmesi
yeterli olacaktır. 5-
Bültende yayımlanmak üzere Kuruma gönderilecek ihale ilanlarının (6 ncı
maddede açıklanan protokol yönteminin kullanıldığı durumlar hariç olmak
üzere) Kanunda öngörülen sürelerde yayımlanmasını sağlanmak üzere postada
olabilecek gecikmeler ve Kurumda yapılacak hazırlık süresi dikkate alınarak
yayımlanması gerektiği tarihten en az beş iş günü öncesinde (yayım günü
hariç) Kurum kayıtlarına ulaşacak şekilde postaya verilmiş olması gerekmekte
olup kayıt tarihini izleyen beş iş günü içerisinde de ilanlar Bültende
yayımlanmış olacaktır. 6- Kuruma
Bültende yayınlanmak üzere internet sayfasında yer alan İhale Kontrol Sistemi
üzerinden İlan Hazırlama ve Gönderme Programı kullanılarak ilan gönderen
idarelerle Kamu İhale Kurumunun karşılıklı mutabakatı ile imzalanacak bir
protokole istinaden ilan evraklarının 4 ve 5 inci maddelerde açıklanan posta
yolu ile gönderilmesine gerek kalmaksızın ilanların Bültende yayına alınması
uygulamasına başlanılmıştır. Bu uygulamaya ilişkin esaslar Kurumun internet
sayfasında (www.kik.gov.tr) yer
almaktadır. Bu
uygulama ile ilanların posta ile gönderilme süre ve masrafının ortadan
kaldırılması, ilanlarının yayın sürecinin hızlandırılması, ihtiyaçlarının
zamanında karşılanması sağlanmaktadır. 7- Bülten basılı
ve Kurumun internet sayfasından elektronik olarak yayımlanmaktadır. Basılı
Bülten, haftada en fazla beş iş günü yayımlanmakta ve abonelik talep
edenlerin adreslerine dağıtılmaktadır. İdarelere yayımlanan ilan/ilanları
için bir adet bülten ücretsiz olarak gönderilecektir. Basılı Bültenin,
abonelik süresi, ücreti, ücretin ödeneceği Banka hesap numarası ile dağıtıma
ilişkin hususlar “Basılı Kamu İhale Bülteni 2005 Yılı Abonelik Usul ve
Şartları” başlıklı duyuru ile belirlenmiş ve 22/12/2004 tarih ve 25678 sayılı
Resmi Gazete’de yayınlanmıştır. Elektronik Bültenin abonelik süresi, ücreti,
ücretin ödeneceği banka hesap numarasına ilişkin düzenlemeler ise 11/2/2005
tarih ve 25724 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanmıştır. 8-
İdarelerin yapacakları ihalelere yönelik olarak 1 inci maddenin (a) ve (e)
bendi kapsamında verecekleri ilanların Bültende yayımlanması karşılığı Kuruma
ödeyecekleri yayın ücretleri 26/12/2003 tarih ve 25328 sayılı Resmi Gazete’de
yayımlandığı üzere KDV dahil 1.180 YTL.dir. Bu ücretin, Kurumun Ziraat
Bankası nezdindeki Kurumsal Tahsilat Hesabına tahsilat türünün ilan ücreti
olduğu bildirilmek ve istenecek diğer bilgileri eksiksiz vermek suretiyle
yatırılması zorunludur. Bu hususlarda meydana gelebilecek değişiklikler Kurum
tarafından ilgililere duyurulacaktır. 9-
İdarelerin hazırlayacakları ihale ilan metinlerinin; ihale konusunun
özelliğine ve uygulanacak ihale usulüne göre, Kanunun ve uygulama
yönetmeliklerinin ilgili kısımları dikkate alınarak hazırlanmış olan İdari
Şartnamede belirtilen hususlar dikkate alınarak düzenlendiği kabul edilecek
ve 4 üncü maddede açıklanan ön inceleme sonucunda yayınlanan ilanlarda
oluşabilecek hatalardan idareler sorumlu olacaktır. 10-
24/12/2002 tarihli ve 24973 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Mimarlık, Peyzaj
Mimarlığı, Mühendislik, Kentsel Tasarım Projeleri, Şehir ve Bölge Planlama ve
Güzel Sanat Eserleri Yarışmaları Yönetmeliğinin 14 üncü maddesi uyarınca
Resmi Gazetede yayımlanacak ilanların, 30/07/2003 tarihli ve 4964 sayılı
Kanunun ek 1 inci maddesinde yer alan “Resmî Gazetede yayım zorunluluğuna
ilişkin hükümlerden, Kamu İhale Bülteninde yayım zorunluluğu anlaşılır.”
hükmü uyarınca Kamu İhale Bülteninde yapılması gerekecektir. 11- Bu
karar ile belirtilen genel hususlar ve İlan Hazırlama ve Gönderme programına
ilişkin detay bilgilere www.kik.gov.tr
adresinden ulaşılabilecektir. III-
İhale Üzerinde Kalan İsteklinin İhalelere Katılmaktan Yasaklı Olup
Olmadığının Teyit Ettirilmesi 4734 sayılı Kanunun 40 ıncı
maddesinin son fıkrasında, ihale kararlarının ihale yetkilisince onaylanmadan
önce idarelerin, ihale üzerinde kalan isteklinin bu Kanunun 58 inci maddesine
göre yasaklı olup olmadığını teyit ettirerek buna ilişkin belgeyi ihale
kararına eklemek zorunda oldukları belirtilmiştir. Buna göre teyit belgesi
alınmaması halinde ihale sürecinin tamamlanması mümkün olmayacaktır. 40 ıncı maddede, sadece 4734 sayılı
Kanunun 58 inci maddesine göre ihale üzerinde kalan isteklinin yasaklı olup olmadığının
Kamu İhale Kurumundan teyit ettirilmesinden söz edilmiş ise de, diğer
kanunlar, 4734 sayılı Kanunun diğer
hükümleri ve 4735 sayılı Kamu İhale
Sözleşmeleri Kanunu hükümleri uyarınca ihalelere katılmaktan yasaklananlar
ile 4734 sayılı Kanunun 59 uncu maddesinin 2 nci fıkrası uyarınca haklarında
kamu davası açılanlar hakkında
da teyit işlemi gerçekleştirilecektir. 4964 sayılı Kanunun 2 nci maddesi ile
değişik 4734 sayılı Kanunun 3 üncü maddesi uyarınca istisna kapsamında yapılan alımlarda da aynı
şekilde ihale üzerinde kalan isteklinin ihalelere katılmaktan yasaklı olup
olmadığı Kamu İhale Kurumundan teyit ettirilecektir. İdareler ayrıca ihale üzerinde kalan
isteklinin Uygulama Yönetmeliklerinin ekinde yer alan İhalelere Katılacak
Olanlar Tarafından Tüzel Kişiliklerdeki Ortaklık ve/veya Hisseleri İçin
Verilecek Beyanname’de yer alan ortak ve/veya ortaklıkların da ihalelere
katılmaktan yasaklı olup olmadığı hususunu
Kamu İhale Kurumuna teyit ettireceklerdir. 4734
sayılı Kanunun 22 nci maddesi uyarınca doğrudan temin yoluyla alım yapılması
halinde alım yapılacak kişi ya da firmanın ihalelere katılmaktan yasaklı olup
olmadığının teyit ettirilmesine gerek bulunmamaktadır. Kamu İhale
Kurumu sözü edilen hükümler çerçevesinde Resmi Gazete’de yayımlanan
ihalelere katılmaktan yasaklama kararlarını günlük olarak takip etmekte
ve kararlarda yer alan bilgilere göre sicil tutma görevini yerine
getirmektedir. Kurumun görevini daha etkin, hızlı ve sağlıklı bir şekilde
yerine getirebilmesi, ihale yapan idarelerin ise ihaleyi zamanında ve usulüne
uygun bir şekilde tamamlayabilmeleri amacıyla Kurum tarafından tutulan ve
Kurumun internet sayfasında ilan edilen yasaklılar listesinin ve
yasaklamalarla ilgili açıklamaların takip edilmesi gerekmektedir. 4734 sayılı Kanunun 40 ıncı
maddesinin son fıkrası gereği teyit belgesi sadece ihaleyi yapan idareler
tarafından talep edilebilecektir. İhale üzerinde kalan isteklinin ya da diğer
gerçek veya tüzel kişilerin kendileri hakkında yasaklı olup olmadıklarına
ilişkin talepleri üzerine verilen cevaplar, teyit belgesi niteliği taşımaz. Kamu İhale Kurumunun 40 ıncı maddeye
göre idarelerin yasaklamalarla ilgili teyit taleplerine verdiği
cevaplar, idarelerce verilen ve Resmi Gazete’de yayımlananlar ile yargı
mercilerince Kamu İhale Kurumuna bildirilen ihalelere katılmaktan
yasaklama kararlarının ve Cumhuriyet Savcılıklarınca haklarında kamu
davası açılanlara ilişkin gönderilen bilgilerin kapsam ve içeriği ile
sınırlıdır. 4964
sayılı Kanunun 25 inci maddesiyle değişik 4734 sayılı Kanunun 40 ıncı
maddesinin 6 ncı fıkrasında ihale yetkilisinin karar tarihini izleyen en geç
beş iş günü içinde ihale kararını onaylayacağı veya gerekçesini açıkça
belirtmek suretiyle iptal edeceği hükme bağlanmıştır. Teyit taleplerinde bu
sürenin göz önünde bulundurulması gerekmektedir. IV- Doğrudan Temin
Kayıt Formu
Doğrudan temin yoluyla yapılan alımlar için “Doğrudan
Temin Kayıt Formu” temin tarihini
takip eden ayın onuncu gününe kadar usulüne uygun olarak ilgili kısımlar
doldurulduktan sonra Kamu İhale
Kurumuna internet üzerinden gönderilecektir. V- İhale Sonuç Formu 4734
sayılı Kanunun 53 üncü maddesine göre yapılan ihaleler ve sözleşmelerle
ilgili Kurum tarafından belirlenen şekilde bilgi toplamak, adet, tutar ve
diğer konular itibariyle istatistikler oluşturmak ve yayımlamak görevi Kuruma
verilmiştir. Bu görevin etkin, hızlı ve sağlıklı bir şekilde yerine
getirilebilmesi amacıyla İhale Sonuç Formu oluşturulmuştur. Anılan
Kanun ve uygulama yönetmeliklerinde belirtilen sözleşmenin taraflarca imzalanmasından
sonra hazırlanacak İhale Sonuç Formu en geç on gün içinde Kamu İhale Kurumuna
internet üzerinden gönderilecektir. İdareler,
4734 sayılı Kanunla istisna kapsamına alınmış ihalelere ilişkin ihale sonuç
formlarını da aynı usulde Kuruma ulaştıracaklardır. Sözleşme
düzenlenmeyen hallerde de İhale Sonuç Formunun ilgili kısımları yapılan
ihalenin özelliğine göre doldurulacaktır. VI- İhale Kontrol Sisteminden
Yararlanırken Dikkat Edilmesi Gereken Hususlar 1- Kurumun
temel görevlerinden olan kamu alımlarına ilişkin istatistiklerin
oluşturulması ve yapılacak ihalelerle ilgili bilgi ve kontrolün sağlanması
amacı ile ve 4734 sayılı Kanunun 62 nci maddesinin (ı) bendi uyarınca Kurula
yapılan uygun görüş taleplerinin hızlı ve etkin bir şekilde sonuçlandırılması
için İhale Kayıt Formu, Doğrudan Temin Kayıt
Formu ile İhale Sonuç Formu internet üzerinden Kamu İhale Kurumuna
gönderilecektir. İnternet yolu ile
gönderilen formlar ayrıca posta yolu ile gönderilmeyecektir. 2- Posta
yoluyla Kuruma gönderilen formlar değerlendirmeye alınmayacaktır. 3- Formlar
Kurumun internet sayfasındaki açıklamalar dikkate alınarak doldurulacaktır.
Formların sorgu alanlarının ilgili bölümlerinin tam ve doğru olarak
doldurulması tamamen idarelerin sorumluluğunda olacaktır. Bilgiler girilirken
kısaltma yapılmayacak, açık olarak yazılacaktır. Hatalı ve eksik bilgi
girilmesi sonuçları etkileyeceğinden idarelerin tüm bilgileri tam ve hatasız
olarak girmesi önem taşımaktadır. 4- Teyit
belgesi alınmasına ilişkin işlemlerde Kurumun internet sayfasındaki
açıklamalar dikkate alınarak gerçekleştirilecektir.Teyit Formu doldurulurken
dikkat edilmesi gereken en önemli
husus ihale üzerinde kalan istekli ile ilgili istenilen bilgilerin açık,
doğru ve tam olarak aktarılmasıdır. İhale üzerinde kalan istekli gerçek kişi
ise adı soyadı, tüzel kişi ise ticaret unvanı ticaret siciline tescil
edildiği şekilde kısaltma yapılmadan eksiksiz doldurulmalıdır. Yine aynı
şekilde isteklinin durumuna göre vergi kimlik/mükellefiyet numaraları, T.C.
Kimlik numaraları, bağlı oldukları esnaf/ticaret odaları ve sicil numaraları,
işyeri adreslerinin de eksiksiz ve doğru olarak doldurulması gerekmektedir.
Formların doldurulmasındaki ve bu bilgilerin eksik veya hatalı olarak
girilmesi sonucu ortaya çıkabilecek
sorumluluk idareye ait olacaktır. 5- 4734
sayılı Kanunun 53 üncü maddesine göre Kurumun görevlerini yerine getirirken
formlar ve formlardaki bilgiler ile ilgili çıkan ihtilaflarda Kurum kayıtları
esas alınacaktır. İdarelerin formlardaki bilgilerin eksik veya hatalı
olduğunu tespit etmeleri veya işlemi iptal etmelerinin gerekliliği halinde yine Kurumun internet sayfasındaki açıklamalar
çerçevesinde düzeltme ve iptaller yapılacaktır. 6- İhale
Kontrol Sistemi ile ilgili işlemler
Kurumun internet sayfasında (www.kik.gov.tr)
yer alan açıklamalar takip edilerek hızlı ve etkin bir biçimde
gerçekleştirilecektir. Böylece işlemlerin internet üzerinden yapılmasıyla hem
ihale yapan idareler hem de Kurum açısından zaman, işgücü ve kırtasiye
masraflarından tasarruf ve kamu kaynaklarının bu açıdan etkin ve verimli
kullanılması sağlanmış olacaktır. Bu amaçla İhale Kontrol Sistemi ile ilgili
işlemlerin internet üzerinden gerçekleştirilmesi öngörülmüştür. DÖRDÜNCÜ BÖLÜM DİĞER HUSUSLAR İdarelerce,
ihtiyaçlarının karşılanmasında hangi ihale usulünün uygulanacağı, ihale
dokümanında düzenledikleri hükümlerin mevzuata uygun olup olmadığı, bazı
belgelerin ne şekilde düzenleneceği, ihale komisyonunun kimlerden oluşacağı
gibi hususlarda da Kurumdan görüş talep edilmektedir. Yukarıdaki
hususların uygulanmasına ilişkin yetki ve sorumluluk, Kanunun amir
hükümlerine ve ihale konusu işin gereklerine uygun biçimde tümüyle idarenin
takdirinde bulunduğundan, söz konusu hususlara ilişkin olarak Kurumdan görüş
istenilmemesi, ihale mevzuatı çerçevesinde işlem yapılması gerekmektedir. Kuruma
gönderilen yazıların, Resmi Yazışma Kurallarını Belirleyen Esaslara uygun
olmasına dikkat edilmelidir. Kuruma
yapılan başvuruların yoğunluğu ve içeriği göz önünde bulundurulduğunda, 4734
sayılı Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten bu yana geçen sürede, uygulamada
çıkan sorunlar hakkında yapılan şikayet ve itirazen şikayet başvuruları
üzerine alınan Kurul Kararlarının Resmi Gazetede yayınlanması ve Kurumun iş
yükünün artışı karşısında, Kuruma yapılan görüş istemli başvuruların yeniden
değerlendirilmesi zorunluluğu doğmuştur. 4734
sayılı Kanun uyarınca Kamu İhale Kurumunun, mevzuatın uygulanması ile ilgili
olarak istişari mahiyette görüş verme görevi bulunmamaktadır. Kanunla Kuruma
verilen uygulamayı yönlendirmek görevi genel düzenleyici nitelikteki
işlemlerle yerine getirilecektir. İhalelere karşı yapılacak idari başvurular
üzerine alınan Kurul Kararları da ayrıca Resmi Gazetede yayımlanmaktadır.
Nitekim bu durum Kanunun 53 üncü maddesinde, Kurul ve Kurumun yetkilerini
düzenleyici işlemler tesis ederek ve özel nitelikli kararlar alarak
kullanacağı hükmüyle açıklanmıştır. İhalelerle
ilgili olarak çıkan uyuşmazlıklarda karar veren Kurumun, uyuşmazlık çıkmadan
önce sübjektif uygulamalara ilişkin görüşlerini yine sübjektif işlem tesis
ederek belirtmesi de hukuken mümkün bulunmamaktadır. Bu hukuki
durum karşısında idarelerce uygulamada karşılaşılan sorunların kendi
bünyelerinde çözümü esastır. Mevzuatımız gereği bütün eylem ve işlemlerinde hukuka
uygun davranmak zorunda olan ve işlemleri hukuka uygunluk karinesinden
faydalanan idarelerin, duraksamaya düştüğü konularda kendi danışma
birimlerinden görüş almaları ve ilgili mevzuat çerçevesinde hukuka uygun
buldukları işlem ve eylemleri gerçekleştirmeleri gerekmektedir. Bu idari
faaliyetlerle ilgili olarak yapılacak idari başvurular üzerine Kamu İhale
Kurumu idari denetim görev ve yetkisini yerine getirecektir. Uygulamada
çıkan sorunların genel düzenleyici işlemlerle giderilmesi gereği ise, Kuruma
iletilen sübjektif ihtilafların veya duraksamaların belli konularda
yoğunlaşması üzerine ortaya çıkmaktadır. Böylece Kurumun ülke çapında geçerli
genel düzenleyici işlem tesisi mümkün olabilmektedir. Aksi takdirde Kurum,
4734 sayılı Kanundaki düzenlemenin dışında ve ihale sürecine ilişkin işlem
tesisinden önce onay alınacak bir Kurum haline dönüşecektir. Açıklanan
gerekçe ve nedenlerle; 1. 4734
sayılı Kanun kapsamındaki idarelerin, sübjektif sorunlar ve belli bir ihaleye
yönelik konularda yaptıkları başvurular cevaplandırılmayacaktır. 2.
İdarelerin uygulamada karşılaştıkları ve kendi danışma birimleriyle iç
bünyelerinde çözemedikleri sorunları bağlı, ilgili veya ilişkili oldukları
bakanlıklara bildirmeleri gerekmekte olup; bağlı, ilgili veya ilişkili olunan
bakanlık tarafından çözümü konusunda
Kuruma danışılması zorunlu görülen duraksamalar ise Kurum tarafından
değerlendirilecek ve gerekli görülmesi halinde sorun Düzenleyici Kurul
Kararıyla giderilecektir. 3.
İhalelere katılan isteklilerin veya istekli olabileceklerin ise duraksamaya
düştüklerinde idarelere başvurmaları gerektiğinden, konu ancak idarenin
bağlı, ilgili veya ilişkili olduğu bakanlık tarafından yukarıdaki esaslar
çerçevesinde iletilmesi halinde Kurum tarafından değerlendirilecektir. Bu
Tebliğin yürürlüğe girmesi ile 8/6/2004 tarihli ve 25486 sayılı Resmi
Gazete’de yayımlanan 2004 Yılı Kamu İhale Genel Tebliği yürürlükten
kaldırılmıştır. Bu Tebliğ
yayımı tarihinde yürürlüğe girer. Tebliğ
olunur. Ekleri için Tıklayınız |