Kanun Yıpranan
Tarihi ve Kültürel Taşınmaz Varlıkların Yenilenerek Korunması ve Yaşatılarak Kullanılması
Hakkında Kanun Kanun
No. 5366 Kabul
Tarihi : 16.6.2005 Amaç
ve kapsam MADDE
1. — Bu Kanunun amacı, büyükşehir
belediyeleri, büyükşehir belediyeleri sınırları
içindeki ilçe ve ilk kademe belediyeleri, il, ilçe belediyeleri ve nüfusu
50.000'in üzerindeki belediyelerce ve bu belediyelerin yetki alanı dışında il
özel idarelerince, yıpranan ve özelliğini kaybetmeye yüz tutmuş; kültür ve
tabiat varlıklarını koruma kurullarınca sit alanı
olarak tescil ve ilan edilen bölgeler ile bu bölgelere ait koruma
alanlarının, bölgenin gelişimine uygun olarak yeniden inşa ve restore
edilerek, bu bölgelerde konut, ticaret, kültür, turizm ve sosyal donatı
alanları oluşturulması, tabiî afet risklerine karşı tedbirler alınması,
tarihi ve kültürel taşınmaz varlıkların yenilenerek korunması ve yaşatılarak
kullanılmasıdır. Bu Kanun, yukarıda belirtilen
amaçlar doğrultusunda oluşturulacak olan yenileme alanlarının tespitine,
teknik altyapı ve yapısal standartlarının belirlenmesine, projelerinin
oluşturulmasına, uygulama, örgütlenme, yönetim, denetim, katılım ve
kullanımına ilişkin usûl ve esasları kapsar. Alanların
belirlenmesi MADDE
2. — Yenileme alanları, il özel idarelerinde il genel
meclisi, belediyelerde belediye meclisi üye tam sayısının salt çoğunluğunun
kararı ile belirlenir. İl özel idaresinde il genel meclisince, büyükşehirler dışındaki belediyelerde belediye meclisince
alınan kararlar Bakanlar Kuruluna sunulur. Büyükşehirlerde ise ilçe ve ilk
kademe belediye meclislerince alınan bu kararlar, büyükşehir
belediye meclisince onaylanması halinde Bakanlar Kuruluna sunulur. Bakanlar
Kurulu projenin uygulanıp uygulanmamasına üç ay içinde karar verir. Bakanlar Kurulunca kabul edilen
alanlardaki uygulama bir program dahilinde etap etap
projelendirilebilir. Etap proje ve programları, meclis
üye tam sayısının salt çoğunluğunun kararı ve belediyelerde belediye
başkanının, il özel idarelerinde valinin onayı ile uygulamaya konulur. Belirlenen alan sınırları
içindeki tüm taşınmazlar, belediyece ve il özel idaresince hazırlanacak
yenileme projelerinin kültür ve tabiat varlıklarını koruma kurulunca karara
bağlanmasını müteakip bu Kanuna göre yapılacak yenileme projesi hükümlerine
tâbi olurlar. Büyükşehir belediye sınırları içinde büyükşehir
belediyelerinin yapacaklarının dışında kalan yenileme projeleri, ilçe ve ilk
kademe belediyelerince hazırlanması ve meclislerinde kabulünden sonra büyükşehir belediye başkanınca onaylanarak yürürlüğe
girer. Buna göre kamulaştırma ve uygulama yapılır. Yenileme alanlarının teknik
altyapı ve yapısal standartların oluşturulması, bu alanların yönetimi ile
örgütlenme ve uygulama alanlarında bulunan hak sahiplerinin veya bölge
halkının katılımına dair usûl ve esaslar yönetmelikte belirlenir. Uygulama MADDE
3. — Yenileme alanları olarak belirlenen bölgelerde il özel
idaresi ve belediye tarafından hazırlanan veya hazırlatılan yenileme
projeleri ve uygulamaları ilgili il özel idareleri ve belediyeler eliyle
yapılır veya kamu kurum ve kuruluşları veya gerçek ve özel hukuk tüzel
kişilerine yaptırılarak uygulanır. Bu alanlarda Toplu Konut İdaresi ile ortak
uygulama yapılabileceği gibi, Toplu Konut İdaresine de uygulama
yaptırılabilir. Büyükşehirlerde, büyükşehir belediyeleri tarafından başlatılmayan
uygulamalar ilçe ve ilk kademe belediyelerince tek başına veya müşterek
olarak yapılır veya yaptırılır. Yenileme alanı içinde yapı
parsellerindeki uygulamalarda kendi parseli ve yapısı aynen korunarak
yenilenecek yapılar, projenin bütünlüğünü bozmamak şartıyla belediyece kabul
edilen projeye bağlı kalmak ve il özel idaresi ve belediyenin belirleyeceği
amaçta kullanılmak kaydıyla parsel sahibince yapılabilir. Bu durumlarda
uygulamanın projeyle eş zamanlı olarak başlatılması ve tamamlanması esastır.
Aksi takdirde il özel idaresi ve belediyece bu Kanun hükümleri uygulanır. Yenileme alanlarında yenileme
projelerinin uygulanması sırasında tabiî afet riski taşıdığı Bayındırlık ve
İskan Bakanlığınca belirlenen bölgelerde gerekli tedbirleri almak üzere il
özel idareleri ve belediyeler yenileme projelerinde tasfiye de dahil olmak
üzere gerekli düzenlemeleri yapabilir, yasaklar koyabilir. Bu konudaki esas
ve usûller yönetmelikte belirlenir. Uygulama esnasında her türlü
kontrol, denetim ve takip işlemleri, ilgili il özel idaresi ve belediyece
yapılır veya yaptırılarak sonuçlandırılır. Bu işlemler, projenin özelliğine
göre konuyla ilgili uzman kişi, kurum ve ekiplere yaptırılır. Yenileme alanlarındaki
uygulamalar her türlü vergi, resim, harç ve ücretlerden muaftır. Yenileme projelerini onaylamak
üzere 2863 sayılı Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanununun 51 inci
maddesine göre gerektiği kadar Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Bölge
Kurulu oluşturulur. Kurulca onaylanan projeler, il özel idaresi veya
belediyece uygulanır. Yenileme alanlarında yapılacak
uygulamalarda her türlü mal ve hizmet alımları ile yapım işleri, ceza ve
ihalelerden yasaklama hükümleri hariç olmak üzere 4734 sayılı Kamu İhale
Kanunu hükümlerinden muaftır. Yenileme projeleri, uygulama
alanı içerisinde bulunan taşınmaz kültür ve tabiat varlıklarının rölöve, restitüsyon, restorasyon
projeleri ile onarılacak veya yeniden inşa edilecek yapıların imar mevzuatında
öngörülen projelerinden oluşur. Taşınmaz
tasarruflarının kısıtlanması ve kamulaştırma MADDE
4. — İl özel idaresi ve belediye, yenileme alanı ilan
edilen yerlerdeki taşınmazlar üzerinde, her türlü yapılaşma, kullanım ve
işletme konularında proje tamamlanıncaya kadar geçici kısıtlamalar
uygulayabilir. Yenileme alanlarında bulunan
yapıların boşaltılması, yıkımı ve kamulaştırılmasında anlaşma yolu esastır.
Anlaşma sağlanamayan hallerde gerçek ve özel hukuk tüzel kişilerinin mülkiyetinde bulunan taşınmazlar ilgili il özel
idaresi ve belediye tarafından kamulaştırılabilir. Bu Kanun uyarınca
yapılacak kamulaştırmalar 2942 sayılı Kamulaştırma Kanununun 3 üncü
maddesinin ikinci fıkrasındaki iskân projelerinin gerçekleştirilmesi amaçlı
kamulaştırma sayılır. Tapuda mülkiyet hanesi açık olan taşınmazlar ile varisi
belli olmayan, kayyım tayin edilmiş, ihtilaflı, davalı ve üzerinde her türlü
mülkiyet ve mülkiyetin gayri aynî hak tesis edilmiş olan taşınmazlar için de
aynı madde hükümlerine göre kamulaştırma işlemleri yürütülür. Kamulaştırma
işlemlerinin yürütülmesinde il özel idareleri ve belediyeler veraset ilamı
çıkarttırmaya, kayyım tayin ettirmeye veya tapuda kayıtlı son malike göre
işlem yapmaya yetkilidir. İl özel idareleri ve belediyeler
taşınmaz mülkiyetinin kamulaştırılması yerine, uygun gördükleri takdirde
satın alma, kat karşılığı ve 4721 sayılı Türk Medeni Kanununun ilgili
maddelerinde düzenlenen intifa hakkı veya üst hakkı kurulması yolu ile
sınırlı aynî hak tesis edebilirler. Yenileme alanı içerisinde kalan
Hazineye ait taşınmazlar başka bir işleme gerek kalmaksızın projeyi yürüten
il özel idaresine ve belediyeye bedelsiz devredilir. Satış ve gelir getirici
bir işe dönüştürüldüğünde proje ve uygulama giderleri çıktıktan sonraki
gelirin yüzde yirmibeşi Hazineye verilir. Devre ait
işlemler il özel idaresi ve belediyenin talebi üzerine ilgili tapu sicil müdürlüğünce resen yapılır. Bu
işlemler her türlü vergi, resim ve harçtan muaftır. Yenileme alanı
ilan edilen yerlerde, yenileme projesi kapsamında kalan taşınmazlar Hazinece
satılamaz, kiraya verilemez, tahsis edilemez. Yenileme alanlarında uygulanacak
projelerin kamulaştırma, plân, proje ve yapım işlerinde kullanılmak üzere, 2863 sayılı Kültür ve Tabiat Varlıklarını
Koruma Kanununun 12 nci maddesine göre
oluşturulan Taşınmaz Kültür Varlıklarının Korunmasına Katkı Payı hesabından
belediyelere aktarma yapılır. Millî Savunma Bakanlığına
tahsisli arsa, arazi, yapı ve tesisler, 2565 sayılı Askeri Yasak Bölgeler ve
Güvenlik Bölgeleri Kanunu kapsamında bulunan yerler, sivil ve askeri hava
alanları ve mania plânları kapsamında kalan yerler, mülkiyeti Milli Eğitim
Bakanlığına ait bulunan okullar, mülkiyeti veya idaresi Vakıflar Genel
Müdürlüğüne ait bulunan taşınmazlar ile tapu kayıtlarında vakıf şerhi bulunan
taşınmazlarda bu Kanun hükümlerinin nasıl uygulanacağı Milli Savunma
Bakanlığı, ilgili bakanlık veya Vakıflar Genel Müdürlüğü ve il özel idaresi
veya belediyece müştereken belirlenir. Sınırlı
ayni hak tesisi MADDE
5. — Kamu kurum ve kuruluşlarının ellerinde bulunan tarihi
eser niteliğini haiz bina ve müştemilatı, tarihi özelliklerine uygun olarak
restore ettirilmek ve/veya tarihi özellikleri korunmak ve mülkiyeti ilgili
kamu kurum ve kuruluşunda kalmak suretiyle; eğitim, sağlık, kültür ve sosyal
amaçlı olmak üzere kamu yararına çalışan dernekler, vakıflar, kamu kurumu
niteliğindeki meslek kuruluşları ve diğer kamu kurum ve kuruluşları ile
üniversiteler ile ticarî faaliyetlerde kullanılmak üzere gerçek ve özel hukuk
tüzel kişilerine sınırlı ayni hak olarak tesis edilebilir. Sınırlı ayni hak tesisi ile
ilgili esas ve usuller ile bedeli ve kullanma süresi, ilgili belediye veya
ilgili kamu kurum ve kuruluşları tarafından Türk Medeni Kanunu, İl Özel
İdaresi Kanunu, Belediye Kanunu ve ilgili diğer mevzuat çerçevesinde
belirlenir. Yönetmelik MADDE
6. — Bu Kanunun uygulanmasına ilişkin yönetmelik, İçişleri
Bakanlığının teklifi üzerine Bakanlar Kurulunca Kanunun yayımı tarihinden
itibaren üç ay içinde yürürlüğe konulur. Uygulanmayacak
hükümler MADDE
7. — Bu Kanun kapsamında yer alan yenileme alanlarında,
uluslararası hukuktan doğan yükümlülükler saklı kalmak kaydıyla, diğer
kanunların bu Kanuna aykırı hükümleri uygulanmaz. Yürürlük MADDE
8. — Bu Kanun yayımı tarihinde yürürlüğe girer. Yürütme MADDE
9. — Bu Kanun hükümlerini Bakanlar Kurulu yürütür. 4
Temmuz 2005 |